Ł A D N Y D O M I c z e r w i e c 2 0 1 6 I w w w . l a d n y d o m . p l c z e r w i e c 2 0 1 6 I Ł A D N Y D O M

DOM W PRAKTYCE BUDOWA

7372 DOM W PRAKTYCE BUDOWA

Ściany zewnętrzne

Ścianom zewnętrznym domów ener-gooszczędnych stawia się wysokie wymagania. A to dlatego, by do

minimum zredukować uciekające przez nie ciepło. Na etapie projektowania domu dużą wagę przywiązuje się zatem do współczynnika przenikania ciepła U, który decyduje o tym, czy ściana jest na-prawdę ciepła. Według przepisów nie powinien on przekraczać 0,25 W/(m²K). Jeśli jednak chcemy budować energo--oszczędne ściany, powinny być one cie-

plejsze. Przyjmuje się, że w domach energooszczędnych U nie powinno być większe niż 0,15 W/(m²K). Co najmniej taki parametr mają ściany w prezento-wanych przez nas domach. Dokładnie tyle wynosi wpółczynnik U ścian domu w Buku. Nieco korzystniejszy – U= 0,10 W/(m²K) – mają ściany domu w Smolcu. Choć budowano je 9 lat temu, to zasto-sowane wówczas rewolucyjne rozwiąza-nia i materiały wciąż się dobrze spraw-dzają. Najlepsze parametry mają ściany

domu w Jasienicy – U= 0,096 W/(m²K) i w Zbierkowie – U= 0,081 W/(m²K).

Na różnych etapach są też relacjono-wane przez nas budowy. W Buku są już ocieplone ściany zewnętrzne i wylane posadzki. W Jasienicy dom „czeka” w sta-nie surowym otwartym na montaż okien, który jest zaplanowany na począ-tek maja, a dom w Zbierkowie – na do-starczenie ścian, aktualnie przygotowy-wanych w fabryce – prace odbędą się w maju.

Domy energooszczędne można wznosić w różnych technologiach, najważniejsze jest to, by ściany zewnętrzne miały bardzo dobrą izolacyjność termiczną. Pokazujemy, jak zrobiono to w opisywanych przez nas domach w Buku, Jasienicy, Smolcu i Zbierkowie.

PRZY BUDOWIE DOMU, ZWŁASZCZA W TECHNOLOGII, KTÓRA NIE JEST JESZCZE POWSZECHNIE ZNANA, DOBRZE JEST MIEĆ KOGOŚ, NA KIM MOŻNA SIĘ WZOROWAĆ. W NASZYM CYKLU SWĄ WIEDZĄ I DOŚWIADCZENIEM BĘDĄ SIĘ Z PAŃSTWEM DZIELIĆ OSOBY ZAANGAŻOWANE W BUDOWĘ PREZENTOWANYCH PONIŻEJ DOMÓW – ARCHITEKCI, INWESTORZY, WYKONAWCY. TE CZTERY DOMY, CHOĆ RÓŻNE, MAJĄ WSPÓLNĄ CECHĘ – SĄ (LUB BĘDĄ) ENERGOOSZCZĘDNE.

DO

M E

NE

RG

OO

SZ

CZ

ĘD

NY

DO

M E

NE

RG

OO

SZ

CZ

ĘD

NY

opracowanie IWONA SZCZEPANIAK

Materiały na ściany domuPrzy wyborze rodzaju ścian zewnętrznych zwykle decydujemy się na rozwiązania, które pozwalają ograniczyć koszt ich bu-dowy. Z ekonomicznego punktu widzenia jest to działanie uzasadnione tylko wówczas, gdy nie odbywa się kosztem ich parametrów cieplnych.

Choć na rynku dostępne są materiały o bardzo dobrej izo-lacyjności termicznej na ściany jednowarstwowe, to zwykle w domach energooszczędnych buduje się ściany warstwowe z war-stwą nośną z silikatów, ceramiki tradycyjnej lub poryzowanej, keramzytobetonu lub betonu komórkowego. Stosując warstwę ocieplenia ze styropianu lub wełny mineralnej, najłatwiej uzy-skać korzystny współczynnik przenikania ciepła U. Umożliwią to również konstrukcje szkieletowe, wypełnione wełną mine-ralną lub drzewną.

