Onafhankelijk vakblad voor lassen, lijmen en snijden | Nummer 9 - september 2012

LASTECHNIEKDeze maand

De plek van techniek in de politiekHoe veilig is het werken in de metaal?Een schip moet varen

VOORWOORDseptember 2012

voor techniekwww.vakbladlastechniek.nlUitgaveLastechniek wordt uitgegeven in opdracht van het Nederlands Instituutvoor Lastechniek (NIL) en het Belgisch Instituut voor Lastechniek (BIL).RedactieBert de Jong, Fleur Maas, Rolf Mul, Leo Vermeulen, Bart Verstraeten,Margriet Wennekes, Henk ZandvlietEindredactieMargriet Wennekes, Leo Vermeulen (techniek)Uitgever Bert de JongAdvertentie-exploitatieCon-Sell, Rolf MulT 06 12 50 90 58, E info@con-sell.nlRedactieadviesraadErik Anschütz, Paul Barendse, Ruud van Bezooijen, Tim Blok, Marijke Damen, Leen Dezillie, René Elfering, Rob Helmich, Marcel Hermans, Michel van ‘t Hof, Piet van der Horst, Michael Jak,Pieter Keultjes, Marco Kraaijeveld, Maurice Mol, Ed Mulder, Jeroen Olde Benneker, Frank Smit, Wil van der Stap, Erik Steenkist,Fred Vasquez, Tony van der Veldt, Adriaan Visser

AdressenNederlands Instituut voor LastechniekPostbus 190, 2700 AD ZoetermeerT 088 400 85 60, E redactie@nil.nl www.nil.nl

Belgisch Instituut voor Lastechniek vzwTechnologiepark 935, B-9052 Zwijnaarde, BelgiëT +32 9 292 14 05, F +32 9 292 14 01, E Ann.Wydooghe@bil-ibs.be www.bil-ibs.be

OPUS communicatie-ontwerpFruitweg 24 j, 2321 GK Leiden, T 071 589 56 44, F 071 541 41 50E info@vakbladlastechniek.nl www.opus-co.nlVoor het verzenden van grote bestanden kunt u gebruik maken van:https://vakbladlastechniek.wetransfer.com

AbonnementenBinnenland € 62,50 (particulier op privé-adres); € 98,75 (bedrijf) en € 31,25 (studenten en senioren).Voor abonnementen in België kunt u contact opnemen met ann.wydooghe@bil-ibs.beOverig buitenland € 116,50 (op bedrijfsnaam). Prijzen zijn excl. BTW.

Lastechniek verschijnt elf keer per jaar en wordt toegezonden aandeelnemers van het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) en hetBelgisch Instituut voor Lastechniek (BIL) en andere geïnteresseerdenen belanghebbenden in de verbindingstechniek. Voor vragen overabonnementen kunt u terecht bij het NIL. Het abonnement geldt vooreen geheel jaar. Opzeggingen per aangetekend schrijven vóór 1 oktober van het lopende jaar. Verzendadres wijzigen? Stuur dan het etiket met verbeterd adres retour.Al onze advertentiecontracten worden afgesloten conform de regelsvoor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Neder-land.

Ontwerp en lay-outBert de Jong, OPUS communicatie-ontwerp, Leiden.DrukwerkVeldwijk Van Loon, Waddinxveen.

Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en deredactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens.

©2012 Overname van artikelen is slechts mogelijk na verkregen schriftelijke toestemming van de uitgever.

Colofon

Volg LASTECHNIEK op twitter:

@VBLASTECHNIEK

Maakt het voor de toekomst van de technologische indus-trie in Nederland verschil op welke partij u uw stem uit-brengt? Lastechniek legde twee vragen voor aan(kandidaat-)Kamerleden van de zes grootste politieke par-tijen. En zoals eigenlijk wel te verwachten viel, liggen destandpunten op het gebied van het technisch onderwijs enhet stimuleren van de maakindustrie niet ver uiteen. De ver-schillen zitten hem vooral in de praktische uitvoering vanhet beleid. De opkomst van vakscholen of bedrijfsscholenen de terugkeer van de Ambachtsschool wordt door deverschillende partijen gezien als een noodzakelijke ont-wikkeling om het bedrijfsleven en het onderwijs beter opelkaar af te stemmen. Ook staat buiten kijf dat er stimule-ringsmaatregelen moeten komen voor het MKB en finan-ciële steun voor innovatieve projecten. Kortom, u zult uwkeuze moeten baseren op andere overwegingen.

Maar genoeg over de politiek. We zijn na een lange zo-merstop weer overgegaan tot de orde van de dag. In juliwensten we u een veilige zomervakantie toe. In die editievan Lastechniek lieten we zien dat er steeds betere tech-nieken zijn om de veiligheid van gelaste constructies te on-derzoeken. Maar techniek alleen is geen garantie voor hetvoorkomen van schade en ongevallen. Veiligheid begintmet goede communicatie. Uit de eerste sectorrapportageMetaal van de Inspectie SZW blijkt dat er in de metaalin-dustrie nog veel te verbeteren valt. Een samenvatting vandit rapport treft u aan in dit blad.

Dat het op de Nederlandse markt niet alleen kommer enkwel is, blijkt uit een interview met de kersverse directeurvan een nieuw opgerichte holding van een Duitse onder-neming. Een mooi voorbeeld van hoe je als persoon en alsonderneming kunt groeien, ook bij economische tegen-wind.In een ander artikel kunt u lezen wat het belang is van hetwerk van de schadeonderzoeker, aan de hand van con-crete schadegevallen bij schepen. Een onderwerp dat in-teressant is voor iedereen die te maken heeft metreparaties als gevolg van schade.Ons volgende nummer zal gewijd zijn aan de NIL Verbin-dingsweek die op 6 november van start gaat. Vooruitlo-pend hierop treft u in deze uitgave het voorlopigeprogramma aan van het NIL/BIL Symposium dat tijdens ditevenement gehouden wordt.

Wij wensen u veel leesplezier.Redactie Lastechniek

Stem

Winnaars gaan voor het beste materiaalWinnaars g

Winnaars g

aan voor Winnaars g

aan voor

aan voor

het beste ma

het beste ma

tte maat

teriaal

teriaal

lasbenodigdheden velding lasrWalkVVat erven le

aVVaiaal.beste materer de beste tecven ohikkbesc

entie vie de concurrW

ie.oor de metaalindustrlasbenodigdheden vobotsystemen en elding lasr

elt uit die visie ontwikkanie en het ghnoloer de beste tec

en wil oor wil blijventie v

endement? Bel er rgmet een hooductie Ook uw laspr

oeid tot succesvegrgdoorun klanten zijn dan ook stuk vH

lasbenodigdheden v

elding!Walk VVaendement? Bel en automatiserxibel fleoductie

en.olle ondernemingoeid tot succesvoor stuk un klanten zijn dan ook stuk v

ie.oor de metaalindustrlasbenodigdheden v

.comeldingalkw.vwww

.comeldingalkwo@vinf +31 (0)78 69 170 11tel.

damAlblasserelding BVWWealkVVa

.com

.com +31 (0)78 69 170 11

Inhoud #9 september 2012

LASTECHNIEKis een uitgave van OPUS communicatie-ontwerpi.o.v. het Nederlands Instituut voor Lastechniek en het Belgisch Instituut voor Lastechniekwww.vakbladlastechniek.nl

04 Vanuit de verbindingswereld

13 Juiste gasflow belangrijk voor gaskwaliteit

14 Welk vakje gaat het worden?

16 Hoe veilig is het werken in de metaal?

20 Groeien in techniek “Wat je wilt kun je ook”

25 Leren lassen als hobby

“We vinden het

belangrijk om

bij de klanten om

de hoek te zitten,

zodat we een snellere

en betere service

kunnen bieden.

Rechtstreeks

contact zorgt dat

de communicatie

soepeler verloopt.”

12

20 28

36

Cover: OPUS

26 Lassers vaccineren tegen longontsteking

28 Een schip moet varen

32 De lasgroepen en hun agenda

33 Willem de Welder in verkiezingstijd

34 Programma NIL/BIL Lassymposium 2012

36 De lasser van de maand

38 Brancheregister

zwevende kiezers[ ]

Welk vakje wordt het: stemt u links, rechts of midden? In deze Lastechniek vindt u de standpunten van vijf grote partijen over het technisch onderwijs en de Neder-landse maakindustrie. Of dit u zal helpen bij het maken van een keuze op 12 september valt nog te betwijfe-len. De verschillende partijen zijn het in grote lijnen roerend met elkaar eens over de manier waarop hettechniekonderwijs verbeterd kan worden. Onderwijs en bedrijfsleven moeten intensiever met elkaar samen-werken, zoals dat in vakscholen al gebeurt. Ook de voorgestelde maatregelen om de industriële bedrijvigheidin Nederland te bevorderen vertonen opvallend veel overeenkomsten. Alle partijen willen meer aandacht voorhet MKB en stimuleringsmaatregelen voor de maakindustrie. Welk vakje het ook wordt, elke stem op één van de grote partijen is een stem voor beter techniekonderwijs enhet bevorderen van de Nederlandse bedrijvigheid. Andere overwegingen zullen dus de doorslag moetengeven. Of heeft het op 5 september door FME georganiseerde Verkiezingsdebat u verder geholpen?

Download CLIC2C® op uw smartphone in deapp store voor iPhone of Android en scan de

afbeeldingen met dit logo om toegang te krijgen tot audiovisuele informatie en meer.

Verrijdbare lasklembankEen representatief voorbeeld werd onlangs opgeleverd met

de engineering en bouw van een verrijdbare lasklembank

voor een Belgisch servicecenter in bandstaal. Deze klant

levert bandstaal op maat in diktes van 0,4 tot 1,5 mm, in

zowel staal, verzinkt staal als RVS, in iedere gewenste

lengte- en breedtemaat. Het bandstaal wordt vanaf coil

op hoge snelheid geslit en per order gewikkeld. Door de

hoge snelheid waarmee dit gebeurt (meer dan 200 km per

uur) is het risico op onder andere bandbreuk groot. Her-

stel daarvan is een lastige en tijdrovende klus. Voor het

Belgisch servicecenter reden om op zoek te gaan naar een

snelle en flexibele gemechaniseerde oplossing.

Breuk herstellen met lasverbindingHet servicecenter vroeg of ADK Techniek een lasklem-

bank kon leveren om de beide zijden van het bandstaal

zonder noemenswaardige verdikking aan elkaar te lassen.

De speciale lasklembank moest dan wel verrijdbaar en

zeer compact geconstrueerd worden, in verband met de

beperkte ruimte kort op de productielijn. Henry van

Schenkhof van ADK Techniek: “Lasklembanken zijn ook

standaard op de markt verkrijgbaar, maar niet in een der-

gelijke uitvoering. ADK Techniek kon met de ontwikke-

ling en bouw van een speciaalmachine een maatwerk-

oplossing leveren.” ADK Techniek kreeg de order op basis

van een volledig uitontwikkeld concept in 3D, een korte

levertijd en concurrerende prijs.

Compacte oplossing met veel techniekDe uiteindelijke uitvoering voorziet in een guillotine-

schaar, een tweezijdige kleminrichting, een lineair bewe-

gende lastoorts, een koperen onderlegstrip en een bestu-

ring, voorzien van een touchscreen-bedieningsterminal.

De koperen onderlegstrip wordt gekoeld en is voorzien

van een backinggasaansluiting. Hierdoor wordt een opti-

male laskwaliteit gerealiseerd, met een zo klein mogelijke

productvervorming. Het geheel is compleet met lasappa-

ratuur en toebehoren op een verrijdbare wagen geplaatst,

die in de productielijn bij de klant op een vaste transport-

rail komt te staan. De guillotineschaar is bedoeld om beide

zijden eerst haaks te knippen, waarna beide helften onder

de klemvingers, tegen de aanslag, stomp tegen elkaar kun-

nen worden gepositioneerd. Om verdikking te voorkomen

wordt geen extra materiaal toegevoegd en wordt het

bandmateriaal door middel van TIG-lassen gesmolten en

aan elkaar gevloeid. Om een zo optimaal mogelijke ver-

binding te verkrijgen zonder noemenswaardige opper-

vlakteverdikking, is doorlassen zonder vooropening de

beste oplossing. Een te zware doorlassing zou teveel ver-

dikking veroorzaken; daarom wordt gelast met een hoog

ampèrage en een grote voortloopsnelheid.

Waardevolle aanvullingMachines voor langsnaadlassen vormen slechts een klein

deel van de specialiteit van ADK Techniek. Vaak gaat het

om automatiseringsoplossingen voor specifieke product-

groepen, waarbij vaak gepositioneerd en gelast moet wor-

den. “Met ruim 27 jaar ervaring op dit gebied, vormt de

inbreng van ADK techniek een waardevolle aanvulling op

hetgeen Valk Welding de markt op het gebied van lasau-

tomatisering kan bieden.”

www.valkwelding.nl | www.adktechniek.nl

LASBERICHTENseptember 2012

5

LASBERICHTEN september 2012

4

Speciaalmachines voor lasautomatiseringBegin dit jaar heeft Valk Welding zijn organisatie versterkt met de overname van ADK Techniek. Met hun specia-lisme op het gebied van ontwikkeling, ontwerp en bouw van speciaalmachines voor las- en snijprocessen, kan ValkWelding daarmee nu ook, als aanvulling op de robotisering, speciaalautomaten leveren. ADK Techniek ontwikkeltdaarvoor klantspecifieke oplossingen met inzet van bijvoorbeeld manipulatoren, rollenbokken, laskolommen, las-klembanken, lasdraaibanken of een combinatie hiervan. Het gaat daarbij onder andere om systemen waarbij las-bewerkingen in lineaire richting gemechaniseerd of geautomatiseerd moeten worden.

Met enige regelmaat doemt het gerucht op dat hetdragen van contactlenzen door lassers gevaarlijk zouzijn. Onder invloed van de lasboog zou de lens vast-plakken aan het hoornvlies of er zelfs mee samen-smelten. Bij het verwijderen van de contactlens zouhet oog beschadigd kunnen raken. In sommige ge-vallen is er zelfs melding gemaakt van het ontstaanvan blindheid als gevolg van het verwijderen van decontactlenzen na het lassen. Onzin, weten we inmid-dels.

VerhalenUit een zoektocht door de archieven van dit blad blijkt

dat er twee maal eerder in Lastechniek is geschreven over

dit hardnekkig misverstand. Het eerste artikel verscheen

in 1984 en het tweede in 1991. In beide artikelen wor-

den (vermeende) oogletselzaken beschreven die door het

dragen van lenzen tijdens het lassen zouden zijn veroor-

zaakt. Uit nader onderzoek bleek echter dat het ooglet-

sel was veroorzaakt door andere aspecten dan het lassen.

Zo bleek in één van deze zaken het te lang dragen van de

lenzen oorzaak te zijn van de problemen. In twee geval-

len bleek bij navraag bij de desbetreffende bedrijven dat

deze ongevallen zelfs helemaal niet hadden plaatsgevon-

den. Dit laatste bevestigt de gedachte dat er over dit on-

derwerp meer verhalen de ronde doen dan dat er

werkelijk problemen zijn.

NCvBUit Zweeds onderzoek dat dateert van eind jaren zeven-

tig en begin jaren tachtig van de vorige eeuw werd al ge-

concludeerd dat onder normale omstandigheden bij het

lassen geen problemen te verwachten zijn met het dra-

gen van contactlenzen tijdens het lassen. Bij het Neder-

lands Centrum voor Beroepsziekten (NCvB) is men ook

al jaren op de hoogte van het misverstand. Uit recente

navraag bleek dat er in de afgelopen jaren geen meldin-

gen zijn gedaan van oogletsel dat ontstaan zou kunnen

zijn als gevolg van de combinatie van lassen en het dra-

gen van contactlenzen.

