D e R o z e k ru is e rs o n th u l le n h u n g e h e im

C o lo fon

ISBN: 978 90 8954 070 6 le druk 2008 2e dmk 2010© 2008 De Opperste Raad van de Rozekruisers Orde AMORC Vertaling van Les Rose-Croix lèvent le secret, Éditions Lanore, Paris

De Rozekruisers Orde AMORC Groothertoginnelaan 36 2517 EH Den Haag Telefoon: 070-3464400 info@amorc.nl www.amorc.nl

Exemplaren zijn te bestellen via de boekhandel of rechtstreeks bij de uitgeverij:Uitgeverij Elikser B.V.Ossekop 48911 LE Leeuwarden Telefoon: 058-2894857 www.elikser.nl

Vormgeving omslag en binnenwerk:Evelien Veenstra

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbe­stand en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op wat voor wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur en de uitgeverij.

This book may not be reproduced by print, photoprint, microfilm or any other means, without writ­ten permission from the author and the publisher.

De Opperste Raad van de Rozekruisers Orde AMORC

De Rozekruisers onthullen hun geheim

ElikserU I T G E V E R I J

Opgedragen aan alle Rozekruisers van het verleden, het heden en de toekomst

s

6

INHOUDSOPGAVE

8

INHOUDSOPGAVE

VOORWOORD 15

HET GESCHREVEN ONDERRICHT 21

- EERSTE GRAAD 25O ver de m a te rie 27

- TWEEDE GRAAD 35O ver h e t bew ustz ijn 37

- DERDE GRAAD 43O ver h e t leven 45

- VIERDE GRAAD 51Over symbolen 53

- V IJFDE GRAAD 59O ver filosofie 61

- ZESDE GRAAD 67O ver gezondheid 69

- ZEVENDE GRAAD 75O ver h e t psych isch lich aam 77

- ACHTSTE GRAAD 83O ver de ziel 85

- NEGENDE GRAAD 93O ver w onderen 95

9

- TIENDE GRAAD 101O ver Jezus 103

- ELFDE GRAAD 109O ver de tem pelie rs 111

- TWAALFDE GRAAD 119Over evolutie 121

- M ANIFEST 127De alchem ie van onze d rom en 129

- MANIFEST 139S te rren k u n d e en m ystiek 141

HET MONDELINGE ONDERRICHT 151

- LOGEVERHANDELING 153De sym boliek van de v ie r p rinc ipes 155

- LOGEVERHANDELING 159Goed en kw aad 161

- LOGEVERHANDELING 167De zoek tocht n a a r geluk 169

- LOGEVERHANDELING 173H et beg rip God 175

10

DE ‘ROSE-CROIX UNIVERSITY INTERNATIONAL’ 183

- SECTIE GENEESKUNDE 185E m oties en s tress 187

- SECTIE EGYPTOLOGIE 195H et E gyp tische m onotheïsm e 197

- SECTIE NATUURKUNDE 205Van de ‘big b an g ’ to t de m ens 207

DOCUMENTEN EN SYMBOLEN 219

12

VOORWOORD

13

14

VOORWOORD

W aarom dit boek en waarom deze titel? Omdat wij, R ozekruisers, het ogenblik gekomen achten ons stilzwijgen te doorbreken en ons bij het publiek bekend te maken.H istorisch gezien is de R ozekruisers Orde in de zeventiende eeuw gesticht. Zij publiceerde toen drie M anifesten die bekend wa­ren en zijn bij alle geschiedschrijvers van de esoterie: de Fama Fraternitatis, de Confessio Fraternitatis en de Chymische Bruiloft van Christian Rosenkreutz, respectievelijk verschenen in 1614, 1615 en 1616. Enkele jaren later, in 1623, w erden er via de Orde m ysterieuze affiches in Parijs aangeplakt w aarop te lezen stond: ‘Wij, de vertegenwoordigers van het hoogste college van de broeders van het Rozekruis, verblijven zichtbaar en onzichtbaar in deze stad ...’ Sindsdien heeft de Orde steeds de nieuwsgierigheid gewekt van degenen die van haar bestaan afw isten. Aan het eind van de ze­ventiende eeuw w aren er al m eer dan tw eehonderd boeken over verschenen.In de voorbije eeuwen was de Rozekruisers Orde onder de groot­ste geheim houding werkzaam , een noodzaak om haar leden tegen godsdienstige en politieke vervolging te bescherm en. Vanaf het begin van de tw intigste eeuw echter is de Aloude M ystieke Orde van het Rozekruis (de AMORC) eerder een onopvallende organi­satie die haar bestaan n iet verbergt. Toch blijk t dat er nog steeds m isvattingen zijn en dat ze beschouwd wordt als een geheim ge­nootschap. H et is ook goed om te weten dat de woorden ‘R ozekruis’ en ‘R ozekruiser’ niet bescherm d zijn, zodat ze mogelijk ook wor­den gebru ikt door andere bewegingen.De AMORC is een filosofische, niet-godsdienstige, niet-sektari- sche en apolitieke beweging. Ze staat open voor m annen en vrou­wen, zonder onderscheid n aar ras, godsdienst of sociale klasse, en haar devies is: ‘De grootst mogelijke verdraagzaamheid in de meest strikte onafhankelijkheid.’ Ze is over de hele wereld verspreid en oefent haar activiteiten uit in de volgende taalgebieden ofwel jurisd icties: de D uitse, K roatische, Engelse, Spaanse, F ranse, Ita liaanse, Japanse, Griekse, N ederlandse, Portugese, F inse,

15

Hongaarse, Poolse, Russische, Scandinavische, Slowaakse en Tsjechische jurisd ictie . De Orde is dus een in ternationale b roe­derschap en al haar leden volgen hetzelfde onderricht. E lke ju ris­dictie wordt geleid door een in zijn functie gekozen Grootmeester. A lle Grootm eesters sam en vormen de ‘O pperste R aad’ van de AMORC.In de overtuiging dat wij op het begrip en de steun van alle le­den van de Orde kunnen rekenen, hebben wij besloten gedeelte­lijk inzicht te geven in ons kostbaarste goed, ons onderricht. Bij wijze van uitzondering kun t u h ier dus uitgebreide fragm enten lezen u it de m onografieën (verhandelingen) zoals die elke m aand naar de leden worden verzonden. Deze beslissing is n iet alleen genomen te r w ille van de openheid, m aar ook om te laten zien dat de Rozekruisersfilosofie zeer d iepgaand is en en het w aard is dat eventuele belangstellenden er kennis van nemen.In deze onrustige tijd zijn veel m ensen op zoek naar hum anism e en sp iritualite it, ofwel u it een diepe overtuiging ofwel omdat ze het individualism e en m aterialism e, die in veel van de huidige sam enlevingen de boventoon voeren, afwijzen. Buiten de grote ‘officiële’ godsdiensten en de nieuwe religieuze bewegingen b e­staan er enkele traditionele organisaties die zich altijd al hebben gewijd aan het doorgeven van hun sp iritueel en cu ltu ree l erfgoed. De Orde van het Rozekruis m aakt daar deel van uit, m aar ze is weinig of n iet bekend bij het grote publiek. D aar geheim houding n iet m eer vereist is en terughoudendheid soms een bron van ver­w arring is, hebben wij het nodig geacht onze poorten gedeeltelijk te openen.Al is het R ozekruisersonderricht op zich n iet geheim , dit neem t n iet weg dat het in beginsel is voorbehouden aan de leden van de AMORC en vertrouw elijk aan hen wordt doorgegeven. De reden hiervoor is dat wij u it ervaring weten dat n iet iedereen, al is hij of zij gelovig, godsdienstig of sp iritueel geïn teresseerd , er k laar voor is kennis te bestuderen , te begrijpen en te in tegreren die buiten de p latgetreden paden gaat en buiten de orthodoxie ligt. In die zin richt de Rozekruisersfilosofie zich vóór alles tot de open en onbe­

16

vooroordeelde geest die vrij is van elke dogm atiek en die zich tot deze denkwijze aangetrokken voelt.Bij het lezen van dit boek kan iedereen zich dus een idee vormen over het gedachtegoed zoals de AMORC het sinds h aar oprich­ting in stand heeft gehouden en doorgegeven. Wij hopen h ier­door elk m isverstand op te heffen en te kunnen laten zien dat de Rozekruisers van tegenwoordig, net als hun broeders en zusters u it het verleden, geen ander doel hebben dan hun ideaal te delen m et iedereen die op zoek is n aar kennis en wijsheid.Tot slot wensen wij u, volgens een trad itie die de leden van de Orde zeer d ierbaar is, ‘D iepe V rede’ toe.

De vertegenw oordigers van de O pperste R aad R+C.

17

18

HET GESCHREVEN ONDERRICHT

19

20

HET GESCHREVEN ONDERRICHT

In de voorbije eeuwen werd het R ozekruisersonderricht u itslu i­tend van mond tot mond doorgegeven, op p laatsen die geheim wer­den gehouden. In het begin van de tw intigste eeuw is het ech ter op schrift gesteld, en sindsdien wordt het aangeboden in de vorm van monografieën die m aandelijks aan ieder lid van de AMORC worden toegezonden. Deze monografieën, die zes tot zestien blad­zijden om vatten, beslaan tw aalf graden die elk gewijd zijn aan de studie van belangrijke filosofische en m ystieke onderw erpen:- de oorsprong van het universum ,- de opbouw van de m aterie,- tijd en ruim te,- de w etten van het leven,- de fasen van het bewustzijn,- psychische verschijnselen,- de aard van dromen,- m ystieke k lanken (m antra’s),- het begrip God,- de m enselijke ziel en h aar eigenschappen,- het doel van de evolutie,- vrije wil en karm a,- het m ysterie van de dood en het leven na de dood,- re ïncarnatie ,- traditionele symboliek,- de wetenschap van de getallen,- enz.H et onderricht, dat n iet slechts op veronderstellingen berust, b e ­vat eveneens een aan ta l experim enten, w aarm ee men zich de ba­sistechnieken op het gebied van m ystiek kan eigen maken. Het doel h iervan is ieder lid in staat te stellen zich m eer bew ust te worden van zijn innerlijke dim ensie en zich te ontplooien op alle niveaus van zijn wezen. De experim enten en oefeningen zijn ge­baseerd op natuurlijke w etten en principes en zijn niet occult, magisch of theürgisch:

21

- ontspanning,- concentratie,- v isualisatie,- m entaal scheppen,- gebed,- regeneratie ,- psychisch ontwaken,- sp irituele alchem ie,- enz.Naast de m onografieën die aan de leden worden toegestuurd, ont­vangen zij regelm atig ‘m anifesten’, geschreven door n a tu u rk u n ­digen, artsen , psychologen, kunstenaars, enz. die allen eveneens lid van de Orde zijn. E lk m anifest behandelt een bepaald them a vanuit een cu ltu ree l en sp iritueel gezichtspunt:- het elektrom agnetism e,- de psyche,- de gewijde geom etrie,- het doel van de filosofie,- de alchem ie van de drom en,- de w eldadigheid van ontspanning,- de sp irituele invloed van muziek,- de drievoudige indeling van de wereld,- de schepping van het universum ,- ste rrenkunde en m ystiek,- enz.Om u een idee te geven van de geest, de stijl en de inhoud van het R ozekruisersonderricht leggen wij u op de volgende bladzijden representatieve fragm enten voor uit m onografieën en m anifesten van elk van de tw aalf graden. Zo kun t u zich een algem een beeld vormen van de onderw erpen die worden behandeld en de m anier waarop dit gebeurt. Dogm atiek is er vreem d aan, het doel ervan is vóór alles de leden van de Orde een basis te geven voor overden­king en m editatie. Aangezien het onderricht een sam enhangend geheel is, wordt op verschillende p laatsen n aar ee rder behandel­de of nog te behandelen onderw erpen verwezen. In het kader van

22

dit boek kunnen deze ech ter n iet aan bod komen; de m onogra­fieën worden h ierin voorgelegd zoals de leden ze ontvangen. Dit geldt ook voor de al besproken oefeningen die in de monografieën worden aangeraden.Voor m eer inform atie over de werkwijze en het onderricht van de Orde kunt u contact opnem en m et de Grootloge van de N ederlandstalige Ju risd ictie , zie colofon en achterom slag.Ter verduidelijking: de symbolen aan het begin van ieder hoofd­stuk zijn afkom stig uit een F ranse verta ling van het boek Geheime Figuren der Rosenkreuzer aus dem 16,en und 17en Jahrhundert, Altona 1788, w aarvan de AMORC een uitgave in haar archieven heeft. De cita ten onder deze illu stra ties zijn van filosofen, geleerden, artsen , schrijvers en kunstenaars die aangesloten w aren bij de R ozekruisers of er nauwe banden mee onderhielden. De aforis­men aan de achterzijde van deze bladzijden zijn passages uit R ozekruisersteksten.

23

24

EERSTE GRAADMONOGRAFIE nr. 5

Over de m aterie

“Zoals de zon vanuit de hoge hemelen op ons neer schijnt, zo moeten ook de talenten die als kiemen al in het menselijk hart aanwezig zijn, door de stralen van de zon van goddelijke wijsheid tot ontwikkeling komen.”

25

Paracelsus (1493-1541) A rts en alchem ist

W anneer we bedenken hoeveel moois en nuttigs de m ens in de w etenschap, de schone kunsten en de lite ra tu u r tot stand heeft gebracht, kunnen we er n ie t aan tw ijfelen dat hij iets goddelijks in zich heeft.

26

Over de materie

“ ... Na een studie van de algem ene w etten die de geesttrillin- gen regeren, zullen wij nu de in trinsieke aard van deze trillingen onderzoeken om te bepalen wat ze in wezen zijn. Als we naar de hypothesen kijken die de natuurkundigen op dit gebied gesteld hebben, zien we dat er twee grote denkrich tingen bestaan , met elk een andere opvatting over trillingen. De eerste van deze twee richtingen hangt de ‘golftheorie’ aan, de tw eede de ‘deel- tjestheo rie ’. Nadat wij hebben uitgelegd wat deze twee theorieën inhouden, zullen wij u laten weten wat de R ozekruisersleringen hierover onderrichten.

De subatom aire deeltjesIn de eerste plaats is het van belang te benadrukken dat de m eer­derheid van de geleerden het erover eens is dat de trillingen die het universum doordringen uit drie grote categorieën subatom ai­re deeltjes bestaan: e lek tronen, protonen en neutronen. E r zijn natuurlijk nog andere (bosonen, ferm ionen, mesonen, neu trino ’s, fotonen, quarks, enz.), m aar de theorieën die daarop betrekking hebben, zijn nog te vaag om er een studieobject van te maken. Bovendien zijn het over het algem een slechts bijproducten of onderverdelingen van de drie grote categorieën die wij zojuist noemden. Wij kunnen er dan ook van uitgaan dat alle trillingen uit deeltjes bestaan. Overigens trillen de elek tronen, de protonen en de neutronen w aaru it ze bestaan n iet allem aal m et dezelfde frequentie ...De geleerden zijn het dus n iet oneens over de w ezenlijke aard van de trillingen w ant, zoals wij zojuist hebben uitgelegd, m e­nen de m eesten van hen dat ze uit dezelfde fundam entele deel­tjes sam engesteld zijn, dat ze dus corpusculair zijn. Hun verschil in opvatting be tre ft veeleer de beweging die aan deze deeltjes wordt toegeschreven. De aanhangers van de golftheorie menen dat de deeltjes zich n iet verplaatsen . Zij denken dat de e lek tro ­

27

nen, protonen en neutronen n iet m eegaan in de verplaatsing van de golven die eigen zijn aan elke trilling . Zo passen zij op ieder trillingsverschijnsel de kenm erken toe van de golfbewegingen die in het w ateroppervlak ontstaan w anneer we daar een steen in gooien. Zoals we al in een vorige monografie hebben aangegeven, veroorzaken dergelijke golfbewegingen geen w erkelijke verplaat­sing van het w ater, m aar a lleen een beweging van beneden naar boven. Nogmaals, volgens de golftheorie zijn het de trillingen die zich door de ru im te verplaatsen en n iet de subatom aire deeltjes w aaru it ze bestaan. De beweging van deze deeltjes zou zich beper­ken tot oneindig k leine afstanden rondom een evenwichtspunt.Degenen die de deeltjestheo rie verdedigen, houden daaren tegen vol dat elke trilling u it een bundel trillingen b estaa t w aarbinnen elek tronen, protonen en neutronen zich verplaatsen . Zij zeggen zelfs dat deze verplaatsing op zich het verschijnsel vorm t dat wij ‘tr illin g ’ noemen. Voor hen is de ru im te in wezen n ie t een oce­aan van trillingen , m aar een onm etelijk groot elektrom agnetisch veld, bestaande u it een oneindig groot aan ta l subatom aire deel­tjes, die zich m et duizelingw ekkende snelheden voortbewegen, langs banen die bepaald worden door hun stru c tu u r en hun pola­rite it. In veel opzichten is deze theorie m ateria listischer dan de eerste, w ant ze m aakt van het universum een ongeordend geheel, w aarin perm anen te chaos heerst. Toch verdienen sommige van hun u itsp raken wel onze aandacht, zoals wij la te r zullen zien.Wat be tre ft de trillingen is het ook goed te bedenken dat de wijzen u it het oude G riekenland onderwezen dat het universum doortrok­ken was van een goddelijke essentie die zij m et de naam ‘e th e r’ aanduidden, een Grieks woord dat le tte rlijk ‘goddelijk v uur’ b e te ­kent. Zij dachten verder dat deze e th e r u it een oneindig groot aan ­ta l deeltjes bestond, die onder invloed van een eeuw igdurende beweging in trillin g gehouden werden. Zij w aren ervan overtuigd dat n iet alleen de ru im te doortrokken was van deze deeltjes die zij ‘eonen’ noem den, m aar ook de m aterie zelf. Zij m aakten echter onderscheid tussen de vorm die deze deeltjes in m ateriële sub­stanties aannam en en de m anier w aarop ze zich m anifesteerden in de schijnbare leegte die de dingen van e lk aar scheidt. Om nog

28

nauw keuriger te zijn, de G riekse filosofen, in het bijzonder Thales, Pythagoras, H eraclitus, D em ocritus (de vader van de atoom theo­rie) en Anaxagoras, dachten dat de eonen, die zich overal in de ru im te bevonden, trild en zonder van hun plaats te komen, terw ijl de eonen die de m aterie vorm den, zich voortdurend verplaatsten m et een extreem hoge snelheid. In het eerste geval volgden ze een golfbeweging; in het tw eede w aren ze onderw orpen aan een zich voortplantende beweging.

De eonenV erscheidene eeuwen voor de christe lijke jaa rte llin g erkenden de Griekse denkers dus al het bestaan van e th erd ee ltjes of liever gezegd, atoom deeltjes, en schreven h ieraan een golf- of een zich voortplantende beweging toe. Zij beschouwden deze twee tril- lingsbew egingen n iet als tegengesteld , w ant ofschoon zij e r wel onderscheid tussen m aakten, w isten zij toch dat de eerste bewe­ging overeenkw am m et de m anifestatie van de eonen buiten de m aterie en de tw eede m et de m anier w aarop deze eonen zich b in ­nen stoffelijke licham en m anifesteerden. In dit opzicht w aren de Griekse filosofen dus n iet verdeeld in twee denkrich tingen , zoals bij de m oderne geleerden wel het geval is. De R ozekruisers, op hun beu rt, houden de desbetreffende kennis levendig die de inge­wijden u it het verleden aan hen hebben doorgegeven. Ook zij m a­ken onderscheid tussen de m anier w aarop de geesttrillingen zich b innen en buiten de m aterie m anifesteren . Zij zijn van m ening dat de subatom aire deeltjes w aaru it deze trillingen bestaan , zich b innen de m aterie voortdurend verplaatsen . Buiten de m aterie verplaatsen de deeltjes zich n iet, m aar volgen gewoon de heen en w eer gaande bewegingen, die door de e lk aar opvolgende golven worden veroorzaakt.Voor de G rieken u it de oudheid w aren de eonen n iet slechts de deeltjes w aar de ru im te van is doortrokken. Zij beschouwden de eonen ook als tijdsdeeltjes. E en dergelijke opvatting komt u m isschien vreem d voor, w ant de begrippen ‘d ee ltjes’ en ‘tijd ’ zijn enigszins tegenstrijd ig . Bij het eerste denk t men im m ers aan iets

29

m aterieels, terw ijl het tw eede op een im m aterieel principe b etrek ­king heeft. In het denken ech ter van de filosofen u it de Griekse Oudheid bestond er geen wezenlijk verschil tussen de tastbare w ereld en het ontastbare universum . Voor hen kwam de gehele zichtbare en onzichtbare schepping voort u it één kosm ische re ­aliteit: de ether. M et andere woorden, zij w aren van m ening dat elke substan tie slechts een verdichting was van de essentie w aar­u it ze bestond. U itgaande van dit p rincipe beschouwden zij tijd en ru im te als twee com plem entaire aspecten van een en dezelfde universele energie. D aarom kozen zij ook een zelfde term , ‘eonen’, te r aanduiding van de k leinste tijd ru im telijke eenheid.

U itbreiding van het gam m aSommige teksten bevestigen dat de frequen tie van trillingen al door de G riekse filosofen werd gem eten. Bovendien w isten zij dat de lengte van de overeenkom stige golfbeweging verband hield m et de frequen tie ervan , volgens nauw keurig vaststaande ver­houdingen. Pythagoras, de grote ingewijde die wij hiervoor noem ­den, paste deze opvatting in het bijzonder toe in de muziek en wel bij de toonladders. Hij had nam elijk opgem erkt dat w anneer men m et een bepaalde k rach t de snaar van een h arp aantokkelde, deze snaar trild e gedurende een tijd die evenredig was m et de lengte van de snaar. Bovendien had hij geconstateerd dat de toon die door die snaar voortgebracht werd, een frequen tie had die ook in verhouding stond tot de lengte van de snaar. Hij com bineerde deze beide w aarnem ingen en stelde een aan ta l overeenkom sten vast. H ieru it leidde hij de nauw keurige verhoudingen tussen de tonen af en toonde aan dat hun frequen tie van het ene octaaf tot het andere verdubbelt. Ook in onze tijd nog wordt deze grote wet in scholen en op universite iten onderwezen. Zo verklaren de mu­sici, om een voorbeeld te geven, dat de do van het cen trale octaaf een frequen tie van 256 H ertz heeft, en de do van het octaaf daar­boven een frequen tie van 512 H ertz (256 x 2).In een van de vorige m onografieën hebben wij gezegd dat alle tr i l­lingen, van het hoogste tot het laagste trillingsn iveau, frequenties

30

bezitten die een veelvoud of factor zijn van de frequen ties die met elk van de tonen van de toonladder overeenkom en. Dit v erk laart w aarom er een nauw keurig bepaalde verhouding b estaa t tussen de getallen zelf, de scheikundige elem enten, sm aken, geuren, to ­nen, stoffelijke k leuren, psychische k leuren, enz.”

[ - ]

31

P raktische ToepassingE r bestaa t een aan ta l zeer eenvoudige experim enten om het b e­staan van trillingen aan te tonen. Zoals wij u uitgelegd hebben, verbreiden trillingen zich door de ru im te, dat wil zeggen, door de schijnbare leegte tussen de voorw erpen, m aar ook in het inwen­dige van de dingen zelf. Neem als dem onstratie een lin iaa l van hout, ijzer of plastic en houd het ene u iteinde ervan tegen een van uw oren. Krab dan over het andere u iteinde. U zult een geluid w aarnem en, wat bew ijst dat de trillingen , veroorzaakt door het k rabben, zich door de lin iaa l voortplanten. U kun t dit simpele experim ent ook m et een boom doen. Leg daarvoor een oor tegen die boom en sla m et uw hand op de tegenovergestelde zijde. Ook dan zult u een geluid horen.Niet alleen vaste stoffen geleiden gelu idstrillingen. Houd de vol­gende keer dat u een bad neem t uw hoofd onder w ater en sla dan m et uw hand op de rand van het bad. U zult een goed hoorbare k lank w aarnem en, die in veel gevallen zelfs versterk t lijk t. U kunt dit m et evenveel succes doen als u in een zwembad of in zee gaat zwemmen. In dat geval behoeft u alleen m aar tot aan de bodem van het w ater te duiken en m et uw vuist op de grond te slaan, wat steen tjes te bewegen of zelfs alleen m aar te lu isteren. U neem t dan een groot aan ta l gelu idsindrukken waar.Om duidelijk te m aken dat trilling en zich in de ru im te voortplan­ten, stellen wij u voor twee m etalen stangetjes aan te schaffen, van ongeveer twee m illim eter doorsnee en dertig centim eter lang, en ze elk aan een d raad op te hangen, ongeveer tw intig centim eter van elkaar. Sla daarna m et een ham er of een m etalen voorwerp tegen een ervan. Op het moment dat het geluid op z’n sterkst is, legt u zachtjes uw hand op de andere stang. U zult voelen dat deze tr ilt en dus beïnvloed is door de trillingen die uitgezonden werden door het stangetje w aar u op geslagen hebt.Doe deze experim enten in de loop van de kom ende dagen en ver­zin ook nog andere, om zo uzelf te bewijzen dat alles wat u w aar­neem t slechts het resu ltaa t van de trillingen in uw omgeving is.

32

Als u niet in staat was deze trillingen op fysieke of psychische wijze waar te nemen en te interpreteren, zou u in feite geen en­kele kennis kunnen bezitten van de wereld om u heen.

33

34

TWEEDE GRAADMONOGRAFIE nr. 8 Over het bew ustzijn

“Het geboren worden in een edel en machtig land is een niet onbelang­rijke factor indien men grote dingen wil verwezenlijken. Maar nog gro­ter is het wanneer men zich, ook als men tot een arme natie behoort, onderscheidt door zijn deugden, en zo zelf zijn land licht brengt.”

35

M ichael M aier (1568-1622) Filosoof

De afwezigheid van haat kunnen we zien als een primitieve vorm van liefde, want al houden we niet van iedereen, het is al goed niemand te haten.

36

Over het bewustzijn

“Nadat wij de vorige monografieën besteed hebben aan de studie van de objectieve en subjectieve aspecten van ons objectief b e­wustzijn, moeten wij nu nog bestuderen welke plaats ons onderbe­wustzijn zowel in ons m ateriële als ons spirituele leven inneem t. E r zijn veel w etenschappers die belang stellen in de onbewuste fasen van de m enselijke persoonlijkheid, m aar zij gaan bij hun on­derzoek m aar al te vaak u it van het principe dat deze fasen slechts de secundaire gevolgen van onze hersenactiv iteit zijn. Dit is een inschattingsfout, w ant ju ist in het onderbew ustzijn van de mens vinden wij de oorzaken van de m eeste functies die ons in leven houden. H et oefent in feite een voortdurende invloed uit op het fysieke, psychische en spirituele niveau van ons wezen.

De fysieke invloed van het onderbewustzijnIn de eerste m onografieën van onze Orde hebben wij u uitgelegd dat ons onderbewustzijn voor alle onw illekeurige functies van ons fysieke lichaam verantw oordelijk is en in die hoedanigheid alle activiteiten bestuurt die kenm erkend zijn voor het onbewuste. Met andere woorden, het regelt de inwendige tem peratuu r van ons organisme, geeft een regelm atig ritm e aan onze adem haling, zorgt er door m iddel van onze bloedsomloop voor dat al onze organen levenskracht ontvangen, bew aakt de regelm aat van onze hartslag, controleert alle stadia van onze spijsvertering, d raagt bij tot de ge­nezing van allerlei verwondingen en heeft, algem een gesproken, de supervisie over alle inwendige activiteiten van ons lichaam . Veel te weinig m ensen nem en er de tijd voor na te denken over het enorm e werk dat in ons plaatsvindt zonder dat wij ons er bew ust van zijn. Toch verdient dat werk de grootste bewondering, want daaraan hebben wij het te danken dat wij leven. Tot in de kleinste details wijdt ons onderbewustzijn zich aan de taak , het leven in ons in stand te houden en ervoor te zorgen dat ziekte of iets anders zijn werk n iet in gevaar brengt.

37

[•••]De invloed van ons onderbew ustzijn op ons fysieke lichaam b e­perkt zich niet tot het controleren van onze onw illekeurige func­ties, w ant geen enkele w illekeurige handeling kan uitgevoerd worden zonder dat het onderbew ustzijn daarin een rol speelt. H et verschaft nam elijk de energie die nodig is voor alles wat wij onder invloed van onze wil verrichten . Als wij bijvoorbeeld besluiten op te staan om het een of ander te doen, levert ons onderbew ustzijn, door m iddel van ons autonome zenuwstelsel, aan onze hersenen de zenuwenergie die nodig is om de gewenste handelingen u it te voeren. In dat opzicht doet ons cen tra le zenuwstelsel n iets anders dan de onbewuste energ ieën om zetten in im pulsen, w aarvan de trillingsfrequen tie precies aangepast is aan de orgaan- en spier- functies van ons fysieke lichaam . Daarom zijn de hersenen slechts een transform ator voor de psychische im pulsen die ons onderbe­wustzijn voortdurend n aar ze doorgeeft. Bovendien zijn ze niet, zoals sommige w etenschappers bew eren, de exclusieve zetel van het m enselijk bew ustzijn, m aar het centrum van de objectieve ac­tiv ite it h iervan, dat wil zeggen, van de in terac tie tussen het objec­tief bew ustzijn en de stoffelijke wereld. H et beste bewijs hiervoor is het volgende: als onze hersenen ten gevolge van een ziekte of een hevige schok n iet m eer in staat zijn norm aal te functioneren, vinden de onw illekeurige functies van ons fysieke lichaam nor­m aal voortgang, zelfs als wij n iet m eer in staat zijn te lopen, onze arm en op te tillen , te spreken, enz. Dit komt door het feit dat een groot deel van de activiteit van ons organism e n iet gestuurd wordt door ons hersenbew ustzijn, m aar door ons onderbew ustzijn.

De psychische invloed van het onderbewustzijnLaten wij eens onderzoeken wat voor invloed ons onderbew ustzijn op het psychische deel van ons wezen uitoefent. Wij hebben u er zojuist aan herinnerd dat de hersenen als orgaan het centrum vor­men van de objectieve activ iteit van ons bewustzijn. D aarnaast regelen ze het geheel van de w illekeurige handelingen die wij verrich ten door m iddel van ons cen trale zenuwstelsel. H et onder­

is

bewustzijn, als een vorm van het bew ustzijn, is het gevolg van de ta lrijk e activiteiten van de hypothalam us, die, zoals wij in de zesde g raad zullen zien, het b rein van ons autonome zenuwstelsel vormt. De hypothalam us w erkt rech tstreeks in re latie m et de hy­pofyse en de p ijnappelk lier (de epifyse), en zo vormen deze twee k lieren de fysieke tegenhangers van de tw ee belangrijkste psy­chische centra van het lichaam . Ons onderbew ustzijn houdt dus nauw verband m et de psychische dim ensie van ons wezen. In feite kunnen wij zeggen dat het een van de belangrijkste m anifesta­ties van ons psychisch bew ustzijn is. Door te w erken aan het laten ontw aken van onze psychische centra kunnen wij dus het m eest ontvankelijk zijn voor de ind rukken die het onderbew ustzijn on­ophoudelijk aan ons doorgeeft.Te zijner tijd , en wel in de zevende graad, zullen wij het psychi­sche aspect van het m enselijk lichaam system atisch gaan b estu ­deren en u een aan ta l oefeningen geven die bestem d zijn om de activiteit e rvan op te wekken. De m eeste oefeningen die wij u tot nu toe voorgesteld hebben, houden natuurlijk rech tstreeks verband m et dit ontw aken van de psychische activiteit. M aar de oefeningen w aarm ee u in de genoem de graad kennis zult m aken, houden specifiek verband met de ontw ikkeling van elk van de psy­chische centra van ons wezen. U moet deze ech ter n iet verw arren m et de zogenoemde chak ra’s u it de oosterse trad itie . N aarm ate u de oefeningen doet, zult u m erken dat uw psychische gevoelig­heid toeneem t, evenals de ontvankelijkheid voor de subtiele in ­d rukken die u voortdurend vanuit uw onderbew ustzijn bereiken. D aarnaast zult u zich v ita ler en gezonder voelen.

De spirituele invloed van het onderbewustzijnAl in de eerste m onografieën hebben wij op het belang van af­stem m ing op het kosmisch bew ustzijn gewezen. Overigens m oe­ten wij wel ons onderbew ustzijn als tussenschakel gebruiken, w ant het vormt de symbolische poort die tot de sp irituele wereld toegang geeft. Van al onze bew ustzijnsfasen staat het onderbe­wustzijn, naast het psychisch bew ustzijn, het nauwst in verbin­

39

ding m et onze ziel. Om tot volm aakte harm onie m et de hogere niveaus van het Kosmische te komen, m oeten wij ons dus van de zuiver objectieve fase van ons bew ustzijn verheffen tot de hogere niveaus van ons onderbew ustzijn. Als wij die niveaus b ere ik t heb­ben, zijn wij in een onderbew uste en psychische toestand w aarin de sp irituele eenw ording als vanzelf ontstaat, m et alle positieve gevolgen van dien.[...]In de volgende m onografie zullen wij onze studie van het onderbe­wustzijn voortzetten en m eer in het bijzonder tw ee van de belang­rijkste eigenschappen ervan onderzoeken, nam elijk het geheugen en de m anier van denken die kenm erkend zijn voor het onderbe­wustzijn ...”

40

Praktische ToepassingZoals u is uitgelegd, bezit de mens een dubbel bewustzijn: het ob­jectieve bew ustzijn en het onderbew ustzijn. Deze dualite it kan door twee heel eenvoudige experim enten aangetoond worden.Ga bij het eerste experim ent op uw gem ak zitten en sluit uw ogen. Zorg er van tevoren voor, dat het zo stil mogelijk is in het vertrek w aar u zich bevindt. Let er ook op dat het licht niet te sterk is en dat er een aangenam e tem peratuu r heerst, zodat u n iet door licht, w arm te of kou wordt gehinderd. Kortom, laat uw fysieke zintuigen n iet geprikkeld worden door gew aarwordingen van uw omgeving. C oncentreer u dan op uw organen, dat wil zeggen, op uw adem haling, het kloppen van uw h art en, in het algem een, op alle inwendige functies w aar u gewoonlijk geen aandacht aan besteedt. Op deze m anier zult u zich ervan bew ust worden dat uw leven inderdaad over twee werelden verdeeld is, een wereld bui­ten u en een wereld b innenin u.Voor het tw eede experim ent begeeft u zich, zodra u daar de ge­legenheid voor hebt, in een grote groep m ensen. Terwijl u zo in een m enigte rondloopt, stelt u voor uzelf vast hoe u zich, ondanks de d ru k te om u heen, ondanks alles wat u ziet, hoort, ru ik t en aanraak t, volledig ervan bew ust bent dat u een individu bent, to ­taa l verschillend van alle anderen. Dit bewijst dat wij nooit het bew ustzijn van onze innerlijke persoonlijkheid verliezen, in wat voor omgeving wij ons op een bepaald moment ook bevinden. Zo’n constatering toont duidelijk aan dat onze bew uste activiteit tw ee­voudig is. L ater zullen wij u laten zien dat deze dualite it voor alle niveaus van de schepping geldt.

41

42

DERDE GRAADMONOGRAFIE nr. 6

Over het leven

4 Eléments (3 Commencements f 2 Sentences 1 Fruit

4. Feu A i Soufre Male Naturel devient I .

3. Air Ai. i A Ai . JU

Sel <NiCD S perma X Sem.2.. Tinctur O

1. Eau V i X

V : W $I Terre V +. Mercure Femelle ^ Suniaturel X

au sujet de Uicti de la Nature des Métaux de 1’Art

“De grootste van alle fouten bestaat erin dat men zich vergist in het ware doel van kennis ... Weinigen worden tot kennis gedreven om de goddelijke gave van de rede in dienst van de mensheid te gebruiken.”

Francis Bacon (1561-1626) Filosoof en staatsm an

43

De mensen zouden zo wijs moeten zijn om zich te gedragen alsof zij elk moment konden sterven en eeuwig zouden leven. Zo zouden zij hun leven in dienst van zichzelf en van anderen stellen.

44

Over het leven

“In de vorige monografie hebben wij de vier k arak teris tieke kenm erken van het leven onderzocht en gezien dat alle levende wezens geboren worden, zich ontw ikkelen, zich voortplanten en sterven. Aangezien het m ensenrijk het hoogst ontw ikkelde rijk van de natuu r is, komen deze k arak teris tiek en in de mens op het hoogste niveau tot u itd rukking . Wij zullen dus zorgvuldig de pun­ten bestuderen die wij m oeten onthouden m et b etrekk ing tot zijn geboorte, ontw ikkeling, voortplanting en dood. Deze studie zal zich over verscheidene m onografieën u itstrekken , w ant het is n iet mogelijk alle w etten en principes die erm ee verband houden in één monografie sam en te vatten.

De levensademDe geboorte van een mens is een gebeurten is die ieders bewon­dering zou m oeten wekken, n iet alleen vanwege de fysiologische processen w aarvan zij het u iteindelijke resu ltaa t is, m aar ook vanwege de betekenis ervan op m ystiek niveau. Als een kind ter wereld komt, is dit im m ers niet alleen een nieuw fysiek lichaam dat de leerschool van het aardse leven gaat doorlopen. H et is vooral een ziel die op m aterieel niveau re ïncarn eert. Zo is, van­uit R ozekruisersoogpunt beschouwd, iedere geboorte in feite een w edergeboorte, w ant ze komt overeen m et de terugk eer van een zielepersoonlijkheid die reeds eerder op onze aarde heeft geleefd. N atuurlijk bent u n iet verplicht dit gezichtspunt te delen, w ant een leerste lling zoals deze vormt geen dogma in onze trad itie en heeft dat ook nooit gedaan. M aar aangezien de w etten die op deze leer betrekk ing hebben, a ltijd een onderw erp geweest zijn van de leringen die door onze Orde w erden doorgegeven, is het onze taak ze zo eenvoudig mogelijk voor u u iteen te zetten.Los van de vraag of onze ziel op het moment van onze geboorte voor de eerste of voor de zoveelste m aal inca rn eert, voor degenen die zich op religie, filosofie of m ystiek richten , heeft een van de

45

grootste m ysteries betrek k in g op het precieze moment dat de ziel in het lichaam binnenkom t ... In verschillende geloofsovertuigin­gen wordt gezegd dat de ziel in het embryo binnenkom t op het mo­m ent van de conceptie. M et andere woorden, zij verklaren dat de ziel op dat moment de bevruchte eicel binnengaat. U itgaande van dit principe leren de godsdiensten dat de foetus een sp iritueel bew ustzijn heeft. Voor hen is de geboorte dus n iet de incarnatie van de ziel, m aar het moment w aarop de baby zich u it de m oeder­schoot bevrijdt. Tal van geloofsovertuigingen volgen deze visie op de bevalling, en het is n iet aan ons hierover te oordelen of zelfs er com m entaar op te geven. Wat u moet onthouden, is dat, vanuit re ­ligieus standpunt gezien, de ziel zich in het lichaam van het kind bevindt voordat d it te r w ereld komt. Op de vraag hoe de ziel het embryo binnenkom t op het moment van de conceptie geven de godsdiensten geen antwoord.Reeds eeuw enlang lee rt de R ozekru iserstrad itie dat de ziel pas op het moment van de geboorte in het lichaam komt; nauw keu­riger gezegd, op het ogenblik dat het kind, nadat het uit de buik van zijn m oeder gekomen is, voor de eerste keer inadem t. Met de eerste levensadem in carn eert de ziel dus in de baby en m aakt deze tot een autonoom levend wezen. Zolang de foetus deze eerste adem niet ontvangen heeft, kan hij dus beschouwd worden als een ex tra orgaan dat zich in het lichaam van de m oeder ontw ikkelt en dat u it haar zijn levenskracht put. Uit het feit dat het bew ustzijn een vermogen van de ziel is, volgt verder dat het kind zich, gedu­rende de negen m aanden van de zwangerschap, n iet bew ust is van zichzelf en ook n iet van de toestand w aarin het zich bevindt. Ook hiervoor geldt dat pas op het moment dat het kind voor de eerste m aal adem haalt, zijn bew ustzijnsprocessen in werking treden; pas dan begint het de omgeving w aarin het zojuist geboren is, te leren kennen en ook de betrekkingen te ervaren die het m et deze omgeving verbinden.Wij weten heel goed dat bepaalde psychologische scholen zeggen dat de foetus bew ustzijn bezit, terw ijl hij zich in het m oederli­chaam ontw ikkelt; daarm ee bevestigen zij het standpunt van de m eeste religies. Om hun m ening te ondersteunen leggen zij u it

46

dat de foetus gevoelig is voor de em oties van de moeder, voor muziek, stem m en, tem peratuurw isselingen, enz. Dit is volkomen ju ist, m aar deze gevoeligheid heeft n iets te m aken m et de ziel: ze is fysiologisch van aard. Met andere woorden, n iet het sp irituele bew ustzijn van de baby reageert op deze invloeden m aar zijn stof­felijk lichaam . Dit zou u n iet hoeven te verbazen, w ant in al onze organen vindt een voortdurende reactie plaats op onze emoties, onze gedachten en in het algem een op alle in- en uitwendige p rik ­kels die op ons worden uitgeoefend. W anneer wij aan de studie van de zesde graad beginnen, zullen wij h ier uitgebreid op terug ­komen en u laten zien dat dit rech tstreeks m et de gezondheid te m aken heeft.Als u aanvaardt dat de foetus als een orgaan beschouwd kan wor­den zolang hij in de m oederbuik verblijft, dan begrijp t u dat de gevoeligheid ten opzichte van bepaalde p rikkels w aar hij blijk van geeft, overeenkom t m et een organische reactie ten gevolge van zenuw prikkels en reflexen. Wij vestigen dan ook nogmaals uw aandacht op het feit dat de baby zich voor zijn geboorte niet van deze prikkels bew ust is en dat zijn reactie erop onw illekeurig is. Overigens zullen wij in de volgende monografie zien dat het feit dat hij reageert, voor de m oeder ju ist een aansporing moet zijn, goed zorg te dragen voor h aar gedachten, em oties en de algem ene sfeer w aarin zij haar k ind verwacht. W anneer zij im m ers tijdens de zwangerschap een afbrekende m entale en em otionele houding aanneem t, oefent zij n ie t a lleen een negatieve invloed u it op de organen en functies van h aar eigen lichaam , m aar ook op de foe­tus die zich in h aa r ontw ikkelt. Zo oefent de m oeder w erkelijk een p renatale invloed u it op de baby die zij verw acht, of zij zich daarvan nu bew ust is of niet. H et is dus van belang dat zij haar u iterste best doet te zorgen dat h aa r invloed positief is.[...]