Teoretycznie bez znaczenia jest rodzaj materiału na warstwę nośną ścian murowanych. Powinna ona spełniać swoją pod-stawową funkcję – przenosić obciążenia, więc może być tańsza, natomiast na pewno warto zainwestować w bardzo dobrą izolację termiczną. Trzeba jednak pamiętać, że niektóre ma-teriały nieco gorzej izolują termicznie, ale dobrze akumulują ciepło. Oznacza to, że magazynują ciepło pozyskane z promie-niowania słonecznego i ogrzewania pomieszczeń, a później stopniowo oddają je do wnętrza. Właśnie z tych względów wybór projektantów domów niskoenergetycznych często pada na ściany warstwowe wzniesione z betonu komórkowego, bloczków wapienno-piaskowych, keramzytobetonu.

Wiz

.: L

IPIŃ

SC

Y D

OM

Y

SMOLEC POD WROCŁAWIEMPowierzchnia użytkowa: 133,00 m2 + pow. garażu 18,27 m2

Powierzchnia zabudowy: 129,03 m2

Kubatura: 778 m3

Powierzchnia działki: 463,84 m2

Zapotrzebowanie na energię: EUco = 10,01 kWh/(m2rok)Autorzy projektu: Lipińscy Domy, dr inż. arch. Ludwika Juchniewicz-Lipińska, dr inż. arch. Miłosz Lipiński, mgr inż. Grzegorz Tomaszewski

REKLAMA

DOM W JASIENICY

Wiz

.: K

OJ

OT

FA

CT

OR

Y

JASIENICA, POWIAT BIELSKI Powierzchnia użytkowa: 135,35 m2 Powierzchnia zabudowy: 100,40 m2

Kubatura: 430 m3

Powierzchnia działki: 1480 m2

Zapotrzebowanie na energię: EUco = 14,2 kWh/(m2rok) Autorzy projektu: arch. Tomasz Suchy

DOM W BUKU

Wiz

.:DO

MY

HY

BR

YD

OW

E

BUK POD POZNANIEM Powierzchnia użytkowa: 224,38 m2 Powierzchnia zabudowy: 174,84 m2

Kubatura: 979,6 m3

Powierzchnia działki: 1437,5 m2

Zapotrzebowanie na energię: EUco = 15 kWh/(m2rok)Autorzy projektu: Domy Hybrydowe

DOM W ZBIERKOWIE

Wiz

.: G

RE

EN

CO

LL

EC

TIV

E

ZBIERKOWO POD POZNANIEM Powierzchnia użytkowa: 297,24 m2 Powierzchnia zabudowy: dom pasywny – 101,70 m2, pozostałe części – 98,89 m2

Kubatura: 1494,32 m3

Powierzchnia działki: 1791 m2

Zapotrzebowanie na energię: EUco = 9,28 kWh/(m2rok)Autorzy projektu: Green Collective Jaki styropian wybrać do ocieplania ścian

zewnętrznych?Podstawowym zadaniem izolacji jest ochrona domu przed

ucieczką ciepła. Parametrem określającym poziom izolacyjności

styropianu jest współczynnik przewodzenia

ciepła λ (lambda). Oznacza on, jakie są

właściwości izolacyjne materiału i w jakim

stopniu dom będzie chroniony przed niską

i wysoką temperaturą. Najważniejsze,

o czym trzeba pamiętać – im lepszy izolator,

tym wartość λ jest mniejsza. Współczynnik

λ płyt styropianu wynosi od 0,031 do 0,044

W/(mK). Najkorzystniejszy współczynnik

przewodzenia ciepła ma grafitowy styropian,

np.: TERMONIUM PLUS fasada. Zastosowanie

w nim specjalnych dodatków, zwiększa izola-

cyjność przegrody znacznie bardziej niż przy

zastosowaniu zwykłego białego styropianu. Na przykład 20 cm

zwykłego styropianu o współczynniku λ = 0,044 gorzej chroni

budynek niż grafitowy styropian o grubości 15 cm i λ 0,031. Róż-

nica izolacyjności pomiędzy dostępnymi rodzajami styropianu

może wynosić ponad 35%, co jest

ważne przy wyborze ocieplenia.

Przed zakupem warto sprawdzić,

jakie rekomendacje posiada wy-

brany przez nas styropian.