Geen verschilConcluderend kunnen we stellen dat het uit veiligheids-

overwegingen geen enkel verschil maakt of een lasser

contactlensdrager is of niet. Een lasser dient altijd de nor-

Contactlenzen bij lassersHardnekkig misverstand

maal voorgeschreven beschermingsmiddelen te dragen

en de veiligheidsvoorschriften in acht te nemen en zal

dan veilig zijn beroep kunnen uitoefenen. Met betrek-

king tot de normale beschermingsmiddelen en stralings-

risico’s kunt u het artikel ‘Optische straling bij las- en

snijwerkzaamheden’ er nog eens op nalezen. Dit artikel

verscheen in Lastechniek van november 2011.

Literatuur:Zin en onzin over vastgesmolten contactlenzenLastechniek januari 1984Kontaktlenzen bij de lasserLastechniek januari 1991Optische straling bij las- en snijwerkzaamhedenLastechniek november 2011

LASTECHNICUS M/V (FULL-TIME)

DE GROOT LASOPLEIDINGEN

?

Op dit moment zijn wij op zoek naar een

De Groot Lasopleidingen in Breda is het grootste lasopleidingscentrum van Zuid-Nederland. We bieden standaard lascursussen en kaderopleidingen aanop diverse niveaus, overdag en in de avonduren. Ook voor gespecialiseerde maatwerktrainingen is De Groot een begrip in de regio.

Functie inhoud:Het onderhouden en adviseren van bestaande- en nieuwe relaties

www.lasopleidingen.nl

Geïnteresseerd? De Groot

WWW.LASOPLEIDINGEN.NL

advertentie

Gert den Ouden is als eerste Nederlander onder-scheiden met de Yoshiaki Arata Award. Dit gebeurdetijdens de jaarlijkse internationale conferentie van hetInternational Institute of Welding (IIW), die gehoudenwerd van 7 tot en met 13 juli in Denver, Colorado.

Fundamenteel onderzoekGert den Ouden, van 1980 tot 2003 professor aan de fa-

culteit voor Werktuigbouwkunde, Maritieme Techniek en

Technische Materiaalwetenschappen van de TU Delft, is

de eerste Nederlander die de Arata Award in ontvangst

mocht nemen. De Arata Award, die sinds 1994 wordt uit-

gereikt, wordt toegekend aan personen die een buitenge-

wone bijdrage hebben geleverd aan fundamenteel

onderzoek op het gebied van lastechnologie. De onder-

scheiding is ingesteld als eerbetoon aan prof. dr. Yoshiaki

Arata, die zich jarenlang heeft toegelegd op de ontwikke-

ling van warmtebronnen met ultrahoge energiedichtheid

en hun toepassingen voor lassen, snijden en andere toe-

passingen in de metaalbewerking.

DoorlassingssensorVolgens het juryrapport is Gert den Ouden een ware am-

bassadeur voor de lastechnologie. Niet alleen in Neder-

land, maar wereldwijd heeft zijn onderzoek een

belangrijke bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van het

vakgebied. Met name zijn onderzoek naar de relatie tus-

sen de trillingsfrequentie van het lasbad en de kwaliteit

van de doorlassing werd aangehaald. Op basis van dit on-

derzoek werd de doorlassingssensor ontwikkeld, die in-

middels industriële toepassingen vindt.

Andere functiesIn Nederland bekleedde Den Ouden onder andere het

voorzitterschap van diverse commissies van het NIL. Ver-

der was hij voorzitter van het organiserend comité van de

internationale IIW-conferentie die in 1991 gehouden werd

in Den Haag. Hij werd in 1995 al onderscheiden met de

Erepenning van het NIL. Ook in het buitenland was hij

actief, onder meer in China, als adviseur van het Harbin

Research Institute of Welding. Gedurende zijn carrière

heeft Gert den Ouden ook binnen het IIW diverse functies

bekleed.

7

LASBERICHTEN september 2012

6

Op 20 augustus is voor bijna 500.000 mbo-studentenhet schooljaar van start gegaan. Minister Marja vanBijsterveldt verrichtte als gast van het Koning Willem Icollege de opening van het mbo-schooljaar in Theateraan de Parade in Den Bosch. De minister wil af van hetstatusdenken in het mbo. “In de nabije toekomst pra-ten we op het ROC niet meer over lagere of hogere ni-veaus. Maar over vakmanschapsroutes en beroeps-onderwijsroutes. Die mentaliteit zou moeten geldenvoor de hele onderwijskolom.”

WaarderingVolgens de minister hebben jongeren recht op uitdagend

onderwijs en verdient elke leerling een diploma met hoge

kwaliteitswaarde, een 'keurmerk van goed vakmanschap'.

Van Bijsterveldt vindt het middelbaar beroepsonderwijs

een prachtige onderwijsvorm die jongeren veel te bieden

heeft voor wat betreft de ontwikkeling van hun individu-

ele talent en voor wat betreft hun kansen op de arbeids-

markt. “De samenleving en de toekomst van ons land

draaien op goede vakmensen. Ondanks al het talent, de

waardering in onze samenleving voor ambachtelijke be-

roepen en de noodzaak van goede vakmensen voor onze

economie, wordt het beroepsonderwijs in onze samenle-

ving nog steeds niet altijd op waarde geschat en krijgt het

niet altijd de waardering die het verdient.”

Verwachtingsvol onderwijsDe minister pleitte in haar toespraak tevens voor ver-

wachtingsvol onderwijs dat van scholen, docenten en ou-

ders vraagt om heel scherp te kijken naar de talenten van

jonge mensen en naar welke opleiding bij welke jongere

past. Iedere student moet volgens Van Bijsterveldt worden

uitgedaagd om het beste uit zichzelf te halen.

KwaliteitsslagAfgelopen jaren heeft minister Van Bijsterveldt samen met

de mbo-sector veel geïnvesteerd in het verbeteren van de

kwaliteit van het middelbaar beroepsonderwijs. Dat heeft

geleid tot meer uren onderwijs en betere begeleiding en

coaching van studenten. Ook is de doorstroom vmbo-

mbo-hbo bevorderd door sterkere inzet op het vm2-tra-

ject en de vakcolleges. Een groot deel van de opleidingen

op niveau 4 is verkort tot 3 jaar. Ook is extra geïnvesteerd

in de professionalisering (bij- en nascholing) van mbo-do-

centen.

OnderwijsministerVan Bijsterveldt

LASBERICHTENseptember 2012

Prof. dr. Gert den Oudenonderscheiden

met Arata Awardpleit voor vakmanschapsroutes in het onderwijs

ActiefHoewel de 77-jarige Gert den Ouden al een aantal jaren

met pensioen is, blijft hij de ontwikkelingen binnen zijn

vakgebied aandachtig volgen. Ook heeft hij na zijn pensi-

oen nog een aantal promovendi begeleid. Den Ouden

denkt dat er in de toekomst een grotere rol is weggelegd

voor het laserlassen en ziet ook kansen voor de ontwik-

keling van laser in combinatie met booglassen.

Het van oorsprong Rotterdamse bedrijf Röntgen Tech-nische Dienst (RTD) viert dit jaar zijn 75-jarig bestaan.RTD werd in 1937 opgericht in een Rotterdamse boer-derij door Lambertus van Ouwerkerk. Inmiddels is hetbedrijf uitgegroeid tot één van de grootste spelers ophet gebied van niet-destructief onderzoek (NDO) en In-spectie. Momenteel werken er wereldwijd 4500 men-sen verdeeld over 35 kantoren. Speciaal voor het75-jarig bestaan is een boek geschreven door toege-wijde (oud-)medewerkers die een schat aan kennis inhuis hebben. Het Innovatieboek is vanaf nu in te zienop de website www.applusrtd.com.

Nieuwe toekomst binnen energiesectorNaast het NDO en inspectiewerk, waarmee RTD wereld-

wijd naam heeft verworven, richt het bedrijf zich nu ook

op een andere sector. Applus RTD, ontstaan na de over-

name door Applus in 2006, heeft zich aangepast aan het

turbulente economische klimaat en is nu vooral werkzaam

in de energiesector. Deze sector moet een solide basis bie-

den voor de toekomst. Inspectie, certificeren en onderzoek

binnen de energiesector is waar Applus RTD zich nu voor-

namelijk op richt. Amerika, Australië, Brazilië en Canada

spelen hierin een hoofdrol.

Strategische overnames, innovatie en expertiseDoor de jaren heen is Applus RTD terechtgekomen in een

fase van strategische overnames. Deze acquisities betrof-

fen onder andere Compra (Duitsland), Ekopol (Polen),

LASBERICHTENLASBERICHTEN september 2012 september 2012

8

Applus RTD viert 75-jarig bestaan

9

Lincoln Smitweld B.V. te Nijmegen viert binnenkort zijn85-jarig bestaan. Ter gelegenheid van dit jubileum or-ganiseert het bedrijf voor zijn klanten en relaties eenopen huis op 19 en 20 september.

Kijkje in productiefaciliteitenTijdens de open dagen zal Lincoln zijn laatste

nieuwe producten tonen én demonstreren in een

industriële omgeving, gericht op alle mogelijke

praktische toepassingen. Er zal gelegenheid zijn

om een kijkje te nemen in de productiefaciliteiten

voor elektroden en gevulde draad, waar de laatste

jaren veel is geïnvesteerd, met als gevolg een groot

aantal veranderingen in proces en logistiek.

Doorgaande innovatieIn 1927 werd binnen Willem Smit Elektrotechnische In-

dustrie een afdeling voor de fabricage van elektroden op-

gericht. Vanaf die tijd volgden de innovaties elkaar in rap

tempo op, zoals de eerste roestvaststaalelektrode Arosta,

de lasprocessen TIG en onderpoederlassen, het patent op

de Supra elektrode, en de eerste bruikbare basische elek-

trode Conarc voor het lassen van staal 52. In de jaren

tachtig bracht Lincoln Smitweld de kwaliteit van basische

elektroden met sprongen vooruit. Vanaf 1980 is het be-

drijf bovendien gecertificeerd voor de nucleaire industrie

volgens ASME. Aan het eind van de twintigste eeuw volg-

den de ontwikkeling van EMR, SRP en STT. Als onderdeel

van Lincoln Electric gaat de innovatie onvermoeibaar ver-

der. Een hoogtepunt aan het begin van de eenentwintigste

eeuw is de introductie van de virtuele lasmachine VRTEX

360. Dit maakt een enorme besparing op materiaal, ener-

Open huis bij Lincoln Smitweldwegens 85-jarig bestaan

PS&I en CTS (Frankrijk), MB Inspections (Verenigd Ko-

ninkrijk), Vantage en DCI Meettechniek (Nederland) en

RMI (Noorwegen). Maar er waren ook overnames buiten

Europa, zoals Steeltest en PNDT (Australië), JanX, QISI,

Valley X en Kiefner & Associates (Verenigde Staten),

Technico en Stavely (Canada) en Qualitec (Brazilië). Ap-

plus RTD blijft zich ook richten op innovatie en nieuwe

ontwikkelingen en het handhaven van het hoogste niveau

van expertise via hooggekwalificeerde specialisten.

Stukje historieLambertus van Ouwerkerk, marine lasingenieur, richtte in

1937 Röntgen Technisch Dienst op. Hij zag destijds grote

mogelijkheden om door middel van röntgenstralen lassen

te inspecteren op scheepsrompen. Hiermee was hij zijn tijd

ver vooruit. Hij geloofde dat niet-destructief onderzoek

een belangrijke rol zou gaan spelen bij de invoering van

lassen als vervanging van klinken. Vlak na de oorlog wer-

den de eerste raffinaderijen in Rotterdam gebouwd en

RTD werd ingehuurd voor het controleren van de gelaste

verbindingen in de leidingen. Door dit succes kon het be-

drijf verder uitbreiden. De ontdekking van gasvelden in

het noorden van Nederland in de jaren ‘60 was weer een

impuls voor RTD. Duizenden kilometers gasleiding wer-

den gelegd en RTD's kennis van het NDO was van groot

belang bij het inspecteren van alle lassen en andere delen

van het gasnet.

www.applusrtd.com

gie en afval mogelijk bij het opleiden van nieuwe lassers.

Met de realisatie van MIG/MAG-lasprocesvarianten met

hoge draadsnelheid en lage boogspanning in één machine,

de PowerWave MIG/MAG-serie, koerst Lincoln Smitweld

aan op het 85-jarig jubileum in 2012.

ToekomstDe ontwikkelingen in de markt vormen nieuwe uitdagin-

gen. Het marktaandeel van het lassen met beklede elek-

troden is het laatste decennium sterk gedaald, maar lijkt

zich te stabiliseren. Met name ‘specials’ zullen ook in de

toekomst een grote rol in de lasindustrie blijven spelen.

Ook zullen lasprocessen en lasequipment steeds meer ge-

richt zijn op automatisering, efficiency en bescherming

van het milieu. Dit wordt met de huidige generatie lasma-

chines (softwaregestuurde inverters) steeds eenvoudiger te

realiseren. De ontwikkeling van het moment is het stre-

ven naar een kleinere lasnaadinhoud, om kosten en milieu

te sparen. Dit zal ook effect hebben in het ontwerp in ver-

schillende industrieën.

www.jubileumlinconlsmitweld.nl

advertentie

Extra data WorkshopExtra data WorkshopLasmethodebeschrijvingen en - kwalificaties

met het nieuwe programma NIL-WPSelectLasmethodebeschrijvingen en - kwalificaties

met het nieuwe programma NIL-WPSelectLocatie Nederlands Instituut voor Lastechniek,

ZoetermeerData 18 oktober en 25 oktober 2012

Zie voor meer informatie: www.nil.nl

Locatie AC Restaurant & Meetingcenter ’t Harde, ’t Harde (bij Zwolle)

Data 29 november en 13 december 2012

LASBERICHTEN september 2012

10

Dé vakbeurs voor de verspanende en niet-verspanende industrie

NIL VerbindingsweekGorinchem

6, 7 en 8 november 2012

METAVAK Gorinchem6, 7 en 8 november 2012

13.00 - 21.00 uur

Evenementen

HALHARDENBERG

GORINCHEM VENRAY

Ons evenement. UW MOMENT.www.evenementenhal.n l

Technische industriële vakbeurzen agenda:

‘Alternatieve verbindingstechnieken voor lassen’Soms kiest men voor lasverbindingen uit gewoonte enkijkt men ten onrechte niet naar clinchen, lijmen en an-dere alternatieve verbindingstechnieken. Redenenhiervoor zijn legio. Op 16 oktober 2012 wordt er inGent een studiemiddag gehouden over alternatieveverbindingstechnieken.

Vergelijking met weerstandlassenDe afgelopen twee jaar werd door het Kaho Sint-Lieven

(Gent, België) en het Belgisch Instituut voor Lastechniek

(BIL) onderzoek gedaan naar de eigenschappen van

clinchverbindingen, gesteund door het IWT. Daarbij werd

telkens de vergelijking gemaakt met het weerstandlassen.

Daarnaast werd de techniek toegepast op praktijkvoor-

beelden van de deelnemende bedrijven. Het resultaat van

dit werk wordt toegelicht tijdens deze studienamiddag.

Verder wordt ingegaan op lijmen, weerstandlassen en an-

dere alternatieve verbindingstechnieken.

Studiedag BIL op 16 oktober 2012

Waar en wanneer?De studienamiddag zal plaatsvinden in de lokalen van het

Materials Research Cluster (MRC) in Gent (Technologie-

park 935, 9052 Zwijnaarde), en wel op dinsdag 16 okto-

ber 2012 van 13.30 uur tot 17.00 uur.

Meer informatie kunt u verkrijgen via:

www.bil-ibs.be/studiedagenworkshops of via Thomas Baaten (BIL), tel: +32 (0)9 292 14 20

advertentie

Nieuwe “Low-Weight” Bikox® – tot 50% gewichtsbesparingKorte handgreep GRIP met bolgewricht – optimalehanteerbaarheidMultifunctionele robuuste contacttiphouder – weinigonderdelen, langere levensduurSchroefbaar geïsoleerd gasmondstuk – gegarandeerde positieen snelle wissel

www.binzel-benelux.com

ABIMIG® GRIP A LW

Technology for the Welder’s World

ABIMIG® GRIP A LWThe end of gravity!

