Dokumentari synon të ndikojë tek autoritet e ngarkuara për ti dhënë

zgjidhje çështjes së të zhdukurve në Shqipëri. Synon gjithashtu të

sensibilozojë familjarët e të zhdukurve për tu bërë pjesë e procesit

përmes deklarimeve për të afërmit e tyre. Dokumentari synon

gjithashtu të sensibilozojë institucionet shtetërore të angazhohen

maksimalisht për të marrë në mbrotje vëndet e vuajtjes.

Shoqëria shqiptare duhet të përballet me këtë të shkuar gjakësore

për ta pranuar dhimbjen e asaj pjese që u prek rëndë nga diktatura

dhe për t'iu kthyer eshtrat e të afërmve.

Në të kundërt, kjo pjesë e shoqërisë shqiptare, pasardhës të mijëra

viktimave të diktaturës do të vazhdojë të jetë e lënduar, për fatin

tragjik të të afërmve të tyre.

The documentary aims to influence the authorities in charge of

resolving the issue of missing persons in Albania. In addition, it aims

to motivate the relatives of the missing persons to become part of

the process through the provision of statements regarding their lost

relatives. Also, the documentary aims to prompt the State

institutions to do their utmost to protect places of suffering.

The Albanian society must face its bloody past to acknowledge the

pain of those who suffered the most by the dictatorship.

In case that this will not be achieved then this vulnerable and

discriminated part of Albanian society, the descendants of

thousands of victims by the dictatorship, will continue to be hurt by

the tragic fate of their relatives.

Pikëpamjet e shprehura në këtë botim nuk pasqyrojnë domosdoshmërisht ato të ICMP, Autoritetit dhe BE.

The views expressed in this publication do not necessarily reflect those of the ICMP, the Authority and the EU.

me AIDSSH dhe ICMP dhe organizata të tjera të përfshira në këtë

process. Marrëveshja që pritet të arrihet në të ardhmen synon

lehtësimin e procedurave për nisjen e procesit të zhvarrimeve.

Dhe së fundi shfaqet problematika e vendeve të kujtesës, ku

humbën jetën 5157 të zhdukur gjatë diktaturës komuniste. Janë

vetëm dy vende, që janë marrë në mbrojtje nga Ministria e

Kulturës: Kampi i Spaçit dhe ai i Tepelenës, ndërsa numërohen

me dhjetëra të tilla në të gjithë Shqipërinë. Stafi që përgatiti këtë

dokumentar ka shkuar në shumë prej vëndeve të kujtesës, atje ku

sot kanë mbetur vetëm gjurmë. Për shkak të shpërfilljes së

institucioneve shumë prej tyre janë zhdukur dhe dy kampet që

ministria e Kulturës ka marrë në mbrojtje, janë në gjendje të

mjerueshme.

The documentary includes the General Prosecutor's Office

statement, which explains that an agreement is being drawn with

the AIFSSD, the ICMP, and other organizations involved in this

process. The agreement, which is expected to be reached in the

future, aims to the facilitation of better conditions and more

favorable legal provisions which will assist in the start of the

exhumation process.

Finally, the problem of memorial sites is presented, where 5157

people lost their lives during the communist dictatorship. There

are only two such sites that have been taken under protection by

the Ministry of Culture: the Spaç Camp and the Tepelena Camp,

while there are dozens of others in all of Albania. The staff that

prepared this documentary has visited the majority of these

memorial sites, where today only traces remain. Due to the

neglect of the institutions, many of them have disappeared,

while the two camps that are under the protection of the Ministry

of Culture are in a miserable condition.

Dokumentari “Pesha e baltës”

Kërkimi dhe gjetja e eshtrave të personave

të zhdukur me forcë gjatë diktaturës komuniste.

"The burden of mud" Documentary

The process of searching and finding

the missing persons of the communist dictatorship

Bazuar në të dhënat zyrtare të konfirmuara në konventën e OKB-së

për personat e zhdukur me forcë, rezulton se: Elementet e zhdukjes

me forcë në Shqipëri, evidentohen gjatë periudhës së diktaturës

komuniste. Sipas të dhënave zyrtare, rezultojnë 5157 persona të zhdukur apo të ekzekutuar për motive politike, pa vendim gjykate,

gjatë periudhës 30.11.1944 - 01.10.1991.

Shqipëria e ka miratuar këtë konventë në vitin 2007 dhe ka marrë

përsipër të garantojë nisjen e procesit të identifikimit të

vendvarrimeve e më pas të nisjes së procesit të zhvarrimeve.

Deri tani janë bërë hapa minimalë drejt zbatimit të kësaj konvente.

Është ngritur Autoriteti për Informimin mbi Dokumentet e ish-

Sigurimit te Shtetit (AIDSSH), i cili në bashkëpunim me Komisionin

Nërkombëtar për Personat e Zhdukur (ICMP) dhe Institutin e

Integrimit të Ish të Përndjekurve Politikë (IIPP) duhet të kryejë

procesin e gjetjes, zhvarrimit dhe identifikimit të personave të

zhdukur me forcë gjatë diktaturës komuniste. Procesi është në fazën

e parë, të mbledhjes së dëshmive për vendvarrimet e të zhdukurve

me forcë.

Deri në dhjetor 2020, janë 643 raste raportimi nga familjet e personave të zhdukur dhe burime të tjera, në lidhje me personat e

zhdukur nga regjimi komunist prane IIPP, AIDSSH dhe ICMP.

Në tetor 2016, një grup pune nga OKB vizitoi Shqipërinë për të

verifikuar se si po zbatohen pikat e konventës nga pala shqiptare.

Grupi i punës konstatoi me keqardhje se për shumicën e pikave nuk

është bërë asnjë hap përpara.