PARTNER TEMATU RADZI

KRZYSZTOF KRZEMIEŃ,dyrektor techniczny w firmie TERMO ORGANIKA

DOM W SMOLCU

Ł A D N Y D O M I c z e r w i e c 2 0 1 6 I w w w . l a d n y d o m . p l c z e r w i e c 2 0 1 6 I Ł A D N Y D O M

75

[Ściany zewnętrzne]

74 DOM W PRAKTYCE BUDOWA

W JAKIEJ TECHNOLOGII ZAPROJEKTOWANO ŚCIANY ZEWNĘTRZNEŚciany zewnętrzne

– oprócz przenoszenia obciążeń konstruk-cyjnych i użytkowych – muszą zapewnić odpowiednią ochronę cieplną oraz bezpie-czeństwo użytkowania. W Polsce najpopu-larniejsze są ściany dwuwarstwowe: skła-dające się z części nośnej i warstwy izolacji cieplnej. W praktyce oznacza to, że po-wierzchnię muru ociepla się od zewnątrz i wykańcza przy użyciu metody ETICS. Podstawowymi zaletami takiego rozwiąza-nia są: niskie koszty, sposób wznoszenia (etapami, które pozwalają na wykonanie warstwy izolacji termicznej po montażu okien i dokładne jej spasowanie), niewielkie wymiary elementów ściennych i ich ciężar, ograniczenie mostków termicznych (mię-dzy innymi przy nadprożach), które mogą pojawić się w innych rozwiązaniach. Taki system daje również swobodę doboru ma-teriałów dla poszczególnych warstw: ciep-lnej i konstrukcyjnej. Materiały ścienne do budowy typowych domów dwukondygnacyjnych mają po-dobną wytrzymałość, ważna natomiast jest jakość wykonania i precyzja ułożenia oraz jednorodność struktury materiału. Znacz-nie ważniejsza w domach energooszczęd-nych jest warstwa izolacji. W nowo projek-towanych domach jej grubość powinna wynosić 20-25 cm. Jedynie wtedy ściana będzie spełniać obecnie przyjęte warunki techniczne. W domu w Jasienicy zdecydowaliśmy się na ściany właśnie w technologii dwuwar-stwowej. Zostały zaprojektowane tak, żeby spełnić wymogi dla domu pasywnego, ener-gooszczędnego NF15. Ich warstwa nośna zaprojektowana została z bloczków z be-tonu komórkowego o grubości 24 cm, a warstwa izolacyjna z wełny mineralnej – 34 cm. Dopiero przy takiej grubości udało się osiągnąć współczynnik przewodzenia ciepła ściany U=0,096 W/(m2K). Wełnę mineralną wybraliśmy z kilku powo-dów. Oprócz bardzo dobrego współczyn-nika przewodzenia ciepła λ = 0,036 W/mK zapewnia właściwy mikroklimat we wszyst-

D O M W J A S I E N I C Y

ŚCIANY Z BETONU KOMÓRKOWEGO OCIEPLONE WEŁNĄ MINERALNĄ

JAK PRZEBIEGAŁ TEN ETAP PRACBudowa ścian zewnętrznych domu jest ulu-bionym etapem inwestorów. Podczas wno-szenia murów potrafią łatwiej wyobrazić sobie skalę domu, kontekst otoczenia, widok przez okno, układ pomieszczeń. Prace przebiegają zazwyczaj bardzo szybko. Również na mojej budowie wykona-nie ścian pierwszej kondygnacji zajęło łącz-nie dwa tygodnie – ściany parteru 9-14 marca ubiegłego roku, a ściany poddasza od 16 do 25 czerwca. Pierwszy dzień po-święciliśmy na precyzyjne ułożenie izolacji poziomej i pierwszej warstwy z bloczków termoizolacyjnych. Dla mnie istotna była dokładność, dlatego poziom i pion został sprawdzony w kilku miejscach niwelatorem i stalową taśmą mierniczą.Bloczki z betonu komórkowego są wyko-nane z milimetrową dokładnością i tylko na równym podłożu układa się je jak klocki lego. Wtedy mamy też szansę na zużycie podawanej przez producenta ilości za-prawy. Na cały budynek na wykonanie murów zewnętrznych zużyłem dwanaście 25-kilogramowych worków zaprawy (w sumie 300 kg). Zbyt gruba warstwa za-prawy w ścianie z betonu komórkowego