Workshop

Voor meer informatie

M I G / M A Gl a s s e n

en inschrijven:www.nil.nl

13

Dit is een bewerking van een artikel uit de rubriek ‘Lastig’ van Air Products

et beschermgas bij het lassen dekt het smelt-

bad af, zodat het niet in aanraking komt met

de omringende lucht. Deze kan namelijk vocht en vervui-

ling bevatten, wat kan leiden tot oxidatie of zelfs porosi-

teit van de las. “Er doen veel indianenverhalen de ronde

over de gasflow”, zegt Marco Ameye (IWE), fabrication

technology manager Europe bij Air Products. “Veel las-

sers kennen globaal wel de richtlijnen voor de glasflow bij

de diverse lasprocessen, maar als het niet lekker last is men

gauw geneigd de kraan wat verder open te draaien, omdat

men denkt dat meer gas altijd de beste oplossing is. Dat is

echter niet altijd het geval. Teveel gas kan bijvoorbeeld

turbulentie in de gasflow veroorzaken, waardoor er juist

atmosferische lucht aangezogen wordt.”

Correcte gasflowDe meeste lassers leren dat de gasflow voor MIG/MAG-

lassen ergens tussen de 12 en 15 liter per minuut moet lig-

gen en voor TIG-lassen tussen de 6 en 10 liter per minuut.

“Maar de correcte gasflow is in de praktijk afhankelijk

van een groot aantal factoren”, licht Ameye toe. “Het type

beschermgas speelt een rol, het lasproces, de ingestelde

stroomsterkte en de grootte van het smeltbad, maar ook

de soort en de diameter van de lasdraad, de diameter van

het gasmondstuk, de diameter van de elektrode, de om-

standigheden op de werkplek, het materiaal en de las-

naadconfiguratie.” Volgens Ameye hanteren lassers bij het

MIG/MAG-lassen bijvoorbeeld als vuistregel dat bij een

gevulde draad over het algemeen een hogere gasflow

nodig is dan voor een massieve draad. Hoe dikker de

draad, hoe hoger de gasflow. “Bij een draaddikte van 1

mm hanteren we als vuistregel een gasflow van 10 liter

per minuut; bij een draaddikte van 1,2 mm een gasflow

van 12 liter per minuut.” Bij het TIG-lassen is de diame-

ter van het gasmondstuk een goede indicatie: bij een dia-

meter van 10 mm kun je uitgaan van een gasflow van 10

liter per minuut. Bij het TIG-lassen van dikwandig alumi-

nium met hogere stroomsterktes kan de gasflow oplopen

tot meer dan 20 liter per minuut. “Er bestaan tabellen en

grafieken voor de bepaling van de juiste gasflow, maar bij

twijfel kan men natuurlijk altijd contact opnemen met een

gasexpert.”

Meten aan de lastoortsAls de lasser eenmaal weet welke gasflow voor het las-

werk het meest ideaal is, moet de gasflow regelmatig ge-

controleerd worden. Een simpele blik op het

reduceerventiel is niet altijd betrouwbaar. Een standaard

reduceertoestel met klokje geeft weliswaar een indicatie,

maar het is geen geijkt toestel. Ook kan er drukverlies op-

treden door weerstanden en lekkages in gasslangen en lei-

dingen tussen het reduceerventiel en de gastoorts. De

gasflow kan het best aan de toorts gemeten worden.

Ameye adviseert lassers in ieder geval een eenvoudige gas-

flowbuis te gebruiken, die de gasflow redelijk nauwkeurig

afleest op het moment van gebruik. Daarnaast zijn er en-

kele andere praktische hulpmiddelen verkrijgbaar om de

gasflow te beheersen, zoals cilinders met een ingebouwde

regelaar en een snelkoppeling.

Niet te veel, niet te weinigAmeye wijst erop, dat de glasflow niet op een liter per mi-

nuut aankomt, maar dat lassers er wel bewust mee bezig

moeten zijn. Te weinig beschermgas tast de kwaliteit van

de las en lassnelheid aan, maar teveel is evenmin goed.

“Lassers moeten zich realiseren dat verkwisting van be-

schermgassen geld en veel energie kost. Een goede voor-

bereiding en praktische maatregelen zijn wat dat betreft

net zo noodzakelijk als de theorie. Als je weet dat een

mooie laminaire gasflow zonder turbulentie erg belang-

rijk is, verbaast het me hoeveel lassers in een tochtige be-

drijfshal of in de wind staan te lassen. Men denkt de wind

te kunnen compenseren met extra gas, maar waarom dan

niet gewoon een windscherm of een tent plaatsen?”

BIJ DE TOEPASSING VAN BESCHERMGAS IS

EEN CORRECTE GASFLOW VAN GROOT BELANG.

DIE IS AFHANKELIJK VAN EEN GROOT AANTAL

FACTOREN, MAAR HET IS OOK BELANGRIJK

DAT DE GASFLOW GELIJKMATIG EN CONSTANT IS.

Juiste gasflow belangrijk voor laskwaliteit

GASTECHNIEKseptember 2012

In januari 2013 verschijnt de Verbindingsgids*, een unieke gids op het ge-bied van de verbindingstechnieken. Met deze gids beschikt u over eenoverzichtelijk naslagwerk waarin u alle noodzakelijke informatie vindt overhet wie, wat en waar op het gebied van lassen, lijmen en snijden.

Naast een uitgebreid brancheregister bevat de Verbindingsgids informatie overnormen, opleidingen, lasposities, lasgroepen en contactpersonen binnen hetNederlands Instituut voor Lastechniek en het Belgisch Instituut voor Lastech-niek. Kortom, alles wat u moet weten als u werkzaam bent in de verbindings-techniek vindt u terug in één handzame en aantrekkelijke gids.

Wat vindt u in de Verbindingsgids?• Een uitgebreid brancheregister• Bedrijfsprofielen• Een overzicht van alle lasposities en hun benamingen• Een overzicht van alle lasprocessen met hun lasprocesnummers• De gegevens van alle lasgroepen Nederland en Vlaanderen• Contactpersonen binnen het NIL en het BIL• Een overzicht van las- en lijmgerelateerde opleidingen en

opleidingsinstellingen en instanties• Technische tabellen, een overzicht van normen, etc.

De Verbindingsgids is een uitgave van Las-techniek, het onafhankelijk vakblad voorlassen, lijmen en snijden. De gids zal wor-den uitgevoerd in een handzaam formaat,zodat u op een gebruiksvriendelijke maniertoegang heeft tot alle gewenste informa-tie.

Bij bestelling vóór 15 november kunt uvoor € 30,- per exemplaar in het bezitkomen van dit praktische boekje.

Interesse?

Ga naar www.vakbladlastechniek.nl omuw exemplaar te reserveren.

De makers van vakblad Lastechniek en deVerbindingsgids zijn aanwezig tijdens deVerbindingsweek in Gorinchem.

•) Het getoonde plaatje geeft een indruk van het uiterlijk van de gids.

15

POLITIEKseptember 2012

Tanja Jadnanansing (Tweede Kamerlid PvdA)Hoe kan het vak Techniek terug in de schijnwerpers wor-den gezet?“Het aantal techniekstudenten moet de komende jaren

verdubbelen. Om dit te bereiken ondersteunt de PvdA het

Masterplan techniek, waarin wordt nagestreefd dat in

2025 veertig procent van de studenten een bèta- en tech-

nologie-opleiding heeft afgerond. De instroom moet toe-

nemen door betere begeleiding op middelbare scholen bij

vakken die later van belang zijn voor het technisch on-

derwijs. Scholieren moeten worden gestimuleerd voor

technische studies te kiezen door vooropleidingen en sum-

merschools gratis ter beschikking te stellen. Op het mbo

moet de kloof tussen arbeidsmarkt en opleiding worden

verkleind door het aanbieden van nieuwe dynamische

technieken, bijvoorbeeld vliegtuigonderhoudtechniek.”

Hoe kan de industriële bedrijvigheid in Nederland hetbeste gestimuleerd worden?“De PvdA wil een sterke regionale samenwerking tussen

overheden, kennisinstituten en bedrijfsleven rond de ‘ta-

lent towns’: Eindhoven, Wageningen, Venlo, Emmen en

het Noorden. Daarnaast wil de PvdA dat het Europese be-

leid meer gericht wordt op het MKB en dat startende be-

drijven gestimuleerd worden door het beschikbaar stellen

van publieke cofinanciering voor duurzame innovatie.”

Eddy van Hijum (Tweede Kamerlid CDA)Hoe kan het vak Techniek terug in de schijnwerpers wor-den gezet?“We leggen in Nederland veel nadruk op kennis en inno-

vatie, maar er zijn ook veel kansen voor de maakindus-

trie. Ik hoor tijdens werkbezoeken bij bedrijven regelmatig

klachten over de grootschaligheid van de ROC’s. De aan-

sluiting tussen bedrijfsleven en onderwijs moet veel beter.

Dat kan door het model van de oude ambachtsschool

terug te halen. Daar willen we geld voor vrijmaken. We

kijken daarbij met een schuin oog naar Duitsland, waar

het leermeesterstelsel goed werkt. Let wel, we willen geen

wijziging van het huidige onderwijssysteem. Dat kost je

tien jaar en die tijd is er niet. ROC’s moeten uit hun torens

komen en naar de bedrijven toe gaan. Die bedrijven moe-

ten ook zeggenschap krijgen in het onderwijs.”

Hoe kan de industriële bedrijvigheid in Nederland hetbeste gestimuleerd worden?“Dat begint bij goede voorwaarden, bijvoorbeeld op fis-

caal gebied. Verder moet er meer aandacht komen voor

het MKB – dat moet veel meer centraal in het beleid wor-

den gesteld. Er is nu te veel focus op de grootbedrijven.

Maar ook onderwijs is belangrijk, en een actieve, asser-

tieve overheid. Kijk naar NedCar en hoe minister Verha-

gen de productie in ons land kon houden.”

door Jaap van Sandijk

14

POLITIEK

IN DE CAMPAGNES VOOR DE TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN GAAT HET VOORAL OVER EUROPA EN DE

ZORG. LASTECHNIEK VROEG DE GROTE PARTIJEN NAAR HUN STANDPUNTEN OVER TECHNIEKONDER-

WIJS EN DE NEDERLANDSE INDUSTRIE. ZOEK DE VERSCHILLEN.

september 2012

Manja Smits (Tweede Kamerlid SP)Hoe kan het vak Techniek terug in de schijnwerpers wor-den gezet?“Er moeten striktere regels komen voor ROC’s: die zijn

er niet om marktaandeel te vergroten maar om goed op-

geleide jongeren af te leveren. ROC’s moeten worden op-

geknipt in kleinere eenheden. Daaronder moeten ook

praktijkgerichte vakscholen vallen. Veel jongeren vinden

theorie demotiverend en weten al vroegtijdig dat ze met

hun handen willen werken. Om uitval vanuit het vmbo

van deze jongeren te voorkomen pleiten we voor een geïn-

tegreerde vmbo-mbo-opleiding van zes jaar die opleidt tot

niveau 2. Het is veelzeggend dat bedrijven nu zelf vak-

scholen oprichten. Het geeft aan dat de overheid op dit

gebied tekortschiet.”

Hoe kan de industriële bedrijvigheid in Nederland hetbeste gestimuleerd worden?“Mijn collega-Kamerlid Sharon Gesthuizen zet zich hier-

voor in en pleit voor miljardeninvesteringen in sectoren

als de bouw, het spoor en onderwijs. Zo jaag je het be-

drijfsleven aan. Het MKB heeft het zwaar en verdient

meer aandacht. Daar gaan veel bedrijven over de kop.

Aanbestedingsprojecten moeten bijvoorbeeld worden op-

geknipt, zodat ook kleine bedrijven hieraan mee kunnen

doen. De Nederlandse industrie moet zich richten op het

maken van slimme producten, want qua productiekosten

winnen we het niet van Azië. Omdat banken vrijwel niets

doen voor bedrijven, moet de overheid een nationale in-

vesteringsbank oprichten.”

Erik Ziengs (Tweede Kamerlid VVD)Hoe kan het vak Techniek terug in de schijnwerpers wor-den gezet?“Het bevorderen van nieuwe instroom in een vergrijzende

branche is een uitdaging die breed in de technische be-

drijfstak speelt. Ton Elias, mijn collega-Kamerlid en

woordvoerder op dit dossier, stelt altijd dat er één recept

is om deze uitdaging aan te gaan: de bedrijfstak, de tech-

nische onderwijssector én de overheid moeten slím de han-

den ineenslaan. We moeten samen de hele technische

keten – van onderwijs tot arbeidsmarkt – versterken. Dat

kan op verschillende manieren. Zo is het vooral belangrijk

dat mbo-opleidingen en de arbeidsmarkt goed op elkaar

aansluiten. Dat we vraag en aanbod goed bij elkaar bren-

gen. Om dat te bereiken, moet het bedrijfsleven nauwer

betrokken worden bij het technisch onderwijs.”

Hoe kan de industriële bedrijvigheid in Nederland hetbeste gestimuleerd worden?“De overheid moet bedrijven de ruimte geven en hun las-

ten beperkt houden. Alle belastingen die de overheid niet

bij hen wegneemt houden ze zelf over. Dit leidt tot extra

investeringen en banen. Dat is goed voor bedrijven en

voor werknemers. De VVD wil dit doen door het verho-

gen van de MKB-winstvrijstelling en verlaging van het

MKB-tarief in de winstbelasting. Ook wil de VVD de kre-

dietverstrekking voor bedrijven op gang brengen, onder

meer via de regeling Borgstelling MKB-kredieten (BMKB).

Risicovolle investeringen maken we fiscaal aantrekkelijk.

Scholing van werknemers is ook belangrijk, omdat werk-

zaamheden door de jaren heen veranderen. De VVD

maakt het daarom aantrekkelijk voor ondernemers om

personeel via bijvoorbeeld leerwerktrajecten om te scho-

len.”

Welk vakje gaat het worden?

Paul van Meenen (kandidaat-Tweede Kamerlid D66)Hoe kan het vak Techniek terug in de schijnwerpers wor-den gezet?“ Er moet een intensieve samenwerking komen tussen on-

derwijs en bedrijfsleven. We moeten veel meer terug naar

het echte beroepsonderwijs. Je ziet hier en daar al – met

behulp van het bedrijfsleven – vakscholen opkomen. Daar

moeten we mee doorgaan, dat kun je voortzetten op de

ROC’s. Leerlingen die deze opleiding succesvol afronden

moet een grote kans op werk worden geboden. Baanga-

rantie zou het mooist zijn, maar ik denk dat dat niet haal-

baar is. Verder pleiten wij voor de titel van ‘meester’ in

het mbo. Daarmee verbeter je het imago van het mbo.

Leerlingen met zo’n titel zijn onderscheidend.”

Hoe kan de industriële bedrijvigheid in Nederland hetbeste gestimuleerd worden?“Zowel landelijk als regionaal moeten politiek, branches

en sectoren in gesprek met elkaar. Het regionaal concen-

treren van industrieën biedt kansen. Kijk bijvoorbeeld

naar het Bio Science Park in Leiden en hoe bedrijvigheid

en ook onderwijs daarop aansluiten. De overheid moet

vooral aansporen en voorwaarden scheppen. Bijvoorbeeld

door goede inrichting van bestemmingsplannen en het

creëren van stimuleringsmaatregelen.”

Voor dit artikel benaderde Lastechniek de zes groot-ste partijen. De PVV heeft - ook na herhaald verzoek -niet gereageerd.

v.l.n.r.: Van Hijum (foto: Dirk Hol), Smits, Ziengs, Jadnanansing en Van Meenen

september 2012VEILIGHEID

16

september 2012

IN DE METAALINDUSTRIE VALT ER NOG VEEL TE WINNEN OP HET GEBIED VAN VEILIGHEID. DIT IS DE

CONCLUSIE VAN DE INSPECTIE SZW IN EEN ONLANGS VERSCHENEN RAPPORT. ER WORDT GELUKKIG

VOORUITGANG GEBOEKT, BIJVOORBEELD IN DE AANPAK VAN LASROOK. DE KOMENDE JAREN MOET HET

WERKEN IN DE METAAL NOG VEILIGER WORDEN.

door Margriet Wennekes, bewerking van Sectorrapportage Metaal 2011 van Inspectie SZW

n de metaalsector gebeuren fors meer ongevallen dan

in andere sectoren en er worden relatief veel overtre-

dingen geconstateerd. Om de veiligheid en gezondheid in

de metaalsector te helpen verbeteren, richt de Inspectie

SZW zich de komende jaren specifiek op deze branche,

zoals beschreven in de sectoraanpak Metaal 2011 - 2015.

