Dokument ta’ Gwida dwar il-kaċċa taħt id-Direttiva tal ... · Tagħraf li l-amministrazzjoni...

IL-KUMMISSJONI EWROPEA ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

“Dokument ta’ Gwida dwar il-kaċċa taħt id-Direttiva tal-Kunsill 79/409/KEE dwar il-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi

“Id-Direttiva ta’ l-Għasafar”

Frar 2008

2

“Dokument ta’ Gwida dwar il-Kaċċa taħt id-Direttiva ta’ l-Għasafar”

KELMTEJN QABEL....................................................................................................4

1 DAĦLA..................................................................................................................7 1.1 Il-Kaċċa fl-Iskema Ġenerali tad-Direttiva........................................................... 7 1.2 Il-preambolu........................................................................................................... 7 1.3 L-ispeċijiet koperti bid-Direttiva .......................................................................... 7 1.4 L-Orjentazzjoni Ġenerali tad-Direttiva............................................................... 8 1.5 Il-Ħarsien ta’ l-Ambjenti Naturali ....................................................................... 9 1.6 Il-Projbizzjonijiet Bażiċi tal-Ħarsien ta’ l-Ispeċijiet......................................... 11 1.7 L-Eċċezzjonijiet għall-Projbizzjonijiet Bażiċi ................................................... 11 1.8 Ir-Riċerka ............................................................................................................. 12 1.9 L-Introduzzjoni ta’ Speċijiet ta’ Għasafar li li ma jeżistux b’mod naturali f’post partikolari ............................................................................................................... 13 1.10 Ir-Rappurtar ........................................................................................................ 14 1.11 Il-Klawżola tal-Waqfien ...................................................................................... 14 1.12 Il-Possibbiltà ta’ Miżuri Nazzjonali aktar Stretti ............................................. 14 1.13 L-Adattament tad-Direttiva ................................................................................ 15

2 ID-DISPOŻIZZJONIJIET TA’ L-ARTIKOLU 7 .............................................16 2.1 Daħla ..................................................................................................................... 16 2.2 Il-kunsiderazzjonijiet formali ............................................................................. 17 2.3 L-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati .................................................................... 17

Il-Ġustifikazzjoni biex tkun awtorizzata l-kaċċa ..........................................................................17 Liema speċijiet jistgħu jiġu kkaċċjati? ..........................................................................................17

2.4 Il-Prinċipji u l-kriterji ġenerali li għandhom ikunu rrispettati fil-kaċċa ....... 18 MingĦajr periklu gĦall-isforzi tal-Ħarsien fiŻ-Żona ta’ tqassim.................................................18 L-Użu Għaqli ................................................................................................................................18 Kontroll ekoloġikament ibbilanċjat ..............................................................................................26

2.5 Il-kundizzjonijiet speċifiċi marbuta ma’ l-iffissar ta’ l-istaġuni tal-kaċċa ..... 27 Il-Kunċetti ewlenin jaħdmu: ir-riproduzzjoni u l-perjodi tal-passa ta’ qabel in-namra.................27

2.6 Tkun żgurata sistema ta’ ħarsien sħiħ fejn jitqiesu d-dati tal-ftuħ u ta’ l-għeluq tal-kaċċa li ma jaħbtux ma’ xulxin ..................................................................... 31

Ir-riskju ta’ disturb ........................................................................................................................33 X’kundizzjonijiet iridu jintlaħqu jekk Stat Membru jkun irid jagħmel użu mid-dati rranĠati b’mod biex ma jaĦbtux ma’ xulxin gĦall-ftuĦ u/jew gĦall-gĦeluq tal-kaĊĊa taĦt l-Artikolu 7(4) tad-DIRETTIVA?..................................................................................................................36

2.7 Analiżi tal-koinċidenzi ......................................................................................... 37 3 ID-DISPOŻIZZJONIJIET TA’ L-ARTIKOLU 9 .............................................43

3.1 Daħla ..................................................................................................................... 43 3.2 Il-kunsiderazzjonijiet legali u formali................................................................ 44

3

3.3 Ikun żgurat li l-Kundizzjonijiet Ġenerali għad-Derogi jkunu Ntlaħqu.......... 46 3.4 L-Ewwel Kundizzjoni għad-Derogi: Jintwera li ‘Ma kienx hemm soluzzjoni sodisfaċenti oħra’ .............................................................................................................. 47

Kunsiderazzjonijiet ġenerali .........................................................................................................47 "M’hemmx soluzzjoni sodisfaĊenti oĦra" fejn gĦandha x’taqsam il-kaĊĊa..............................51 Fatturi li jistgħu jkunu vverifikati b’mod oġġettiv u kunsiderazzjonijiet xjentifiċi u tekniċi........52

3.5 It-Tieni Kundizzjoni għad-Derogi: Tintwera Waħda mir-Raġunijiet Awtorizzati taħt l-Artikolu 9(1)(a) (b) u (c) .................................................................... 57

Id-Derogi ta’ l-Artikolu 9(1)(a).....................................................................................................58 Id-Derogi ta’ l-Artikolu 9(1)(b) ....................................................................................................61 Id-Derogi ta’ l-Artikolu 9(1)(c).....................................................................................................62

3.6 It-Tielet Kundizzjoni għad-Derogi: Jintlaħqu l-Kundizzjonijiet Formali u Preċiżi stabbiliti fl-Artikolu 9(2)...................................................................................... 71

Titqies kull waħda mill-Kundizzjonijiet Formali..........................................................................71 L-Awtorizzazzjonijiet għal Kategorija Ġenerali ta’ Persuni .........................................................72

3.7 L-Artikolu 9.3 u 4................................................................................................. 73 4 IL-FIGURI..........................................................................................................76

5 L-ANNESS ..........................................................................................................98

4

KELMTEJN QABEL Id-Direttiva tal-Kunsill 79/409/KEE dwar il-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi1 (dik li tissejjaħ “Id-Direttiva ta’ l-Għasafar”) tipprovdi qafas komuni għall-ħarsien ta’ speċijiet ta’ għasafar salvaġġi li jeżistu b’mod naturali u ta’ l-ambjenti naturali tagħhom fl-Unjoni Ewropea kollha. Id-Direttiva taf il-bidu tagħha għall-fatt li l-għasafar salvaġġi, li ħafna minnhom huma tal-passa, jirrappreżentaw wirt komuni li jinqasam bejn l-Istati Membri u li l-ħarsien effettiv tiegħu huwa problema tipika min-naħa għall-oħra tal-fruntiera li tinvolvi ċerti responsabbilitajiet komuni. Id-Direttiva ta’ l-Għasafar tagħraf bis-sħiħ il-leġittimità tal-kaċċa ta’ għasafar salvaġġi bħala forma ta’ użu sostenibbli. Il-kaċċa hija attività li tipprovdi benefiċċji soċjali, kulturali, ekonomiċi u ambjentali kbar f’reġuni differenti ta’ l-Unjoni Ewropea. Hija limitata għal ċerti speċijiet, elenkati fid-Direttiva, liema Direttiva tipprovdi wkoll sensiela ta’ prinċipji ekoloġiċi u ta’ rekwiżiti legali marbutin ma’ din l-attività li għandhom ikunu implimentati permezz tal-leġiżlazzjoni ta’ l-Istati Membri. Din tipprovdi l-qafas għal kif għandha titmexxa l-kaċċa. Kien hemm kontroversja kbira u f’dawn l-aħħar snin anki ċerta konfrontazzjoni fuq il-kumpatibilità tal-kaċċa ma’ ċerti rekwiżiti tad-Direttiva. Ħafna drabi l-kontroversja tkompli titkebbes b’interpretazzjonijiet diverġenti dwar dawk ir-rekwiżiti. Għalhekk, il-Kummissjoni għarfet il-ħtieġa li tibda djalogu ġdid bil-ħsieb li tiġi żviluppata kooperazzjoni bejn l-organizzazzjonijiet governamentali u mhux governamentali kollha kkonċernati fil-ħarsien u fl-użu għaqli u sostenibbli ta’ l-għasafar salvaġġi tagħna. B’dan il-għan, fl-2001 nediet l-‘Inizjattiva ta’ Kaċċa Sostenibbli’ bil-ħsieb li jkun hemm fehim aħjar ta’ l-aspetti legali u tekniċi tad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva kif ukoll biex jiġi żviluppat programm ta’ miżuri xjentifiċi, ta’ ħarsien u biex jiżdied l-għarfien ħalli tkun inkoraġġita kaċċa sostenibbli taħt id-Direttiva. Dan id-dokument ta’ gwida għandu l-għan li jilħaq wieħed mill-għanijiet ewlenin tad-djalogu billi jipprovdi kjarifikazzjoni aħjar tar-rekwiżiti tad-Direttiva li għandhom x’jaqsmu mal-kaċċa, fi ħdan il-qafas legali li hemm bħalissa u bbażat sew fuq prinċipji u data xjentifiċi u fuq l-għan ġenerali ta’ ħarsien tad-Direttiva. Dan jibni fuq ix-xogħol li sar diġà dwar il-kunċetti ewlenin ta’ l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva2. Għaliex gwida dwar il-kaċċa? Żgur li teżisti domanda għal gwida mtejba dwar id-dispożizzjonijiet tal-kaċċa tad-Direttiva. Dan jidher ċar mill-kwantità ta’ proċeduri fil-qrati li hemm bħalissa fuq is-suġġett. Saru wkoll diversi domandi lill-Kummissjoni dwar is-suġġett, inklużi dawk mill-Parlament Ewropew. Dan irid jitqies fil-kuntest tat-tkabbir tal-polarizzazzjoni kif jidher mill-petizzjonijiet kuntrastanti stess li qed isiru lill-Parlament mill-

1 ĠU Nru L 103, il-25.4.1979, p.1 2 Il-kunċetti ewlenin ta’ l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva 79/409/KEE. Il-perjodu tar-riproduzzjoni u tal-passa ta’ qabel in-namra ta’ l-ispeċijiet ta’ l-għasafar ta’ l-Anness II fl-UE (Settembru 2001).

5

organizzazzjonijiet tal-kaċċa u tal-ħarsien ta’ l-għasafar, liema petizzjonijiet kienu ffirmati minn miljuni ta’ persuni differenti. Marbuta ma’ din id-domanda hemm il-ħtieġa reali għal aktar ċarezza. Ċerti Stati Membri jixtiequ jkunu jafu x’inhuma l-possibbiltajiet biex jiffissaw staġuni tal-kaċċa barra l-limiti imposti bl-Artikolu 7(4), li jitsgħu jkunu ristretti wisq, kif jidher li huwa l-każ għal numru żgħir ta’ speċijiet problematiċi (bħalma huma l-kuluvert Anas platyrhynchos u t-tudun Columba palumbus) li jkollhom passa bikrija ta’ qabel in-namra u/jew perjodi twal ta’ riproduzzjoni, u jixtiequ jqisu jekk idurux għad-derogi ta’ l-Artikolu 9. Teżisti diġà esperjenza pożittiva mill-iżvilupp tal-gwida dwar l-Artikolu 6 tad-Direttiva tal-Kunsill 92/43/KEE3 dwar il-ħarsien ta’ l-ambjenti naturali u tal-flora u l-fawna salvaġġi (“id-Direttiva ta’ l-Ambjenti Naturali”). Dan jidher bħala metodu proattiv, aktar milli wieħed ta’ reazzjoni, li jistimula riflessjoni koerenti u jevita milli l-interpretazzjoni tkun żviluppata ad hoc u b’nuqqas ta’ konsistenza. Madankollu, irid jingħad ukoll li, għal kuntrarju ta’ l-Artikolu 6 tad-Direttiva ta’ l-Ambjenti Natruali, id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva ta’ l-Għasafar huma ferm aktar antiki u kienu suġġetti għal ġurisprudenza aktar wiesgħa, fattur li għandu jitiqes minn kwalunkwe gwida interpretattiva. Dan id-dokument se jkun ukoll ta’ siwi għas-servizzi tal-Kummissjoni fi kwalunkwe azzjoni maħsuba f’dan il-qasam u se jipprovdi lill-partijiet interessati ewlenin b’ċerta sikurezza f’termini ta’ x’wieħed jista’ jistenna. Il-limiti tal-gwida Il-gwida hija maħsuba biex tkun marbuta bi u fidila lejn it-test tad-Direttiva u l-prinċipji aktar wiesgħa li huma l-bażi tal-liġi ambjentali tal-Komunità. Mhix leġiżlattiva fin-natura tagħha (jiġifieri ma toħloqx regoli ġodda iżda tipprovdi gwida dwar l-applikazzjoni ta’ dawk li jeżistu). Bħala tali, dan id-dokument jirrifletti biss il-fehmiet tas-servizzi tal-Kummissjoni u m’hu, bl-ebda mod, wieħed li jorbot. Għandu jkun enfasizzat li għandha tkun il-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-UE li tipprovdi interpretazzjoni definittiva tad-Direttiva. Għalhekk, il-gwida provduta se jeħtieġ li tiżviluppa skond kwalunkwe l-ġurisprudenza li titfaċċa dwar dan is-suġġett. Il-gwida għandha l-għan li tirrispetta b’mod sħiħ il-ġurisprudenza eżistenti tal-Qorti, li diġà hija waħda estensiva. Tiddetermina aspetti tal-gwida, speċjalment fejn il-Qorti tkun diġà stabbiliet pożizzjonijiet ċari. Il-gwida għandha l-għan ukoll li tispjega l-prinċipji ekoloġiċi li huma l-bażi tat-tmexxija tal-kaċċa taħt id-Direttuva u tagħmel l-aħjar użu mid-data xjentifika disponibbli, għalkemm huwa fatt magħruf li n-nuqqas ta’ data xjentifika ta’ kwalità tajba tista’ toħloq restrizzjoni sakemm wieħed ikun qed jipprova jmexxi l-popolazzjonijiet b’mod korrett u eżatt.

3 ĠU L206 tat-22.07.1992, p.7.

6

Tagħraf li l-amministrazzjoni tal-kaċċa hija r-responsabbilità ta’ l-Istati Membri, inkluż r-rwol tagħhom biex jiddeterminaw l-istaġuni tal-kaċċa fit-territorju tagħhom skond ir-rekwiżiti tad-Direttiva. L-ambitu tal-gwida L-attenzjoni ewlenija tal-gwida hija dwar li jkun stabbilit l-aħjar żmien għall-kaċċa bħala passatemp. Madankollu, kwistjonijiet rilevanti oħrajn dwar il-kaċċa huma koperti kif inhu xieraq. L-attenzjoni legali tagħha hija ffokkata primarjament fuq l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati elenkati fl-Anness II tad-Direttiva, kif ukoll fuq id-dispożizzjonijiet rilevanti ta’ l-Artikoli 7 u 9, iżda l-Artikoli l-oħra kollha se jiġu eżaminati bħala rilevanti. Qed tingħata attenzjoni partikolari biex tkun eżaminata l-bażi biex ikunu eżerċitati d-derogi, speċjalment taħt l-Artikolu 9.1(c). Il-gwida ma tittrattax biss id-dispożizzjonijiet legali, iżda tkopri wkoll id-dimensjonijiet xjentifiċi u tekniċi mogħtija fid-Direttiva li huma wkoll rilevanti għall-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi. L-istruttura tal-gwida Il-gwida hija ppreżentata fi tliet kapitoli ewlenin. L-ewwel kapitolu jipprovdi stampa ġenerali tal-kaċċa fi ħdan il-qafas tad-Direttiva, inkluż eżami tal-preamboli u l-Artikoli rilevanti. It-tieni kapitolu jqis f’aktar dettalji id-dispożizzjonijiet legali u tekniċi rilevanti ta’ l-Artikolu 7, inklużi l-kundizzjonijiet speċifiċi relatati ma’ l-iffissar ta’ l-istaġuni tal-kaċċa taħt id-Direttiva. Imbagħad, it-tielet kapitolu jeżamina l-possibbilitajiet biex tkun awtorizzata ċerta kaċċa taħt is-sistema tad-derogi li japplikaw taħt l-Artikolu 9 tad-Direttiva. Partijiet differenti tad-dokument huma supplimentati b’Figuri, fejn tagħrif addizzjonali jitqies bħala utli għall-gwida.

7

1 DAĦLA

1.1 Il-Kaċċa fl-Iskema Ġenerali tad-Direttiva 1.1.1 Id-Direttiva tal-Kunsill 79/409/KEE hija strument mifrux immirat lejn il-

ħarsien ġenerali ta’ l-għasafar salvaġġi fl-Unjoni Ewropea. Waqt li tindirizza diversi aspetti tal-ħarsien (inklużi s-salvagwardji għall-ambjenti naturali, il-kontrolli dwar il-kummerċ u l-kaċċa u l-inkoraġġiment lir-riċerka), issegwi taqsim standard għal dan it-tip ta’ strument legali: preambolu bi premessi, Artikoli li fihom dispożizzjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ drittijiet u dmirijiet, u serje ta’ Annessi.

1.2 Il-preambolu 1.2.1 Il-premessi fil-preambolu jirriflettu l-istruttura tal-parti l-kbira tad-Direttiva.

Ħafna drabi, il-preambolu jintuża bħala għajnuna biex ikunu interpretati d-dispożizzjonijiet li għandhom x’jaqsmu mad-drittijiet u d-dmirijiet ta’ liġi sekondarja, u dan ġie kkwotat mill-Qorti f’dan ir-rigward b’rabta mad-Direttiva4.

Bħal fi kwalunkwe direttiva, l-interpretazzjoni teħtieġ li tqis il-verżjonijiet b’lingwi differenti, li kollha huma validi. Fil-kuntest tal-gwida preżenti wieħed għandu jinnota li ċerti frażijiet (eż. ‘użu ġudizzjuż, ‘staġun tat-tnissil’) fil-verżjonijiet lingwistiċi differenti jkunu jeħtieġu attenzjoni speċjali. Huwa importanti li meta wieħed ikun qed iħares lejn il-verżjonijiet b’lingwi differenti dan għandu jsib dik it-tifsira li tirrifletti l-aħjar l-għan u l-kuntest tat-termini li qed jiġu eżaminati.

1.3 L-ispeċijiet koperti bid-Direttiva 1.3.1 L-Artikolu 1 tad-Direttiva jiddikjara li għandu x’jaqsam mal-"ħarsien ta’ l-

ispeċijiet kollha ta’ l-għasafar li jgħixu fl-ambjent naturali fit-territorju Ewropew ta’ l-Istati Membri li għalihom tapplika din id-Direttiva. Ikopri l-ħarsien, l-amministrazzjoni u l-kontroll ta’ dawn l-ispeċijiet u jistabbilixxi regoli għall-utilizzazzjoni tagħhom." Il-ġurisprudenza tal-Qorti tikkonferma li, meta tkun implimentata d-Direttiva, l-Istati Membri għandhom obbligu li jħarsu dawk l-ispeċijiet ta’ għasafar salvaġġi li jeżistu fit-territorju tal-

4 Pereżempju, ara l-punt 21 tal-Kawża C-57/89, Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja. F’din il-kawża, li kellha x’taqsam ma’ l-applikazzjoni tad-dispożizzjonijiet tal-ħarsien ta’ l-ambjent naturali tad-Direttiva 79/409/KEE, il-Qorti osservat li: « L-interpretazzjoni ta’ l-Artikolu 4(4) tad-Direttiva kienet ikkonfermata, barra dan, mid-disa’ premessa fil-preambolu, li jenfasizza l-importanza speċjali li d-Direttiva tagħti għall-miżuri speċjali ta’ ħarsien li għandhom x’jaqsmu ma’ l-ambjenti naturali ta’ l-għasafar elenkati fl-Anness I biex ikunu żgurati l-għajxien u r-riproduzzjoni tagħhom fiż-żona tal- firxa tagħhom. Għalhekk, is-setgħa ta’ l-Istati Membri li jnaqqsu l-limitu taż-żona ta’ ħarsien speċjali tista’ tkun iġġustifikata biss b’raġunijiet eċċezzjonali.”

8

Komunità, u mhux biss dawk l-ispeċijiet li jeżistu fit-territorji nazzjonali tagħhom5.

1.3.2 Il-ħarsien ma jestendix għal eżemplari mrobbija fil-gaġeġ 6 . Madankollu,

f’każijiet fejn individwi mrobbija fil-gaġeġ jinħelsu jew jitreġġgħu lura lejn l-ambjent naturali tagħhom, u fejn dawn ma jintgħarfux mill-eżempji salvaġġi ta’ l-istess speċijiet li jeżistu fl-istess żoni, wieħed ta’ min iqis li għandhom japplikaw it-termini tad-Direttiva7.

1.3.3 Il-Kummissjoni fittxet li telenka l-ispeċijiet ta’ għasafar salvaġġi li jaqgħu fl-

ambitu tad-Direttiva8. Din il-lista tkopri l-ispeċijiet kollha ta’ l-għasafar li jkunu jeżistu b’mod naturali fl-Istati Membri, inklużi l-viżitaturi każwali. Din ma testendix għal speċijiet introdotti sakemm dawn ma jissemmewx b’mod espliċitu f’wieħed mill-Annessi għad-Direttiva (eż. id-Dundjan Meleagris gallopavo). Madankollu, l-ispeċijiet introdotti huma koperti mit-termini tad-Direttiva fi Stat Membru jekk dawn ikunu indiġeni għal Stat Membru ieħor.