może spowodować w przyszłości powsta-wanie zarysowań. Obecnie murowanie bloczków z betonu ko-mórkowego nie przypomina już tradycyjnej pracy z kielnią i młotkiem. Ten sposób jest wręcz zakazany. Producent udostępnia swoje narzędzia do rozłożenia zaprawy w odpowiedniej ilości, przymiary do przyci-nania bloczków, chętnie też szkoli ekipy, jak prawidłowo wykonać mury. Każdego dnia po zakończeniu pracy moje ściany były za-bezpieczone od góry folią stretch. Na mo-krych bloczkach nie powinno się bowiem murować kolejnych warstw. Do wykonania deskowań słupów i nadproży okiennych wy-korzystałem płyty OSB, śruby z nakrętkami i łatki drewniane. JAK DŁUGO TRWAŁY PRACE Wykonanie ścian zewnętrznych zleciłem ekipie, która wykonuje na co dzień budynki z bloczków z betonu komórkowego i potrafi wykorzystać jego zalety. Warto pamiętać, że im bardziej skomplikowany rzut bu-dynku, tym dłużej trwają prace przy każ-dym etapie budowy. Koszt robocizny na tym etapie może wynieść nawet 50%. Na mojej budowie – ze względu na bardzo pro-stą bryłę i brak ścian wewnętrznych noś-nych – trzyosobowy zespół w ciągu pięciu dni wykonał ściany parteru wraz z nadpro-żami. Ekipa przygotowała i ustawiła również słupy stalowe i podciąg dla oparcia stropu prefabrykowanego. Jego ułożeniem z kolei zajęła się firma, która go wyprodukowała. Po ułożeniu płyt stropowych i wykonaniu wieńców można było przystąpić do wykona-nia ścian poddasza. Materiał na górną kon-dygnację podał dźwig. Prace murarskie poddasza trwały dwa dni dłużej mimo tej samej ilości materiału. Wynikało to z wyso-kości ścian szczytowych oraz liczby docina-nych bloczków. Koszt wykonania samych ścian zewnętrznych parteru i poddasza (bez stropu) z nadprożami i wieńcami wy-niósł 11 tys. zł, wliczając koszt materiału 24 tys. zł (bloczki, zaprawa, stal zbroje-niowa, beton, kotwy, materiały pomocni-cze). Podany koszt wykonania ścian ze-wnętrznych zawiera tylko warstwę

Palety z materiałem na ściany naszego domu zostały rozładowane bezpośrednio z samo-chodu na płytę fundamentową. To też pozwo-liło zaoszczędzić cenny czas

konstrukcyjną. Ułożenie warstwy izolacyjnej (wraz z tynkiem właściwym) będzie kolejnym etapem po wykonaniu konstrukcji i pokrycia dachu, po montażu okien. Część konstrukcyjna w moim domu powinna stanowić około 40% całości (60% warstwa izolacji). To niewiele, ale trzeba jednocześnie pamiętać, że na koszt wykonania tego etapu prac olbrzymi wpływ ma stopień skompliko-wania bryły budynku. Wydatki na robociznę udało mi się obniżyć przez wybór prostych rozwiązań formalnych (budynek został posa-dowiony na planie prostokąta), co pozwoliło mi zainwestować środki w materiały izola-cyjne o wysokich parametrach. Budowa ścian dwuwarstwowych jest podzielona na dwa etapy: pierwszy – wykonanie konstrukcji i drugi – ułożenie izolacji cieplnej z warstwą wykończeniową, który rozpoczynamy do-piero po zamontowaniu okien, zakończeniu wszystkich prac na dachu, łącznie z syste-mem rynnowym. Ponieważ warstwa tynku stanowi wykończenie domu, teren bezpo-średnio wokół budynku powinien być już na to przygotowany.

kich pomieszczeniach. Takie przegrody prze-puszczają parę wodną, zapewniają komfort akustyczny i bezpieczeństwo pożarowe (klasa reakcji na ogień: A1). Wełna mineralna nie przyczynia się również do rozwoju pleśni. Taka ściana, właściwie wykończona, jest na-turalnym buforem dla ciepła, a także reaguje na zmiany warunków wilgotności i tempera-tury wewnątrz.

TOMASZ SUCHY

architekt, inwestor

Fot.

(6):

TO

MA

SZ

SU

CH

Y

Pierwszego dnia została ułożona i dokładnie wypoziomowana pierwsza warstwa z pustaków izolacyjnych oraz wymurowane narożniki ścian; od góry bloczki z betonu komórkowego zostały zabezpieczone folią

Ze względu na dużą rozpiętość otworów okiennych nie dało się zastosować prefabrykowanych nadproży z betonu komórkowego; wykonaliśmy je jako żelbetowe

Zdecydowałem się na systemowe rozwiązanie, więc strop również był z betonu komórkowego

Murowanie ścian poddasza trwało dłużej; było to spowodowane transportem materiałów na piętro

Wieńce na ścianach kolankowych są podstawą do montażu konstrukcji dachu. Ściany szczytowe budynku ze względu na smukłość zostaną wykonane po zmontowaniu więźby dachowej

76

Ł A D N Y D O M I c z e r w i e c 2 0 1 6 I w w w . l a d n y d o m . p l c z e r w i e c 2 0 1 6 I Ł A D N Y D O M

77

[Ściany zewnętrzne]

DOM W PRAKTYCE BUDOWA

Fot.