Extra inspecties, voorlichting en intensieve samenwerking

met sociale partners moeten leiden tot het verminderen

van het aantal ongevallen en het terugdringen van de

blootstelling aan veroorzakers van beroepsziekten.

Ongevallen in de metaalsectorIn 2009 werden 226 ongevallen met letsel gemeld die zijn

veroorzaakt doordat de Arboregelgeving niet werd nage-

leefd. In 2010 waren dit 177 ongevallen, waarvan dus 57

ernstig. Het lagere totaal aantal ongevallen in 2010 heeft

waarschijnlijk te maken met de lagere productie als ge-

volg van de kredietcrisis.

In de metaal wordt 36% van de letsels veroorzaakt door-

dat een werknemer wordt geraakt of geplet door een be-

wegend voorwerp. Bij 19% werd de werknemer gegrepen

door een bewegend deel van een machine of raakte erin

bekneld. In 14% raakte het slachtoffer op een andere

wijze bekneld of verpletterd. Vallen van grotere hoogte

veroorzaakte 14% van de letsels.

Ongevallen gebeuren vaak tijdens bijzondere werksitua-

ties zoals het plegen van onderhoud of het opheffen van

een storing. In 11% van de ongevallen was de machine

niet uitgeschakeld of drukloos gemaakt tijdens deze werk-

zaamheden. Opvallend is dat ongevallen het vaakst in het

uur voor en na de lunch gebeuren.

BewustwordingWerken aan veiligheid begint met bewustwording van de

risico’s. Op dit gebied is in de metaalsector nog veel te ver-

beteren. In 2010 beschikte slechts 63% van de metaalbe-

drijven over een risico-inventarisatie en-evaluatie (RI&E).

Van deze bedrijven had 70% alle relevante Arborisico’s in

beeld. De overige 30% had slechts een deel van de Arbo-

risico’s onderkend. Deze getallen zijn representatief voor

de hele sector.

De Arborisico’s die voor de metaalsector een rol spelen

zijn: machineveiligheid; een veilige inrichting van de ar-

beidsplaats; blootstelling aan gevaarlijke stoffen (zoals las-

rook en vluchtige organische stoffen); schadelijk geluid en

fysieke belasting.

Deze risico’s spelen vooral in de basismetaal, de metaal-

productenindustrie; de assemblage van machines en ap-

paraten; transportmiddelenindustrie en scheepsbouw en

–reparatie. De meerjarenaanpak van de metaalsector is

dan ook specifiek gericht op deze bedrijfstakken.

Hoe veilig is het werken in demetaal?

Lekker mixjemet optimale ingrediëntenNatuurlijk draait het bij de beste las niet alleen maar om het gas. Uw basismateriaal, uw toevoegmateriaal, uw lasproces en -positie, alles draagt bij aan het beste eindresultaat. Zolang alles maar onder controle is.

Onze Las- en Snijadviseur verstaat zijn vak en weet veel van het uwe. Zo kan hij uw mensen op de werkvloer alles vertellen over wat bij gassen van belang is voor een optimaal lasresultaat. Een prima kennis-update, dus. Want samen weten we meer.Kennis die EN-1090 straks verlangt.Adviezen? Bel 088 262 62 62.

Het beste mengsel voor uw las?Linde serveert het op uw werkvloer.Linde Gas Benelux B.V.Postbus 783100 AB SchiedamTel. 088 262 62 62metaal.lg.nl@linde-gas.nlwww.linde-gas.nl, www.linde-gas.be

L3

VEILIGHEID september 2012

18

Meer overtredingenDe Inspectie SZW heeft de afgelopen jaren veel metaalbe-

drijven geïnspecteerd op naleving van de Arbowet- en re-

gelgeving. Gedurende de periode van 2008 tot en met

2011 is het percentage bedrijven waar één of meer over-

tredingen werden geconstateerd gestegen van 40% naar

62%. Er waren relatief meer bedrijven met overtredingen

waarvoor de inspecteur het bedrijf heeft gewaarschuwd

maatregelen te nemen en waar dit ook is gecontroleerd.

Dit ging bijvoorbeeld om maatregelen om de blootstelling

aan lasrook te verminderen, of waarbij de werkplek op

bepaalde punten onveilig was.

Lasrook en schadelijk geluidDe Inspectie SZW heeft in 2009 in 614 bedrijven in de

metaalproductenindustrie geïnspecteerd op lasrook en

schadelijk geluid. In de helft van de geïnspecteerde bedrij-

ven trof de arbeidsinspecteur één of meer overtredingen

aan. In bijna al deze gevallen ontbrak de beoordeling van

de blootstelling aan lasrook en/of geluid. Alleen door een

goede beoordeling weet een ondernemer of de genomen

maatregelen voldoende zijn om onder de grenswaarde

voor geluid of voor lasrook te komen.

In 2010 zijn bij wijze van steekproef 64 bedrijven die in

2009 nog niet beschikten over een blootstellingsbeoorde-

ling voor lasrook en/of schadelijk geluid, nogmaals geïn-

specteerd. Bij deze herhalingsinspecties werd

geconstateerd dat 45 bedrijven (70 %) alles in orde had-

den. Dit is vergeleken met andere inspectieprojecten een

hele goede score. De Inspectie meldde in augustus 2012

tevreden te zijn over de vorderingen in de sector op het

gebied van lasrook. Echter, naast de vele maatregelen om

de blootstelling aan lasrook en schadelijk geluid te beper-

ken, is het belangrijk om te controleren welk effect deze

maatregelen hebben op de uiteindelijke blootstelling.

Onderzoek naar beroepsziektenHet Nederlands Centrum van Beroepsziekten (NCvB)

heeft in opdracht van SZW onderzocht welke beroeps-

ziekten er vooral voorkomen in de metaalsector. De

meeste meldingen betreffen lawaaidoofheid en klachten

van schouders, armen en rug. Het kenmerk van beroeps-

ziekten is dat ze gemakkelijk te voorkomen zijn door

goede maatregelen te nemen. Voor schadelijk geluid heeft

de metaalsector een Arbocatalogus gemaakt. Het NCvB

vermoedt dat beroepsziekten die worden veroorzaakt

door chemische stoffen (zoals allergisch contacteczeem)

niet worden herkend in de sector. Daarom adviseert het

NCvB om de komende jaren vooral aandacht te schenken

aan blootstelling aan chemische stoffen (vooral metaalbe-

werkingsvloeistoffen) als oorzaak van beroepsziekten.

Ook adviseert het NCvB alert te zijn op de blootstelling

aan synthetische nanodeeltjes; deze deeltjes worden in de

metaalsector gebruikt in coatings, zonder dat de gezond-

heidsrisico’s van veel van deze deeltjes bekend zijn.

Hoe nu verder?De resultaten van de verschillende activiteiten in de me-

taalsector maken duidelijk dat er nog veel werk aan de

winkel is. De naleving van de Arboregels laat te wensen

over, het aantal ongevallen is relatief hoog en bepaalde be-

roepsziekten worden niet als zodanig herkend.

In de meerjarenaanpak 2011-2015 voor de sector Metaal

richt de Inspectie SZW zich naast inspectieprojecten op

voorlichting en samenwerking met sociale partners.

De werkgevers- en werknemersorganisaties zijn al enkele

jaren bezig de achterban te ondersteunen bij het veilig en

gezond inrichten van het werk, door middel van het pro-

gramma ‘5xBeter’ en Arbocatalogi. Bedrijven die gebruik

maken van de verbetercoaches doen het in het algemeen

beter dan andere bedrijven. Dat is een goede stimulans om

met dit programma door te gaan. De Inspectie SZW werkt

actief mee aan het vergroten van de bekendheid met het

programma en het gebruik van de verbetercoaches, door

in elk inspectieproject werkgevers ernaar te verwijzen.

Verder ontwikkelt de Inspectie, samen met opleidingsin-

stituten en werkgevers, een digitaal hulpmiddel in de vorm

van een ‘serious game’. Dit is gericht op jonge werkne-

mers en moet hen veiliger leren werken, zoals veilig om-

gaan met machines. Naar verwachting zal dit hulpmiddel

in 2013 worden gelanceerd. De belangrijkste boodschap:

veilig werken en professioneel werken zijn onlosmakelijk

met elkaar verbonden.

De volledige Sectorrapportage Metaal 2011 kunt udownloaden via www.vakbladlastechniek.nl.

3M™ Speedglas™ 9100 FX LaskappenDe nieuwe ‘fl ip-up’ oplossing voor lassers NIEUW!

Ervaar de toekomst in lasbescherming!De Speedglas 9100FX laskap is voorzien van een veel groter zichtvlak.

Bovendien is de totale kap opnieuw ontworpen voor extra comfort.

Uniek opklapmechanisme voor slijpen en voorbereidende

werkzaamheden

Meer comfort door verhoogde balans en stabiliteit

Uitstekende optische eigenschappen

Betere bescherming van oren en nek, dus veiliger

Gepatenteerde instelling voor hechtlassen

Lasfi lter met donkerkleuren 5, 8, 9-13, gevoeligheids- en

vertragingsinstellingen.

Ervaar het zelf en vraag een gratis test aan.

Protection

KrachtUw Veiligheid

Onze

3M™ Speedglas™ 9100FX Air Laskap met

3M™ Adfl o™ Ademhalingsbescherming

3M Belgium N.V. - www.3MSafety.be - E-mail: 3MSafety.be@mmm.com - tel.02 722 53103M Nederland B.V. - www.Speedglas.nl - E-mail: 3MSafety.nl@mmm.com - tel. 071 5 450 365

Goed beschermd

tegen schadelijke

lasrook

Werknemersgedrag bij het lassen: cruciaal omgezond te werkenPer 1 april 2010 is de wettelijke grenswaarde voorlasrook verlaagd. Hierdoor moeten bedrijven extramaatregelen nemen om aan die nieuwe grens-waarde te kunnen voldoen. Bijvoorbeeld de werk-methode van de lasser gaat een grotere rol spelen.Zo mag hij de lashelm niet te snel na het lassen af-zetten, hij moet zijn hoofd uit de rookpluim houdenen de zuigmond van de bronafzuiger dicht genoegop de lasplek zetten tijdens het lassen. Om de las-ser deze maatregelen te laten nemen, is naast in-tensieve voorlichting vooral toezicht nodig. Veelwerkgevers blijken het lastig te vinden goed toe-zicht te houden en de werknemers aan te sprekenop ongewenst gedrag.

GMA-holding en een nieuwe vestiging in Utrecht op te

bouwen. Was het een moeilijke beslissing om het NIL zo

snel weer vaarwel te zeggen? “Ja en nee”, antwoordt Paul

na even nadenken. “Ja, want als manager Opleidingen zag

ik nog allerlei uitdagingen en had ik veel meer willen rea-

liseren. Nee, omdat ik de mooie carrièrekans die GMA

mij bood, in een vakgebied waarin ik mij al meer dan

twaalf jaar thuis voel, toch niet kon laten lopen.”

Om de hoekSinds begin dit jaar staat Paul dus aan het hoofd van

GMA-Nederland. In Duitsland heeft GMA zich in de loop

der jaren ontwikkeld van een klein familiebedrijf van 10

personen tot een internationale onderneming met zo’n

900 werknemers. Van oudsher is het bedrijf vooral werk-

zaam in de luchtvaartsector, maar inmiddels bedient het

ook klanten in andere sectoren, zoals de petrochemie, de

olie- en gasindustrie, de automobielindustrie en de ener-

giesector. Het is een bedrijf waarin Paul zich al snel thuis

voelde: “Ondanks dat het een grote onderneming is,

heerst er toch een familiegevoel. Het is een bedrijf waar je

graag voor wil werken, met aandacht voor de mensen.

Maar dat heeft volgens mij ook te maken met het vakge-

bied; binnen het NDO is dat niet vreemd.” In 2008 begon

‘Wat je wilt, kun je ook’

CARRIÈREseptember 2012

21

school. Als je geen theorie had ging je naar de werkplaats

om met je handen bezig te zijn. Aan de ene kant was dat

heel intensief, aan de andere kant voelde dat helemaal niet

zo. Dat had te maken met de prettige sfeer en de betrok-

kenheid van leerkrachten en stagebegeleiders. Een mooie

tijd was dat.”

JobhoppenDe loopbaan van Paul Doeswijk wordt in de eerste jaren

na zijn schooltijd gekenmerkt door jobhoppen. Na zijn

militaire dienst werkte hij voor een ziekenhuis als moula-

getechnicus op een afdeling voor radiotherapie. Na ver-

schillende andere baantjes kwam hij terecht in het

onderwijs. “De combinatie techniek en mens sprak mij

enorm aan en op een gegeven moment ben ik het volwas-

senenonderwijs ingerold. In het Centrum voor Beroeps-

oriëntatie en Beroepsuitoefening (CBB) in Leiden gaf ik

les aan volwassenen met een sociale of culturele achter-

stand. Dat waren bijvoorbeeld mensen met een drugsver-

leden, jongeren die waren gestrand in het reguliere

onderwijs, maar ook hoogopgeleide asielzoekers die hier

een nieuw leven moesten opbouwen.” Om de stap naar

de arbeidsmarkt te kunnen maken bood het CBB laag-

drempelige opleidingen aan, zoals elektrotechniek, me-

taalbewerking, houtbewerking of administratie. “Deze

functie was voor mij aanleiding om de lerarenopleiding te

gaan doen.” Het CBB werd opgeheven en Paul besloot te

solliciteren naar de functie van docent NDO-technieken,

waarvoor hij werd aangenomen. Pauls motto: “Wat je

wilt, kun je ook.” Zijn eerste NDO-kennis heeft hij opge-

daan door veel zelfstudie en praten met vakmensen. Al

snel begon hij aan de opleiding Vakspecialist Niet-de-

structief Onderzoek niveau 3. Hij specialiseerde zich in

vier verschillende methoden: industriële radiografie, ul-

trasoon onderzoek, magnetisch onderzoek en penetrant

onderzoek. Later vulde hij zijn vakdeskundigheid nog ver-

der aan met de opleiding tot stralingsdeskundige niveau

3. “Binnen het NDO zijn er drie niveaus van deskundig-

heid. Op niveau 1 mag je onder toezicht eenvoudige werk-

zaamheden verrichten. Als deskundige op niveau 2 mag

je zelfstandig werk uitvoeren. De meeste NDO’ers die in

de buitendienst werken zijn niveau 2-deskundigen. Een ni-

veau 3-deskundige houdt zich voornamelijk bezig met

randzaken, zoals opleiden en het adviseren van klanten.”

CarrièrekansPauls voorlaatste functie was die van manager Opleidin-

gen bij het NIL (Nederlands Instituut voor Lastechniek).

Daar was hij onder meer verantwoordelijk voor het ont-

wikkelen van lesmaterialen en het coördineren van exa-

mens. Deze functie bekleedde hij nog maar kort, toen hij

de kans kreeg om directeur te worden van de Nederlandse

CARRIÈRE september 2012

20

p het nieuwe bedrijventerrein De Wetering

in Leidsche Rijn vinden we het kantoor

waar Paul Doeswijk samen met drie collega’s is gehuis-

vest. Per 1 januari 2012 is Paul (42) aangesteld als direc-

teur van GMA-Holding B.V. en is daarmee terug in zijn

oude vakgebied: het niet-destructief onderzoek (NDO).

Niet alleen GMA (Gesellschaft für Material-Abnahme)

heeft sinds zijn oprichting in 1984 een enorme groei door-

gemaakt; ook Paul, ooit begonnen als lts-leerling, is zich

voortdurend blijven ontwikkelen.