1.4 L-Orjentazzjoni Ġenerali tad-Direttiva 1.4.1 L-Artikolu 2 jiġbor fih l-obbligu ġenerali ta’ l-Istati Membri biex "jieħdu l-

miżuri mitluba biex iżommu l-popolazzjoni ta’ l-ispeċijiet msemmija fl-Artikolu 1 f’livell li jikkorrispondi l-aktar għar-rekwiżiti ekoloġiċi, xjentifiċi u kulturali, waqt li jitqiesu wkoll rekwiżiti ekonomiċi u ta’ rikreazzjoni, jew li jadattaw il-popolazzjoni ta’ dawn l-ispeċijiet għal dak il-livell.” Minħabba li dan l-Artikolu jeħtieġ li l-ħarsien ta’ l-ispeċijiet ta’ l-għasafar tkun bilanċjata b’interessi oħra, qamet domanda oħra dwar jekk dan l-Artikolu jinkludix deroga indipendenti mir-rekwiżiti ġenerali tad-Direttiva. Il-Qorti kkonfermat li l-Artikolu ma jinkludihiex, inkluż b’mod speċifiku fejn għandha x’taqsam il-kaċċa9. Madankollu, is-sentenzi tal-Qorti juru li l-Artikolu 2 mhux mingħajr

5 Fis-sentenza tagħha tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, il-Kawża 247/85, ECR 1987, p.3029, il-Qorti nnotat fil-paragrafu 6: « Id-Direttiva hija bbażata fuq il-konsiderazzjoni li ħarsien effettiv ta’ l-għasafar hija problema tipikament ambjentali ta’ bejn il-fruntieri li tinkludi responsabbilitajiet komuni għall-Istati Membri (it-tielet premessa fil-preambolu).». F’dan il-kuntest, il-preambolu għad-Direttiva jinnota li "il-ħarsien effettiv ta’ l-għasafar hija problema tipikament ambjentali ta’ bejn il-fruntieri li tinkludi responsabbilitajiet komuni. » 6 Is-sentenza tat-8 ta’ Frar 1996, il-Proċeduri Kriminali vs Didier Vergy, il-Kawża C-149/94, ECR 1996, p. 299. 7 F’żoni fejn l-uniċi għasafar ta’ speċi li tista’ tiġi kkaċċjata fl-ambjent salvaġġ tagħha huma individwi meħlusa minn stock imrobbi ġol-gaġeġ, ikun raġonevoli li wieħed jikkonkludi li l-istaġuni tal-kaċċa għal din l-ispeċi għandhom jiġu ffissati b’mod li jitqiesu b’mod sħiħ il-perjodi mhux permissibbli għal speċijiet simili (eż. il-ħelsien tal-ħeġel Indjan b’saqajh ħomor Alectoris chukar fl-Alpi u r-riskju ta’ konfużjoni possibbli mal-perniċi Alectoris graeca). 8 Lista ta’ speċijiet ta’ għasafar li huma koperti bid-Direttiva tħejjiet mill-Kummissjoni u ġiet ippreżentata lill-Kumitat ta’ l-Adattament għall-Progress Xjentifiku u Tekniku (magħruf b’mod komuni bħala l-Kumitat ORNIS), li kien stabbilit skond l-Artikolu 16 tad-Direttiva. Din mhix lista legali iżda hija maħsuba bħala gwida fl-applikazzjoni tad-Direttiva. Tinstab ukoll fuq il-websajt tad-Direttorat-Ġenerali ta’ l-Ambjent http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/wildbirds/eu_species/index_en.htm 9 Fis-sentenza tagħha tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, il-Kawża 247/85, ECR 1987, p.3029, il-Qorti nnotat fil-paragrafu 8 : «F’dan il-kuntest huwa meħtieġ li ssir referenza għall-Artikolu 2 tad-Direttiva, li jeħtieġ li l-Istati Membri jieħdu l-miżuri meħtieġa biex iżommu l-popolazzjoni ta’ l-ispeċijiet kollha ta’ l-għasafar f’livell, jew li jadattawha għal livell, li jikkorrispondi l-aktar għall-

9

rilevanza u saħħa meta wieħed iqis l-interpretazzjoni ta’ dispożizzjonijiet oħrajn tad-Direttiva. F’dan ir-rigward, id-dispożizzjonijiet tagħha huma ta’ siwi bħala gwida ta’ orjentazzjoni ġenerali dwar x’teħtieġ u x’tippermetti d-Direttiva.

1.5 Il-Ħarsien ta’ l-Ambjenti Naturali 1.5.1 L-Artikoli 3 u 4 jindirizzaw il-ħarsien ta’ l-ambjenti naturali. Jinkludu

dispożizzjonijiet relatati mal-prevenzjoni ta’ disturb sinifikanti fi ħdan żoni b’ħarsien speċjali (SPAs) li huma klassifikati hekk skond l-Artikolu 4 (1) u (2). Il-Kummissjoni ma tqisx li attivitajiet soċjo-ekonomiċi – bħall-kaċċa – jistgħu neċessarjament imorru kontra dawn id-dispożizzjonijiet. Madankollu, huwa meħtieġ li attivitajiet bħal dawn fi SPAs ikunu mmexxija u mmonitorjati b’mod xieraq biex ikun evitat tali disturb sinifikanti10.

1.5.2 Il-Kummissjoni diġà ħejjiet dokument ta’ gwida li jkopri d-dispożizzjonijiet

ta’ l-Artikolu 6(2), (3) u (4) tad-Direttiva 92/43/KEE dwar il-ħarsien ta’ l-ambjenti naturali u tal-flora u l-fawna salvaġġi (“id-Direttiva ta’ l-Ambjenti Naturali”), liema dispożizzjonijiet jieħdu post dawk ta’ l-ewwel sentenza ta’ l-Artikolu 4(4) fejn għandhom x’jaqsmu SPAs klassifikati11. Dan id-dokument eżistenti jiddiskuti d-disturbi. Huwa xieraq li, meta jkun qed jitqies is-suġġett tal-kaċċa taħt l-Artikolu 6 tad-Direttiva ta’ l-Ambjenti Naturali, jitqies ukoll il-prinċipju tal-proporzjonalità. It-taqsima rilevanti tal-gwida ta’ l-Artikolu għandha tinqara fis-sens li l-effetti, li mhumiex sinifikanti f’termini ta’ l-għanijiet ta’ ħarsien taż-żona NATURA 2000, m’għandhomx jitqiesu bħala li qed jiksru l-Artikolu 6(2) tad-Direttiva ta’ l-Ambjenti Naturali.

1.5.3 Il-kaċċa hija biss waħda mill-ħafna użi potenzjali taż-żoni tan-NATURA

2000, bħalma huma l-agrikoltura, meded ta’ ilma użati għal sajd kummerċjali u għamliet oħrajn ta’ attivitajiet ta’ rikreazzjoni. M’hemm l-ebda preżunzjoni ġenerali kontra l-kaċċa fiż-żoni tan-NATURA 2000 taħt id-direttivi tan-natura. Madankollu, huwa ċar li l-kaċċa u attivitajiet oħrajn tal-bniedem, għandhom il-potenzjal li jwasslu għal tnaqqis temporanju fl-użu ta’ ambjenti naturali fi

kondizzjonijiet meħtieġa ekoloġiċi, xjentifiċi u kulturali, waqt li jitqiesu l-kriterji ekonomiċi u ta’ rikreazzjoni, u li minnhom għalhekk jidher ċar li l-ħarsien ta’ l-għasafar għandu jkun ibbilanċjat kontra kondizzjonijiet meħtieġa oħrajn, bħal dawk ta’ natura ekonomika. Għalhekk, għalkemm l-Artikolu 2 ma jikkostitwix deroga awtonoma mis-sistema ġenerali tal-ħarsien, xorta waħda juri li d-Direttiva tqis, fuq naħa waħda, il-ħtieġa għal ħarsien effettiv ta’ l-għasafar u, fuq in-naħa l-oħra, il-kondizzjonijiet meħtieġa tas-saħħa u tas-sigurtà pubblika, ta’ l-ekonomija,ta’ l-ekoloġija, tax-xjenza,ta’ l-agrikoltura u tar-rikreazzjoni. ». Fis-sentenza tagħha tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża 262/85, ECR 1987, p.3073, il-Qorti ċaħdet l-argumenti tal-Gvern Taljan li t-tluq mir-rekwiżiti ta’ l-Artikolu 7(4) jista’ jiġi bbażat direttament fuq l-Artikolu 2. Innotat fil-paragrafu 37 : « …irid jiġi enfasizzat li l-Artikolu 2, kif ġie osservat aktar ‘il fuq, mhuwiex deroga indipendenti mill-obbligi u r-rekwiżiti tad-Direttiva.» 10 Ir-rapport tal-grupp ta’ diskussjoni dwar ‘Il-Kaċċa fi u madwar iż-żoni tan-NATURA 2000’ organizzat mill-Kummissjoni Ewropea matul il-Greenweek f’April ta’ l-2002 jinsab fuq il-websajt tad-DĠ Ambjent: http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/wildbirds/hunting/docs/report_green_week_en.pdf 11 “L-Amministrazzjoni tas-Siti tan-Natura 2000: Id-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikolu 6 tad-Direttiva dwar ‘l-Ambjenti Naturali’ 92/43/KEE”, il-Kummissjoni Ewropea, l-Uffiċċju għall-Pubblikazzjonijiet Uffiċjali tal-Komunitajiet Ewropej, il-Lussemburgu.

10

ħdanżona partikolari. Attivitajiet bħal dawn jistgħu jkunu sinifikanti jekk iwasslu għal tnaqqis sostanzjali fil-kapaċità tas-sît biex ikunu appoġġjati dawk l-ispeċijiet li għalihom ikun intgħażel u jistgħu jirriżultaw ukoll fi tnaqqis tal-potenzjal tal-kaċċa.

1.5.4 Se jkun hemm waqtiet speċifiċi fejn il-kaċċa mhux se tkun kompatibbli ma’ l-

għanijiet ta’ ħarsien ta’ siti individwali. Eżempji ta’ dan jistgħu jkunu fejn teżisti speċi rara li tkun sensittiva ħafna għad-disturb flimkien ma’ ċerti speċijiet potenzjali bħala priża. Eżempji bħal dawn jistgħu jiġu determinati biss sît b’sît.

1.5.5 Il-kaċċa sostenibbli tista’ tipprovdi konsegwenzi tajbin għall-ħarsien ta’ l-

ambjenti naturali fi u madwar is-siti. Dan qed jitqies f’aktar dettall fit-taqsimiet 2.4.20-2.4.23 tal-gwida.

1.5.6 Li jkun żgurat li l-kaċċa jew attivitajiet oħrajn ma twassalx għal disturbi

sinifikanti se jiddependi minn varjetà ta’ fatturi, bħalma huma n-natura u l-medda tas-sît u ta’ l-attività, kif ukoll mill-ispeċijiet preżenti. Wieħed irid jifhem ir-raġunijiet għaliex is-sît huwa importanti għall-ħarsien tan-natura biex jiddaħħal fin-NATURA 2000, li tipprovdi l-bażi biex ikunu ddeterminati l-għanijiet tal-ħarsien tagħha. Fehim bħal dan jipprovdi punt tat-tluq essenzjali biex ikunu ddeterminati l-azzjonijiet speċifiċi ta’ l-amministrazzjoni li huma meħtieġa biex sît jitħares.

1.5.7 Biex l-użu tal-bniedem jkun jaqbel ma’ l-għanijiet tal-ħarsien, il-Kummissjoni

tappoġġja l-iżvilupp ta’ pjanijiet ta’ amministrazzjoni li jipprovdu biex ikun żgurat li l-attivitajiet fi u madwar l-SPAs taħt id-Direttiva ta’ l-Għasafar kif ukoll is-siti magħżula taħt id-Direttiva ta’ l-Ambjenti Naturali (li kollettivament huma magħrufa bħala n-netwerk tan-NATURA 2000) ikunu konsistenti mar-rekwiżiti ekoloġiċi tat-tipi ta’ l-ispeċijiet jew ta’ l-ambjenti naturali li huma ta’ interess għall-ħarsien fl-UE, li għalihom dawn is-siti intgħażlu. B’mod raġonevoli wieħed jistenna li dawk li jisfruttaw ir-riżorsi naturali, bħalma huma l-għasafar salvaġġi, għandhom ukoll ir-responsabbilità li jiżguraw li l-attivitajiet tagħhom ikunu sostenibbli u mhux ta’ detriment għall-popolazzjonijiet ikkonċernati. Fl-aħħarnett, għalhekk, il-Kummissjoni temmen li l-kaċċa fis-siti tan-NATURA 2000 huma essenzjalment kwistjonijiet ta’ amministrazzjoni li għandhom ikunu ddeterminati l-aktar fuq livell lokali. Din l-amministrazzjoni għandha tkun strutturata l-aħjar bi pjan ta’ amministrazzjoni li jiżgura li dawn l-attivitajiet huma kompatibbli ma’ l-għanijiet ta’ ħarsien li għalihom ikunu ntgħażlu dawn is-siti.

1.5.8 Skond in-natura tas-siti tan-NATURA 2000 u l-prattika tal-kaċċa, pjanijiet ta’

amministrazzjoni bħal dawn għandhom iqisu li jkunu provduti żoni xierqa ta’ kenn li fihom ma ssirx kaċċa. Programm ta’ riċerka komprensiv fid-Danimarka wera li t-twaqqif bil-għaqal ta’ żoni ħielsa mill-kaċċa jista’ jżid fl-istess ħin l-użu tas-sît mit-tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma kif ukoll opportunitajiet ta’ kaċċa qrib żoni bħal dawn12. Il-kunċett ta’ żoni ħielsa mill-

12 Madsen, Pihl u Clausen (1998), Establishing a reserve network for waterfowl in Denmark: a biological evaluation of needs and consequences (Ikun stabbilit netwerk ta’ riserva għall-tjur li jgħumu

11

kaċċa huwa stabbilit sew ukoll fi Stati Membri oħra u mhuwiex ristrett għaż-żoni tan-NATURA 2000 (eż. ir-reserves de chasse fi Franza).

1.6 Il-Projbizzjonijiet Bażiċi tal-Ħarsien ta’ l-Ispeċijiet 1.6.1 L-Artikolu 5 tad-Direttiva jeħtieġ li l-Istati Membri jieħdu l-miżuri mitluba

biex "titwaqqaf sistema ġenerali ta’ ħarsien għall-ispeċijiet kollha msemmija fl-Artikolu 1". Il-projbizzjoni bażika dwar il-kaċċa tinstab fl-Artikolu 5 (a) tad-Direttiva, li teħtieġ li l-Istati Membri jipprojbixxu l-aktar "il-qtil jew il-qabda maħsuba bi kwalunkwe metodu". 13

1.6.2 L-Artikolu 6(1) fih il-projbizzjoni bażika fuq il-kummerċ f’għasafar imħarsa

taħt l-Artikolu 1. B’mod speċifiku, "l-Istati Membri għandhom jipprojbixxu, għall-ispeċijiet kollha ta’ l-għasafar imsemmija fl-Artikolu 1, il-bejgħ, it-trasport għall-bejgħ, iż-żamma għall-bejgħ u l-offerta għall-bejgħ ta’ għasafar ħajjin jew mejtin kif ukoll ta’ kwalunkwe parti jew derivat li tingħaraf ta’ għasafar bħal dawn.”

1.7 L-Eċċezzjonijiet għall-Projbizzjonijiet Bażiċi 1.7.1 Id-Direttiva tipprovdi għal eċċezzjonijiet għall-projbizzjonijiet ġenerali

stabbiliti fl-Artikoli 5 u 6. 1.7.2 Il-kummerċ ta’ l-ispeċijiet elenkati fl-Anness III tad-Direttiva huwa

awtorizzat, sakemm ikunu osservati l-kundizzjonijiet u r-restrizzjonijiet fl-Artikoli 6 (2) u 6 (3).

1.7.3 B’rabta mal-kaċċa, l-ispeċijiet elenkati fl-Annes II jistgħu jiġu kkaċċjati taħt l-

Artikolu 7 tad-Direttiva minħabba “il-livell tal-popolazzjoni tagħhom, il-livell tat-tqassim ġeografiku kif ukoll ir-rata riproduttiva tagħhom fil-Komunità kollha". Fejn speċi ma tkunx elenkata fl-Anness II, tkun possibbli eċċezzjoni għall-projbizzjonijiet fl-Artikolu 5 biss fejn ikunu ntlaħqu r-rekwiżiti stretti ta’ l-Artikolu 9.

jew jgħixu fl-ilma fid-Danimarka: evalwazzjoni bijoloġika tal-ħtiġijiet u tal-konsegwenzi). Biological Conservation (Il-Ħarsien Bijoloġiku) 85: 241-256. Madsen u Fox (1997), Establishing a reserve network for waterfowl in Denmark: a biological evaluation of needs and consequences. (Ikun stabbilit netwerk ta’ riserva għall-tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma fid-Danimarka: evalwazzjoni bijoloġika tal-ħtiġijiet u tal-konsegwenzi) Gibier faune sauvage 14: 201-209. Madankollu, dan il-mudell partikolari jista’ ma japplikax għal Stati Membri jew żoni fejn l-aċċess tal-kaċċaturi u l-pressjoni tal-kaċċa huma rregolati b’mod differenti (eż. is-sidien ta’ proprjetà privata). 13 L-Artikolu 5 jeħtieġ ukoll li l-Istati Membri jipprojbixxu: - il-qerda apposta ta’, jew il-ħsara lill-bejtiet u lill-bajd tagħhom jew it-tneħħija tal-bejtiet tagħhom (Art 5 (b)) - it-teħid tal-bajd tagħhom mill-ambjent salvaġġ u jinżammu anki jekk ikunu vojta (Art 5 (c)) - id-distorbju apposta ta’ dawn l-għasafar speċjalment matul il-perjodu tat-tnissil u tat-trobbija, sakemm id-distorbju jkun sinfikanti meta jitqiesu l-għanijiet ta’ din id-Direttiva (Art 5 (d)) - iż-żamma ta’ għasafar ta’ speċijiet li l-kaċċa u l-qbid tagħhom huma pprojbiti (Art 5 (e))

12

1.7.4 L-eċċezzjoni tal-kaċċa ta’ l-Artikolu 7 għall-projbizzjonijiet ta’ l-Artikolu 5 hija suġġetta għal diversi kundizzjonijiet li huma stabbiliti fl-Artikolu 7. L-Istati Membri huma meħtieġa biex ikun żgurat "li l-prattika tal-kaċċa, inkluża l-kaċċa bil-falkun jekk din tkun prattikata, hekk kif titwettaq skond il-miżuri nazzjonali fis-seħħ, tkun konformi mal-prinċipji ta’ l-użu għaqli u tal-kontroll ekoloġikament ibbilanċjat ta’ l-ispeċijiet ta’ l-għasafar ikkonċernati, u li din il-prattika hija kompatibbli, fejn għandha x’taqsam il-popolazzjoni ta’ dawn l-ispeċijiet, l-aktar l-ispeċijiet tal-passa, mal-miżuri li jirriżultaw mill-Artikolu 2." Huma meħtieġa wkoll biex ikun żgurat li “l-ispeċijiet li għalihom japplikaw l-liġijiet tal-kaċċa ma jiġux ikkaċċjati matul l-istaġun tat-tnissil jew matul id-diversi stadji tar-riproduzzjoni. Fil-każ ta’ l-ispeċijiet tal-passa, dawn għandhom jaraw l-aktar li l-ispeċijiet li għalihom japplikaw ir-regolamenti tal-kaċċa ma jkunux ikkaċċjati matul il-perjodu tar-riproduzzjoni tagħhom jew matul ir-ritorn tagħhom lejn il-postijiet tat-tnissil tagħhom.” Il-Qorti tal-Ġustizzja interpretat din id-dispożizzjoni ta’ l-aħħar bħala waħda li teħtieġ li l-Istati Membri għandhom jistabbilixxu l-perjodu tal-kaċċa biex jiżguraw li l-perjodu "jiggarantixxi l-ħarsien sħiħ ta’ l-ispeċijiet kkonċernati."14 Ir-rekwiżiti ta’ l-Artikolu 7 qed ikunu ttrattati f’aktar dettall fil-Kapitolu 2.

1.7.5 Aktar riservi huma stabbiliti fl-Artikolu 8, li jeħtieġ li l-Istati Membri

jipprojbixxu « l-użu tal-mezzi, l-arranġamenti jew il-metodi kollha li jintużaw għall-qbid jew għall-qtil fuq skala kbira u mhux selettiva ta’ għasafar jew li jistgħu jikkawżaw l-għejbien lokali ta’ speċi partikolari, l-aktar l-użu ta’ dawk elenkati fl-Anness IV (a)». Il-kaċċa mill-modi ta’ trasport u taħt il-kundizzjonijiet imsemmija fl-Anness IV(b) ukoll jeħtieġ li tkun ipprojbita.

1.7.6 Flimkien ma’ l-eċċezzjonijiet għall-kummerċ u għall-kaċċa stabbiliti fl-

Artikoli 6(2),(3) u 7, l-Artikolu 9 jippermetti lill-Istati Membri biex jidderogaw (i.e. jitilqu) mill-projbizzjonijiet bażiċi li hemm fl-Artikoli 5, 6, 7 u 8, sakemm ikunu sodisfatti tliet kundizzjonijiet: m’hemmx soluzzjoni oħra sodisfaċenti; waħda mir-raġunijiet elenkati f’9(1)(a), 9(1)(b), jew 9(1)(c) tkun tapplika; u r-rekwiżiti tekniċi ta’ l-Artikolu 9(2) ikunu ntlaħqu. Dawn il-kundizzjonijiet jitqiesu f’aktar dettall fil-Kapitolu 3. L-Artikolu 9 jipprovdi wkoll għal sistema ta’ rapporti ta’ derogi annwali mill-Istati Membri li jintbagħtu lill-Kummissjoni15.

1.7.7 Id-derogi taħt l-Artikolu 9 huma possibbli wkoll fejn jikkonċernaw il-

projbizzjonijiet stabbiliti fl-Artikoli 7 u 8.

1.8 Ir-Riċerka

14 Is-sentenza tad-19 ta’ Jannar 1994, Association pour la Protection des Animaux Sauvages u oħrajn vs Préfet de Maine-et-Loire u Préfet de Loire-Atlantique, il-Kawża C-435/92, ECR 1994, p.67 il-paragrafu 13. 15 Fuq il-bażi ta’ dawn ir-rapporti annwali, il-Kummissjoni tipprovdi rapport fuq l-użu tad-derogi taħt id-Direttiva ta’ l-Għasafar lill-Konvenzjoni war il-Ħarsien ta’ l-Annimali Salvaġġi u ta’ l-Ambjenti Naturali ta’ l-Ewropa. Dan ir-rapport bi-annwali huwa provdut skond l-Artikolu 9(2) tal-Konvenzjoni.

13

1.8.1 L-Artikolu 10 jeħtieġ li l-Istati Membri jħeġġu li ssir ir-riċerka u «kwalunkwe xogħol meħtieġ bħala bażi għall-ħarsien, għall-amministrazzjoni u għall-użu tal-popolazzjonijiet ta’ l-ispeċijiet kollha ta’ l-għasafar imsemmija fl-Artikolu 1 ». Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat li din id-dispożizzjoni toħloq obbligu għall-Istati Membri u għandha tkun trasposta u implimentata fl-ordnijiet ġuridiċi domestiċi nazzjonali16. Hija meħtieġa attenzjoni speċjali għar-riċerka u għax-xogħol dwar dawk is-suġġetti elenkati fl-Anness V. Numru ta’ kategoriji ta’ riċerka elenkati fl-Anness V huma rilevanti għall-kaċċa, speċjalment il-punti (c) “il-kompilazzjoni ta’ lista ta’ data dwar il-livelli tal-popolazzjoni ta’ speċijiet tal-passa kif jintwera meta jitwaħħlu l-anelli” u (d) “tkun ivvalutata l-influwenza tal-qabda ta’ l-għasafar salvaġġi fuq il-livelli ta’ popolazzjoni”. Il-punt (e) “Jiġu żviluppati u rfinuti metodi ekoloġiċi biex ikun evitat it-tip ta’ ħsara kkawżata mill-għasafar” huwa wkoll rilevanti għall-ispeċijiet li jistgħu jikkawżaw ħsara. Il-ġurisprudenza tal-Qorti tal-Ġustizzja tisħaq fuq l-importanza li tintuża l-aħjar informazzjoni xjentifika disponibbli bħala bażi biex tkun implimentata d-Direttiva17.