47

De incarnatie van de zielZoals u zult verm oeden, is de geboorte voor de ziel een betrek ­kelijk m oeilijk moment. Ze wordt er als het w are door gevangen gezet, w ant zij verlaat het sp irituele niveau om binnen te gaan in een stoffelijk lichaam , onderw orpen aan de aardse beperk in ­gen. Door te incarneren verliest zij ook de herin n erin g aan wat zij op kosmisch niveau ervaren heeft. Bovendien wordt h aa r visie op de dingen veel beperk ter, w ant zij kan geen gebruik m eer m a­ken van het bew ustzijnsveld w aar zij op kosmisch niveau over b e ­schikte. En ten slotte moet zij andere zielen verlaten die voor h aar een fam ilie vorm den, vergelijkbaar m et onze fam ilie zoals wij die op aarde kennen. Om al deze redenen en nog heel wat andere w aarover u zou m oeten m editeren, is de incarnatie dan ook een m oeilijke ervaring voor de ziel. Sommige personen die een bijna- doodervaring hebben gehad, ondervonden vergelijkbare moei­lijkheden voordat zij weer ‘te rug k eerden ’ op het aardse niveau. Inderdaad m oesten zij vaak hun fysieke lichaam w eer aannem en m et een gevoel van spijt, w ant de sp irituele staat die zij in het Kosmische beleefden, gaf hun een gevoel van vrede en vrijheid dat zij graag hadden w illen behouden.De m oeder is dus n iet de enige die pijn lijd t w anneer zij een kind te r wereld brengt, w ant de ziel ondergaat de eerste beproeving van haar nieuwe aardse leven als zij incarneert. N atuurlijk is dit lijden n iet van fysiologische aard, w ant zij voelt geen fysieke pijn op het moment van h aar incarnatie . H et gaat veel m eer om een gevoel van vervreem ding in de overgangsfase tussen de sp irituele staat die zij op kosmisch niveau kende en de toestand van beper­king die zij e rv aa rt als zij h aa r nieuwe stoffelijke voertuig b in ­nengaat. Hoewel d it gevoel m oeilijk m et woorden te om schrijven is, kun t u het vergelijken m et de gew aarwording die wij ervaren als wij plotseling m idden in een droom worden gewekt. Ofschoon zo’n gew aarwording n iet m et fysieke pijn gepaard gaat, laat ze gedurende enkele m inuten een onaangenam e ind ruk achter. Op dezelfde m anier e rv aa rt de ziel, w anneer zij op het moment van de eerste adem haling in het lichaam incarn eert, een zeker gevoel van onbehagen dat geleidelijk verdwijnt. Naast deze ind ruk er­

48

vaart zij een groot gemis, omdat zij de sp irituele w ereld verlaten heeft. Wij kunnen h ier zelfs aan toevoegen dat d it gevoel van ge­mis gedurende ons hele aardse leven op een bepaald niveau van ons onderbew ustzijn blijft bestaan en overgaat in een gevoel van heim wee dat ons er onbewust toe aanzet, te trach ten onze w are iden titeit te ontdekken of zo u wilt, te w illen begrijpen w aar wij vandaan komen en w aar wij naartoe gaan. Zo vormt dit gevoel de onderliggende im puls voor de m ystieke asp iraties die ieder mens op een bepaald moment van zijn evolutie koestert.W anneer we ons er bew ust van zijn wat een geboorte werkelijk beteken t, zowel op fysiek als m ystiek niveau, dan kunnen wij begrijpen waarom ze m et de grootste zorg en aandacht omgeven moet worden. Dan w eten wij im m ers dat het voor de ziel om de eerste beproeving gaat w aar zij in h aar nieuwe aardse leven mee te m aken krijg t en dan begrijpen wij dat het belangrijk is deze beproeving zoveel mogelijk te verlichten door alle m ateriële en sp irituele om standigheden te creëren die h aar incarnatie kunnen vergem akkelijken.”

49

P raktische ToepassingWij raden u aan in de loop van de volgende dagen te lezen wat de gewijde geschriften over de geboorte openbaren, speciaal over het moment w aarop de ziel het lichaam van het kind b innengaat en de toestand w aarin zij zich vlak daarvoor bevindt. Beperk u bij deze speciale opdracht n iet tot de geschriften van uw eigen gods­dienst, als u een godsdienst aanhangt. P robeer ju ist de teksten van andere godsdienstige overtuigingen te vinden. Op die m anier kun t u vergelijkingen trekken en zult u m erken dat in de m eeste gevallen gezegd wordt dat de ziel in het k ind aanwezig is, terw ijl het zich in de m oederschoot bevindt. De R ozekruisers hebben een ander standpunt.In verband h ierm ee zou het goed zijn om er eens de tijd voor te n e­men, te lezen wat de religieuze dogma’s zeggen over de toestand w aarin de ziel zich na de dood bevindt. Zo’n onderzoek is een goe­de voorbereiding op de leringen die u in een volgende graad over dit onderw erp ontvangt. Zoals u zult zien, zijn de godsdienstige en m ystieke opvattingen over het leven na de dood vaak heel ver­schillend. Ook deze opvattingen zullen wij u voorleggen, zodat u uw eigen w aarheid op dit gebied kun t ontdekken.

so

VIERDE GRAADMONOGRAFIE nr. 10

Over symbolen

“Aangezien er in de mens een opmerkelijke en bewonderenswaardige schat verborgen is, meenden de wijzen dat de volmaakte wijsheid erin bestaat zichzelf te kennen, dat wil zeggen, het mysterie te ontdekken dat in de mens verscholen ligt.”

R obert F ludd (1574-1637) A rts en filosoof

51

Zowel tegenover God als de mensen is het erger een fout waar we ons bewust van zijn niet te herstellen, dan een fout te maken.

Over symbolen

[...]“De R ozekruisersleringen kennen drie belangrijke soorten sym­bolen: natuurlijke symbolen, kunstm atige symbolen en m ystieke symbolen. Wij vinden deze indeling trouw ens in de m eeste t ra ­dities terug. Aangezien ieder symbool bedoeld is om een begrip weer te geven, hangt de categorie w aarin het ingedeeld wordt af van de inhoud van dat begrip en van de algem ene betekenis die e raan gehecht wordt. Zo is een natuurlijk symbool de voorstelling van een idee w aarvan iedereen de ju istheid kan vaststellen door de allereenvoudigste natuurversch ijnselen te observeren. Een kunstm atig symbool dient als voorstelling van een afspraak die de m ensen gem aakt hebben in de vorm van een bepaalde code. H et m ystieke symbool is, zoals de naam al aangeeft, het werk van iem and die ingewijd is in de m ystiek en het dient om een wet of een kosmisch principe door m iddel van een concrete voorstelling over te brengen. Laten wij na deze algem ene uitleg elk van de drie soorten symbolen eens u itgebreider bekijken.

Natuurlijke symbolenZoals wij zojuist al gezegd hebben, bestaan de natuurlijke symbo­len u it elem enten of om standigheden die wij in de n atu u r aan tre f­fen. De zon bijvoorbeeld sym boliseert het licht, de w arm te en het levensbeginsel w aar alle levende wezens afhankelijk van zijn. De hem el, het u itspansel, duidt op zichzelf de w ereld van het onzicht­bare, de verblijfplaats van de góden aan. De aarde d ru k t de cyclus van geboorte, dood en w ederopstanding uit. Een steen duidt op duurzaam heid en stabiliteit. Een boom stelt de levenskracht voor. Bij de dieren is de u il het symbool van het nachtelijk leven en de leeuw het symbool van kracht. In feite is het aan ta l natuurlijke symbolen onuitputtelijk .In het algem een gesproken, zijn natuurlijke symbolen gem akke­lijk te begrijpen want ze spreken voor zich. Ze zijn n iet bedoeld

53

om iets te versluieren, m aar om op een zo eenvoudig mogelijke m anier een idee u it te d rukken dat veel m ensen op basis van ei­gen w aarnem ing kunnen begrijpen. V anzelfsprekend gebruikte de mens deze symbolen in de eerste plaats, w ant ze vereisten geen denkw erk, m aar alleen aandachtige observatie. H et is wel zo dat de m enselijke in telligen tie evolueerde en zo op den duur steeds m oeilijker te begrijpen natuurlijke symbolen koos. De verder ont­w ikkelde mens bedacht ze om w etten en principes w eer te geven die het begrip van anderen te boven gingen. Om een voorbeeld te noemen dat ons d ierbaar is: de roos werd in de m ysteriescholen van de oudheid het symbool van de m enselijke ziel, en alleen ver­lichte geesten konden in dit natuurlijke symbool de voorstelling van een m ystiek begrip zien.In tegenstelling tot de m eeste kunstm atige en m ystieke symbolen vallen de natuurlijke symbolen grotendeels buiten het kader van lineaire , grafische, geom etrische of schem atische voorstellingen. Met andere woorden, ze hebben een tas tb are vorm, w ant hun b e­tekenis houdt verband m et iets wat op m aterieel niveau bestaat: een ster, een ander hem ellichaam , een dier, een boom, een bloem, een steen of welk voorwerp dan ook. Ju is t vanwege hun associatie m et iets zichtbaars zijn ze heel duidelijk en overtuigend. Verder vormen deze symbolen - omdat ze verband houden m et n atuur­lijke elem enten die wij op de m eeste continenten en in p raktisch alle landen terugvinden - op zichzelf een taa l die m ensen van verschillende rassen en godsdiensten gem akkelijk kunnen begrij­pen. Dit beteken t dat de m eeste ervan een universeel k arak ter hebben.

K unstm atige symbolenLaten wij nu eens n aar de kunstm atige symbolen kijken. Zoals de naam ervan al aangeeft, zijn ze n iet het werk van de n atu u r m aar van de mens. Daarom worden ze als ‘kunstm atig ’ betiteld. Om slechts enkele voorbeelden te noem en, het alfabet dat in elke geschreven taa l gebru ik t wordt, is een systeem van symbolische tekens; de tekening van een h art sym boliseert vriendschap, lief­

54

de en broederschap tussen de m ensen; een beeld van hout, steen of m etaal kan de voorstelling zijn van een universeel begrip, zo­als vrijheid, een offer of overwinning. E r zijn natuurlijk zeer veel kunstm atige symbolen. H et aan ta l ervan is in feite evenredig aan de verbeeldingskracht van de mens en aan zijn vaardigheid zich een voorstelling te m aken van het idee of begrip dat hij bedacht heeft. Dit beteken t dat het scheppen van deze symbolen een groot abstractieverm ogen vereist, w ant men moet de elem enten kiezen die iem and in staat stellen zo nauw keurig mogelijk op te roepen wat men trach t te sym boliseren. Daarom worden de geom etrische vorm ervan, de kleur, de inscrip ties die erop staan, e.d. m et b ij­zondere zorg gekozen.In tegenstelling tot de natuurlijke symbolen kunnen kunstm atige symbolen n iet begrepen worden door er alleen m aar n aar te k ij­ken, w ant de m eeste ervan zijn in overeenstem m ing m et een af­spraak. Daarom m oeten ze geassocieerd worden m et een speciale betekenis die wij m oeten aanleren. Om terug te komen op het voorbeeld van het a lfabet dat in alle geschreven ta len gebru ikt wordt, het spreekt vanzelf dat wij dat m oeten leren , w ant anders kunnen wij n iet lezen of schrijven. Vanwege het feit dat ze op een afspraak berusten , worden kunstm atige symbolen in een m inder groot gebied gebru ikt dan natuurlijke symbolen, w ant er is begrip voor nodig dat gebaseerd is op een bepaalde cu ltuu r of m entali­teit. Met andere woorden, de beteken is ervan kan verschillen van het ene continent of land tot het andere. Dit v erk laart waarom veel van die symbolen n iet universeel zijn. Bovendien blijft hun aanta l, al naargelang de behoeften van de mens, in de loop van de tijd toenem en.

Mystieke symbolenOm duidelijke redenen zijn ju ist de m ystieke symbolen voor ons van het grootste belang, w ant ze hebben b etrekk ing op w etten en principes die de alledaagse m enselijke bezigheden te boven gaan. Met andere woorden, ze zijn van toepassing op een m ystieke zoek­tocht. Ze behoren dan ook eerst en vooral tot het gebied van de

55

ziel, w ant ze zijn bedoeld als voorstelling van begrippen die met sp iritu a lite it verbonden zijn. Dit geldt m et nam e voor het symbool van de driehoek dat wij al besproken hebben, m aar ook voor het kruis, het v ierkant en de cirkel die wij in een volgende graad u it­gebreid zullen bestuderen . H et gebruik van deze categorie sym­bolen vereist alle eigenschappen die nodig zijn om de natuurlijke en kunstm atige symbolen te begrijpen , m aar d aarn aast ook een d iepergaande activiteit, kenm erkend voor het gebruik van deze symbolen. H ierm ee w illen wij zeggen dat wij geen inzicht in een m ystiek symbool kunnen verw erven zonder observatie, reflectie en verbeeld ingskracht, m aar ook n ie t zonder de hulp van m edi­tatie . Dit is zo om dat ze filosofische en m ystieke begrippen u it­d rukken die alleen door de in te lligen tie van de ziel geïn tegreerd kunnen worden.De m eeste m ystieke symbolen zijn sam engesteld u it stippen, rechte lijnen, gebogen lijnen en soms k leuren , die in talloze com­binaties kunnen voorkomen en een harm onisch geheel vormen w aar een m eer of m inder toegankelijke esoterische betekenis aan wordt toegekend. Wij m oeten in dit verband overigens opm erken dat de ingew ikkeldste symbolische com binaties n iet noodzakelij­kerwijs de belangrijkste w etten en principes vertegenwoordigen. Ook al is het nam elijk zo dat een m ystiek symbool het mogelijk m aakt een w aarheid te verhullen die n iet door iedereen gekend mag worden, het is ook bedoeld om op een zo eenvoudig mogelijke m anier w eer te geven wat een ingewijde in staat is te begrijpen. Als wij bijvoorbeeld n aar het symbool van het R ozekruis kijken, m oeten wij erkennen dat het is sam engesteld u it zeer eenvoudige elem enten en dat ook de com binatie ervan eenvoudig is. Toch is dit symbool de drager van een zeer esoterische inhoud, w ant het geeft zonder verdere toevoegingen een beeld van de m enselijke n a tu u r en van de taak die de m ens door het Kosmische is opge­legd, nam elijk zich in sp iritueel opzicht te ontplooien door m iddel van de ervaringen die h et aardse leven verschaft. H et beteken t ech ter niets voor iem and die n ie t is ingewijd in de diepe b e tek e­nis ervan. Deze bijzondere eigenschap vinden wij terug in alle m ystieke symbolen, w ant ze zijn slechts voor een beperk t aan tal m ensen toegankelijk , nam elijk voor degenen die bew ust gem aakt

56

zijn van de w aarde en beteken is ervan. Daarom is het aan ta l er­van betrekkelijk beperk t.”[...]

57

Praktische ToepassingEen ander punt dat in verband m et m ystieke symbolen de aan­dacht verdient, is het feit dat de m eeste ervan in de vorm van een getal kunnen worden weergegeven. Zo b estaa t er, volgens de gegevens in de tabel in de vorige monografie, een overeenkom st tussen de pun t en het getal 1, de lijn en het getal 2, de driehoek en het getal 3, het v ierkant en het getal 4, enz.Dit veronderstelt dus dat er tw ee m ethoden zijn om de betekenis van een m ystiek symbool te doorgronden. De eerste b estaa t erin dat men m ed iteert op wat het symbool is als com binatie van lijnen en k leuren; de tw eede dat men m eer in het bijzonder de eso teri­sche betekenis van het getal dat er trad itioneel mee geassocieerd wordt, overweegt.Wij stellen u voor om in de loop van de kom ende weken een voor een de symbolen die wij onder uw aandacht hebben gebracht weer op te nem en. G ebruik de twee m ethoden die wij zojuist hebben beschreven om ze te analyseren. W anneer u dit doet, zult u opm er­ken dat uw overwegingen en m editaties tot een b ete r resu ltaa t leiden. Denk eraan om voor ieder symbool de gedachten die in u opkomen te noteren, zodat u uw notities kun t raadplegen als dat nodig is.

58

VIJFDE GRAADMONOGRAFIE nr. 1

Over filosofie

Feu.

nBg

“De menselijke ziel is het evenbeeld van de goddelijke ziel. Het is echter niet voldoende dat het universum in de ziel weerspiegeld wordt; deze moet zich hiervan ook nog bewust worden. Daarom moet ons verstand niet alleen over zichzelf denken, maar ook denken over alles wat daar­buiten is.”

Jan Baptist van H elm ont (1579-1644) A rts en filosoof

59

De mens heeft de neiging de dingen die hij niet prettig vindt te willen veranderen, maar vaak zou hij alleen maar zijn kijk op die dingen hoeven te veranderen om gelukkig te zijn.

60

Over filosofie

[•••]“In de m eeste naslagw erken wordt gezegd dat de filosofie in de zesde eeuw voor C hristus in het oude G riekenland, in de tijd van Thales van M ilete, is ontstaan. H et is een feit dat deze grote den­ker, van wie de beroem de u itsp raak ‘Ken uzelf en u zult het univer­sum en de góden kennen’ afkom stig is, als eerste een school voor filosofie oprich tte w aarvan de doelstellingen enigszins verschil­den van die van de m ysteriescholen in het oude Egypte. Zijn liefde voor kennis was zo groot dat hij zijn gehele leven besteedde aan het bestuderen van de goddelijke w etten en aan het onderwijzen van de kennis die hij had verworven. Van alle G riekse filosofen was hij de eerste die belangstelling had voor fysica, geom etrie en astronomie.Na Thales van M ilete volgden ta l van andere denkers. Ieder van hen bouwde zijn eigen filosofische systeem op, u itgaande van de ideeën die door zijn voorgangers onder woorden w aren ge­bracht. Namen als Solon, Pythagoras, H eraclitus, Dem ocritus, Em pedocles, Socrates, Plato, A ristoteles en nog vele andere b lij­ven voor altijd in het geheugen van de m ensheid gegrift, w ant de kennis die deze wijsgeren doorgegeven hebben, m aakt nu deel uit van het cu lturele en sp irituele erfgoed dat de m odernste bescha­vingen nog steeds insp ireert, zowel op het gebied van de w eten­schappen als op dat van kunst en ethiek. Zo erkennen de filosofen van onze tijd zonder m oeite dat hetgeen in onze dagen op het ge­bied van m ystieke filosofie geleerd wordt, ook al drieduizend en m eer jaa r geleden onderricht werd. Koning Salomo verklaarde reeds in de tijd dat hij regeerde dat er niets nieuws onder de zon was. Als wij aannem en dat de woorden van deze grote ingewijde ju ist w aren en dat ze volkomen van toepassing w aren op de wijzen die hem voorafgingen, dan m oeten wij zo nederig zijn te erkennen dat het vandaag nog steeds zo is. In feite gaat de filosofie terug tot onheuglijke tijden w ant, zoals wij al hebben gezegd, dat wat de

61

wijzen u it het oude G riekenland onderwezen, hadden zij geleerd van de ingewijden u it het oude Egypte.W anneer wij m et aandacht de leringen bestuderen die de mystici u it het verleden aan ons overgedragen hebben, lijk t het overdui­delijk dat zij e rin geslaagd zijn godsdienst, filosofie en w eten­schap tot de drie basiselem enten van een en hetzelfde denken te m aken. Dit veronderstelt overigens dat men geen verlicht filo­soof kan zijn als men n iet een w aarachtig m ysticus is. Vanuit dat gezichtspunt lijk t het nogal tegenstrijd ig de aanhangers van de zogenaam d ‘m ateria lis tische’ filosofie als ‘filosofen’ te betitelen. M aar ook al kan men zichzelf filosoof noem en zonder mysticus te zijn, het is eenvoudig aan te tonen dat een m ysticus van n atu re en in wezen filosoof is. M ystiek is in feite een vorm van kennis die het beste b ijeenbrengt wat religie, filosofie en w etenschap te b ieden hebben, n iet a lleen op theoretisch niveau m aar ook op het p rak tische vlak. In onze tijd b es taa t er een zekere tegenstelling tussen deze drie takken van het m enselijk weten. Dit is des te betreurensw aard iger d aar het doel dat ze nastreven hetzelfde is, nam elijk het bestuderen van de diepgaande banden die de mens m et de kosmos als geheel verbinden.

De Smaragden TafelNa deze opm erkingen zullen wij nu de beteken is onderzoeken die wij aan het woord ‘filosofie’ kunnen geven. In de gebruikelijke opvatting duidt het ‘de w etenschap van het leven’ aan. L etterlijk beteken t het ‘liefde voor de w ijsheid’ of ‘w ijsbegeerte’. M aar om liefde voor de w ijsheid te cultiveren en de leer van het le ­ven te bestuderen , m oeten wij een beroep doen op de m ystiek die p er definitie te m aken heeft m et de kennis van de zichtbare en onzichtbare banden die de m ens m et God verenigen. Vanuit R ozekru isersstandpunt beschouwd, is dus iedereen die het hoe en w aarom van zijn leven p ro beert te begrijpen filosoof, w ant wie dit p robeert te onderzoeken, komt onverm ijdelijk in een sp irituele zoektocht terecht. Om deze studie tot een goed einde te brengen, besch ik t de mens over tw ee m ethoden die e lk aar volkomen aan-

62

vullen. De eerste gaat u it van het bekende om te trach ten het on­bekende te bevatten. W anneer zo’n m ethode op de filosofie wordt toegepast, bew eegt ze de mens ertoe de stoffelijke w ereld (de fe­nom enale wereld) te beschouwen als een afspiegeling van de im­m ateriële w ereld (de noum enale wereld). Met andere woorden, hij zoekt in zijn onm iddellijke omgeving de bewijzen die aantonen dat de schepping, zoals deze zich aan hem voordoet, inderdaad de m anifestatie is van een Schepper aan wie hij een goddelijke na­tuu r toeschrijft. Deze vorm van filosofie is in essentie inductief. Ze gaat im m ers u it van de gevolgen - nam elijk de aardse wereld - om op te gaan n aar de kosm ische oorzaken w aaru it deze wereld is voortgekomen. D aarbij geeft ze de voorkeur aan in trospectie, w ant vanuit de opvatting dat de m ens een microkosmos is, trach t de aanhanger van deze m ethode de w etten die de macrokosmos regeren, te begrijpen , door de w etten die in zijn eigen lichaam werkzaam zijn, te bestuderen . Een dergelijke m ethode is dus een u itstekende illu stra tie van het oude adagium uit ‘de Sm aragden Tafel’: ‘Zo boven, zo beneden.’M aar de Sm aragden Tafel v erk laart ook: ‘Wat beneden is, is als wat boven is’, en beschrijft zo de tw eede m ethode die de mens in filosofisch opzicht kan volgen. Deze m ethode houdt in dat hij u itgaat van het onbekende (de noum enale wereld) om het beken­de (de fenom enale wereld) te begrijpen. Met andere woorden, de aanhanger van die benaderingsw ijze bouwt - u itgaande van zijn asp iraties en zijn idealen - voor zichzelf een idee van God op. Met behulp van d it innerlijke beeld trach t hij de w ereld w aarin hij zich bevindt, te verklaren. E en dergelijke filosofie is in essentie deductief, w ant ze gaat u it van de oorzaak, nam elijk de goddelijke intelligen tie , om af te dalen n aa r de aardse gevolgen die deze in ­telligentie in de zichtbare w ereld heeft tew eeggebracht. In dit ge­val heeft n iet in trospectie de voorkeur, m aar ee rder een vorm van m ystieke verheffing die tot doel heeft de goddelijke alw etendheid, alom tegenwoordigheid en alm acht te begrijpen. U iteindelijk gaat het erom, in ons bew ustzijn te versm elten m et de kosmische on­eindigheid buiten ons en de w ereld gade te slaan alsof wij God zelf waren.

63

In de tw eede Tem pelgraad hebben wij uitgelegd dat het syllo­gisme een vorm van redeneren is die inductie en deductie m et e lkaar verbindt. D aardoor b lijk t deze vorm van redeneren in de filosofie het doeltreffendst te zijn, w ant ze is een com binatie van de twee m ethoden die wij zojuist beschreven hebben. Met andere woorden, het is een ideale filosofische weg om in onze zoektocht evenwicht te brengen tussen het bekende en het onbekende, het m ateriële en het sp irituele niveau, de fenom enale en de noume- nale wereld, de mens en God. Daarom hebben de G riekse filosofen en m et nam e A ristoteles, hun onderricht op het syllogisme geba­seerd. Zij hadden im m ers, zoals wij al bij een vroegere gelegen­heid gezegd hebben, heel goed begrepen dat een m ysticus zich voortdurend tussen tw ee symbolische zuilen staande moet hou­den: aan de ene kan t die van de schepping, aan de andere kant die van de Schepper.

De RozekruisersfilosofieAls wij de Rozekruisersfilosofie beschouwen, zien wij dat ze de twee m ethoden die wij zojuist beschreven hebben zeer goed in ­teg ree rt, w ant h aa r leringen b erusten zowel op een com pleet on­derzoek van de m ens als op een algem ene benadering van de God zoals de m ens zich Hem kan voorstellen. D aarbij is ze bijzonder p rak tisch , w ant ze gaat u it van het p rincipe dat de sp irituele ont­w ikkeling van ieder m ens in het contact m et de m ateriële wereld m oet plaatshebben. Zoals u weet, zijn er filosofiescholen die zon­der m eer het b es taan van de m aterie ontkennen. De aanhangers van deze scholen m enen dat de m aterie n iet w erkelijk is en dat men alleen m aar tot innerlijke verw ezenlijking kan komen als men handelt alsof de m aterie n iet bestond. Dit v erk laart waarom zij heel vaak als asceten leven en zich verre van de beschaving houden. Een dergelijke filosofie is m oeilijk te begrijpen , w ant als de m aterië le w ereld geen enkele bestaansgrond had, zou ook de mens als zodanig geen bestaansgrond hebben. Trouwens, als wij aannem en dat de mens deze wel heeft en de m aterie n iet, dan kunnen wij ons afvragen waarom hij m et vermogens is begiftigd

64

die perfect zijn aangepast om zijn aardse omgeving w aar te n e ­men.Volgens de R ozekruisers dient de p laneet aarde als kader voor de evolutie van de mens om dat een dergelijk kader noodzakelijk is. O ntkennen wij deze noodzaak, dan beteken t dit dat wij denken dat de schepping als geheel volkomen nutteloos is. In dat geval aanvaarden wij dat God het universum , bij wijze van spreken, a l­leen m aar geschapen zou hebben voor zijn eigen plezier en er geen enkel bijzonder doel mee zou nastreven. Iem and die zich in mys­tiek verdiept, heeft beslist n ie t zo’n voorstelling van zaken, w ant die d ru ist in tegen het gewone gezonde verstand, en is eveneens in strijd m et alle w etten die wij van de grote ingewijden kennen. De m ateriële w ereld is im m ers een uitvloeisel van de sp irituele wereld, en u itsluitend door m eester te worden over de m ateriële w ereld kan de geïncarneerde mens de lu ister van de sp irituele w ereld gew aarworden ...”

65

Praktische ToepassingIn tegenstelling tot wat de m eeste m ensen denken, is filosofie geen speculatieve en abstracte studie zonder enig p rak tisch nut. De grootste filosofen van het oude G riekenland w aren zeer pragm a­tisch en zij verw aarloosden de aardse aspecten van het m enselijk leven niet. Zeker, zij h ech tten groot belang aan het bestuderen van de im m ateriële oorzaken en de goddelijke w etten , m aar altijd m et het doel de gevolgen die deze op m aterieel niveau konden hebben, bete r te begrijpen en te verklaren. In die zin is iedereen die zich vragen ste lt over het hoe en het w aarom van het leven, een filosoof. Dit b eteken t dat u als R ozekruiser een aanhanger van de filosofie bent, w ant u b es tu d eert de kosm ische w etten en principes die de grondslag van de gehele schepping vormen.Als p rak tische toepassing van deze m onografie stellen wij u voor om in uw stud iesch rift een lijst op te stellen van de fundam entele vragen die u zichzelf stelt om trent het leven en de redenen w aar­om dit leven zich op aarde op een zo veelzijdige en m ysterieuze m anier m anifesteert. P robeer deze vragen zo eenvoudig mogelijk te form uleren en rangschik ze in volgorde van belangrijkheid . Dit nadenken zal een positieve invloed op uw m ystieke zoektocht heb­ben, w ant als u zichzelf op een dergelijke m anier vragen stelt, zullen deze autom atisch overgebracht worden n aar uw innerlijk zelf en de aanzet geven tot onbew uste m editatie. Daarom b ena­drukken wij zo vaak het feit dat de sleutel van alle geheim en zich in onszelf bevindt.

66

ZESDE GRAADMONOGRAFIE nr. 23

Over gezondheid

“Hoe zou ik kunnen weten dat ik twijfel, dat wil zeggen, dat mij iets ontbreekt en dat ik niet volmaakt ben, als ik in mij niet het besef had van een wezen dat volmaakter is dan het mijne, een wezen door verge­lijking waarmee ik de tekorten van mijn natuur kan kennen.”

67

René D escartes (1596-1650) Filosoof

Wij m oeten m ensen n ie t beoordelen, w ant wij kennen hun ziel n iet. Wij kunnen slechts hun gedrag beoordelen, en dat als voor­beeld nem en voor dat w at wij wel of n ie t m oeten zeggen of doen.

68

Over gezondheid

“ In de eerste m onografieën van deze g raad hebben wij veel na­d ruk gelegd op het belang van goede voeding. H et sp reekt vanzelf dat wij n iet mogen verw achten gezond te blijven als wij slecht eten; dat wil zeggen, als wij onevenwichtige voeding of voedsel van slechte kw aliteit gebruiken, w ant dat wat wij e ten en d rin ­ken houdt nauw verband m et de levenskracht. D aarom m oeten wij h ier bijzondere aandacht aan besteden en ervoor zorgen dat het beantw oordt aan de reële behoeften van ons lichaam . Als wij het belang van een goede voedingshygiëne verw aarlozen, verschaf­fen wij de cellen van ons lichaam n iet de fysieke v ita lite it die ze nodig hebben om in goede om standigheden te kunnen w erken en ondergaat ons organism e als geheel onverm ijdelijk de gevolgen ervan. Op zuiver fysiologisch niveau vorm t het algem een functi­oneren van ons lichaam een afspiegeling van de activ ite it van de cellen.

Fysieke preventieToen wij de cel bestudeerden , hebben wij uitgelegd dat veel vor­men van kanker het gevolg zijn van een w anordelijke situatie in een of m eerdere van onze organen. De geneeskunde neigt hoe langer hoe m eer tot de overtuiging dat slechte voeding een van de m eest voorkomende kankerveroorzakende factoren is. Dit ver­onderstelt dat inadequate of in slechte om standigheden opgeno­men voeding een verstoring van het evenwicht in ons organism e tew eegbrengt, die in veel gevallen het verschijnen van kankercel­len bevordert; e ten en d rinken verschaffen het lichaam im m ers een energie die onm isbaar is voor alle functies ervan. M aar w an­neer het potentieel van deze energie te zwak is, v indt de stofwis­seling op celniveau ten koste van inspanning of spanning plaats, wat op korte of langere term ijn in de vorm van een ernstige ziekte tot u itd rukk ing kan komen.

69

Een ju iste voedingskeuze is dus een van de belangrijkste elem en­ten bij het voorkomen van ziekten, m aar de w ereld w aarin wij leven, m aakt het hoe langer hoe m oeilijker de fundam entele voe- dingsregels te respecteren . Door het gejaagde levensritm e zijn de m eeste m ensen geneigd de kw aliteit van hun m aaltijden te ver­waarlozen, zowel wat b e tre ft het voedsel zelf als wat b e tre ft de om standigheden w aarin zij eten. Daarom dringen wij er nogmaals op aan om aandacht aan uw m aaltijden te schenken, w ant als de natu u r voedsel to t een v itale behoefte heeft gem aakt w aarvan wij mogen genieten, dan moet de m ens dat voedsel n iet, u it onwe­tendheid of onverschilligheid, in een oorzaak van ziekte en lijden veranderen.Wat wij hierboven over voeding hebben uitgelegd, geldt ook voor de lucht die wij inadem en, aangezien het fysieke welzijn van ons organism e eveneens afhang t van de kw aliteit van het energetisch potentieel dat wij door m iddel van de adem haling in ons lichaam binnenlaten . M aar het is duidelijk dat wij de m ogelijkheid tot tal van ziekten in ons creëren als wij voortdurend vervuilde lucht inadem en. Toch is genieten van een zeer schone omgeving op zich n iet voldoende om te zorgen dat de adem haling de m ens het m axi­mum aan door de lucht getransporteerde v itale energie verschaft. Wij m oeten ook op de ju iste wijze adem halen, om alle stofwisse­lingsprocessen die d irec t of ind irect m et de adem haling te m aken hebben, zo gunstig mogelijk te laten verlopen.Tal van specialisten hebben nadrukkelijk verk laard dat het borst­kasvolume van de m ens in de loop van de generaties aan het af­nem en is. Dit komt, doordat de levensom standigheden steeds m inder hoge eisen stellen aan de adem halingsfunctie en doordat de m eeste m ensen n iet de wijsheid hebben dit feit te com penseren door voldoende aandacht aan hun m anier van adem en te b es te ­den. D aarnaast is het zeer belangrijk dat u steeds bedenk t dat de v ita lite it in de lucht zich beslist n ie t to t zuurstof beperk t, w ant lucht bevat ook een kosm ische essentie die in feite de goddelijke oorsprong van het leven vormt. Zoals wij in de eerste m onogra­fieën van deze graad verschillende m alen hebben gezegd, m aakt

70

ju ist deze essentie - doordat ze doordringt tot in elke cel - de mens tot een levend en bew ust wezen.Op fysiek niveau is er, behalve de noodzaak ju ist te eten en adem te halen, nog een belangrijk pun t w aarop u moet le tten om ge­zond te blijven. Wij hebben het nu over de gunstige gevolgen van regelm atige licham elijke activiteit. M et ‘licham elijke ac tiv ite it’ bedoelen wij n iet per se sportbeoefening zoals veel m ensen zich die voorstellen. Wij w illen ee rder uw aandacht vragen voor het feit dat het lichaam een m inim um aan beweging nodig heeft om goede voorw aarden voor de stofwisseling te creëren. Bovendien m oeten bepaalde spierfuncties regelm atig worden geoefend om het dynam ische vermogen te behouden dat ze in geval van nood m oeten kunnen leveren. Zo zijn veel a rtsen het e r tegenwoordig over eens dat wij n iet voldoende bewegen, wat na een aan ta l gene­ra ties zou kunnen leiden tot een voortschrijdende atrofie van de onderste ledem aten van de mens. H et is norm aal dat de lichaam s­bouw van de mens veranderingen ondergaat, w ant het lichaam moet zich aan de omgeving aanpassen. In dit opzicht is het zeker zo dat de spierkracht van de mens in de loop van de tijd m inder zal worden, w ant de technologie zal hem m eer en m eer van zwaar licham elijk werk ontlasten. Wij mogen ons ech ter n iet door ge­m akzucht laten verleiden en de fout begaan geen beroep m eer op ons fysieke lichaam te doen m et activiteiten die er een goede uitw erking op hebben.[...]

Mentale preventieDe m entale preventie van ziekten heeft te m aken m et de zorg die wij aan onze gedachten m oeten besteden. Aangezien gedachten trillingsverschijnselen zijn en ons lichaam dat ook is, is het beg rij­pelijk dat ze een voortdurende invloed op ons lichaam uitoefenen. W anneer onze gedachten positief zijn, w ekken ze harm onie in ons op, de belangrijkste voorw aarde voor het in stand houden van een goede gezondheid. Als ze daaren tegen negatief zijn, veroorzaken ze een innerlijke dissonantie die heel dikwijls in ziekte tot u it­

71

drukk ing komt. O nder ‘positieve gedachten’ verstaan wij alle ge­dachten die gebaseerd zijn op gevoelens van liefde, vriendschap, verdraagzaam heid, vergeving, edelm oedigheid, naastenliefde en, algem een gesteld, deugden w aar de m ens in zijn dagelijks leven blijk van kan en m oet geven. Onder ‘negatieve gedachten’ verstaan wij n iet a lleen gedachten die ontstaan zijn u it afgunst, jaloezie, woede, haat, wrok, enz., m aar ook gedachten die een perm anent gevoel van angst, v rees en pessim ism e vertegenwoordigen.De invloed die gedachten op de gezondheid uitoefenen, lijk t u m isschien vanzelfsprekend, aangezien dit feit door de medische instan ties algem een wordt erkend. Toch is d it n ie t altijd het geval geweest. De officiële geneeskunde heeft deze invloed nam elijk eeuw enlang ontkend, in de m ening dat alle stoornissen hun oor­sprong hadden in een zuiver functionele of organische afwijking. In d it verband is het trouw ens m erkw aardig dat al heel lang er­kend wordt dat ‘goede m oed hebben’ van doorslaggevende b e te ­kenis is bij de genezing van ernstige ziekten. W aarom erkende men dan al n iet veel ee rder dat ‘de moed opgeven’ de oorzaak zou kunnen zijn van een terugval of van het feit dat het voor b e ­paalde patiën ten heel m oeilijk is van hun kw alen te genezen? H et antw oord is eenvoudig: een dergelijke w aarheid accepteren , b e te ­kent dat negatieve gedachten een oorzaak van ziekte kunnen zijn. H ierdoor zou een subjectief en irra tioneel elem ent een rol zijn gaan spelen in een w etenschap die zeer ra tioneel wenste te zijn.[...]

Wij hebben u al uitgelegd dat de belangrijkste oorzaak van veel ziekten ligt in een verstoring van het evenwicht tussen de negatie­ve en de positieve polarite it van de levenskracht. H et is duidelijk dat iedere negatieve gedachte een dergelijke verstoring tew eeg­brengt, w ant ze is strijd ig m et de harm onie die de overhand b e­hoort te hebben in al onze organen en in alle functies - zowel de fysieke als de psychische - van ons wezen. W anneer zo’n tegenstel­ling slechts tijdelijk is, h eeft ze geen negatief effect op onze ge­zondheid. W anneer ze ech ter voortdurend aanwezig is en bewust in stand wordt gehouden, c reëert ze ten slotte een toestand van

72

verdeeldheid die op korte of langere term ijn allerlei fysiologische stoornissen doet ontstaan. In dit verband is het van belang te b e ­grijpen dat het niet de negatieve gedachten van anderen zijn die een mens moet vrezen, w ant deze hebben geen andere gevolgen dan die welke wij eraan toekennen, m aar de negatieve gedachten die wijzelf in stand houden. U moet dus evenveel belang hechten aan uw m entale hygiëne als aan de verzorging van uw fysieke li­chaam. Iedereen die deze w aarheid n iet erkent, d raag t de bron van allerlei ziekten in zich, en hij loopt het risico dat hij daar op een of ander moment in zijn leven aan gaat lijden.In de volgende monografie zullen wij deze overdenking vervolgen w aarbij wij ons in het bijzonder zullen bezighouden m et de psy­chische en sp irituele preventie van ziekten ...”

73

Praktische ToepassingAangezien deze monografie gewijd is aan het belang dat wij moe­ten hechten aan het soort gedachten dat wij koesteren, lijk t het ons nu ttig u voor te stellen de geestesgesteldheid w aarin u ge­woonlijk verkeert, eens te analyseren. P robeert u daarom eens in alle objectiviteit vast te stellen in hoeverre uw m anier van denken gezond is. D enk daarbij in eerste instan tie aan de grootste m ense­lijke zw akheden en stel voor uzelf vast of het u vaak overkomt dat u gedachten koestert die gekleurd zijn door jaloezie, egoïsme, ran ­cune, kwaadw illigheid, woede, enz. H et is n iet erg w aarschijn lijk dat dergelijke gedachten u, als leerling op het pad van de mystiek, overheersen, m aar aan de hand van zo’n onderzoek k un t u naden­ken over de oorsprong en de aard van deze zwakheden.P robeer vervolgens zorgvuldig vast te stellen of u de neiging hebt overbezorgd, angstig, pessim istisch, enz. te zijn. Als dat het ge­val is, verander die neiging dan en vervang h aa r geleidelijk aan door een optim istische houding, vooral w anneer de om standig­heden ongunstig voor u zijn. In tegenstelling tot wat men op het eerste gezicht zou kunnen denken, is zo’n verandering heel goed mogelijk. U behoeft a lleen m aar blijk te geven van w ilskracht en gebruik te m aken van de kunst van autosuggestie, zoals die in de tw eede Tem pelgraad is geleerd. Wees ervan overtuigd dat hoe positiever uw geestesgesteldheid is, des te m eer om standigheden u in uzelf c reëert die een goede gezondheid bevorderen.De sp reek taal verto lk t de slechte invloed van negatieve gedach­ten op ons lichaam heel goed. U itdrukk ingen als ‘e tte r en bloed zweten’; ‘m ijn bloed kookt’; ‘dat zet kw aad bloed’; ‘gal spuwen’; ‘m et het mes in de buik rondlopen’; ‘zijn h a r t opeten van ergern is’ geven heel beeldend w eer hoe ongerustheid, zorgen, angst, stress en algem een gesproken een pessim istische houding nadelige ge­volgen kunnen hebben. H et is dus van belang al het mogelijke te doen om m entaal en em otioneel positief en optim istisch te b lij­ven.

74

ZEVENDE GRAADMONOGRAFIE nr. 1

Over het psychisch lichaam

“Indien wij aannemen dat kennis, moraal en geloof overeenstemmen, dan begrijpen wij dat aandacht hebben voor het doel van de schepping, onze blik gericht houden op de essentie van onze ziel en belang stellen in het welzijn van anderen, samenvallen.”

Comenius (1592-1670) Filosoof, geestelijk vader van de Unesco

7S

Wij zijn w at wij denken, w ant w at wij denken, beïnvloedt w at wij doen, en w at wij doen, b ep aa lt w at wij zijn. Zo zijn wij allen m ees­te r over ons lot.

76

Over het psychisch lichaam

[...]“Nadat wij eerst onze aandacht hebben gericht op het fysieke li­chaam van de mens en de belangrijkste functies die de grondslag van zijn stofwisseling vorm en, zullen wij nu de psychische dim en­sie van zijn wezen bestuderen . In de vorige g raad hebben wij her­haalde m alen het belang van deze dim ensie en de invloed ervan op de gezondheid verm eld, m aar wij hebben n iet onderzocht wat precies de aard ervan is. Ook hebben wij de m ystieke toepassing van sommige eigenschappen ervan n iet te r sprake gebracht. Ju ist deze tw ee punten zullen het onderw erp van een groot deel van de zevende Tem pelgraad vormen.