Mooie tijdPaul wist al vroeg dat hij de techniek in wilde. Ondanks

een havo/vwo-advies koos hij na de basisschool bewust

voor een lts-opleiding in de metaal. “Eerst wilde ik tim-

merman worden, maar al snel merkte ik dat het werken

met metaal mij beter lag. Ik hield er bijvoorbeeld van om

zelf aan mijn racefiets te sleutelen.” Na de lts volgde de

Leidse Instrumentmakersschool, waar hij vier jaar lang

werd opgeleid in de fijnmechanische techniek. “Dat was

even omschakelen, je zat opeens 44 uur per week op

Groeien in techniek

door Margriet Wennekes, fotografie GMA

IN 2011 BESLOOT HET DUITSE BEDRIJF GMA

EEN HOLDING OP TE RICHTEN IN NEDERLAND,

MET EEN CENTRAAL KANTOOR IN UTRECHT.

AAN HET ROER VAN DEZE NIEUWE NEDER-

LANDSE VESTIGING STAAT PAUL DOESWIJK. WE

SPRAKEN MET HEM OVER HET GRIJPEN VAN

KANSEN EN GROEIEN IN TECHNIEK, OOK IN TIJ-

DEN VAN ECONOMISCHE MALAISE.

GMA zijn activiteiten op de Nederlandse markt met de

overname van HKC (Hengelose Kwaliteitscontrole), een

klein NDO-bedrijf dat onder meer klanten had in de gie-

terijwereld. Toen er een opdracht werd binnengehaald bij

de bouw van een centrale in Eemshaven werd ook daar

een filiaal opgericht. “We vinden het belangrijk om bij de

klanten om de hoek te zitten, zodat we een snellere en be-

tere service kunnen bieden. Rechtstreeks contact zorgt dat

de communicatie soepeler verloopt.” In 2011 besloot de

GMA-Group ook hier een holding op te richten met drie

werkmaatschappijen: GMA-Hengelo, GMA-Eemshaven

en de nieuw op te richten GMA-Utrecht, tevens hoofd-

kantoor van GMA-Nederland.

Brede portfolioPaul kent het wereldje van het NDO goed en beseft dat

het veel creativiteit en doorzettingsvermogen zal kosten

om als relatieve nieuwkomer een goede positie op de Ne-

derlandse markt te verwerven. Toch ziet hij goede moge-

lijkheden voor GMA om ook in Nederland te groeien en

zich op den duur te meten met de gevestigde spelers op

deze markt. “De kracht van ons bedrijf schuilt volgens mij

in de brede portfolio. GMA biedt veel verschillende dien-

sten en bedient zowel kleine als grote klanten in een groot

CARRIÈRE september 2012

22

11

10

12

13

8

9

7

64

5

1

2

3

Magnatech orbitaal lassystemenNEDERLAND

1 Laspartners Sliedrecht B.V. Industrieweg 47a 3361 HJ Sliedrecht Tel. 0184 419 333

2 Laspartners Zeeland B.V. Hughersluys 29 4536 HM Terneuzen Tel. 0115 615 777

3 Akkermans Techniek Lelyweg 15 4612 PS Bergen op Zoom Tel. 0164 275 700

4 Multiweld B.V. Riga 3 2993 LW Barendrecht Tel. 0886 641 777

5 Multiweld B.V. De Dintel 24 5684 PS Best Tel. 0886 641 777

6 Tramex Dr. de Blécourtstraat 55 6541 DG Nijmegen Tel. 024 377 67 54

7 PRRE Lastechniek B.V. Josink Esweg 43 7545 PN Enschede Tel. 053 428 15 90

8 Kamphuis Lastechniek B.V. Phileas Foggstraat 56 7825 AL Emmen Tel. 0591 631 313

9 Kamphuis Lastechniek B.V. Woldmeerweg 2 9902 SH Appingedam Tel. 0596 856 570

10 GT ind. Lastechiek B.V. Ecu 19 305 BA Emmeloord Tel. 0527 699 915

11 Reva Lastechniek B.V. Edisonweg 1a 8501 XG Joure Tel. 0513 418 844

BELGIË

12 De Backer Welding Bvba Lange Ambachtstraat 24 Oosterzele 9860 2 Tel. 09 360 86 70

13 De Backer Welding Chemin De La Villa Romaine 7 7822 Ath Tel. 09 360 86 70

VRAAG DE DISTRIBUTEUR NAAR DE MOGELIJKHEDEN:

T +31 321 38 66 77 | F +31 321 31 41 65 | info@magnatech-international.com | WWW.MAGNATECH-INTERNATIONAL.COM

Nu verkrijgbaar

in de Benelux

Magnatech International is een organisatie die zich inzet om hoge kwaliteit te leveren op het gebied van orbitaal en pijpleiding-lassen.

Onze orbitaal systemen zorgen voor een verbeterde productiviteit door het verhogen van de inschakelduur, het verminderen van de lasfouten en een hogere en constantere kwaliteit.

VisieMagnatech levert innovatieve producten van hoge kwaliteit. ‘Knowhow’ en service op maat. Zo maakt Magnatech het voor haar opdrachtgevers mogelijk om de productiviteit en kwaliteit van het lassen te verhogen.

Missie

haar dienstverlening.

EZorbital: betaalbare technologie!Magnatech introduceert een innovatieve oplossing voor het orbitaal pijp/pijp lassen. Het model 517 is een controller met een gesloten laskop voor het lassen van pijp/pijp, deze is speciaal ontworpen voor het gebruik met een conventionele TIG-stroombron.

Vraag uw distributeur naar de mogelijkheden!

T +31 321 38 66 77 | F +31 321 31 41 65 | info@magnatech-international.com | WWW.MAGNATECH-INTERNATIONAL.COM

aantal sectoren. Dat maakt het bedrijf minder kwetsbaar

in tijden dat het economisch slechter gaat. Mensen kunnen

makkelijk rouleren, er zijn uitwisselingen mogelijk. We

kunnen daarom ook in Nederland meer aanbieden dan al-

leen NDO.”

In Utrecht timmert Paul hard aan de weg om GMA-Ne-

derland op de kaart te zetten. “Mijn werk is ongelooflijk

divers. En wat ik belangrijk vind: dingen die je roept moet

je kunnen waarmaken. Daarom moet je eerst zorgen dat

je open bent en dat je mensen en apparatuur hebt. Dan

kun je een naam gaan opbouwen. Ik geloof heilig in

mond-tot-mondreclame.” Paul heeft veel overleg met zijn

Duitse collega’s over allerlei PR-zaken. “Dat varieert van

de belettering van onze auto’s tot de inhoud van de web-

site. We zijn nog relatief klein in Nederland en streven

naar herkenbaarheid. Zo staan we ook op de beurs tijdens

de Verbindingsweek.”

Technicus, docent, opleidingsmanager, directeur, … wat is

je volgende carrièrestap? “Ik hoop even niks. GMA is een

organisatie waarin ik me thuis voel en die me volop kan-

sen biedt. Mijn ambitie is om GMA-Nederland groot te

maken. Hier kan ik nog wel een paar jaartjes vooruit denk

ik.”

advertentie

e 37-jarige Eric is naar eigen zeggen “gebo-

ren met een laskap op”. Op zijn tiende

kreeg hij van zijn oom zijn eerste lasmachine en sindsdien

heeft hij een passie voor het vak. Na het behalen van zijn

handvaardigheidsdiploma's ging hij aan het werk als las-

ser in de industrie. Het seriematige werk gaf hem echter

steeds minder voldoening. “Ik wilde meer onderscheidend

werk doen. Steeds vaker kreeg ik van kennissen de vraag

of ik hen wilde leren lassen. Dat waren mensen die van-

wege hun hobby het lassen wilden leren, om bijvoorbeeld

aan hun oldtimer te klussen. De reguliere lasopleidingen

zijn natuurlijk niet echt bedoeld voor hobbyisten. Ze zijn

voor deze doelgroep te diepgaand en bovendien te prijzig.

Toen is het idee geboren om lerenlassen.nl op te richten.

Het is eigenlijk begonnen als een geintje, maar inmiddels

zijn we zeven jaar verder en er blijkt vraag naar te zijn.”

CursistenIn zijn nieuwe bedrijfspand in Amsterdam die is ingericht

met tien lasboxen, geeft Eric lascursussen aan de meest

uiteenlopende mensen, in leeftijden variërend van 10 tot

85 jaar. Zo had hij laatst een gynaecoloog. Die bleek een

wijnboerderij in Portugal te hebben waar hij regelmatig

aan machines moest klussen. Wat Eric opvalt, is dat er

onder zijn cursisten vooral veel mensen zijn uit de ICT of

ERIC VAN DER MEER WERKTE JARENLANG ALS PIJPFITTER EN LASSER IN DE INDUSTRIE. NU GEEFT

HIJ KORTE LASCURSUSSEN AAN MENSEN DIE VOORNAMELIJK HOBBYMATIG MET LASSEN BEZIG

WILLEN ZIJN. “HET IS EIGENLIJK BEGONNEN ALS EEN GEINTJE.”

door Margriet Wennekes, fotografie Ruud Ravensbergen

de financiële wereld. “Dat zijn mensen die in hun dage-

lijks werk vrij abstract bezig zijn en blijkbaar de behoefte

hebben om daarnaast iets met hun handen te doen.”

MeesterlasserZelf is de ondernemer ook nog niet uitgeleerd. “Ik ben nu

bezig met de opleiding TIG niveau 4, en daarna wil ik de

opleiding Meesterlasser gaan doen. Het is mijn bedoeling

samen met een partner een uitzendbureau op te richten en

daarvoor ook eigen mensen op te leiden. Dankzij mijn

praktijkervaring heb ik veel kennis om door te geven.”

Eric ziet de toekomst dus met vertrouwen tegemoet. “Ik

heb intussen ook twee kleine jongens van zes en drie. Zij

mogen het natuurlijk zelf weten, maar als zij later ook het

vak in willen is dat mooi toch?”

Leren lassenLerenlassen is opgericht in januari 2005 en heeft als doel

zoveel mogelijk mensen het lassen te leren. De cursisten

komen meestal met een bepaald doel waarvoor ze het las-

sen willen leren, zoals het lassen aan oldtimers, motoren,

bootjes of voor creatieve uitingen. Elke lascursus beslaat

2 dagen of 4 avonden en is geschikt voor iedereen die

maar iets van het lassen wil leren. Veiligheid tijdens het

lassen staat voorop.

Leren lassen als hobbybeste jonge lasprofessional

Ben jij een lastalent tussen de 18 en 30 jaar die het inzich heeft om de beste jonge lasprofessional van deLage Landen te worden? Heb je minimaal een NIL-las-diploma niveau 3 voor het proces MAG, BMBE of TIG?

Dan is het NIL op zoek naar jou!

Tijdens de NIL Verbindingsweek van 6 tot en met 8 no-vember 2012 in de Evenementenhal te Gorinchem wor-den de eerste Lage Landen Laswedstrijden gehouden.Laat jouw laskwaliteiten zien en maak kans op mooieprijzen en de titel:'Beste jonge lasprofessional van de Lage Landen’. De laswedstrijden bestaan uit het lassen van een uniekwerkstuk en vinden plaats op 6, 7 en 8 november in deEvenementenhal te Gorinchem. Deelnemers worden opéén van deze drie dagen ingedeeld. De prijsuitreiking

vindt plaats op 8 november nadat alle werkstukken zorg-vuldig zijn beoordeeld door een vakkundige jury. Ga deuitdaging aan en schrijf je in vóór 12 oktober 2012.

NIL VerbindingsweekDe eerste nationale vakbeurs in Nederland voor las-sen, lijmen en snijden vindt plaats van 6 tot en met 8november in de Evenementenhal te Gorinchem.

De Verbindingsweek is een ontmoetingsplatform voorbedrijven en (technische) onderwijsinstellingen binnenhet vakgebied van de verbindingstechnieken. Het is déweek voor uitwisseling van kennis met vakgenoten uitNederland en België. In het hart van deze beurs wordende Lage Landen Laswedstrijden gehouden. Bezoek aande beurs is gratis.

Nederlands Instituut voor Lastechniek opent de jacht op de

van de lage landen tijdens de

Lage Landen Laswedstrijden 2012voor jonge lasprofessionals op het hoogste niveau

s c h r i j f j e i n o p w w w. n i l . n l25

CARRIÈREseptember 2012

september 2012

LASSERS DIE WORDEN BLOOTGESTELD AAN METAALDAMPEN LOPEN MET HET OUDER WORDEN

MEER KANS OP EEN MOGELIJK DODELIJKE LONGONTSTEKING DOOR PNEUMOKOKKEN. IS HET ZINVOL

ZE DAARTEGEN TE VACCINEREN?

door Margriet Wennekes

GEZONDHEID september 2012

26

en longontsteking of pneumonie: het woord

alleen al jaagt ons schrik aan. En terecht, want

deze ziekte, die vooral veroorzaakt wordt door pneumo-

kokken, kan een fatale afloop hebben. De pneumokok is

een bacterie die zich bij voorkeur in de luchtwegen nes-

telt. Hoe ouder je wordt, hoe groter het risico op een in-

fectie door pneumokokken. Het inademen van lasdampen

verhoogt het risico nog eens extra, omdat metaaldampen

het longweefsel beschadigen, waardoor een goede voe-

dingsbodem voor bacteriën ontstaat. In het Verenigd Ko-

ninkrijk werd onlangs geadviseerd om oudere lassers te

vaccineren tegen pneumokokken. Hoe zit dat in Neder-

land? We legden deze vraag voor aan Harry Stinis, be-

drijfsarts bij het het Nederlands Centrum voor

Beroepsziekten (NCvB).

Vaccineren, ja of nee?Volgens een aantal Britse wetenschappelijke artikelen [1,

2] is de longontsteking die door pneumokokken bij las-

sers wordt veroorzaakt in ongeveer 1 op de 8 gevallen do-

delijk. Bij ouderen is die kans hoger dan bij jongeren. Het

lijkt dus voor de hand te liggen om lassers uit voorzorg te

vaccineren, wat in het Verenigd Koninkrijk dan ook wordt

geadviseerd. In Nederland is men hier terughoudend in.

Harry Stinis: “Hoe ouder je wordt, hoe meer kans op een

pneumokokkeninfectie. Tijdens de periode dat je last, is

deze kans ook op jongere leeftijd al verhoogd wanneer je

wordt blootgesteld aan lasdampen. Beide risico’s kun je

verkleinen door te vaccineren. Echter: die speelkaart kun

je maar één keer inzetten, vanwege de toenemende kans

op ernstige bijwerkingen bij een herhalingsvaccinatie.”

Men gaat ervan uit dat het effect van vaccinatie tussen de

5 en 10 jaar aanhoudt. “Dus kies je voor de leeftijd van

50, dan ben je tot je pensioen ongeveer beschermd. Maar

daarna gaat de kans op een infectie ook met de leeftijd

omhoog en dan heb je geen mogelijkheid meer om te vac-

cineren, omdat dit met de huidige vaccins maar één keer

kan, helaas.” Het komt er volgens Stinis dus op neer, dat

vaccinatie geen oplossing biedt. “Door te lassen met on-

voldoende afzuiging en je daarom te laten vaccineren, kun

je de kans op infectie op latere leeftijd niet meer verlagen

met een herhalingsvaccinatie.” Er is nu een 23 polyvalent

(PPV23) pneumokokkenvaccin op de markt, dat tegen het

overgrote deel van de huidige pneumokokken beschermt,

maar slechts één keer gegeven kan worden. “De hoop is

nu gericht op een nieuw vaccin dat langer effectief is en

ook vaker gegeven kan worden. Maar dat is er nog niet.”

tegen longontsteking?Lassers vaccineren Effectieve afzuiging

Stinis benadrukt het nog maar eens: “Lasrook is echt

slecht voor je longen. Uit een oud bevolkingsonderzoek

(Zutphen-onderzoek) bleek al dat de enige herkenbare be-

roepsziekte daar de slechte longen van de lassers waren.