(7):

DO

MY

HY

BR

YD

OW

E

W JAKIEJ TECHNOLOGII ZAPROJEKTOWANO ŚCIANY ZEWNĘTRZNEJak w każdym energoo-

szczędnym czy pasywnym domu, ściany zewnętrzne musiały mieć odpowiednią izo-lacyjność termiczną. Założono, że będą dwuwarstwowe, a ich współczynnik przeni-kania ciepła U będzie wynosił maksymalnie 0,15 W/(m2K). Do tego dopasowane zostały materiały. Do wykonania warstwy nośnej wybrano bloczki silikatowe (wapienno-piaskowe) o grubości 18 cm, a na warstwę izolacji ter-micznej – wełnę mineralną o współczynniku λ=0,036 W/(mK). Zaprojektowano ją w dwóch grubościach - 22 cm (ściany par-teru) i 27cm (ściany piętra). Różnica ta po-wstała z bilansu cieplnego budynku wynika-jącego z zapotrzebowania energetycznego na daną kubaturę budynku.Bloczki silikatowe to elementy, których wszystkie powierzchnie czołowe są gładkie (bez profilowań – piór i wpustów oraz uchwy-tów montażowych). Dlatego wymagają wy-pełnienia zaprawą wszystkich spoin, nie tylko poziomych, ale też pionowych. Dzięki temu zapobiega się nieszczelnościom, jakie przy niestarannym wykonawstwie mogą po-jawić się przy połączeniu pióro-wpust. Dla izolacyjności termicznej ścian dwuwar-stwowych nie ma większego znaczenia materiał na warstwę nośną. Liczy się jego wytrzymałość i akumulacyjność cieplna, co zapewniają masywne ściany z silikatów. Dodatkowo w porównaniu do innych mate-riałów, mają one wyjątkowo dużą izolacyj-ność akustyczną. Duża masa pojedynczych bloczków powoduje, że zbudowana z nich przegroda stanowi skuteczną zaporę dla dźwięków, dobiegającego nie tylko z ze-wnątrz, ale i z innych pomieszczeń. Właś-nie zapewnienie komfortu wewnątrz domu było głównym powodem wybrania tego materiału na ściany domu w Buku. Strop wykonano w tradycyjnej technologii, jako strop żelbetowy monolityczny.JAK PRZEBIEGAŁ TEN ETAP PRACW pierwszej kolejności wzniesiono ściany nośne parteru. Wraz z postępem murowa-

DANIEL ROKOSZ,

dyrektor sprzedaży domów hybrydowych

D O M W B U K U

ŚCIANY Z BLOCZKÓW SILIKATOWYCH OCIEPLONE WEŁNĄ MINERALNĄ

nia były wykonywane żelbetowe elementy uzupełniające takie jak nadproża i podciągi. Kolejnym etapem był strop żelbetowy nad parterem oraz wieńce spinające ściany ze stropem. Strop został wykonany przy użyciu systemowych szalunków, co zapewniło szyb-szą realizację i lepszą jakość powierzchni betonu.Po krótkiej przerwie technologicznej przystą-piono do murowania ścian szczytowych i ko-lankowych wraz z usztywniającymi je słup-kami żelbetowymi. Ostatnią fazą tego etapu

było wykonanie wieńców na górnych krawę-dziach ścian szczytowych i kolankowych, które zapewniły sztywność konstrukcji.Etap ten przebiegł bez specjalnych kompli-kacji, oprócz nielicznych poprawek związa-nych z układem bloczków silikatowych w poszczególnych warstwach. Konieczne było prawidłowe przewiązanie elementów (czyli odpowiednie przesunięcie ich wzglę-dem siebie w kolejnych warstwach, tak by nie pokrywały się ich spoiny pionowe). Wy-maga to odpowiedniego rozplanowania

układu bloczków na łączeniach i załama-niach murów. Wymurowane ściany nie zostały od razu ocieplone. Warstwa wełny mineralnej została ułożona dopiero po zamontowaniu wszystkich okien.JAK DŁUGO TRWAŁY PRACEDoświadczenie i specjalizacja w zakresie wznoszenia budynków murowych były głównym kryterium przy wyborze ekipy wykonawczej. Prace trwały około siedmiu tygodni i przebiegły bez większych zakłó-ceń. W czasie ich trwania konieczne były dwie przerwy technologiczne. Krótka po wzniesieniu ścian i przed zabetonowaniem stropu (tak by mury uzyskały odpowiednią nośność) oraz dłuższa – tygodniowa – po wykonaniu stropu. Ostatnia przerwa wy-magana była ze względu na konieczność uzyskania przez beton minimalnej nośno-ści, a przede wszystkim twardości.