1.8.2 Madankollu, wieħed irid jagħraf li, fejn jidħlu l-kategoriji ta’ riċerka li tkun

rilevanti għal speċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati, l-informazzjoni ta’ kwalità għolja anki dwar serje ta’ karatteristiċi bażiċi tas-sistema tal-passa ta’ ħafna speċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati, tibqa’ waħda limitata ħafna. L-amministrazzjoni xierqa tal-kaċċa ta’ l-għasafar tal-passa timplika għarfien adegwat tas-sistemi funzjonali taż-żoni għal waqfien temporanju (staging), tal-ħrif, tas-simna u taż-żoni fejn l-għasafar jgħaddu x-xitwa, li jirrappreżentaw rotta jew minn fejn ittir il-passa. Biex id-Direttiva tkun applikata aħjar, jeħtieġ ikun hemm titjib fil-fehim tat-tqassim ġeografiku tar-rotot tat-titjiriet, tal-movimenti skond l-istaġun u tar-rekwiżiti ekoloġiċi ta’ l-għasafar tal-passa min-naħa għall-oħra ta’ l-UE. Studji rilevanti jistgħu jsiru l-aħjar fuq għasafar immarkati individwalment; l-irkupri ta’ għasafar bl-anell jipprovdu l-postijiet eżatti f’termini ta’ żmien u spazju ta’ l-għasafar li jpassu, u jirrappreżentaw l-aħjar sors ta’ informazzjoni għal analiżijiet wesgħin bħal dawn. L-istudji tal-passa jistgħu jipprovdu t-tagħrif meħtieġ kemm fuq il-livell ta’ l-ispeċijiet kif ukoll fuq dak tal-popolazzjoni ġeografika; joffru wkoll l-opportunità unika li jiddeskrivu xejriet ta’ passa għal klassijiet ta’ sessi jew etajiet differenti, li huwa parametru importanti għall-amministrazzjoni xierqa tal-popolazzjonijiet salvaġġi.

1.9 L-Introduzzjoni ta’ Speċijiet ta’ Għasafar li li ma jeżistux b’mod naturali f’post partikolari

1.9.1 L-Artikolu 11 jittratta l-prevenzjoni ta’ ħsara lill-flora u lill-fawna lokali bl-

introduzzjoni ta’ speċijiet ta’ għasafar li ma jkunux jeżistu b’mod naturali fl-ambjent naturali tat-territorju Ewropew ta’ l-Istati Membri. Wieħed mill-iktar

16 Is-Sentenza tal-Qorti tat-13 ta' Diċembru 2007, il-Kummissjoni/l-Irlanda, C-418/04, paragrafi 266-275. 17Fis-sentenza tagħha tas-17 ta’ Jannar 1991, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża C-157/89, ECR 1991, p.57, il-paragrafu 15, il-Qorti aċċettat li, fin-nuqqas ta’ materjal ta’ referenza speċifiku Taljan, il-Kummissjoni setgħet tistrieħ fuq xogħol ta’ referenza ornitoloġiku aktar ġenerali biex tappoġġja l-argumenti tagħha, speċjalment minħabba li l-gvern Taljan ma kienx ippreżenta studji xjentifiċi oħrajn.

14

każijiet iddokumentati hija t-theddida mill-Borka Ħamranija ta’ l-Amerika ta’ Dwar (Oxyura jamaicensis) għall-Borka ta’ Rasha Bajda (Oxyura leucocephala) li hija indiġena u fil-periklu minħabba li tiġi bbastardjata kif ukoll minħabba l-kompetizzjoni u ċ-ċaqliq. Hemm il-potenzjal li l-introduzzjonijiet ma jkunux biss ta’ theddida għall-ispeċijiet rari, iżda wkoll għal speċijiet li huma ferm aktar komuni, inklużi dawk li bħalissa jistgħu jiġu kkaċċjati.

1.10 Ir-Rappurtar 1.10.1 L-Artikolu 12 jikkonċerna l-obbligi ġenerali tar-rappurtar ta’ l-Istati Membri u

tal-Kummissjoni. Dawn ir-rapporti ġenerali ta’ l-Istati Membri, ta’ tliet darbiet fis-sena, huma differenti mir-rapporti annwali tad-derogi ta’ l-Istati Membri li jissemmew fl-Artikolu 9. Ir-rapporti tal-Kummissjoni li jsiru skond l-Artikolu 12 huma referenza ta’ siwi għal diversi kwistjonijiet relatati mal-kaċċa. Pereżempju, it-tieni rapport dwar l-implimentazzjoni tad-Direttiva 18 fih informazzjoni dwar l-istat ta’ l-ispeċijiet ta’ l-Anness II fl-Istati Membri, dwar miżuri speċjali li ttieħdu mill-Istati Membri għall-użu għaqli ta’ l-ispeċijiet kkaċċjati, kif ukoll bħala dokumentazzjoni ta’ diskussjonijiet li saru qabel fil-Kumitat stabbilit taħt id-Direttiva (“il-Kumitat ORNIS”) dwar diversi kunċetti importanti bħalma huma l-użu għaqli u numri żgħar.

1.11 Il-Klawżola tal-Waqfien 1.11.1 L-Artikolu 13 jiddikjara li «l-applikazzjoni tal-miżuri meħuda skond din id-

Direttiva tista’ ma twassalx biex teħżien is-sitwazzjoni preżenti fejn jikkonċerna l-ħarsien ta’ l-ispeċijiet ta’ l-għasafar imsemmija fl-Artikolu 1.» Dan huwa eżempju ta’ «klawżola ta’ waqfien.» Klawżoli bħal dawn jidhru f’numru sinifikanti ta’ Direttivi tal-Komunità dwar l-ambjent. Huma mmirati biex jiżguraw li l-implimentazzjoni tad-Direttivi kkonċernati ma tgħarraqx l-istat tal-bidu tal-karatteristiċi ambjentali li għandhom ikunu kkonservati.

1.12 Il-Possibbiltà ta’ Miżuri Nazzjonali aktar Stretti 1.12.1 L-Artikolu 14 jipprovdi li l-Istati Membri jistgħu jintroduċu miżuri ta’ ħarsien

aktar stretti minn dawk provduti taħt id-Direttiva. Dan jirrifletti metodu ġenerali lejn il-leġiżlazzjoni ambjentali tal-Komunità, li minn dak iż-żmien lil hawn kienet inkluża fit-Trattat, fejn l-Istati Membri għandhom il-libertà li jeċċedu l-livell ta’ ħarsien miftiehem mill-Komunità. Dwar il-kaċċa, uħud mill-Istati Membri stabbilew limiti nazzjonali li jmorru lil hinn minn dak li teħtieġ id-Direttiva – pereżempju, ipprojbew il-kaċċa ta’ ċerti speċijiet li taħt id-Direttiva jistgħu jiġu kkaċċjati.

1.12.2 Huwa importanti li wieħed jinnota li l-fakultà li jiġu adottati miżuri aktar

stretti mhix waħda mingħajr limiti. L-Istati Membri jridu jirrispettaw ir-regoli tat-Trattat tal-KE dwar il-libertà tal-kummerċ, kif inhu kkonfermat b’deċiżjoni

18 COM(93) 572 finali.

15

tal-Qorti fil-Kawża C-169/89, Proċeduri Kriminali kontra Gourmetterie Van den Burg19. Barra minn hekk, fejn jista’ jintwera li l-kaċċa ta’ speċijiet ta’ għasafar hija marbuta b’mod ċar mal-benefiċċji ta’ ħarsien għal dik l-ispeċi u/jew għal speċijiet oħrajn ta’ għasafar salvaġġi minħabba miżuri ta’ ħarsien assoċjati mal-kaċċa, jista’ jkun xieraq, fejn tkun ikkontemplata projbizzjoni formali tail-kaċċa, li jitqies kwalunkwe nuqqas ta’ benefiċċji li jista’ jkun hemm għall-ħarsien ta’ ambjent naturali.

1.13 L-Adattament tad-Direttiva 1.13.1 L-Artikoli 15 sa 17 fihom dispożizzjonijiet li għandhom x’jaqsmu ma’ l-

adattament għall-progress xjentifiku u tekniku ta’ l-Annessi I u V, kif ukoll għall-adattament ta’ l-Anness III. Dawn id-dispożizzjonijiet jagħtu rwol lil kumitat stabbilit taħt l-Artikolu 16, liema kumitat huwa magħmul mir-rappreżentanti ta’ l-Istati Membri u tal-Kummissjoni. Waqt li formalment ir-rwol regolatorju ta’ dan il-kumitat huwa limitat ħafna, fil-prattika r-rappreżentanti fil-Kumitat – issa magħruf bħala “il-Kumitat ORNIS” – għandhom rwol konsultattiv importanti u jiddiskutu regolarment l-aspetti kollha ta’ l-implimentazzjoni tad-Direttiva, inklużi l-aspetti li jikkonċernaw il-kaċċa. Dwar il-bidliet fid-dispożizzjonijiet tad-Direttiva dwar il-kaċċa, il-Kumitat m’għandu l-ebda rwol formali. Kwalunkwe emenda rilevanti jew lill-parti l-kbira tad-Direttiva jew inkella lill-Anness II jeħtieġu li jiġu adottati mill-Kunsill tal-Ministri u mill-Parlament Ewropew20 fuq il-bażi ta’ proposta mill-Kummissjoni.

19 Is-sentenza tat-23 ta’ Mejju 1990, Proċeduri kriminali vs Gourmetterie Van den Burg, il-Kawża C-169/89, ECR 1990, p.2143. Din il-kawża kienet tinvolvi talba mill-Qorti Olandiża lill-Qorti tal-Ġustizzja għal deċiżjoni interpretattiva wara l-prosekuzzjoni fl-Olanda ta’ individwu li kellu fil-pussess tiegħu l-ħaġla b’sidirha aħmar, Lagopus lagopus, li fir-Renju Unit jisparaw fuqha u tinqatel b’mod legali. Il-Qorti għamlet distinzjoni bejn l-ispeċijiet tal-passa u l-ispeċijiet mhedda elenkati fl-Anness I, u speċijiet oħrajn, bħalma huma l-ħaġla b’sidirha aħmar. Waqt li nnotat l-enfasi speċjali li d-Direttiva poġġiet fuq il-ħarsien ta’ l-ispeċijiet tal-passa u dawk mhedda, fil-paragrafu 12 iddikjarat: « Għalhekk minn dawk l-għanijiet ġenerali stabbiliti mid-Direttiva 79/409 għall-ħarsien ta’ l-għasafar, l-Istati Membri huma awtorizzati, skond l-Artikolu 14 tad-Direttiva, li jdaħħlu miżuri aktar stretti biex jiżguraw li l-ispeċijiet imsemmija aktar ‘il fuq ikunu mħarsa b’mod aktar effettiv. Fejn għandhom x’jaqsmu l-ispeċijiet l-oħrajn ta’ l-għasafar koperti bid-Direttiva 79/409, l-Istati Membri huma meħtieġa li jġibu fis-seħħ il-liġijiet, ir-regolamenti u d-dispożizzjonijiet amminisrattivi meħtieġa biex ikunu konformi mad-Direttiva, iżda mhumiex awtorizzati li jadottaw miżuri ta’ ħarsien aktar stretti minn dawk produti diġà fid-Direttiva, ħlief għal dawk l-ispeċijiet li jkunu jgħixu fit-territorju tagħhom. 20 S’issa l-Anness II ġie emendat bi strument sekondarju wieħed, id-Direttiva tal-Kunsill 94/24/KEE. Dan immodifika l-Anness II tad-Direttiva 79/409/KEE biex jinkludi ħames speċijiet ta’ Corvidae, li jistgħu jikkawżaw ħsara lill-uċuh tar-raba’, u li għalihom, qabel, il-miżuri ta’ kontroll kienu possibbli biss taħt id-derogi ta’ l-Artikolu 9.

16

2 ID-DISPOŻIZZJONIJIET TA’ L-ARTIKOLU 7 It-Test ta’ l-Artikolu 7 “1. Minħabba l-livell tal-popolazzjoni tagħhom, it-tqassim ġeografiku u r-rata riproduttiva tagħhom fil-Komunità kollha, l-ispeċijiet elenkati fl-Anness II jistgħu jiġu kkaċċjati taħt il-liġi nazzjonali. L-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-kaċċa ta’ dawn l-ispeċijiet ma tpoġġix fil-periklu l-isforzi ta’ ħarsien fiż-żona tat-tqassim tagħhom. 2. L-ispeċijiet msemmija fl-Anness II/1 jistgħu jiġu kkaċċjati fiż-żona ġeografika tal-baħar u ta’ l-art fejn tapplika din id-Direttiva. 3. L-ispeċijiet msemmija fl-Anness II/2 jistgħu jiġu kkaċċjati biss fl-Istati Membri li huma indikati fejn għandhom x’jaqsmu dawn l-ispeċijiet. 4. L-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-prattika tal-kaċċa, inkluża l-kaċċa bil-falkun jekk din tkun ipprattikata, kif din titwettaq skond il-miżuri nazzjonali li jkunu fis-seħħ, tkun konformi mal-prinċipji ta’ l-użu għaqli u tal-kontroll ekoloġikament ibbilanċjat ta’ l-ispeċijiet ta’ l-għasafar ikkonċernati, u li din il-prattika hija kompatibbli fejn għandha x’taqsam il-popolazzjoni ta’ dawn l-ispeċijiet, l-aktar dawk li jpassu, mal-miżuri li jirriżultaw mill-Artikolu 2. Dawn għandhom jaraw b’mod speċjali li l-ispeċijiet li għalihom japplikaw l-liġijiet tal-kaċċa ma jiġux ikkaċċjati matul l-istaġun tat-tnissil u lanqas matul id-diversi stadji tar-riproduzzjoni. Fil-każ ta’ l-ispeċijiet li jpassu, għandhom jaraw l-aktar li l-ispeċijiet li għalihom japplikaw r-regoli tal-kaċċa ma jiġux ikkaċċjati matul il-perjodu tar-riproduzzjoni tagħhom jew matul ir-ritorn tagħhom lejn iż-żoni fejn dawn jitrabbew. L-Istati Membri għandhom jibagħtu lill-Kummissjoni t-tagħrif kollu rilevanti dwar l-applikazzjoni prattika tar-regolamenti tagħhom dwar il-kaċċa.”

2.1 Daħla 2.1.1 L-Artikolu 7 jipprovdi bażi espliċita għall-kaċċa taħt id-Direttiva. B’referenza

għall-Anness II, jelenka dawk l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati fil-Komunità kollha (imniżżla fil-parti 1 ta’ l-Anness II) u dawk li jistgħu jiġu kkaċċjati fi ħdan Stati Membri speċifikati biss (imniżżla fil-parti 2 ta’ l-Anness II). Jistabbilixxi wkoll il-prinċipji li għandhom jitħarsu fejn jikkonċerna l-kaċċa, inklużi dawk dwar l-iffissar ta’ l-istaġuni tal-kaċċa.

2.1.2 Dan il-kapitolu tal-gwida jibda b’referenza qasira dwar il-ħtieġa għal

traspożizzjoni xierqa. Imbagħad, jittratta l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati, il-prinċipji ġenerali u l-kriterji li għandhom jiġu rispettati fil-kaċċa (li l-isforzi tal-ħarsien ma jitpoġġewx f’periklu, l-użu għaqli, u l-kontroll ekoloġikament ibbilanċjat). Fl-aħħarnett, iqis ukoll il-kundizzjonijiet speċifiċi dwar l-iffissar ta’ l-istaġuni tal-kaċċa.

2.1.3 Dwar l-istaġuni tal-kaċċa, il-kapitolu jintemm b’diskussjoni dwar il-perjodi

tal-kaċċa li jikkoinċidu mal-perjodi pprojbiti taħt l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva.

17

2.2 Il-kunsiderazzjonijiet formali 2.2.1 Id-dispożizzjonijiet rilevanti ta’ l-Artikolu 7 tad-Direttiva jeħtieġu

traspożizzjoni b’mod sħiħ u ċar mill-Istati Membri." Fil-Kawża C-159/99, Il-Kummissjoni vs l-Italja21, il-Qorti osservat li "d-dispożizzjonijiet tad-Direttivi jridu jiġu implimentati b’forza li, bla ebda dubju, tkun torbot, u bl-ispeċifiċità, bil-preċiżjoni u biċ-ċarezza meħtieġa biex jintlaħqu r-rekwiżiti taċ-ċertezza legali". Fil-Kawża C-339/87, il-Kummissjoni vs l-Olanda, il-Qorti nnotat ukoll li "skond l-Artikolu 189 tat-Trattat, il-prattika amministrattiva biss, li bin-natura tagħha tista’ tinbidel skond meta jkunu jridu l-awtoritajiet, ma tistax titqies bħala waħda li tikkostitwixxi konformità xierqa ma’ l-obbligu ta’ l-Istati Membri li għalih hija indirizzata d-Direttiva."22

2.3 L-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati

IL-ĠUSTIFIKAZZJONI BIEX TKUN AWTORIZZATA L-KAĊĊA 2.3.1 L-Artikolu 7 jippermetti l-kaċċa ta’ ċerti speċijiet ta’ għasafar. Minħabba l-

livell tal-popolazzjoni, it-tqassim ġeografiku u r-rata riproduttiva tagħhom fil-Komunità kollha, il-kaċċa ta’ dawn l-ispeċijiet titqies bħala waħda li tikkostitwixxi utilizzazzjoni aċċettabbli.

2.3.2 Waqt li l-kaċċa ta’ l-għasafar fl-Ewropa hija attività pjuttost ta’ rikreazzjoni u

ġeneralment ma ssirx biex tikkontrolla l-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar, tista’ tkun ukoll għodda biex tikkontrolla l-ħsara kkawżata minn ċerti speċijiet ta’ għasafar (ara t-taqsima 2.4.31 t’aktar ‘il quddiem dwar il-kontroll ekoloġikament ibbilanċjat).

LIEMA SPEĊIJIET JISTGĦU JIĠU KKAĊĊJATI? 2.3.3 L-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati huma elenkati fl-Anness II tad-Direttiva.

L-Anness jinkludi żewġ partijiet. Dawk l-ispeċijiet elenkati fil-parti 1 ta’ l-Anness II jistgħu jiġu kkaċċjati fl-Istati Membri kollha. L-ispeċijiet elenkati fil-parti 2 ta’ l-Anness II jistgħu jiġu kkaċċjati biss f’dawk il-pajjiżi li huma indikati għalihom. In-numru ta’ speċijiet li potenzjalment jistgħu jiġu kkaċċjati li huma preżenti f’kull Stat Membru qed jidhru fil-Figura 1.

2.3.4 Barra l-adattamenti li jirriżultaw mill-adeżjoni ta’ l-Istati Membri l-ġodda,

saret biss emenda waħda fil-parti 2 ta’ l-Anness II biex jitqies l-aktar għarfien reċenti dwar is-sitwazzjoni ta’ l-għasafar. Dan irriżulta fiż-żjieda ta’ ħames speċijiet tal-familja Corvidae (taċ-ċawl, tas-sultant iċ-ċawl, tal-korvuni eċċ.) ma’ l-Anness II/2 u t-tneħħija ta’ tliet speċijiet ta’ għasafar b’saqajhom twal li jimxu fl-ilma mill-Anness II/2 għall-Italja (speċijiet li jixbhu mill-qrib l-

21 Is-sentenza tas-17 ta’ Mejju 2001, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża C-159/99, ECR 2001, p.4007, il-paragrafu 32. 22 Is-sentenza tal-15 ta’ Marzu 1990, Il-Kummissjoni vs L-Olanda, il-Kawża C-339/87, ECR 1990, p.851. Din il-pożizzjoni tirrifletti d-deċiżjoni preċedenti tal-Qorti fis-sentenza tagħha tat-23 ta’ Frar 1988, il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża 429/85, ECR 1988, p.843.

18

ispeċijiet tal-gurlin ta’ munqaru rqiq Numenius tenuirostris li huma mhedda kullimkien).

2.3.5 Il-kaċċa ssir taħt il-leġiżlazzjoni nazzjonali. Li speċi tkun inkluża fil-lista ta’ l-

Anness II ma tobbligax lill-Istat Membru li jippermetti li tkun ikkaċċjata. Din hija sempliċiment għażla li l-Istati Membri jistgħu jagħmlu jew le.

2.4 Il-Prinċipji u l-kriterji ġenerali li għandhom ikunu rrispettati fil-kaċċa 2.4.1 L-Artikoli 7(1) u 7(4) tad-Direttiva jipprovdu numru ta’ prinċipji ġenerali li

jridu jkunu applikati fejn għandha x’taqsam il-prattika tal-kaċċa. Qed jitqies kull prinċipju wieħed wara l-ieħor.

MINGĦAJR PERIKLU GĦALL-ISFORZI TAL-ĦARSIEN FIŻ-ŻONA TA’ TQASSIM 2.4.2 L-Istati Membri jridu jiżguraw li l-kaċċa hija kompatibbli maż-żamma f’livell

sodisfaċenti tal-popolazzjonijiet ta’ l-ispeċijiet kkonċernati u li l-prattika ma tpoġġix fil-periklu l-isforzi ta’ ħarsien fiż-żona tat-tqassim tagħhom. Dan jimplika b’mod ċar li l-prattika tal-kaċċa ma tridx tirrappreżenta theddida sinifikanti għall-isforzi biex jitħarsu kemm dawk l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati kif ukoll dawk li ma jistgħux. Ir-reġim nazzjonali tal-kaċċa għandu jqis dan l-aspett tal-kaċċa li jista’ jikkawża disturb. Din id-dispożizzjoni jeħtieġ li tkun assessjata fid-dawl tan-natura u ta’ l-ambitu ġeografiku ta’ l-’isforzi ta’ ħarsien’ ikkonċernati, minħabba li dawn jistgħu jvarjaw minn livell lokali għal wieħed internazzjonali (eż. pjan biex ikunu amministrati r-rotot tal-passa).

2.4.3 Eżempju li juri dan il-punt huwa dak tal-Borka ta’ lewn is-sadid Aythya

nyroca, speċi ta’ għasfur li ma jistax ikun ikkaċċjat, mhedded kullimkien. Din l-ispeċi għandha perjodu ta’ riproduzzjoni li jiġi tard, li jista’ jagħmilha vulnerabbli meta jinfetaħ l-istaġun tal-kaċċa għal speċijiet oħrajn f’dawk iż-żoni fejn tkun għadha qed trabbi.

2.4.4 Dwar iż-żona ta’ tqassim ta’ l-ispeċijiet, jidher ċar li għall-parti l-kbira ta’ l-

ispeċijiet din mhix ristretta għaż-żona ta’ l-Istat Membru kkonċernat mal-kaċċa, iżda tapplika għall-kamp ta’ azzjoni ta’ l-ispeċijiet. Dan huwa rilevanti l-aktar għall-ispeċijiet li jpassu. Jekk l-ispeċijiet jkunu suġġetti għal kaċċa żejda matul ir-rotta tal-passa tagħhom, dan jista’ jkun ta’ detriment għall-isforzi ta’ ħarsien xi mkien ieħor, inklużi dawk barra l-Unjoni Ewropea.