En denk niet alleen aan je eigen lassen, maar ook als er

lasrook van je collega's vrijkomt, is dat ongezond voor

jouw longen.” Het is dus zaak dat werkgevers (en werk-

nemers) er altijd voor zorgen een goede effectieve afzui-

ging te hebben én te gebruiken. “Dan heb je ook geen

verhoogde kans op een pneumokokkeninfectie vanwege

het lassen en kun je op latere leeftijd de toch al verhoogde

kans nog bestrijden met een vaccinatie als je met pensioen

gaat!”

Referenties[1] Palmer, K.T., Cosgrove M.P. Vaccinating welders against pneumonia. Occupatio-nal medicine 2012;62;325-330[2] Alexander Wong A., Marrie, J.A., Garg S., Kell-ner, J.D.,Tyrrell G.J. [ the SPATGroup] Welders are at increased risk for invasive pneumo-coccal disease. Int J Infect Dis (2010)

Arbeidshygiënische maatregelen blijven noodza-kelijkOm lassers beter te beschermen blijven bronmaatrege-

len vanzelfsprekend noodzakelijk. Daarbij komen de

volgende maatregelen in aanmerking:

••

•

•

•

•

••

•

Ten slotte helpt het ook de risicofactor roken aan tepakken bij de lassers.

Keuken-geheimen?Kennis is machtOnderzoek wees het uit: de behoefte om

Uw gasstroom volgens recept?Linde helpt u erbij.Linde Gas Benelux B.V.

lokale lasrookafzuiging toepassende afzuigkap altijd in de buurt van het werkstukhoudenhet hoofd van de lasser buiten de rookpluim hou-denbeter een verbeterde dan een standaard lashelm ge-bruikenhet werkstuk altijd eerst reinigen van vervuilendesubstantiesandere taken niet in de buurt van de lasplek uit-voereneen adequaat adembeschermingsmiddel toepassenop www.5xbeter.nl wordt ook nog geadviseerd tot5 te tellen na het stoppen met lassen voordat je dehelm afdoet. Dan worden de vrijgekomen fijnstof-deeltjes door spontane samenklontering (aggrega-tie) te groot om nog in te ademen.een algemene afzuiging toepassen om de werk-plekken optimaal schoon te houden.

roerkoning inclusief het roer. Deze metingen leverden een

opmerkelijk resultaat op. De eerste eigenfrequentie van de

genoemde samenstelling bleek vrijwel exact gelijk te zijn

aan de frequentie van de pulsen van de nabijgelegen

schroef tijdens het varen op vol vermogen. Dit betekende

dus dat de roerkoning tijdens varen op vol vermogen con-

tinu ‘opgeslingerd’ werd, wat, zoals bekend, tot zeer hoge

dynamische belastingen kan leiden. De ‘root cause’ voor

de opgetreden scheurvorming was daarmee met grote

waarschijnlijkheid vastgesteld.

De aanpak van de reparatieZoals gezegd lag er al een uitgewerkt plan gereed voor het

repareren van de scheuren door middel van uitslijpen en

vollassen. Nog afgezien van de kosten en de doorlooptijd

van deze methode, had deze ook het bezwaar dat er rest-

spanningen in het materiaal achter zouden blijven. Dit is

nadelig voor wat betreft het vermoeiingsgedrag van de

roerkoning. Een alternatieve aanpak bestond uit het zeer

geleidelijk en vloeiend uitslijpen van de scheuren (over 100

mm aan weerszijden van de scheuren) gevolgd door ‘shot

peening’. Dit deel van het reparatievoorstel moest echter

vervallen, omdat er op de locatie waar de reparatie moest

plaatsvinden geen gekwalificeerde firma voor het uitvoe-

ren van het shot peenen aanwezig was. De ‘reparatie’ door

alleen vloeiend uitslijpen van de scheuren werd voorge-

legd aan de surveyor van de classificatiemaatschappij, en

akkoord bevonden.

Zo bleek het dus mogelijk om een relatief lastig probleem

op een eenvoudige, maar vooral ook snelle manier op te

lossen.

werd besloten een schadeonderzoeker in te schakelen. Op

dat moment lag al een compleet draaiboek gereed voor

het demonteren van de gescheurde roerkoning, het uitslij-

pen van de scheuren, het weer vollassen en het span-

ningsarm gloeien na het lassen.

De omvang van de schadeEen van de eerste zaken die opvielen bij het doornemen

van het dossier was dat de opgegeven scheurdieptes in de

al eerder afgekeurde roerkoningen (maximaal 6,8 mm)

met een zekere scepsis bekeken moesten worden. De daar-

voor gebruikte techniek (Ultrasoon A-scan) is namelijk

niet geschikt voor het bepalen van scheurdieptes in die

orde van grootte. Daarom werd geadviseerd om de

scheurdieptes opnieuw te laten meten met behulp van de

AC Potential-Droptechniek. Uit deze metingen bleek dat

de maximale scheurdiepte bij deze twee roerkoningen 2,4

mm bedroeg, dus substantieel kleiner dan de gerappor-

teerde maximale scheurdiepte. Omdat de scheuren in de

nu gescheurde roerkoning met dezelfde techniek (Ultra-

soon A-scan) bepaald waren, mocht verwacht worden dat

ook deze scheuren in werkelijkheid (veel) kleiner zouden

zijn dan gerapporteerde waarde van maximaal 5 mm.

De aard van de scheurvormingOm de aard van de scheuren te bepalen werd aanvullend

onderzoek uitgevoerd aan de eerder afgekeurde roerko-

ningen. Het uitnemen van monsters was minder gewenst.

In aanvulling op het visuele onderzoek en het magnetische

scheuronderzoek werden daarom op enkele plaatsen re-

plica's gemaakt. Aan de hand van de replica’s werd vast-

gesteld dat het ging om transkristallijne

scheuren. Hoewel het faalmechanisme nog

niet onomstotelijk kon worden vastgesteld,

was de conclusie dat het waarschijnlijk ging

om vermoeiingsscheuren.

De oorzaak van de scheurvormingDe volgende vraag was uiteraard welke dy-

namische belastingen de vermoeiingsscheu-

ren hadden veroorzaakt. Het leek niet

waarschijnlijk dat de normaal op roerko-

ningen uitgeoefende belastingen aanleiding

waren voor het ontstaan van de scheuren.

Daarom werd in een andere richting ge-

zocht, namelijk het optreden van transiënte

(fluctuerende/grillige) belastingen. In dit

geval werd specifiek gedacht aan belastin-

gen die worden veroorzaakt door interfe-

rentie met dynamische belastingen van

buitenaf. Om een indruk te krijgen van dit soort belastin-

gen, werden eigenfrequentiemetingen uitgevoerd op de

29

TECHNIEK

door Jan Quist

28

TECHNIEK september 2012 september 2012

en schip dat stilligt, kost geld. Echter, de

meeste reders worden van tijd tot tijd toch ge-

confronteerd met stilligtijd als gevolg van averij of schade

aan de voortstuwingsinrichting. De reparatie van derge-

lijke schades, maar veel meer nog de stilligtijd, levert dan

een forse kostenpost op. Het is dan ook zaak om derge-

lijke schades zo efficiënt mogelijk aan te pakken. En even

belangrijk is het om zeker te stellen dat de betreffende

schade niet nog een keer kan optreden. In dit artikel wordt

aan de hand van enkele cases getoond hoe het inschakelen

van een schadeonderzoeker vanaf het moment dat de

schade zich voordoet een belangrijke bijdrage kan leveren

aan het vinden van een zo efficiënt mogelijke aanpak van

de schade. Ook kan schadeonderzoek de ‘root cause’ van

de schade aan het licht brengen. En dat zijn zaken waarin

elke reder geïnteresseerd zou moeten zijn!

EEN SCHIP MOET

Case A: Scheurvorming in een roerkoningTijdens een periodieke inspectie van een schip in een haven

in het Verre Oosten werd vastgesteld dat scheuren aan-

wezig waren in de roerkoning (grootste diameter 600 mm,

lengte ca. 8 m), direct onder de uithouder. Omdat de be-

treffende rederij meerdere schepen van hetzelfde type in

bedrijf had, waren bij oplevering twee extra roerkoningen

meegeleverd. Echter, deze roerkoningen waren al gebruikt

als vervanging voor roerkoningen met dezelfde soort

schade aan twee andere schepen. Er was dus sprake van

een probleem: er zou gerepareerd moeten worden. Een

nieuwe roerkoning had namelijk een veel te lange lever-

tijd. Echter, het 25CrMo4 staal waarvan de roerkoning is

gemaakt is niet het meest eenvoudige staal om lasrepara-

ties aan uit te voeren. Omdat men ook nog in het duister

tastte voor wat betreft de oorzaak van de scheurvorming

DIT ZAL REDERS UIT HET HART GEGREPEN ZIJN. EEN SCHIP MOET IMMERS VAREN. DAARVOOR IS HET

GEBOUWD. ELK UUR DAT HET STILLIGT, KOST GELD. HET BELANG VAN SCHADEONDERZOEK WORDT

DUIDELIJK AAN DE HAND VAN TWEE CONCRETE SCHADEGEVALLEN.

Afbeelding 1: De twee monsters voor het onderzoek aan de beschadigdetie rods. De pijlen wijzen naar kitresten.

Het belang van de schadeonderzoekerDe twee beschreven cases maken duidelijk welke rol een

schadeonderzoeker kan spelen in het efficiënt omgaan met

schades. In de eerste case kwam dit effect duidelijker naar

voren dan in het tweede. Maar in de tweede case had de

inbreng van de schadeonderzoeker veel groter kunnen

zijn, indien hij al vanaf de eerste schade betrokken zou

zijn geweest. Dan had de tweede schade niet hoeven op-

treden. Natuurlijk is het achteraf gemakkelijk praten. En

het is ook niet verwonderlijk dat in eerste instantie ge-

dacht wordt aan een incident. Maar een ervaren schade-

onderzoeker ziet in veel gevallen al direct aan het

breukvlak of het om vermoeiingsschade gaat. En hij weet

ook dat vermoeiingsschades relatief zelden incidenten zijn

(bijvoorbeeld het gevolg van een materiaalfout). Met die

wetenschap zou hij ongetwijfeld geadviseerd hebben om

de overige tie rods te inspecteren op de aanwezigheid van

vermoeiingscheurtjes.

In dit artikel zijn slechts twee cases besproken,

maar bij tal van andere schades spelen dezelfde

factoren een rol. Zo worden bijvoorbeeld re-

gelmatig schadeonderzoeken uitgevoerd op la-

gerschalen. In bijna alle gevallen is het schip al

lang en breed weer in de vaart voordat de scha-

len bij het laboratorium binnenkomen. Het is

dan vaak moeilijk om een antwoord te krijgen

op vragen die van belang zijn om het onder-

zoek optimaal te kunnen uitvoeren. De huidige

digitale mogelijkheden maken het echter steeds

eenvoudiger om al voor het demonteren van

de lagers een schadeonderzoeker in te schake-

len, bijvoorbeeld door het maken en verzenden

van een aantal digitale foto's. Op die manier

wordt de onderzoeker in staat gesteld om cru-

ciale gegevens betreffende de schade op te vra-

gen, voordat deze door reparatie verdwenen

zijn.

En last but not least: de kosten van een schadeonderzoek

bedragen in verreweg de meeste gevallen slechts een frac-

tie van de kosten van een tweede ‘incident’, om nog maar

te zwijgen over de gevolgschade.

Case B: Het afbreken van tie rodsBinnen twee weken na elkaar braken ‘tie rods’ van twee

verschillende cilinders van een motor van een koopvaar-

dijschip. In beide gevallen was de schade aan de motor

fors. Ging men in het eerste geval nog uit van een incident,

na het optreden van het tweede geval ontstond hierover

twijfel. Daarom werd besloten een schadeonderzoek te

laten uitvoeren. Ten behoeve van het onderzoek werden

de uiteinden van de twee tie rods beschikbaar gesteld. De

breukvlakken bleken behoorlijk beschadigd en sterk cor-

rosief aangetast. Verder waren op beide delen kitresten

aanwezig. Overleg met de reder wees uit dat de kit waar-

schijnlijk gebruikt was als afdichting van de gaten waar de

tie rods doorheen steken, in plaats van de voorgeschreven

0-ringafdichting tussen de cilinderkop en de cilinder.

Het schadeonderzoekHet onderzoek aan het breukvlak wees uit dat de tie rods

bezweken waren door vermoeiing. Een van de twee breuk-

vlakken is weergegeven in afbeelding 2.

Bij het macroscopisch onderzoek van het oppervlak van

de twee monsters werd vastgesteld dat de coating die de

bouten moest beschermen, beschadigd of verdwenen was

(zie afb. 3). Op die beschadigde locaties, maar ook op

plaatsen waar de coating nog intact leek, was een groot

aantal scheurtjes in omtrekrichting te zien. Bij een van de

twee breuken kon overtuigend vastgesteld worden dat de

vermoeiingsscheur geïnitieerd was op enkele van deze

scheurtjes (zie afb. 4). Bij de andere breuk was de relatie

minder eenduidig, maar de conclusie was dat de vermoei-

ingsscheuren een en dezelfde oorzaak hadden.

30

TECHNIEK september 2012

Omdat het breukvlak sterk vervormd was als gevolg van

het tegen elkaar slaan van de breukvlakken leverde on-

derzoek in de rasterelektronenmicroscoop weinig nieuwe

informatie op. Om de aard van de kleine scheurtjes vast te

stellen werden enkele dwarsdoorsneden over deze scheur-

tjes metallografisch onderzocht. Dit leverde beelden op

zoals weergegeven in afbeelding 5. De scheurtjes waren

fijn van aard en deels of geheel gevuld met oxidische pro-

ducten. Op basis van deze resultaten werd geconcludeerd

dat deze scheurtjes eveneens het karakter hadden van ver-

moeiingsscheurtjes, maar dat de initiatie, en wellicht ook

de groei ervan, had plaatsgevonden in combinatie met cor-

rosie. Ook werd bij het metallografisch onderzoek vast-

gesteld dat de hoofdscheur bij beide breukvlakken

transkristallijn van aard was. Dit ondersteunde de voor-

lopige karakterisering van de twee breuken als vermoei-

ingsbreuken.

Afbeelding 3: Op veel plaatsen was de coating op de tie rods beschadigdof zelfs deels verdwenen.

Afbeelding 2: Een van de twee breukvlakken van de onderzochte tie rods.Ter plaatse van de twee pijlen zijn vermoeiingsscheuren geïnitieerd.

Afbeelding 5: Beeld van een dwarsdoorsnede over een scheurtje. Hetscheurtje is grotendeels gevuld met oxidische producten. Aan het uiteindetreden zeer fijne vertakkingen op (zie de twee pijlen).

Afbeelding 4: Ter plaatse van het initiatiepunt van een van de (hoofd-) ver-moeiingsscheuren is in het oppervlak een groot aantal kleine scheurtjesaanwezig. Het stapsgewijze verloop in het breukvlak geeft duidelijk aandat de hoofdscheur is geïnitieerd op de kleinere scheurtjes.

31

TECHNIEKseptember 2012

PersonaliaDe auteur, Jan Quist, werkt als Consultant Failure ana-

lysis bij Element Materials Technology in Amsterdam.

Het faalmechanismeDe conclusie van het onderzoek was dat de tie rods ge-

faald hadden door vermoeiing onder invloed van de dy-

namische belastingen die inherent zijn aan de functie van

deze onderdelen. De hoofdscheuren waren geïnitieerd op

enkele kleinere scheurtjes die in een eerder stadium waren

ontstaan. Deze kleinere scheurtjes hadden eveneens het

karakter van vermoeiingsscheurtjes, maar de initiatie

ervan was waarschijnlijk veroorzaakt of bevorderd door

gelijktijdige corrosieve aantasting. De corrosieve aantas-

ting op zijn beurt was weer bevorderd of veroorzaakt door

de beschadiging van de coating. Geadviseerd werd om de

overige tie rods te onderzoeken op oppervlaktescheurtjes.