Ściany domu w Buku były zaprojektowane jako dwuwarstwowe – mur nośny z bloków silikatowych o szero-kości 18 cm i gładkich powierzchniach czołowych

Murowanie ścian z silikatów nie sprawiało problemów; podczas prac konieczne było jedynie dopilnowanie, aby elementy silikatowe były dobrze przewiązane

Ściany z silikatów nie tylko bardzo dobrze tłumią dźwięki, lecz także akumulują ciepło. Ich akumulacyjność cieplną zwiększa warstwa izolacji cieplnej

Ściany z bloczków zostały miejscowo wzmocnione elementami żelbetowymi

Po przykryciu parteru stropem murowane były jednocześnie ściany poddasza i ściany działowe (najpierw na parterze, później na piętrze)

Miejsce – fundament i zbrojenie – przygotowane pod słup żelbetowy

Warstwa izolacji termicznej jest integralną częścią ściany dwuwarstwowej, ale układa się ją dopiero po zakończeniu montażu okien

78

Ł A D N Y D O M I c z e r w i e c 2 0 1 6 I w w w . l a d n y d o m . p l c z e r w i e c 2 0 1 6 I Ł A D N Y D O M

[Ściany zewnętrzne]

DOM W PRAKTYCE BUDOWA

79

nych zysków ciepła pozyskiwanych przez dom pasywny nie zawsze pokrywa się z jego aktualnym zapotrzebowaniem na ciepło, dlatego może dojść do przegrzania budynku. Aby temu zapobiec, należy maga-zynować zyski ciepła, a następnie uwalniać je w momencie spadku temperatury w bu-dynku. Najprostszym sposobem magazyno-wania ciepła jest właśnie akumulacja bez-pośrednia w masywnej konstrukcji budynku. Jej prawidłowe wykorzystanie wpływa korzystnie na bilans energetyczny domu pasywnego i komfort przebywania w nim.

W JAKIEJ TECHNOLOGII ZAPROJEKTOWANO ŚCIANY ZEWNĘTRZNEPolacy są ogromnie przy-

wiązani do technologii murowanych. Pro-jekt tego domu został więc przygotowany z myślą o ścianie dwuwarstwowej. W pierwszej wersji miały być zastoso-wane bloki wapienno-piaskowe (silika-towe). Dom w Smolcu chcieliśmy jednak zbudować w technologii prefabrykowanej. Dobrym kompromisem wydawała się technologia ścian prefabrykowanych z keramzytobetonu. Jego barwienie przez producenta na kolor ceglany pod-kreśla, że jest to materiał ceramiczny. To ważne w naszym kraju, gdzie ludzie są zrażeni do wielkiej płyty. Planując budowę z prefabrykatów keram-zytobetonowych, już na etapie projektu należy dokładnie określić przebieg insta-lacji elektrycznych, gdyż każda poprawka pociąga za sobą konieczność kucia w żel-becie. Atutem tej technologii – szczegól-nie istotnym dla budownictwa pasywnego – jest duża masa akumulacyjna prefabry-katów keramzytobetonowych. Ilość solar-

D O M W S M O L C U

PREFABRYKATY KERAMZYTOBETONOWE OCIEPLONE STYROPIANEM

Do ocieplenia budynku wybraliśmy grafi-towy styropian. Podczas budowy domu – 8 lat temu – był to styropian o najlep-szych parametrach izolacyjności cieplnej na polskim rynku. Obecnie jest on już dość popularny. Płyty styropianu uszlachet-nione są dodatkiem grafitu, który popra-wia ich właściwości izolacyjne. Współczyn-nik przewodzenia ciepła tego rodzaju styropianu był, jak na tamte czasy, rekor-dowy i wciąż jest bardzo dobry – wynosi 0,031 W/(mK). W obu wariantach ścian – z blokami silikatowymi i z prefabrykowa-nymi płytami z keramzytobetonu – z dodatkową izolacją ze styropianu uzyskaliśmy przegrody zewnętrzne o współczynniku przenikania ciepła U = 0,10 W/(m2K).Zaproponowane w projekcie tego domu technologie zostały bardzo dobrze przy-jęte na rynku polskim. Odznaczają się dobrą jakością i przystępną ceną. Dosko-nale sprawdzają się również w realizacji budynków pasywnych. Zaletą technologii prefabrykowanej jest niewielka grubość konstrukcji nośnej, wynosząca 15 cm. Ma to szczególne znaczenie dla grubości całej ściany ocieplonej 30-centymetrową warstwą izolacji. Zastosowanie cienkiej ściany nośnej pozwoliło na uniknięcie „efektu bunkra”, który może wystąpić w domach pasywnych.JAK PRZEBIEGAŁ TEN ETAP PRACWybrana przez nas technologia prefabry-kowana z keramzytobetonu pozwoliła na szybkie wzniesienie ścian zewnętrznych. Są one szczególnie korzystnym rozwią-