2.4.5 Iż-żona li fiha tapplika d-Direttiva hija t-territorju Ewropew ta’ l-Istati Membri

li għalihom japplika t-Trattat. Madankollu, għall-ispeċijiet li l-kamp ta’ azzjoni tagħhom jestendi lil hinn miż-żona koperta bid-Direttiva, l-impenji internazzjonali li jkunu saru mill-Komunità jistgħu jkunu rilevanti wkoll f’dan il-kuntest.

L-UŻU GĦAQLI

19

2.4.6 L-użu għalqi mhuwiex iddefinit fid-Direttiva ta’ l-Għasafar. Spjegazzjoni tal-kunċett ta’ l-użu għaqli, żviluppata flimkien mal-Kumitat ORNIS, tingħata fit-tieni rapport dwar l-applikazzjoni tad-Direttiva23. Din qieset il-potenzjal tal-kaċċa fuq l-ispeċijiet kemm fuq il-livelli tal-popolazzjonijiet tagħhom kif ukoll ta’ l-użu ta’ l-ambjenti naturali tagħhom.

2.4.7 Fil-kuntest tal-kaċċa, użu għaqli jimplika b’mod ċar l-użu sostenibbli ta’

konsum b’enfasi fuq iż-żamma tal-popolazzjonijiet ta’ l-ispeċijiet fi stat ta’ ħarsien favorevoli. Il-kunċett jidher li jikkorrispondi sew mad-definizzjoni dwar l-utilizzazzjoni sostenibbli mfissra fil-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika (CBD) 24: “l-użu tal-komponenti tad-diversità bijoloġika b’mod u b’rata li ma jwasslux għal tnaqqis tul perjodu twil fid-diversità bijoloġika, biex b’hekk jinżamm il-potenzjal tagħha ħalli jintlaħqu l-ħtiġiet u l-aspirazzjonijiet tal-ġenerazzjonijiet t’issa u tal-ġejjieni.” Id-Direttiva ta’ l-Għasafar hija waħda mill-istrumenti legali ta’ l-Unjoni Ewropea biex tkun implimentata din il-Konvenzjoni.

2.4.8 Gwida dwar il-kwistjoni ta’ l-użu għaqli ġiet żviluppat ukoll taħt il-

Konvenzjoni ta’ Ramsar. It-Tielet Laqgħa tal-Konferenza tal-Partijiet Kontraenti għall-Konvenzjoni (1987) laħqet ftehim dwar definizzjoni li tiddikjara li ‘l-użu għaqli ta’ l-artijiet mistagħdra hija l-utilizzazzjoni sostenibbli tagħhom25 għall-ġid tal-bniedem b’mod li huwa kompatibbli maż-żamma tal-karatteristiċi naturali ta’ l-ekosistema’.

2.4.9 Għalhekk, wieħed jista’ jikkonkludi b’mod raġonevoli li l-kunċett ta’ l-użu

għaqli huwa l-istess bħall-kunċett ta’ l-’utilizzazzjoni sostenibbli’ li huwa kompatibbli mal-ħarsien tar-riżorsi naturali, u li għalhekk jikkorrispondi mal-kunċett tas-sostenibbiltà stabbilita fil-Ħames Programm ta’ Azzjoni dwar l-Ambjent tal-Komunità.

2.4.10 Il-kaċċa, li tirrappreżenta użu li jikkonsma l-annimali salvaġġi, għalhekk trid

titqies fil-kuntest aktar wiesa’ ta’ l-użu sostenibbli tar-riżorsi. Il-kunċett ta’ l-użu għaqli mhux bilfors jeħtieġ li jkun limitat għall-użu li jikkonsma. Għalhekk, wieħed irid jagħraf illi dawk li josservaw l-għasafar, dawk li jħobbu n-natura, ix-xjenzati u s-soċjetà b’mod ġenerali ukoll għandhom id-dritt leġittimu li jgawdu jew li jesploraw l-annimali salvaġġi, sakemm dawn jeżerċitaw dan id-dritt b’mod responsabbli. Huwa ġeneralment aċċettat li s-

23 Pp. 8-9 tat-Tieni Rapport dwar l-applikazzjoni tad-Direttiva 79/409/KEE (COM(93)572 finali). Din l-ispjegazzjoni intużat u kienet żviluppata aktar fil-gwida preżenti. 24 L-għan ta’ l-“użu sostenibbli” jissemma f’ħafna mill-Artikoli li għandhom x’jaqsmu mad-drittijiet u mad-dmirijiet tal-Konvenzjoni li jipprovdu, inter alia, għall-integrazzjoni ta’ l-użu sostenibbli fit-teħid ta’ deċiżjonijiet nazzjonali; ir-regolazzjoni u l-amministrazzjoni tar-riżorsi bijoloġiċi ħalli jkunu żgurati l-ħarsien u l-użu sostenibbli tagħhom; l-adozzjoni ta’ miżuri biex ikunu evitati jew imnaqqsa kemm jista’ jkun l-impatti negattivi fuq id-diversità bijoloġika; il-monitoraġġ ta’ l-ekosistemi u ta’ l-ambjenti naturali meħtieġa mill-ispeċijiet li jpassu u dawk l-ispeċijiet li għandhom valur ekonomiku jew importanza kulturali; l-inkoraġġiment tar-riċerka li tikkontribwixxi għall-użu sostenibbli. 25 L-utilizzazzjoni sostenibbli hija definita bħala "l-użu ta’ art mistagħdra mill-bniedem biex din tkun tista’ tipproduċi l-iktar benefiċċju kontinwu għall-ġenerazzjonijiet preżenti, waqt li jinżamm il-potenzjal tagħha ħalli jintlaħqu l-ħtiġiet u l-aspirazzjonijiet tal-ġenerazzjonijiet tal-ġejjieni". Il-karatteristiċi naturali ta’ l-ekosistema huma ddefiniti bħala "dawk il-komponenti fiżiċi, bijoloġiċi jew kimiċi, bħalma huma l-ħamrija, l-ilma, il-pjanti, l-annimali u n-nutrijenti, u l-azzjonijiet reċiproċi ta’ bejniethom".

20

siwi tar-riżorsi ambjentali jinkludi kemm il-valuri ta’ l-użu kif ukoll dawk ta’ l-eżistenza. Il-prinċipju ta’ l-użu għaqli, għalhekk, għandu jkopri li jkun ipprovdut aċċess għal u tgawdija ta’ l-annimali salvaġġi għal dawk li ma jipprattikawx il-kaċċa fil-kampanja, li għandu jkun amministrat b’mod sostenibbli u għandu jkun immirat biex jipprovdi benefiċċji lill-komunitajiet lokali26.

2.4.11 Fit-taqsimiet li ġejjin qed ikunu eżaminati numru ta’ aspetti ta’ użu għaqli, li

huma rilevanti għall-ispeċijiet ta’ għasafar li jistgħu jiġu kkaċċjati. Dan jinkludi l-impatt tal-popolazzjoni, l-użu ta’ l-ambjent naturali, l-amministrazzjoni ta’ l-annimali tal-kaċċa u l-istat ta’ ħarsien ta’ l-ispeċijiet. Dawn it-taqsimiet jisħqu dwar l-isfida biex ikun applikat il-kunċett ta’ l-użu għaqli kemm għall-ispeċijiet ta’ għasafar sedentarji kif ukoll għal dawk li huma tal-passa. Fl-aħħarnett, qed jiġi enfasizzat ukoll ir-rwol ta’ l-edukazzjoni, tat-taħriġ u tal-qawmien ta’ l-għarfien biex ikun inkoraġġit l-użu għaqli.

• Ir-Rilevanza għall-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati 2.4.12 Ħafna mix-xogħol xjentifiku dwar is-sostenibbiltà tal-kaċċa ffoka fuq it-tjur li

jgħumu jew jgħixu fl-ilma (barra l-gawwijiet), l-għasafar tal-ġenus Tetrao, bħall-faġani, is-summien eċċ., u l-ħeġel (dawn iż-żewġ gruppi ta’ l-aħħar huma parti mill-ordni tal-Galliformes, u ħafna drabi jissejħu “għasafar tal-kaċċa”). Dawn l-għasafar ivarjaw ħafna fl-ekoloġija u fl-imġiba. Ħafna mit-tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma huma tipikament għasafar li jpassu għal distanzi twal, li jnisslu l-aktar fl-Ewropa ta’ Fuq u fix-xitwa jgħixu f’artijiet mistagħdra mifruxa ‘l hemm u ‘l hawn f’reġjuni li jmorru minn klima moderat għal wieħed tropikali. Minħabba li jinġabru flimkien, id-disturb sinifikanti kkawżat mill-kaċċa jaffettwa27 aktar għasafar min-numri li tabilħaqq jinqatlu minħabba l-kaċċa. Madankollu, reviżjoni reċenti tal-letteratura xjentifika dwar il-fiżjoloġija ta’ l-enerġija ta’ l-għasafar sfidat is-suppożizzjoni li l-kaċċa dejjem twassal għal taħwid li se jhedded b’mod sinifikanti l-għajxien ta’ l-għasafar salvaġġi (ara t-taqsima 2.6.17). Barra minn hekk, livell għoli ta’ qabdiet ristrett għal livell lokali jista’ ma jaffettwax dawn il-popolazzjonijiet lokali tul perjodu twil, jekk ikun hemm biżżejjed ikel disponibbli, fejn l-għasafar tal-kaċċa jkunu jistgħu jeħdulhom posthom oħrajn minn x’imkien ieħor jew permezz ta’ mekkaniżmi bijoloġiċi oħrajn li jikkumpensaw. Madankollu, dan jista’ ma jkunx il-każ fejn issir pressjoni għolja ta’ kaċċa fuq il-parti l-kbira tal-kamp ta’ azzjoni ta’ speċi partikolari.

26 Dan l-aħħar, id-Dikjarazzjoni tal-Politika ta’ l-IUCN dwar l-Użu Sostenibbli tar-Riżorsi tal-Ħajja Salvaġġa (l-Anness għar-Riżoluzzjoni 2.29, Amman, 2000), ikkonkludiet ukoll li “Kemm l-użu ta’ konsum u kemm dak li mhux ta’ konsum tad-diversità bijoloġika huma fundamentali għall-ekonomiji, għall-kulturi, u għall-benesseri tan-nazzjonijiet u tal-popli kollha.” 27 Id-distorbju sinifikattiv għall-għasfar fl-artijiet mistagħdra minħabba l-kaċċa jista’ joħloq użu ferm inqas tar-riżors, waqt li jpoġġi wkoll pressjoni fuq l-ispeċijiet li ma jitqiesux bħala priża. Iċ-ċaqliq lokali u ż-żminijiet imnaqqsa ta’ waqfiet f’nofs il-vjaġġi jista’ saħansitra jkollhom impatti fuq il-popolazzjonijiet li jkunu qed ipassu minħabba d-dipendenza mid-densità matul ix-Xitwa. Madankollu, l-impatt tad-distorbju fuq il-livell tal-popolazzjonijiet li jpassu bħalissa ftit li xejn huwa mifhum, u għalhekk jixraqlu aktar stħarriġ.

21

2.4.13 Bil-maqlub, l-għasafar tal-kaċċa li huma ta’ speċijiet sedentarji ġieli jkollhom sistemi soċjali komplessi, li l-popolazzjonijiet lokali tagħhom jkunu jistgħu jgawdu ħafna jekk ikun hemm amministrazzjoni xierqa tal-kaċċa. Kaċċa qawwija tista’ twassal għal tnaqqis fil-popolazzjoni. It-tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma u dawk tal-kaċċa huma l-ispeċijiet ewlenin li jagħmluha ta’ priża fl-Ewropa, u dawn jammontaw għal 71% tal-gruppi tassonomiċi kollha ta’ l-Anness II. Il-kategoriji ta’ l-ispeċijiet li jibqa’ ta’ l-Anness II huma l-gawwijiet (7%), il-ħamiem (6%), u l-għasafar tal-bejt (fost għasafar oħrajn li jifformaw parti mill-ordni Passiformes) (15%).

• L-użu għaqli u l-impatt tal-popolazzjoni 2.4.14 Ladarba l-għan ġenerali tad-Direttiva huwa ż-żamma tal-popolazzjoni ta’ l-

għasafar fi stat ta’ ħarsien favorevoli28, dan għandu jiġi rifless fil-prinċipju ta’ l-użu għaqli. Minn fehim ġenerali taċ-ċaqliq fil-popolazzjoni u tat-teorija tal-qabda ta’ l-għasafar li jpassu, wieħed jista’ jikkonkludi li livelli baxxi ta’ qabdiet x’aktarx ikollhom effett żgħir fuq il-qjies tal-popolazzjonijiet tar-Rebbiegħa29. Livelli moderati x’aktarx li ma jwasslux biex il-popolazzjonijiet ta’ speċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati jonqsu, iżda se jnaqqsu l-qjies tal-popolazzjoni tar-Rebbiegħa. Livelli għoljin ħafna ta’ qabdiet x’aktarx iwasslu biex ikun hemm tnaqqis fil-popolazzjonijiet. Għal bosta speċijiet, dan il-livell ta’ qabda mhuwiex magħruf30.

2.4.15 Sabiex il-kaċċa ma twassalx għal tnaqqis fl-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati,

il-metodu ġenerali fl-amministrazzjoni ta’ l-annimali salvaġġi huwa li jiġi żgurat li l-kaċċa ta’ l-ispeċijiet ma tkunx ferm aktar mill-marġni bejn ‘l-ogħla’ u ‘l-aħjar’ prodott sostenibbli31. Dan il-kunċett jista’ jidher li huwa eħfef biex jiġi applikat għal speċijiet sedentarji milli għal dawk tal-passa. Fin-nuqqas ta’ tagħrif xieraq dwar iċ-ċaqliq ta’ popolazzjoni u l-qabda mill-kaċċa ta’ speċijiet

28 Filwaqt li t-terminu ‘stat ta’ konservazzjoni favorevoli’ ma jissemmix b’mod espliċitu fid-Direttiva (kien introdott fl-1992 fid-Direttiva ta’ l-Ambjenti Naturali), huwa impliċitu mir-rekwiżiti ta’ l-Artikolu 2 tad-Direttiva. 29 Jiddependi miż-żmien tal-qabda. Qabda żgħira fir-Rebbiegħa, meta l-popolazzjoni ħafna drabi tkun fl-iktar livell baxx tas-sena, jista’ jkollha effetti sporporzjonati fuq l-istruttura tal-popolazzjoni, jekk l-ispeċi tkun suġġetta għal passa differenzjali. 30 Id-Dokument ta’ Ħidma nru. XI/189/91 tal-Kumitat Ornis, kif riprodott fit-Tieni rapport fuq l-applikazzjoni tad-Direttiva Nru 79/409/KEE dwar il-ħarsienta’ l-għasafar salvaġġi (COM (93) 572, l-24.11.1993, paġna 11) 31 L-ammont ta’ produzzjoni sostenibbli jista’ jiġi definit bħala t-tneħħija tar-riżorsi mill-ambjent b’rata li tħalli l-bdil bilanċjat bi proċessi naturali. Taħt kondizzjonijiet normali, il-proċessi li jiddependu mid-densità jżommu l-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar fuq livell stabbli. L-ammont ta’ produzzjoni ta’ speċi huwa marbut direttament mar-rata tar-riproduzzjoni tagħha kif ukoll mar-rata tas-sospravivenza tagħha. Għalkemm il-qabda annwali tista’ tneħħi proporzjon sostanzjali ta’ popolazzjoni, dan jittaffa minn rata ta’ mwiet naturali aktar baxxa u/jew minn rata ta’ riproduzzjoni aħjar. In-numru massimu ta’ għasafar li jistgħu jiġu kkaċċjati kull sena se jinkiseb meta l-akbar numru ta’ għasafar ikun qed inissel bl-iktar rata mgħaġġla possibbli. Dan jinkiseb meta l-għasafar tat-tnissil jonqsu b’mod konsiderevoli taħt il-kapaċità ta’ l-ambjent naturali (Newton, I. 1998. Population limitation in Birds). Is-soltu, il-kaċċa tnaqqas il-popolazzjonijiet tat-tnissil ta’ l-għasafar b’rata ta’ mwiet baxxa (K-strateġisti, i.e il-wiżż), iżda r-rati riproduttivi tagħhom huma ogħla milli fil-popolazzjonijiet li ma jkunux ikkaċċjati. Dan jissejjaħ l-ammont massimu ta’ produzzjoni sostenibbli. Minħabba l-istramberiji tas-sistemi ekoloġiċi, ir-rati ta’ qbid ħafna drabi huma ffissati f’rata pjuttost baxxa, li hija ddefinita bħala l-aħjar ammont ta’ produzzjoni sostenibbli. L-amministrazzjoni tajba tal-popolazzjonijiet tista’ żżid dan l-ammont ta’ produzzjoni.

22

sedentarji u tal-passa, b’mod ġenerali għandhom jiġu evitati livelli għoljin ta’ utilizzazzjoni.

2.4.16 Barra minn hekk, hemm il-ħtieġa għal mekkaniżmi ta’ monitoraġġ sodi u

bbażati fuq ix-xjenza biex ikun żgurat li kwalunkwe użu jinżamm f’livelli li jistgħu jkunu sostnuti mill-popolazzjonijiet salvaġġi mingħajr ma jiġi affetwat ħażin ir-rwol ta’ l-ispeċijiet fl-ekosistema jew inkella l-ekosistema nfisha. Dan għandu jinkludi tagħrif dwar l-istatistiċi ta’ l-għasafar li jinqabdu/jinqatlu li bħalissa huwa jew nieqes jew ftit li xejn żviluppat għal bosta mill-ispeċijiet li jeżitu fl-Unjoni Ewropea32.

• L-użu għaqli u l-użu ta’ l-ambjent naturali 2.4.17 Id-disturb sinfikanti minħabba l-kaċċa jew minn attivitajiet oħrajn tal-bniedem

x’aktarx li jista’ jillimita l-użu ta’ l-ambjenti naturali fejn dan ikun qed iseħħ. Dan jista’ jwassal biex għasafar li jkunu suġġetti għall-kaċċa jkollhom ikopru distanzi itwal jew jadattaw l-imġiba tagħhom biex jaħarbu mill-kaċċa. Jista’ jwassal ukoll biex ambjenti naturali li jkollhom preżenza umana relattivament għolja ma jintużawx. Għalhekk, huwa importanti li jkun żgurat li l-amministrazzjoni ta’ attivitajiet bħal dawn issir b’tali mod li jkun evitat kwalunkwe disturb li jista’ jaffettwa b’mod sinifikanti l-valuri ta’ ħarsien tas-siti kkonċernati (ara wkoll it-taqsima 1.5 tal-gwida).

2.4.18 Dan huwa rilevanti l-aktar fl-artijiet mistagħdra fejn ikun hemm konċentrazzjonijiet kbar ta’ għasafar salvaġġi, inklużi dawk l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati. Fil-Komunikazzjoni tal-Kummissjoni dwar l-użu għaqli u l-ħarsien ta’ l-artijiet mistagħdra33, l-użu sostenibbli tar-riżorsi ta’ l-artijiet mistagħdra huwa identifikat bħala waħda mill-kwistjonijiet ewlenin ta’ l-artijiet mistagħdra. Jissemma b’mod speċifiku l-isfruttament ta’ l-għasafar: “Il-kaċċa tat-tajr ta’ l-ilma fl-artijiet mistgħadra ta’ l-Ewropa hija attività popolari ta’ mistrieħ u tista’ tkun sors ta’ dħul importanti għas-sidien ta’ l-artijiet mistagħdra. Tassew, l-assoċjazzjonijiet tal-kaċċa qed isiru forza importanti li tħeġġeġ għall-ħarsien ta’ l-artijiet mistagħdra. Il-prinċipju li jintuża r-riżors tat-tajr ta’ l-ilma b’mod sostenibbli jista’ jikkontribwixxi b’mod sostanzjali għall-ħarsien ta’ l-artijiet mistagħdra, sakemm dan ikun jinkludi l-użu ta’ tiri li mhumiex tossiċi, l-iffissar ta’ limiti tal-qabdiet tal-priża, il-ħolqien ta’ netwerk xieraq ta’ kennijiet għall-għasafar tal-kaċċa, u l-adattament ta’ l-istaġuni tal-kaċċa għar-rekwiżiti ekoloġiċi ta’ l-ispeċijiet. Hemm ukoll aspetti li huma koperti bid-Direttiva tal-Kunsill […] dwar il-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi”.

2.4.19 Il-kwistjoni tat-tniġġis ambjentali minħabba iċ-ċomb irqiq ta’ l-iskartoċċi ta’ l-ixkubetti tal-kaċċa jeħtieġ ukoll titqies fil-kuntest ta’ l-użu għaqli. Aktar ma jgħaddi ż-żmien wieħed aktar qed jinduna li l-użu taċ-ċomb irqiq ta’ l-

32 Tagħrif ieħor jista’ jkun rilevanti għal ċerti speċijiet, bħalma huma studji fuq ir-rati inkwetanti u l-impatt tal-priktuni tas-snieter fl-għasafar meta dawn isalvaw (eż ara Madsen, J. u H. Noer 1996. Decreased survival of pink-footed geese Anser brachyrhynchus carrying shotgun pellet. (Inqas ċans li l-wiżż b’saqajh roża Anser brachyrhynchus jibqa’ ħaj meta jkollu ġo fih il-pritkuni mis-snieter).Wildlife Biology (Bijoloġija ta’ l-Ambjent Salvaġġ) 2: 75-82. 33 L-użu għaqli u l-ħarsienta’ l-artijiet mistagħdra” (COM (95) 189, id-29.05.1995))

23

iskartoċċi huwa ta’ theddida kbira għall-għasafar salvaġġi u għall-ambjenti naturali tagħhom, speċjalment l-artijiet mistagħdra34. Filwaqt li m’hemm l-ebda referenza espliċita għaċ-ċomb irqiq ta’ l-iskartoċċi fid-Direttiva ta’ l-Għasafar, kwalunkwe użu tiegħu fiż-Żoni ta’ Ħarsien Speċjali li jwasslu għad-deterjorament ta’ l-ambjenti naturali jew inkella għal disturb sinifikanti għall-għasafar, mhuwiex kompatibbli mar-rekwiżiti tal-ħarsien ta’ dawn is-siti. Il-ħtieġa li jintemm b’mod gradwali l-użu taċ-ċomb irqiq ta’ l-iskartoċċi mill-artijiet mistagħdra diġà kienet rikonoxxuta f’fora internazzjonali, bħalma huma l-Konvenzjoni ta’ Ramsar u l-Ftehim dwar it-Tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma ta’ l-Afrika, ta’ l-Ewropa u ta’ l-Asja.