[-.]Ten eerste w illen wij erop wijzen dat de R ozekruisers a ltijd een nauw keurig om schreven betekenis aan het woord ‘psychisch’ hebben gegeven. In het dagelijks sp raakgebruik wordt het vaak gebru ikt als synoniem voor het woord ‘psychologisch’. Zo hoort men vaak spreken over ‘psychische stoornissen’. Dit gebruik komt voort u it de etymologische oorsprong van het woord. H et is nam e­lijk afgeleid van het G riekse woord ‘psyche’, dat ‘ziel’ betekent, en dat in de loop der eeuwen de beteken is van ‘persoonlijkheid’ heeft gekregen, om ten slotte u it te komen bij het begrip ‘psycho­logie’. In onze tijd houden de woorden ‘psych iater’ en ‘psycholoog’ deze etymologie in stand, w ant de personen die deze beroepen uitoefenen, zijn gespecialiseerd in de studie van de m enselijke psychologie en wijden zich aan de genezing van de ziekten van de geest. Vanuit R ozekru isersstandpunt beschouwd, duidt het woord ‘psychisch’ ech ter n iet op de ziel zelf en ook n iet op de m entale of em otionele stru c tu u r van de mens. H et heeft u itslu itend b etrek ­king op het psychisch lichaam van de mens en op de vorm van bew ustzijn die h ieraan eigen is.

77

Het psychisch lichaamIn het algem een stellen de leringen van onze Orde de mens voor als een tweevoudig wezen. M aar, in overeenstem m ing m et wat u is uitgelegd over de wet van de driehoek, komt u it de vereniging van twee tegengestelde en com plem entaire verschijnselen altijd een derde voort. In de eerste Tem pelgraad hebt u geleerd dat het fysieke lichaam van de m ens, vanwege zijn stoffelijke natuur, zijn bestaan aan een overwegend negatieve energie te danken heeft. De ziel op h aar b eu rt is een energie w aarvan de zuiver sp iritu ­ele essentie overwegend positief is. Bij de geboorte, op het mo­m ent dat het kind voor de eerste m aal inadem t, versm elten deze beide energieën m et e lk aar en doen een derde energie ontstaan die, omdat ze het m idden houdt tussen de beide andere, in de R ozekru iserstrad itie als ‘psychisch’ wordt omschreven. En ju ist deze derde energie ligt ten grondslag aan het psychisch lichaam . Bedenk wat d it b e tre ft dat de E gyptenaren u it de oudheid even­eens drie licham en in de mens onderscheidden: de ba, de ka en de khat.Bovenstaande u itleg m aakt duidelijk dat het psychisch lichaam van de m ens een tussenvorm tussen zijn fysieke lichaam en zijn ziel is; in bepaalde trad itie s en in sommige zeer oude geschrif­ten van onze Orde wordt de ziel ‘sp iritueel lichaam ’ genoemd. Als zodanig verschijnt het als de psychische tegenhanger van ons fy­sieke wezen. Zo hebben wij een psychisch hoofd, een psychische romp en psychische ledem aten, net zoals wij een fysiek hoofd, een fysieke romp en fysieke ledem aten hebben. Volgens hetzelfde principe heeft ook elk van onze fysieke organen een psychisch evenbeeld. Dit beteken t dat wij psychische hersenen, longen en n ieren hebben, een psychisch h art, een psychische maag, pancre­as, lever, enz. H etzelfde fenom een is van toepassing op alle cellen van ons organism e. In feite kun t u het zó bekijken: ons psychisch lichaam is het im m ateriële dubbel van ons fysiek lichaam of, zo u wilt, ons fysiek lichaam is de vorm w aarb innen ons psychisch lichaam voortdurend in w akende toestand verkeert.

78

Een van de kenm erken van het psychisch lichaam is dat het een onveranderlijke vorm heeft. Dit beteken t dat het vanaf het mo­m ent waarop het onder im puls van de ziel is gevormd, geen enke­le grote verandering m eer ondergaat. De energetische s tru c tu u r ervan ontvouwt zich naarm ate het fysieke lichaam groeit, m aar blijft in zijn algem eenheid hetzelfde. In feite verandert a lleen de trillingsfrequen tie onder invloed van in terne of ex terne oorza­ken. Ju ist die verandering b lijk t trouwens vaak de oorzaak van ziekte te zijn. Om dit te verduidelijken: iem and van wie een arm of been geam puteerd is, behoudt zijn gehele leven de psychische tegenhanger ervan. Dit feit v erk laart waarom sommige mensen die een arm of been m issen of bij wie een orgaan is weggenomen, soms heel duidelijk de ind ruk hebben dat zij het lichaam sdeel of het weggenomen orgaan nog steeds bezitten, met nam e w anneer hun subjectief bewustzijn de overhand heeft, zoals op het moment van inslapen of vlak na het w akker worden. Dit komt doordat de psychische tegenhanger n iet is verdwenen. Deze constatering is op zichzelf al het bewijs dat het fysieke lichaam slechts de stof­felijke vorm is van een veel subtieler lichaam .Aangezien het psychisch lichaam een tussenvorm is, blijft het lan ­ger bestaan dan het fysieke lichaam , m aar korter dan de ziel; deze is in feite onsterfelijk en eeuwig. Dit beteken t dat de geleidelijke desin tegratie van het psychisch lichaam na de dood verscheidene tien ta llen jaren kan duren. In de eerste m aanden van die desin te­gratie verschijnt het in een etherische vorm die alleen m et behulp van het psychisch gezichtsvermogen kan worden waargenom en, w ant de trillingsfrequen tie ervan m aakt geen enkele indruk op het objectieve zicht. H et kan echter n iet bewegen en beschikt n iet over levenskracht en bewustzijn. Met andere woorden, het is volkomen bewegingloos en kan zich dan ook n iet zelfstandig verplaatsen , of u it zichzelf handelen, denken of in contact treden m et de levenden. Jam m er genoeg hebben verschillende vormen van bijgeloof de veronderstelling gewekt dat dergelijke dingen wel mogelijk zijn. Dat is de oorzaak geweest van het geloof in spo­ken, fantom en en geesten, wat n iet in overeenstem m ing is met de w etten en principes die er betrekking op hebben. In de volgende graad zullen wij trouwens de gelegenheid hebben h ier op terug

79

te komen, w anneer wij de verschillende fasen bestuderen van de dood, die wij in onze leringen bij voorkeur ‘overgang’ noemen.

Psychisch ontwakenWij w illen graag nog een nadere toelichting geven, die ons in het kader van onze huidige studie van belang lijk t. U hebt w aarschijn­lijk wel eens boeken gelezen w aarin het ‘astraallichaam ’ van de mens wordt genoemd. E en dergelijke verwijzing slaat op wat de R ozekru iserstrad itie aanduid t m et de naam ‘psychisch lichaam ’. Hoewel het h ier vooral een kwestie van gewoonte b etre ft, denken wij toch dat de term inologie die in onze leringen wordt gebruikt, b e te r geschikt is om de aard en de eigenschappen van dit sub­tiele lichaam te kenschetsen. De kw alificatie ‘a s traa l’ verw ijst nam elijk n aar verschijnselen die m et de ste rren te m aken hebben en m et de invloed die deze op levende wezens uitoefenen. Soms wordt dit lichaam ook wel ‘e therisch lichaam ’ genoemd. Ook dit is een enigszins dubbelzinnige term , w ant men zou erdoor kunnen veronderstellen dat het psychisch lichaam m et de e th e r - die de ru im te doordringt - verbonden is, wat n iet het geval is.[...]Tot beslu it van onze studie van vandaag stellen wij u voor een oe­fening te doen om het psychisch lichaam te stim uleren. Ga daar­voor te werk zoals dat in het begin van de R ozekruisersstudie is uitgelegd. Als u deze oefening toepast, zult u m erken dat uw vi­ta lite it door de stim ulering toeneem t, wat a lleen m aar heilzaam voor uw gezondheid kan zijn. Buiten d it specifieke resu ltaa t ervan is de oefening ook de basis voor het ontw aken van de psychische centra. Zoals wij in de volgende monografie zullen zien, spelen deze cen tra een fundam entele rol bij de buitenzin tu ig lijke w aar­nem ing, dat wil zeggen, bij het w aarnem en van verschijnselen die geen enkele ind ruk m aken op onze fysieke zintuigen. Wij denken m et nam e aan de aura, een onderw erp dat wij ook in deze zevende graad zullen behandelen .”

80

Praktische Toepassing

FYSIEK LICHAAM SPIRITU EEL LICHAAM

PSYCHISCH LICHAAM

Dit schem a is alleen m aar bedoeld ter illu stra tie van wat er in deze monografie is uitgelegd, nam elijk, dat het psychisch lichaam een toepassing van de wet van de driehoek in de mens is. Met andere woorden, het is het resu ltaa t van de vereniging van twee tegengestelde en com plem entaire energieën, nam elijk het fysieke lichaam en de ziel. Ju ist daarom is het een overgangsvorm tussen deze twee.

81

82

ACHTSTE GRAADMONOGRAFIE nr. 2

Over de ziel

“Het universum berust op de wetten van de schepping, in die zin dat de lage niveaus afhankelijk zijn van de middenniveaus en de midden­niveaus van de hoge niveaus. De hoge niveaus zijn afhankelijk van de Opperheerser. Vanuit dit principe menen de wijzen dat het aanneme­lijk is, dat wij langs de verschillende niveaus op kunnen stijgen naar de Schepper van alle dingen, de eerste Oorzaak.”

83

Elias Ashmole (1617-1692) G eleerde en filosoof

K ennis is als een boom; ze w ortelt in het d iepst van onszelf, ont­vangt h aar substan tie van het goddelijk licht en geeft h aa r v ruch­ten aan iedereen die zich erm ee wil voeden.

84

Over de ziel

[...]“Volgens de leringen van onze Orde is de ziel van ieder mens een individualisatie van de universele ziel. Zij is dus een em anatie van de Godheid zelf en bezit er de eigenschappen en kenm erken van. Met andere woorden, zij is im m aterieel, onsterfelijk en in aanleg volm aakt. Wij kunnen in feite stellen, dat zij de u itd rukk in g van God in de mens is. Zij is dus de afspiegeling van zijn alm acht, a l­om tegenwoordigheid en alw etendheid. Deze gedachte vinden wij trouwens terug in alle esoterische trad itie s en in de m eeste grote religies, w ant er zijn veel heilige teksten die, in bijna identieke woorden, verklaren dat ‘de mens is gem aakt naar het beeld van God’. Een dergelijke gelijkenis geldt natuurlijk alleen zijn sp iritu ­ele aard. H elaas wordt deze beeldspraak in de godsdiensten vaak le tte rlijk geïn terp re teerd , w aardoor de w are esoterische b e tek e ­nis verloren gaat. Bovendien wordt het op grond h iervan duidelijk w aarom zo veel m ensen een antropom orfistische opvatting van de Godheid hebben.

De onstoffelijkheid van de zielA llen die het bestaan van de ziel erkennen , zijn van m ening dat deze im m aterieel is, dat wil zeggen, onzichtbaar en ontastbaar. M et andere woorden, zij denken terech t dat men de ziel onmoge­lijk kan zien of aanraken . Men kan h aar ech ter wel w aarnem en of h aar aanwezigheid in bepaalde om standigheden en op bepaalde m om enten voelen, m et nam e op het m om ent van h aar incarnatie of vlak na de overgang. W anneer de ziel in de mens geïncarneerd is, neem t zij de vorm aan van een zeer subtiele energie die in alle cellen van de mens doordringt, zoals de lucht alle kam ers van een huis vult. In tegenstelling tot wat in de verschillende godsdien­sten of in de cursussen van bepaalde filosofiescholen wordt onder­wezen, is zij dus n iet gelokaliseerd in een bepaald orgaan, zoals het h a rt of de hersenen, en ook n iet in een bepaald psychisch

85

centrum , zoals de plexus Solaris of de pijnappelklier. D ergelijke opvattingen komen volgens ons voort u it een verkeerd begrip om­tren t de w are aard van de ziel. Als sp irituele essentie bezielt zij ons organism e in zijn geheel, in de etymologische betekenis van het werkwoord ‘an im eren’ (bezielen), dat wil zeggen, ‘leven en bew ustzijn inblazen’. In dit verband is het in teressan t te beden­ken dat het Latijnse woord ‘anim a’ (levensadem ) verw ant is met de term en ‘a n itï’ en ‘anem os’ die in het S anskriet en het Grieks respectievelijk ‘adem ’ en ‘w ind’ betekenen.Door de oefening w aarm ee wij het psychisch lichaam doen ontw a­ken, kunnen wij de alom tegenwoordigheid van de ziel in de mens duidelijk aantonen. W anneer wij bij deze oefening im m ers op de ju iste wijze te werk gaan, b lijft de stim ulering die wij vlak erna voelen n iet beperk t tot één orgaan: ze is algem een en treed t in ons gehele fysieke lichaam m et dezelfde in tensite it op. Om redenen die u in de vorige graad zijn uitgelegd, valt het sp irituele aspect van ons wezen sam en m et het psychische aspect, w ant het tw eede is het rech tstreekse gevolg van het eerste en zou zonder dat n iet bestaan. Deze twee aspecten zijn daarom nauw m et e lk aar ver­bonden en trillen in harm onie in al onze cellen en dus in ons ge­hele organism e. Om de dualite it van de mens goed te begrijpen, m oeten wij de aard van de ziel n iet beperken door te doen alsof zij slechts in een of ander deel van het fysieke lichaam aanwezig is.

De onsterfelijkheid van de zielW anneer wij het bestaan van de ziel en h aa r goddelijke afkom st erkennen , kunnen wij n iet aan h aar onsterfelijkheid tw ijfelen. Als sp irituele energie is zij onvern ietigbaar en aan geen enkele verandering onderhevig. In tegenstelling tot de m aterie bestaa t zij u it een essentie die h aar eeuwig m aakt. In d it verband is het belangrijk te begrijpen dat het m um m ificeren zoals d it in het oude Egypte gebeurde, n iet ten doel had het fysieke lichaam te verheerlijken. Men trach tte n iet het door een m ethode van dro­gen en balsem en onsterfelijk te m aken. H et was m eer bedoeld om het m ateriële bestaan van de overledene langer te laten du­

86

ren m et het oog op een eventuele opstanding, of om de ziel in het h iernam aals de fysieke en m entale vermogens te laten behouden die zij tijdens h aar incarnatie bezat. Men was van m ening dat zij dankzij deze vermogens in het dodenrijk kon ‘lopen’, en kon ‘zien’ wat er zich afspeelde. Een dergelijke opvatting lijk t op het eerste gezicht m isschien prim itief, m aar ze getu ig t wel van het belang dat de E gyptenaren aan het leven na de dood hechtten; ze laat tevens zien hoezeer zij overtuigd w aren van de onsterfelijkheid van de ziel. Overigens w isten de ingew ijden van de m ysteriescho- len heel goed dat de ziel n iet in het lichaam van de mumm ie kon herleven en dat haar vermogen tot w aarnem en na de dood niet afh ing van de ind rukken en de ervaringen die zij op aards niveau had ondergaan.Evenm in als wij kunnen bewijzen dat de ziel een im m ateriële es­sentie is die iedere cel van ons fysieke lichaam bezielt, kunnen wij aantonen dat zij onsterfelijk is; het gaat vooral om innerlijke overtuiging en geloof, in de m eest nobele beteken is van het woord. Niemand kan echter ontkennen dat de m ens zich bew ust is van zichzelf en zijn omgeving. Toch is het bew ustzijn een onzichtbaar en ontastbaar fenomeen. Bovendien is het, in tegenstelling tot de m ateria listische opvatting erover, n iet u itslu itend het gevolg van onze hersenactiv ite it, w ant de hersenen vormen slechts de zetel van onze objectieve en subjectieve vermogens, dat wil zeggen, van onze zintuiglijke w aarnem ing en onze m entale processen. Als zij door een ongeval of door ziekte vernietigd of beschadigd zijn, zakken wij weg in een m eer of m inder diep en m eer of m inder langdurig coma, m aar wij blijven wel in leven. Dit komt doordat de v itale functies van ons organism e n iet onder controle van de hersenen staan. Zoals u in de vorige graden hebt geleerd, staan ze onder invloed van het onderbew ustzijn, dat een specifieke m a­n ifestatie is van het kosmisch bew ustzijn, zoals d it zich in ieder mens m anifesteert.[...]

87

De volmaaktheid van de zielAangezien de m enselijke ziel een individualisatie is van de u n i­versele ziel, en deze een em anatie van God is, is zij noodzake­lijkerw ijs volm aakt. Dit beteken t dat het n iet mogelijk is de ziel deugdzam er te m aken of haar potentieel aan w ijsheid te vergro­ten. Zij is nam elijk, net als de oorsprong w aaru it zij voortkomt, zuiver, onveranderlijk en absoluut. H et doel van de mens is dus n iet zijn goddelijke aard te vervolm aken, w ant dat zou veronder­stellen dat deze voor verbetering vatbaar zou zijn. H et is zijn kos­mische opdracht, zoals wij in de volgende m onografieën zullen zien, zich bew ust te worden van zijn sp irituele dim ensie en deze ten volle to t u itd rukk ing te laten komen in alles wat hij denkt, zegt en doet. Om dit te bereiken , m oeten wij leren een te worden m et ons innerlijk zelf en onze persoonlijkheid te zuiveren van alle onvolm aaktheden die ze van leven op leven, als gevolg van een verkeerd gebruik van onze vrije wil, verzam eld heeft. Ju is t op deze geleidelijke zuivering b erust de sp irituele alchem ie die ieder van ons in het diepst van zichzelf moet realiseren . Aan het einde van dit alchem istische proces zal onze ziel in al h aa r schoonheid te voorschijn treden en ons bestaan verlichten. Dan zullen wij in volm aakte harm onie m et de m eest verheven niveaus van het kos­misch bew ustzijn leven.Enerzijds kunnen wij onze goddelijke n atuu r n iet vervolm aken, anderzijds is het ons ook onmogelijk h aar te bezoedelen, te veran­deren of te beschadigen. Dit is een heel belangrijk punt om te ont­houden, w ant veel godsdiensten leren hun gelovigen dat de mens zijn ziel verontrein ig t iedere keer dat hij een ‘zonde’ begaat, dat wil zeggen, iedere keer dat hij zich n iet gedraagt in overeenstem ­ming m et de leerste llingen die zij hebben opgesteld om te bepalen wat goed en kwaad is in het m enselijk gedrag. Zo denken zij dat w anneer wij liegen, stelen of wat voor afkeurensw aardige han ­delingen dan ook verrich ten , onze sp iritu a lite it bezoedeld raak t en een zuivering vereist die pas na de dood kan worden verkre­gen door een bepaalde tijd in een tussenfase, zoals het vagevuur, door te brengen. In extrem e gevallen wordt de ‘zondaar’ veroor­deeld om eeuwig in de ‘hel’ te branden, w ant zijn fouten zijn te

groot voor verzoening. H et spreekt vanzelf dat dergelijke dogma’s n iet in overeenstem m ing zijn met de rea lite it van de kosmische w etten die de m ystieke evolutie van de mens regeren. E lke keer nam elijk dat wij een handeling verrich ten die strijd ig is met het welzijn van iem and anders of die n iet in overeenstem m ing is met de m eest elem entaire m orele w aarden, stellen wij de wet van karm a in w erking die vroeg of laat een com pensatie onzerzijds noodzakelijk m aakt. Wij zullen b innenkort zien w aarom en hoe dit gebeurt.”

89

Praktische ToepassingAls p raktische toepassing van deze monografie stellen wij u voor te m editeren op de inhoud van de volgende citaten. H ieru it b lijk t im m ers hoezeer de grootste filosofen altijd belang hebben gehecht aan de aard van de ziel.“De mens bestaat u it een fysiek lichaam (de substantie) en een ziel (de essentie). Deze laatste is de voornaamste realiteit van ieder lichaam waarin leven mogelijk is. De mens is echter niet het enige organisme, ofschoon ieder organisme een ziel heeft. Hij onderscheidt zich van an­dere organismen door zijn bewustzijn, dat hem in contact brengt met een bovennatuurlijke essentie; en hoewel het bewustzijn slechts een van de vermogens van de ziel is, heeft het als enige van de menselijke vermogens geen lichamelijk orgaan tot zijn beschikking: het is het eni­ge onsterfelijke, het enige goddelijke.”

A ristoteles (384-322 v.Chr.)

“Wie niet begrijpt hoe het schone in de ziel vervat is, tracht door in­gespannen arbeid uiterlijke schoonheid te realiseren. Hij zou zich er veeleer op moeten richten zijn innerlijk wezen tot ontplooiing te bren­gen. Hij zou zich niet in de veelheid moeten verliezen maar dit moeten opgeven ter wille van het Ene, en zo de stroom van de goddelijke bron in hem terugvolgen tot aan zijn oorsprong. U kun t het oneindige alleen maar vatten m et een vermogen dat het verstand te boven gaat, dat wil zeggen, door op te gaan in een toestand waarin u niet meer uw eindige wezen bent en waarin de goddelijke essentie u wordt geopenbaard. Dit is extase. Hierin wordt uw bewustzijn van zijn eindigheid bevrijd.”

Plotinus (205-270)

90

“Als de mens zich aan innerlijk werk wil wijden, moet hij al zijn ver­mogens binnenin zich, in een hoekje van zijn ziel, concentreren, en hij moet zich van alle beelden en uiterlijke vormen bevrijden. Hij moet alles vergeten en het niet-weten bereiken. Hij moet in rust en stilte verblijven, daar waar het onzegbare Woord kan worden gehoord, want wanneer een mens nergens meer weet van heeft, openbaart de ziel zich.”

M eester E ckhart (1260 (?)-1327)

“Het menselijk bewustzijn kan niet totaal vernietigd worden samen m et het lichaam, want er blijft iets van over dat eeuwig is. En dit iets behoort tot de essentie van het bewustzijn, tot de ziel; het is geschapen door een bepaalde eeuwige noodzakelijkheid, op basis van de essentie van God zelf.”

Baruch de Spinoza (1632-1677)

“Geboorte, leven en dood zijn slechts gesteldheden van de z ie l... Alleen ons lichaam is dus vergankelijk; onze essentie is dat niet en heeft dus moeten bestaan gedurende de gehele periode waarin ons lichaam niet bestond. Het leven van de mens is tweevoudig. Het bestaat in feite uit twee levens, het een dierlijk en het ander spiritueel. Het eerste is het aardse leven, en de mens heeft een lichaam nodig om dit te kunnen leven. Het andere is het goddelijke leven: de ziel van de mens leeft hierin gescheiden van het lichaam en blijft verder leven nadat zij dit verlaten heeft.”

Em m anuel K ant (1724-1804)

91

92

NEGENDE GRAADMONOGRAFIE nr. 12

Over wonderen

ï

“Zolang wij alleen maar onze fantasie volgen om onze opvatting om­trent de wereld op te bouwen, lopen wij al tastend over het levenspad, als blinden. Wij zijn daarentegen op de goede weg indien wij onze ge­dachten ordenen en ze door middel van ervaring bevestigen.”

93

Thomas Vaughan (1622-1665) A rts en filosoof

De stoffelijke w ereld is een w ezenlijk deel van de Goddelijkheid. Als we dit ontkennen, geven we toe dat het universum door een m acht bu iten God geschapen is, wat n ie t zo is.

94

Over wonderen

“Nu is het tijd om de vermogens te gaan bestuderen die b innen het kader van de sp irituele alchem ie vallen, zoals wij deze in de eerste m onografieën van deze graad hebben gedefinieerd. Om u echter een goed idee te geven van de geest w aarin u aan deze studie dient te beginnen, moeten wij eerst om schrijven wat deze vermogens inhouden en ze onderscheiden van alles wat gewoon­lijk m et de naam ‘w onderen’ wordt aangeduid.In sommige werken over esoterie, occultism e en herm etica worden de R ozekruisers om schreven als wonderdoeners. In feite is een dergelijke om schrijving n iet geschikt om de aard van hun werk aan te duiden, w ant het woord ‘w onder’ wordt in het algem een gebru ikt m et betrekking tot een m anifestatie of een verschijnsel dat als bovennatuurlijk wordt beschouwd. De vermogens die wij in onze Orde bestuderen , berusten op de toepassing van n atu u r­w etten en op inzicht in de effecten die door deze w etten teweeg worden gebracht. Met andere woorden, ze vormen een bijzonder aspect van de kennis die de ingewijden uit het verleden aan ons hebben doorgegeven. Daarom kunnen ze n iet ‘w onderbaarlijk’ worden genoemd in de gebruikelijke betekenis van dat woord. Zeker, ze zijn ongewoon en transcenden t van aard, met nam e voor niet-ingewijden. Ze hebben echter to taal n iets te m aken met won- derdoenerij en ze m oeten n iet tot m ythe worden gem aakt. H et is dan ook n iet w enselijk m ensen te laten denken dat wij magische, theürgische of occulte krachten bezitten, w ant u it een dergelijke houding blijkt een gebrek aan nederigheid , en het geeft een ver­keerd idee van de doelen die de Rozekruisersfilosofie nastreeft.

De oorsprong van wonderenZoals wij hiervoor al hebben aangegeven, worden wonderen dik­wijls aan bovennatuurlijke oorzaken toegeschreven. We kun­nen ons dus afvragen of dergelijke oorzaken wel of niet bestaan. Vanuit R ozekruisersstandpunt m aken alle verschijnselen die e i­

95

gen zijn aan de aardse wereld, of ze nu betrekk ing hebben op de mens zelf of op zijn omgeving, een w ezenlijk deel u it van de n a­tuur. Ze zijn dus noodzakelijkerw ijs het gevolg van natuurw etten , zelfs als de oorzaak ervan in het bovennatuurlijke lijk t te liggen. Als wij hierover anders denken, erkennen wij het bestaan van krachten die God zelf te boven gaan. Dit zou im pliceren dat Hij incom pleet is of dat Hij onderw orpen is aan een dualite it w aarvan de bron buiten Hem zelf gelegen is. Wij m enen dat een dergelijke opvatting van het Goddelijke onjuist is en strijd ig m et wat wij u over d it onderw erp hebben geleerd, w ant het Goddelijke is alles en omvat alles. E r kunnen geen m anifestaties bestaan onafhanke­lijk van zijn w etten of buiten zijn schepping.In het algem een heeft het begrip wonder een religieuze b ijb ete ­kenis, w ant het doet een beroep op het geloof. Zo worden veel genezingen, verschijningen en onverk laarbare gebeurtenissen w onderbaarlijk genoemd en toegeschreven aan engelen, heiligen of God. God wordt dan beschouwd als een antropom orf wezen dat rech tstreeks in het m enselijk lot ingrijp t, zoals een vader die over zijn k inderen w aakt. W aarschijnlijk vinden de godsdiensten het w enselijk het geloof in w onderen aan te m oedigen en offici­eel erkenning te geven w anneer men m eent dat er een wonder is gebeurd. W onderen vorm en voor hen een duidelijk bewijs van de goddelijke im m anentie en sporen de gelovigen aan om vol ver­trouw en aan hun geloofsovertuiging vast te houden. Wij w illen h ier n iet over discussiëren, m aar a lleen aangeven dat een der­gelijke houding in wezen gebaseerd is op de natuurlijke goed­gelovigheid van de m ens en zijn neiging in het bestaan van het bovennatuurlijke te geloven. V erder d raag t ze bij tot een zekere angst ten aanzien van verschijnselen die hij n iet begrijp t vanwege hun vreem de of geheim zinnige karak ter.In tegenstelling to t de godsdienst, ontkent de w etenschap het b e ­staan van wonderen. Als de geleerden het bestaan van wonderen nam elijk toegaven, zouden zij im pliciet erkennen dat sommige verschijnselen ontsnappen aan hun begrip en controle. Bovendien zijn veel w etenschappers, gelet op de huidige stand van de w eten­schap, ten onrechte van m ening dat er voor alles een rationele

96

verklaring bestaat. W anneer een eventueel wonder bekend wordt gem aakt, staan zij vaak snel k laa r om het m et een kritische blik te bekijken. Vaak proberen zij er vervolgens een verklaring voor te vinden die de in terven tie van een goddelijke of m etafysische oorzaak ontkent. Toch gaan veel m ysteries w aarm ee zij worden geconfronteerd hun kennis en ervaring te boven, daar die m yste­ries hun oorsprong hebben in universele w etten of natuurw etten die zij nog niet kennen. Overigens kunnen wij n iet ontkennen dat steeds m eer onderzoekers evolueren n aar een sp iritualistische opvatting van het leven.Ongetwijfeld vinden wij op het gebied van genezing de m eeste zogenaamde wonderen. Behalve over de genezingen die aan Jezus tijdens zijn leven op aarde en aan andere grote ingewijden uit het verleden worden toegeschreven, horen wij ook geregeld spreken over zieken die op w onderbaarlijke wijze worden genezen nadat zij naar een religieuze bedevaartp laats zijn gegaan, gewijd wa­ter hebben gedronken, tot die of die heilige hebben gebeden, een relikw ie hebben aangeraak t, enz. Om redenen die wij u hiervoor reeds hebben uitgelegd, zijn dergelijke genezingen geen wonde­ren. A nders gezegd, ze hebben geen bovennatuurlijke oorzaak en zijn n iet het gevolg van w illekeurige goddelijke besluiten. In feite zijn ze te danken aan het geloof dat deze zieken hadden in hun religieuze overtuiging en aan het vertrouw en dat zij in de God van hun h art stelden. Dankzij dit geloof en dit vertrouw en had­den zij een fysieke, m entale, em otionele en sp irituele toestand in zichzelf opgebouwd die het hun mogelijk m aakte de genezende instroom van de kosmische w etten te ontvangen.

Ook de ‘verschijningen’ vormen een belangrijke bron van wonde­ren. Zo bew eren sommige christenen dat zij Jezus, de M aagd M aria of een belangrijke persoonlijkheid u it het christendom , m et nam e een van de heiligen, hebben gezien of gehoord. H etzelfde geldt voor de andere grote strom ingen, w aar sommige gelovigen verkla­ren te hebben gesproken met Mozes, M ohammed, de Boeddha of een van de leerlingen die hun leven hebben gedeeld. In de m eeste

97

gevallen komen die verschijningen n iet overeen m et een rea lite it buiten die van de persoon die erover spreekt. Met andere woor­den, ze bestaan vaak slechts in het bew ustzijn van de betreffende persoon en zijn het gevolg van een hallucinatie of een zeer sterke autosuggestie. Sommige van die verschijningen echter zijn n iet denkbeeldig of ingebeeld. In dat geval m oeten wij ze beschouwen als authen tieke m ystieke ervaringen , b erustend op een spirituele afstem m ing tussen de persoon en het wezen w aarm ee deze mens contact had. Bovendien sp reek t het vanzelf dat een dergelijk con­tact, hoe kortstondig ook, a lleen m aar op een betrekkelijk hoog bew ustzijnsniveau kan plaatsvinden. Wij zullen h ier trouwens nog op terugkom en ...

De interpretatie van wonderenSommige van de w onderen die in de heilige geschriften van ver­schillende religies worden genoem d, komen inderdaad overeen m et de toepassing van ongebruikelijke en voor de gewone ster­veling onbegrijpelijke m ystieke w etten. A ndere daaren tegen zijn w aarschijn lijk slechts allegorieën, bedoeld als symbool van de esoterische principes die wij d ienen te ontdekken. Om slechts tw ee zeer bekende voorbeelden te noem en, er is n iets dat ons in staat stelt te bevestigen dat Mozes en het H ebreeuw se volk op hun vlucht voor farao M erenptah w erkelijk door de Rode Zee zijn getrokken. H et is nam elijk zeer w aarschijn lijk dat deze episode van de exodus slechts een allegorie is, tem eer d aar volgens de archieven van onze Orde deze u ittoch t n iet plaatsvond tijdens de regering van deze farao, m aar tijdens h et bew ind van Achnaton. Zo heeft ook de ‘w onderbaarlijke broodverm enigvuldiging’, zo­als deze in de evangeliën wordt beschreven, n iet noodzakelijker­wijs betrekk ing op een au then tieke gebeurten is u it het leven van Jezus. H et is mogelijk dat dit verhaal zuiver symbolisch is. In dat geval kunnen wij het m ysterie ervan u itslu itend doorgronden door op de inhoud ervan te m editeren.W onderen komen dus overeen m et verschijnselen die de mens, vanwege zijn onw etendheid van dat moment of zijn gebrek aan sp iritu a lite it, n ie t kan begrijpen en beheersen. Ze zijn a ltijd het

98

gevolg van de werking van natuurw etten of van universele of spi­ritue le w etten. Vele van deze w etten zijn aan u bekendgem aakt sinds u de Poorten van onze Orde bent binnengegaan. In deze n e ­gende graad zullen u nog andere worden geleerd in de vorm van transcenden ta le vermogens: onder andere de vibroturgie, ook wel psychoscopie genoemd, het onderw erp van onze volgende mono­grafie.”[...]

99

P raktische ToepassingIn de volgende m onografieën en graden zullen technieken worden aangereik t die bedoeld zijn om bepaalde transcenden ta le verm o­gens, die ieder m ens eigen zijn (vibroturgie, telekinese, radiësthe- sie, telepath ie , enz.), te doen ontwaken. H et lijk t ons belangrijk er zo nu en dan w eer op te wijzen, dat het ontw ikkelen van deze vermogens n ie t de basis vorm t van de Rozekruiserszoektocht. Met andere woorden, het is geen doel op zich. Bovendien is het b etrek ­kelijk m oeilijk deze vermogens te verw erven, en beheersing ervan v raagt veel geduld en doorzettingsverm ogen. Wees n iet ontm oe­digd indien u op d it gebied n iet het verw achte succes behaalt, en denk nog m inder dat u daardoor geen goede R ozekruiser bent.De w aarde van een m ysticus wordt u ite indelijk n iet u itgem aakt door zijn transcenden ta le vermogens, m aar door de goede eigen­schappen die hij in het dagelijks leven laa t zien - in contact m et zijn broeders en zusters. H et gaat om zijn vermogen verdraagzaam , bescheiden, grootm oedig, geweldloos, enz. te zijn, w ant dat is het doel van onze sp irituele ontw ikkeling. Omdat de R ozekruisers a ltijd belangstelling voor transcenden ta le vermogens hebben gehad, wordt in de AMORC onderwezen hoe wij sommige ervan kunnen laten ontwaken. M isschien bevreem dt u dit, m aar het b e­langrijkste is n iet die verm ogens te kunnen beheersen, m aar de w etten en principes te begrijpen w aardoor ze mogelijk worden.

100

TIENDE GRAADMONOGRAFIE nr. 23

Over Jezus

RUBRA

“Indien al de weg (naar waarachtige rust van de ziel) zeer moeilijk lijkt, kan hij nochtans gevonden worden. En zeker, wel moet het moei­lijk zijn, wat men zo zelden aantreft.”

Baruch de Spinoza (1632-1677)Filosoof

iüi

Gezien zijn goddelijke oorsprong en aard is de m ens in essentie zuiver en volm aakt; hij m oet zich a lleen m aar van zijn onw etend­heid bevrijden.

102

Over Jezus

“ In de vorige monografie hebben wij de k in d erja ren van Jezus bekeken en de periode w aarin hij op zijn toekom stige taak werd voorbereid, tot en m et zijn laa tste inw ijding in de p iram ide van Cheops, in Egypte. Wij gaan nu verder m et deze studie en bek ij­ken vandaag het a llereerste begin van zijn openbare optreden.Toen Jezus zich nog in Egypte bevond, w erkte in Israël een andere bekende esseen ten dienste van hem. Dit was Johannes, de zoon van Zacharias en E lizabeth, de nicht van M aria; beiden behoor­den eveneens tot de esseense broederschap. Johannes, die in de Bijbel als een profeet wordt voorgesteld, w ist dat de Messias wel­dra m et zijn openbare optreden in Israël zou beginnen, en hij had de taak gekregen zijn komst voor te bereiden. D aarom pred ik te hij to t het volk dat het boete m oest doen en spoorde hij iedereen aan zich door zuivering van zijn zonden te bevrijden. Tijdens zijn predik ingen stelde hij ook de corruptie van de Rom einse autori­te iten aan de kaak en tevens die van veel joodse priesters, of het nu Sadduceeën of farizeeën w aren. H et sp reek t vanzelf dat hij zich m et zo’n stellingnam e de woede van beide p artijen op de hals haalde. Dit ging zo ver dat hij op verzoek van p rinses Salomé en op last van H erodes A ntipas werd onthoofd.

De doop van JezusJohannes gebru ikte het doopsel - zoals de essenen dat in eigen kring al eeuwen toepasten - om de boetvaardigen voor te b erei­den, zodat zij de C hristus konden verwelkom en en lu isteren naar zijn leer. Hij vroeg daarom iedere kand idaat neer te knielen in het w ater en zich enkele ogenblikken lang geheel onder te dom­pelen, terw ijl hij of zij voor zichzelf de plechtige gelofte aflegde een bete r mens te worden in gedachte, woord en daad. Men b e ­schouwde de dopeling na deze onderdom peling als zijnde gerei­nigd van zijn vroegere zonden en gereed om het Woord Gods te ontvangen. In de m aanden die aan de komst van Jezus voorafgin­

103

gen, doopte Johannes, die in de Bijbel ‘Johannes de D oper’ wordt genoemd, duizenden m ensen, van wie de m eesten aanhangers van het jodendom w aren. Zoals u w aarschijn lijk weet, doopte hij deze mensen op de oevers van de Jordaan , die langs de rand van de Negev-woestijn stroom t en vertelde al degenen die naar hem toe kwamen dat hij hen doopte met water, m aar dat de Messias die zou komen hen zou dopen m et vuur.[...]Volgens het evangelie daalde er een duif u it de hem el neer op het moment dat Jezus werd gedoopt. Deze bleef vlak boven zijn hoofd zweven. In eerste instan tie zouden wij kunnen denken dat het h ier om een allegorie gaat, om iets dat geen enkele binding met de rea lite it heeft. Toch bevestigen vele teksten dat deze bui­tengewone gebeurten is w erkelijk heeft plaatsgevonden. H et zien van de duif, die als door een wonder u it de hem el kwam, was voor de aanwezige m ensen de bevestiging dat Jezus de door God gezon­dene was, wiens komst door Johannes was aangekondigd. Vanuit R ozekruisersoogpunt beschouwd, m arkeerde deze gebeurten is het begin van zijn opdracht onder de m ensen. Door de doop te on­dergaan - nadat hij in Egypte de inw ijding had ontvangen die van hem de M essias m aakte - toonde hij zijn wil om de sp irituele in ­stroom die gedurende de inw ijding op hem was overgedragen, in dienst van de m ensheid te stellen. Met andere woorden, hij d ruk te h ierm ee zijn verlangen u it om op het m enselijk vlak de goddelijke k racht te openbaren, die hem tijdens de cerem onie in de piram ide van Cheops was geschonken. Vanaf dat moment was hij met li­chaam en ziel verbonden m et zijn opdracht als Verlosser.

Jezus roept de discipelenIn de dagen na zijn doop in de w ateren van de Jo rdaan begaf Jezus zich n aa r de oevers van het m eer van Tiberias, ook wel b e ­kend onder de naam ‘M eer van G alilea’. D aar riep hij zijn eerste discipelen tot zich, nam elijk A ndreas, Petrus, Johannes en zijn broeder Jakobus. Enige tijd la te r voegden zich F ilippus, Thomas,

104

Simon, Bartholom eüs, M attheüs, Jakobus (zoon van Alfeüs), Judas Taddeüs en Judas Iskariot bij hen, wat hun aan ta l op tw aalf b racht, een buitengewoon symbolisch aantal. In teressan t is dat zij op dat moment heel verschillende beroepen uitoefenden, zo­als visser, tim m erm an, belasting inner, verta ler, landbouwer, enz. w aardoor zij la te r toegang hadden tot alle lagen van de bevolking. Wij m oeten daarbij nog verm elden dat zij pas als apostelen wer­den beschouwd vanaf het moment dat Jezus hen uitzond om zijn boodschap over de w ereld te verspreiden en in zijn naam te wer­ken, dat wil zeggen, na zijn ‘verrijzenis’, een gebeurten is w aarop wij in een van de volgende monografieën zullen terugkom en.[...]Jezus p red ik te bijna drie jaa r lang, en heel vaak voor grote m enig­ten. Tegelijkertijd wijdde hij zijn leerlingen in de grote m ysteriën in en bereidde hen voor op hun toekom stig apostolaat. Zij wer­den n iet w illekeurig gekozen; ieder van hen was voorbestem d de M eester te ontm oeten en hem te dienen. Dit veronderstelt dat zij allem aal potentiële ingewijden w aren en een w ezenlijk deel van de opdracht van de C hristus vormden. Deze opm erking geldt ook voor Judas, die ten onrechte als een verrader wordt beschouwd. Zeker, hij gaf de aanzet tot de gevangennem ing van Jezus, m aar het was n iet zijn bedoeling hem te verraden. Ju is t om deze reden benam hij zich het leven toen hij zich bew ust werd van de gevol­gen van zijn daad. Vanuit m ystiek oogpunt beschouwd, kunnen wij zeggen dat hij een van de grootste discipelen van de M eester was, w ant zijn taak was buitengewoon ondankbaar vergeleken m et de echte liefde die hij voor Jezus koesterde. Bedenk ook dat de M eester w ist dat hij door Judas zou worden ‘verraden’: 'W at gij doen moet, doe het haastelijk.’ (Johannes 13: 27)

105

De essenenIn de m eeste verhalen over het leven van Jezus en zijn discipelen worden zij voorgesteld als m ensen die een ascetisch leven leid­den, onder de blote hem el sliepen en aten wat zij onderweg kon­den vinden. Zeker, zij leefden heel eenvoudig, m aar dat wil n iet zeggen ongeorganiseerd, al was het m aar om dat hun tijd kostbaar was en de opdracht van Jezus was gepland. In feite was elke dag zorgvuldig voorbereid en altijd gericht op duidelijke doelen. Wat hun m anier van leven b e tre ft, moet u bedenken dat de essenen overal in het land gro tten als gastverblijven hadden. M eestal gingen Jezus en zijn discipelen n aar deze gro tten om te eten, te rusten en te slapen. Dat w aren ook de p laatsen w aar de M eester hen graag onderrich tte , bescherm d tegen ind iscrete lu isteraars, in volkomen veiligheid.De bovenstaande opm erkingen brengen ons op een ander belang­rijk punt. Jezus beperk te zich er nam elijk n iet alleen toe zijn tw aalf discipelen in de kennis der m ysteriën in te wijden. Zoals u it sommige apocriefe tek sten blijkt, was de kring van zijn leer­lingen veel groter. Volgens bronnen w aar de R ozekruisers over beschikken, om vatte deze k ring 120 leden, w aaronder ook vrou­wen. De m eesten van hen behoorden tot de broederschap der esse­nen en woonden in Israël, m aar sommigen kwam en ook uit andere landen. Toen er een eind kwam aan het openbare optreden van de C hristus werd deze k ring verdeeld in tw aalf groepen van tien , en elk van deze groepen werd onder het gezag van een van de tw aalf apostelen geplaatst. Dit v erk laart waarom het nieuwe evangelie zich zo snel over de w ereld h eeft kunnen verbreiden. Wij zullen la te r nog op dit punt terugkom en.Zoals u ongetw ijfeld weet, gebru ikte Jezus een laa tste m aaltijd (het L aatste Avondmaal) m et zijn tw aalf discipelen op de avond voor zijn gevangennem ing. Volgens de evangeliën bood hij hun toen brood en wijn aan, die de christe lijke kerk la te r gelijkstelde aan het lichaam van de C hristus en aan het bloed dat hij vergoot voor de verlossing van de m ensheid. Dit is de basis van het heilig avondm aal, de eucharistie , zoals die regelm atig door de ch ris te ­

106

nen wordt gevierd. Afgezien van deze in te rp re ta tie , die iedereen vrij is te accepteren of n iet, lijk t het ons belangrijk u eraan te her­inneren dat in de m ysteriescholen in de oudheid brood de kleine m ysteriën sym boliseerde en wijn de grote. Als wij d it op het leven van Jezus toepassen, beteken t deze symboliek dat hij zijn m eest nabije discipelen inwijdde in de grote m ysteriën, dat wil zeggen, in de m eest m ystieke leer en dat hij de grote m enigte ontvanke­lijk m aakte voor de kleine m ysteriën, dat wil zeggen, voor de leer die een ieder kon begrijpen. Vanuit dat gezichtspunt geeft het L aatste Avondmaal de tweevoudige aard w eer van het onderricht dat de C hristus doorgaf: het esoterische (de wijn) en het exoteri­sche (het brood).In de volgende monografie buigen wij ons over een van de ing rij­pendste gebeurten issen u it het leven van Jezus: zijn kruisiging. Zoals wij zullen zien, verschilt wat de R ozekru iserstrad itie h ier­over m eedeelt van wat de christe lijke kerk erover zegt. V erder is ieder van u natuurlijk vrij om op dit gebied te denken en te geloven wat hij wil, te m eer daar de AMORC geen dogma’s kent. D aarnaast resp ecteert zij alle religies en is m et elk ervan verenig­baar.”