Ndër të tjera, konventa detyron qeverinë shqiptare t'i garantojë viktimave të zhdukjes zgjidhje efikase, përfshirë dhe një proces

hetimor 'ex officio' të plotë dhe të paanshëm me synim identifikimin

e atyre që pretendohet se janë përgjegjës për zhdukjet, si edhe

vendosjen e sanksioneve të përshtatshme.

Lidhur me këtë pikë, grupi i punës pranë OKB-së konstatoi me

shqetësim se gjatë kësaj kohe ka ndodhur e kundërta, pasi në

administratën e lartë shtetërore janë punësuar persona, të cilët

pretendohet se kanë qënë pjesë e procesit të zhdukjes me forcë

gjatë diktaturës komuniste. Në raportin e grupit të punës

konstatohet se prej momentit të ratifikimit të konventës nga

Republika e Shqipërisë, nuk ka pasur asnjë rast që është hetuar apo

gjykuar për krimin e zhdukjes me forcë.

Dokumentari i titulluar “Pesha e baltës” është i fokusuar pikërisht tek

problematika e procesit të kërkimit dhe gjetjes së personave të

zhdukur me forcë gjatë diktaturës komuniste.

Përshkrim i shkurtët i dokumentarit “Pesha e baltës”

Dokumentari bazohet mbi rrëfimet e të mbijetuarve që vuajtën

në kampet dhe burgjet e diktaturës komuniste, studimet dhe

kërkimet shkencore të institucioneve dhe dokumentet origjinale

të arkivave shtetërore.

Pasqyrohet historia e personave të dënuar me internim në

kampin e Tepelenës gjatë viteve 1949-1954, ku humbën jetën

rreth 600 persona, prej të cilëve 300 fëmijë. Ata u varrosën na

shpëatet e maleve afër kampit, buzë lumit të Bënçës. Deri tani

nuk është bërë asnjë kërkim nga institucionet shtetërore për

gjetjen e eshtrave të tyre.

Në dokumentar tregohet historia e dhimbshme e familjes së

Gjetë Kadelit dhe të tjerë të afërmve që prej 30 vitesh janë në

kërkim të eshtrave të familjarëve të tyre të zhdukur me forcë

gjatë diktaturës komuniste.

Nga ana tjetër pasqyrohet qëndrimi i institucioneve që janë

ngarkuar të gjejnë zgjidhje për këtë problematikë të

jashtëzakonshme të Shqipërisë; qëndrimi i Prokurorisë së

Përgjithshme për rolin e munguar të këtij institucioni në procesin

e hetimit të çështjes së zhdukjes së personave me forcë.

Në dokumentar janë bërë pjesë përmes deklaratës, përokuroria e

përgjithshme, e cila sqaron se po punohet për një marrëveshje

Based on the official data confirmed by the UN Convention on

missing persons, it results that: cases of enforced disappearances in

Albania were evident during the period of the communist

dictatorship. According to the official data, 5157 individuals were convicted or executed based on political accusations, without a

preceding court process or verdict, during the period of 30.11.1944 -

01.10.1991.

Albania ratified this Convention in 2007 and assumed the

responsibility of guaranteeing the start of the burial sites'

identification process and subsequently, the beginning of the

exhumation process.

So far, minimal actions have been taken towards the actual

implementation of this convention. The Authority for Information on

Former State Security Documents (AIFSSD) has been established,

which in cooperation with the International Commission on Missing

Persons (ICMP) and the Institute for the Formerly Politically

Persecuted (IFPP) should carry out the process of locating,

exhuming, and identifying persons who were forcefully disappeared

during the communist dictatorship. Currently, the process is in the

first phase; the collection of testimonies regarding the locations of

the missing persons' graves.

As of December 2020, there are 643 cases reported by the families and other sources, regarding the missing persons during the

communist regime, at the AIFSSD, ICMP and IFPP.

In October 2016, a UN working group visited Albania to verify the

degree to which the Articles of the Convention are being

implemented by the Albanian State. The working group noted with

regret that no progress had been made concerning the majority of

the Convention's objectives.

Among other things, the Convention obliges the Albanian

government to guarantee that the cases of the missing persons will receive a full and impartial 'ex officio' investigative process aimed

at identifying those allegedly responsible for their disappearances,

as well as imposing the respective, suitable sanctions.

In regards to this point, the UN working group concluded with great

concern that during this period the exact opposite has happened.

People who are considered of having participated in the forceful

disappearances of certain individuals during the communist

dictatorship have been employed in senior state administration

posts after the fall of the regime. The Report of the UN working

group states that from the moment of the ratification of the

Convention by the Republic of Albania, there has been no case that

has been investigated or tried for the crime of enforced

disappearance of individuals.

Therefore, the documentary entitled "The burden of mud" is focused

on the problematic areas of the process of searching and finding the

missing persons of the communist dictatorship.

Short description of the documentary "The burden of mud”

The documentary is based on the stories of the survivors who

suffered in the concentration camps and prisons of the

communist dictatorship, the studies and scientific research

conducted by institutions, and the original documents derived

from the State Archives.

The story of the people sentenced to internment in the Tepelena

camp during the years 1949-1954 is reflected, where about 600

people lost their lives, of which 300 were children. They were

buried on the slopes of the mountains near the camp, on the

banks of the Bënça River. Thus far, no search missions have been

carried by the State institutions to find their remains.

The documentary tells the painful story of the family of Gjeta

Kadel and other relatives who for 30 years have been searching

for the remains of their family members who were forcefully

disappeared during the communist dictatorship.

Additionally, the attitude of the institutions that are in charge of

finding the necessary solutions to this extraordinary problem of

Albania is reflected; the official stance of the General

Prosecutor's Office regarding the lack of its involvement and

activity in the process of investigating the issue of the enforced

disappeared persons.