zaniem dla domu realizowanego w syste-mie „dom gotowy pasywny”. JAK DŁUGO TRWAŁY PRACEPrefabrykowane elementy wymagały uży-cia dźwigu oraz zatrudnienia znających się na technologii montażystów z doświad-czeniem. Postawienie ścian zewnętrznych zleciliśmy więc ekipie producenta. W efek-cie keramzytobetonowa konstrukcja domu w Smolcu – ściany parteru i poddasza wraz z prefabrykowanym stropem – po-wstała zaledwie w 4 dni (montaż ścian zajął 3 dni, stropu – 1 dzień). Koszt tego etapu stanowił 5% całkowitych kosztów budowy domu. Rozwiązania materiałowo--technologiczne domu pasywnego były wówczas jeszcze na naszym rynku droż-sze od rozwiązań tradycyjnych. Obecnie te różnice wyraźnie się zmniejszyły.

Ściany z prefabrykatów keramzytobetonowych mają bardzo dużą wytrzymałość już przy niewielkiej grubo-ści (15 cm); ich zaletą jest krótki czas wykonania domu w stanie surowym otwartym; w przeciwieństwie do technologii murowanych nie są potrzebne przerwy technologiczne ani wykonanie nadproży nad otworami

MIŁOSZ LIPIŃSKI,

architekt, współautor domu w Smolcu

Ułożone w szalunkach zbrojenie ław fundamento-wych połączono ze zbrojeniem pod słupy. Jest to ważne dla stabilności konstrukcji

Fot.

(7):

LIP

IŃS

CY

DO

MY

Montaż ścian zewnętrznych rozpoczęto zaledwie 3 dni po wykonaniu płyty żelbetowej

Montaż prefabrykatów keramzytobetonowych przebiegał sprawnie – wystarczyło ustawić je na wcześniej przygotowanej płycie podłogowej

Prefabrykaty były fabrycznie przygotowane do różnych połączeń – tu ocieplony wełną mine-ralną styk ściany szczytowej z połacią dachu

Strop tak samo jak ściany był prefabrykowany; użyto płyt ze specjalnie uformowanymi krawę-dzimi zabezpieczającymi przed klawiszowaniem

Izolacja o grubości 30 cm ze styropianu z dodat-kiem grafitu pozwoliła uzyskać współczynnik przenikania ciepła U=0,10 W/(m2K).

Po zamontowaniu konstrukcji dachu i okien, ściany zostały ocieplone grafitowym styropia-nem o grubości 30 cm

80

[Ściany zewnętrzne]

DOM W PRAKTYCE BUDOWA

Ł A D N Y D O M I c z e r w i e c 2 0 1 6 I w w w . l a d n y d o m . p l w

W JAKIEJ TECHNOLOGII ZAPROJEKTOWANO ŚCIANY ZEWNĘTRZNEŚciany zewnętrzne domu

pasywnego w Zbierkowie zostały zaprojekto-wane jako prefabrykowany szkielet drew-niany. Ideą, która temu przyświecała było wykorzystywanie naturalnych materiałów budowlanych. Ważne było ich pochodzenie, przetworzenie przy jak najmniejszym zuży-ciu energii oraz możliwość pełnego recy-klingu. Wszystkie te aspekty spełniło drewno.W domu w Zbierkowie ściany nośne są zapla-nowane z materiałów, które powstały z ob-róbki drewna. Główna konstrukcja ścian noś-nych, stropu i dachu została zaprojektowana z belek dwuteowych o szerokości 360 mm. Ich zastosowanie nadaje ścianie nośnej odpo-wiednią grubość. Budowa belki redukuje też mostki termiczne, które mogłyby powstać, gdyby była ona z drewna litego o tej samej szerokości. Całość konstrukcji zostaje odpo-wiednio wzmocniona przy użyciu drewna kle-jonego z fornirów (LVL). Konstrukcję szkie-letu można porównać do ściany murowanej w zakresie przenoszenia obciążeń. Aby jed-nak taka ściana pełniła również funkcję osło-nową, zewnętrzna płaszczyzna pokryta zo-stanie płytą drewnopochodną o grubości 60 mm. Jej powierzchnię można później wy-kończyć tynkiem lub dowolną okładziną. We-wnętrzna powierzchnia ściany szkieletowej pokryta zostaje płytą OSB, pełniącą funkcję usztywnienia konstrukcji.Powstała przestrzeń pomiędzy płytą elewa-cyjną, belkami dwuteowymi i płytą OSB ma być wypełniona wełną drzewną. Ważne by ten etap wykonywała firma wyposażona w odpowiedni sprzęt oraz mająca doświadczenie, ponieważ jest to bardzo istotna część prac.Dlaczego wełna drzewna, a nie wełna mine-ralna lub pianka poliuretanowa? Spośród tych produktów w tylko wełna drzewna jest całkowicie naturalna. Może być ona wytwa-