107

Praktische ToepassingOok al stonden de m eeste joodse priesters afwijzend tegenover Jezus en zagen zij in hem een bedreiging van hun autoriteit en macht, sommigen van hen achtten hem hoog en volgden in het geheim zijn onderricht. Van hen kunnen wij m et nam e Jozef van A rim athea noemen, die een belangrijke rol bij de kruisiging speelde, m aar ook Nikodemus, M athaël en Filopoldus. Zoals wij in de volgende monografie zullen zien, verdedigden zij hem zelfs tijdens het proces voor het sanhedrin , w aarbij zij het riskeerden uit deze raad te worden gezet en hun plaats in de priesterschap te verliezen.Jezus had veel vrienden onder het volk. In feite hadden de m eeste joden w aardering voor hem en zagen in hem zo n iet de Messias dan toch m instens een uitzonderlijke profeet. Zijn popu lariteit b e ­ru stte op drie belangrijke pijlers: in de eerste plaats had hij een groot aan ta l zieken genezen; in de tw eede plaats stond hij zeer dicht bij de arm en; en in de derde plaats was zijn leer vervuld van hoop en stelde de grondslagen van het jodendom niet te r discus­sie. Bedenk n aar aanleid ing h iervan dat hij verklaarde: “Ik ben niet gekomen om de wet van de profeten af te schaffen, maar om hem te vervullen.”In tegenstelling tot hetgeen bew eerd wordt, heeft n iet het joodse volk ervoor gezorgd dat Jezus werd gekruisigd. Dat is een ‘h isto­rische’ onw aarheid die helaas in de erop volgende eeuwen, en tot in onze tijd , dram atische consequenties heeft gehad. Wat uw gods­dienst ook mag zijn - indien u er een heeft - als R ozekruiser is het uw plicht een dergelijke onw aarheid n iet te steunen. U moet ju ist werken aan toenadering tussen de godsdiensten en de volkeren in het algemeen.

108

ELFDE GRAADMONOGRAFIE nr. 54

Over de tem peliers

“De bron van deze zo buitengewone rangschikking van zon, planeten en kometen kan zijn oorsprong alleen hebben in het denken van een intelligent en machtig wezen dat alles regeert en dat wij de ‘universele bestuurder’ zouden kunnen noemen.”

109

Isaac Newton (1642-1727) G eleerde en filosoof

H et geheugen is de red der van de m ensheid, w ant als de m en­sen de lessen van het verleden vergeten, m et nam e die welke hen individueel of collectief hebben doen lijden, dan veroordelen zij zichzelf ertoe ze opnieuw te m oeten beleven.

no

Over de tempeliers

“Van alle beschuldigingen die tegen de tem peliers w erden ingé­bracht, was een ten dele ju ist, nam elijk dat zij regelm atig geheim e plechtigheden hielden. Dit veronderstelt dat de tem pelorde een esoterische dim ensie bezat w aarvan de room s-katholieke kerk en de bevolking n iet op de hoogte w aren. Dit is het punt w aarop wij in deze en de volgende m onografieën uw aandacht w illen vesti­gen.

[ - ]De esoterie van de tempelordeWat hield de esoterie van de tem peliers in? Zoals wij al hebben uitgelegd, had de orde onder h aar leden ingewijden die zich toe­legden op de studie van de christe lijke gnostiek, dat wil zeggen, de studie van het vroege christendom . In tegenstelling tot de ge­wone leden en de rest van de k ru isvaarders volgden deze inge­wijden van de orde n iet b lindelings de door de Kerk vastgestelde dogma’s, noch op leerste llig noch op liturgisch gebied. Zij hadden echter geen andere keuze dan te doen alsof zij zich wel h ieraan hielden, w ant alleen op die voorw aarde konden zij hun sta tus van tem pelier behouden en de vele voorrechten genieten die d aaru it voortvloeiden. Om problem en te verm ijden, hield men degenen die n iet tot die b innencirkel behoorden ook onwetend van het b e­staan en de activiteiten ervan.[...]Aangezien de ingewijden onder de tem peliers verw ant w aren met de christelijke gnostici bestudeerden zij de leerste llingen die bij de christelijke esoterie behoorden. Met andere woorden, zij beschouwden God als een universele in telligen tie en de m ense­lijke ziel als een u itbreid ing van het Goddelijke. Omdat zij ervan overtuigd w aren dat ‘een ieder oogst wat hij zaait’, geloofden zij in karm a en w isten zij dat de mens evolueert n aar de christieke

staat, dat wil zeggen, de staat van volm aaktheid, die wij in onze leringen de ‘staat van Rose-Croix’ noemen. Net als de eerste chris­tenen aanvaardden zij re ïncarnatie , en zij geloofden dan ook n iet in het parad ijs en de hel. De duivel was voor hen de personifica­tie van het kwaad dat door de mens zelf wordt bedreven en was dus n iet een w erkelijk bestaande, boosaardige entiteit. Wat Jezus betreft, zij zagen in hem n iet de enige zoon van God, m aar een buitengewone m eester die de verlossing van de gehele m ensheid had verw ezenlijkt. M isschien hadden sommigen van hen zelfs de overtuiging dat hij n iet aan het k ru is was gestorven.De tem peliers van de b innencirkel bestudeerden n iet alleen de christe lijk gnostiek. Zij in teresseerden zich ook voor de kabbala en hech tten veel belang aan de getallen leen In dit verband is het in teressan t te w eten dat de kapel van een com m anderij m eest­al achthoekig van vorm was, w ant h et getal 8 was voor hen het symbool van de harm onie tussen de stoffelijke en de sp irituele wereld. Bijzonder belangrijk vonden zij ook het getal 11. H ierin zagen zij de band tussen God (1) en de mens (1), tussen de m eester (1) en de leerling (1), tussen de hem else ridder (1) en de aardse ridder (1), tussen de g raal (1) en de adept (1) ... H un voorkeur ech ter ging uit n aa r het getal 3, dat zij beschouwden als het getal van de inw ijding en dat zij associeerden m et het getal 9 (32), het getal van de m ystieke vervulling, dat wil zeggen, de verlichting. H et is dan ook n iet toevallig dat de tem pelorde werd opgericht door negen ridders ...[...]De ingewijde tem peliers hech tten zoveel belang aan het getal 3 dat zij een geheim alfabet ontw ierpen, dat u itging van een uit driehoeken opgebouwd kruis. Dit k ru is, dat afgebeeld stond op de w apenschilden van de orde en dat de hoogw aardigheidsbekleders tijdens rituelen als hanger droegen, bestond u it een b reedarm ig k ru is m et twee stippen erin. Om een nadere toelichting hierop te geven: ofschoon het vooral exoterisch van k a rak te r was, bevatte het toch ook een zekere esoterische symboliek. Om te beginnen, vinden wij h ierin het getal 3 terug (elke basisdriehoek), het getal

112

8 (de 8 punten) en het getal 11 (de twee naast e lk aar liggende stip ­pen in de hanger).D aarnaast bevat het ook de symboliek die eigen is aan ieder kruis: een voorstelling van de vier w indstreken, de vier elem enten, de vier kard inale deugden (moed, rechtvaardigheid , voorzichtigheid en m atigheid), de stoffelijke w ereld (de horizontale as) en de spi­ritue le wereld (de verticale as), enz. Bij deze gebruikelijke symbo­liek komt nog het feit dat het breedarm ige kru is voor de ingewijde tem peliers ook de hem else ridderschap en de zonne-Christus, dat wil zeggen de ‘Ieschouah’ van de M artin isten sym boliseerde. Ook was het voor hen een symbool van de universele evolutie, te ver­gelijken m et de sw astika, die een ronddraaiende beweging sug­gereert.Wij weten dat de tem peliers van de b innencirkel belangstelling voor alchem ie hadden. Als bewijs hiervoor hoeven wij alleen m aar de nam en van bepaalde com m anderijen te noemen: ‘Le Chateau de la Terre rouge’ (het kasteel van de rode aarde), ‘Le Chateau de la Fève’ (het kasteel van de grote boon), ‘Le Chateau de 1’O euf’ (het kasteel van het ei), ‘Le Chateau de Sel’ (het kasteel van zout) ... Bovendien w erden er tegen het eind van de negentiende eeuw twee met alchem istische symbolen versierde k isten gevonden in twee p laatsen w aar tem peliers vestigingen hadden gehad, nam e­lijk in Essarois (F rankrijk) en in V olterra (Italië). Ook de m yste­rieuze Bafomet was in geen geval een voorstelling van de duivel, zoals de Kerk bew eerde. H et ging h ier in feite om een beeld dat een androgyn personage voorstelde, met zowel een baard als bor­sten; het droeg een zevenpuntige gouden kroon en hield in de rech terhand een scepter in de vorm van de m aan en in de linker­hand een scepter in de vorm van de zon. Dit symbool is duidelijk alchem istisch van aard. H et werd alleen door de ingewijden van de orde gebruikt, wat v erk laart waarom er tijdens de verhoren zulke tegenstrijd ige u itspraken over w erden gedaan.

I I 3

De orde van de assassijnenDoor wie werden de tem peliers in de alchem ie ingewijd? Dit ge­beurde, zoals wij in een van de m onografieën over de koninklijke kunst reeds hebben verm eld, door de assassijnen. In tegenstelling tot wat door sommige geschiedkundigen over hen geschreven is, w aren dit beslist geen fanatieke en w rede moslims. H et woord assassijnen (in het F rans ‘assacins’ en n iet ‘assassins’ = moorde­naars) is n iet, zoals wel gezegd wordt, afgeleid van ‘hasjisjins’ (hasjrokers), m aar van de term ‘assaga’, wat ‘zij die behoeden’ b e ­tekent. Met andere woorden, zij w aren ‘behoeders’ van het licht van de islam. Zij w aren, om het nauw keuriger te zeggen, de erfge­nam en van de ism aëlitische esoterie, degenen die de leringen van Ism aël, de zoon van A braham en H agar, behoedden en doorgaven. Als zodanig w aren zij grote mystici en bezaten zij een diepgaande kennis van de m ysteriën.Volgens onze bronnen werd de orde der assassijnen aan het eind van de elfde eeuw opgericht door H assan ben Sabba. Deze wijdde een groot deel van zijn leven aan de studie van het soefisme. Toen de k ru isvaarders P alestina veroverden en te rre u r zaaiden onder de moslims besloot hij de wapens op te nem en om hen te bescher­men, net zoals de tem pelridders dat hadden gedaan voor de chris­tenen. Zo kwam het dat deze beide organisaties m et een m ystieke roeping ook een m ilita ir k a rak te r kregen en regelm atig m et e l­kaar in botsing kwamen. M aar afgezien van de gevechten, w aarin zij tegenover e lkaar kwam en te staan , hadden zij een diep respect voor e lk aar en knoopten zij betrekkingen aan die ten slotte tot uitw isselingen op cu ltu ree l en sp iritueel gebied leidden.In wezen hadden de tem pelorde en de orde der assassijnen veel punten gem een, zowel wat b e tre ft hun s tru c tu u r als hun idealen. Zo kwam en bijvoorbeeld de grootm eester, de ridders, de schild­knapen en de broeders van de tem pelorde overeen m et respectie ­velijk de Sjeik el D jebal (de ‘Oude man van de Berg’), de ‘fedavi’, de ‘re fik ’ en de ‘lassik ’. Bovendien droegen de assassijnen een wit gewaad m et een rode cein tuur, dezelfde k leur als het breedar- mige kruis. In veel oosterse landen bezaten zij forten en ook do­

m einen, vergelijkbaar m et de com m anderijen. Tot de assassijnen behoorden ook allerlei handw erkslieden, w aardoor zij als een au­tarkische gem eenschap konden leven. En ten slotte bezaten ook zij een b innencirkel van ingewijden. D ergelijke analogieën zijn verw arrend: sommige auteurs hebben op grond h iervan gezegd dat Hugues de Payns zich bij de stichting van de tem pelorde door de orde der assassijnen had laten insp ireren , wat ech ter n iet het geval was.H et valt n iet te ontkennen dat de assassijnen eerst en vooral aan ­hangers van het ism aëlitische soefisme w aren. De ingewijden van die orde hadden echter ook belangstelling voor de esoterie van de andere godsdiensten in P alestina, nam elijk het jodendom en het christendom . Zij ontkenden n iet dat Mozes en Jezus geleefd hadden, ofschoon zij aan de laatstgenoem de niet, zoals de chris­tenen, de rol van verlosser toeschreven. Hoe dan ook, zij w aren net als de tem peliers bezield door een grote religieuze to lerantie en verdedigden n iet u itslu itend de belangen van de islam. E r is geen tw ijfel aan dat de ingewijden van deze beide ordes tot de orde der illum inati behoorden, die wij al ee rder genoemd hebben. Volgens onze bronnen hield de orde der assassijnen in het m idden van de veertiende eeuw op te bestaan , toen de grootm eester er­van vermoord werd door een fanatieke moslim die hem m et nam e verw eet dat hij zich in zijn geloof n iet alleen door de Koran liet leiden.”

115

Praktische ToepassingIn deze monografie hebben wij uitgelegd dat het breedarm ige kru is voor de ingewijden van de tem pelorde zowel de hem el­se ridderschap als de zonne-Christus, de ‘Ieschouah’ van de M artin isten sym boliseerde. N aar aanleid ing h iervan h erin n e­ren wij u eraan dat de AMORC altijd verw ant is geweest met de Traditionele M artin isten Orde w aarvan de oorsprong teruggaat op Louis-Claude de Saint-M artin, een groot F rans filosoof uit de zeventiende eeuw. Hij was leerling van M artinès de Pasqually die in zijn tijd de Orde van de Elus-Cohen stich tte , w aarvan de hoog­ste graad die van ‘Réau-Croix’ was. De Pasqually schreef ook het boekje Traité sur la Réintégration des êtres.Bij de dood van Pasqually zette Saint-M artin het onderricht van zijn m eester voort, m aar haalde het theürg ische aspect e ru it dat Pasqually aan zijn leer had gegeven. Van het M artinism e, zo­als het zich in onze tijd p resen teert, kunnen wij zeggen dat het ten doel heeft de joods-christelijke esoterie te bestuderen , zoals M artinès de Pasqually en Louis-Claude de Saint-M artin, m aar ook Jean-B aptiste W illermoz, Papus, Victor-Émile M ichelet, Augustin Chaboseau, Francois Jollivet Castelot en andere belangrijke figu­ren uit het M artin ism e die hebben begrepen en overgedragen.Ter inform atie noem en wij h ier een paar van de belangrijkste them a’s die in het M artinism e bestudeerd worden:- de oorsprong van de schepping,- Adam Kadmon,- de val van de mens,- de tem pel van Salomo,- de Sophia,- de leer der getallen ,- de kabbala,- het Oude en het Nieuwe Testam ent,- de apocriefe evangeliën,- het ‘Boek van de M ens’,- het ‘Boek van de N atuur’,

- de opdracht van de Christus,- de cycli van de m ensheid,- de hem else symboliek,- de alchem ie van dromen.H et M artinism e is dus een in teressan te weg voor hen die belang stellen in de esoterische leer die verborgen lig t in het jodendom en het christendom .

117

118

TWAALFDE GRAADMONOGRAFIE nr. 21

Over evolutie

EAUro . A-

i * ‘■ TERRE

, , * n4 . * Feu, r ïg u r at f c f / / /H

H f

V t

Tout sc mouvra I [ A t

/ ■ *A t L A F i * 0 \£ a b a l i s t i c a

• » & M *J? 1t. ( TERRE ̂ ■■

Igrandiraet engendrera^ I A - H a f A ,

A H U h w f l i f v* t

V ’

“Voortgaan naar volmaaktheid is het ware goed. En het waarlijk goede is het doel van ons leven. Deugdzaam zijn, is streven naar een gelijke­nis met de Godheid; het betekent dichter bij de roeping van de mens komen; het is voortgaan naar de eenheid van schepsel en Schepper.”

Karl von E ckhartshausen (1752-1803)Filosoof

1 19

De studie van het zelf is de edelste en nuttig ste w etenschap die er is, w ant de kennis en w ijsheid die d aaru it voortkom en, gaan over het a llergrootste m ysterie: onze ziel.

* « ■ '

120

Over evolutie

“Wat is evolutie? Is het een natuurw et? Is het een kosmische nood­zakelijkheid? Als wij geloven in de gebruikelijke definitie van deze term dan is het ‘een geleidelijke ontwikkeling tot iets anders, m et name tot iets hogers of beters’ (Van Dale). Ze b estaa t u it opeen­volgende, bijna onm erkbare veranderingen. Voor de evolutionis­ten is het o.a. ‘de geleidelijke transformatie van een levende soort, die leidt tot de totstandkoming van een nieuwe soort’.In de n a tu u r laten de dieren zich door hun instinct leiden; d it is de natuurlijke expressie van het kosmisch bew ustzijn in hen. H et is in feite dit instinct dat hen dwingt voedsel te zoeken, zich voort te p lanten , voor hun jongen te zorgen, weg te vluchten voor roof­d ieren , enz. H et is ook dit ‘bew ustzijn dat zich n iet van zichzelf bew ust is’ dat hen ertoe aanzet in groepen te gaan leven teneinde bij e lkaar bescherm ing te vinden en hun overlevingskansen te vergroten. Bovendien evolueren zij onder invloed van een collec­tieve ziel die kenm erkend is voor de soort. Deze vorm van col­lectieve evolutie bepaalt de lotsbestem m ing van de verschillende diersoorten, van de prim itiefste tot de hoogst ontw ikkelde.Zuiver fysiologisch beschouwd, is ook de mens een dier. Zijn li­chaam bestaa t im m ers u it dezelfde fysisch-chem ische elem enten die men ook bij de hoogst ontw ikkelde dieren vindt. In dat opzicht verschilt hij n ie t wezenlijk van het lichaam van de hogere zoogdie­ren , m et nam e de grote apen. Wij kunnen daarom stellen dat de m ens gedeeltelijk door zijn instincten geregeerd wordt. M aar de Rozekruisersontologie lee rt ook dat hij ‘een levende ziel’ is. Met andere woorden, hij heeft een individuele ziel die zijn lichaam bezielt, en het is deze ziel die de mens in staat stelt zich bew ust te zijn van zijn eigen bestaan. Overigens is deze bijzondere situatie n iet in strijd m et de collectieve evolutie van het d ierenrijk . Ze is de natuurlijke voortzetting ervan , w ant alle n a tu u rrijk en dienen als voertu ig voor de universele ziel.

121

Het egoIn de loop van de evolutie ind iv idualiseert het bew ustzijn steeds verder, to tdat er een m in of m eer w aarneem baar ego verschijnt. Wij mogen daarom veronderstellen dat de hogere dieren die in d irect contact m et de m ens leven, zoals bijvoorbeeld honden en katten , zich losgem aakt hebben van de collectieve ziel van hun soort en een individuele dierenziel bezitten. De veronderstelling van een individuele ziel bij deze dieren v erandert in zekerheid als het om de mens gaat. Dit v erk laart w aarom wij in staat zijn over ons eigen bestaan na te denken, volgens het beroem de ada­gio van R ené D escartes: ‘Cogito, ergo sum ’ (Ik denk, dus ik ben). Bovendien zijn wij in staat zelfstandig te beslissen, niet slechts geleid door ons instinct, m aar door m iddel van m eer of m inder bew uste en vrije keuzen.[...]De evolutie van het bew ustzijn gaat sam en m et het individuele karm a. Deze wet van oorzaak en gevolg, w aaraan niem and zich kan onttrekken , im pliceert dat iedere gedachte, ieder woord en iedere handeling in het universele geheugen wordt gegrift en vroeg of laat bij ons terugkom t, beladen m et de fysieke, m entale, emotionele en sp irituele reacties die ze hebben tew eeggebracht. Naargelang de om standigheden zijn deze reacties positief of negatief, aange­naam of onaangenaam . Vanuit m ystiek oogpunt beschouwd, is de karm ische wet bepalend voor het m erendeel van de gebeurten is­sen die wij op onze levensweg tegenkom en. De kwestie van de vrije keuze is dus van doorslaggevende betekenis voor alles wat te m aken heeft m et het verm ogen van de mens om zijn eigen toe­komst vorm te geven. Daarom wordt in de R ozekruisersleringen altijd gezegd dat wij m eester over ons levenslot zijn.

122

De vrije wilH et sp reekt vanzelf dat volm aakte zelfkennis en volm aakte ken­nis van de m enselijke n atuu r in het algem een ons in staat ste l­len de beste keuzen te m aken, dat wil zeggen, de keuzen die het best zijn aangepast aan en het nu ttigst zijn voor ieders evolutie. Zolang wij n iet w erkelijk weten wie wij zijn en wat wij w illen, kunnen wij ons leven n iet sturen zoals wij dat zouden wensen. Dit komt doordat wij onze reë le m ogelijkheden en de w are behoeften van onze sp irituele aard n iet kennen. Bovendien kunnen wij n iet foutloos kiezen wat goed voor ons is, zolang wij n iet het vereiste onderscheidingsverm ogen verworven hebben. Overigens kunnen wij alleen w erkelijk gebruik m aken van de vrije wil w anneer er een echte keuze mogelijk is, dat wil zeggen, w anneer wij de moge­lijkheid hebben de ene weg te volgen in plaats van de andere, en n iet w anneer slechts een van beide wegen voor ons openstaat.Ook al is de mens in staat keuzen te m aken, zijn wil kan nooit geheel en al vrij zijn. De mens moet nam elijk adem halen, eten, d rinken, slapen, enz. H et feit dat hij een levend wezen is, m aakt hem dus afhankelijk van de natuurw etten , zodat hij wat dat b e ­tre ft geen volkomen vrijheid geniet. Ook is het van belang op te m erken dat zijn vermogen tot kiezen noodzakelijkerw ijs beperk t wordt door de omgeving w aarin hij evolueert. Veel factoren b e­perken of beïnvloeden zijn veld van handelen, zoals zijn fam ilie­achtergrond, zijn sociale en cu lturele omgeving en zijn religieuze context. In dat opzicht is onze vrije wil noodzakelijkerw ijs beperk t door om standigheden die buiten ons liggen. H ierdoor hebben wij soms te m aken m et gebeurten issen die wij n iet zelf veroorzaakt hebben.[...]In tegenstelling tot de d ieren beschikken m ensen over spraak en vooral schrift. Zo kunnen zij theoretische en p rak tische kennis aan e lkaar doorgeven, n iet alleen op een bepaald moment m aar ook door de eeuwen heen, van generatie op generatie. Op die m a­n ier hebben vele wijzen, denkers en filosofen ons in de loop van

123

de tijd hun kennis en knowhow nagelaten. Boeken zijn in dit op­zicht w aardevolle boodschappers; ze vormen een van de pijlers van de m enselijke beschaving. Ze zijn ook de dragers van de heili­ge teksten van de huidige godsdiensten, zoals b lijkt uit de Bijbel, de Koran, de Veda’s en andere boeken. In zekere zin kunnen wij zeggen dat het schrift een m ijlpaal is die de definitieve overgang van het dierlijke n aar het m enselijke bew ustzijn m arkeert, want het geeft de wil tot overdragen en delen van kennis weer.

SpiritualiteitWij hebben zojuist de godsdiensten genoemd en wij kunnen niet ontkennen dat het mogelijk is dankzij hun leer vrede van h art en geest te vinden. Zo kan ieder mens de geloofsovertuiging van zijn keuze volgen en door een oprecht en verlicht geloof seren ite it verwerven. Wij kunnen ons dus afvragen waarom sommige m en­sen elders een antwoord op hun innerlijke zoektocht trach ten te vinden. Gewoon om dat de m enselijke ziel m eer n aar sp iritualite it dan naar religiositeit verlangt. Dit wil zeggen dat zij e r n iet m eer tevreden mee is in w aarheden te geloven die door anderen zijn vastgesteld; zij zoekt dan in het diepst van zichzelf naar w aarhe­den die beantw oorden aan h aar eigen aspiraties. Dit komt voort u it het feit dat de m ens vroeg of laa t het verlangen en de behoefte voelt zichzelf b e te r te kennen.Godsdiensten zijn a ltijd van belang geweest, w ant ze dienen voor m iljarden m ensen als m oreel kader en dragen bij aan hun geloofs­beleving. Met andere woorden, ze voldoen aan hun verlangen om in God te geloven, zoals zij zich deze op een bepaald moment van hun leven voorstellen. Overigens verlaten veel godsdiensten zich op dogma’s en zijn ze vooral geloofswegen. Om het nauw keuriger te zeggen, ze zijn gebaseerd op het leven van de m essias of de profeet m et wie ze verbonden zijn, m aar geven de gelovigen niet altijd de kennis w aardoor zij zich zouden kunnen verheffen tot het bew ustzijnsniveau w aarvan zo’n m essias of profeet tijdens zijn aardse optreden blijk gaf.

124

Vanuit m ystiek oogpunt beschouwd, past de wording van de mens in een kader dat universeel is en buiten de tijd staat. De m eeste R ozekruisers erkennen re ïncarnatie als een vanzelfsprekendheid en m enen dat deze goddelijke wet de sp irituele ontw ikkeling van ieder mens regeert. Deze wet is universeel, want ze omvat alle zielen die in het universum bestaan. Bovendien is ze tijdloos, in zoverre dat ze n iet door de tijd wordt beperk t in de betekenis die wij op het m enselijk vlak aan dit begrip geven. Het begrip evolu­tie omvat dan ook een fysiek en m etafysisch aspect dat de b eteke­nis die w etenschappers gewoonlijk aan dit begrip toekennen, te boven gaat. Daarom kunnen wij de evolutie n iet goed begrijpen, tenzij wij haar vanuit een sp iritualistisch oogpunt beschouwen.Volgens sommige trad ities is de mens een gevallen engel en leeft hij op aarde vanwege een fout die zijn ‘val’ in de w ereld van de m aterie ten gevolge had. De R ozekruisers menen dat wij de mens veeleer m oeten beschouwen als een engel in wording, w ant hij is bestem d om volm aakt te worden en een actief aandeel te hebben in het goddelijk plan. Dit beteken t dat wij allen n aa r de staat van kosmisch bewustzijn evolueren, een staat die wij potentieel reeds bezitten. Wij hebben de opdracht deze staat door onze gedachten, woorden en daden tot u itd rukk ing te brengen. Zo heeft onze evo­lutie h aar oorsprong in de schoot van het Goddelijke, en n aar het Goddelijke voert ze ons terug , door tijd en ru im te heen .”

[•••]

125

Praktische ToepassingIn de natuu r komt evolutie overeen m et een verschijnsel dat ge­m akkelijk is w aar te nem en. De w ereld van de m ineralen, het p lan tenrijk , het d ierenrijk en de m ensheid vertonen im m ers een natuurlijke volgorde die iedereen objectief kan zien. Ook binnen het m ineralen-, planten- en d ieren rijk bestaa t er een bepaalde h i­ërarchie. Zo is bijvoorbeeld een edelsteen fijner gestructu reerd dan een gewone kiezelsteen, is een roos subtie ler dan een g ras­spriet en is een dolfijn hoger ontw ikkeld dan een slang.In het m ensenrijk ech ter kunnen wij een dergelijk onderscheid n iet m aken. A nders gezegd, wij kunnen n iet vastste llen of de ene persoon verder geëvolueerd is dan de andere. M ensen kunnen wel verschillen in sp iritueel evolutieniveau, m aar d it kunnen wij n iet m et onze objectieve zintuigen w aarnem en, w ant het behoort tot het gebied van de ziel. In wezen kunnen wij a lleen over ons eigen evolutieniveau oordelen.Een dergelijke beoordeling is mogelijk, door te vergelijken wat wij een aan ta l jaren geleden w aren m et wat wij nu zijn. In hoe­verre is ons gedrag in zijn algem eenheid b e te r geworden? Zijn wij nu nederiger, edelm oediger, verdraagzam er, geduldiger, enz.? Door antwoord op dergelijke vragen te geven, kunnen wij naar eer en geweten inschatten hoever wij gevorderd zijn op het pad dat n aa r de staat van ‘Rose-Croix’ leidt, het u iteindelijke doel van onze sp irituele zoektocht.

126

MANIFEST nr. 8De alchem ie van onze dromen

“De menselijke ziel is voortdurend geneigd tot schoonheid en orde. Zowel de morele of spirituele orde als de fysieke of natuurlijke orde vormen de goddelijke schoonheid waarvoor de ziel een altijddurende sympathie koestert.”

127

Joséphan Péladan (1858-1918) Schrijver

Het universum is de spiegel waarin God zichzelf schouwt, en via de mens geeft Hij zich aan deze beschouwing over. Vanuit dit ge­zichtspunt is ieder mens een agens van de Godheid.

De alchemie van onze dromen

“Binnengaan in de w ereld van de droom beteken t b innengaan in een onbegrensd universum : de wereld van het onbewuste. Deze wereld verhult een ander bestaan dat paralle l loopt m et ons ge­hele leven, w ant het vergezelt ons vanaf onze geboorte tot aan onze dood. Volgens Jung is de droom ‘een weg van de natuur die zich door beelden en symbolen manifesteert.’ H et is een norm ale toe­stand die voor het evenwicht van de mens onm isbaar is, w ant als men bij wijze van proefnem ing iem and belet te drom en, ontstaan hierdoor ernstige fysiologische en psychische stoornissen. Wij drom en vier tot vijf m aal per nacht en onze drom en beslaan on­geveer een vijfde deel van de tijd dat wij slapen (gem iddeld acht uur per dag), dus ongeveer een vijftiende deel van ons leven. Ter verduidelijk ing, een mens die zestig jaa r leeft, heeft vier a vijf jaa r gedroomd.Iedereen droomt, want dat is een levensnoodzaak, m aar n iet ie­dereen h erin n ert zich zijn dromen. H iervoor zijn verschillende oorzaken:- een diepe slaap als gevolg van zware verm oeidheid,- plotseling ontwaken,- het feit dat men geen belang hecht aan drom en,- angst voor het onbekende,- gebruik van alcohol en drugs,- het innem en van bepaalde m edicijnen, zoals slaapm iddelen en kalm erende m iddelen,- de w eerstanden w aarover psychoanalytici spreken.H et zich goed kunnen herinneren van drom en vereist een leerp ro ­ces. H ierbij m oeten we duidelijk de wens hebben ons de dromen te herinneren , en m oeten we ons overdag van deze wens bewust zijn. Eventueel kunnen we technieken op het gebied van autosug­gestie proberen, bijvoorbeeld de techniek om ‘s avonds voor we gaan slapen onszelf in te prenten dat wij ons bij het w akker wor­den van onze drom en bew ust w illen zijn. In feite m oeten wij, zoals

129

E tienne P erro t schreef, bereid zijn aandachtig naar onze dromen te luisteren en er een oprecht vragende houding tegenover aannemen. Als wij werkelijk wensen door middel van dromen meer zelfkennis te krijgen, dan zullen ze zeker komen.’ H et is aan te bevelen ze in een schrift te noteren, om te voorkomen dat we ze vergeten. Tevens kunnen wij e rach ter komen welke drom en zich herhalen en op­m erkzaam worden gem aakt op reeksen van e lk aar aanvullende dromen. Bovendien v erstrek t de gegeven vorm de objectiviteit die wij nodig hebben om ze te kunnen bestuderen , en wordt de in- houd ervan in het geheugen vastgelegd.Wij m oeten de rol van drom en dus n iet onderschatten m aar ook n iet overschatten. De houding van het ju iste m idden houdt in, dat we trach ten de u it ons onderbew ustzijn afkom stige boodschappen te begrijpen en onze bew uste houding aan te passen aan de in ­nerlijke verlangens die de droom ons aanreik t. E r zijn perioden in het leven w aarin wij er behoefte aan hebben m eer over onszelf te ontdekken, en dat zijn over het algem een gunstige perioden voor dromen: puberteit, huwelijk, zwangerschap, een situatie van een ­zaam heid, een existentiële crisis, veranderingen in het gem oeds­leven of de w erksfeer, pensionering, enz. Laten wij n iet vergeten dat sp irituele leerm eesters a ltijd rekening hebben gehouden m et de w ereld van de droom. Ingew ijden u it alle tijden en trad ities hadden er im m ers belangstelling voor. Bovendien b estaa t er een nauw verband tussen drom en en alchem istische m anuscripten, ta ro tk aa rten , legenden, k indersprookjes, enz., w ant wij vinden h ierin steeds w eer belangrijke analogieën op het vlak van de sym­boliek.De taa l van de droom is een symbolische taa l die door zijn univer­sa lite it alle aardse ta len overstijgt. Een hele w ereld van symbolen leeft en v ib reert in de d iep ten van ons wezen. Die taa l b lijk t dan ook levendig te zijn, dynam isch, zeer beeldend en surrealistisch , w ant ze v ersterk t de k rach t van de boodschappen van het onbe­wuste. Volgens M arie-Louise von Franz is ‘...het vinden van de diepe zin van het leven voor het individu belangrijker dan al het andere.’ En Jung verk laarde dat ‘... de interpretatie van dromen de koninklijke weg is om kennis van de ziel te verwerven’. Als wij ons m et aandacht

130

in de droom verdiepen en langzam erhand leren de sym boliek er­van te ontraadselen, kan hij inderdaad een weg worden tot kennis van het zelf, en leiden tot in tegratie van de persoonlijkheid. H et probleem is echter dat m en deze symboliek moet leren ontcijfe­ren , w ant er bestaa t een persoonlijke en een collectieve symbo­liek. In het algem een hebben drom en nam elijk een persoonlijke betekenis voor ieder van ons, m aar in sommige gevallen gaan ze deze betekenis te boven en krijgen ze een collectieve dim ensie. H et lijk t steeds duidelijker dat er w erkelijk re laties bestaan tu s­sen het individuele en het collectieve.[...]Naast de zeer algem ene betekenis heeft de droom sym boliek ook een zuiver individueel aspect. W aarschijnlijk is een droom wereld opgebouwd uit een collectieve sym boliek en m oeten wij b innen dat geheel een individuele beteken is toekennen aan ieder symbool dat in onze drom en verschijnt. H et symbool w ater, dat een univer­seel symbool is, kan voor de een bijvoorbeeld een heel andere b e­tekenis hebben dan voor de ander. Bovendien b estaa t er vaak een groot aan ta l symbolen om een en hetzelfde begrip voor te stellen. Om op de ju iste m anier een droomsymbool te kunnen ontraad­selen, m oeten we het geheim ervan zelf proberen te ontdekken; wij m oeten onze drom en bestuderen en, rekening houdend m et de consequentie e rvan voor het dagelijks leven, proberen te b e­grijpen welke beteken is het droomsymbool, nu of in de toekom st, voor ons kan hebben. Zo kunnen wij in de loop van de m aanden, via de symbolische inhoud van de drom en, onverwachte aspec­ten van onze persoonlijkheid ontdekken, en kan duidelijk worden welk gedrag wij zouden m oeten veranderen. In die zin b lijk t de droom niet alleen een m iddel tot zelfkennis en transform atie te zijn, m aar ook een bron van wijsheid.Voor P ie rre F luchaire is de droom ‘... een bevrijding maar geen anarchie; een reactie op het banale, het middelmatige, het al te ratio­nele, op wat ons gevangen houdt en wat ons beperkt; een bevrijding uit de gevangenis van onze gewoonten en onze sleur.’ Wij onderscheiden zeven essentiële soorten dromen:

131

- de com penserende en/of reactieve droom,- de voorspellende en/of anticiperende droom,- de droom die inform atie geeft over de drom er zelf,- de genezende droom,- de droom als projectie,- de droom als inw ijding of bron van energie.Laten wij in het kort wat zeggen over elk van deze typen d ro­men. Wat b e tre ft de com penserende en/of reactieve droom is het van belang te onthouden dat die in gang wordt gezet door een p rikkel van buitenaf; een dergelijke droom kan bijvoorbeeld een gebeurten is van de voorafgaande dag weergeven. De com pense­rende droom b lijk t bij een groot aan ta l m ensen veelvuldig voor te komen. Veel drom en b ieden nam elijk de gelegenheid ons af te reageren en ons te bevrijden van te grote psychische spanningen. Zoals de naam al aangeeft, b ied t deze droom com pensatie voor lijden en beperk ingen , c reëe rt hij in het bew ustzijn iets dat in de rea lite it n ie t bes taa t en h erste lt hij het evenwicht van bepaalde fysieke en geestelijke energieën. (De onbem inde droom t van lief­de, de gevangene droom t van vrijheid , enz.)Met de voorspellende en/of an ticiperende droom komen wij bij het vooruitziende aspect van bepaalde drom en. Voor Jung komt deze functie overeen m et het in de droom voorzien van iets wat wij in de toekom st bew ust zullen m eem aken; de sym bolische in- houd van deze an ticipatie kan de oplossing van een conflict om­vatten of ons voorbereiden op de beslissing in een toekom stige situatie . Jung, die psychiater en psycholoog was, gaf de voorkeur aan de term en ‘vooruit w eten’ of ‘m ogelijkheid’ boven de term ‘voorspellend’. Men sp reek t nam elijk van een voorspellende droom als het gedroom de enkele u ren , dagen, m aanden of jaren la te r in de gewone w erkelijkheid p laatsvindt. H et kan hierbij zo­wel om p rettige als onprettige gebeurten issen gaan. H et nut van dit type drom en is gelegen in de w aarschuw ing die ze geven. H et voorspellende k a rak te r ervan is te verk laren door het feit dat tijd in absolute zin n iet b estaa t en een dim ensie is w aarin het bew ustzijn zich vrij kan verplaatsen . H et is dus zoals Costa de B eauregard schreef: ‘Verleden, heden en toekomst bestaan tegelij­

132

kertijd en naast elkaar, gerangschikt in het tijd/ruim te continuüm. Ons onderbewustzijn is als een radar die op alle niveaus m et de gehele kosmos in contact staat.’De droom die de drom er inform atie over zichzelf geeft, is de b e ­langrijkste , w ant daardoor kan de mens dingen over zichzelf ont­dekken en inzicht krijgen in zijn psychologisch evenwicht van een gegeven moment. Deze droom helpt ieder mens af te dalen in het diepst van zichzelf, en help t hem de ‘persona’, de ‘schaduw ’, de ‘a rchetypen’ en het ‘zelf’ (term en uit de psychoanalyse) b e te r te begrijpen en te in tegreren . Deze innerlijke zoektocht, die de per­soon stap voor stap n aar het centrum van zijn wezen voert, wordt in de psychologie ‘ind ividuatie’ genoemd. H et zou b innen het k a ­der van d it M anifest te veel ru im te vergen op al deze begrippen uitvoerig in te gaan; voor m eer inform atie hierover kan men het best de w erken van Jung raadplegen. De droom kan ook inform a­tie over iem and anders geven. Wij drom en dan m et betrekk ing tot een ander, een groep, een volk, enz. Voorbeelden h iervan vinden wij o.a. bij m oeders die drom en over de ontw ikkeling van hun k inderen en bij therap eu ten die over hun patiën ten dromen.De genezende droom zou men ook de ‘helende’ of ‘therapeu tische droom ’ kunnen noemen. Deze kan zich op drie niveaus van het wezen van de mens afspelen: fysiek, psychologisch en sp iritueel. Op fysiek niveau komt het voor dat een droom ons wijst op een of ander gezondheidsprobleem of op een geneesm iddel dat ons zou kunnen helpen een ziekte w aaraan wij mogelijk lijden, te b e ­handelen. Op psychologisch niveau spelen sommige drom en een beslissende rol in een psychotherapeutische benadering of in een proces van zelfontdekking. En ten slotte komt het op sp iritueel niveau voor, dat m ensen die zich m idden in een existentiële crisis bevinden, door hun drom en boodschappen ontvangen die het an t­woord op hun problem en aangeven of de stappen die zij m oeten zetten om sp iritueel te ‘genezen’. Wij kunnen zelfs zeer uitzonder­lijke gevallen noem en w aarin iem and na een droom w aarin hij door een genezer behandeld werd, de volgende ochtend genezen ontw aakte.