• Il-Kaċċa u l-amministrazzjoni tal-annimali tal-kaċċa 2.4.20 I-kunċett ta’ l-użu għaqli għandu jinkludi wkoll is-sehem pożittiv li jista’ jiġi

mill-amministrazzjoni tal-kaċċa. Dan ifisser sett ta’ miżuri bħalma hija dik li jkun provdut ambjent naturali aħjar, ikel aħjar, inqas ħtif ta’ annimali minn annimali oħra, inqas mard jew inqas qbid mingħajr permess, li jtejbu il-kundizzjonijiet ta’ l-għajxien ta’ l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati u ta’ l-ispeċijiet l-oħrajn. Għalhekk, filwaqt li l-qabda annwali tista’ tneħħi proporzjon sinifikanti tal-popolazzjoni, dan jittaffa bi żjidiet minn rata ta’ mwiet naturali aktar baxxa u/jew rata ta’ riproduzzjoni aħjar. Il-prattika ta’ amministrazzjoni tajba, skond il-prinċipju ta’ l-użu għaqli, għandha tqis ukoll il-ħtiġiet ta’ dawk l-ispeċijiet li ma jiġux ikkaċċjati kif ukoll ta’ l-ekosistema. Dan jista’ jwassal biex il-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar tal-kaċċa u ta’ speċijiet oħrajn f’art amministrata jkunu ogħla b’mod sinifikanti milli f’artijiet li ma jkunux amministrati. Dan il-prinċipju jikkuntrasta sew mal-qabda ta’ riżors ta’ annimali salvaġġi f’sitwazzjoni fejn ma jkun hemm l-ebda amministrazzjoni. Taħt kundizzjonijiet simili, popolazzjoni maqbuda, anki meta tkun stabbli u tkun qed tiġi kkaċċjata b’mod sostenibbli, fl-aħħar mill-aħħar se tinżamm f’livell aktar baxx minn waħda li ma tkunx maqbuda. Il-konsegwenzi pożittivi ta’ l-amministrazzjoni ta’ l-annimali tal-kaċċa jidhru l-aktar fejn jidħlu speċijiet sedentarji35.

2.4.21 Uħud mis-siti ta’ l-annimali salvaġġi l-aktar importanti fl-Ewropa irnexxielhom isalvaw mill-pressjonijiet ta’ l-iżvilupp u tal-qerda minħabba l-interessi ta’ l-amministrazzjoni tal-kaċċa. Pereżempju, fir-Renju Unit hemm l-ikbar żoni ta’ art moxa bil-ġummar fl-Ewropa l-iktar minħabba s-siwi tagħha għall-kaċċa tal-faġan, li pprovdiet bażi qawwija biex ikun evitat li jintilef dan it-tip ta’ ambjent naturali minħabba t-tisġir kummerċjali u theddid ieħor. Fi Spanja, il-popolazzjonijiet li fadal ta’ l-Ajkla Imperjali Spanjola Aquila adalberti baqgħu ħajjin l-aktar f’żoni ta’ kaċċa privati, fejn il-kaċċa qabel kienet esklussivament iffokata fuq il-qabda ta’ annimali kbar. Fi Franza, il-popolazzjonijiet salvaġġi tal-Ħeġel Griż Perdix perdix huma għoljin f’ċerti

34 Ara, pereżempju, in-Newsletter tal-Ftehim dwar it-Tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma ta’ l-Afrika, ta’ l-Ewropa u ta’ l-Asja, Edizzjoni Speċjali: L-avvelenament miċ-ċomb fit-Tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma minħabba l-inġestjoni ta’ tiri taċ-ċomb li jkunu ġew sparati. Ħarġa Speċjali 1, Settembru 2002 35 Madankollu, wieħed irid jagħraf li ċerti artijiet mistagħdra ġew amministrati b’mod attiv għat-tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma li jpassu (eż. Camargue fi Franza). Hemm ukoll l-amministrazzjoni ta’ artijiet mistagħdra u mtajna li huma marbuta direttament mal-kaċċa tal-bekkaċċ Gallinago gallinago.

24

reġjuni li fejn hemm kultivazzjoni ta’ l-uċuh tar-raba’ intensiva (eż. Beauce, Picardie), minħabba l-isforzi kbar li saru fl-amministrazzjoni, l-aktar bil-ħolqien ta’ eluf ta’ ettari ta’ ‘artijiet maħsuba għall-annimali salvaġġi’ bl-appoġġ finanzjarju tal-kaċċaturi.

2.4.22 Għalhekk, il-kaċċa tista’ tappoġġja l-ħarsien permezz ta’ użu għaqli. Il-passi li ttieħdu biex titjieb il-kundizzjoni ta’ l-ispeċijiet li huma ċ-ċentru ta’ l-attenzjoni jistgħu mhux biss itejbu l-prodott sostenibbli, iżda jgawdu wkoll għadd ta’ annimali u pjanti oħrajn li għandhom rekwiżiti simili. Art imsaġġra li titmexxa għall-faġani Phasianus colchicus hija aktar diversifikata minn waħda li tkun amministrata biss biex jitkabbru s-siġar. Mill-marġni ta’ l-art li għenu lill-ħeġel Perdix perdix gawdew ukoll fjuri, friefet u invertebrati salvaġġi oħrajn.

2.4.23 Madankollu, amministrazzjoni tal-kaċċa ffokkata fuq iż-żjieda b’mod artifiċjali fil-livelli ta’ popolazzjoni ta’ speċijiet waħdanija tista’ tkun ta’ detriment għal xi speċijiet oħrajn, l-aktar jekk din tkun marbuta mal-persekuzzjoni illegali ta’ l-għasafar li huma priża.

• L-użu għaqli u l-istat ta’ ħarsien ta’ l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati

2.4.24 L-ispeċijiet ta’ l-għasafar jistgħu jitqiesu li għandhom stat ta’ ħarsien mhux favorevoli 36 meta s-somma ta’ l-influwenzi li jaġixxu fuq l-ispeċijiet kkonċernati jaffettwaw ħażin it-tqassim tul perjodu twil u l-abbundanza tal-popolazzjonijiet tagħhom. Dan għandu jinkludi sitwazzjoni fejn id-data dwar iċ-ċaqliq tal-popolazzjoni turi li l-ispeċijiet mhux qed iżommu lilhom infuqhom fuq bażi ta’ perjodu twil bħala komponent vijabbli ta’ l-ambjenti naturali tagħhom 37 . Mingħajr dubju, b’mod ġenerali ma jkunx jaqbel li speċijiet jew popolazzjonijiet bħal dawn ikunu suġġetti għall-kaċċa, anki jekk il-kaċċa mhix il-kawża ta’ jew ma tikkontribwix għall-istat ta’ ħarsien mhux favorevoli tagħhom. Madankollu, li tkun awtorizzata l-kaċċa ta’ speċi jista’ jwassal biex ikun hemm inċentiv qawwi ħalli jkunu amministrati l-ambjenti naturali u jkunu indirizzati fatturi oħrajn li jkunu qed jikkontribwixxu għat-

36 It-terminu stat ta’ ħarsien ta’ speċi huwa definit fl-Artikolu 1(i) tad-Direttiva tal-Kunsill 92/43/KEE bħala “s-somma ta’ influwenzi li jaġixxu fuq l-ispeċi kkonċernata li jistgħu jaffettwaw il-firxa tul perjodu twil ta’ żmien u l-abbundanza tal-popolazzjonijiet tagħha….” Jitqies li jkun favorevoli meta “id-data taċ-ċaqliq tal-popolazzjoni dwar l-ispeċi kkonċernata tindika li qed iżżomm lilha nfisha fuq bażi ta’ perjodu twil ta’ żmien bħala komponent vijabbli ta’ l-ambjent naturali tagħha, u l-kamp ta’ azzjoni naturali ta’ l-ispeċi la qed jitnaqqas u lanqas m’hu probabbli li se jitnaqqas fil-ġejjieni qrib, u hemm, u se jkompli jkun hemm, ambjent naturali kbir biżżejjed li jżomm il-popolazzjoni tagħha fuq bażi ta’ perjodu twil ta’ żmien.”. Għalkemm it-terminu ma jissemmix b’mod espliċitu fid-Direttiva 79/409/KEE, il-prinċipji li jsaħħuh japplikaw bl-istess mod fejn għandhom x’jaqsmu l-għanijiet ta’ din id-Direttiva. 37 Stat ta’ konservazzjoni favorevoli jassumi l-vijabilità tal-popolazzjoni: il-kunċett ta’ numru “vijabbli” tal-popolazzjoni li jirrappreżenta limitu għas-sopravvivenza kontra l-estinzjoni (Fiedler & Jain 1992, Conservation Biology). Il-vijabilità tal-popolazzjonijiet tinsab fiċ-ċentru tar-rekwiżit stabbilit fl-Artikolu 2 tad-Direttiva, li fih l-obbligu ġenerali taż-żamma tal-popolazzjoni. Il-popolazzjonijiet vijabbli huma integrali biex juru stat ta’ ħarsien fiż-żgur, iżda dan jinkludi iktar minn sempliċement popolazzjoni stabbli. Forzi barranija, bħalma huma t-telf ta’ l-ambjent naturali, qabdiet żejda, u l-kompetizzjoni minn speċijiet introdotti, ħafna drabi jwasslu għal tnaqqis fil-popolazzjoni. Il-varjazzjonijiet bl-addoċċ li jiżdiedu hekk kif il-popolazzjonijiet isiru iżgħar jistgħu jwasslu għall-estinzjoni anki ta’ popolazzjonijiet li għandhom, bħala medja, tkabbir ta’ popolazzjoni pożittiv meta ikunu taħt il-kapaċità taż-żamma.

25

tnaqqis fil-popolazzjoni, b’hekk, jikkontribwixxu għall-għan biex ċerti popolazzjonijiet jiksbu mill-ġdid stat ta’ ħarsien favorevoli.

2.4.25 Il-kwistjoni li titħalla li tkompli l-kaċċa ta’ speċi li ma jkollhiex stat favorevoli

kienet tqajmet matul id-diskussjoni dwar l-aħħar emenda proposta għall-Anness II tad-Direttiva. Fit-taqsima 2.7 tar-rapport38 tal-Kumitat tal-Parlament Ewropew dwar l-Ambjent, is-Saħħa Pubblika u l-Ħarsien tal-Konsumatur dwar il-proposta tal-Kummissjoni ta’ l-1991 39 biex tkun immodifikata d-Direttiva ta’ l-Għasafar, kien iddikjarat li ‘Fejn speċi tkun qed tonqos, jidher ċar li l-kaċċa ma tistax tkun sostenibbli sakemm ma tkunx tifforma parti minn pjan ta’ amministrazzjoni li jkun qed jitħaddem kif suppost li jinvolvi wkoll il-ħarsien ta’ l-ambjent naturali u miżuri oħrajn li se jnaqqsu u fl-aħħar idawru wkoll dan it-tnaqqis.’

2.4.26 Fejn jitħejjew pjanijiet ta’ amministrazzjoni bħal dawn, bil-għan li jreġġgħu l-

livelli tal-popolazzjoni ta’ l-ispeċi għal dak li kienu qabel , għandhom japplikaw għall-popolazzjonijiet kollha, kemm dawk periferali kif ukoll dawk ċentrali. Fil-fatt, il-popolazzjonijiet periferali jista’ jkollhom sehem importanti ħafna fil-proċess li permezz tiegħu l-ispeċijiet jadattaw għall-bidliet ambjentali. Fil-kuntest Ewropew, dan il-proċess huwa fundamentali. Aktar minn hekk, pjanijiet bħal dawn jistgħu jeżistu fuq livelli territorjali differenti (eż. fuq livelli ta’ UE, nazzjonali jew lokali).

2.4.27 Qed jiġu żviluppati il-pjanijiet ta’ amministrazzjoni tal-Komunità għall-

ispeċijiet ta’ l-Anness II li ġew identifikati bħala li għandhom stat ta’ ħarsien mhux favorevoli. Dawk il-pjanijiet li diġà ġew approvati mill-Istati Membri, fi ħdan il-qafas tal-Kumitat ORNIS, huma disponibbli fuq is-sit web tad-DĠ ta’ l-Ambjent. Dawn il-pjanijiet qafas m’għandhom l-ebda stat legali separat taħt id-Direttiva. Madankollu, is-suċċess fl-implimentazzjoni tagħhom u l-limitu safejn it-tnaqqis ta’ l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati jitwaqqaf jew jitreġġa’ lura, kif intwera minn monitoraġġ xieraq, jistgħu fl-aħħar mill-aħħar jiddeterminaw jekk il-kaċċa ssoktata ta’ dawn l-ispeċijiet hix ġustifikata taħt id-Direttiva jew jekk ikunux meħtieġa miżuri oħrajn.

2.4.28 Pjanijiet ta’ amministrazzjoni li jkollhom l-għan li jirkupraw speċi partikolari

jeħtieġ li jkunu appoġġjati minn programmi ta’ monitoraġġ li jkunu jistgħu jidentifikaw il-bidliet fl-istat tal-ħarsien ta’ l-ispeċijiet kkonċernati. Dan il-monitoraġġ għandu jinkludi valutazzjonijiet tal-qabdiet mill-kaċċa u r-rwol li għandha fiċ-ċaqliq tal-popolazzjoni.

2.4.29 Fl-aħħarnett, ta’ min jinnota li l-moratorji temporanji dwar ċerti speċijiet li

jistgħu jiġu kkaċċjati li għandhom stat ta’ ħarsien mhux favorevoli, mhux bilfors minħabba l-kaċċa, li kienu introdotti mill-Istati Membri bi ftehim ma’ l-organizzazzjonijiet tal-kaċċaturi, jirrappreżentaw metodu potenzjalment importanti. Metodu bħal dan, jekk jingħaqad ma’ programm ta’ azzjoni ta’ ħarsien għall-ispeċijiet, jista’ jipprovdi inċentiv qawwi għal interessi differenti, inklużi l-kaċċaturi, biex dawn jaħdmu flimkien ħalli jreġġgħu lil dik

38 PE 154. 220/fin. 39 COM (91) 0042 – C3 – 0180/91.

26

l-ispeċi għall-istat ta’ ħarsien favorevoli li kellha qabel. Kunsiderazzjoni importanti għall-kaċċaturi hija li dawn il-moratorji jeħtieġ jitqiesu u jkunu interpretati bħala ‘temporanji’ u li ma jwasslux b’mod ftit jew wisq awtomatiku għal projbizzjoni formali permanenti tal-kaċċa.

• L-użu għaqli u l-edukazzjoni, it-taħriġ u l-għarfien 2.4.30 Il-kunċett ta’ użu għaqli tar-riżorsi naturali jimplika wkoll għarfien u ħiliet

xierqa. Il-kaċċaturi għandhom ikunu mgħarrfa sew dwar il-ħtieġa li jkunu identifikati sew l-ispeċijiet, il-prattika tajba, il-kaċċa u l-liġi, il-ħtieġa għar-rappurtar, eċċ. Attivitajiet illegali (sparar fuq speċijiet imħarsa, l-użu ta’ tagħmir ta’ nsib illegali, il-kaċċa barra mill-istaġun jew f’żoni pprojbiti, l-użu illegali ta’ veleni) imorru kontra l-’prinċipju ta’ l-użu għaqli’ u mhumiex skond il-prinċipju ta’ ħarsien permezz ta’ użu sostenibbli. Barra minn hekk, l-azzjonijiet illegali ta’ numru żgħir ta’ kaċċaturi jistgħu wkoll jagħtu fama ħażina lill-attività kollha tal-kaċċa. Minħabba li l-kaċċaturi huma l-iktar kustodji effettivi taż-żoni li fihom issir il-kaċċa, huwa fl-interess dejjiemi tagħhom stess li jkomplu jeħduha kontra attivitajiet bħal dawn u li juru li jkunu qed jagħmlu hekk. Hemm ħtieġa wkoll li n-nies ikunu mgħarrfa dwar il-prinċipju ta’ ħarsien permezz ta’ użu sostenibbli.

KONTROLL EKOLOĠIKAMENT IBBILANĊJAT 2.4.31 Dan il-prinċipju mhuwiex definit fid-Direttiva. Madankollu, it-tmien premessa

tal-preambolu tad-Direttiva ta’ l-Għasafar jissuġġerixxi li jista’ ma jirreferix primarjament għall-utilizzazzjoni bħala rikreazzjoni, iżda għall-amministrazzjoni tal-popolazzjoni bil-ħsieb li jkunu mħarsa l-ispeċijiet: ‘Billi l-ħarsien huwa maħsub biex ikun hemm protezzjoni tul perjodu twil ta’ żmien u amministrazzjoni tar-riżorsi naturali bħala parti integrali mill-wirt tal-popli ta’ l-Ewropa; billi dan jagħmilha possibbli biex ikunu kkontrollati r-riżorsi naturali u jkun irregolat l-użu tagħhom fuq il-bażi tal-miżuri meħtieġa għaż-żamma u għall-aġġustament tal-bilanċi naturali bejn l-ispeċijiet sakemm ikun possibbli b’mod raġonevoli’.

2.4.32 Barra minn hekk, l-Artikolu 1 jirreferi “għall-ħarsien, għall-amministrazzjoni

u għall-kontroll”, waqt li skond l-Artikolu 2 għandhom jittieħdu miżuri biex il-popolazzjonijiet jinżammu jew inkella jiġu adattati għal livell “li jikkorrispondi l-aktar għar-rekwiżiti ekoloġiċi, xjentifiċi u kulturali, waqt li jitqiesu r-rekwiżiti ekonomiċi u ta’ rikreazzjoni”. Dawn ta’ l-aħħar jistgħu jfissru li l-kontroll mhux iffokat biss fuq “il-bilanċi bejn l-ispeċijiet” iżda jista’ wkoll ikun immirat lejn il-ħarsien ta’ l-interessi ekonomiċi (eż. il-prevenzjoni tal-ħsara).

2.4.33 “Kontroll ekoloġikament ibbilanċjat” jimplika li l-miżuri meħuda għandhom

ikunu ekoloġikament tajbin u proporzjonati għall-problema li għandha tkun solvuta, waqt li jitqies l-istat ta’ ħarsien ta’ l-ispeċijiet involuti. Il-miżuri ta’ kontroll jistgħu jitqiesu meħtieġa biss għal ftit speċijiet ta’ l-Anness II (eż. iċ-ċawl, il-ħamiem, il-gawwijiet). Dan jidher li huwa l-inċentiv ewlieni biex il-ħames speċijiet tal-familja Corvidae jkunu elenkati fl-Anness II/2 bl-adattament ta’ l-1994 tad-Direttiva.

27

2.4.34 Bil-maqlub, bosta mill-miżuri l-oħra ta’ l-amministrazzjoni ta’ l-ispeċijiet

meqjusa bħala priża huma maħsuba biex iżidu jew jreġġgħu n-numri tal-popolazzjoni għall-istat li kienu qabel kemm fejn għandu x’jaqsam il-ħarsien kif ukoll minħabba interessi ta’ kaċċa.

2.4.35 L-applikazzjoni ta’ dan il-prinċipju fil-qafas ta’ l-Artikolu 7(4) toffri

possibbilitajiet imsaħħa għall-miżuri ta’ kontroll li jħarsu l-flora u l-fawna, liema miżuri jistgħu jittieħdu taħt ir-reġim ta’ deroga ta’ l-Artikolu 9 (1a). Madankollu, il-limitu safejn il-popolazzjonijiet ta’ l-ispeċijiet li jikkawżaw ħsara jista’ jiġi rregolat b’mod effettiv matul l-istaġun regolari tal-kaċċa mhuwiex ċar meta dan jitqies waħdu. Jeħtieġ jiġu mistħarrġa metodi oħrajn bħalma huwa t-tnaffir ta’ l-għasafar, li almenu jista’ jsolvi temporanjament u lokalment il-problema tal-ħsara.

2.4.36 Jeħtieġ jitqiesu dimensjonijiet oħrajn għal kontroll ekoloġikament ibbilanċjat.

Dawn jinkludu l-limitu safejn għandu jirrelata sabiex tkun żgurata utilizzazzjoni demografikament ibbilanċjata ta’ speċi (eż. li ma jitneħħiex iż-żejjed ta’ kwalunkwe sess jew età). Barra minn hekk, jeħtieġ li jkun żgurat li l-impatti fuq il-popolazzjonijiet maqbuda ma jwasslux fi żbilanċi fl-ekosistema (li jiffavorixxi l-iżvilupp ta’ speċi oħra minħabba nuqqas ta’ kompetizzjoni).

2.5 Il-kundizzjonijiet speċifiċi marbuta ma’ l-iffissar ta’ l-istaġuni tal-kaċċa

2.5.1 L-Artikolu 7(4) tad-Direttiva jistabbilixxi numri ta’ prinċipji ewlenin li jikkonċernaw l-iffissar ta’ l-istaġuni tal-kaċċa, bl-għan tagħhom huwa li jkun żgurat li l-kaċċa ma sseħħx matul il-perjodi l-aktar vulnerabbli taċ-ċiklu annwali ta’ l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati.

2.5.2 Għall-ispeċijiet sedentarji, jeħtieġ li dawn ma jiġux ikkaċċjati matul il-perjodu

tat-tnissil tagħhom jew matul id-diversi stadji tar-riproduzzjoni. Fil-każ ta’ speċijiet li jpassu, jeħtieġ li dawn ma jiġux ikkaċċjati matul il-perjodu tar-riproduzzjoni tagħhom jew matul ir-ritorn tagħhom lejn iż-żoni tat-tnissil.

2.5.3 Il-Qorti ddikjarat li ‘t-tieni u t-tielet sentenzi ta’ l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva

huma maħsuba biex jiżguraw sistema kompluta ta’ ħarsien fil-perjodi li matulhom is-sopravivenza ta’ l-għasafar salvaġġi tkun l-aktar mhedda. Għalhekk, il-ħarsien kontra l-attivitajiet tal-kaċċa ma jistax ikun limitat għall-maġġoranza ta’ l-għasafar ta’ speċi partikolari, kif jiġi ddeterminat biċ-ċikli medji ta’ riproduzzjoni u bil-movimenti tal-passa.”40

IL-KUNĊETTI EWLENIN JAĦDMU: IR-RIPRODUZZJONI U L-PERJODI TAL-PASSA TA’ QABEL IN-NAMRA

40 Is-sentenza tas-17 ta’ Jannar 1991, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża C-157/89, ECR 1991, p.57, il-paragrafu 14. Hemm ukoll referenzi għall-kunċett ta’ ħarsien sħiħ fis-sentenzi li ġejjin: id-19 ta’ Jannar 1994, Association pour la Protection des Animaux Sauvages u Oħrajn vs Préfet de Maine-et-Loire u Préfet de Loire-Atlantique, il-Kawża C-435/92, ECR 1994, p. 67 u s-sentenza tas-7 ta’ Diċembru 2000, Il-Kummissjoni vs Franza, il-Kawża C-38/99, ECR 2000, p.10941.