De opdrachtgever nam echter geen enkel risico en liet alle

tie rods vervangen door nieuwe, met een beter bescher-

mende coating.

De breukvlakken bleken behoorlijk beschadigd en sterk corrosief aangetast

RUBRIEK

Meer informatie over alle activiteiten is op te vragen bij het NIL, Postbus 190, 2700 AD Zoetermeer. T 088 400 85 60, F 079 353 11 78, E info@nil.nl.Actuele informatie staat op www.vakbladlastechniek.nl en op www.nil.nl/algemenelasinfo

Lasgroep Noord (LGN)Plaats van samenkomst:Rsg De Borgen; Waezenburglaan 51a; Leek

Lasgroep West (LGW)Plaats van samenkomst:Tata Steel Training Centre; Rooswijklaan 61; 1951 MH Velsen-Noord

Lasgroep Oost (LGO)Plaats van samenkomst:Sg Sprengeloo; Sprengenweg 81; Apeldoorn

Lastechnische Discussiegroep Rotterdam (LDR)Plaats van samenkomst:Applus-RTD; Delftweg 111; Rotterdam

Zeeuwse Lasgroep (ZLG)Plaats van samenkomst:Wisselend, voor meer informatie kijkt u op zeeuwselasgroep.nl

Lasgroep Zuid (LGZ)Plaats van samenkomstSociaal Cultureel Centrum De Enck OirschotDe Loop 67; 5688EW Oirschot

Lasgroep Zuid-Limburg (LZL)Plaats van samenkomst:Amerikalaan 35; Maastricht-Airport

Lasgroep Noord (LGN)13-09-2012 Excursie Bodewes Scheepswerven

te Hoogezand18-10-2012 Excursie thermisch spuiten

Lasgroep Oost (LGO)13-09-2012 CE-markering voor staalconstructies,

door Henk Bodt26-10-2012 Viering 25-jarig bestaan Lasgroep Oost

Lasgroep West (LGW)26-09-2012 Excursie naar deeltjesversneller

Cern, Genève Zwitserland01-11-2012 Lijmtechnologie

Lastechnische Discussiegroep Rotterdam (LDR) 11-09-2012 Lassen van hogerekgrensstalen,

door Peter Gerritsen en Jos Jacobs23-10-2012 Radiografisch onderzoek met demo

Zeeuwse Lasgroep (ZLG)23-10-2012 CMT-lassen bij Wärtsilä in Kruiningen

Lasgroep Zuid (LGZ)14-09-2012 Feestavond 25-jarig bestaan

Lasgroep Zuid23-10-2012 Excursie VDL Bus Modules,

door Marc van Gerven20-11-2012 Lastechnische normen en WPS,

door Leo Vermeulen (NIL)

Lasgroep Zuid-Limburg (LZL)18-09-2012 Gloeien, door Delta Heat16-10-2012 Hogerekgrensmateriaal,

door Ad van den Hoek

Lasgroep VlaanderenPlaats van samenkomstWisselend, voor meer informatie kijkt u op www.bil-ibs.be/lasgroep-vlaanderen

32

september 2012

Activiteiten bij de lasgroepen

RUBRIEKseptember 2012

33

De Olympische Spelen zijn voorbij en er moet weer ge-werkt worden. Alleen de Vuelta is nog bezig, maardaarvoor is het niet nodig de hele dag voor de tv tehangen om maar niets te missen. De Nederlandse at-leten hebben in Londen het verwachte aantal medail-les behaald. Nationalisme speelt een grote rol enwinnen is toch belangrijker geworden dan meedoen.Waar is de Olympische gedachte gebleven? Aan heteinde van het jaar moeten de sportvrouw, sportman ensportploeg van het jaar gekozen worden. Ik benijd decommissie niet dit de keuzes moet maken. Wordt hetRanomi of Marianne en wat gaat de doorslag geven?Ook bij de mannen is de keuze niet eenvoudig, Dorianof Epke, wie gaat het worden? De dameshockeyploegzal de grote winnaar worden. De heren lieten verstekgaan. Met voetbal verliezen van Duitsland is verschrik-kelijk, maar ook met hockey van onze buren verliezenoverleven we nauwelijks. Nachten heb ik er wakker vangelegen. Ook Louis bracht geen verbetering wantdaarna verloren we tot onze grote schande van de Bel-gen. Het kan bijna niet erger.Gelukkig kan er weer gewerkt worden en kunnen wedeze schande vergeten. Er is op ons vakgebied nogvoldoende emplooi. Wel gaat het steeds slechter metde economie en met Europa. De werkeloosheid is aanhet stijgen en het aantal uitkeringsgerechtigden neemttoe. Wie kan en wil werken krijgt van Rutte een mooicadeautje, of zijn het alleen verkiezingspraatjes? Poli-tici, ik heb er mijn buik van vol. Heel treffend worden zegekarakteriseerd in de politieserie The Killing. Machia-velli had gelijk, macht corrumpeert en uiteindelijk gaatiedereen voor de bijl.

Als u deze column leest dan zitten we midden in ver-kiezingstijd. Ik kan niet voorspellen wat voor regeringwe krijgen. Het is een chaos en ik maak me toch weleen beetje zorgen. Bijna alle partijen kiezen voor kor-tingen op het onderwijs en dan heb ik het niet over delangstudeerboete, die zet geen zoden aan de dijk.Nee, wat gaat de nieuwe regering doen met het be-roepsonderwijs? Zien ze nu eindelijk in dat we metname daarin moeten investeren? Ik ben bang dat erniets van terechtkomt en dat we blijven doormodde-ren. Het resultaat zal een schrijnend tekort aan tech-nici zijn en dat zal uiteindelijk resulteren in hetverdwijnen van bedrijven en een toenemende werke-loosheid. Gaan we Italië achterna als het gaat om hetoplossen van dit probleem? Ik citeer mijn krant. Zo’n30.000 boswachters schijnen er rond te lopen in Sici-lië en deze regio van Italië heeft van de 18.000 mensendie op de loonlijst staan afgelopen april 30 cammina-tori aangenomen, dat zijn ambtenaren met als belang-rijkste taak documenten van het ene kantoor naar hetandere te brengen, vaak in hetzelfde gebouw. Alsof ergeen internet in Sicilië is. Meer dan 3.360 chauffeurszijn er beschikbaar voor zegge en schrijve 256 ambu-lances. Dat is ook Europa en daar moeten we echt nietnaar toe.

Verkiezingstijd

Lastechniek #10verschijnt in oktober en is

gewijd aan de Verbindingsweek

Voor redactionele bijdragen en advertenties kunt u ons bellen071 589 56 44 of e-mailen: redactie@vakbladlastechniek.nl

onder voorbehoud

Prog

ram

ma

6 no

vem

ber

SYMPOSIUMseptember 2012

35

SYMPOSIUM september 2012

34

Prog

ram

ma

7 no

vem

ber

Programma NILBIL Lassymposium 2012

10:15 PAUZE

ZAAL 1 Sessie Processen

11:00 Meerdraads onderpoederdeklassen van dikwandig staalR. Dhollander en S. Vancauwenberghe;

UGent/OCAS/ArcelorMittal R&D Gent

11:30 Wat u altijd al had moeten weten over wolfraamelektrodenP. van der Horst en J.P. Depessemier;

Binzel Benelux bvba

12:00 Influence of Co2 in Argon on MAG welding efficiencyR. Yvergneaux en J. Grundmann; Air Liquide B.V.

12:30 LUNCH en opening Verbindingsweek 2012

ZAAL 1 Sessie Voor- en nabewerken

13:30 Heating solutions for the welding industryP. Keultjes; ITW Welding Products B.V.

14:00 Machinebouw caseJ. Copier; Copier Staal- en Machinebouw B.V.

14:30 Improving fatigue life at the welds forhigh strength steelsC.H.J. Gerritsen;

Belgisch Instituut voor Lastechniek vzw

OCAS/ArcelorMittal R&D Gent

Plenaire sessie o.l.v. Mw. Mirjam van Dijk, voorzitter van het NIL-bestuur09:00 Ontvangst en koffie

09:15 Wie of wat beslist, de lasingenieur of het materiaalI.M. Richardson; Technische Universiteit Delft

09:45 De lascoördinator in opleidingL. Vermeulen; Nederlands Instituut voor Lastechniek

15:00 AFSLUITING en bezoek aan Verbindingsweek 2012

ZAAL 2 Sessie Arbeidsomstandigheden

11:00 FumeSimulatorR. Jansen; Plymovent B.V.

11:30 Lassen en op jezelf passenAnnette Jeronimus en Eric Nelis;

HaVeP Workwear/Protective wear

12:00 Kostenbeheersing bij het lassenK. Foekens; Colt International B.V.

ZAAL 2 Sessie Lijmen en alternatieve verbindingstechnieken

13:30 SMP lijmen: duurzame verbindingstechnologieT. Jansen; Bostik B.V.

14:00 Het lijmen van kunststoffen/epoxylijmenR. Nefs; Henkel Benelux B.V.

14:30 Clinchen als interessant alternatief voor puntlassenS. Baes;

KaHO St. Lieven, België

Belgisch Instituut voor Lastechniek vzw

08:30 Ontvangst en koffie

ZAAL 1 Sessie Gastransportleidingen

09:00 Gasvoerend/productvoerend lassenO. J. C. Huising; Nederlandse Gasunie N.V.

09:30 Hydrogen EmbrittlementS. van Nieuwenhuijzen; Exova B.V.

10:00 Ontwikkeling gemechaniseerd gasvoerend lassenM. Kaspers; Nederlands Instituut voor Lastechniek

10:30 PAUZE

ZAAL 1 Sessie Processen 2

11:00 Gerobotiseerd ‘Friction Stir Welding’,een techniek met toekomstF. Hendrickx; CEWAC

11:30 Laser Hybrid WeldingP. Scheyvaerts; Rofin-Baasel Benelux B.V.

12.00 Praktijkrichtlijn voor het laseroplassenG. M. van Krieken; Element

12:30 LUNCH

ZAAL 1 Sessie Kwaliteit

13:30 Weld measurementA. Engelen; Multiweld

14:00 Wise beslissingen creëren een productiever lasresultaatJ. van Lenten; Kemppi Benelux B.V.

14.30 Kennisoverdracht maakt kwaliteits-borging bij lassen aan rails beheersbaarR. P. B. J. Dollevoet en G. W. van Bezooijen;

Prorail/TU Delft, ID2

ZAAL 2 Sessie Robotlassen

09:00 Lasrobots voor beginnersP. Pittomvils; Valk Welding B.V.

09:30 Kleinserie productie met robotsW. Rombeek; Andon Automation B.V.

10:00 Verbindingstechnieken in de automotive industrie in de BeneluxE. Mennen; Yaskawa Benelux B.V.

ZAAL 2 Sessie Reparaties en vervorming

11:00 Reparatie caseP. van de Lisdonk; Aquilex Welding Services B.V.

11:30 Het toepassen van las- en snijmechanise-ring bij reparatie van grote stalen producten

P. W. Verkaik; MT-International B.V.

12:00 Reduceren van de vervorming van gelasteI-balkenE. van Pottelberg; OCAS/ArcelorMittal R&D Gent

ZAAL 2 Sessie Onderzoek en toepassingen

13:30 Development and qualification of a procedure for the mechanized ultrasonic examination of full structural dissimilar metal weld overlaysV. Chardome; Vinçotte

14:00 Een betrouwbaar schadeonderzoek?Nee, dank u!F. Vos; Materials Consult bvba

14:30 Lassen van hogerekgrensstaalsoortenP. Gerritsen en J. Jacobs; Certilas

15:00 AFSLUITING en bezoek aan Verbindingsweek 2012

Welke opleiding heb je gevolgd?“Na de basisopleiding constructielassen aan KTA Kapel-

len heb ik de specialisatie fotolassen gevolgd. (red. foto-

lassen is een in Vlaanderen gebruikte benaming voor een

bepaalde lasopleiding). Ik heb me vooral gespecialiseerd in

TIG-lassen en booglassen met beklede elektrode.”

Waarom heb je ervoor gekozen om lasser te worden?“Als klein kind speelde ik al graag met vuur; ik vond het

leuk en spannend om kampvuurtjes te stoken. Bij mijn eer-

ste lasoefeningen bleek dat ik er aanleg voor had en ik

vond het meteen superleuk om te doen. Ook automecha-

nica deed ik graag, maar mijn lasmeester heeft me weten

te overtuigen om toch voor het lassen te kiezen. Nu is het

ook mijn hobby.”

Wat maakt iemand tot een goede lasser?“Het begint met interesse. Je kunt alleen een goede lasser

worden als je de basiskennis beheerst en de procedures

leert. Ook feeling en concentratie zijn heel belangrijk. Ver-

der is het een kwestie van veel oefenen in de praktijk.”

Hoe ben je bij Ivens terechtgekomen?“Dat is gekomen door een vriend van mij. Toen ik op

school in mijn laatste leerjaar zat, zocht ik een bedrijf om

mijn proef te doen en bijgeschoold te worden. Mijn vriend

raadde mij aan om me aan te melden bij Ivens, waar veel

aandacht is voor de opleiding en opvolging van jonge las-

sers. Dat heb ik gedaan en ik heb hier elke zaterdagmor-

gen bijscholing gekregen van Peter de Backer (nee, geen

familie). Na mijn opleiding kon ik hier blijven werken.”

Wat vind je mooi aan het laswerk?“Er komt zoveel bij kijken: de voorbereiding, het laswerk

zelf, het plaatsen, monteren, de afwerking … We maken

hier opslagtanks en buisconstructies en werken veel voor

de petrochemische industrie, dat zijn mooie projecten.”

Zijn er bijzondere projecten waar je met trots op te-rugkijkt?“Ja, we hebben in redelijk korte tijd, ongeveer drie maan-

den, een complexe buisconstructie geleverd voor het laden

en lossen van chemische producten. Die constructie heb-

ben we gelast en samengesteld in ons atelier. Vervolgens is

het geheel opgekrikt en op rollers vervoerd naar een schip,

waarmee de constructie is overgevaren naar de plaats van

bestemming. Het was een grote job waar we met tien tot

vijftien mensen aan gewerkt hebben.”

Heb je naast je werk nog hobby’s?“Jazeker wel. Ik hou me bezig met cursussen innerlijk

werk. Dat zijn cursussen over werken aan jezelf en aan de

gemeenschap. Het gaat over coaching, inzicht krijgen in

jezelf, authentiek zijn. Daarnaast sport ik graag, ik doe

aan jiujitsu. Eigenlijk ben ik altijd bezig.”

Wat zijn je plannen voor de toekomst?“Ik wil blijven lassen, me daar verder in verdiepen en meer

certificaten halen. In de laswereld kun je heel ver gaan en

dat is mijn streven. Daarnaast zou ik wel iets willen doen

op het gebied van healing of massagebehandelingen. Ik

denk dat dat goed te combineren valt. Maar mijn hoofd-

beroep zal toch het lassen blijven, dat is mijn gave.”

Naam: Michel de Backer - Leeftijd: 21 jaarFunctie: Sinds januari 2012 lasser bij Constructiebedrijf Ivens NV te Antwerpen

door Margriet Wennekes, fotografie Ivens NV, Antwerpen

RUBRIEK september 2012

36

AIR LIQUIDE WELDING BELGIUM SAZ.I. West Grijpen - Grijpenlaan 5 - 3300 TIENENTel.: +32 16 80 48 20 - Fax: +32 16 78 29 22www.airliquidewelding.com

AIR LIQUIDE WELDING NEDERLAND B.V.Rudonk 6B , 4824 AJ BREDA Postbus 6902,4802 HX BREDATel. : +31 76 541 00 80

De CITOPULS IIcombineert eenhoogstaande laskwaliteitmet eenvoudigebediening, aan een kostdie niet veel hoger ligt daneen standaard lasmachine.De CITOPULS II heeft een stevig vermogenmet een gemakkelijk te verplaatsen,modulaire opbouw. De CITOPULS II heeftbovendien alle geavanceerde lasprocédés inzich die Air Liquide Welding de laatste jarenheeft ontwikkeld: Speed Arc en Short ArcPlus, voor supersnel en spatarm lassen vandunne staalplaat – Spray Modal voor hetporositeit vrij lassen van aluminium - MIGsoldeer lassen met koper silicium en koperaluminium draden. De CITOPULS II kan aluw toepassingen aan op staal, aluminium enroestvast staal.