En dan de droom in de vorm van een projectie. Dromen houden rech tstreeks verband m et het psychisch zelf en zijn op hun eigen m anier ook een vorm van projectie, in die zin, dat we door m iddel van de droom toegang verkrijgen tot andere bew ustzijnsniveaus. Sommige van deze drom en zijn ech ter n iets anders dan een vlucht u it de dagelijkse rea lite it. M aar het is een feit dat andere het gevolg zijn van een ‘verheven’ vorm van psychische p ro jectie en van alle sublim inale ind rukk en die wij in die toestand kunnen w aarnem en.De droom als inw ijding of bron van energie: bepaalde drom en kunnen ons inw ijden in elem enten die verband houden m et onze innerlijke ontw ikkeling, m aar ook m et ons leven in de gewone w erkelijkheid. Deze inw ijdende functie h eeft be trekk ing op spi­ritue le drom en, die de u itd ru kk in g vormen van een verheffing van de ziel, en op visionaire drom en; beide laten een diepe in ­druk achter. De energetische functie vorm t h ie r vaak een aanvul­ling op. Zo kan m ed ita tie op een symbool, kort voor het inslapen, een voorbereidende oefening op in te ressan te drom en zijn, want universele symbolen zijn voor de m ens dragers van essentiële w aarden. De e rvaring lee rt dat wij ons kunnen openstellen voor nieuwe energ ieën , door ons m et behulp van m edita tie en sp iritu ­ele drom en n aar hogere bew ustzijnsniveaus te verheffen. A lles hang t hierbij af van de openheid en innerlijke ontvankelijkheid van de persoon. E rnst Aeppli heeft in verband h ierm ee de na­d ruk gelegd op het feit dat ‘... symbolen, en m et name droomsym- bolen, een concentratiepunt voor psychische energie kunnen zijn, een samenballing van actieve en betekenisvolle kracht.’Dromen geven toegang tot essen tiële kennis. Edgard Cayce ves­tigde in dit verband de aandacht op de drom en die kunstenaars en u itv inders al lange tijd in teresseren , m et nam e de incubatie- drom en die een verrassende oplossing b ieden voor een probleem of een project w aaraan de drom er w erkt. E en zeer k arak teris tiek voorbeeld h iervan b e tre ft de in 1962 overleden D eense n a tu u r­kundige Niels Bohr: hij droom de dat hij op een zon zat die u it b ran ­dend gas bestond. D reigend scheerden de p laneten e r vlak langs, en terw ijl zij hun baan voltooiden, leek het alsof zij m et dunne

134

draden m et de zon verbonden w aren. P lotseling krom pen gas, zon en hem ellicham en ineen en verstarden . Niels Bohr, die m et een schok w akker werd, begreep onm iddellijk dat hij zojuist in zijn droom de s tru c tu u r van het atoom had gezien. Dit visioen leverde hem in 1922 de Nobelprijs voor natuurkunde op. O penbaringen in drom en die op een zo specialistisch gebied betrekk ing hebben, vallen gewoonlijk ten deel aan hen die zich m et onderzoek bezig­houden, w ant dit werk c reëe rt een innerlijk verzoek om hulp dat de mens ontvankelijk m aakt voor openbaringen.[...]W anneer wij ons voor drom en in teresseren , ze onthouden, op­schrijven en bestuderen , lijk t dit de innerlijke creativ ite it, de in tu ïtie en het verm ogen tot onthouden en tot aandacht te ver­sterken. Bovendien b estaa t er een mogelijke com plem entariteit tussen sp irituele oefeningen en de inhoud van onze drom en. Zo dragen zowel drom en als m edita tie bij tot een gro tere ontvan­kelijkheid van ons wezen; d it kan tot u itd ru kk in g komen in een gro tere openheid n aa r het Kosmische. Ook is het in de droom m ogelijk een ervaring van u n iversa lite it en een gevoel van een ­heid te beleven. In feite is de droom wereld een geestelijk gebied w aarin wij onze verlangens, em oties, fan tasiebeelden , illusies en herinneringen aan ons huidige leven en soms aan onze vorige le ­vens projecteren . Verder nem en symbolen e r een concrete vorm aan en v inden e r ontm oetingen plaats m et hogere w erelden, w ant deze p laats voor projecties is ook een ru im te die vervuld is van energ ieën en u itw isselingen. De droom is dus een u itb reid ing van het m enselijk bewustzijn.E r bestaa t een zekere w aardeschaal op het gebied van drom en, w ant ze houden nauw verband m et de sp iritu a lite it van de p er­soon. Op het laagste niveau van de droom activ iteit v inden we de m eest instinctieve en grove w aarden van de m enselijke natuur; op het hoogste niveau de essen tiële w aarden, die overeenkom en m et de deugden die door de filosofen u it het oude G riekenland zo hogelijk w erden gew aardeerd. E r zijn dus drom en die ons in contact brengen m et het beste in onszelf en die ons in staat ste l­

135

len contact te leggen m et de k rach ten die ons te boven gaan. Deze worden m et verschillende nam en aangeduid, zoals ‘goddelijke k rach ten ’, ‘kosm ische k rach ten ’, ‘universele k rach ten ’, enz. Zo m aakt de w ereld van de droom een w ezenlijk deel u it van de mys­tieke zoektocht. Z ielevrede gaat nam elijk in belangrijke m ate gepaard m et steeds sp iritu e le re drom en, w ant iedere m ystieke zoektocht die ondersteund wordt door inw ijdingen, u it zich in een zuivering van de gerich theid en de m otivatie van de mens. Deze zuivering kan en m oet to t geïnspireerde drom en leiden. Ofschoon dergelijke drom en n iet onm isbaar zijn voor zelfverw erkelijking, zijn ze voor een m ysticus belangw ekkend en kunnen ze hem in­wijden in de kennis die tijd en ru im te overstijgt.Bij iem and die een m ystiek pad volgt, die zich in te re ssee rt voor symboliek en m et drom en w erkt, tred en e r veranderingen op in zijn innerlijk leven, onder andere in zijn droom leven. Zijn dro­men worden regelm atiger, b ieden een opeenvolging van m eer gestruc tu reerd e sym bolische verhalen en tonen oorzaken en gevolgen, terw ijl ze vóór die tijd verw ard en onsam enhangend w aren. Terwijl zijn drom en voorheen de u itd ru kk in g w aren van vervorm de ind rukken van zijn onm iddellijke omgeving en een m eer of m inder sam enhangende afspiegeling van het dagelijks le­ven w aren, k rijgen ze nu een veel d iepere beteken is en v erandert de inhoud ervan. V erder kan hij zich zijn drom en b e te r h erin n e ­ren en wordt de in teg ra tie ervan steeds duidelijker m erkbaar in zijn bew uste leven. Tegelijkertijd houdt hij er op psychologisch niveau hoe langer hoe m eer reken ing mee en v ersterk t daardoor de positieve invloed van zijn droom ervaringen.[...]Tot slot kunnen wij zeggen dat de droom zowel een universele band tussen de m ensen vorm t als een sym bolische brug tussen elk van hen en de goddelijke in te lligen tie w aar de gehele schep­ping u it voortgekom en is. Evenals andere paden van kennis kan de droom het ontlu iken van een nieuw bew ustzijn bevorderen en de m ensheid helpen zich n aa r steeds edelere idealen te verhef­fen. D aarom zou ieder m ens aandacht m oeten besteden aan zijn

136

dromen, en hierin de uitdrukking zien van het juweel dat hij in het diepst van zichzelf bezit: zijn ziel.”

137

138

MANIFEST nr. 14S terrenkunde en m ystiek

“De grootste vijand van de mens is niets anders dan zijn eigen ego, want zolang hij het ego niet meester is, m aakt het hem doof en blind voor het goede. Maar God heeft de mens een dierbare vriendin geschon­ken, namelijk zijn ziel, die niet ophoudt zich aan hem te laten horen en hem te leiden.”

139

M arie Corelli (1864-1924) Schrijfster

Voor iemand van wie gezegd wordt dat hij wijs is, en die het ook werkelijk is, voelen wij zo veel bewondering omdat wij diep in onszelf weten dat dit ook onze bestemming is.

140

Sterrenkunde en mystiek

[...]“M et behulp van vele, u it verschillende bronnen afkom stige do­cum enten, en dankzij zeer diepgaande onderzoekingen zijn som­mige geleerden e rin geslaagd een reconstructie te m aken van de sterrenkundige oorsprong van het geloof in de onsterfelijkheid der zielen, een idee dat ontstond in de G riekse wereld, om precies te zijn in de loop van de vijfde eeuw voor Christus. Dit geloof b e ­ru s tte op drie h ieraan voorafgaande principes: de dualite it die de hem else en de aardse w ereld tegenover e lk aa r stelt, de goddelijk­heid van de s te rren en de verw antschap tussen zielen en sterren . H et was gebaseerd op de hoogontwikkelde sterrenkunde van de pythagoreeërs en b racht een radicale verandering tot stand in de voorstelling die de volkeren van het M idden-Oosten zich m aakten om trent oorsprong, aard en bestem m ing van de mens. Men geloof­de eerst dat de levensadem bij de dood oplost en dat de geesten in het onderaardse koninkrijk der doden voortleven w aar zij in zinloze gebaren de handelingen van het aardse bestaan herhalen. H iervoor in de plaats kwam de gedachte van een universele ziel, die onderverdeeld is in een groot aan ta l m enselijke zielen. Deze zielen incarneerden h ier beneden op aarde als in een land van ballingschap, een noodzakelijke fase voordat zij zouden kunnen terugkeren n aar hun oorspronkelijke staat en genieten van een gelukkig bestaan in tegenw oordigheid van God. De ‘Elysese vel­den’ u it het denken van de E gyptenaren en de beoefenaars van de orphische m ysteriën - w aarvan m en indertijd dacht dat ze zich in het b innenste van de aarde bevonden - w erden daarm ee ver­p laatst n aa r de hem el en de sterren . Tegelijkertijd veranderde het nieuwe geloof het koninkrijk der doden in het koninkrijk van de sterrengoden.Volgens alle naslagw erken is de ste rren ku nde ontstaan in M esopotamië, duizenden jaren voor het begin van de christelijke jaarte lling . Evenwel in teresseerden alle volkeren u it de Oudheid zich voor deze wetenschap. In Egypte vormde ze een wezenlijk

141

onderdeel van de leringen die in de m ysteriescholen w erden ge­geven en diende als grondslag voor de Egyptische zonnekalender. Zo begon het jaar, dat bestond uit tw aalf m aanden van 30 dagen plus 5 ex tra dagen, precies op het moment dat Sirius voor het eerst bij het aanbreken van de dag opkwam, een verschijnsel dat sam enviel m et het wassen van de Nijl. De M aya’s, die de Azteken hebben beïnvloed, hech tten eveneens veel belang aan de positie en de baan van de sterren . E r wordt gezegd dat zij reeds op 15 februari van het ja a r 3379 voor C hristus een m aansverduistering hadden w aargenom en en erover vertelden. Ook voor de Chinese astronom en geldt, dat zij over zeer nauw keurige kennis op d it ge­bied beschikten. Vaak wordt het tries te einde van twee van hen, Hi en Ho, geciteerd: zij w erden te r dood veroordeeld omdat zij iets m eer dan duizend jaa r voor het begin van onze jaarte llin g een zonsverduistering n iet hadden weten te voorspellen. Van de A rabieren bestaa t er eveneens een groot aan ta l teksten die ervan getuigen hoeveel zij aan de ste rrenku nd e te danken hebben.S terrenkunde heeft in de grote beschavingen dus altijd een b e­langrijke p laats ingenom en en grote invloed uitgeoefend, niet alleen op cu ltu ree l m aar ook op godsdienstig gebied. Dit komt doordat de m eeste sterrenkundigen p riesters w aren en tot de p rieste rk aste behoorden. Bovendien was deze w etenschap in de eerste p laats van p rak tisch nut. Men vergeet in d it opzicht m aar al te vaak dat de maans- en zonsverduisteringen, de m aanfasen, de synodische perioden van Venus en de heliak ische opkomst van bepaalde sterren - m et nam e Sirius - lange tijd gebru ikt w erden voor het opstellen van kalenders en voor de chronologische d ate ­ring van opvallende gebeurtenissen. A lleen aan de hand van een diepgaande kennis van de verschijnselen aan het hem elgewelf kon men betrouw bare en regelm atig terugkerende herkennings­pun ten vastste llen om zowel over land als over zee te reizen, om te zaaien en te oogsten en om m et goed gevolg religieuze fees­ten te vieren. Aan de M esopotam iërs hebben wij de m eeste van deze referen tiepun ten te danken, die vaak op de regelm aat van de bewegingen van de vaste ste rren w aren gebaseerd. Voor hen bewees deze regelm aat dat de w ereld tot in eeuw igheid dezelf­de stadia doorloopt. Op grond van dit p rincipe geloofden zij dat

142

de sterren w erden bestuurd door intelligen ties die zij als góden beschouwden; de p laneten w erden gezien als hun tolken en hun vertegenw oordigers bij de mensen. L ater duidden de Babyloniërs deze góden aan m et nam en die in hun Griekse en Latijnse tra n s­crip tie de term inologie van onze w esterse godenwereld hebben geschapen.Uit hun w aarnem ingen van de bewegingen der hem ellicham en trokken de Babyloniërs drie conclusies:- Uit de regelm atige bewegingen van de p laneten concludeerden zij dat die verplaatsingen niet het gevolg van toeval w aren m aar van een regelende intelligentie. Dit b racht hen ertoe de sterren als sterrengoden te beschouwen.- Uit de periodiciteit van de bewegingen van de hem ellicham en die zich steeds w eer op dezelfde wijze herhaalden, leidden zij af dat de wereld eeuwig is.- Uit de terug keer van de sterren naar hun uitgangspositie conclu­deerden zij de eeuwige w edergeboorte van het leven.De eerste twee conclusies zijn bevestigd door Diodorus van Sicilië, een Griekse geschiedschrijver die in de eerste eeuw voor Christus leefde. In zijn geschriften v erk laart hij nam elijk: ‘In het licht van hun sterrenkundige observaties verklaarden de Babyloniërs dat de we­reld eeuwig is, dat hij geen begin heeft en nooit een einde zal hebben. Volgens hun filosofie zijn de orde en de harmonie van de wereld te danken aan een goddelijke voorzienigheid, want de verschijnselen die zich in de hemel afspelen, ontstaan niet bij toeval of spontaan, maar door een besluit van de góden dat van tevoren is vastgesteld en dat bewust is bepaald.’ Zo werd het idee dat de w ereld eeuwig is door de sterrenkunde concreet aangetoond; het was een w etenschap­pelijke opvatting nadat het lange tijd alleen tot de w ereld van de religie had behoord. Enkele eeuw en la te r zou deze opvatting door verlichte filosofen weer worden opgepakt en een van de belang­rijkste bedenkingen vormen tegen de joods-christelijke dogma’s over de schepping ex nihilo (uit het niets) en het einde van de

143

wereld. Vroeger dom ineerden deze dogma’s de w etenschap zozeer dat men u itsluitend godsdienstige verklaringen mocht geven om­tren t het ontstaan van het universum of de bewegingen van de sterren.Pythagoras, de beroem de filosoof en geleerde, gaf een geom etri­sche verklaring voor de beweging van de sterren , door gebruik te m aken van bollen geplaatst op com binaties van concentrische cir­kels. Hij deed ontdekkingen w aarvan de draagw ijd te onschatbaar groot was; hij toonde m et nam e aan dat de schijnbaar ‘dw alende’ beweging van de p laneten slechts een optische illusie is, veroor­zaakt door het feit dat wij ze vanaf de aarde w aarnem en. D aar hij ingewijd was in de Egyptische m ysteriën wist hij dat het univer­sum geen begin en geen einde had en dat de aarde een bol was die zich, ronddraaiend om haar eigen as, door de ru im te bewoog. In feite hebben wij, zowel op het gebied van de sterrenkunde als dat van de w iskunde zeer veel kennis aan hem te danken. Door verbanden te leggen tussen deze beide w etenschappen toonde hij aan dat het universum een rekenkundige s tru c tu u r bezit, dat de sterren w aaru it het sam engesteld is bepaalde geom etrische figu­ren beschrijven, dat de steeds w eer terugkerende verschijnselen binnen het universum aantoonbaar m et e lk aar in verband staan en dat de gem anifesteerde w ereld w aarlijk de naam ‘kosmos’ ver­dient, omdat h ierin alles orde, getal, gewicht en m aat is. Proclus schreef over hem: ‘En toen kwam Pythagoras; hij veranderde de wis­kunde in een liberale leer, want hij ging in zijn onderzoekingen terug tot aan de eerste principes en zocht theorieën door middel van abstra­hering en zuivere intelligentieReeds in de Oudheid bem erkten de wijzen dat de sterren , al naar­gelang hun positie, een subtiele invloed op het individuele en col­lectieve m enselijke gedrag uitoefenden. Daarom hech tten zij ook zo veel belang aan het berekenen van die positie en het verloop ervan , zowel in de tijd als in de ruim te. Zij bedachten daartoe ver­schillende system en om de hem elen w eer te geven en zich er een voorstelling van te m aken. O nder invloed van de pythagoreeërs werd voor dit doel de cirkel, het oude symbool voor de godheid, gebruikt; hij diende als grondslag, n iet alleen voor de astrono­

144

mie m aar ook voor de astrologie. In feite zijn deze twee gebieden altijd nauw m et e lkaar verbonden geweest, w ant m en kon onmo­gelijk astrologische voorspellingen doen w anneer men n iet een nauw keurige kennis om trent de zon en de betreffende planeten bezat. Daarom w aren de astronom en ook astrologen, en omge­keerd. U itgaand van twee principes, te weten de veranderlijke ontw ikkeling van de sterren en de coplanarite it van de p laneten en de vaste sterren , ontw ikkelden mensen uit de Oudheid op we­tenschappelijke wijze hun astronom ie b innen de grenzen van hun astrologie. Op het eerste gezicht zou het concept van een aan exac­te w etten onderw orpen universum tot een determ inism e hebben kunnen leiden dat elke eerste oorzaak en elke geloofsovertuiging uitsloot. In w erkelijkheid was d it helem aal n iet zo.Eeuw enlang heeft de mens, door zijn onw etendheid en zijn ego­centrische neiging, geloofd dat hij de rechtm atige koning van de schepping was m et de aarde als m iddelpunt van het heelal, een naar zijn beeld geschapen heelal dat ondergeschikt was aan zijn doeleinden. G edurende zeer lange tijd is deze visie, die tegelijker­tijd aanm atigend en troostrijk was, aangem oedigd door bepaalde godsdiensten, m et nam e het christendom , w ant ze verleende de mens een zeer bevoorrechte plaats en de verzekering dat hij de belangrijkste zorg van de Godheid vormde. H et was in deze relig i­euze context dat Giordano Bruno levend werd verbrand omdat hij de moed had gehad te zeggen dat e r vele bewoonde werelden wa­ren; dat Copernicus tot aan zijn a lle rlaa tste levensdagen w achtte om zijn boek De Revolutionibus orbium coelestium (Over de omwen­telingen der hem ellicham en) te laten verschijnen; en dat Galilei terech t moest staan in een roem rucht proces w aarin de Kerk hem ervan beschuldigde het door de H eilige Schrift gepred ik te w ereldbeeld op losse schroeven te zetten. Zo vormde een aan ta l personen binnen de Kerk door hun onverdraagzaam heid en hun fanatieke opvattingen een belem m ering voor de wetenschap en vertraagden zij de vooruitgang van de m enselijke beschaving.De godsdienstige wereldvisie zal worden afgebroken door de we­tenschappelijke ontdekkingen en door het streven van de w eten­schappers om de m ensheid uit haar onw etendheid te helpen. E erst

145

beroofde Copernicus de p laneet aarde van haar bevoorrechte po­sitie door e r een gewone p laneet in een baan om de zon van te m aken, terw ijl die zon zelf n iets anders was dan een van de m il­jarden sterren in het heelal. G alilei b racht de godsdienst m et zijn telescoop een slag toe, w ant hij leverde h et bewijs voor zijn u it­spraken en bracht de oude dogma’s defin itief aan het wankelen. Kepler voltooide het w erk van zijn voorgangers door hun w aar­nem ingen en theorieën te bevestigen. Deze geleerden vervingen de gesloten en eindige w ereld - ingesteld door een le tte rlijke en dogm atische in te rp re ta tie van de H eilige S chrift - door een open en oneindige w ereld die talloze sterrenstelsels, vergelijkbaar met het onze, om vatte. Dankzij het enthousiasm e van sommigen en de harts toch t van anderen trad e r in het bew ustzijn van de m ensen een diepe cesuur op, een geestelijke om m ekeer zonder weerga, w ant de mens probeerde voor zichzelf opnieuw een p laats in het heelal te vinden en hij bevrijdde zich gaandew eg van het keurslijf van de godsdienst, dat hem lange tijd beroofd had van zijn v rij­heid tot denken en ontdekken. E r brak een nieuw tijdperk voor de m ensheid aan.De geschiedenis van de betrekkingen tussen w etenschap en gods­dienst is van grote betekenis. Ze laa t zien hoe de grote geesten, al naargelang de kenm erken en de algem een aanvaarde ideeën van een tijdperk , w erkten. Bij sommigen overheerste de behoefte om aan hun eigen leven een zin te geven die de bevestiging vormde van hun eigen geloofsovertuigingen of van de opvattingen van een autorite it w aaraan zij zich m in of m eer vrijw illig onderw ierpen. Voor anderen telde a lleen de kennis van de w aarheid, zelfs als deze onaangenaam was of n ie t overeenkw am m et hun persoonlij­ke opvattingen. Iedere periode in de geschiedenis kenm erkte zich door bepaalde denkrich tingen en onderging de invloed van de toonaangevende religies en institu ties van die tijd. Zo behoorde m en in de zeventiende eeuw gelovig en een p rak tise rend gelovige te zijn; in de ach ttiende eeuw was het gepast ra tionalistisch en sceptisch te zijn; in de negentiende eeuw wilde men als rom an­tisch en idealistisch worden beschouwd. Ieder individu schept, net als ieder tijdperk , zijn eigen k arak teris tiek en en bepaalt zijn eigen bijzondere kenm erken, zowel op sociaal, cu ltu ree l als religi-

146

eus niveau. Als men ervan u itgaat dat deze op een hoger bew ust­zijnsniveau allem aal verdw ijnen, groeien wetenschap, kunst en filosofie u it tot een zelfde en unieke taa l voor een verlichte geest, bevrijd van de w illekeurige scheidslijnen die door het objectieve zelf van de mens worden bedacht.W eliswaar verloren de godsdiensten langzam erhand hun greep op de verklaring van de verschijnselen aan het firm am ent, m aar m en moet n iet denken dat de nieuwe w ereldvisie, ontsproten aan de opeenvolgende w etenschappelijke ontdekkingen, geheel en al gespeend was van sp iritualite it. Ofschoon veel dogma’s en ta ­boes door deze ontdekkingen aan het w ankelen w aren gebracht, w erden degenen die ze aan de w ereld m eedeelden, bezield door een diep gevoel van religiositeit. Deze m ensen vorm den dus geen bedreiging voor de religie in de nobelste zin van het woord. Zij w ilden die relig ie a lleen m aar ontdoen van alle vooroordelen die hun m edem ensen in een staat van onw etendheid hielden om trent de w are natuu r van God. H et kan ook n iet anders, w ant voor een geleerde die deze naam w aardig is, zijn de w etten van het univer­sum en de natuu r de expressie van de Godheid, en de studie ervan is slechts een m iddel om aan de m ensen te bewijzen dat zij zelf goddelijk van aard zijn. Daarom vormen w etenschap en m ystiek in het zoeken n aar kennis twee e lk aar aanvullende gebieden.[...]De m oderne visie op het universum is n ie t mooier of w aardevoller dan die van de antieke wereld. Bovendien is ze m aar al te vaak m ateria listisch en kent ze de mens n iet de plaats toe die hij in het goddelijk plan bezit. Overigens is de opvatting w aarnaar ze on­stu itbaar evolueert er een die de mystici a ltijd hebben verdedigd: de opvatting dat het universum is geschapen door een goddelij­ke intelligentie. Door een ironie van het lot - dat in de toekom st verborgen ligt - beginnen de hedendaagse geleerden, die hun on­derzoekingen tot in de u iterste consequenties doorvoeren, hypo­thesen op te stellen die sprekend lijken op wat de ingewijden uit het verleden in de vorm van symbolen en allegorieën hebben u it­gedrukt. Zij zeggen zelfs dat er in alles een universeel bew ustzijn

147

aan het werk is; dat de invloed h iervan evenzeer in de k leinste deeltjes van de m aterie als b innen de reusachtige m elkw egstel­sels werkzaam is; en dat het universum er in alle fasen van zijn kosmische evolutie door wordt gestruc tu reerd en gecoördineerd. In zijn m ateriële en sp irituele dualite it brengt de mens deze fun­dam entele eenheid van de schepping tot u itd rukking . Hij vormt in zijn substantie en in zijn essentie een afspiegeling van de god­delijke w etten en e rv aa rt daarom de onw eerstaanbare behoefte de hem elen te beschouwen om b ete r in zichzelf te kunnen zien. Vaak ech ter weet hij n iet dat door zijn ogen het universum zich­zelf beschouwt.”

148

HET MONDELINGE ONDERRICHT

149

ISO

i

HET MONDELINGE ONDERRICHT

Naast de m onografieën en de m anifesten die elke m aand in het kader van het schriftelijke onderricht naar de leden worden toe­gestuurd, kunnen R ozekruisers die dat wensen n aar een Loge gaan voor het m ondelinge onderricht van de Orde. Bij elke b ij­eenkom st (twee per m aand), kunnen zij naar een verhandeling luisteren, die n iet langer dan een half uur duurt. D aarna wordt er een ‘forum ’ gehouden, een gesprek tussen de deelnem ers, zodat deze iets kunnen vragen of opm erken. H et doel van deze niet-ver- plichte bijeenkom sten is dat leden in een broederlijke en harm o­nieuze sfeer m et e lk aar van gedachten kunnen wisselen over het R ozekruisersonderricht.In de Loge komen onder m eer de volgende onderw erpen aan bod:- de levenscycli,- het m ysterie van de geboorte,- het m ysterie van de dood,- v itaal evenwicht,- het voorkomen van ziekten,- goed en kwaad,- de aura,- drom en,- karm a,- de zoektocht naar geluk,- m editatie,- het begrip ‘God’,- de m acht van het woord,- tijd en ru im te,- re ïncarnatie ,- positief denken,- de sp irituele invloed van muziek,- kennis van het zelf, e.d.

151

Net als het schriftelijke onderricht is het m ondelinge onderricht n iet dogmatisch. H et vorm t voor alles een basis tot overdenking en m editatie; dienovereenkom stig wordt aan ieder lid bij zijn toe­tred ing tot de Orde gevraagd om altijd een ‘levend v raag teken’ te blijven ten aanzien van hetgeen hem wordt onderwezen. Dit geldt zowel voor de m onografieën die hij of zij thuis bestu deert, als voor de verhandelingen die in de Loge worden aangeboden. Deze v rij­heid van inzicht is het fundam ent van de Rozekruisersfilosofie, die eerder als doel heeft vragen op te roepen dan definitieve an t­woorden voor de behandelde onderw erpen aan te dragen.

152

LOGEVERHANDELING nr. 24De symboliek van de vier principes

“Alleen als wij ten gunste van anderen handelen, werken wij aan evo­lutie, aan verlichting; handelen wij daarentegen ten gunste van ons­zelf, dan werken wij aan involutie, aan verduistering.”

G érard Encausse (Papus) (1864-1916)A rts en filosoof

153

H et is voor de m ens n iet zozeer een probleem om n aa r de stem van zijn geweten te lu isteren , w ant deze laa t zich m et nad ru k aan hem horen, m aar om er reken ing mee te houden en e r in het dagelijks leven n aa r te handelen.

154

De symboliek van de vier principes

“Alles wat op het niveau van het gem anifesteerde bestaa t, heeft zijn oorsprong in de vier elem enten, die wij in de R ozekruisersleringen liever ‘principes’ noemen. De mens is h iervan eveneens a fh an k e­lijk. Paracelsus zei daarom: ‘De vier elementen vormen de universele wereld en ook de mens is eruit opgebouwd. De mens is een wereld in het klein, een extract van zowel alle sterren en planeten aan het firm a­ment als van aarde, lucht, water en vuur.’ Ik stel u daarom voor deze vier principes een voor een te onderzoeken om te zien wat wij er­over kunnen zeggen in verband m et de trad itie in het algem een.Naar het beeld van M oeder A arde sym boliseert aarde als principe de m oederlijke functie, w ant zij schenkt het leven en houdt het in al zijn vormen in stand. Zowel in de oosterse als in de w esterse trad ities is ze tevens het symbool van vruch tbaarheid en voort­planting. Ze is van n atu re voedster m aar ook bescherm ster. In de Griekse mythologie werd de aarde geassocieerd m et de godin Gaia. Zij was aan Oeranos, de god van de hem el ten huwelijk ge­geven en baarde alle andere godheden. Hesiodos beschrijft haar trouwens als ‘de m oeder van alle góden’. Vervolgens zou zij de m ensen gebaard hebben en daarna de dieren.De aarde is de wieg van de vier n atuurrijken , die in verschillende m ate doortrokken zijn van de universele ziel. M et behulp van de drie andere principes zorgt zij ervoor dat het leven zich kan m ani­festeren in velerlei schepselen. Ontologisch beschouwd, is zij ook de universele substantie , dat wil zeggen, de ‘prim a m ateria ’ w aar­mee de Schepper de mens vormde. De Bijbel beschrijft de aarde als de plaats w aar de val van Adam in de m aterie plaatsvond en tevens als het u itgangspunt voor zijn terug keer n aar de staat van goddelijkheid die oorspronkelijk de zijne was.

W ater is een symbool van reiniging. Voor zover wij weten, w aren de essenen de eersten die het doopsel toedienden door de dope-

155

ling helem aal onder te dompelen. Zij m eenden dat hij door deze onderdom peling geheel en al gereinigd werd en tot een nieuw le­ven herboren werd, zowel op fysiek als sp iritueel niveau. De boed­dhisten beschouwen w ater als het principe m et behulp w aarvan het goddelijk zelf van de mens volledig bew ust kan terugkeren in de grote kosmische oceaan w aaru it het is voortgekomen. In het taoïsme is w ater het symbool van wijsheid, w ant het is vrij en stroom t volgens zijn loop. In de joodse en christelijke trad itie ten slotte sym boliseert w ater de oorsprong van de schepping en het eerste om hulsel van alles.In alle heilige geschriften zijn de bronnen die door de nom aden worden aangetroffen p laatsen van vreugde, verw ondering en ge­bed. Bij die bronnen vinden essentiële ontm oetingen plaats die dikwijls aan de goddelijke voorzienigheid worden toegeschreven. In het algem een gesproken, hebben p laatsen w aar w ater aanwezig was altijd een beslissende rol gespeeld bij het vestigen van ge­m eenschappen, w ant w ater is van levensbelang. D aardoor hebben dergelijke p laatsen ook een socialiserende factor. Ook in onze tijd liggen de m eeste steden nog aan de kust van een zee of oceaan, aan de oever van een m eer of dicht bij een rivier.[...]Zoals u weet, bestaa t lucht onder andere u it zuurstof, m aar ze bevat ook een kosm ische essentie die u it de grensgebieden van het universum afkom stig is. Zonder deze essentie zouden wij n iet kunnen leven, w ant ze is onm isbaar voor ons psychisch wezen. De adem haling omvat twee fasen: de in- en de uitadem ing, yang en yin, die men respectievelijk een positieve en een negatieve po larite it toeschrijft. De adem Gods, die in veel relig ies en tra ­dities genoem d wordt, sym boliseert de handeling w aardoor God het universum geschapen heeft. Soms wordt de adem Gods ook vergeleken m et ‘het woord’, wat ons e raan h erin n ert dat de mens zelf door m iddel van de adem spreekt.Lucht, de in te rm ed ia ir tussen hem el en aarde, sym boliseert de verheffing van de ziel tijdens gebed en m editatie. Lucht geeft ook

156

het opstijgen van de ziel naar de sp irituele w ereld weer op het moment van de dood, w anneer zij het fysieke lichaam verlaat om zich in het Kosmische naar het niveau te begeven dat m et haar evolutiegraad overeenkom t. In u itgebreidere zin is lucht ook ver­bonden met het bew ustzijn en het verlangen daarvan zich n aar zo nobel mogelijke idealen te verheffen. H et is u verder m isschien opgevallen, dat de ziel en het bew ustzijn van de mens vaak wor­den voorgesteld als een duif die opvliegt naar de hemel.[...]In de vroegste oudheid bew aakten de Vestaalse m aagden in de tem pels het heilige vuur dat de goddelijke aanwezigheid symboli­seerde. Men beschouwde het vuur ook als het m achtigste hulpm id­del tot regeneratie , wat in de m eeste huidige religies nog steeds het geval is. In het christendom is dit denkbeeld terug te vinden in de Latijnse zin ‘Igne Natura Renovatur Integra’, wat wil zeggen, ‘Door vuur wordt de natuur geheel en al vernieuwd.’ In de rooms­katholieke litu rg ie sym boliseert vuur de verlichting, naar het voorbeeld van de verlichting die de C hristus op Pinksterzondag aan zijn apostelen schonk en die zich aan hen m anifesteerde in de vorm van vurige tongen.Voor mystici en natuurlijk ook voor R ozekruisers stelt het aardse vuur het goddelijk vuur voor dat in het diepst van onszelf b rand t en dat wij zorgvuldig m oeten onderhouden. Zonder dit vuur zou de mens een kil wezen worden, zonder em otie, verstoken van ie­dere compassie en van de goddelijke eigenschappen die hem tot een ‘levende ziel’ maken. Dit vuur is ook de agens w aardoor wij de transm utatie van onze tekortkom ingen en het om zetten h iervan in de tegengestelde eigenschappen kunnen bew erkstelligen. Met andere woorden, dankzij de zuiverende k rach t van vuur kunnen wij onze innerlijke alchem ie tot een goed einde brengen.[...]Ofschoon alle principes d rager zijn van een eigen symboliek k un­nen wij ze ook m et e lk aar verbinden en ze zodanig gebruiken

157

dat ze e lkaar aanvullen. Zo komen aarde, lucht, w ater en vuur trad itioneel overeen m et de vier w indstreken (west, oost, noord en zuid), de vier seizoenen (herfst, voorjaar, w in ter en zomer), de vier rijken van de n a tu u r (m ineraal, p lan taard ig , d ierlijk en m enselijk), de vier niveaus van de mens (fysiek, m entaal, em oti­oneel en sp iritueel), de vier fasen van het m enselijk bewustzijn (de objectieve, subjectieve, onderbew uste en kosmische fase), en de vier levensfasen van de mens (ouderdom, jeugd, k indertijd en volwassenheid). In deze zin vormen de vier principes om zo te zeg­gen een qua terna ire wet.De vier principes hebben ook een inw ijdende dim ensie. Ze komen overeen m et de vier voornaam ste fasen die de mens doorm aakt in de loop van zijn sp irituele ontwikkelingsweg: aarde sym boliseert de fysieke en m aterië le bekoringen w aarm ee hij in zijn dagelijks leven geconfronteerd wordt; lucht vertegenw oordigt het verlangen naar verheffing dat hij op een gegeven moment van zijn evolutie e rvaart; w ater geeft de behoefte aan reinig ing weer, die hij voelt w anneer hij zich bew ust geworden is van de noodzaak volm aak­te r te worden; en vuur komt overeen m et de verlichting die hij ontvangt w anneer hij de vereiste innerlijke staat b ere ik t heeft. Vanuit dit oogpunt is het leven van ieder mens te vergelijken met een inw ijding die zijn ziel confronteert m et de symboliek van de vier principes.”

1 58

LOGEVERHANDELING nr. 34Goed en kwaad

“Je hebt geen andere woning dan je hart, want op aarde - waar wij reizigers zijn - zal niemand zijn permanente huis bouwen ... Nu dan, rondom het hart, in de vurige sfeer die eruit voortkomt, die het omvat en alles wat het wenst absorbeert, verschijnt de goddelijke stilte .. .”

Victor-Émile M ichelet (1861-1938)D ichter

159

Zoals licht machtiger is dan duisternis, is goed machtiger dan kwaad. Alleen de schijn is op dit gebied bedrieglijk.

160

Goed en kwaad

“In de m eeste filosofische geschriften wordt het kw aad gedefini­eerd als het ‘niet-zijnde’ of ‘de afwezigheid van het goede’, w ant absoluut gezien, bestaa t er geen kwaad. H et is m et andere woor­den n iet de u itd rukk ing van een goddelijke wet en komt m et geen enkele sp irituele rea lite it overeen. Om de woorden van Plato te herhalen , het is ‘de ontkenning van wat is en heeft geen in aanleg aan­wezige essentie’. Op grond van dit p rincipe is het slechts de nega­tieve tegenhanger van een positieve toestand, die op een gegeven moment n iet tot u itd rukk ing komt. Ter vergelijking: duistern is is, w aar dan ook, alleen aanwezig als er geen licht is. Wat de mens dus ‘kw aad’ noemt, heeft zijn oorsprong in zijn onvolm aaktheid, dat wil zeggen, in zijn onvermogen om in overeenstem m ing met zijn goddelijke aard te handelen. Daarom is tro ts slechts de af­wezigheid van nederigheid , egoïsme de afwezigheid van gulheid, boosaardigheid de afwezigheid van goedheid, hypocrisie de afw e­zigheid van oprechtheid, onverdraagzaam heid de afwezigheid van verdraagzaam heid, luiheid de afwezigheid van ijver, enz. Ju is t om die reden is het onmogelijk onze gebreken te overw innen door te proberen ze te bestrijden . E en dergelijk gevecht kent ze im m ers een m acht toe die ze n iet bezitten , en versterk t de negatieve in ­vloed die ze op ons uitoefenen. De enige m ethode om onze gebre­ken te neu tra liseren , b estaa t er in feite in dat wij ze geleidelijk vervangen door hun tegengestelde kw aliteiten. Dit is de basis van de sp irituele alchem ie die de R ozekruisers zo d ierbaar is.W eliswaar is het kwaad n ie t de u itd ru kk in g van een kosmische wet en komt het m et geen enkele sp irituele rea lite it overeen, m aar het bestaan ervan op aarde kunnen wij n iet ontkennen. O bjectief gezien, is het dus onrealistisch en nutteloos om alleen m aar te zeg­gen dat het kw aad de afwezigheid van het goede is, w ant m et een dergelijke opm erking kunnen wij het n iet n eu tra lise ren of ons er­tegen bescherm en. Oorlogen en m isdaden zijn im m ers even zovele m anifestaties van zijn vernietigende k rach t en m aken helaas ta l­loze slachtoffers. Op een lager niveau getuigen corruptie, oneer­lijkheid, m achtsm isbruik, zucht to t dom inantie, bezitsdrang, enz.

161

eveneens van de w erkelijke schade die bepaalde m ensen aanrich­ten. H et is ech ter van belang te begrijpen dat het kwaad nooit het gevolg is van een goddelijk decreet. In welke vorm h et zich ook voordoet, he t kw aad is in zowel individueel als collectief opzicht altijd het gevolg van een negatieve toepassing van de vrije wil van de mens. Dit beteken t dat het kwaad ontspringt in het bew ust­zijn van de m ens en n iet in het goddelijk bewustzijn. Daarom kan God n ie t verantw oordelijk worden gesteld voor de gevolgen ver­oorzaakt door de fouten die wij vanwege onze huidige onw etend­heid begaan. H et is overigens n iet aan Hem om deze gevolgen te neu tra liseren , w ant daardoor zou Hij de plaats innem en van onze vrije wil en tegen onze sp irituele evolutie ingaan, een evolutie die gebaseerd is op de noodzakelijkheid zelf de verantw oordelijkheid voor de gevolgen van onze daden op ons te nem en.

[•••]Over het algem een kunnen wij het goede defin iëren als het geheel van gedachten, woorden en daden die d irect of ind irec t bijdragen aan ons welzijn of dat van anderen. Deze defin itie illu streert op zichzelf al de gedragslijn die wij m oeten volgen om in overeen­stem m ing m et de R ozekru iserseth iek te leven. Bovendien im pli­ceert ze dat het kw aad zich n iet tot de afkeurensw aard ige daden bep erk t die een persoon rech tstreeks tegenover iem and anders b e­gaat, w aarvan de ernstigste n atuurlijk moord is. K waadsprekerij, laster, verklikken, sm aad, enz. berokkenen eveneens onrecht, w ant zij schaden de in teg rite it van de personen die er het slacht­offer van zijn. In sommige gevallen veroorzaken zij m orele schade w aarvan de gevolgen erger zijn dan die van een fysieke aanval. Bovendien is het in bepaalde om standigheden n iet handelen of niets zeggen soms in strijd m et het goede, en n iet a ltijd een blijk van wijsheid. Een m ishandeld kind n iet te hulp komen of een ver­d ru k te n iet verdedigen, is afkeurensw aardig. In die zin mag niet handelen, of stilzwijgen, n ie t als voorwendsel voor lafheid d ie­nen. Vanuit m ystiek oogpunt is kw aad goedkeuren door nala tig ­heid even afkeurensw aard ig als zelf kw aad doen.