28

2.5.4 Il-Kummissjoni u l-Kumitat ORNIS għarfu l-ħtieġa li jkollhom interpretazzjoni ċara ta’ dawn il-kunċetti ta’ l-Artikolu 7(4), fid-dawl tad-deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja ta’ l-1994, u kif dawn għandhom ikunu applikati għall-ispeċijiet ta’ l-għasafar ta’ l-Anness II, u diġà għamlu reviżjoni ta’ l-informazzjoni dwar il-perjodu tal-passa ta’ qabel in-namra u r-riproduzzjoni ta’ kull speċi li tidher fl-Anness II għal kull Stat Membru fejn teżisti dik l-ispeċi41. Il-Kumitat ORNIS approva din ir-reviżjoni, li tipprovdi d-definizzjonijiet kemm għall-’perjodu tar-riproduzzjoni’ kif ukoll għar-’ritorn lejn l-inħawi tat-tnissil, li huma mfissra fil-qosor hawn taħt.

• Il-Perjodu tar-Riproduzzjoni42 2.5.5 ‘L-Istaġun tat-tnissil43 kien iddefinit permezz tad-definizzjoni ta’ Cramp u

Simmons (1997)44: “l-istaġun tat-tnissil huwa l-perjodu li matulu speċi tbid u tfaqqas il-bajd tagħha u trabbi ż-żgħar tagħha sa meta jibdew itiru.” Madankollu, il-’perjodu tar-riproduzzjoni’ mhux biss ikopri l-istaġun tat-tnissil, iżda jinkludi wkoll l-okkupazzjoni ta’ l-inħawi tat-tnissil kif ukoll il-perjodu tad-dipendenza tal-frieħ wara li jħallu l-bejta (rikonoxxut qabel fir-rapport tal-Kummissjoni ta’ l-1993 dwar l-applikazzjoni tad-Direttiva ta’ l-Għasafar45). Il-’Kumitat ORNIS’ kien laħaq ftehim dwar skema, li tittratta l-istadji differenti tar-riproduzzjoni, bħala skema ġenerali xierqa għall-perjodu tar-riproduzzjoni (ara l-Figura 2). Is-sekwenza u l-importanza ta’ l-elementi ta’ din l-iskema ġenerali jistgħu jvarjaw skond l-ispeċi u d-differenzi li jista’ jkun hemm fil-bijoloġija tat-tnissil.

• Ir-Ritorn lejn l-inħawi tat-tnissil46 2.5.6 Ir-ritorn lejn l-inħawi tat-tnissil huwa ċaqliq ta’ kull sena, fi stadju wieħed

minn ħafna, ta’ għasafar li jkunu ġejjin lura mill-inħawi fejn ikunu qattgħu x-xitwa lejn dawk fejn ibejtu. Il-perjodu fejn ifittxu kenn mix-xitwa jintemm bit-tluq mill-inħawi fejn l-għasafar tal-passa jkunu qattgħu x-xitwa u fejn ma jkunux iċċaqilqu, jew iċċaqilqu għal ftit sa mit-tmiem tal-passa ta’ wara n-namra (mill-Ħarifa). Ir-ritorn lejn l-inħawi tat-tnissil ġeneralment jissejjaħ ‘il-passa ta’ qabel it-namra’ jew ‘il-passa tar-Rebbiegħa’.

41 Il-kunċetti ewlenin ta’ l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva 79/409/KEE. Il-Perjodu tar-Riproduzzjoni u tal-Passa ta’ Qabel in-Namra ta’ l-Ispeċijiet ta’ l-Għasafar ta’ l-Anness II fl-UE. Settembru 2001 (dokument disponibbli fuq http://ec.europa.eu/environment/nature/conservation/wildbirds/hunting/key_concepts_en.htm) 42 Innota li l-Artikolu 7(4) jirreferi kemm għall-‘istaġun tat-tnissil’ kif ukoll għad-‘diversi stadji tar-riproduzzjoni’ (cf. il-verżjoni Franċiża ‘les différents stades de reproduction et de dépendance’; il-verżjoni Ġermaniża ‘Einzelnen Phasen der Brut - und Aufzuchtzeit’); il-verżjoni Olandiża ‘zolang de jonge vogels het nest nog niet hebben verlaten’). 43 Dan it-terminu jitqies l-istess bħal u b’Ingliż aħjar mit-terminu ‘staġun tat-tnissil’ użat fl-Artikolu 7(4). 44 Cramp, S. & Simmons, K.E.L. (eds.). 1977. Birds of the Western Palearctic (‘L-Għasafar tar-reġjun bijoġeografiku li jinkludi l-Ewropa, il-kosta tal-Majjistral ta’ l-Afrika, l-Asja lejn it-Tramuntana tal-Muntanji Ħimalaja tal-Lvant’), Volum 1. Oxford, Oxford University Press. 722 pp. 45 COM (93) 572 finali. Second report on the application of Council Directive 79/409/EEC on the conservation of wild birds.(It-tieni rapport dwar l-applikazzjoni tad-Direttiva tal-Kunsill 79/409/KEE dwar il-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi) Brussel, l-24 ta’ Novembru 1993. 46 "Ir-ritorn lejn iż-żoni tat-tnissil" jitqies bħala sinonimu għat-terminu "ritorn lejn iż-żoni tat-trobbija".

29

2.5.7 Fl-Ewropa, il-movimenti tal-passa tar-ritorn huma diretti l-aktar lejn it-Tramuntana, il-Grigal jew il-Majjistral. Dan ifisser li l-għasafar tal-passa mill-kwartieri xitwin ta’ l-Afrika l-ewwel jaqsmu l-Mediterran, imbagħad jgħaddu mill-Ewropa Centrali fi triqthom lejn l-inħawi tat-tnissil ta’ l-Ewropa ta’ Fuq. Din il-passa normalment tieħu diversi ġimgħat (inklużi l-waqfiet f’postijiet ta’ mistrieħ fit-titjira tagħhom), iżda għasafar individwali jistgħu jagħmlu l-vjaġġ kollu f’ġurnata jew fi ftit jiem. Il-bidu, it-tmiem u t-tul ta’ l-istaġun tal-passa f’pajjiż partikolari huma determinati minn numru ta’ fatturi bijoloġiċi, ġeografiċi u metodoloġiċi.

2.5.8 Dwar il-bidu tal-passa ta’ qabel in-namra, l-individwi kollha ta’ speċi fl-istess

reġjun ma jtemmux il-perjodu tal-kenn mix-Xitwa tagħhom fl-istess żmien. Mhux biss ikun hemm differenzi individwali, iżda wkoll fl-istess żona fejn dawn jgħaddu x-Xitwa jinġabru għasafar ta’ popolazzjonijiet differenti b’ċikli annwali differenti. L-għasafar li jappartienu għall-popolazzjonijiet tat-tramuntana, pereżempju, ħafna drabi jibdew il-vjaġġ tar-ritorn tagħhom ħafna aktar tard minn dawk l-għasafar li jnisslu aktar lejn in-nofsinhar. Każ estrem huwa tal-passa li tissejjaħ ‘leapfrog’ (logħba tat-tfal fejn wieħed jaqbeż fuq dahar l-ieħor) (eż. tal-pluvrotti Tringa totanus): għasafar li jnisslu f’latitudinijiet aktar lejn it-Tramuntana jivvjaġġaw tul distanzi itwal u jiċċaqilqu lejn żoni fejn jgħaddu x-Xitwa aktar lejn in-Nofsinhar aktar minn dawk li jbejtu aktar lejn in-Nofsinhar.

2.5.9 Il-fatt li l-għasafar iħallu żona fejn jgħaddu x-xitwa ma jfissirx bilfors li dawn

ikunu bdew il-passa tar-ritorn tagħhom. Dawn jistgħu imorru lejn żoni oħra fejn jgħaddu x-xitwa minħabba bidliet fil-kundizzjonijiet ekoloġiċi lokali, l-eżawriment tar-riżorsi ta’ l-ikel, disturbi jew il-bidliet fil-kundizzjonijiet klimatiċi. Meta għasafar tal-passa u sedentarji ta’ l-istess speċi jgħixu flimkien fl-istess żoni fejn jgħaddu x-xitwa, is-sitwazzjoni tista’ tkun ferm aktar komplessa. Għalhekk, dawk li jistgħu jidhru bħala diskrepanzi jistgħu jiġu minn data għal pajjiżi kbar. L-akbar differenzi bejn ir-reġjuni ġirien jistgħu jirriflettu d-differenzi ekoloġiċi aktar milli d-differenzi reali fiż-żmien magħżul għall-passa. Pereżempju, għalkemm il-partijiet tan-Nofsinhar ta’ Spanja (l-Andalusija) u l-Italja (Sqallija) jinstabu fl-istess latitudini (is-37), dan mhux bilfors jimplika li l-għasafar tal-passa jaslu hemmhekk fl-istess dati minħabba li jistgħu jkunu involuti popolazzjonijiet differenti.

2.5.10 It-tul tal-perjodu tal-passa ma jiddependix biss mill-estensjoni mit-tramuntana

għan-nofsinhar tal-pajjiż ikkonċernat, iżda wkoll mid-disponiblità u mill-użu tal-postijiet ta’ mistrieħ. Eżempju tipiku jikkonċerna l-girwiel Limosa lapponica li jpassi mill-inħawi xitwin ta’ l-Afrika lejn dawk tat-tnissil fis-Siberja. Wara vjaġġ bla waqfien mill-Banc d’Arguin fil-Punent ta’ l-Afrika, joqogħdu għal diversi ġimgħat fil-Baħar Wadden. It-tul tal-perjodu tal-passa huwa ddeterminat ukoll mill-kwantità u mill-medda ġeografika ta’ l-għasafar involuti: popolazzjoni żgħira tista’ tgħaddi fi ftit jiem, waqt li speċi b’għadd ta’ għasafar b’medda wiesgħa ta’ tnissil jista’ jkollha staġun tal-passa li jinkludi bosta xhur. Barra minn hekk, il-perjodu tal-passa jista’ jitwal ukoll jekk minn fuq pajjiż jgħaddu diversi popolazzjonijiet bi skedi ta’ żmien differenti.

30

• Ikunu applikati d-definizzjonijiet tal-’kunċetti ewlenin’ għall-ispeċijiet differenti ta’ l-Anness II

2.5.11 B’mod ġenerali, għall-ispeċijiet li jpassu, l-istadju tar-riproduzzjoni li

jidentifika l-bidu tal-perjodu tar-riproduzzjoni huwa l-’okkupazzjoni tas-siti tat-tnissil. Madankollu, l-okkupazzjoni ta’ dawn il-postijiet hija ġeneralment diffiċli biex tintuża fejn l-ispeċi hija fil-parti l-kbira residenti lokalment jew inkella fejn ikun hemm taħlita ta’ għasafar residenti lokalment u oħrajn tal-passa. F’dawn il-każijiet, l-istadju li jidentifika l-bidu tal-perjodu tar-riproduzzjoni huwa l-’bini tal-bejta’. F’dawk is-sitwazzjonijiet fejn l-istadju kkonċernat huwa diffiċli biex jingħaraf fil-post, issir referenza għan-numru li jikkorrispondi ta’ gruppi ta’ għaxra magħduda minn meta l-għasfar bdew ibidu l-bajd (li ġeneralment ikunu magħrufin sew għal bosta speċijiet).

2.5.12 B’mod ġenerali, l-istadju meqjus biex ikun identifikat it-tmiem tal-perjodu tar-

riproduzzjoni huwa ‘t-tajran sħiħ tal-frieħ’, i.e. meta dawn ikunu waslu biex jibdew itiru, inklużi t-tieni jew it-tielet tifqisa ta’ frieħ għal ċerti speċijiet (eż. ir-ralli/Rallidae, il-ħamiem/Columbidae, il-merilli/Turdidae). It-tajran sħiħ ifisser li l-frieħ huma kapaċi jtiru b’mod sostnut u kontinwu l-istess bħalma jtiru l-adulti u jikkorrispondi wkoll għall-’indipendenza tal-frieħ’. Minkejja dan, għal ċerti speċijiet (eż. iċ-ċawl/Corvidae) it-tajran sħiħ iseħħ qabel l-’indipendenza tal-frieħ ‘. Il-frieħ ikunu indipendenti meta n-nuqqas ta’ kura mill-ġenituri tagħhom u/jew tan-nutriment ma jnaqqasx b’mod sinifikattiv il-prospetti tas-sopravivenza tagħhom. F’dawk is-sitwazzjonijiet, fejn it-’tajran sħiħ/l-indipendenza tal-frieħ’ huma diffiċli biex jiġu stabbiliti, issir referenza għan-numru li jikkorrispondi ta’ gruppi ta’ għaxra magħduda mit-tmiem tat-tifqis.

2.5.13 L-istadju li jintuża biex ikun identifikat il-bidu u t-tmiem tal-perjodu tar-

riproduzzjoni għal kull speċi ta’ l-Anness II ġie stabbilit f’rabta mal-bijoloġija tagħhom. Fuq il-bażi ta’ dan u mill-informazzjoni disponibbli minn Stati Membri differenti, il-perjodi ta’ qabel in-namra u tar-riproduzzjoni ġew iddeterminati għal kull speċi47. Huwa fatt magħruf li jista’ jkun hemm xi differenzi fil-kwalità tad-data għall-ispeċijiet min-naħa għall-oħra ta’ l-UE, u li għalhekk se jkun hemm il-ħtieġa biex din ir-reviżjoni tiġi aġġornata regolarment, waqt li titqies ukoll data ġdida u aħjar hekk kif din issir disponibbli. Barra minn din ir-reviżjoni regolari, se jkun meħtieġ ukoll li titqies kwalunkwe bidla fil-passa jew fiż-żmien tat-tnissil li tista’ tiġri minħabba l-effetti ta’ bidla fil-klima, u li jitqiesu wkoll il-bidliet fiż-żmien magħżul minħabba pressjonijiet ambjentali oħra.

47 Dwar il-preżentazzjoni tad-data għal kull speċi kienu applikati numru ta’ prinċipji ġenerali (ara p.7 tar-rapport tal-kunċetti ewlenin). Fejn hemm għadd ta’ dati biex jintgħażel l-aħjar żmien tal-passa ta’ qabel in-namra jew tar-riproduzzjoni, intgħażlet l-iktar data bikrija. Bl-istess mod, fejn f’sena ikun hemm varjazzjoni sinifikattiva fuq bażi regolari, ittieħdet dik id-data mill-iktar perjodi bikrija. Fejn popolazzjonijiet differenti jpassu minn pajjiż, intużat l-aktar popolazzjoni bikrija tal-passa. Madankollu, data estrema, li tvarja ħafna u hija erratika tħalliet barra minħabba n-natura mhix previdibbli tagħha.

31

2.6 Tkun żgurata sistema ta’ ħarsien sħiħ fejn jitqiesu d-dati tal-ftuħ u ta’ l-għeluq tal-kaċċa li ma jaħbtux ma’ xulxin

2.6.1 Skond il-ġurisprudenza konsistenti tal-Qorti “l-awtoritajiet nazzjonali ma

jingħatawx is-setgħa mid-Direttiva biex jiffissaw id-dati ta’ l-għeluq għall-istaġun tal-kaċċa li jvarjaw skond l-ispeċi ta’ l-għasfur, sakemm l-Istat Membru kkonċernat jista’ jippreżenta evidenza, ibbażata fuq data xjentifika u teknika rilevanti għal kull każ individwali, li l-iffissar ta’ dati li ma jaħbtux ma’ xulxin għall-għeluq tal-kaċċa ma jkunx ta’ tfixkil għall-ħarsien sħiħ ta’ l-ispeċi ta’ l-għasfur li tista’ tkun affettwata b’dan l-arranġament” 48 B’patt u kundizzjoni li “l-ħarsien sħiħ ta’ l-ispeċijiet” huwa ggarantit, il-Qorti saħqet ukoll li “l-iffissar tad-dati ta’ l-għeluq, li jvarjaw bejn il-partijiet differenti tat-territorju ta’ Stat Membru, huwa kompatibbli mad-Direttiva” 49.

2.6.2 Fil-kawżi C-435/92 u C-38/99, il-Qorti għarfet żewġ diffikultajiet fejn

għandhom x’jaqsmu dati ta’ l-għeluq li ma jaħbtux ma’ xulxin, li huma wkoll rilevanti għad-dati tal-ftuħ: id-disturb ta’ speċijiet oħrajn u r-riskju ta’ konfużjoni. Dawn qed jiġu eżaminati aktar ‘l isfel u qed ikun propost metodu li jkun jista’ jindirizzahom.

IR-RISKJU TAL-KONFUŻJONI 2.6.3 Dan il-fenomenu jiddependi minn serje ta’ fatturi, inklużi l-aktar ix-xebh bejn

l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati, li għalihom ikun hemm staġun tal-kaċċa miftuħ, u dawk li għalihom l-istaġun tal-kaċċa intemm jew ikun għad irid jibda, il-kundizzjonijiet li taħthom tkun qed issir il-kaċċa u l-ħila tal-kaċċatur.

2.6.4 Fil-kawża C-435/92 50 il-Qorti nnotat li, fejn jikkonċerna r-riskju li ċerti

speċijiet, li għalihom l-kaċċa tkun ingħalqet diġà se jiġu suġġetti għal tnaqqis indirett minħabba konfużjoni ma’ dawk l-ispeċijiet li għalihom il-kaċċa tkun għadha miftuħa, irid jiġi enfasizzat li t-tielet sentenza ta’ l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva hija speċifikament maħsuba biex dawk l-ispeċijiet ma jitħallewx ikunu esposti għar-riskju ta’ tnaqqis minħabba l-kaċċa matul il-perjodu tal-passa ta’ qabel in-namra, u teħtieġ li l-Istati Membri jieħdu l-miżuri kollha meħtieġa biex tkun evitata kwalunwe kaċċa matul dak il-perjodu.

2.6.5 Ir-riskju ta’ konfużjoni bejn l-ispeċijiet differenti ta’ għasafar huwa magħruf

sew u diġà kien is-suġġett ta’ numru ta’ gwidi speċjalizzati ta’ identifikazzjoni51. Fuq il-bażi tal-kriterji bħalma huma x-xebh fid-dehra u fir-

48 Is-sentenza tad-19 ta’ Jannar 1994, Association pour la Protection des Animaux Sauvages u Oħrajn vs Préfet de Maine-et-Loire u Préfet de Loire-Atlantique, il-Kawża C-435/92, ECR 1994, p.67, il-paragrafu 22; is-sentenza tas-7 ta’ Diċembru 2000, Il-Kummissjoni vs Franza, il-Kawża C-38/99, ECR 2000, p.10941, il-paragrafu 43. 49 Is-sentenza tad-19 ta’ Jannar 1994, Association pour la Protection des Animaux Sauvages et vs Préfet de Maine-et-Loire u l-Préfet de Loire-Atlantique, il-Kawża C-435/92, ECR 1994, p.67, il-paragrafu 27. 50 Is-sentenza tad-19 ta’ Jannar 1994, Association pour la Protection des Animaux Sauvages et vs Préfet de Maine-et-Loire u Préfet de Loire-Atlantique, il-Kawża C-435/92, ECR 1994, p.67, il-paragrafu 18. 51 Eżempju tajjeb ta’ gwidi li jiffokaw fuq l-identifikazzjoni ta’ gruppi diffiċli ta’ speċijiet ta’ għasafar huma ‘The Macmillan Guide to Bird Identification’ (‘Il-Gwida Macmaillan għall-Identifikazzjoni ta’ l-

32

rix li jiksi ġisem l-għasfur, l-użu ta’ l-ambjent naturali u l-imġiba (inklużi l-għajtiet), huwa possibbli li jqassam f’kategoriji l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati fi gruppi ta’ speċijiet ‘li jixxiebhu’ biex ikun jista’ jitnaqqas ir-riskju ta’ konfużjoni. Dan għandu jsir taħt ir-responsabbilità ta’ l-awtoritajiet kompetenti li huma responsabbli biex jawtorizzaw l-istaġuni tal-kaċċa. Il-Figura 3 tippreżenta skema possibbli għal din it-tip ta’ klassifikazzjoni.

2.6.6 Jekk se jkun awtorizzat li d-dati tal-kaċċa jiġu rranġati biex ma jaħbtux ma’

xulxin, id-dati tal-ftuħ u ta’ l-għeluq iridu jkunu ffissati għal kull grupp ta’ speċijiet ‘li jixxiebhu, b’mod li jkun żgurat li ma jikkoinċidux bl-ebda mod ma’ perjodi mhux permissibbli taħt id-Direttiva.

2.6.7 Kwalunkwe ggruppar ta’ speċijiet li jixxiebhu jeħtieġ li jkun adattat għaċ-

ċirkustanzi taż-żmien u tal-post li fihom tkun qed issir il-kaċċa. L-ewwelnett, biex riskju jkun wieħed reali, l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati (jew grupp ta’ speċijiet) iridu jkunu preżenti u jistgħu jiġu kkaċċjati fiż-żona matul il-perjodu ta’ żmien ikkonċernat. It-tieni, speċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati oħrajn ‘li joħolqu konfużjoni’, u li għalihom il-perjodu tal-kaċċa huwa magħluq, għandu jkollhom ukoll preżenza previdibbli u sinifikanti.

2.6.8 Barra minn hekk, fejn għandha x’taqsam il-kaċċa fil-bidu tal-Ħarifa, għandu

jkun innotat li f’dan l-istadju l-ispeċijiet tal-papri tal-wiċċ ikunu fil-waqt li joħorfu r-rix tagħhom (fi żmien il-ħrif l-irġiel ikollhom rix jixbah lil dak tan-nisa) U għalhekk ikun ferm aktar diffiċli li f’dan iż-żmien wieħed ikun jista’ jiddistingwi bejniethom.

2.6.9 Barra minn hekk, il-problema tal-konfużjoni tkompli tikber minħabba l-fatt li

ħafna drabi speċijiet differenti ta’ għasafar jgħixu flimkien. Pereżempju, il-papri, l-għasfar b’saqajhom twal li jimxu fl-ilma u l-merilli ħafna drabi jimxu f’qatgħat ta’ speċijiet mħallta. Grupp ta’ papri jista’ jinkludi erba’ jew ħames speċijiet differenti. Għalhekk, f’ċirkustanzi bħal l-isparar ‘selettiv’ jista’ jsir diffiċli ħafna.

2.6.10 Il-kategoriji ta’ speċijiet li joħolqu konfużjoni jiffokaw fuq gruppi differenti

ta’ speċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati elenkati fl-Anness II tad-Direttiva. Madankollu, ta’ min jinnota wkoll li r-riskju ta’ konfużjoni mhuwiex limitat għall-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati u jista’ jirrappreżenta theddida għall-ħarsien ta’ ċerti speċijiet vulnerabbli jew mhedda (eż. il-borka lewn is-sadid Aythya nyroca, is-sarsella mnaqqxa Marmaronetta angustirostris, il-wiżż ta’ sidru abjad Anser erythropus u t-tiġieġa tat-toppu Fulica cristata) f’żoni partikolari fejn ikun hemm il-kaċċa. Din il-problema għandha tkun indirizzata fil-kuntest ġenerali ta’ l-amministrazzjoni ta’ dawn is-siti.