Er is nu ook een CITOSTEEL versiebeschikbaar, een uitvoering zonder pulsmogelijkheid, voor uw meest veeleisendetoepassingen op staal!

Air Liquide Welding of één van zijn dealersvertellen u graag meer over de CITOPULS II.

Back to the Future.MIG/MAG lassen van hoogtechnologische materialen.

Meerinformatie overde CITOPULS II

Materiaal Metingen Testgroep B.V.MME GroupRietdekkerstraat 16 - RidderkerkPostbus 4222 - 2980 GE RidderkerkT 0180 48 28 28 - F 0180 46 22 40E info@mme-group.comI www.mme-group.com

LASTOORTSEN MIG en TIG

Valk Welding B.V.Staalindustrieweg 15Postbus 60 - 2950 AB AlblasserdamT 078 691 70 11 - F 078 691 95 15E info@valkwelding.comI www.valkwelding.com

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlI www.hetlashuis.nlTotaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlI www.hetlashuis.nlTotaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

BRANCHESBRANCHES september 2012 september 2012

ADVIES en CONSULTANCY AFZUIGINSTALLATIES enLUCHTBEHANDELING

AUTOMATISCHE LASHELMEN

GEAUTOMATISEERD SNIJDEN

INDUSTRIËLE GASSEN

LASACCESSOIRES

KEURINGEN

LASAPPARATUUR ENANDERE TOEBEHOREN

LASKWALIFICATIES/CERTIFICERING

ADK TechniekStaalindustrieweg 15Postbus 60 - 2950 AB AlblasserdamT 078 750 38 20 - F 078 750 38 21E info@adktechniek.nlI www.adktechniek.nl

ATTC B.V.Fornheselaan 2243734 GE Den DolderT 030 225 95 00 - F 030 225 95 01E info@attc-bv.euI www.attc-bv.euOnze producten zijn: Slijtdelen voorsnijprocessen: Plasma, Autogeen, La-sert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG,TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info@alwn.nlI www.alwn.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info@alwn.nlI www.alwn.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info@alwn.nlI www.alwn.nl

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlI www.hetlashuis.nlTotaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

ADK TechniekStaalindustrieweg 15Postbus 60 - 2950 AB AlblasserdamT 078 750 38 20 - F 078 750 38 21E info@adktechniek.nlI www.adktechniek.nl

ADK TechniekStaalindustrieweg 15Postbus 60 - 2950 AB AlblasserdamT 078 750 38 20 - F 078 750 38 21E info@adktechniek.nlI www.adktechniek.nl

LAS- EN SNIJTOORTSEN

LASTOEVOEGMATERIALEN

MANIPULATOREN ENMECHANISATIE

MECHANISATIE EN AUTOMATISERING

Valk Welding B.V.Staalindustrieweg 15Postbus 60 - 2950 AB AlblasserdamT 078 691 70 11 - F 078 691 95 15E info@valkwelding.comI www.valkwelding.com

Valk Welding B.V.Staalindustrieweg 15Postbus 60 - 2950 AB AlblasserdamT 078 691 70 11 - F 078 691 95 15E info@valkwelding.comI www.valkwelding.com

Linde Gas Benelux B.V.Havenstraat 1 - 3115 HC SchiedamPostbus 78 - 3100 AB SchiedamT 010 246 14 70 - F 010 246 15 06E metaal@nl.lindegasbenelux.com

Linde Gas Benelux B.V.Havenstraat 1 - 3115 HC SchiedamPostbus 78 - 3100 AB SchiedamT 010 246 14 70 - F 010 246 15 06E metaal@nl.lindegasbenelux.com

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlI www.hetlashuis.nlTotaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

Lincoln Electric Smitweld B.V.Nieuwe Dukenburgseweg 206534 AD NijmegenPostbus 253 - 6500 AG NijmegenT 024 352 29 11 - F 024 352 22 02E info@lincolnelectric.nlI www.lincolnelectric.nl

Lincoln Electric Smitweld B.V.Nieuwe Dukenburgseweg 206534 AD NijmegenPostbus 253 - 6500 AG NijmegenT 024 352 29 11 - F 024 352 22 02E info@lincolnelectric.nlI www.lincolnelectric.nl

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlI www.hetlashuis.nlTotaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

AIB-Vinçotte Nederland B.V.Takkebijsters 8 - 4817 BL BredaPostbus 6869 - 4802 HW BredaT 076 571 22 88 - F 076 587 47 60E info@vincotte.nlI www.vincotte.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info@alwn.nlI www.alwn.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info@alwn.nlI www.alwn.nl

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info@alwn.nlI www.alwn.nl

ATTC B.V.Fornheselaan 2243734 GE Den DolderT 030 225 95 00 - F 030 225 95 01E info@attc-bv.euI www.attc-bv.euOnze producten zijn: Slijtdelen voorsnijprocessen: Plasma, Autogeen, La-sert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG,TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

ATTC B.V.Fornheselaan 2243734 GE Den DolderT 030 225 95 00 - F 030 225 95 01E info@attc-bv.euI www.attc-bv.euOnze producten zijn: Slijtdelen voorsnijprocessen: Plasma, Autogeen, La-sert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG,TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

38 39

Welding Support NederlandBotterlaan 32 - 4484 RD KortgeneT 0113 302409 - F 0113 301740E info@hsweldingsupport.nlI www.hsweldingsupport.nlBegeleiding, advies en training in lastechnische zaken.

Czaar Peterstraat 2291018 PL AmsterdamT +31 (0)20 556 35 55E info.amsterdam@element.comVoorerf 18 - 4824 GN BredaT +31 (0)76 5424 300E info.breda@element.comI www.element.com

Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda,Hengelo, Rotterdam, Veendam.

Czaar Peterstraat 2291018 PL AmsterdamT +31 (0)20 556 35 55E info.amsterdam@element.comVoorerf 18 - 4824 GN BredaT +31 (0)76 5424 300E info.breda@element.comI www.element.com

Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda,Hengelo, Rotterdam, Veendam.

Czaar Peterstraat 2291018 PL AmsterdamT +31 (0)20 556 35 55E info.amsterdam@element.comVoorerf 18 - 4824 GN BredaT +31 (0)76 5424 300E info.breda@element.comI www.element.com

Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda,Hengelo, Rotterdam, Veendam.

Exova B.V.Hofweg 5 - 3208 LE SpijkenisseT 0181 61 71 44E spijkenisse@exova.comKap. Nemostraat 12 - 7821 AC EmmenT 0591 61 85 55E emmen@exova.comI www.exova.com

Exova B.V.Hofweg 5 - 3208 LE SpijkenisseT 0181 61 71 44E spijkenisse@exova.comKap. Nemostraat 12 - 7821 AC EmmenT 0591 61 85 55E emmen@exova.comI www.exova.com

Exova B.V.Hofweg 5 - 3208 LE SpijkenisseT 0181 61 71 44E spijkenisse@exova.comKap. Nemostraat 12 - 7821 AC EmmenT 0591 61 85 55E emmen@exova.comI www.exova.com

Exova B.V.Hofweg 5 - 3208 LE SpijkenisseT 0181 61 71 44E spijkenisse@exova.comKap. Nemostraat 12 - 7821 AC EmmenT 0591 61 85 55E emmen@exova.comI www.exova.com

ONDERZOEK

NDO/DO ONDERZOEK

CHEMISCHE METAAL-OPPERVLAKTEBEHANDELING

ONDERHOUD & NIEUWBOUWINSPECTIE

3P Quality Services B.V.Nijverheidsweg 4 - 4854 MT Bavel3P Project Services B.V.Nijverheidsweg 4 - 4854 MT BavelT 0161 43 85 00 - F 0161 43 85 01E 3pqs@3pgroup.comI www.3pgroup.comTotaalproject in inspectie en lastechnischeondersteuning en projectmanagement

Henkel Benelux Adhesive TechnologiesT +32 (0)2 421 25 59F +32 (0)2 421 25 99E info@henkel.comI www.henkel.nlHenkel is wereldmarktleider op het vlakvan oplossingen voor lijmen, afdichtenen oppervlaktebehandeling.

Henkel Benelux Adhesive TechnologiesT +32 (0)2 421 25 59F +32 (0)2 421 25 99E info@henkel.comI www.henkel.nlHenkel is wereldmarktleider op het vlakvan oplossingen voor lijmen, afdichtenen oppervlaktebehandeling.

Henkel Benelux Adhesive TechnologiesT +32 (0)2 421 25 59F +32 (0)2 421 25 99E info@henkel.comI www.henkel.nlHenkel is wereldmarktleider op het vlakvan oplossingen voor lijmen, afdichtenen oppervlaktebehandeling.

LIJMEN

Lorch Lastechniek B.V.Postbus 5 - 2200 AA NoordwijkT 071 362 56 27 - F 071 362 38 85E lorch.nl@lorch.bizI www.lorch.eu

Vecom Metal Treatment B.V.Mozartlaan 3 - 3144 NA MaassluisT 010 593 02 99 - F 010 593 02 23E sales@vecom.nlI www.vecom.nl

Magnatech International B.V.De Amer 24 - 8253 RC DrontenT 0321 38 66 77 - F 0321 31 41 65E info@magnatech-international.comI www.magnatech-international.com

Gorinchem, 6, 7 en 8 november 2012Gorinchem, 6, 7 en 8 november 2012

Evenementen

HALHARDENBERG

GORINCHEM VENRAY Ons evenement. UW MOMENT.

Evenementenhal GorinchemFranklinweg 24207 HZ GorinchemT 0183 - 68 06 80F 0183 - 68 06 00I www.evenementenhal.nlE gorinchem@evenementenhal.nl

Dé week voor:

Openingstijden: 13.00 - 21.00 uur

Bezoek ook METAVAK

welke gelijktijdig

met NIL Verbindingsweek

plaatsvindt

Valk Welding B.V.Staalindustrieweg 15, Postbus 60 - 2950 AB AlblasserdamT 078 691 70 11 - F 078 691 95 15E info@valkwelding.comI www.valkwelding.com

ROBOTS EN ROBOTISERING

ADK TechniekStaalindustrieweg 15Postbus 60 - 2950 AB AlblasserdamT 078 750 38 20 - F 078 750 38 21E info@adktechniek.nlI www.adktechniek.nl

BRANCHES september 2012

SNIJDEN

ATTC B.V.Fornheselaan 2243734 GE Den DolderT 030 225 95 00 - F 030 225 95 01E info@attc-bv.euI www.attc-bv.euOnze producten zijn: Slijtdelen voorsnijprocessen: Plasma, Autogeen, La-sert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG,TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

Air Liquide Welding Nederland B.V.Rudonk 6b - 4824 AJ BredaPostbus 6902 - 4802 HX BredaT 076 541 00 80 - F 076 541 58 96E info@alwn.nlI www.alwn.nl

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlI www.hetlashuis.nlTotaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

VOORBEWERKINGSAPPARATUURVOOR PIJP EN PLAAT

WARMTEBEHANDELING

Delta Heat Services B.V.Scheelhoekweg 2 - 3251 LZ StellendamPostbus 52 - 3250 AB StellendamT 0187 49 69 40 - F 0187 49 68 40E info@delta-heat-services.nlI www.delta-heat-services.nl• Elektrisch voorwarmen en gloeien• Inductie verwarmen• Stationaire gloeiovens• Mobiele gloeiovens• Uitdrogen beton / coatings• Verhuur / verkoop• Advisering

40

Rolan Robotics B.V.De Corantijn 6 - 1689 AP ZwaagPostbus 135 - 1620 AC HoornT 0229 24 84 84 - F 0229 27 27 07E info@rolan-robotics.nlI www.rolan-robotics.nl

PLASMASNIJDEN

ATTC B.V.Fornheselaan 2243734 GE Den DolderT 030 225 95 00 - F 030 225 95 01E info@attc-bv.euI www.attc-bv.euOnze producten zijn: Slijtdelen voorsnijprocessen: Plasma, Autogeen, La-sert. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG,TIG, OP. Las- en snijtoortsen.

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlI www.hetlashuis.nlTotaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

Magnatech International B.V.De Amer 24 - 8253 RC DrontenT 0321 38 66 77 - F 0321 31 41 65E info@magnatech-international.comI www.magnatech-international.com

ORBITAAL EN APPARATUUROPLEIDINGEN EN CURSUSSEN

De Groot Lasopleidingen B.V.Weidehek 24 - 4824 AS BredaT 076 541 07 20 - F 076 542 72 95E info@lasopleidingen.nlI www.lasopleidingen.nlLastechnische opleidingen, adviseringen certificering.

Hogeschool Utrecht, Centrum voor Natuur & Techniek en ROC Midden NederlandNIL erkende opleidingen voor alle niveau’s en processen. • International Welding Engineer (IWE/ LPI)

• International Welding Technologist (IWT/ MLT)

• IWI-c erkenning door combinatie van IWE of IWT

met Inspectie- en keuringstechnieken.

• Lastechnisch construeren, Workshop lasnormen,

Lasopleidingen MIG/MAG, BMBE, TIG, Autogeen,

Laskwalificalties/ certificeringen, SMLT.

Ook cursussen op gebied van Materia-len, Procestechnologie, Onderhoud &Inspectie, Engineering, Bedrijfskunde(hbo, post-hbo en masterniveau).

Meer informatie CvNT Lenneke KokT 088 481 88 88E info@cvnt.nlI www.cvnt.nl

Meer informatie ROC Sander AchterbergT 030 754 69 03E a.achterberg@rocmn.nlI http://bedrijfsopleidingen.rocmn.nl

Lashuis HaprotechRooswijkweg 2001951 MD Velsen-NoordT 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09E info@hetlashuis.nlI www.hetlashuis.nlTotaalpakket in lastechniek,opleidingen, training en consultancy

ITW WELDING PRODUCTS

levert een uniek en volledig producten programma

uit een aantal marktleidende merken. Het assortiment

omvat lastoevoegmaterialen, lasmachines, accessoires

en inductieve verwarming apparatuur.

Miller lasapparatuur

Miller is wereldwijd de marktleider op het gebied van

lasapparatuur. Miller staat al meer dan 80 jaar garant

voor uitstekende laseigenschappen, vooruitstrevende

innovatieve lasboogprocessen en bovenal ultieme

betrouwbaarheid!

Zeer uitgebreid pakket lastoevoegmaterialen

Keuze uit de vooraanstaande merken Elga, Hobart,

McKay en Trimark biedt u de mogelijkheid het juiste

lastoevoegmateriaal te selecteren voor elke specifieke

toepassing variërend van hoogwaardige verbindings-

lassen tot reparatie en oplassen.

ITW Welding Products BV

Edisonstraat 10

NL-3261 LD Oud-Beijerland

T +31 (0)186 641 444

F +31 (0)186 640 880

www.itw-welding.com

ITW WELDING PRODUCTS

Kennis en Passie voor Lassen

FORTUNE 200ITW Welding Products BV is onderdeel van Illinois

Tool Works Inc. (ITW), met ongeveer 800 business

units. ITW maakt deel uit van de “Fortune 200-lijst”

van Amerikaanse beurs genoteerde ondernemingen.

Vakkundige technische ondersteuning staat voor u klaar

Onze diensten en producten zijn gebaseerd op

“Quality and Know-How in Welding”.

ITW Welding Products biedt u een bekwaam team

van technische adviseurs. Zij kunnen u adviseren

en begeleiden op het gebied van efficiënte proces-

en productkeuze, het ontwikkelen van lasprocedures,

training en kwalificatie van lassers.

Geïnteresseerd in onze mogelijkheden?

Onze verkooporganisatie evenals zorgvuldig geselecteerde

dealers met gedegen vakkennis staan voor u klaar voor

ondersteuning en aanschaf van lasapparatuur en

lastoevoegmaterialen.

Bel ons op: Tel. 0186 641 444.

Wij zijn u graag van dienst!