162

Ieder mens heeft, al naargelang zijn ras, cultuur, opvoeding, po­litieke ideeën, geloofsovertuiging, en natuurlijk zijn graad van evolutie, een verschillend begrip van goed en kwaad. Op het ge­bied van godsdienst bijvoorbeeld m enen sommige p rak tiserende christenen dat het een godslastering is om op Goede Vrijdag vlees te eten, terw ijl gelovigen van andere godsdiensten n iet eens op die gedachte komen. Orthodoxe joden op hun b eu rt hebben een bijzondere eerbied voor de zaterdag, de sjabbat, die zij aan gebed en m editatie wijden. Voor hen is het verrich ten van de gering­ste profane bezigheid op die dag een aantasting van de Godheid. Moslims nem en ieder jaa r een m aand ram adan in acht, dat wil zeggen, zij vasten een m aand - een verplichting die van geen en­kel ander geloof deel u itm aakt. Zo zijn zij ervan overtuigd dat als zij in de periode tussen zonsopkomst en zonsondergang zouden eten of drinken, zij tegenslag zouden ontm oeten en door God zou­den worden gestraft. Voor hindoes is het slecht behandelen van een koe heiligschennis, w ant zij zijn ervan overtuigd dat die koe een incarnatie is van bepaalde eigenschappen van Vishnoe. En boeddhisten ten slotte m enen, dat het simpele feit dat zij zich over hun toestand beklagen, al was het m aar voor een ogenblik, beledi­gend ten opzichte van het leven is en onbeschaam d tegenover het opperste goede.De begrippen goed en kwaad hebben n iet alleen op godsdienstig gebied een w illekeurig karak ter. In het sociale leven vinden wij talloze voorbeelden van de grote verschillen in opvatting die er­over bestaan. Zo vinden sommige m ensen het zeer onfatsoenlijk fortu in te w illen m aken, te gokken, geld te lenen, mee te doen met loterijen , enz., terw ijl anderen m enen dat dergelijke zaken deel uitm aken van het bestaan en legitiem zijn. V erder zijn er mensen die m enen dat er een verbod moet zijn op jach t en visvangst als v rije tijdsbesteding, dat er a lleen vanuit consum ptieoverw egingen gevist en gejaagd mag worden. A nderen daaren tegen zeggen, dat jach t en visvangst bijdragen aan het evenwicht van de n atu u r en dat het noodzakelijk is op dit gebied in te grijpen. W anneer men de grote sam enlevingsvraagstukken aansnijd t, zoals doodstraf, abortus, euthanasie, vivisectie, enz., dan worden de m eningsver­schillen nog duidelijker, w ant deze kw esties houden rechtstreeks

163

verband m et de m orele betekenis die ieder geeft aan wat hij als goed of kwaad beschouwt. H et is n iet onze bedoeling een oordeel te geven over de pun ten die wij net te r sprake hebben gebracht, w ant dan zouden wij een diepgaande discussie m oeten gaan hou­den, en die past h ier n iet. Wij w illen u eerder laten zien dat m en­sen verdeeld zijn als het erom gaat te bepalen wat goed is en wat niet, w ant iedereen heeft zijn eigen begrip van eth iek , deugd, rechtvaardigheid , oprechtheid, eer, enz.N iettem in bestaan e r algem ene norm en w aardoor we onderscheid kunnen m aken tussen fundam enteel slecht en fundam enteel goed gedrag. M et betrekk ing tot de m orele codes van de grote godsdiensten, w illen wij trouw ens opm erken dat vele ervan te ­rugkeren in de vorm van bijna identieke geboden. Bij de bekend­ste en m eest geciteerde vinden wij het verbod op doden, stelen en liegen. Niemand kan ontkennen dat deze drie verboden vol­ledig gerechtvaardigd zijn, w ant het w ederzijdse vertrouw en en respect die tussen m ensen voorop m oeten staan , b erusten groten­deels hierop. Zeker, er zijn bijzondere situaties denkbaar, en men kan zeggen dat men noodgedwongen een m isdaad, d iefstal of zeer ernstig bedrog heeft gepleegd. M aar a lleen een rech tbank kan vastste llen of e r verzachtende om standigheden zijn die dergelijke daden kunnen verk laren of w ettigen. Over het algem een is het im m ers norm aal ze als slecht te beschouwen. Om gekeerd bestaa t er gedrag dat onbetw istbaar als goed kan worden gekw alificeerd. V erdraagzaam heid bijvoorbeeld, edelm oedigheid, d ienstbaar­heid, altru ïsm e, enz. duiden op een houding van w elwillendheid en dientengevolge op een bepaalde g raad van innerlijke evolutie. Geen enkel redelijk m ens kan het tegendeel bew eren. En zo zijn de m eeste m ensen het erover eens dat h aa t kwaad voortbrengt en dat liefde tot het goede b ijdraagt.[...]Tijdens zijn leven op aarde wordt de m ens dus geconfronteerd m et het v raagstuk van goed en kwaad. Gezien het feit dat hij dit v raagstuk n iet m eester is, begaat hij fouten in oordeel en gedrag, zowel tegenover zichzelf als tegenover anderen. Deze fouten zijn

164

echter nuttig , w ant dankzij zijn fouten kan hij zich bew ust worden van zijn onvolm aaktheid en begrijpen w aarin bepaalde keuzen goed zijn en andere slecht. A nders gezegd, zij dwingen hem te m editeren over de re la tie van oorzaak en gevolg tussen zijn alge­m ene gedrag en de beproevingen die hij tegenkom t. D aarbij kan hij vaststellen , dat hij in harm onie is m et zichzelf, zich gelukkig voelt en tot het geluk van zijn omgeving b ijdraagt, als zijn gedach­ten, woorden en daden positief zijn. Een dergelijke constatering zet hem geleidelijk ertoe aan steeds edelere idealen te volgen en een bete r gebruik te m aken van zijn vrije wil. H ierdoor gaat hij er eveneens n aar verlangen om een b e te r mens te worden en b eter te begrijpen welke betekenis hij aan zijn leven moet geven. Dit vormt op zich het begin van iedere sp irituele zoektocht.”

165

166

LOGEVERHANDELING nr. 45De zoektocht n aar geluk

“De natuur kan vergeleken worden m et het lichaam van het oneindige wezen dat wij ‘God’ noemen en dat wij als oneindig en eeuwig ervaren. De natuur geeft vorm aan de goddelijke gedachte, zoals ons lichaam het meer of minder volgzame instrument van onze wil is. Wij kunnen zeggen dat God in de natuur werkt en door haar spreekt, want zij is zijn ‘grote boek’.”

Francois Jollivet-Castelot (1868-1937)A lchem ist

167

Meesterschap over het denken houdt niet in dat wij niet denken of aan niets denken, want dat is onmogelijk. Het houdt eerder in dat wij alleen positieve gedachten hebben en ons voortdurend van onze gedachten bewust zijn.

168

De zoektocht naar geluk

“H et streven n aar geluk is iets dat wij bij alle m ensen tegenko­men, in alle beschavingen, in alle tijden en overal te r wereld. Het is het ‘nee plus u ltra ’ van alle goede wensen, de p rim aire belofte van de overtuigde politicus, de religieus bevlogene, de keiharde w etenschapper en de idealistische filosoof. Sinds onheuglijke tij­den hebben sociale m odellen, politieke doctrines, economische stelsels en bepaalde levenswijzen om de mens gelukkig te m aken zich over de w ereld verbreid. De ‘zoektocht n aar geluk’ lijk t dus het bezielende elem ent en het u ite indelijke doel van het leven te zijn.In veel naslagw erken wordt geluk om schreven als ‘een staat van w elbevinden en gelukzaligheid’. E r bestaan vele cita ten van b e­roem de schrijvers over geluk. Wij geven er h ier slechts één weer, dat van de filosoof Alain: ‘Geluk is niet de vrucht van vrede; geluk is vrede.’ M aar hoe kunnen we dan deze staat van volkomen geluk­zaligheid bereiken? Een groot aan ta l m ensen, m isschien wel de m eerderheid, is van m ening dat geluk a priori vereist dat er aan bepaalde voorw aarden voldaan is, m et nam e dat men geld bezit, een goede gezondheid geniet, een vast beroep heeft, dat men leeft in een gem eenschap zonder grote conflicten, dat men gebruik kan m aken van de m ateriële gem akken die u it de vooruitgang van de wetenschap voortvloeien, enz. Voor veel m ensen moet aan deze voorw aarden voldaan zijn om van geluk te kunnen spreken.W eliswaar hangt geluk gedeeltelijk af van de hiervoor genoemde voorw aarden, m aar de feiten bewijzen dat ze n iet voldoende zijn. Dit komt doordat geluk m eer in de mens ligt dan buiten hem. De voorw aarden voor zijn w elbevinden liggen dus in de kw aliteit van zijn idealen en in zijn verm ogen om in overeenstem m ing daarm ee te leven. Gezien het feit dat iedereen een eigen persoonlijkheid bezit en evolueert in een specifieke context (geografisch, fam ili­aal, sociaal, cu ltureel, enz.), kunnen wij zeggen dat er potentieel voor ieder m ens geluk b estaa t zodra wij ons rich ten op positieve doelstellingen die op het streven n aa r innerlijke ontplooiing geba­

169

seerd zijn. Zeker, wij kunnen ons in onze keuzen vergissen, m aar in de loop van onze ervaringen hebben wij altijd de m ogelijkheid onze vergissingen in te zien en ze te corrigeren. In die zin is geluk geen statische situatie , w ant het is een bew ustzijnstoestand en dus een dynam isch en veranderlijk gegeven. Geluk hangt hoofd­zakelijk af van iem ands innerlijke rijkdom.[...]‘De belangrijkste oorzaak voor geluk ligt in deugdzaam handelen,’ zei A ristoteles en hij sloot daarm ee aan bij de m ening van Socrates. R ozekruisers hebben het vaak over deugden omdat ze de eigen­schappen van de ziel zijn en de sleutel tot geluk. A lle wijzen uit het verleden hebben ons gezegd hoezeer ze de grondslag van de m enselijke w aardigheid vormen en het erfgoed zijn van iedere ingewijde die deze naam w aardig is. Dit is zo omdat hetgeen zij toepassen ons laat m eetrillen m et onze goddelijke aard en een beroep doet op de positiefste energieën van ons innerlijk zelf. V andaar deze raadgeving, die te lezen is in het boek Aan u gun ik: ‘K unt u ooit te edelmoedig over uw ziel denken? Kan er te veel tot haar eer worden gezegd? ... Zij is de essentie van Hem, die haar aan u g a f... Tracht niet uw ziel volledig te begrijpen, maar wordt er één mee ... Onderzoek de ziel door haar vermogens, leer haar kennen door haar deugden.’H et kenm erkende van een deugd is het feit dat ze vrijheid brengt vanaf het moment dat wij h aa r in p rak tijk brengen. Hoe m eer deugdzaam heid wij nam elijk tot u itd ru kk in g brengen in onze oor­delen en in ons gedrag, hoe zelfstandiger wij worden en hoe v rij­er wij ons voelen. E pictetus zou het volgende gezegd hebben: ‘Je hoopt dat je gelukkig wordt zodra je verkregen hebt wat je verlangde. Je vergist je. Zodra je het bezit, heb je dezelfde zorgen, hetzelfde verdriet, dezelfde verveling en dezelfde angsten. Geluk zit hem niet in het ver­krijgen en genieten, maar in het niet-verlangen. Geluk houdt in vrij te zijn.’ Ook de Boeddha onderwees dat wij lijden omdat wij verlan­gen. Op grond van dit principe raadde hij de mensen aan elk ver­langen los te laten , aangezien dit een absolute voorw aarde is om zich sp iritueel te verheffen en het geluk van de ziel te bereiken.

170

Geluk ligt ook in het vermogen ieder wezen lief te hebben en alles wat leeft te respecteren . W anneer wij door een dergelijke liefde geïnspireerd worden, voelen wij hoe er in ons één enkel verlangen ontstaat, het verlangen om onze gaven en ta len ten te gebruiken om te dienen, te helpen, te troosten, raad te geven, v rede te stichten , enz. Vanuit dit gezichtspunt is de zoektocht die wij m oeten volbrengen eenvoudig, w ant onze gem oedsrust wordt er groter door en de in telligen tie van het h a r t ontw ikkelt zich. Dit veronderstelt dat onze gedachten zuiver zijn, dat wij woorden spreken die ergens toe dienen en dat onze daden opbouwend zijn. H ierdoor m aken wij het onze ziel mogelijk h aar wijsheid ten volle tot u itd ru kk ing te laten komen en in en om ons heen bij te dragen aan harm onie. De bron van geluk, deze ‘sham balla’, w aarvan in sommige esoterische teksten sprake is, bevindt zich dus in het diepst van onszelf.De traditionele leringen, dat wil zeggen, de leringen die zijn voort­gekomen uit de o ertrad itie , bieden een goed antw oord op de angs­ten van de mens en vormen een bijzonder m iddel om het geluk te vinden. Toen Jezus verklaarde dat men ‘de keizer moet geven wat de keizer toekomt en God wat God toekomt’, w ilde hij daarm ee zeggen dat het heel gewoon is dat de mens rekening houdt m et de eisen die het m ateriële leven stelt (geven aan de keizer), m aar dat hij ook aan de eisen van het sp irituele leven moet voldoen (geven aan God). Door op beide niveaus actief te zijn, kan hij innerlijke h ar­monie bereiken , een conditio sine qua non voor w erkelijk geluk. H et im pliceert dus n iet dat wij m oeten afzien van fysieke genoe­gens of van de verw orvenheden van de technologie, m aar dat wij ze m oeten m atigen door m iddel van sp iritualite it. H et komt erop neer dat het ideaal voor ieder mens inhoudt dat hij de behoef­ten van zijn tweevoudige n a tu u r m et e lk aar in overeenstem m ing brengt. M aar deze behoeften zijn soms strijdig, wat de kwestie van de vrije wil aan de orde ste lt en de keuze die een ieder moet m aken tussen wat goed en wat slecht voor hem is.[...]

171

Zowel op individueel als op collectief niveau kunnen wij zeggen dat geluk ligt in het diepe verlangen te ‘zijn’, n ie t te ‘hebben’. Dat wat de m ens is, s taat in gelijke verhouding tot wat hij doet, en het­zelfde geldt voor volkeren. Dit wil zeggen dat het leven op aarde is wat m ensen en volkeren er in de loop van de tijd van m aken. Dit is de Wet. Om te zorgen dat de m ensheid geluk c reëert, moet zij van volwassenheid blijk geven en verantw oordelijkheidsgevoel verwerven. Wij weten dat de p laneet ecologisch gezien in gevaar verkeert, dat de m ensheid bedreigd wordt door overbevolking, dat voor de m eerderheid van de m ensen de levensom standighe­den ram pzalig zijn, enz. De oplossing voor deze problem en ligt enerzijds in een sp iritu a lite it die b erust op contact m et God en beoefening van de deugd, en anderzijds in een hum anism e, geba­seerd op het verlangen echte broederlijkheid tussen alle m ensen tot stand te brengen. Door de overw inning van ‘zijn’ op ‘hebben’, van het collectieve op het individuele en van het sp irituele op het m ateriële, zal de m ensheid zich vernieuw en en open staan voor geluk.Tot beslu it w illen wij zeggen, dat het zoeken n aar geluk zowel een individuele als een collectieve zoektocht is en b erust op het ver­langen zichzelf en anderen b ete r te kennen. Absoluut gezien, zou geen enkel mens zich volledig gelukkig mogen voelen zolang hij weet dat er m ensen - vlak bij hem of op duizenden kilom eters af­stand - ongelukkig zijn. Geluk komt dus overeen m et een staat van bew ustzijn die berust op diep hum anistische idealen. H um anism e in de beteken is die de R ozekruisers aan deze term geven, is n iet denkbaar dan via sp iritu a lite it, w ant a lleen in de overtuiging dat hij deel u itm aak t van een goddelijk plan kan de mens boven zich­zelf u itstijgen, voor zijn eigen welzijn en dat van anderen .”

172

LOGEVERHANDELING nr. 55H et begrip God

ALBA

“W ij kunnen werkelijk aan de evolutie meewerken. Ware kennis is gebaseerd op werkelijke verdraagzaamheid; uit werkelijke verdraag­zaamheid vloeit absoluut begrip voort en uit absoluut begrip ontstaat het enthousiasme voor de vrede die verlicht en zuivert.”

173

Nicolai Roerich (1874-1947) K unstenaar en filosoof

Het bewustzijn van de mens is een attribuut van zijn ziel en zijn ziel is een emanatie van God. Daarom kan de mens zich in zijn be­wustzijn met God verenigen en daar inspiratie van ontvangen..

174

Het begrip God

[...]“Een van de belangrijkste vragen die een mens zich kan stellen, is deze: ‘Wie is God?’ of ook wel ‘Wat is God?’ Om te trach ten deze vraag te beantw oorden, is het b e te r God te defin iëren door n aar voren te brengen wat Hij n iét is. Vanuit R ozekru isersstandpunt is n iets m inder ju ist dan Hem als een antropom orf wezen te zien. Hoewel u dat m isschien duidelijk lijk t, moet u n iet vergeten dat m iljoenen m ensen Hem als een opperwezen beschouwen w aar­aan zij n iet a lleen een m enselijke vorm, m aar ook k arak teris tiek m enselijke neigingen en reacties toekennen. Als u de tijd neem t te lu isteren naar diegenen die over hun geloof spreken, zult u op­m erken dat de m eesten van hen God op een antropom orfistische en persoonlijke wijze beschrijven. A nders gezegd: velen p raten over Hem alsof Hij een superm ens is die in de hem el troont en m et de m acht en autorite it van een absoluut vorst over het lot van de stervelingen beslist. E en dergelijke houding v erk laart waarom zo veel gelovigen zijn woede, w raak en verzet vrezen, terw ijl an ­deren Hem ju ist vergeving, goedertierenheid , liefde en alle ken­m erken van een welwillend wezen toeschrijven.H et is duidelijk dat God n iet antropom orf is en dat alle gebreken of alle kw aliteiten die aan de mens worden toegeschreven, n iet op Hem van toepassing kunnen zijn. Hij is evenm in een sp iritu ­ele entite it. Indien wij Hem als zodanig beschouwen, kennen wij Hem een beperk te aard toe die, hoewel onstoffelijk, bepaald zou zijn tot de een of andere sfeer van de onzichtbare wereld. Dit ver­onderstelt dan dat Hij zich slechts van een deel van zijn schep­ping tegelijk bew ust kan zijn; nam elijk het deel w aarover Hij om persoonlijke redenen, en op het moment dat Hij bepaalt, w aakt. In feite komt een dergelijk begrip van God sterk overeen m et het vorige; het enige verschil zit hem in het feit dat de ene zienswijze Hem een fysieke ind ividualiteit geeft en de andere niet. In beide gevallen ech ter worden Hem in te llec tuele en em otionele kenm er­ken toegekend die eigen zijn aan de mens. Deze beide b enaderin ­

175

gen van de Godheid zijn voor een mysticus n iet bevredigend, want ze zijn gebaseerd op een poging het ondefinieerbare te definiëren door m iddel van beperk te term en die u itslu itend op de mens van toepassing zijn.H et is in teressan t op te m erken dat alle m ensen die God zien als een antropom orf wezen, geneigd zijn Hem buiten zichzelf te p laat­sen, ergens in de ru im te of in de hem el. Deze constatering wordt bijzonder evident als wij de godsdienstige en magische e red ien ­sten van prim itieve stam m en beschouwen. De genoem de neiging is natuurlijk , w ant wij kunnen God n iet personifiëren zonder een verschil vast te stellen tussen wat Hij is en wat wij zijn, net zoals wij in het dagelijks leven een verschil tussen onszelf en de mensen om ons heen vaststellen . Toch is een dergelijk verschil ongegrond, w ant God is n iet een aparte en tite it, los van de rest van de schep­ping, m aar m aakt er een wezenlijk deel van u it en doordringt a l­les wat in het universum bestaat. Dit beteken t dat Hij zowel in ons als buiten ons is. Hij d ring t m et andere woorden evenzeer door in de k leinste van onze cellen als in de verst verw ijderde ster. Om die reden is de microkosmos de w eerspiegeling van de m acrokos­mos en zegt de wet van Herm es: CZo boven, zo beneden.’H et beste m iddel om Hem te vatten bestaa t er dus in Hem in het diepst van onszelf te zoeken en zo een eigen begrip van Hem te vormen.Wij kunnen ons natuurlijk afvragen w aarom de m ensen geneigd zijn God te verm enselijken. Dit komt eenvoudigweg doordat de eerste verwijzing die zij tot hun beschikking hebben om Hem te beschrijven n iet verder gaat dan henzelf en de w ereld die zij ob­jec tief w aarnem en. In die zin m oeten wij wel erkennen dat het m oeilijk is een begrip van Hem te vormen zonder Hem zelfs m aar een fractie van een moment te associëren m et zuiver m enselijke begrippen. Wij hebben im m ers allem aal de neiging om dat tas t­baar te w illen m aken wat dat n iet is. U zult trouw ens m erken dat heel veel m ensen n iet in God geloven, alleen m aar omdat zij Hem niet kunnen zien of horen, of kunnen bewijzen dat Hij bestaat. Overigens is een van de grootste kenm erken van onw etendheid het ontkennen van de w erkelijkheid van iets onder voorwendsel dat het geen enkele ind ruk op onze objectieve zintuigen achter­

1 7 6

laat. Wij w eten bijvoorbeeld allem aal dat lucht bestaa t, w ant de w etenschap heeft dat bewezen. Toch wist de prim itieve mens er niets van en stelde hij zich h ierover w aarschijn lijk geen enkele vraag. Bovendien tast het feit dat wij w eten dat lucht b estaa t net zomin de aard ervan aan als de invloed die het op ons heeft. Dit eenvoudige voorbeeld laat duidelijk zien dat het al dan n iet gelo­ven in iets dat aan de zintuigen en de controle van de mens ont­snapt, n iets verandert aan het wel of n iet bestaan ervan.[...]Voor de R ozekruisers is God de universele in telligen tie die de to­ta le schepping heeft bedacht, w aarbij het oorspronkelijke Woord de o ertrilling is die Hij gebru ikte om de gem anifesteerde wereld voort te brengen. Deze in telligen tie is alomtegenwoordig en n iet in tijd of ru im te begrensd. Teneinde het universum te bezielen heeft ze een ziel ingeblazen in alles wat bestaat. N atuurlijk komt deze universele ziel, die zuiver en volm aakt is, in levende wezens het best en m et de m eeste in tensite it tot u itd rukking . Dit komt doordat het leven die ziel schraagt om de evolutie die zij in con­tac t m et de m aterie n astreeft, to t een goed einde te brengen. Van alle schepselen die onze aarde bevolken, vormt de m ens het beste voertu ig voor de universele ziel. Deze betrekkelijke superioriteit is te danken aan het feit dat hij een individuele ziel heeft en over alle vermogens beschikt om de deugden ervan in zijn gedrag tot u itd rukk ing te brengen. Ju is t vanwege zijn zielepersoonlijkheid is ieder m ens in staat door m iddel van zijn eigen ervaringen te evolueren, w ant de zielepersoonlijkheid schenkt hem zelfbew ust­zijn én de m ogelijkheid dit in zijn leven in p rak tijk te brengen.God is w elisw aar onpersoonlijk en mag n iet worden gelijkge­steld aan een antropom orf wezen, m aar dat neem t n iet weg dat de schoonste deugden van de m enselijke aard de u itd rukk ing zijn van zijn volm aaktheid. Wat wij m et andere woorden ‘liefde’ noem en of ‘m ededogen’, ‘goedheid’, ‘oprechtheid’, ‘nederigheid ’, ‘m enslievendheid’, is een u itbreid ing van de goddelijke wijsheid die de mens vanaf het moment dat hij een voldoende gevorderd evolutieniveau heeft b ereik t, kan m anifesteren in zijn gedrag. Dit

177

beteken t dat hoe positiever ons begrip van God is, hoe m eer wij geneigd zijn te handelen in overeenstem m ing m et de edelste ide­alen. De wijze w aarop wij Hem zien, is dus erg belangrijk want d it beïnvloedt ons dagelijkse gedrag en bepaalt grotendeels de richting die wij aan ons leven geven. In feite is het de basis van onze filosofie en d ien t het ons tot gids teneinde onderscheid te kunnen m aken tussen goed en kwaad; een dergelijk onderscheid is nu eenm aal onm isbaar om onze vrije wil positief te gebruiken.[...]Een oud adagium zegt dat men de k u n stenaar aan zijn w erken kent. Als wij d it adagium op God toepassen, hoeven wij m aar aan ­dachtig n aar de n a tu u r en de m ens te kijken om ons een m ening over Hem te vormen. Niemand kan im m ers ontkennen dat flora, fauna en het beste wat de m ensheid in zich heeft, het werk zijn van een in telligen tie zonder weerga. Of wij deze in telligen tie nu ‘Logos’, ‘Jahw eh’, ‘A llah’ of ‘B rahm a’ noem en, zij is de enige bron van alles wat bestaa t en vorm t het grootste m ysterie w aarm ee wij worden geconfronteerd. In feite gelooft een overgrote m eerder­heid van de m ensen in het bestaan van God en trach t Hem m eer of m inder bew ust te kennen. H et verschil tussen hen is vooral de wijze w aarop zij zich Hem voorstellen, Hem vereren, en in hun leven het geloof dat hen bezielt in p rak tijk brengen, w aarbij de verschillen hoofdzakelijk verband houden m et de invloed die de godsdiensten op hen uitoefenen. Bovendien zou er, als allen zich overeenkom stig de m eest positieve kan ten van hun religie gedroe­gen, tussen alle volkeren en rassen vrede heersen.

Vanuit de Rozekruisersontologie bezien, is God dus de in telligen­tie, de k rach t en de energie die aan de oorsprong van de hele schepping staat en van alles wat deze bevat, zowel op de zicht­bare als de onzichtbare niveaus. Als zodanig zijn wij n iet in staat ons een voorstelling van Hem te m aken of Hem te kennen. Wij kunnen echter wel een besef krijgen van de w etten w aardoor Hij zich in het universum , de n a tu u r en de mens m anifesteert. In feite

178

ligt in het begrip van en het respect voor deze wetten, die wij als ‘kosmisch’ of ‘goddelijk’ kunnen betitelen, het geluk waarnaar wij verlangen. Vanzelfsprekend veronderstelt dit dat wij ze bestu­deren, iets waar mystici in het algemeen en Rozekruisers in het bijzonder zich op toeleggen.”

179

180

D e ‘ROSE-CROIX UNIVERSITY INTERNATIONAL’

181

182

D e ‘ROSE-CROIX U NIVERSITYINTERNATIONAL’ (RCUI)

Sinds het begin van de tw intigste eeuw functioneert onder auspi­ciën van de AMORC de Rose-Croix University In ternational, een instituu t dat als kader dient voor onderzoek op diverse gebieden zoals kunst, m ilieukunde, geneeskunde, egyptologie, psychologie, muziek, esoterische trad ities uit het verleden en natuurw eten ­schappen.In principe zijn de verhandelingen en onderzoeksresultaten van de RCUI voorbehouden aan de leden van de R ozekruisers Orde AMORC, die ze ontvangen in de vorm van afleveringen bij de les­sen. M aar omdat ze w ellicht in teressan t zijn voor m ensen die geïn­teresseerd zijn in sp iritualite it, zijn sommige ervan voor iedereen toegankelijk , m et nam e via lezingen en sem inars, m aar ook via boeken. A ndere worden gepresenteerd in het d riem aandelijks tijd schrift ‘de Roos’ en in het ‘Rose-Croix Jo u rna l’, die ook b e­doeld zijn voor niet-leden.Hoewel de lezingen en sem inars van de RCUI geleid worden door Rozekruisers, is het n iet de bedoeling dat ze u iteenzetten wat de AMORC exact onderwijst over de betreffende them a’s, w ant dit onderricht ontvangt men alleen als men de m onografieën van de Orde bestudeert, en deze worden uitslu itend aan leden toegezon­den. De lezingen en sem inars geven eerder een sp iritualistische visie op de behandelde onderw erpen, die vanzelfsprekend het stem pel van de Rozekruisersfilosofie draagt.In N ederland bestaa t geen afdeling van de RCUI, m aar wel wor­den er al decennia lang m ystieke en cu ltu rele activ iteiten ont­plooid die gevat zijn in de term ‘AMORC-Academie’. In dit kader worden lezingen en soms cursussen gegeven die betrekking heb­ben op de R ozekruisersleringen en de Rozekruisersfilosofie, de herm etische en hedendaagse filosofie, de psychische s tru c tu u r van de mens en vele andere onderw erpen. Deze lezingen en/of

183

cursussen kunnen door leden en meestal ook door niet-leden wor­den bezocht.Enkele uitgewerkte lezingen van de RCUI uit de Franstalige Jurisdictie:

184

SECTIE GENEESKUNDEEmoties en stress

“Naast andere deugden is de ware mysticus te herkennen aan het feit dat hij het voorbeeld geeft, zo niet van stilte, dan toch minstens van verbale gematigdheid. Hij spreekt slechts weloverwogen, dat wil zeg­gen, zelden, en de woorden die hij spreekt, zijn rijk aan diepe beteke­nis.”

Jeann e Guesdon (1884-1955) Filosofe

185

Niet onze onvolm aaktheid op zich tre ft blaam , w ant die onvol­m aaktheid rech tvaard ig t onze aanw ezigheid op aarde. Ju is t in contact m et anderen doen wij te weinig pogingen volm aakter te worden.

186

Emoties en stress

“Ons organism e heeft ru st nodig, m aar als wij over een bepaalde drem pel van fysieke of m entale verm oeidheid heen zijn, ontstaat er een vicieuze cirkel. Bij oververm oeidheid kunnen we n iet u it­rusten , m aar hoe m inder we u itrusten , hoe verm oeider we wor­den. Op zo’n moment m oeten wij onze toevlucht nem en tot een ontspanningsm iddel naast de slaap om een begin te m aken met het verm inderen van de spanningen en een licham elijk en psycho­logisch herstelproces op gang te brengen dat onze levenskracht w eer in balans brengt. Deze ogenblikken van herstel zijn slechts mogelijk door ontspanning en door het tijdelijk opzij zetten van alles wat niet van het ‘h ier en nu’ is.Sommige m ensen kunnen hard en lang w erken zonder zichzelf lange rustperioden te gunnen. A nderen zijn gauw moe en tobben snel over problem en op het werk of over zorgen in het gezin. Voor beide typen is ontspanning een niet te verwaarlozen m iddel tot herstel, want het stelt hen in staat w eer tot ru st te komen; en deze rust m aakt het vervolgens mogelijk betere p restaties te leveren. Zoals iedereen weet, w erken wij veel efficiënter als wij u itgerust zijn. H et is dus belangrijk om te leren ontspannen, zodat wij ons bete r kunnen concentreren op de plichten en verantw oordelijk­heden die op onze schouders rusten bij onze verschillende dage­lijkse bezigheden.

De invloed van emotiesElke dag ondergaan wij negatieve em oties en spanningen die van invloed zijn op onze stofwisseling en onze m entale proces­sen. Als wij vaak aan dergelijke invloeden blootstaan en het er steeds m eer worden, veroorzaken ze een stress w aarvan we ons tijdens de nach trust m aar moeilijk los kunnen m aken. Feitelijk is die stress de oorzaak van de slapeloosheid. In w aaktoestand heeft stress invloed op ons hele lichaam doordat ze het ritm e van de adem haling, de bloedsomloop, de zenuwenergie, enz. verandert.

187

Toenemende bezorgdheid heeft zelfs stoornissen in de spijsver­tering tot gevolg. Bovendien leid t stress in alle gevallen tot ver­lies van de energie die voor constructieve doeleinden had kunnen worden gebruikt.O ntspanning, gebaseerd op ju iste diepe adem halingen en op p e­rioden van goed gerichte m editatie , vormt een m ethode om de oorzaken van verm oeidheid en stress te bestrijden . Ze m aakt het mogelijk de aanvallen van buitenaf, die onze levenskracht ver­storen, te neu tra liseren . Ze reg u leert onze essentiële lichaam s­functies, zoals ons sp ijsverteringsstelsel, ons hart- en vaatstelsel, ons lym festelsel en ons zenuwstelsel. In één woord: ze geeft rust. La Rochefoucault zei al in de zeventiende eeuw: ‘Indien men geen rust in zichzelf kan vinden, is het zinloos die ergens anders te zoeken.’ Als wij im m ers al onze zorgen en problem en m et ons m eetorsen, zoeken we tevergeefs vrede door ons huis te ontvluchten. Ons ont­spannen, beteken t dus onszelf terugvinden , doordringen in ons innerlijk universum om onze ideeën en gevoelens opnieuw te or­denen en in onze sp irituele n a tu u r nieuwe k rach t te vinden.Door w etenschappelijk onderzoek op het gebied van de neurologie kunnen wij tegenwoordig het functioneren van de hersenen b eter begrijpen en ook de m anier w aarop de ziel het fysieke lichaam , en m et nam e de hersenen, gebru ik t om h aar incarnatie te voltooien. Zo is door diverse experim enten aangetoond dat de hersenhelften n iet a lleen de zetel zijn van onze zintuiglijke gew aarwordingen en onze w ilsuitingen, m aar dat zij eveneens gebieden bevatten w aar onze em oties, onze verlangens en onze behoeften worden ge­wekt. Verscheidene van deze gebieden zijn door de wetenschap in k aa rt gebracht. H et is belangrijk te verm elden dat de linkerher- senhelft plaats biedt aan de emoties die wij kunnen aanduiden als ‘positief’, zoals m ededogen, vreugde, liefde, gem oedsrust, m ystiek streven, enz. In de rech terh ersenh elft v inden we de tegenoverge­stelde em oties die wij ‘negatief’ noem en, zoals het vernietig ings­instinct, woede, haat, jaloezie, enz.Na observatie van m ensen bij wie door een ongeluk bepaalde ge­bieden in de hersenen w aren vernietigd, hebben w etenschappers

188

ontdekt dat er tegenover de beschadiging een em otionele tegen­hanger bestaat. Zo hebben zij opgem erkt dat een beschadiging van de rech terhersenhelft het verschijnen van positieve emoties kan bevorderen, w ant in dat geval overheerst de lin k erkan t van de hersenen. Andersom, als bij iem and het deel van de linker- hersenhelft is beschadigd dat overeenkom t m et het gevoel van bijvoorbeeld vreugde, dan reageert die persoon m et perm anente droefheid. In de hersenschors schijnen dus evenveel positieve als negatieve potentiële vermogens aanwezig te zijn.In zekere zin beteken t dit dat de mens zijn gevoelens kan kiezen en dat hij de positieve of negatieve kan t van zijn em oties kan onder­d rukken of versterken. D aardoor wordt duidelijk hoe belangrijk stress is, n ie t om de stress op zich, m aar vanwege de emotionele reacties die stress tew eegbrengt. In tegenstelling tot de m ening van de w etenschappers die op dit gebied w erken, kunnen wij ech­te r n iet stellen dat de bron van onze em otionele toestanden zich in de hersenen bevindt. Wel kunnen we zeggen dat de hersenhelften de em oties onthullen die wij objectief erv aren en dat, al naarge­lang de situatie , de bew uste reactie erop zich afspeelt op het n i­veau van de buitenste hersenen (de hersenschors of cortex) of van de d ieper gelegen gebieden (het lim bisch systeem). Onderzoek h ierom tren t heeft het functioneren ervan aangetoond.

De emotionele circuitsStudies over p rikkeling van de hersenen hebben geleid tot de ont­dekking dat bij stress bepaalde circuits gebru ik t worden in de b in ­nenste hersenen - in de w etenschap het lim bisch systeem genoemd. Dit systeem wordt onder m eer gevormd door de hypothalam us, de hippocam pus en de amygdala. V anuit R ozekruisersoogpunt is de hypothalam us de zetel van het psychisch bewustzijn. De hippo­campus en de am ygdala zijn zeer belangrijke verbindingszones tussen de hypothalam us, de cortex en de epifyse (de pijnappel- klier), die, sam en m et de bijbehorende zenuwvlecht (de epifyse plexus) in verbinding staat m et het zielebewustzijn.

189

De hippocam pus kunnen wij beschouwen als het gebied w aar de begrippen goed en kwaad worden bepaald. In d it gebied vindt eveneens de analyse p laats van de begrippen die het innerlijk zelf - dankzij het contact m et de ziel en het Goddelijke dat het door tussenkom st van de p ijnappelk lier b ere ik t - als w aar her­kent. E xperim enten hebben tevens aangetoond dat de circuits die door deze zone lopen, bij stress tegengestelde gevoelens en reacties kunnen opwekken. M om enteel onderscheidt m en vier hoofdcircuits: het circu it van angst of zelfvertrouw en en dat van behoefte of begeerte , van onachtzaam heid of zelfoverstijging en van zwakheid of moed. Al deze circuits volgen ongeveer dezelfde route. Nadat ze de zone van de hippocam pus en de hypothalam us zijn gepasseerd, volgen ze de re ticu la ire form atie in de hersen­stam w aarna ze in de richting van het autonome zenuwstelsel ver­der gaan. Al naargelang deze circuits beïnvloed worden door de zones van de linker- of de rech terhersenhelft, worden ze positief of negatief. Zo kan eenzelfde stress leiden tot het gebruiken van een circuit m et een negatieve tendens en zich u iten in angst en zwakheid, of leiden tot een positieve tendens zoals zelfvertrou­wen en moed.Los van de vier hierboven genoem de circuits, b estaa t er nog een aantal: voor vreugde of droefheid, voor gem atigdheid of woede, voor hoop of wanhoop en voor optim ism e of pessim ism e. Dankzij deze verschillende circuits e rv aa rt ieder mens reacties als an t­woord op de stress en de prikkels die door zijn hersenen worden geregistreerd. M et andere woorden, hij ondergaat objectief in ­d rukken die wij ‘em oties’ noem en en die door de hersenhelften slechts tot u itd ru kk in g worden gebracht. H et innerlijk zelf kan de aard van deze em oties aanpassen en veranderen. Dit beteken t dat wij kunnen kiezen tussen de twee aspecten van de m enselijke aard, het positieve en het negatieve. De graad van ontw ikkeling van ieder m ens is bepalend voor die keuze en m aakt het hem mo­gelijk de verhevenste bew ustzijnstoestanden tot u itd rukk in g te brengen.Wat gebeurt er nadat er een em otie is ontstaan? H ierboven heb­ben wij al aangegeven dat de bij stress gebru ik te circuits door

190

het gebied van de hypothalam us lopen en dat dit gebied tot het autonome zenuwstelsel behoort. Al naargelang de specifieke aard van deze circuits ontstaan er in het hele lichaam verschillende toestanden onder invloed van elke em otionele instrom ing. Als de instrom ing van dien aard is dat ze ru st in ons tew eegbrengt, sti­m uleert ze de functies van het parasym pathische zenuwstelsel, w aardoor alle belangrijke lichaam sfuncties gespaard worden: het h a rt gaat langzam er kloppen, de adem haling wordt rustiger, de spierspanning verm indert en de sp ijsvertering wordt bevorderd. Als de instrom ing daaren tegen gericht is op m eer fysieke verlan­gens en begeertes, dan gebru ikt ze het sym pathische zenuwstelsel: de hartslag en de adem haling versnellen, hetgeen levenskracht verbruik t. In bepaalde om standigheden, zoals w anneer er een b e ­roep wordt gedaan op de circuits van angst, zw aarm oedigheid of droefheid, scheiden de hypothalam us, de hypofyse en de b ijn ie­ren bepaalde horm onen af. Deze secretie veroorzaakt in te rn een ernstig en langdurig verstoord evenwicht, dat daarna heel moei­lijk op te heffen is. De gevolgen ervan zijn slapeloosheid, hoge b loeddruk of u itputtingsziekten .

De oorsprong van stressO vereenkom stig het belang van de negatieve em otie die is ont­staan , komt er een orthosym pathische reactie op gang die het d irecte antwoord op de stress vormt. Kort en plotseling ste lt de re ­actie alle receptoren van het autonome zenuwstelsel in werking. Dit veroorzaakt eveneens het versnellen van de hartslag en de adem haling en het sam entrekken van de k leine perifere bloed­vaten zodat het bloed n aar de spieren en de belangrijke organen kan vloeien; de pupillen worden k leiner; en in de handpalm en en op het voorhoofd verschijnt zweet. H et valt n iet te zeggen of de circuits die nu ontdekt zijn, alle tot hetzelfde resu ltaa t leiden. H et is bijvoorbeeld mogelijk dat de circuits van woede gepaard aan wrok geen orthosym pathische reacties opwekken, m aar een tw eede type aanpassingsreactie tew eegbrengen die de hypofyse en de b ijn ieren tot actie aanzetten.

191

De aanpassingsreacties zijn geleidelijker en bestendiger van aard. Wegens de afscheiding van corticoïden door de b ijn ieren kun­nen wij m et nam e de aan tasting van eiw itten van het im m uunsy­steem , van de spieren, de bo tten en de bloedvaten noemen. Deze aantasting veroorzaakt o.a. een afnam e van de botm assa, en er kunnen aandoeningen ontstaan zoals een verhoogde bloeddruk, gew ichtstoenam e en vooral een verzw akt afw eersysteem . In het algem een kunnen we zeggen dat de negatieve reactie op stress - wat wil zeggen dat de rech terh ersenh elft en de circuits die wij zojuist hebben beschreven, worden ingezet - een innerlijke onba­lans m et zich m eebrengen. Dit leidt w eer tot onaangepaste reac­ties die het organism e gevoelig m aken voor infecties.Stress is n iet altijd negatief, w ant de em oties die erdoor ontstaan, kunnen het organism e ten goede komen. Dat is het geval w an­neer iem and zo gem otiveerd is door een doel dat hij al zijn energie m obiliseert. De stress die in dergelijke om standigheden optreedt, kan de verbindingen tussen de cortex en het lim bisch systeem her­stellen of versterken. Bovendien kan, als de persoon tot in trospec­tie of m editatie geneigd is, de hypothalam us d aarn a een gunstig antwoord op die stress geven en de perifere delen van de linker- hersenhelft activeren. In die om standigheden kan het verdedi- gingscircuit, het c ircuit van zelfoverstijging of dat van verheven verlangens worden geactiveerd. Zo kan een bedreigende situatie een positief resu ltaa t hebben indien het individu welbewust er­voor kiest te reageren door m iddel van zijn linkerhersenhelft en de circuits van positieve aspiraties. H et is heel in teressan t deze circuits te kennen, w ant zij stellen het innerlijk zelf in staat op­bouwende em oties te ontw ikkelen door gebruik te m aken van de zone van de hypothalam us.H et zijn de positieve circuits die een d ier ertoe drijven voedsel en beschutting te zoeken, en die het zijn instinct en nieuwe ei­genschappen doen ontw ikkelen. De m ens stim uleren ze ertoe zich essentiële vragen over het leven te stellen en zich te in teresseren voor de grote m ysteries van het bestaan. Vaak worden ze actief na gebeurten issen die heftige em oties oproepen, zoals het verlies van een d ierbare , een ongeval of een belangrijke verandering op

192

beroepsgebied. N iettem in kunnen bepaalde m ystieke m ethoden, zoals visualisatie, m editatie en gebed ze d irect in werking stellen door tussenkom st van de epifyse zonder dat stress van buitenaf noodzakelijk is. In die om standigheden zijn de em oties d irec t af­komstig van de hoogste niveaus van het m enselijk bew ustzijn dat een is m et het universele bewustzijn. H et schijnt dat het aanstu ­ren van de em oties dan afkom stig is van de psychische centra , in het bijzonder van het pijnappelcentrum .

Het ‘positiveren’ van de emotiesDe energie die via de plexus door de psychische centra wordt doorgegeven, kan te r hoogte van de hypothalam us een energ ie­concentratie veroorzaken die, geprojecteerd op de zones van de linkerhersenhelft, wordt ervaren als zeer hoogstaande em oties, zoals liefde, mededogen, seren ite it, enz. H et is daarom voor ons evenwicht erg belangrijk de ontw ikkeling te bevorderen van re ­flexen die tot een eenw ording leiden tussen de universele ziel, het innerlijk zelf en het objectieve zelf. Tijdens een dergelijke eenw ording schijnt vooral het parasym pathische zenuwstelsel ac­tief te zijn. H et bespaart levenskracht en b reng t de psychische energie in al onze organen in evenwicht om de regeneratie er­van te bevorderen. Als we geleerd hebben te ontspannen en te m editeren, kunnen wij het beste antwoord op de stress van het dagelijks leven krijgen: sommige m ensen zouden het ‘gezond ver­stand’ noem en, de ‘stem van de w aarheid’ of ook wel wat de oude E gyptenaren ‘M aat’ noemden. De reactie op stress wordt dan waardevol en positief w aardoor we m ystiek gezien boven onszelf kunnen uitstijgen.Sam envattend kunnen wij zeggen dat stress voornam elijk afhangt van de m anier w aarop de mens op zijn em otionele im pulsen rea ­geert. Ofwel hij volgt het c ircuit van een verlangen dat hem ertoe aanzet een adequate en positieve oplossing te vinden, ofwel hij laa t zich m eeslepen door circuits die de gebieden van de rechter- hersenhelft in werking stellen, wat schadelijk is voor zijn gezond­heid, omdat het n iet aanslu it bij zijn fysieke en psychologische

193

evenwicht. Dit wil n iet zeggen dat de em oties u it deze zones nega­tief van oorsprong zijn of verbonden m et kwaad. We m oeten ons eerder rea lise ren dat de prehistorische mens ze nodig had omdat ze zijn enige verdedigingsm iddel w aren. H etzelfde geldt voor de huidige lagere diersoorten.Door deze u itleg over de recente ontdekkingen op dit gebied kun­nen wij bete r begrijpen hoe negatieve gedachten en em oties, zo­als afgunst, jaloezie, haat, woede, rancune, m aar ook spijt, angst, vrees en pessim ism e, circuits op gang brengen die het evenwicht van ons innerlijk zelf en de psychische cen tra negatief beïnvloeden. D ergelijke gedachten en em oties creëren funeste om standighe­den voor het organism e en belem m eren de norm ale doorstrom ing van de levensenergie via het autonom e zenuwstelsel. Positieve gedachten daaren tegen, zoals naastenliefde, vrijgevigheid, verge­ving, verdraagzaam heid, vriendschap, b roederlijkheid en liefde stim uleren bepaalde psychische centra en brengen de circuits die onze plexus, onze organen en onze cellen regenereren , in bew e­ging. Tegelijkertijd verheffen ze onze persoonlijkheid tot een gro­tere harm onie m et het Goddelijke en zorgen ze voor een betere gezondheid. Wij m oeten dus in het bijzonder op onze gedachten le tten , en ons bew ustzijn nooit te lang door negatieve em oties la­ten overspoelen.”