2.6.11 It-tieni fattur li jeħtieġ jitqies huwa l-kundizzjonijiet li taħthom tkun qed issir

il-kaċċa. Dan se jiddependi minn fatturi bħalma huma d-distanza ta’ l-osservazzjoni. Iktar ma għasfur ikun ‘il bogħod mill-kaċċatur, ikbar tkun id-

Għasafar’) ta’ Alan Harris, Laurel Tucker u Keith Vinicombe. 1989. ISBN 1-85627-641-4 u l-volum li jmur miegħu ‘The Macmillan Birder’s Guide to European and Middle Eastern Birds" (‘Il-Gwida tad-Dilettant ta’ l-Għasafar għall-Għasafar ta’ l-Ewropa u tal-Lvant Nofsani’), ta’ Alan Harris, Hadoram Shirihai u David Christie, 1996.

33

diffikultà biex jiġu ddeterminati l-karatteristiċi speċifiċi tiegħu (il-qjies, ir-rix eċċ.) L-identifikazzjoni ta’ l-għasafar li jkunu qed itiru tiddependi miż-żmien li matulu jkun viżibbli l-għasfur, li jista’ jkun qasir ħafna. Għalhekk, it-tip ta’ kaċċa x’aktarx tista’ tinfluwenza l-livell ta’ riskju ta’ konfużjoni.

2.6.12 Bl-istess mod, il-kundizzjonijiet tad-dawl ukoll jista’ jkollhom rwol

importanti. Viżibiltà ħażina waqt tlugħ ix-xemx u waqt inżul ix-xemx jew bil-lejl tista’ tnaqqas b’mod sinifikanti l-kapaċità li jkunu identifikati l-ispeċijiet ta’ l-għasafar52. Kundizzjonijiet tat-temp partikolari, bħalma huma ċ-ċpar u x-xita, ukoll jistgħu jnaqqsu l-possibbiltà li fl-ambjent naturali tagħhom ikunu identifikati l-għasafar b’mod korrett.

2.6.13 Fl-aħħarnett, il-kwistjoni tal-ħila tal-kaċċatur ukoll għandha influwenza

importanti. Dan jiddependi mit-taħriġ u mill-esperjenza tal-kaċċatur stess. Dan japplika għall-perjodi kollha ta’ l-istaġun tal-kaċċa u huwa rilevanti wkoll biex wieħed ikun jista’ jiddistingwi speċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati minn oħrajn li ma ma jistgħux (eż. il-pluverotti żgħar Calidris canutus minn għasafar oħrajn b’saqajhom twal u li jimxu fl-ilma; il-bilbli Alauda arvensis minn alwetti oħrajn). Skemi ta’ taħriġ u għarfien biex jgħinu lill-kaċċaturi jidentifikaw l-ispeċijiet għandhom ikunu mħeġġa jew imkabbra fejn dawn ikunu jeżistu diġà, skond kif inhu xieraq. Il-kaċċaturi m’għandhomx jisparaw fuq għasfur sakemm ma jkunux ċerti mill-identità tiegħu. Madankollu, ħafna kaċċaturi jispeċjalizzaw l-aktar fi gruppi ta’ għasafar, u rari jikkaċċjaw speċijiet li dwarhom ma jkollhom l-ebda esperjenza preċedenti. B’dan il-mod, il-kaċċaturi jsiru speċjalizzati fl-identifikazzjoni ta’ l-ispeċijiet li jiffavorixxu biex jisparawlhom.

IR-RISKJU TA’ DISTURB 2.6.14 Dan il-fenomenu se jiddependi, inter alia, mit-tip ta’ kaċċa, mill-intensità,

mill-frekwenza u minn kemm iddum, mill-ispeċijiet kkonċernati u mill-ambjenti naturali li jintużaw, kif ukoll mid-disponibilità ta’ żoni oħrajn ta’ kenn.

2.6.15 Fil-kawża C-435/9253 il-Qorti nnotat li l-attività tal-kaċċa tista’ twassal għal

disturbi fost l-annimali salvaġġi u li tista’ taffettwa l-istat ta’ ħarsien ta’ l-ispeċijiet kkonċernati, b’mod indipendenti minn kemm din tnaqqas numri. Il-Qorti ddikjarat li l-konsegwenzi ta’ attività bħal din huma ‘serji ħafna għal gruppi ta’ għasafar, li, matul l-istaġun tal-passa u ta’ l-għajxien matul ix-xitwa, ikollhom it-tendenza li jinġabru flimkien f’qatgħat u jieqfu jistrieħu f’żoni li ħafna drabi jkunu ristretti jew saħansitra magħluqa. It-disturbi kkawżati mill-kaċċa jġiegħlu lil dawn l-annimali biex jaħlu ħafna mill-enerġija tagħhom biex jiċċaqilqu lejn postijiet oħra u biex jaħarbu, b’detriment għaż-żmien li jqattgħu biex jieklu u jistrieħu minħabba l-passa. Huwa rapportat li dawn id-disturbi għandhom impatt negattiv fuq il-livell ta’ enerġija ta’ kull individwu u fuq ir-

52 Fuq dan is-suġġett tħejjiet gwida ta’ identifikazzjoni mill-kaċċaturi (eż. ‘Reconnaître les oiseaux la nuit’ ta’ Philippe du Cheyron għall-Association Picarde des chasseurs de gibier d’eau) 53 Is-sentenza tad-19 ta’ Jannar 1994, Association pour la Protection des Animaux Sauvages u Oħrajn vs Préfet de Maine-et-Loire u Préfet de Loire-Atlantique, il-Kawża C-435/92, ECR 1994, p.67, il-paragrafu 17.

34

rata ta’ mwiet tal-popolazzjonijiet kollha kkonċernati. L-effetti tat-disturb ikkawżat bil-kaċċa ta’ l-għasafar ta’ speċijiet oħra huma sinifikanti l-aktar għal dawk l-ispeċijiet li l-passa tar-ritorn tagħhom isseħħ qabel’.

2.6.16 Id-disturb x’aktarx ikollu impatt l-aktar fuq il-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar

matul il-perjodi taċ-ċiklu annwali meta l-ikel ikun skars jew mhux disponibbli, u l-għasafar ikollhom diffikultà biex jilħqu l-ħtiġijiet ta’ enerġija u ta’ nutriment tagħhom54. Dan jilħaq l-agħar tiegħu l-aktar meta l-għasafar jridu jibnu r-riżervi tagħhom qabel il-perjodi ta’ domanda għolja ta’ enerġija, bħalma jiġri qabel il-passa jew matulha, matul kundizzjonijiet ta’ temp ħażin ħafna jew qabel ma jibda t-tnissil55. Fejn jikkonċerna l-kundizzjonijiet ħżiena ħafna tat-temp, hemm dispożizzjonijiet fi Stati Membri differenti biex jintroduċu ‘projbizzjonijiet għal kaċċa matul temp kiesaħ’.

2.6.17 Reviżjoni reċenti tal-letteratura xjentifika dwar il-fiżjoloġija ta’ l-enerġija ta’

l-għasafar sfidat is-suppożizzjoni li l-kaċċa dejjem twassal għal disturb li jhedded b’mod sinifikanti s-sopravivenza tal-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar56. Il-bilanċ ta’ l-enerġija ta’ l-għasafar huwa fattur ewlieni biex ikun iddeterminat is-suċċess riproduttiv u l-potenzjal ta’ sopravivenza ta’ l-għasafar stess. Din ir-reviżjoni turi li taħt ċerti kundizzjonijiet l-għasafar jistgħu juru adattabilità fiżjoloġika u ta’ l-imġiba għolja, permezz ta’ żjieda fir-rata ta’ ikel li jieklu u ta’ bidla minn tmigħ matul il-lejl għal matul il-jum jew bil-maqlub, biex b’hekk jittaffew t-tensjonijiet sinifikanti marbuta ma’ l-enerġija u u n-nutriment li jistgħu jkunu ġejjin minn dan id-disturb, inkluż distorbu minħabba l-kaċċa. Sakemm l-għasafar ikollhom aċċess, anki jekk b’mod intermittenti, għal riżorsi biżżejjed ta’ l-ikel (i.e. f’livelli aċċettabbli ta’ disturb u disponibilità ta’ l-ikel), mela jkunu kapaċi li jikkumpensaw għall-bidliet fil-bilanċ ta’ l-enerġija tagħhom bħala rispons għas-sorsi tad-disturb (ara eżempju ta’ studju ta’ papri għaddâsa f’lag kbir u baxx)57. Anki jekk minħabba dan id-disturb jkun hemm bidliet ta’ imġiba sinifikanti, l-impatt fuq l-ekwilibriju ta’ l-enerġija huwa wieħed żgħir.

54 Madsen, J. 1995. Impacts of disturbance on migratory waterfowl. (L-impatti tad-distorbju fuq l-għasafar li jgħixu jew jgħumu fl-ilma tal-passa’) Ibis 137, Suppl 1: 67-74. 55 Mainguy, J., Bety, J., Gauthier, G. u Giroux, J.-F. (2002) Are body condition and reproductive effort of laying greater snow geese affected by the spring hunt? (Il-kondizzjoni tal-ġisem u l-isforz riproduttiv tal-wiżża l-kbira tas-silġ huma affetwati mill-kaċċa tar-Rebbiegħa?) The Condor 104: 156-161. 56 Boos, M., J-P. Arnauduc, J-P. Robin. 2002 ‘Effets du dérangement sur l’énergétique chez les oiseaux et les possibilités de compensation nutritionelles’ Rapport final de convention de recherche CNRS/FNC. Centre d’Ecologie et Physiologie Energétiques, France. Is-suppożizzjonijiet li jsaħħu l-konklużjonijiet ta’ dan l-istudju inkludew dan li ġej: li l-valur nofsi tal-frekwenzi tad-distorbju li għalih l-għasafar jirreaġixxu b’mod attiv kien minn 1 sa 2.5 ta’ distorbju fis-siegħa; li l-ħin nofsi tat-titjira kien bejn 1 sa 2 minuti għal kull distorbju; li l-perjodu ta’ distorbju kien mifrux fuq 10 sigħat kuljum; li l-provvista ta’ l-ikel ma kienx fattur li jillimita; li l-għasafar ma kinux fi stat avvanzat ta’ tħejjija għar-riproduzzjoni, speċjalment għall-produzzjoni tal-bajd. 57 Evans, D.M. u K.R. Day (2001) Does shooting disturbance affect diving ducks wintering on shallow lakes? A case study on Lough Neagh, Northern Ireland. (Id-distorbju mill-isparar jaffetwa l-papri għaddâsa f’lagi baxxi? Studju ta’ każ f’Lough Neagh, l-Irlanda ta’ Fuq) Biological Conservation 98: 315-323. Evans, D.M. u K.R. Day (2002). Hunting disturbance on a large shallow lake: the effectiveness of waterfowl refuges. (Id-distorbju tal-kaċċa fuq lag kbir u baxx: kif jaffetwa lill-kennijiet Ibis 144: 2-8. Għandu jkun innotat f’dan l-istudju li l-għasafar użaw żona kbira lil hinn mill-art ta’ l-għadira bħala post ta’ kenn matul il-kaċċa u li bosta speċijiet kielu matul il-lejl meta ma kienx hemm kaċċa.

35

2.6.18 Madankollu, ir-risponsi ta’ l-imġiba għad-disturb huma komplessi u jistgħu ma jkunux ivvalutati daqskemm jixirqilhom speċjalment meta l-kaċċa tkun waħda intensa. Pereżempju, il-ħin li jintilef wara l-inżul qabel ma l-għasafar jibdew jieklu jista’ jkun ta’ siegħa (u jekk ikun disturb ripetut anki sa sagħtejn). Dan jista’ jaffettwa attivitajiet oħrajn ta’ mġiba (soċjali, it-tindif tar-rix, ta’ mistrieħ, ta’ namra). Id-disturb jista’ jwassal ukoll għal aktar għassa għad-detriment tat-tmigħ. Bħalissa hemm ukoll ftit studji li jappoġġjaw is-suppożizzjoni li l-għasafar għandhom aċċess liberu u wiesa’ għar-riżorsi ta’ l-ikel biex jikkumpensaw. L-għasafar se jfittxu siti bla disturb oħrajn, li jistgħu ma jkunux fil-qrib jew fejn jista’ ma jkunx hemm provvista xierqa ta’ ikel. Barra minn hekk, kategoriji differenti ta’ għasafar ivarjaw fil-livell ta’ sensittività tagħhom għad-disturb fejn għandha x’taqsam il-bijoloġija u l-imġiba u d-dipendenza fuq ambjenti naturali differenti tagħhom. Minkejja dan, anki jekk l-imġiba tat-tmigħ tista’ tkun iddisturbata, hemm nuqqas ġenerali ta’ studji biex ikun iddeterminat jekk l-għasafar, tul perjodu qasir jew twil ta’ żmien, ikunux jistgħu jieklu b’mod effiċjenti, l-aktar minħabba li l-ħażna ta’ l-enerġija skond kemm jieklu ikel għandha titqies kemm tul perjodu qasir kif ukoll tul perjodu twil.

2.6.19 Fin-nuqqas ta’ studji empiriċi, il-konsegwenzi ta’ nuqqas ta’ bilanċ fl-enerġija

fuq is-suċċess riproduttiv u s-sopravivenza ta’ l-ispeċijiet għadhom ma jistgħux ikunu mifhuma għalkollox. Skond il-konklużjonijiet tar-reviżjoni msemmija aktar ‘il fuq, l-għasafar ma jistgħux jikkumpensaw jekk, barra t-telf fl-enerġija minħabba d-disturb, ma jkun hemm l-ebda aċċess għar-riżorsi ta’ l-ikel matul ġranet konsekuttivi (eż. matul kundizzjonijiet ta’ temp ħażin) jew matul il-perjodu attiv ta’ qabel jew waqt ir-riproduzzjoni. Din l-aħħar opinjoni hija appoġġjata minn studji dwar il-wiżż (li huma nissiela kbar – i.e. jiddependu mir-riżervi ta’ l-enerġija li ġabru qabel il-wasla tagħhom fl-inħawi tat-tnissil) li wrew li d-disturb jista’ jnaqqas b’mod sinifikanti s-suċċess riproduttiv58.

2.6.20 Li jkun hemm dati ffissati sabiex ma jaħbtux ma’ xulxin għall-kaċċa matul il-

passa ta’ qabel in-namra x’aktarx joħloq riskju akbar għall-għasafar milli fi tmiem il-perjodu tar-riproduzzjoni, wisq probabbli minħabba d-domandi ogħla għall-enerġija min-naħa ta’ l-għasafar f’dan iż-żmien. Fatturi oħra jista’ jkollhom sehem (eż. ġranet iqsar fi Frar milli f’Awwissu bil-possibbiltà ta’ inqas ħin għall-ikel matul id-dawl tal-ġurnata). L-istrateġija ta’ l-enerġija matul iċ-ċiklu annwali hija fatt importanti. Intwera għal tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma differenti li Frar jikkorrispondi għal tnaqqis programmat b’mod spontanju u endoġeniku fil-livell ta’ l-enerġija tal-ġisem, anki meta l-ikel ikun disponibbli ad libitum. Dan ir-regolazzjoni tar-riżervi tal-ġisem hija assoċjat mat-tnaqqis volontarju fit-teħid ta’ l-ikel59. Barra minn hekk, id-demografija tal-popolazzjoni normalment tkun differenti sew bejn dawn iż-żewġ perjodi,

58 Madsen. J. 1995. Impacts of disturbance on migratory waterfowl. (L-impatti tad-distorbju fuq l-għasafar li jgħumu jew jgħixu fl-ilma) Ibis. 139: S67-S74. Mainguy, J., J. Bêty, G. Gauthier, J-F Giroux. 2002. Are body condition and reproductive effort of laying Greater Snow Geese affected by the Spring hunt? (Il-kondizzjoni tal-ġisem u l-isforz riproduttiv tal-wiżża l-kbira tas-silġ huma affetwati mill-kaċċa tar-Rebbiegħa?) The Condor. 104: 156-161. Għandu jkun innotat li dawn l-istudji għandhom x’jaqsmu livelli għoljin ta’ distorbju fir-Rebbiegħa. 59 M. Boos, kom. pers.

36

b’ko-ort adult pjuttost għoli fil-popolazzjoni fir-Rebbiegħa, li jirrappreżenta n-nissiela potenzjali, flimkien ma’ proporzjon kbir ta’ għasafar immaturi fil-Ħarifa.

2.6.21 Jeżisti nuqqas ta’ tagħrif u riċerka konsistenti dwar l-għasafar fuq livell ta’

rotot tal-passa biex issir evalwazzjoni aħjar ta’ l-effett tat-disturb, bħalma hija l-kaċċa, fuq il-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar u dwar l-istat ta’ ħarsien tagħhom 60 . Diversi studji wrew li kaċċa amministrata b’mod ħażin tista’ tnaqqas sew il-kapaċità ta’ l-artijiet mistagħdra li jesgħu u jappoġġjaw it-tjur li jgħumu jew jgħixu fl-ilma. Il-post tal-kaċċa f’relazzjoni mal-postijiet tat-tmigħ ukoll jista’ jkun rilevanti.

2.6.22 Dwar li jitnaqqas kemm jista’ jkun l-impatt potenzjali tad-disturb tal-bniedem

fuq il-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar matul perjodi meta d-dati tal-kaċċa ġew irranġata b’mod u manjiera li ma jaħbtux flimkien, għalhekk, trid titqies il-ħtieġa għal inħawi addizzjonali ta’ kenn mingħajr disturb, li jipprovdu l-kundizzjonijiet meħtieġa għas-serħan u t-tmigħ ta’ l-għasafar affettwati. It-tfassil ta’ nħawi bħal dawn jeħtieġ li jiżgura li hemm opportunitajiet biżżejjed għal ikel ta’ kwalità tajba u għal attivitajiet oħrajn fihom. Dan irid jiġi ddeterminat żona b’żona u f’relazzjoni mar-rekwiżiti ekoloġiċi, ta’ imġiba, nutrizzjonali u ta’ l-enerġija ta’ l-ispeċijiet differenti li jistgħu jiġu kkaċċjati affetwati mid-dati għall-kaċċa li ma jaħbtux flimkien. F’dan ir-rigward, dan l-aħħar kien hemm żjieda fir-riċerka u fl-iżvilupp ta’ metodi xierqa u aktar effettivi dwar kif għandhom jiġu amministrati l-inħawi ta’ kenn u dawk newtrali eżistenti, speċjalment f’inħawi ta’ artijiet mistagħdra61.

X’KUNDIZZJONIJIET IRIDU JINTLAĦQU JEKK STAT MEMBRU JKUN IRID JAGĦMEL UŻU MID-DATI RRANĠATI B’MOD BIEX MA JAĦBTUX MA’ XULXIN GĦALL-FTUĦ U/JEW GĦALL-GĦELUQ TAL-KAĊĊA TAĦT L-ARTIKOLU 7(4) TAD-DIRETTIVA? 2.6.23 Biex ikun żgurat li dan huwa konsistenti mal-prinċipju ta’ ħarsien sħiħ, kif

interpretat mill-Qorti tal-Ġustizzja, l-Istati Membri jridu jkunu jistgħu juru, fuq il-livell ġeografiku rilevanti liema arranġamenti tad-dati biex ma jaħbtux ma’ xulxin hemm il-ħsieb li jkunu applikati, biex ma jkunx hemm riskji ta’ konfużjoni u disturb sinifikanti.

60 Ara, pereżempju, Hill, D., D. Hockin, D. Price, G. Tucker, R.Morris, J. Treeweek. 1997. Bird disturbance: improving the quality and utility of disturbance research. (Id-distorbju ta’ l-għasafar: titjib fil-kwalità u fl-utilità tar-riċerka tad-distorbju) J. Appl.Ecol. 34, 275-288. 61 Pereżempju, l-istudji li ġejjin: Fox, A.D. u J. Madsen (1997). Behavioural and distributional effects of hunting disturbance on waterbirds in Europe: implications for refuge design. (L-effetti fuq l-imġiba u fuq il-firxa tat-tjur li jgħumu u jgħixu fl-ilma fl-Ewropa: l-implikazzjonijiet għat-tfassil tal-kenn) J. Appl. Ecol. 35: 386-397. Madsen, J. 1998a. Experimental refuges for migratory waterfowl in Danish wetlands. I. Baseline of the disturbance effects of recreational activities. (Kennijiet sperimentali għal għasfar li jgħumu u jgħixu fl-ilma tal-passa fl-artijiet mistgħadra ta’ l-Olanda. I. Il-linja ta’ bażi ta’ l-effetti tad-distorbju minn attivitajiet ta’ rikreazzjoni) J. Appl. Ecol. 35: 386-397. Madsen, J. 1998b. Experimental refuges for migratory waterfowl in Danish wetlands. II. Tests of hunting disturbance effects. (Kennijiet sperimentali għal għasfar li jgħumu u jgħixu fl-ilma tal-passa fl-artijiet mistgħadra ta’ l-Olanda. II. It-testijiet ta’ l-effetti tad-distorbju mill-kaċċa) J. Appl. Ecol. 35: 398-417. Rogers, J.A. Jr, et H.T. Smith. 1997. Buffer zone distances to protect foraging and loafing waterbirds from human disturbance in Florida. (Distanzi ta’ żon li jtaffu sabiex jitħarsu t-tjur li jgħumu u jgħixu fl-ilma li jfittxu l-ikel u jitlajjaw fi Florida mid-distorbju tal-bniedem) Wildl. Soc. Bull. 25: 139-145.

37

2.6.24 Fejn jikkonċerna r-riskju tal-konfużjoni dan għandu jeħtieġ il-klassifikazzjoni tal-gruppi ta’ l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati ‘li jixxiebhu’, li jużaw l-istess tipi ta’ ambjenti naturali fl-istess żmien u l-iffissar ta’ l-istess dati tal-ftuħ u ta’ l-għeluq għall-kaċċa ta’ dawn il-gruppi, b’tali mod li bl-ebda mod ma jkunu jikkoinċidu ma’ perjodi mhux permissibbli. Tinħtieġ ukoll determinazzjoni li l-kundizzjonijiet li taħthom issir il-kaċċa ma jwasslux għal riskju ta’ konfużjoni kbir bejn l-ispeċijiet differenti li jistgħu jiġu kkaċċjati.

2.6.25 Dwar ir-riskju tad-disturb, hemm il-ħtieġa li jintwera bilanċ bejn l-intensità, il-

frekwenza u kemm iddum il-kaċċa, kif ukoll id-disponibilità u l-qrubija ta’ żoni biżżejjed mingħajr disturb li joffru postijiet xieraq għall-mistrieħ u għall-irqad.