D O M W Z B I E R K O W I E

SZKIELET DREWNIANY WYPEŁNIONY WEŁNĄ DRZEWNĄ

się i rozpocznie się z początkiem maja (numer do drukarni oddajemy z końcem kwietnia – przyp. red.). Obecnie zakończyliśmy etap fun-damentów (płyta fundamentowa). Budowa ścian w tej technologii przebiega dwuetapowo. Pierwszym i najważniejszym jest wykonanie projektu wykonawczego, za-wierającego szczegółowe rysunki każdej ze ścian domu. Nie wszystkie ściany są bowiem zbudowane z takich samych, powtarzających się elementów. Wszystkie belki należy odpo-wiednio opisać w projekcie, wykonać zesta-wienie i zlecić do produkcji. Na budowę przy-jeżdża dom w postaci klocków do złożenia. Każdy element odpowiednio opisany przy użyciu projektu wykonawczego z instrukcją montażu zostaje wkomponowany w ścianę.Zaletą budowania w technologii szkieletowej jest jej szybkość. Nie ma konieczności wyko-nywania przerw technologicznych niezbęd-nych do związania poszczególnych elemen-tów. Wykonywanie w technologii szkieletowej wymaga precyzji od ekip wykonawczych. Wszystkie elementy montowane są z dokład-nością milimetrową. Przewidziano, że mon-taż ścian i stropu zajmie około tygodnia. Koszt tego etapu wyniesie około 100 tys. zł.

rzana z drewna, konopi lub celulozy (na przy-kład z makulatury). Kolejnym aspektem prze-mawiającym za wełną drzewną jest jej właściwość absorbcji wilgoci, która może poja-wić się w przegrodzie. Celuloza jako jedyny materiał wchłania wilgoć, co nie powoduje utraty właściwości izolacyjnych. Odpowiednią cyrkulację wilgoci w przegrodzie umożliwia za-stosowanie membran paroizolacyjnych o zmiennym współczynniku dyfuzyjności. Blo-kują one wnikanie wilgoci do wnętrza ściany zimą, ale odprowadzają jej nadmiar na ze-wnątrz. Odwrotnie jest latem.Całkowita grubość ściany zewnętrznej wynie-sie 50 cm, z czego 47 cm stanowią materiały izolacyjne. Dzięki odpowiedniej izolacji i elimi-nacji mostków termicznych współczynnik U = 0,081 W/(m2K). Jest to wynik znacznie niż-szy niż stawiane wymagania dla budynków pa-sywnych w standardzie NF15, ale założenia projektowe są takie, by budynek w przyszłości mógł być budynkiem zeroenergetycznym. Wy-maga to montażu instalacji PV (foltowoltaicz-nej), która jest zaplanowana w przyszłości.JAK PRZEBIEGAŁ TEN ETAP PRACZe względu na złożoność domu i wykonanie piw-nicy, montaż ścian domu w Zbierkowie opóźnił

PIOTR WOJTASZEK

projektant, wykonawca

Projekty i wykonanie oferują m.in.:4DOMY HYBRYDOWE | www.domyhybrydowe.pl | tel. 58 670 46 474GREEN COLLECTIVE | www.greencollective.pl | tel. 695 888 8354LIPIŃSCY DOMY | www.lipinscy-projekty.pl | tel. 71 354 59 49

4SAINT-GOBAIN MULTI COMFORT | www.multi-comfort.pl 4TERMO ORGANIKA | www.termoorganika.pl | tel. 12 427 07 40

FIRMY WSPIERAJĄCE BUDOWNICTWO ENERGOOSZCZĘDNE

Fot.

: GR

EE

N C

OL

LE

CT

IVE

Prace zwiazane z fundamentami domu w Zbierkowie zajęły więcej czasu niż założono w harmonogramie. Póki co wykonana jest już płyta fundamentowa, a ściany dopiero powstają w fabryce prefabrykatów