194

SECTIE EGYPTOLOGIEH et Egyptische m onotheïsme

FORMA

Spiritus General NAT URA

uno JupiterSaturnusEx Centro in Centru

MysteriaPotentuVirtus ireanum

Mercurius

NATURA

Lapis Philosoph. SPE RMA

\ . ad /( ° r 1 A r g e n t ]

“Ik ben schuldig aan oorlog wanneer ik denk dat ikzelf en de mijnen bevoorrecht moeten worden in relatie tot anderen, wanneer ik denk dat iemand op de plaats waar hij geboren is moet leven en wanneer ik geloof dat anderen mijn opvatting over God moeten delen.”

Ralph M axwell Lewis (1904-1987)Filosoof

195

Ook al is verdraagzaam heid een deugd, wij m oeten er wel grenzen aan stellen , in die zin dat to lereren hetgeen n iet geto lereerd mag worden, geen proeve is van wijsheid, m aar een teken van zwak­heid.

196

Het Egyptische monotheïsme

“H et is een even boeiende als netelige opgave om het them a van het m onotheïsme in het oude Egypte aan te snijden. Al zijn de specialisten het over veel punten m et e lk aar eens, hun conclusies lopen sterk uiteen. Wij hebben dan ook n iet de p re ten tie h ier een defin itief antwoord te geven, m aar w illen alleen enkele elem en­ten ter overweging aandragen. Omdat wijzelf deel u itm aken van een joods-christelijke wereld kunnen talloze vooroordelen ons b e ­le tten andere vormen van religieus denken dan de onze goed te analyseren. M aar ook specialisten behoren vaak tot een bepaalde godsdienst en beoordelen vanuit die overtuiging het geloof van anderen. Verder zou het ook zinloos zijn ten koste van alles Egypte voor te stellen zoals wij zouden w illen dat het was. Wij kunnen het beter nem en zoals het is: zo heeft het ons heel wat m eer te leren.

Monotheïsme in het algemeenVolgens encyclopedieën is m onotheïsme de godsdienstvorm die leert dat er slechts één God bestaa t, wat expliciet iedere andere godheid uitsluit. De godsdienstgeschiedenis noem t in het alge­m een slechts drie grote m onotheïstische godsdiensten: het joden­dom, het christendom en de islam. H et polytheïsm e erkent het bestaan van m eerdere góden. M aar dit is de definitie van de mono- theïsten , die er bijna altijd een negatieve connotatie aan gegeven hebben. In feite hebben zij m eestal getracht andere gedachtew e­relden, w aarvan ze n iet veel begrepen m aar die zeer rijk w aren, te verw erpen en hun eigen idee van de ‘ware God’ m et geweld op te leggen. Bovendien m aakten zij vaak geen onderscheid tussen de m isschien wat eenvoudige volksreligies en de denksystem en w aarin de mens com m uniceerde m et de grote krachten van het universum , de vele m anifestaties van één enkel principe.Voor een atheïstische of s trik t neu tra le toeschouwer is de grens tussen monotheïsme en polytheïsm e n iet gem akkelijk te trekken. Zo biedt het christelijke m onotheïsme geen s trik t vastgelegde

197

kenm erken. H et begrip D rie-eenheid bijvoorbeeld roept vragen op. Iem and die room s-katholiek is, heeft vaak al grote m oeite om de natuur van God de Vader precies te begrijpen; en de verschil­len die er tussen God, Jezus, de C hristus en het H eilig H art b e ­staan , zijn voor hem u iterst verw arrend. Hij denkt gewoon dat ‘het allem aal een b ee tje hetzelfde’ is. Zo zou men ook iets van polytheïsm e kunnen zien in de heiligenverering of de verschil­lende vormen van verering van de M aagd M aria als ‘Onze Lieve Vrouwe van P arijs’, ‘Onze Lieve Vrouwe van L ourdes’ of ‘Onze Lieve Vrouwe van F atim a’. Toch ziet iem and die room s-katho­liek is h ierin slechts de verschillende voorstellingen van de ene Maagd M aria, wat volkomen respectabel is. Zelfs de islam , w aarin de eenheid van God evident is, verw ijst n aa r God m et 99 ad jectie­ven. Ook in het jodendom wordt Hij m et verschillende nam en aan ­geduid. Deze opm erkingen laten duidelijk zien dat polytheïsm e en m onotheïsme begrippen dekken die in wezen n iet noodzakelij­kerwijs tegenstrijd ig zijn.Veel egyptologen hebben in de ‘polytheïstische’ teksten die zij b e­studeerden onverw achte zinsw endingen aangetroffen. W anneer we de beroem de boeken van w ijsheid lezen, die vanaf het Oude R ijk tot in de tijd van de P tolem eeën geschreven w erden, consta­teren we m et verbazing dat de auteurs gewoon over God in het enkelvoud spreken, zonder nadere precisering. E tienne Drioton denkt zelfs dat ‘het monotheïsme in feite van de boeken van wijsheid afkomstig is’. Zo lezen we bijvoorbeeld in de ‘Spreuken van Ptah- hotep’, van rond 2500 v. Chr.: ‘Niet de ideeën van de mensen worden verwezenlijkt, maar Gods plan.’ Ten tijde van de tiende dynastie lezen we in de In stru ctie voor koning M erikare: ‘God kent wie voor Hem werkt.’ Nog verrassender is, dat lang voor Achnaton, de mys­tieke en m onotheïstische farao, de P iram ideteksten verklaren dat de god N efertoem (de oer-Lotus) ‘zonder gelijke’ is. L ater richten veel hym nen voor zeer verschillende góden zich tot hen m et de woorden: ‘Gij, de enige God, die geen gelijke heeft.’ Onder Am enhotep II (1430 v. Chr.) verk laart de beroem de hym ne aan Amon-Ra, die thans in Cairo bew aard wordt: ‘Hij is de Enige, er is geen ander dan Hij onder de góden.’ L ater wordt Amon tw eem aal ‘de Enige onder de E nigen’ genoemd.

198

Het Egyptische monotheïsmeVoor de E gyptenaar bevat dit alles beslist geen tegenstrijd ighe­den. Voor hem is iedere godheid op een bepaald moment de enige God zonder gelijke, w ant iedere god is slechts een van de aspecten van het to tale goddelijke. H et is n iet mogelijk hem te reduceren tot één enkele naam , één enkel aspect, één enkele definitie. De egyptoloog Max Guilmot sp reekt van een ‘m onotheïsm e m et fa­ce tten ’ en Serge Sauneron verk laart: ‘Zo bestond er in Egypte altijd al, op de achtergrond van het niet te ontkennen polytheïsme, een zeer algemeen verbreid geloof in de universaliteit en het unieke van een god­delijk wezen, dat geen naam en geen vorm had, maar in staat was alle namen en vormen aan te nemen.’ Deze vorm van denken, w aarin iedere god als de enige wordt beschouwd, verbaast ons misschien, m aar hij verberg t een grote wijsheid, ‘want,’ zegt Sauneron, ‘op ieder moment kon de gewone Egyptenaar alle attributen van de god­delijke macht toekennen aan welke godheid dan ook die in zijn ogen de belangrijkste god was; één god die voor hem op een bepaald moment alles betekende.’E r is nog een in teressan t verschijnsel dat de aandacht van iedere egyptoloog trek t: het syncretism e. In tegenstelling tot een gangba­re opvatting zijn Egypte en de godsdienst van dat land in de loop der eeuwen sterk geëvolueerd, en de theologen hebben getracht, vaak m et veel succes, verschillende góden tot een enkele godheid terug te brengen w anneer zij verw ante of com plem entaire eigen­schappen ontdekten. Zo ziet men bijvoorbeeld afbeeldingen van H athor (met hoorns rond een zon) w aarbij een hiëroglyfentekst h aa r ondubbelzinnig als Isis om schrijft. E r zijn veel a fbeeld in ­gen van H athor die Horus de borst geeft, ofschoon die rol aan Isis voorbehouden zou m oeten zijn. Zelfs de zon, die toch uniek in h aar voorkomen is, wordt ‘C hepri’ genoemd bij zonsopgang, ‘R a’ op h aar hoogste pun t en ‘Atoem’ bij zonsondergang. H ieraan kan men goed zien dat de E gyptenaar er behoefte aan h eeft m eer na­men en kw alificaties voor een god te bedenken om zo zijn n atu u r be te r te kunnen begrijpen , net zoals de christenen de n a tu u r van God zien via de Vader, de Zoon en de H eilige Geest. In dezelfde tra n t tonen sommige Egyptische schilderingen ons een godheid

199

m et sam engestelde a ttrib u ten , w aarbij de teksten ons m eedelen dat het hierbij gaat om Ptah-Sokaris-Osiris: drie in één als het ware.Een scène in het prachtige graf van koningin N efertari, de echt­genote van Ram ses II, toont ons Isis en Nephtys die sam en Osiris bescherm en. Deze heeft m erkw aardigerw ijs het hoofd van de zon- neram . H et m eest bijzondere ech ter is de tekst rond deze scène. R echts kan men lezen: R a rust in Osiris’ en links: ‘Osiris rust in Ra.’ Dit is wel een van de m eest bew onderensw aardige teksten w aarin Egypte ons toont welke opvatting men toen van het Goddelijke had. Ra is de zonnegod bij u itstek , de god van de eeuwige w eder­geboorte door m iddel van de zonnecyclus, en Osiris is de vorst van de eeuw igheid, de heer van de eeuwige w edergeboorte door de cycli van de aarde en de plantengroei. De k rach ten van het licht en van de duisternis van de aarde vullen e lk aar dus aan en gaan geheel in e lkaar op, terw ijl ze toch hun eigen iden tite it behouden: twee góden die m et e lk aar verbonden zijn als m anifestatie van een grote universele wet.Ten slotte nog een laa tste c itaat om te laten zien hoe het unieke zich m an ifesteert in het veelvoudige, volgens een denkbeeld uit de tijd van Ram ses II dat een duidelijke verw antschap m et de christe lijke opvatting van de D rie-eenheid vertoont: ‘Drie zijn alle góden: Amon, Ra en Ptah. Zij hebben hun gelijke niet: zijn naam is verborgen als Amon, Ra is zijn gelaat; Ptah is zijn lichaam ... Amon, Ra en Ptah, dat is dus drie.’ E r is sprake van drie góden, m aar het bezittelijk voornaam woord ‘zijn’ wordt gebru ik t alsof het om een enkele godheid ging. De neiging b estaa t Amon h ie r te vergelijken m et de Noüs en m et God de Vader; P tah m et de Logos en m et de Zoon, het Woord; en Ra m et de levensadem en de H eilige Geest, ofschoon zo’n vergelijk ing n iet echt w etenschappelijk is. We kun ­nen slechts een soort verw antschap aanduiden ...

200

De godsdienst van AchnatonIn iedere studie over het m onotheïsme neem t de godsdienst van Achnaton, die van ongeveer 1371 tot 1354 voor onze jaarte llin g regeerde, een bijzondere plaats in. Van zijn geschiedenis is nog altijd zeer weinig bekend en ze stelt ons voor veel raadsels. M eer dan tw eederde van de plaats w aar hij gewoond heeft, moet nog opgegraven en onderzocht worden. In die achttiende dynastie, die Amon, een tot dan toe tam elijk onbekende god, tot de belangrijk ­ste godheid van de staat gem aakt heeft, verw erven de priesters door onachtzaam heid van de koningen een zo grote m acht dat zij de farao verhinderen te regeren zoals hij dat zou willen. A m enhotep III en zijn zoon A m enhotep IV w illen beiden een eind m aken aan deze exorbitante en onaanvaardbare m acht, die trouw ens alleen m aar op grond van een koninklijk besluit bestaat. In het vijfde of zesde jaa r van zijn regering verlaat A m enhotep IV Thebe, de tra ­ditionele hoofdstad van de dynastie, en sticht m idden in de woes­tijn een nieuwe stad w aar hij gaat wonen: Achetaton (de horizon van Aton). Vervolgens ontneem t hij de priesters van Amon alles wat zij bezitten: hun privileges, hun bezittingen en hun gezag.Wat nog nooit eerder in de geschiedenis van Egypte voorgekomen is: hij verandert ook zijn naam Am enhotep (‘Amon is tev reden’) in Achnaton (‘D ienaar van Aton’ of ook wel ‘goddelijke ziel van Aton’); twee com plem entaire vertalingen. De god Amon wordt verbannen, en zijn naam wordt uitgew ist en tot boven in de obe­lisken weggehakt. Alle voorouderlijke góden worden uitgebannen en slechts één enkele blijft behouden, de zonnegod Aton, afge- beeld als een zon w aarvan de stra len in handen eindigen. Voor de neusgaten van de koninklijke personages houden deze stra len de k ru isen van het eeuwige leven. Aton, vader en m oeder van de m ensen, m anifesteert zich als zodanig in de koning en in koningin N efertiti. Deze nieuwe godsdienst is sterk geïnspireerd door de theologie van Heliopolis, de ‘stad van de zon’, m aar vertoont een revolutionair kenm erk: er bestaa t slechts één enkele zonnegod en alle andere góden worden genegeerd. Zonder dat wij ons in de po­lem ieken van de specialisten w illen mengen, kunnen wij toch wel aannem en dat het h ier om monotheïsme gaat.

201

H eel uitzonderlijk is dat de theologische definitie van de naam Aton in twee cartouches geschreven wordt, als voor een aardse lconing die zijn jubileum viert. Tijdens de eerste acht jaren van Achnatons regering verk laren deze cartouches: H ij leeft, Ra- Harachte, die zich aan de horizon verheugt in zijn naam Sjoe, die in de zonneschijf is.’ Wij zien h ierin de nam en Ra, Horus en Sjoe (het licht). Ra en Horus versm elten tot Ra-Horus van de horizon, in het Egyptisch ‘R a-H arachte’. Deze eerste constatering wekt niet de ind ruk dat het hierbij om een heel streng m onotheïsme gaat. Bovendien laat A chnaton zijn eerste cartouche vaak volgen door de u itd rukk ing ‘die leeft volgens M aat’, w ant M aat, de dochter van Ra, wordt nog steeds vereerd in h aa r hoedanigheid van gerechtig­heid, w aarheid en kosmisch evenwicht. Ook sym boliseert zij in deze periode de levensadem . H ier kunnen wij nog aan toevoegen dat op een van de grensstèles rond het gebied van Tell-el-Amarna geschreven staat: ‘Het graf van de stier Mnevis zal uitgehakt worden in de oostelijke bergen van de Horizon van Aton, en daar zal hij begra­ven worden.’Ra, Horus, Sjoe, M aat, de dochter van Ra, de stier M nevis, het zijn allem aal vreem de en storende elem enten in een context w aarvan wij gezegd hebben dat die m onotheïstisch was! Deze gedachte is ook Achnaton zelf w aarschijn lijk n iet ontgaan, w ant hij heeft ge­leidelijk te werk m oeten gaan om Egypte voor te bereiden op een nieuwe fase, beginnend in het ja a r 9 van zijn regering. Inderdaad evolueert de theologie en er verschijnt een nieuwe cartouche voor Aton: H ij leeft, Ra, de vorst van de horizon, die zich aan de horizon verheugt in zijn naam Ra, de Vader, die komt in de zonneschijf.’ De nam en Horus en Sjoe zijn d itm aal verdw enen, m aar de naam Ra blijft. In feite wordt a lleen het universele, goddelijke principe aanbeden: Ra, schepper en vader van alle m ensen. Aton, de zon­neschijf, is er de m anifestatie van die op het gehele aardopper­vlak zichtbaar en voor alle volkeren b ere ikbaar is. Zo is dus de zon, Aton, onderw erp van een cultus om dat het absolute godde­lijke principe, Ra de vader, zich erin m anifesteert.A lleen de farao kent de bedoelingen van deze god, die zelfs niet ‘N etjer’ genoemd wordt, zoals de andere godheden: ‘U bent in mijn

202

hart en niemand kent U, behalve uw zoon Nefercheperoe-Ra Wa-en-Ra, want U hebt hem laten delen in de kennis van uw plannen en in uw macht.’ Achnaton is dus de enige bem iddelaar tussen God en de m ensen en als zodanig geeft hij onderricht. Men zou kunnen zeg­gen: ‘Er is geen andere God dan Aton en Achnaton is zijn boodschap­per.’ Lange tijd la te r zal de islam een geloofsbelijdenis kiezen die h ier sterk op lijkt. Ook de C hristus d ru k t zich in bijna gelijke ter­men uit: ‘Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven. Niemand komt tot de Vader, tenzij door mij. Als ge mij kent, zult ge ook mijn Vader kennen.’ Toch is er een pun t dat verbazing kan w ekken, ja zelfs een zeker onbehagen: de godsdienst van A m arna kent geen god Osiris, zoals te verw achten valt. En als A chnaton zich laa t a fbee l­den in de gestalte van Osiris dan lijk t het h iernam aals n iets an­ders te tonen dan de farao zelf, nog steeds bem iddelaar tussen God en de mensen.

Een m ystieke faraoA chnaton geeft zich geheel en al over aan de liefde voor God en verw aarloost ten slotte de staatszaken. Hij onderscheidt zich vooral doordat hij v erk laart dat de zon voor alle m ensen schijnt, dat alle mensen gelijk zijn, zelfs al vertonen de rassen specifieke kenm erken. In de hele bekende geschiedenis was hij de eerste, en vooral het eerste staatshoofd, die verklaarde dat alle m ensen voor God gelijk zijn: ‘Gij m aakt dat alle vreemde landen leven, want Gij hebt een Nijl in de hemel geplaatst zodat hij op hen kan neerdalen en golven vormt om de akkers in hun landstreken te bevloeien.’ Zijn mooi­ste e re tite l is m isschien wel die van ‘hum an ist’. Tolerantie, een ander belangrijk en positief elem ent in zijn nieuwe godsdienst, past goed in de Egyptische trad itie . A chnaton ontneem t de p ries­ters van Amon al wat zij bezitten , m aar hij laa t ze n iet te r dood brengen. De m ensen in de naaste omgeving van de koning nem en zijn gedachten over en volgen zijn leringen, vaak gewoon uit op­portunism e, m aar soms ook oprecht en u it overtuiging. De grote m assa van het volk ech ter begrijp t n iets van deze hervorm ingen en b lijft in het geheim de van oudsher bekende godheden aanbid­den, m aar A chnaton treed t h ier n iet streng tegen op. De opgravin­

203

gen in A m arna hebben zelfs b innen de stadsgrenzen kleine, aan Amon gewijde privé-heiligdom m en aan het licht gebracht.Deze korte periode van ongeveer zeventien jaar, een w aterd rup­pel in de oceaan van de geschiedenis, zal ech ter in de komende eeuw en diepe sporen achterlaten , ook al hebben de opvolgers van Achnaton, vooral vanaf R am ses II, alle m oeite gedaan om de herinnering eraan u it te wissen. Als voorloper van Mozes, Jezus en M ohammed, fascineert A chnatons liefde voor God en voor de m ensen de hedendaagse mystici en alle m ensen die to leran tie en vrede bem innen. De R ozekruisers koesteren grote bew ondering voor hem, w ant zij zien in hem niet alleen de stich ter van het mo­notheïsm e als staatsgodsdienst, m aar ook een van de ingewijden die het sterkst een stem pel op hun trad itie hebben gedrukt. Hoe het ook zij, het beste eerbew ijs dat wij A chnaton kunnen schen­ken, is dat wij zijn leven en werk nog b ete r bestuderen en ons vooral laten insp ireren door zijn m orele kw aliteiten , die hij bew e­zen heeft door ‘volgens M aat’ te leven.Tot slot m oeten wij de lessen u it dit w onderbaarlijke verleden trekken . God kan n iet tot één enkel begrip bep erk t worden en niem and kan bew eren dat zijn opvatting van God de beste is. D rieduizend jaa r lang h eeft Egypte geen ernstige godsdienstoor­logen gekend. In onze wereld, die zo zeer te lijden h eeft gehad van de godsdienstvervolgingen, die de Inquisitie en de b randstapel heeft bedacht voor de ‘k e tte rs’, en die m et geweld zogenaamd ‘hei­dense’ volkeren tot ‘de w are God’ bekeerd heeft, is men ook nu nog in staat andere m ensen om godsdienstige redenen gevangen te zetten en te doden. Wat d it b e tre ft, b ied t de Egyptische bescha­ving ons een navolgensw aardig voorbeeld. Ze lee rt ons ook dat alleen de in te llec tuele benadering n iet voldoende kennis van God kan bieden. H oeveel nam en, adjectieven en om schrijvingen heeft men al n iet bedacht om te proberen Hem te beschrijven! ‘Het hart van de mens is zijn eigen God’, zegt een oud adagium . Inderdaad bevindt de sleutel tot het raadsel van het Goddelijke zich in ons h a rt.”

204

SECTIE NATUURKUNDEVan de ‘big bang’ tot de mens

“De mens wordt tot hoop en optimisme gedreven door een ingeving van zijn goddelijke natuur en door een biologisch overlevingsinstinct. Zo lijkt het verlangen naar transcendentie een levensvoorwaarde voor de menselijke soort te zijn.”

C itaat u it de ‘Positio F.R.C.’ (2001)20S

Wij m oeten gevoelens van spijt verm ijden, w ant ze kunnen het verleden n iet veranderen, m aar wel h et heden vergiftigen en de toekom st verduisteren .

206

Van de ‘big bang’ tot de mens

“Sinds het begin van de tw intigste eeuw heeft de kennis die de mens vergaard heeft, hem steeds w eer de grenzen van zijn ver­w orvenheden en zekerheden doen opschuiven. Nog n iet zo lang geleden werd de w esterse opvatting om trent de schepping van de w ereld bepaald door de H eilige Schrift. H et boek Genesis leert ons dat deze w ereld in zes dagen geschapen werd. Als wij in dit b ijbelverhaal een evolutieproces w illen zien w aarin het verschij­nen van de mens het hoogtepunt is, dan ontdekken we geen enkele verw antschap, d irec t of ind irect, tussen het universum , de aarde, het m ineralenrijk , het planten- en d ierenrijk en het m ensenrijk. Deze opvatting van de dingen brengt een s trik te scheiding aan tussen alle elem enten van de schepping en geen enkel elem ent komt u it het andere voort. Bovendien is alles volm aakt en in zijn to ta lite it geschapen zonder dat er nog een verbetering nodig is. De mens, die geschapen is n aa r het beeld van zijn Schepper, is de exclusieve ren tm eester over alles wat bestaat. Deze visie om trent de schepping vinden we in de gewijde geschriften.De gedachte dat er een begin aan alle dingen is, v inden we voorna­m elijk in de joods-christelijke religies. Vanwege de periodiciteit van de bewegingen van de hem ellicham en die zich eeuw igdurend, gelijkelijk herhalen , dachten de Babyloniërs en de C haldeeën daaren tegen dat de w ereld eeuwig was, dus zonder begin en zon­der einde. Deze eeuw igheidsopvatting vinden we terug bij de G rieken, die h aar tegenover het bijbelse dogma van de schepping ex nihilo en het einde van de w ereld stellen. Mozes M aim onides (1135-1204) en Thomas van Aquino (1228-1274) zullen u iteindelijk erkennen dat het verstand n iet bij m achte is het idee van een b e­gin te begrijpen en dat m en het moet aannem en, op grond van een ak te van geloof. Pas verscheidene eeuwen la te r zal de w etenschap h aar eigen argum enten aandragen in het eeuw enoude debat over de schepping van de w ereld en de essentiële rol van de evolutie in de geschiedenis van de verschillende soorten. Tegenwoordig vindt d it theologische en filosofische debat volop w eerklank in de opvatting en de leer over de opbouw van het heelal. De grondsla­

207

gen van deze wetenschap w ortelen in een theorie (de algem ene re ­lativiteitstheorie) die in het begin van de tw intigste eeuw door de grote natuurkundige A lbert E instein werd uitgew erkt. Deze theo ­rie m aakt het mogelijk zich m et de sterren als een geheel bezig te houden en ze een gem eenschappelijke, universele oorzaak toe te kennen; ze is als het w are de geheim e code w aarm ee het m ysterie van de oorsprong van het universum ontraadseld kan worden.

De oorsprong van het universumEen van de spectacu lairste u itkom sten van de theorie van E instein is de stelling dat het gehele universum zich aan het u itbreiden is. Deze expansie wordt bevestigd door het feit dat het licht dat van­uit de m elkw egstelsels tot ons komt een verschuiving n aa r rood vertoont en dat deze verschuiving des te g ro ter is naarm ate de m elkw egstelsels verder van ons verw ijderd zijn. De A m erikaan Edwin Hubble kon op dit verschijnsel de aandacht vestigen dank­zij de gigantische telescoop die op de berg Palom ar, in Californië, staat. Zo is u it de ontm oeting van techniek en theorie de m eest opwindende visie op de kosmos ontstaan. M aar wat is de stuwende k racht achter deze expansie? En wat is de oorsprong ervan? Deze oorsprong heeft een naam gekregen: de ‘big bang’, de oerknal. In het b rein van enkele van de verm etelste denkers is het idee opgekomen dat het universum ontstaan zou zijn u it een g iganti­sche oerexplosie. Dit idee kreeg algem ene bekendheid door de Belgische p rieste r L em aitre die stelde dat het heelal ooit als een superdichte massa, een ‘oeratoom ’ begonnen was. Vervolgens is het idee door anderen, w aaronder Georges Gamow, uitgew erkt.H et universum is oorspronkelijk oneindig dicht en oneindig heet. D aarna breid t het zich in alle richtingen uit, een beetje zoals een ballon die hard wordt opgeblazen. Tegelijk m et deze u itbreid ing zet de kosm ische klok zich in beweging en begint de seconden en m inuten af te tellen ... ru im te, tijd en m aterie zijn zojuist ont­staan. De evolutie zet h aa r eerste stappen: u it het eenvoudige zal het complexe ontstaan. Zo is alles wat tegenwoordig het univer­sum bevolkt (m elkwegstelsels, zonnen, p laneten, enz.) voortgeko­

208

men uit de oerchaos. En uit deze oerchaos zijn achtereenvolgens de nucleonen, de atomen, de m oleculen, de cellen en de levende organism en tevoorschijn gekomen. Om u een idee te geven, leg­gen wij u de geschiedenis van de ‘big bang’ voor, zoals wij die heden ten dage zien:- V ijftien m iljard jaa r geleden: Een ongelooflijke explosie, de ‘big bang’, wekt een gigantische bron van energie en w arm te op. In m inder dan een m inuut b aart deze het licht en de deeltjes, vervol­gens de atoom kernen, de atom en en de m oleculen, die al heel snel s terren en m elkw egstelsels gaan vormen. In een tijdsbestek dat in verhouding tot de la tere tijdsequenties belachelijk klein is, wordt het universum geschapen en geeft het m eer dingen een plaats dan in de volgende vijftien m iljard jaa r zal gebeuren.- V eertien m iljard jaa r geleden: Alles is voltooid, of bijna voltooid. Het universum dijt u it en koelt af. De m elkw egstelsels verw ijde­ren zich steeds verder van elkaar.- D ertien m iljard jaa r geleden: In de m elkw egstelsels verspreidt zich het stof van de oorspronkelijke explosie. E r ontstaan nieuwe sterren.- Twaalf m iljard jaa r geleden: S terren beginnen zw akker te wor­den. E r zijn er zelfs die sterven, en w aarvan het schijnsel voor altijd verdwijnt.- Elf m iljard jaa r geleden: Enkele sterren eindigen hun bestaan door te exploderen; de restan ten ervan worden opgenomen in nieuwe, zich vorm ende sterren .- Tien m iljard jaa r geleden: H et universum koelt verder af en breid t zich steeds verder uit; het is nu onm etelijk groot, koud en bijna leeg.- Negen m iljard jaa r geleden: In het universum bevinden zich on­geveer honderd m iljard m elkw egstelsels en elk daarvan omvat ongeveer honderd m iljard sterren .

209

- Acht m iljard jaa r geleden: Zowel in ons m elkw egstelsel als in alle andere worden sterren geboren terw ijl andere sterven.- Zeven m iljard jaa r geleden: H et wordt steeds kouder in het u n i­versum , dat steeds im m enser wordt.- Zes m iljard jaa r geleden: In ons m elkw egstelsel, dat langzaam rond zijn m iddelpunt d raait, hopen zich stofwolken op.- Vijf m iljard ja a r geleden: Een van de wolken im plodeert en ver­dicht zich: de zon is geboren m aar ook M ercurius, Venus, A arde, M ars, Jupiter, Saturnus, U ranus, N eptunus en Pluto en m iljarden asteroïden en kom eten.- Vier m iljard jaa r geleden: De zon schijnt en de aarde verkeert in hevige beroering. D oordat ze afkoelt, vormt h aar bu itenste laag zich tot een korst. Dan begint het w ater te condenseren: er ont­staan zeeën en continenten onder een hem el die doorkliefd wordt door bliksem flitsen, bij het bulderende geluid van vulkaanuitbar­stingen en het geraas van neersto rtende m eteorieten. Ten slotte v indt ergens in een oceaan een w onderbaarlijke gebeurten is plaats: het verschijnen van leven.- Drie m iljard ja a r geleden: De eerste levensvorm en zijn prim itief en leven slechts kort. H et is zeer m oeilijk om op deze door n atu u r­geweld geteisterde aarde te overleven. A lleen enkele bacteriën lukt dit.- Twee m iljard jaa r geleden: Nu on tstaat onze huidige atm osfeer m et h aar zuurstof; het leven kan u it het w ater tevoorschijn ko­men. Vanaf deze tijd nem en de levende wezens toe in s tru c tu u r en verscheidenheid: bacteriën , algen en zwammen, de voorouders van de p lan ten en de dieren.- Een m iljard ja a r geleden: E r ontstaat geslachtelijke voortplan­ting, en het rijk van de d inosauriërs begint. Vervolgens ontstaan vele d iersoorten en nog la te r de zoogdieren, onder andere de gro­te apen.

210

- Enkele m iljoenen jaren geleden: E r ontstaat een heel bijzonder wezen: de mens. Door zijn handelen zal hij een grote invloed u it­oefenen op de loop en ontw ikkeling der dingen.

De kosmische evolutieH et universum houdt daarm ee echter n iet op m et zijn form ida­bele werk: elk ja a r verschijnen er in alle m elkw egstelsels nog nieuwe sterren . A ndere ste rren veranderen volgens een evolutie die gewoonweg w onderbaarlijke resu lta ten heeft. Door dit evolu­tieproces, dat m et de ‘big bang’, de eerste nucleosynthese, begint, ontstaan de eerste chem ische elem enten, voornam elijk w aterstof en helium . Vervolgens nem en de sterren het werk over en fabri­ceren de zw aardere elem enten van w aaru it de p laneten en het le ­ven zelf verschijnen. Wij hebben het dus aan bepaalde ste rren te danken dat zij, door in een gigantische explosie de noodzakelijke chem ische elem enten in de ru im te te verspreiden, ons aardse b e ­staan mogelijk hebben gem aakt. Wij zijn nam elijk u it d it s te rren ­stof geschapen, hetgeen van ons ‘s te rren k in deren ’ m aakt.Een eerste supernova bezaaide de ru im te dus m et zware elem en­ten. Vervolgens m aakte ze van h aar enorm e energie gebruik om de onderbroken alchem ie in de kern van de ste rren w eer op gang te brengen. Deze was opgehouden bij de aanm aak van ijzer. Vanwege energiegebrek kon dit elem ent zich n iet m et andere deeltjes ver­binden om zo complexere stoffen te vormen. De supernova b racht het ijzer nu ju ist deze energie, w aardoor het kon ontbranden en zo nucleaire ketting reacties op gang kon brengen. L ater ontstaat een zestigtal nieuwe elem enten. D itm aal kan het universum zijn alchem ie voltooien en zw aardere atoom kernen dan ijzer geboren doen worden. H et scala van tw eeënnegentig stabiele elem enten in de natuu r - die n iet na een bestaan van enkele ogenblikken u iteenvallen - is vanaf dat moment compleet.Op zuiver m ateriële schaal stelt de m ens in vergelijking m et de schepping niets voor: een stofje in een onbegrensde ru im te. M aar op de schaal van de opeenvolgende transform aties die zich in de

211

vorming van de m aterie , het leven en het bew ustzijn hebben voor­gedaan, s taat de m ens heel hoog. M isschien staat hij zelfs wel op de hoogste trede , vanw aar men het universum kan overdenken en zich vragen kan stellen over de oorsprong en de toekom st ervan. Binnen het raam w erk van de evolutie die v ijftien m iljard jaa r ge­leden begonnen is, w erkt hij sam en m et alle elem enten van de schepping en is daarm ee onlosm akelijk verbonden. Zo zijn wij dus de k inderen van een kosmos die na een zwangerschap van m iljar­den jaren de m ensheid h eeft gebaard. In de h indoetrad itie wordt trouw ens gezegd: ‘De stenen en de sterren zijn onze zusters.’H et universum dat wij tegenwoordig w aarnem en, is eindeloos lang geleden ontstaan. Enorm e stru c tu ren zoals de m elkw egstelsels zijn e rin verschenen, en zonnen zijn bij m iljarden in alle u ithoe­ken ervan ontstaan , zodat de p laneten zich op hun b eu rt konden vorm en en het leven kon ontluiken. Bij het aanschouwen van een dergelijk wonder hebben de w etenschappers zich tw ee cruciale vragen gesteld: als de aanvankelijke om standigheden ook m aar een klein b ee tje anders geweest w aren, wat zou dan het e in d re­su ltaat zijn geweest? En kon de schepping van het universum zich in elke w illekeurige situatie voordoen? Sinds Newton w eten wij dat er in de n a tu u r k rach ten bestaan die bepalend zijn voor het evenwicht en die alle s te rren tot een bepaalde evolutie dwingen. In onze zon bijvoorbeeld b estaa t een evenwicht tussen de zwaar­tek rach t die h aar doet sam entrekken en de w arm te die h aar doet u itzetten . Zolang dit evenwicht stabiel is, verkeert de zon tien ta l­len m iljarden ja ren lang in een toestand van betrekkelijke rust. W anneer ze eenm aal alle w aterstof v erbru ik t heeft, wordt het evenwicht verbroken en wordt onze zon een sch itterende ‘rode reus’. Ze begint dan aan een nieuwe fase van h aar bestaan voor­dat ze als een ‘w itte dwerg’ eindigt, dat wil zeggen, als een ster van zuivere koolstof.

212

Het verschijnen van het bewustzijnIn sommige gevallen bevestig t het entropische principe, in ande­re het com plexiteitsprincipe dat de natuurkundige constanten, sa­men m et de beginvoorw aarden van het universum , het ontluiken van leven en het verschijnen van bew ustzijn mogelijk hebben ge­m aakt. Leven hangt dus af van een zeer p reca ir evenwicht en een buitengew one samenloop van om standigheden. Als de num erieke param eters of de beginvoorw aarden anders w aren geweest dan ze in feite w aren, zou ook het universum to taal anders geweest zijn en zouden wij n iet bestaan. Voor sommige geleerden is deze samenloop van om standigheden n iet toevallig. E r is een diepe b e ­tekenis mee verbonden, nam elijk, het onverm ijdelijk erdoor ont­luiken van het bewustzijn. H ubert Reeves schrijft h ierover in een van zijn boeken: ‘Vanaf de vroegste tijden die voor ons onderzoek be­reikbaar zijn, bezit het universum de eigenschappen om de materie te stimuleren de trappen van het bewustzijn te bestijgen.’De kosmische evolutie heeft dus zin.Nog n iet zo lang geleden m eende m en dat de mens, geschapen n aar Gods beeld, zijn plaats had in een universum n aar m enselij­ke m aat en dat hij daarin de belangrijkste p laats innam . Nieuwe kennis heeft deze zienswijze ech ter ter discussie gesteld. Al in de Renaissance, m et het werk van Copernicus en Galilei, begrijp t men dat de zon een ster is, net als al die andere ste rren w aarm ee de hem el bezaaid is en die m en in gunstige om standigheden kan w aarnem en. De zon is zelfs een heel gewone ster, ergens in een verloren hoekje aan de b u itenkan t van onze melkweg. Trouwens, ons m elkw egstelsel is ook n iet uniek. E r zijn al honderden m il­jarden m elkw egstelsels ontdekt, verspreid over afstanden van m iljarden lich tjaren . Sommige astrofysici denken dat hun aan ta l w aarschijn lijk oneindig is en dat het universum onbegrensd is. Hoe het ook zij, deze ontdekkingen hebben onze visie op onszelf en op de positie die wij b innen de schepping innem en, to taal ver­anderd.In onze tijd stelt de biologie de bijbelse afstam m ing van de mens ter discussie. De mens is veel m inder verheven dan men dacht

213

en is n iet op de zesde scheppingsdag ontstaan. Als wij n aa r het verleden teruggaan om de voorouders van onze voorouders te zoe­ken, komen wij te rech t bij steeds prim itievere diersoorten. Wij ontm oeten achtereenvolgens de prim aten , de rep tie len , de am ­fibieën, de vissen en de ongewervelde d ieren , om u it te komen bij de m icroscopische w ereld van de prim itieve cellen, zoals de am oeben, eencelligen die rondzwemm en in stilstaand water. Om de verw arring nog gro ter te m aken: na bestudering van de evolu- tiem echanism en bij levende wezens wordt in de biologie het toe­val als de oorsprong van het leven genoemd. De w etenschap stelt God als een product van onze fan tasie voor, en ziet Hem noch als de genetische noch als de sp irituele vader van de m ensheid. ‘God bestaat niet, aangezien wij nu begrijpen hoe hij door de mens is uitge­vonden,’ schrijft Nietzsche. D ergelijke standpunten veroorzaakten de angst van de m oderne mens ten aanzien van de stilte in de h e­m elen en zijn eigen eenzaam heid.

De zoektocht naar zingevingSinds enkele ja ren zien wij, m et nam e in de Verenigde S taten, een krachtige heropleving van de creationisten , die de gedachte n iet verdragen dat m ensen en apen broeders zouden zijn en dat de natu u r ze langs de weg van het toeval zou hebben voortgebracht. Bovendien komt het u itschakelen van God hun ontoelaatbaar voor. Een van de argum enten die de creationisten gebruiken, luidt als volgt: ‘Niemand was erbij toen het leven op aarde verscheen. Dus moet iedere uitspraak omtrent de oorsprong van het leven als een hypothese beschouwd worden, niet als een feit.’ In deze ongelooflijke odyssee is de m ens bij een pun t aangekom en dat bepalend zal zijn voor zijn evolutie: de queeste n aar de eigenlijke zin van zijn bestaan. Zoals H ubert Reeves, die wij al eerder aangehaald hebben, zei: ‘Als wij in het universum een rol te spelen hebben, dan is het wel die, dat wij de natuur moeten helpen zichzelf te baren.’ Of zoals Jacques Blamont in een pessim istischer versie zegt: ‘Slecht nieuws voor de sterren! Zij mogen wel oppassen: het lelijkste, smerigste en kwaadaar­digste schepsel aan deze kant van de melkweg m aakt zich klaar om zijn hol te verlaten.’ Hoe het ook zij, het is een feit dat wij ons op

214

een kruising van wegen bevinden - de eenentw in tigste eeuw zal sp iritueel zijn of zij zal n iet zijn - dat is het dilem m a w aarm ee de m ensheid geconfronteerd wordt.De enorm e verantw oordelijkheid waarvoor wij ons tegenwoor­dig gesteld zien, p laatst ons als aan de voet van een ‘cyclopische m uur’. Van onze keuze hangt de toekom st van de aarde af. De natuurlijke hulpbronnen zijn n iet onuitputte lijk en onze p laneet heeft hoe langer hoe m eer van ons m achtsm isbruik te lijden. Toch zullen morgen m iljarden m ensen van h aar de m iddelen nodig heb ­ben om te leven. Wij kunnen ons de volgende vraag stellen: als aan alles een einde kwam, w aartoe zou het dan gediend hebben? Volgens sommige w etenschappers is de n a tu u r blind, zodat wij n iet kunnen stellen dat zij een ‘p lan’ heeft. De mens mag echter m et deze visie n iet tevreden zijn. Van oudsher trach t hij, m eer of m inder bew ust, zijn re latie m et de schepping en de zin van zijn bestaan te begrijpen. In de zwijgende hiëroglyfen van de s te rren ­beelden heeft hij banden tussen de aarde en de ste rren geweven, tussen leven en dood, tussen tijd en eeuwigheid. Door de sterren nam en te geven, heeft hij zichzelf onsterfelijk w illen m aken en zin aan zijn bestaan w illen geven.De natuur heeft ons een prachtig instrum en t gegeven om de zin van ons bestaan te begrijpen: het bewustzijn. H et is een geschenk van God aan de mens, een onm etelijk bewijs van liefde. D aardoor kunnen wij vaststellen hoe klein wij zijn ten opzichte van het u n i­versum, m aar ook hoe groot wij zijn in het goddelijk denken. De m enselijke ziel begrijp t in tu ïtief de verborgen orde van de rea li­teiten die voor het verstand n iet te vatten zijn. Deze toegang tot de verheven niveaus geeft de mens de innerlijke zekerheid dat er wegen van kennis bestaan w aardoor hij kan begrijpen dat hij in ­derdaad een sterrenk ind is en dat God zichzelf in hem schouwt.”

21 s

216

DOCUMENTEN EN SYMBOLENVanaf hun oorsprong tot aan onze tijd

217

218

DOCUM ENTEN EN SYMBOLEN

E r zijn veel boeken over de geschiedenis van de R ozekruisers en hun gedachtegoed geschreven. Sommige ervan zijn serieus en goed gedocum enteerd, andere zijn onbetrouw baar en sensatiege- richt. Men moet dus voorzichtig zijn op dit gebied. M om enteel is een van de com pleetste en gedegenste w erken Rose Croix - Histoire et Mystères.Liever dan een heel hoofdstuk aan de academ ische geschiedenis van de R ozekruisersbew eging te w ijden, hebben wij ervoor ge­kozen u een aan ta l docum enten en symbolen voor te leggen die haar geschiedenis vanaf h aar oorsprong tot aan onze tijd besch rij­ven. Mocht u er behoefte aan hebben, dan stelt deze reis door de tijd u in staat de oprechtheid en au then tic ite it van de Aloude en M ystieke Orde van het R ozekruis in te schatten.

219

r •

220

DE EGYPTISCHE MYSTERIESCHOLEN

H istorisch gezien, gaat de Orde van het R ozekruis terug tot de zeventiende eeuw. M aar zoals M ichael M aier, een beroem ­de R ozekruiser u it die tijd al zei, ligt de oorsprong van de R ozekru iserstrad itie in de m ysteriescholen van het oude Egypte, w aarvan het bestaan inm iddels door de m eeste egyptologen wordt erkend.

221

THEOPHRASTUS PARACELSUS (1493-1541)

Hoewel de Orde van het Rozekruis pas in de zeventiende eeuw verschenen is, stelt de trad itie Paracelsus, geneesheer en alche­mist, als een van de eerste R ozekruisers voor, vandaar dit ‘P ortre t van een R ozekru iser’ u it een boek, gepubliceerd in 1566.

222

PASSAGE UIT DE NAOMETRIA

i k__

y / V ^ ( i . —“-r , ftymf£*£**]

& = m

G£l~ 'Ld -Vfm ~—ji* ,"®ïi. ■ jéz _ .__________(!»1 ̂ ̂ X 4 -£

, ?VjmpkA~Lt'0 . 1 iv i t :t e * -H -1.-= ~_ ' b '

1 u - u j u 5 9

L;L ^ ^ r J * * f ^ g 5 *

Z ï i - t t , J * I t A ,

yj nj mDx —-tr ^

I ttVr*. raétT “*J j . U ' » - f - »

' / **/ 1* >1 - ? X -.'.j <j rcffn.

P artitu ren van een m otet u it de Naometria, een esoterische ver­handeling door Simon Studion (1543-1605), filosoof, d ich ter en archeoloog die tot de R ozekruiserskringen van die tijd behoorde. L ater is dit m otet uitgevoerd door de Sectie Muziek van de Rose- Croix U niversity In ternational, het instituu t w aarvan op blz. 183 een beschrijving is gegeven.

223

JOHANN VALENTIN ANDREW (1586-1654)

P ortre t van Johann V alentin Andreas, aan wie lange tijd de M anifesten zijn toegeschreven die in de zeventiende eeuw u it­kwamen: de Fama Fraternitatis, de Confessio Fraternitatis en de Chymische Bruiloft van Christian Rosenkreutz. Inm iddels weten wij dat de eerste tw ee M anifesten geredigeerd zijn door een groep Rozekruisers: de ‘K ring van Tübingen’.

224

DE FAMA FRATERNITATIS

?lögemcine unb ©cncralRe f o r ma t i o n

Oer gangen metten Söelt.Qkncben bet

Jama ftratenütatiê,®efj icblitfifn Drbcn* bes* Dt'ofencreu|e*, on

aüe ©ele&rte t>nb Jjwupter (Juropd ge* fd>rieben.

3e|jo fffetiflidh in 'Drutf t>erfertigct, t>nb afleir treiDcn herben commiinidret n>orb*it.

ÏD«r iujttjtcn ©eltenljrit wegen voitber aufgclcst, unb mit cintm Snbantic p«rfd>i«bencr bal>in gcboii- gtn ©cbnffttn otrmtbtef.

De Fama Fraternitatis, die in 1614 werd gepubliceerd, onthult het bestaan van de Orde van het R ozekruis door m iddel van het a l­legorische verhaal van C hristian Rosenkreutz.

225

DE CONFESSIO FRATERNITATIS

CO N FESSIOFRATERN’ITA-T I S . R. C.

AD E RUDI rosE l I R O P £Caput primunv.

lUardc noftra Frafetntutcc* Famx R. 10, clangnrevobis audita f'unt, Mort** |ltn,ean Jite.vcl tcmcrariacredete, vel Evolunwiu (ufpic.in, 11 H o r a eft.qui Imuiulo laba(ccnte,&:propemoduro pc- 'riedo abibluta, ad puncipium piopc- ranteNaturxordincm invmit.&quaipriuifrufhaina*

Eno(udotc,ïndcH'/Tufplabors quAitbarmir,nunc ni- il talcCogiraimbui aperir,V|oicnttbui offert,Nolen- ubuiobcrudit; ut & Bonuüt.qtiod vu* humane mn-

leftiascondiat,lnllanti>qt concullionu vehemenuam fiangar: Main quod pcct.au, & hu plagat multiplied,

lnftitutum noftrum. quo optimipatm roftri vo* 1luDtaretn {

De Confessio Fraternitatis, uitgegeven in 1615, legt u it in welk op­zicht de R ozekruisers een universele kennis bezitten w aarm ee zij de regeneratie van de m ensheid beogen.

226

DE CHYMISCHE BRUILOFT VAN CHRISTIAN ROSENKREUTZ

§Wtntf§<f d t :

t y r if t m t Aofcnaeue.A N N O , l 4 f p.

Arcana pub It cat a vilejcunt, & gró~\ tiamprophanata amittunt.

Ergo : ne M argarita* obi'jcep$rcu>jcu Afwo fubjlet'nere roja*.

£rftlic&©ci>rucff$H 0tta£&urg/Anno M, DC, X VI .

De Chymische Bruiloft van Christian Rosenkreutz, gepubliceerd in 1616, verhaalt over een inw ijdingsreis die de queeste n aar verlich­ting w eergeeft.

227

ROZEKRUISERS AFFICHE

te Ibrtegentooorbigers uan ljet hoogste College uan be Sroebets uan bet IRosebtuis. uerblijuen jicljtbaar en onjicfitbaat in beje stab booi be genabe uan be Allerhoogste naar toie bet hart uan be Slecbtuaarbigen jicb toenbt. 2Bij

maben ons denbaar en onberricbten jonber boegen of betnijjen om alle soorten talen uan te lanben maar mij toillen jijn. te spreien, teneinbe be mensen, onje gelijken, te beutijben uan bun misuatting ouet be boob.

Snbien iemanb ons alleen uit nieurosgierigbeib roenst te ontmoeten, sal bij nooit met ons in contact bomen. 2Jïaar inbien bij te oprechte toil beeft jicb in te scbrijuen in bet register uan onje SBroebetscbap sullen mij bie gebacbten beootbelen. hem be toaatbeib uan onse beloften laten sien; in bie sin bat mij geenssins onse uerblijfplaats in bese stab betjenb maben. aangesien te gebacbten uan be leset samen met sijn oprechte toil, in staat Sullen sijn ons aan hem. en hem aan ons te boen bennen.

Deze tekst werd in 1623 in P arijs op m uren aangeplakt en nodig­de oprechte zoekers u it zich bij de R ozekruisersbroederschap aan te sluiten en deel te nem en aan h aar werk.

228

FRANCIS BACON F.R.C. (1561-1626)

geschilderd door H arvey Spencer Lewis, F.R.C.Francis Bacon, een Engelse filosoof en staatsm an, was een em i­nent aanhanger van de Rozekruisersfilosofie. Hij is de au teur van Nova Atlantis, en veel R ozekruisers schrijven aan hem de werken van Shakespeare toe.

229

BOEK VAN MICHAEL MAIER, F.R.C. (1568-1622)

THEMIS AVREA,H O C E S I ,DE LEG IB VSF R A T E R N I T A -T I S R. C.

TRACT AT VS,E A R V M C V M R E I V E R I T A - tc c o n u e n ic n t ia ,v c i l i t a s p u b J ic a Sc p r i '^ t a , n e c n o n c a u f x n c c c f l a n x ,

c u o lu u n t u r & d e m o ri­f t ra n tu r ,

AutboreM h a e i e M a i e r o Imperi.ilif

Comite, Eej. Ex. Phil. & Med. D,

F R A N C O V V R T l A nno M DC. XXIV.

Dit boek is geschreven door M ichael M aier, een beroem d R ozekruiser u it de zeventiende eeuw. H et werd gepubliceerd in 1624 en zet in zes hoofdpunten de basisregels u iteen van de R ozekruisersbroederschap van die tijd.

230

BOEK VAN ROBERT FLUDD, F.R.C. (1574-1637)

/ T R A C T A T E S

A P O L O G E T I C V SI n t e g r k a c e m S o c i e t a r i s

D ER O S E A C R V C E

defendens.

I n q u a p r o b a c u r c o n t r a D . L ib a v i j & a l i o r u m e ju f d e m f a r i n a s c a l u n m i a s , q u o d a d m i t a b i l i a -.j n o b i s a F r a t e r n i r a t e R . C . o b i a t a , f in e i m - p r o b a M a g i a; i m p o f t u r a , a u t D ia b o l i p r a ’f t i - g i j s Sc i l l u f i o n ib i r s p r a d t a n p o f l i n c .

tAuthere R . D ,A n g i cf l Mj

V C T I B V S

” ' i -

L v g d v n i B a i a v o r v m , Apud G o d e f r i d v m B a s s o n ,

fdnneDjmir.i 1 6 1 7 »

R obert Fludd, een uitnem end R ozekruiser u it de zeventiende eeuw, m aakt in dit boek, dat in 1617 werd uitgegeven, duidelijk wat de R ozekruisersbroederschap is en wat h aar doeleinden zijn.

231

ROZEKRUISERSAFBEELDING UIT DE ZEVENTIENDEEEUW

Uit: Geheime Figuren der Rosenkreuzer, aus dem 16ten und 17ten Jahrhundert.

Deze p ren t stelt een wijze voor die in zijn b idvertrek in m editatie verzonken is. Hij is omgeven door de vier elem enten, aarde, lucht, w ater en vuur, en de twee zuilen van kennis die respectievelijk m et de m annelijke en de vrouwelijke polarite it van de n atu u r verbonden zijn, in het m ensenrijk voorgesteld door de m an en de vrouw. De wijze zit gewend n aar het oosten, de plaats w aar zich symbolisch gezien de kennis bevindt.

232

BOEK VAN GEORG CHRISTOPH BRENDEL (1668-1722)

Ii' , f ó t f . i f f .

« R i f f ! »an t>i«.(joitifcleucljtftc 3 M#erfdMft

&eé O r b e t i é

bcé © o lb en at unb ^StojVnfreuffefcL u x in C r u c e

C r u x in L u c e *SBegen friner gro&m ©dtenfjett unb SBfcfctig.fcitmitsier alten &usgabeu Dtrijltdjen, unö mit eer»

fcfyiebenen bsarren «erfejjen.üïfbfï einem• , ' *-• T . ' ; t- f

ncrf) me im S5rmf crffyenenen s>oll|Mnbtg«i J)i|]ori|'d)=fftti|d)eH 58erjdd;nij}

e on2 0 0 9 i o f e n f r e u s e r f d ^ r i f t e n

t>om 2fa(jr i 6 14, 6tó 1783.

“Hie ein 25et)ttag jum Sictulbifdjen $)ro&ter|lem.f c i P J t g ,

bep 2(bam griebricf) S o c m e n .» 7 8 J.

In dit boek, dat wordt toegeschreven aan Georg Christoph Brendel en in 1783 verscheen, is een appendix opgenomen m et een biblio­grafie van alle werken over de R ozekruisers - in to taal zo’n tw ee­honderd - die tussen 1614 en 1783 w erden uitgegeven.

233

BOEK VAN ÉVARISTE PARNY (1753-1814)

L E S Jrosecroix;

POÈMEEK D O U Z E C f l A H I S .

\AG

E V A R I S T E P A R N Y .

DES SEReEJTS, , RÉE SAIKT-AKDRK.

CVII.

Dit boek, gepubliceerd in 1807, bevat tw aalf gedichten die een lofzang van de schrijver op de R ozekruisers vormen. In 1803 werd Parny tot lid gekozen van de Académ ie Franchise.

234

ROZEKRUISERSAFBEELDING UIT DEZEVENTIENDE EEUW

Deze afbeelding komt voor in een R ozekruisersm anuscrip t u it de zeventiende eeuw getiteld, Theosophia F.F. R.R. Ros=Cruc.

235

HET HERM ETISCHE ROZEKRUIS

Dit k ru is werd rond 1888 ontworpen. De drie grote alchem istische principes en de zeven p laneten van de trad itie zijn e rin sam enge­bracht, m aar ook de vier elem enten (aarde, lucht, w ater en vuur). H et bijzondere ervan is dat in het centrum , op het k ru ispunt van de horizontale en de verticale balk , een heel klein Rozekruisje m idden in een roos m et tw eeëntw intig blaadjes staat, w aarop de tw eeëntw intig H ebreeuw se le tte rs getekend zijn. In algem ene zin sym boliseert het geheel de m aterië le en sp irituele banden die tussen microkosmos (het kleine Rozekruis) en macrokosmos (het grote Rozekruis), ofwel tussen mens en schepping, bestaan.

236

AFFICHE VAN DE ‘SALONS DE LA ROSE-CROIX’ (1892)

Een affiche dat de ‘Salons de la Rose-Croix’ aankondigt, een ge­zam enlijke tentoonstelling van de grootste schilders u it die tijd, welke in 1892 in Parijs werd gehouden. Globaal gezien, stelt dit affiche de verheffing van de ziel n aa r de sp irituele wereld voor, vanaf het moment w aarop zij ervan droom t zich te bevrijden uit de ketenen van de m ateriële w ereld (de m elancholieke figuur rechtsonder) to t aan het ogenblik w aarop zij de verlichting van het goddelijk licht ontvangt (de in wit geklede figuur), nadat zij aan haar eigen herstel h eeft gew erkt (de m iddelste, donker ge­klede figuur).

237

DE ‘SONNERIES DE LA ROSE-CROIX’

fcm. ftOUART LEROLLE & C*EdJicu-, d< M U S IV jU t, >4. Hu* d A >uxg 4l>aMl a

t «y . dra#* d‘« t<r»wy t A» J W n fi: U t , Bv iIk i i J MilukiW)|

.1 t t e n » .

H et m uziekstuk de ‘Sonneries de la Rose-Croix’ werd gecompo­neerd door É rik Satie (1866-1925) en door hem uitgevoerd tij­dens de ‘Salons de la Rose-Croix’ in 1892 in Parijs. De omslag van de oorspronkelijke p a rtitu u r werd gem aakt door de schilder P ierre Puvis de Chavannes (1824-1898). Deze ‘Sonneries’ beston­den uit een reeks m uziekstukken voor harpen en trom petten . Tegenwoordig bestaa t er alleen een pianoversie van.

238

CATALOGUS VAN DE ‘SALONS DE LA ROSE-CROIX’UIT 1893

Omslag van de catalogus van de ‘Salons de la Rose-Croix’, gehou­den te Parijs in 1893.

239

Traditionele weergave van het RozekruisIn dit symbool, dat geen enkele godsdienstige connotatie heeft, vertegenw oordigt het k ru is het fysieke lichaam van de mens en de roos zijn zich ontw ikkelende ziel. De tw aalf rondingen aan de u ite inden sym boliseren de tw aalf graden van de AMORC.

Logo van de AMORC sedert 1909, m et de Latijnse naam van de Orde (Antiquus Mysticusque Ordo Rosae Crucis)

In d it logo stelt de driehoek m et de pun t naar boven de m ateriële w ereld voor en die m et de punt n aar beneden de sp irituele we­reld; aan w eerszijden ervan is de cartouche van Thoetmozes III weergegeven. Deze farao wordt trad itioneel als degene beschouwd die alle m ysteriescholen u it zijn tijd in één m ystieke orde sam en­bracht.

240

HET FRANSE TIJDSCHRIFT ‘ROSE + CROIX UIT JANUARI 1935

L , a R o s e + C r o i xRevue M ensuelle S y nthétique d es S c ien ces d 'H erm ès

Orcra-t̂ e de la Société A Ichimique d» Frsna1 'O r d r # A n t l c r u a a t M y o t i q u o

D irec teu r ; P. .lo lllv et C ast vlotB o s e C r o i x

Om L e T outIIMHHI1! rU KI M Ml ftMMU M »**

R vlecuon it AJ.H.H'IK , Cl-AIR AC, L o t-r l-C a ro n n c — CunpU CMfMl Assla»

FAM A FRA TER NITA TIS--------- w • m ---------

Pax profunda omnibus hominibus bonae voluntatis !Donna falm et aolf d 'Idéa! a e«u« qui n’ont puur guid* qua

r i iu u n c t et l'ln téré t : c’*st Portentetten d 'au tru i > «» Inl.i.mU?» !

Hospitalis* Ie» cieur* errant» e t indreis : réconfortc !ca P»r ia Kévétetion de leur w ie : c'eet le diaeemement de» vo­cation» t

Véts de Beauté e t de V igaear Ve* aapiration* imparfaiteu uil terne» : r ’eut une correction des spécialuatten* !

Visite le» matedee de te Voluut* e t goéria-laa du vertigo de la pHBUvlté - c'eut tine cure de i'anémiv moral» I

Conoole Ie» prisunniers de Ia Kécaisité matérie!!* e t procu­re-leur te Vie cérébrale : c est una Charted m entale I

P.nchête lc« cnptif» d a Préjuge ; sffrancKle-le» de 1’étroi- tew e d 'egprit t « 'est un premier pas vers l'enn-obllsoement ab rtra it d 'autru i !

Ensevelis les Mort» auguttu» dun» de pleuars commémora- tione e t répore les to rts du D«Uln : c'eet I» oépulturo idéale!

iRsteoi* reu* qui ipnorcnt ie» Norm*» de B eauié, dc Cha- r ité cl de Lumière scion lour» function» dan» le» divers do am i­ne» de 1’a c tm té humainu : «’ast l'A iobuntet iatelleetuel I

Répréhendc rh e t to u t détente a r du Puuvoir social les a t ­ten ta te centre la Liberté apiritoelle e t te Tradition quelle qu’elle w it : c 'e st te surveillance véhmique !

ConueUle cenx qui sont en danger de c pécher centre t'Es- prit > en mésusant de leur* faeultda e t de leu r o r : e 'e st te correction fraternette !

Echappe aax m anifestation* d» la bAtiae et de 1’indlgnltA tiumaincB en éelairant l’expérlence por le Mystère de la Pol ; c 'u rt un concordat entr» te Religion e t la Science lnlUeUquel

Support* personncUemsnt Ion» tee reuox pour avoir I* d rift d» iléfemlrc 1'Idée : e'est l'abnégalion au profit dn Yerbe !Pnrdonne a tons le t off en « oo r, maïs dresse-tni centre les epprew eurs qui o ffeuen t I» O rante F raterm U lium aine en vïolentant les Forces sptrtttMilu» ou en s’aD unt aux ennemte de la Divine Lnmièro I

L 'adm iration e t 1a Prlét* éten t les sources de ITIInmina- Uon - PR IE ET ADMIRE !

nC’eet Rinó qc 'en 14 point» la Constitution de 1885 de

l'O rdre Interieur et invisible de la Rose-Cretm d tfn teaait te* devniru de «-• membres Notre organisation, 1" « A.M.O.B.C. », qui conalilue sujourd*hui un proiongemcnt vers 1'extérieur de l'O rdre io téneur, poursuit la realisation de een mémea régie» dans la vie de «bacon de ses udhêrento II. 'Antique» mystic usque orde rosse «roeit. aux tennes des Charter originates qui lui ont été c-etroyées par 1’Ordr» i s u - rieur e t te Cestférie de. Frère» ilium,»*, de te Ross-Croi». a puur b ui de m aterialise! une fo » dc pin* te xuyoi.iium. n*. du Centre invisible et de cor.duire loua eeux e qui te eoronl ddai- gné» eux mémes > v a n lei profondeura » l te» hanteure eO o 'a cesa* de b riller le F eu éternellcmeiit por e t eréateo r de la quirtcosence qu'cxpnm e l'nnivenei symbol» de te Brve e t do te Croix.

Notre programme eolleeCtf «»l to u t en ller dans 1'ob’J c a ‘.ion sacré» a laquellv a'a»tr*lnl rhaeun de nor frères : « Cbercher d’uLord te Boyautne de Dien, c '« l- i-d lre la fte|fe*se Divine : que ce soit te l'E rgen ; lout* u utre those vicudra p ar scr- crott e t co m i* Uk Ir Par»rg*n f » (Ju lianus de CampU». — c Vena iU » vous-ménnee la P ierre Philosophole ut V8tr» ccvur (»t te M slsris Prime qui deit êtro transm ute ca Or p ut ! > (L.D.V.Z..I, aiari nous recommundent noe M a ltin e l to u t merabr.' de noire ordre écoute ave* jote leur Parel» ! La sanctification d r PBomiaa In térieur et la preparation m orals e t IrdvlleetneO de 1‘Hommc extérienr h u lumlneuee Mission initiatlqu* ■ telle eet la clef de ro ü te du 1’nttseignement que IruiiKmrt verbaJcmrnt le Maitre, un l ï drgrés préparotoirsa expoidu ru rceniveaien t en ebaeun de noe groupements, en cltacun* de nes Logen !

I l lMals le ltosterucicn sail bum qu’ll n> rourru pareehever I Ergon que pour au tan t qu’il au ra appris a déchiffiv» le i t e

Iber «V> ur-di 1 E t dè* lom, un» for* consoient de p ar aon traval! préparatoir» assidu e t slncère de een Unité ever la Tout éterant son esprit toulour* plus v e n tec CKoaar qui ne

Dcposliairr de la Revue è Pari» : Editions du Cha riol, 62, boulevard Voltaire - Pari» (XI*)

Omslag van het tijd schrift ‘Rose+Croix’ u it jan u ari 1935, w aarin een band wordt gelegd tussen de Aloude en M ystieke Orde van het Rozekruis en de ‘O rdre In té rieu r et Invisible de la Rose-Croix’ w aarvan de constitu tie in 1885 werd opgesteld.

241

ROZEKRUISERSSYMBOOL

Dit symbool werd in 1998 door de AMORC gecreëerd n aar een tekening van Francois M érindier te r gelegenheid van de ‘Salons de la Rose-Croix’ in 1893. In d it symbool stelt het gevleugelde R ozekruis de m enselijke ziel voor die, als gevolg van h aar eigen streven, geleidelijk het goddelijke plan b ete r gaat begrijpen , to t­dat zij verlicht wordt door het goddelijk bew ustzijn, gesymboli­seerd door de neerdalende duif die omgeven is door een krans van zeven lich tstralen .

242

de verbreiding en de verscheidenheid van het verschijnsel sektarisme de grootste verwarring heeft gezaaid in de geest van onze mede­burgers en daarnaast heeft geleid tot onbegrip en een misvatting bij de media en zelfs bij leden van de overheid. Door deze onrust - die overigens begrijpelijk is - heeft men de neiging om groepen die voor de gemeenschap of voor individuen een reëel gevaar oplev­eren, én traditionele, humanistische organisaties die de wet eerbiedigen, onder één noemer te scharen. Bij gebrek aan een juridische definitie van het begrip ‘sekte’ leidt een dergelijke misvatting momenteel tot ongerechtvaardigde en discriminerende kwalificaties. Dit vormt een schending van de fundamentele beginselen van de democratie. Als de Staat garant staat voor de openbare veiligheid en voor collectieve waarden, dan blijft deze dat ook voor de belangrijkste vrijheden, zoals de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vereniging en vergadering. Deze kunnen niet worden gescheiden en niemand mag hierop een uitzondering maken;

de AMORC zonder terughoudendheid en ondubbelzinnig die praktijken veroordeelt, die indruisen tegen de menselijke waardigheid of tegen de integriteit van mensen of van eigendom. Bovendien verzet zij zich tegen het tegenover de publieke opinie en de overheid in diskrediet brengen van filosofische en traditionele waarden. Om deze reden bevestigt zij in dit Charter opnieuw de ethische be­ginselen die altijd de hare zijn geweest:

1. Zij heeft een wettige grondslag, is officieel aangemerkt als vereniging, en aanvaardt dat zij verantwoording over haar werkzaamheden moet afleggen tegenover het openbaar gezag.

2. Zij oefent op vreedzame wijze haar werk uit op het gebied van haar specifieke denken en ontplooit geen activiteiten die de openbare orde of het gezag van de Staat kunnen schaden.

3. Zij legt aan haar leden nooit dogma’s of een eenzijdig denken op en respecteert de diversiteit van godsdienstige en filosofische overtuigingen.

4. Zij verbiedt binnen haar muren elke activiteit of discussie van politieke aard, maar laat haar leden op dit gebied vrij in hun denken.Zij gebruikt geen overredingstechnieken of methoden die inbreuk kunnen maken op de vrije wil of de wensen van het individu.

6. Zij legt aan haar leden nooit het werk of de gedachten van een van haar leiders voor, als de enige uitdrukking van de waarheid.

7. Zij laat haar leden geheel vrij om de organisatie op het moment dat zij wensen, te verlaten, zonder hen op welke manier dan ook lastig te vallen.

8. Zij is gekant tegen elk onderscheid naar ras of volk.9. Zij veroordeelt het uitdrukkelijk kinderen over te halen lid van de organisatie te worden. Deze veroordeling geldt ook elke

overtreding van de leerplicht- en de onderwijswet.10. Zij speculeert niet over de dreiging van op handen zijnde apocalyptische rampen (het einde van de wereld, een atoomoorlog, een

natuurramp, enz.) noch baseert zij zich op contacten met buitenaardse wezens.11. Zij weigert elke verheerlijking van het kwaad, keurt zelfmoord af en veroordeelt alle vormen van geweld, zowel de individuele

als de collectieve.12. Zij legt noch op voedingsgebied noch op andere gebieden een bijzondere levenswijze aan haar leden op en zet niet aan tot welke

praktijken op seksueel gebied dan ook.13. Zij zet haar leden er niet toe aan met hun familie of sociale omgeving te breken.14. Zij respecteert de wetenschap en de geneeskunde en ontraadt haar leden niet er een beroep op te doen.15. Zij legt nooit aan haar leden op hun bezittingen of inkomsten ten gunste van wie dan ook in de steek te laten of af te staan en

verbiedt elke overdracht van goederen of geld van haar leden aan leiders van de organisatie.16. Zij voert een boekhouding zoals door de wet is voorgeschreven, en laat haar boeken controleren door een onafhankelijke

accountant.17. Zij is een non-profitorganisatie en vraagt van haar leden slechts een jaarlijkse bijdrage.18. Zij sluit ieder lid dat strafrechtelijk veroordeeld is wegens daden tegen het recht en de goede zeden, uit van deelname.19. Als erfgename van de Rozekruisers uit het verleden is haar enige doel, haar traditionele leringen door te geven en haar

. ' humanistische idealen voort te zetten.

111

___K+c:£)

Charter uit 1999 waarin de AMORC de eth isch e b egin se len die altijd de hare zijn gew eest, opnieuw bevestigt.

243

POSITIO FRATERNITATIS ROSAE CRUCIS

MANIFESTOPositio Fraternitatis Rosae Crucis

S alu tem P u n c tis T riang u li !In dit eerste jaar van het derde m illennium , in het aanschijn van

de God van a lle m ensen en van al het leven , achten wij, de gedepu­teerden van de O pperste Raad van de Rozekruisersbroederschap, de tijd gekom en om de vierde toorts R+C te ontsteken ten eind e ons standpunt over de huidige toestand van de m ensheid kenbaar te m a­ken en licht te w erpen op de dreigingen die zwaar op haar wegen, maar ook op de hoop die wij in haar stellen .

Zo m oge h et zijn!

A d R osam p er Crucem A d C rucem p e r R osam

In m aart 2001 publiceerde de AMORC de Positio Fraternitatis Rosae Crucis, een M anifest dat volgens de historici van de esoterie in de lijn ligt van de drie M anifesten die in de zeventiende eeuw zijn verschenen. H et is in een tw in tig ta l talen vertaald , en is een wezenlijk deel van de R ozekru iserstrad itie geworden.

244

DE ROZEKRUISERSVERKLARING VAN DE PLICHTEN VAN DE MENS

VoorwoordVanaf het moment dat de mensen zich ervan bewust werden dat een georganiseerde samenleving noodzakelijk is, hebben zij verschillende regeringsvormen in het leven geroepen teneinde het functioneren van die samenleving te waarborgen. Momenteel blijkt dat de belangen en verlangens van de enkeling in het bijzonder en van de volkeren in het algemeen, het best vertolkt worden door de democratie. Hoewel dit systeem onvolmaakt is en talrijke zwakheden heeft, waarborgen democratische samenlevingen momenteel het best de rechten van de mens zoals deze zijn vastgelegd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.Maar al is respect voor de rechten van iedereen de basis van elke democratie, toch draagt elke democratie die het respect voor de bijbe­horende plichten niet aanmoedigt, de kiemen van verval in zich en bevordert het ontstaan van een dictatuur. Zoals de geschiedenis heeft aangetoond, hangt het goed functioneren van een samenleving af van een juist evenwicht tussen de rechten en plichten van ieder mens. Wanneer dit evenwicht op het niveau van de bestuurders of dat van de burgers verbroken wordt, nemen allerlei vormen van totalitarisme de overhand.Bij de dageraad van de eenentwintigste eeuw stellen wij vast dat in tal van landen waar de democratie reeds lang een verworvenheid is, de rechten van de burgers de overhand hebben op de plichten die als mens op hen rusten, zodat het evenwicht tussen beide zo niet verbroken, dan toch op z’n minst zeer bedreigd wordt. Daar wij vrezen dat dit gebrek aan evenwicht toeneemt en tot een teruggang van de kwaliteit van het mens-zijn leidt, leggen wij deze ‘Verklaring van de plichten van de mens’ voor aan al degenen die onze ongerustheid delen.

Artikel 1: Ieder mens heeft de plicht om onbevooroordeeld de rechten van de mens, zoals deze in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens zijn vastgelegd, te respecteren.

Artikel 2: Ieder mens heeft de plicht zichzelf te respecteren en zijn lichaam of geweten niet te verlagen door gedrag of praktijken die zijn waardigheid of integriteit aantasten.

Artikel 3: Ieder mens heeft de plicht anderen te respecteren, zonder onderscheid naar ras, sekse, religie, sociale klasse, gemeenschap of enig ander ogenschijnlijk verschil.

Artikel 4: Ieder mens heeft de plicht de wetten van het land waar hij woont te respecteren, met dien verstande dat deze wetten respect voor zijn meest legitieme rechten als grondslag moeten hebben.

Artikel 5: Ieder mens heeft de plicht de religieuze overtuigingen en politieke opvattingen van een ander te respecteren zolang deze noch de mens, noch de samenleving aantasten.

Artikel 6: Ieder mens heeft de plicht in gedachte, woord en daad welwillend te zijn teneinde een agens van sociale vrede en een voor beeld voor anderen te kunnen zijn.

Artikel 7: Ieder mens heeft de plicht te werken indien hij daartoe de leeftijd heeft en zijn gezondheid het toelaat, of dat nu is om in zijn eigen behoeften of in die van zijn gezin te voorzien, om nuttig voor de samenleving te zijn, om zich op het persoonlijke vlak te ontplooien of, heel eenvoudig, om niet in ledigheid te vervallen.

Artikel 8: Ieder mens die verantwoordelijk is voor het opvoeden van een kind, heeft de plicht hem moed, verdraagzaamheid, geweldloosheid, grootmoedigheid, en in het algemeen, die deugden bij te brengen die hem tot een achtenswaardige en verantwoordelijke volwassene zullen maken.

Artikel 9: Ieder mens heeft de plicht al wie in gevaar is te hulp te komen, hetzij door rechtstreeks in te grijpen, hetzij door ervoor te zorgen dat de daartoe bekwame en bevoegde personen hulp bieden.

Artikel 10: Ieder mens heeft de plicht de totale mensheid als zijn familie te beschouwen en zich onder elke omstandigheid en op elke plaats als een wereldburger te gedragen, waarmee hij humanisme tot de grondslag van zijn gedrag en filosofie maakt.

Artikel 11: Ieder mens heeft de plicht de bezittingen van anderen te respecteren, zowel privé- als openbare, individuele als collectieve bezittingen.

Artikel 12: Ieder mens heeft de plicht het menselijk leven te respecteren en het als het kostbaarste goed ter wereld te beschouwen. Artikel 13: Ieder mens heeft de plicht de natuur te respecteren en haar te behoeden, opdat de huidige en toekomstige

generaties er op alle niveaus van kunnen genieten en haar als een universeel erfgoed zien.Artikel 14: Ieder mens heeft de plicht de dieren te respecteren en ze niet alleen als levende wezens te beschouwen, maar ook als

schepselen met bewustzijn en gevoel.

NawoordIndien alle mensen zich van deze fundamentele plichten zouden kwijten, zouden er nog maar weinig rechten opgeëist hoeven te worden, want dan zou iedereen het respect genieten dat hem toekomt en gelukkig in de maatschappij kunnenleven. Daarom moet elke democratie niet slechts de ‘rechtsstaat’ bevorderen, want in dat geval kan het evenwicht waarover

21 september 2005in het voorwoord werd gesproken, niet worden gehandhaafd. Het is ook absoluut noodzakelijk dat ze de ‘plichtenstaat’ voorstaat, opdat iedere burger in zijn gedrag het beste dat de mens in zich heeft, tot uitdrukking brengt. Pas als onze bes­chaving op deze twee pijlers wordt gegrondvest, zal ze wezenlijk de status van ‘menselijk’ kunnen waarmaken. Rozekruisersjaar 3358

Op deze door de AMORC uitgegeven tek st hebben versch illen d e belangrijke persoon lijkheden op burgerlijk, p o litiek en godsd ien stig gebied - van over de h ele w ereld - m et erk entelijk heid gereageerd .

245

ENKELE ROZEKRUISERSMONOGRAFIEËN

Tot 1909 w erden de R ozekruisersleringen uitsluitend van mond tot mond doorgegeven, op plaatsen die geheim w erden gehouden teneinde de led en van de Orde te vrijwaren van godsdienstige en politieke ver­volging. Sindsdien zijn ze op schrift gesteld en worden ze elke m aand als m onografieën naar de leden gezonden.

246

EEN ROZEKRUISERSLOGE

Naast het geschreven onderricht dat de R ozekruisers thuis bestuderen , kunnen zij sam enkom en in Loges voor het mon­delinge onderricht en om van gedachten te wisselen. In de Loges worden aan de leden die dat wensen eveneens de Rozekruisersinw ijdingen - vanaf de eerste tot en met de tw aalfde graad - doorgegeven.

247

Ontologie van de Rose-CroixGod is de intelligentie die de schepping heeft gedacht, geopenbaard en bezield volgens onveranderlijke

en volmaakte wetten.

De gehele schepping is doordrongen van een universele ziel die naar de volmaaktheid van haar eigen

aard evolueert.

Het leven ondersteunt de kosmische evolutie, zoals deze zich in het universum en op aarde open­baart.

De materie heeft haar ontstaan te danken aan een trillingsenergie die zich in het gehele universum voortplant en waarvan ieder atoom doordrongen is.

Tijd en ruimte zijn bewustzijnstoestanden en hebben, los van de mens, geen enkele stoffelijke re­aliteit.

De mens is tweevoudig naar zijn aard en drievoudig naar zijn manifestatie.

De ziel gaat het lichaam binnen wanneer het kind voor de eerste keer inademt; op dat ogenblik maakt

zij van hem een levend en bewust wezen.

Het lot van ieder mens wordt bepaald door de wijze waarop hij zijn vrije wil toepast en door het

karma dat hieruit voortvloeit.

De dood doet zich voor op het ogenblik dat de mens voor de laatste maal uitademt en uit zich door de

definitieve scheiding van lichaam en ziel.

De spirituele evolutie van de mens wordt door reïncarnatie bepaald en heeft als hoogste doel het

bereiken van volmaaktheid.

Er bestaat een bovenmenselijk rijk dat gevormd wordt door alle niet geïncarneerde zielen die de

onzichtbare niveaus van de schepping bevolken.

Aan het eind van zijn spirituele evolutie gaat de ziel van ieder mens in zuiverheid op in de universele

ziel en leeft, ten volle bewust, in de goddelijke immanentie.

Deze tekst vat in twaalf hoofdwetten de ontologie van de Rozekruisers samen, dat wil zeggen, het idee dat zij hebben van de schepping in het algemeen en de mens in het bij­zonder. Het mag echter duidelijk zijn dat deze wetten niet dogmatisch van aard zijn.

248

Ethiek van de Rose-Croix

L .{jjj

Wees geduldig, want geduld voedt hoop en maakt van de tijd een bondgenoot op het levenspad.

Wees vol vertrouwen, want zelfvertrouwen is op zich een bron van ontplooiing; het vertrouwen dat we in anderen stellen, is een bron van vriendschap.

Wees matig, want matigheid voorkomt dat we in excessen vervallen en geeft rust.

Wees verdraagzaam, want verdraagzaamheid verruimt de geest en bevordert de relaties tussen mensen.

Wees onthecht, want onthechting is een bewijs van vrijheid en ontwikkelt innerlijke rijkdom.

Wees gul, want gulheid doet evenveel goed aan degene die geeft als degene die ontvangt.

Wees integer, want integriteit is de garantie voor een goed geweten en geeft gemoedsrust.

Wees nederig, want nederigheid verhoogt degene die er blijk van geeft en bezorgt hem het respect van anderen.

Wees moedig, want moed bouwt op in het dagelijks leven en maakt sterk bij tegenslag.

Wees geweldloos, want geweldloosheid doet harmonie ontstaan en verspreidt vrede onder de mensen.

Wees vriendelijk, want vriendelijkheid verheugt het hart en doet de ziel stralen.

Wanneer je zo bent, kan men van je zeggen datje wijs bent, want wijsheid is de toepassing van deze deugden.

m

A1

1i

1 i 1 f i f t i “f f i fDeze tekst drukt het belang uit dat de R ozekruisers hechten aan een eth iek gebaseerd op het ontw aken van de m eest ed ele deugden van de m enselijke ziel, die waarin deze het G oddelijke het m eest benadert.

249

Rozekruisersbijdrage aan VredeIk draag bij aan vrede, wanneer ik in mijn contacten met anderen het beste van mijzelf tot uitdrukking probeer te brengen.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik mijn intelligentie en vermogens gebruik om het goede te dienen.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik mededogen voel voor allen die lijden.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik alle mensen als mijn broeders beschouw, ongeacht hun ras, cultuur of godsdienst.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik mij verheug over het geluk van anderen en voor hun welzijn bid.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik met verdraagzaamheid naar meningen luister die van de mijne verschillen of er zelfs lijnrecht tegenover staan.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik bij het oplossen van geschillen mijn toevlucht neem tot overleg in plaats van geweld.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik de natuur eerbiedig en haar voor toekomstige generaties behoud.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik mijn idee van God niet aan anderen probeer op te dringen.Ik draag bij aan vrede, wanneer ik vrede tot de grondslag maak van mijn idealen en levensfilosofie.

A A

Dit docum ent vormt een loflied op de vrede, een ideaal w aaraan N icolai Roerich (1874-1947), een vooraanstaand lid van de AMORC, zijn hele leven wijdde. Zijn beroem de ‘banier voor vred e’ blijft een levend e getu igen is van zijn betrokken­heid op dit gebied.

250

,N« n m n

m

RozekruisersutopieGod van alle mensen, God van al het leven, in de mensheid waarvan wij dromen:Zijn de politici ten diepste humanistisch en werken zij in dienst van het algemeen welzijn.Beheren de economen de staatsfinanciën met gezond verstand en in het belang van allen.Zijn de geleerden spiritueel ingesteld en zoeken zij hun inspiratie in het Boek van de Natuur.Zijn de kunstenaars geïnspireerd en brengen zij in hun werken de schoonheid en zuiverheid van het goddelijk plan tot uitdrukking.Zijn de artsen bezield door liefde voor hun naasten en behandelen zij zowel de ziel als het lichaam.Is er geen ellende of armoede meer, want iedereen bezit wat hij nodig heeft om gelukkig te kunnen leven.Wordt werk niet beleefd als een verplichting, maar als een bron van ontplooiing en welzijn.Wordt de natuur als de mooiste tempel beschouwd en worden de dieren als onze broeders op de weg van evolutie gezien.Bestaat er een wereldregering, gevormd uit leiders van alle naties, werkend in het belang van de gehele mensheid.Is spiritualiteit een ideaal en een manier van leven, ontsproten aan een universele religie die meer gebaseerd is op kennis van de goddelijke wetten dan op geloof in God.Berusten de menselijke relaties op liefde, vriendschap en broederlijkheid, zodat de gehele wereld in vrede en harmonie leeft.

Zo moge het zijn!£_

A /'IAA

Bij de dageraad van de een en tw in tigste eeuw en het derde m illennium geeft deze ‘U top ie’ een id ee van de id ea le sam enleving zoals de R ozekruisers zich die voorstellen . In het a lgem een roept ze de w ereld op tot m eer hum anism e en spiritualiteit.

251

R oewel de Aloude Mystieke Orde van het Rozekruis (AMORC) veelal onbekend was bij het grote publiek en vaak beschouwd werd als een geheim genootschap, houdt ze

een cultureel en spiritueel erfgoed in stand dat teruggaat tot de zeventiende eeuw. Zij is een niet-godsdienstige, niet-sektarische en apolitieke beweging die zonder enig onderscheid openstaat voor mannen en vrouwen. Om meer openheid over haar onderricht te bieden, heeft de Opperste Raad van de AMORC nu besloten fragmenten van haar leringen te publiceren.Voor het eerst kan men met de zeer diverse inhoud van het Rozekruisersonderricht kennismaken en lezen wat de Orde onderwijst over onderwerpen als materie, bewustzijn, leven, symbolen, filosofie, gezondheid, psychische verschijnselen, de ziel, wonderen, dromen, God, e.d. Thema’s uit de Rozekruiserstraditie zoals het leven van Jezus, de èssenen, de tempeliers en andere esoterische en mystieke onderwerpen worden eveneens besproken. In het laatste deel van het boek zijn documenten en symbolen opgenomen die de geschiedenis van de jRozekruisers weergeven, vanaf haar oorsprong tot in onze tijd. Deze reis door de tijd bevestigt dat het Rozekruisersdenken, dat zijn oorsprong in een ver verleden heeft, actueel is en een boeiend perspectief op de toekomst biedt...

isbn 9789089540706

De Rozekruisers Orde AMORC070-3464400www.amorc.nlw w w . e l i k s e r . n l 9 789089 540706

9789089540706