2.6.26 Jeħtieġ ikun hemm miżuri xierqa ta’ infurzar biex ikun żgurat li d-

dispożizzjonijiet t’aktar ‘il fuq ikunu rrispettati. 2.6.27 Fl-aħħarnett, f’inħawi li jistgħu jkunu suġġetti għal staġuni ta’ kaċċa

b’arranġamenti ta’ dati biex ma jaħbtux ma’ xulxin62, l-ippjanar integrat li jqis b’mod sħiħ id-disturb tal-kaċċa u disturb ieħor potenzjali għall-għasafar u għall-użu tagħhom tar-riżorsi naturali jista’ jidher bħala għodda amministrattiva ta’ siwi. Ippjanar bħal dan għandu jinkludi fih monitoraġġ xjentifiku biex ikunu evalwati l-impatti potenzjali li jista’ jkun hemm fuq l-ispeċijiet ta’ l-għasafar ikkonċernati.

2.6.28 Qed tkun proposta skema biex jitqiesu l-kundizzjonijiet li jeħtieġ jintlaħqu

biex tkun żgurata l-kompatibilità tad-dati ffissati biex ma jabtux għall-ftuħ u għall-għeluq tal-kaċċa (il-Figura 4).

2.7 Analiżi tal-koinċidenzi 2.7.1 Paragun preliminari bejn il-perjodi eżistenti ta’ l-istaġuni tal-kaċċa u l-perjodi

miftiehma ta’ qabel in-namra u tar-riproduzzjoni għall-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati f’kull Stat Membru juri li hemm marġni kbir ta’ koinċidenzi potenzjali jew reali63, liema koinċidenzi jvarjaw bejn l-ispeċijiet differenti. L-Istati Membri kollha huma kkonċernati, għalkemm il-parti l-kbira tagħhom għandhom biss problemi għal numru relattivament żgħir ta’ speċijiet. Il-problema tal-koinċidenzi tidher li hija aktar komplessa f’dawk l-Istati Membri fejn id-dati tal-kaċċa huma ffissati fuq livelli reġjonali. Madankollu, ta’ min jinnota li għall-parti l-kbira ta’ l-ispeċijiet fl-Istati Membri differenti m’hemm l-ebda koinċidenza.

2.7.2 Id-data dwar il-perjodi tar-riproduzzjoni u ta’ qabel in-namra fir-rapport ta’ l-

analiżi tal-’Kunċetti ewlenin’ hija ppreżentata f’perjodi ta’ 10 ijiem (perjodi ta’ għaxriet). Għalhekk, il-grad ta’ eżattezza huwa ta’ 10 ijiem. B’hekk, koinċidenza ta’ perjodu ta’ għaxart ijiem bejn id-data tal-kaċċa u l-perjodu tal-passa ta’ qabel in-namra jew tar-riproduzzjoni tkun klassifikata bħala ‘koinċidenza teoretika’, minħabba li matul dan il-perjodu jista’ ma jkun hemm

62 Id-daqs ta’ dan l-ippjanar ikun jeħtieġ jiġi ddeterminat f’relazzjoni ma’ l-ambitu ġeografiku ta’ l-applikazzjoni taż-żona li hija suġġetta għall-iffissar ta’ dati biex ma jaħbtux ma’ xulxin. 63 L-analiżi tal-koinċidenza – DĠ ta’ l-Ambjent, 2002.

38

tabilħaqq l-ebda koinċidenza. Għal perjodi ta’ iktar minn għaxart ijiem ta’ koinċidenza m’hemmx din l-inċertezza għaliex din tkun ‘koinċidenza reali’.

2.7.3 Barra minn hekk, kif turi l-analiżi tal-koinċidenzi fuq il-livell ta’ Stat Membru,

jista’ jkun hemm sitwazzjonijiet fejn il-kaċċa f’reġjuni partikolari ta’ l-Istati Membri l-kbar tkun tabilħaqq skond ir-rekwiżiti ta’ l-Artikolu 7(4), għaliex hawnhekk l-istaġun tat-tnissil jista’ jintemm jew il-passa tar-ritorn tista’ tibda aktar tard milli fil-pajjiż kollu.

2.7.4 Din l-analiżi turi li jeżistu problemi ta’ koinċidenzi kemm fil-perjodu tar-

riproduzzjoni u kemm f’dak tal-passa ta’ qabel in-namra. Ċerti regolamenti korrenti dwar il-kaċċa jippermettu li l-kaċċa: - testendi fil-perjodu tal-passa ta’ qabel in-namra (u kultant fil-perjodu tar-riproduzzjoni fl-istess żmien) - tibda qabel it-tmiem tal-perjodu tar-riproduzzjoni

- isseħħ fi żminijiet oħra tal-perjodu tar-riproduzzjoni 2.7.5 L-iktar speċi li toħloq diffikultà hija dik tat-Tudun Columba palumbus

(koinċidenza għal 13-il Stat Membru sa 15-il perjodu ta’ għaxart ijiem fl-Irlanda). Il-kuluvert Anas platyrhynchos ukoll jidher li huwa problema fi tmien Stati Membri (sa koinċidenza ta’ 5 perjodi ta’ għaxart ijiem). Kien hemm ukoll koinċidenzi (jew koinċidenzi teoretiċi) għaliex bosta speċijiet ta’ ċawli tal-Corvidae (sa 9 perjodi ta’ għaxart ijiem) jeżistu f’diversi Stati Membri.

2.7.6 Ħafna min dawn il-koinċidenzi jidher li huma marbuta ma’ speċijiet li

għandhom perjodi twal ta’ riproduzzjoni (jew riproduzzjoni li tiġi tard) u/jew perjodi ta’ passa bikrija. Spjegazzjonijiet possibbli oħra għal dawn il-koinċidenzi jistgħu jkunu marbuta man-nuqqas ta’ xerqa tal-kaċċa matul il-perjodu normali jew inkella minħabba l li l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati f’dak iż-żmien ma jkunux disponibbli. Eżami aktar dettaljat tal-kategoriji differenti tal-koinċidenzi jingħata fil-Kapitolu 3.

2.7.7 Jidher ukoll li hemm każijiet ta’ kaċċa ta’ speċijiet taħt l-Artikolu 7(4), li

jistgħu jiġu ġġustifikati fil-kuntest li jkunu kontrollati dawk l-ispeċijiet li jikkawżaw il-ħsara taħt l-Artikolu 9.1 tad-Direttiva.

• Is-soluzzjonijiet possibbli għall-problema tal-koinċidenza 2.7.8 Għal kull każ ta’ koinċidenza hemm ħtieġa għall-konformità sħiħa mar-

rekwiżiti ta’ l-Artikolu 7(4). Għalhekk, fil-każijiet kollha se jkun hemm ħtieġa li tinġieb f’konformità dik il-leġiżlazzjoni nazzjonali u/jew reġjonali li tiffissa d-dati taħt l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva.

2.7.9 Madankollu, huwa rikonoxxut li tista’ tiġi eżerċitata ċerta flessibilità limitata

biex id-data tkun tista’ tiġi interpretata bil-ħsieb li d-dati tal-ftuħ u ta’ l-għeluq ta’ l-istaġuni tal-kaċċa jiġu ddeterminati skond l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva. Id-dokument tal-’Kunċetti ewlenin’ ippermetti li tkun eskluża d-data erratika, li tvarja ħafna u estrema biex ikunu ddeterminati l-perjodi ta’ qabel in-namra u tal-passa għall-ispeċijiet differenti ta’ l-għasafar li jistgħu jiġu kkaċċjati. Barra

39

minn hekk, huwa possibbli li jitħallew barra koinċidenzi ta’ perjodu wieħed ta’ 10 ijiem minħabba li, huma bbażati fuq il-livell tal- preċiżjoni tad-data, jistgħu jitqiesu bħala koinċidenzi teoretiċi (ara t-taqsima 2.7.2).

2.7.10 Kif kien identifikat fid-dokument tal-“Kunċetti ewlenin”, jekk l-istaġuni tal-

kaċċa jkunu ffissati għall-pajjiż kollu, dawn m’għandhomx jikkoinċidu mal-perjodi tat-tnissil u tal-passa tar-ritorn. Jekk l-istaġuni tal-kaċċa reġjonali jikkoinċidu mal-perjodi nazzjonali tar-riproduzzjoni jew tal-passa tar-ritorn, data xjentifika u teknika tista’ tipprovdi li koinċidenza bħal din fil-fatt ma sseħħx għaliex it-tnissil jintemm qabel jew il-passa tar-ritorn tibda aktar tard fir-reġjun ikkonċernat. Dan jista’ jkun il-każ l-aktar f’pajjiżi b’differenzi klimatiċi kbar bejn il-partijiet t’isfel u ta’ fuq64 u/jew li jkollhom differenzi klimatiċi li jixxiebhu bejn reġjuni li jinsabu f’altitudinijiet differenti. F’kull każ għandu jkun meħtieġ li jintwerew reġjuni li jingħarfu minn xulxin b’mod ċar, fejn fuq il-bażi ta’ evidenza xjentifika ċara dwar il-perjodi tal-passa ta’ qabel in-namra u/jew tar-riproduzzjoni, jistgħu jiġu ġġustifikati dati differenti tal-ftuħ u ta’ l-għeluq. Fin-nuqqas ta’ data reġjonali, l-analiżi tal-koinċidenza għandha tkun ibbażata fuq data nazzjonali (jew jekk ma tkunx disponibbli għandha ssir referenza għal data minn partijiet oħrajn ġirien ta’ l-Ewropa, cf. il-Konklużjoni C-157/89, il-para. 16). Madankollu ta’ min jinnota li distanza kbira f’pajjiż mhix fiha nfisha evidenza għal varjazzjoni reġjonali fil-mod kif issir il-passa għaliex l-għasafar li jpassu jistgħu faċilment ikopru mijiet ta’ kilometri f’ġurnata waħda.

2.7.11 Bl-istess mod, fejn il-kamp ta’ azzjoni għat-tnissil ta’ speċi b’perjodu

riproduttiv twil jidher biċ-ċar li huwa ġeografikament ristrett fi Stat Membru, bi tnissil lokalizzat li jiġi tard, jista’ jkun permissibli li wieħed jaħseb biex l-istaġuni tal-kaċċa ta’ l-ispeċijiet barra minn dawn iż-żoni jiftħu f’dati aktar bikrija. F’ċirkustanzi bħal dawn, ikun hemm il-ħtieġa għaż-żoni ġeografiċi biex ikunu tad-daqs xieraq ħalli jkun żgurat li t-territorji li fihom iseħħ tnissil tard ma jkunux suġġetti għal staġuni tal-kaċċa sakemm jintemm il-perjodu tar-riproduzzjoni.

2.7.12 Ħaqqha attenzjoni speċjali s-sitwazzjoni tal-Kuluvert Anas platyrhynchos

f’ċerti Stati Membri, għaliex mal-perjodu ta’ qabel in-namra jitwaħħad dak tar-riproduzzjoni, li allura jissarraf f’perjodu pjuttost twil (ara wkoll it-taqsima 3.4.33 u l-Figura 7). F’ċerti pajjiżi proporzjon kbir tal-popolazzjoni huwa magħmul minn għasafar mrobbija fil-gaġeġ65. L-għasafar imrobbija fil-gaġeġ bħala tali mhumiex koperti mit-termini tad-Direttiva (kif kien ikkonfermat mid-Deċiżjoni tal-Qorti tal-Ġustizzja fil-Kawża C-149/9466). Fl-applikazzjoni tad-Direttiva, għandu jitqies it-taħlit ta’ għasafar mrobbija fil-gaġeġ ma’ dawk li jgħixu fl-ambjent naturali tagħhom. L-introduzzjoni ta’ livell għoli ta’

64 Pereżempju, fl-Isvezja ż-żmien ta’ meta jibda jinqata’ s-silġ fuq il-lagi jvarja mill-15 ta’ Marzu fin-Nofsinhar sal-15 ta’ Ġunju fil-partijiet muntanjużi tat-Tramuntana. Din id-differenza tikkorrispondi sa 9 perjodi ta’ għaxart jiem u jkollha konsegwenzi fenoloġiċi kbar. 65 Pereżempju, waqt li l-popolazzjoni tat-tnissil tal-kuluvert fi Franza hija stmata li tilħaq it-30000-60000 par, dawk li jrabbu t-tjur tal-kaċċa jipproduċu 1.4 miljun kuluvert kull sena (sors: Y.Ferrand, Office National de la Chasse et de la Faune Sauvage) 66 Is-sentenza tat-8 ta’ Frar 1996, Proċeduri Kriminali vs Didier Vergy, il-Kawża C-149/94, ECR 1996, p.299.

40

għasafar mrobbija fil-gaġeġ fil-popolazzjoni, tista’ tirriżulta f’imġiba mhux normali tal-popolazzjoni, inkluża l-imġiba relatata mal-perjodi tal-passa ta’ qabel in-namra u tar-riproduzzjoni. Din jista’ jidher li huwa l-każ fejn jidħlu l-istaġuni mtawla ta’ tnissil ta’ din l-ispeċi67. Fid-dawl tal-fatt li fatturi artfiċjali ħafna li ġejjin mill-bniedem qed ikunu imposti fuq il-mod bijoloġiku ta’ kif isiru l-affarijiet, jidher li jista’ jkun xieraq f’dawk il-pajjiżi li għandhom persentaġġ għoli ta’ popolazzjoni artifiċjali, li jagħmlu konċessjoni għal kwalunkwe tagħwiġa li jista’ jkun hemm fid-data dwar il-passa ta’ qabel in-namra u t-tnissil meta dawn jiġu biex jiffissaw l-istaġun tal-kaċċa għal din l-ispeċi taħt l-Artikolu 7, biex tinġieb f’linja ma’ dak għall-ispeċijiet simili l-oħrajn ta’ papri tal-wiċċ. Dan ikollu wkoll il-valur miżjud li jnaqqas il-pressjoni tal-kaċċa matul dan il-perjodu fuq dawn l-ispeċijiet l-oħra li huma inqas kotrana mill-Kuluvert.

2.7.13 Soluzzjoni aktar ovvja oħra biex tkun evitata tali koinċidenza taħt l-Artikolu

7(4) hija li jitqassar jew li jiċċaqlaq l-istaġun tal-kaċċa, li, jekk ikun meħtieġ, jista’ jingħaqad ma’ żjieda proporzjonali fil-ġranet tal-kaċċa (jekk il-kaċċa tkun ristretta għal ċerti ġranet fil-ġimgħa).

2.7.14 Fi kwalunkwe każ, soluzzjonijiet bħal dawn għandhom ikunu eżaminati jekk

deroga mill-Artikolu 9 tiqies bħala meħtieġa. Il-kapitolu li jmiss ta’ din il-gwida jeżamina l-possibbiltà li titħalla ċertu ammont ta’ kaċċa taħt is-sistema ta’ derogi ta’ l-Artikolu 9 tad-Direttiva. Diversi speċijiet li jagħmlu l-ħsara, li għalihom bħalissa hemm dati ta’ kaċċa li jikkoinċidu, jistgħu jiġu ttrattati b’mod aktar xieraq taħt l-Artikolu 9(1)(a) tad-Direttiva. Il-possibbiltà li għal ċerti speċijiet jkun hemm kaċċa limitata barra l-perjodu normali tal-kaċċa, bħala forma ta’ ‘użu ġudizzjuż’ taħt l-Artikolu 9(1)(c), qed ikun mistħarreġ ukoll fil-kapitolu li jmiss tal-gwida.

67 Cramp u Simmons KEL, Birds of the Western Palearctic (‘L-Għasafar tar-reġjun bijoġeografiku li jinkludi l-Ewropa, il-kosta tal-Majjistral ta’ l-Afrika, l-Asja lejn it-Tramuntana tal-Muntanji Ħimalaja tal-Lvant’), 1977, p.516 Oxford University Press.

41

Il-kwistjonijiet fil-qosor biex jitqies jekk tkunx awtorizzata l-kaċċa u biex jiġu ffissati l-istaġuni tal-kaċċa taħt l-Artikolu 7

Din hija speċi li tiġi kkaċċjata (l-Anness II/1&2)? Le

Iva

Hemm nuqqas ta’ periklu għall-isforzi ta’ ħarsien fiż-żona ta’ distribuzzjoni? Le

Iva

Huwa użu għaqli? Le

Iva

Fejn inhu xieraq Hemm kontroll ekoloġikament bilanċjat?

Le

Iva

Le Hemm ħarsien sħiħ? - l-ebda koinċidenza bejn il-perjodi tal-kaċċa u l-perjodi tar-riproduzzjoni u tal-passa ta’ qabel in-namra? - l-ebda arranġament fid-dati tal-ftuħ u ta’ l-għeluq biex dawn ma jaħbtux? (ara l-iskema separata fil-Figura 4)

Il-kaċċa titħalla

Iva

7.1

7.1

7.4

7.4

7.4

L-ebda kaċċa ma titħalla jekk mhux b’deroga (l-Art 9)

Prinċipji ġenerali

L-iffissar ta’ l-istaġuni tal-kaċċa

43

3 ID-DISPOŻIZZJONIJIET TA’ L-ARTIKOLU 9 It-Test ta’ l-Artikolu 9 “1. L-Istati Membri jistgħu jidderogaw mid-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikoli 5, 6, 7 u 8, fejn m’hemm l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti, għar-raġunijiet li ġejjin: (a) – fl-interessi tas-saħħa u tas-sigurtà pubbika, - fl-interessti tas-sigurtà ta’ l-ajru, - biex tkun evitata ħsara kbira għall-ħxejjex, għall-bhejjem, għall-foresti, għall-meded fejn jinqabdu l-ħut għal skopijiet kummerċjali u għall-ilma, - għall-ħarsien tal-flora u tal-fawna; (b) għall-għanijiet ta’ riċerka u ta’ tagħlim, ta’ popolazzjoni mill-ġdid, ta’ introduzzjoni mill-ġdid u għat-tnissil meħtieġa għal dawn l-għanijiet; (c) biex jitħallew, taħt kundizzjonijiet ta’ superviżjoni stretta u fuq bażi selettiva, il-qabda, iż-żamma jew użu ġudizzjuż ieħor ta’ ċerti għasafar f’numri żgħar. 2. Id-derogi għandhom jispeċifikaw: - l-ispeċijiet li huma suġġetti għad-derogi, - il-mezzi, l-arranġamenti jew il-metodi awtorizzati għall-qabda jew għall-qtil, - il-kundizzjonijiet ta’ riskju u ċ-ċirkustanzi ta’ żmien u post li taħthom jistgħu jingħataw dawn id-derogi, - l-awtorità li ngħatat is-setgħa tiddikjara li l-kundizzjonijiet meħtieġa jeżistu u tiddeċiedi liema mezzi, arranġamenti jew metodi jistgħu jintużaw, f’liema limiti u minn min, - il-kontrolli li għandhom isiru. 3. Kull sena, l-Istati Membri għandhom jibagħtu rapport lill-Kummissjoni dwar l-implimentazzjoni ta’ dan l-Artikolu. 4. Fuq il-bażi ta’ l-informazzjoni disponibbli għaliha, u b’mod partikolari l-informazzjoni kkomunikata lilha skond il-paragrafu 3, il-Kummissjoni għandha tiżgura dejjem li l-konsegwenzi ta’ dawn id-derogi jkunu kompatibbli ma’ din id-Direttiva. Għandha tieħu miżuri xierqa għal dan il-għan.”

3.1 Daħla 3.1.1 Id-derogi huma ‘eċċezzjonijiet’ li jippermettu ċerta flessibilità fl-applikazzjoni

ta’ liġi. Numru limitat ta’ attivitajiet li normalment ikunu pprojbiti taħt id-Direttiva ta’ l-Għasafar (l-Artikoli 5-8) huma permessibbli permezz ta’ derogi bħal dawn, fejn hemm jew jistgħu jqumu problemi jew sitwazzjonijiet partikolari. Il-possibbilitajiet għall-użu ta’ dawn id-derogi huma limitati. Iridu jkunu ġġustifikati f’relazzjni ma’ l-għanijiet ġenerali tad-Direttiva u jikkonformaw mal-kundizzjonijiet speċifiċi għad-derogi deskritti fl-Artikolu 9. L-Istati Membri m’għandhomx għalfejn jikkonsultaw lill-Kummissjoni qabel

44

japplikaw id-derogi, iżda huma obbligati li jirrapportawhom kollha lill-Kummissjoni Ewropea fir-rapporti annwali tad-derogi.

3.1.2 F’dan il-kapitolu qed ikunu riveduti kunsiderazzjonijiet importanti relatati ma’

l-użu tad-derogi, l-aktar dwar il-kaċċa. L-ewwelnett, qed ikunu eżaminati kunsiderazzjonijiet legali u formali. It-tieni, qed tkun spjegata l-ħtieġa biex ikun żgurat li l-kundizzjonijiet għad-derogi jkunu ntlaħqu. Imbagħad qed ikunu mistħarrġa t-tliet kundizzjonijiet ewlenin għall-użu tad-derogi. Dawn huma l-kwistjonijiet ta’ ‘m’hemmx soluzzjonijiet sodisfaċenti oħra’, il-ħtieġa li tintwera waħda mir-raġunijiet awtorizzati taħt l-Artikolu 9(1)(a) sa (c), li se tkun segwita minn taqsima li tittratta l-ħtieġa li jintlaħqu l-kundizzjonijiet formali stabbiliti fl-Artikolu 9.2. Fl-aħħarnett, qed issir referenza għar-rappurtar tad-derogi mill-Istati Membri taħt l-Artikolu 9.3 u għar-rwol tal-Kummissjoni taħt l-Artikolu 9.4 biex ikun żgurat li dawn huma kompatibbli mar-rekwiżiti tad-Direttiva.

3.2 Il-kunsiderazzjonijiet legali u formali 3.2.1 Ċerti kunsiderazzjonijiet formali bażiċi jridu jitqiesu ikun xi jkunu l-użu tad-

derogi. 3.2.2 Il-leġiżlazzjoni nazzjonali li fuqha huma bbażati d-derogi jeħtieġ li tirrifletti

b’mod sħiħ u korrett id-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikolu 9. Skond ġurisprudenza stabbilita 68 relatata mat-traspożizzjoni tad-Direttiva, il-Qorti tal-Ġustizzja ddikjarat li "il-kriterji li l-Istati Membri għandhom jilħqu biex ikunu dderogati mill-projbizzjonijiet stabbiliti fid-Direttiva jridu jkunu prodotti mill-ġdid f’dispożizzjonijiet nazzjonali speċifiċi, minħabba li traspożizzjoni fidila ssir partikolarment importanti f’każ fejn l-amministrazzjoni tal-wirt komuni tkun fdata lill-Istati Membri fit-territorji rispettivi tagħhom." Fil-Kawża C-159/99, Il-Kummissjoni vs l-Italja, li wkoll kellu x’jaqsam mat-traspożizzjoni tad-Direttiva, il-Qorti osservat li "id-dispożizzjonijiet tad-Direttivi jridu jkunu implimentati b’forza li torbot li dwarha m’hemm l-ebda dubju, u l-ispeċifiċità, il-preċiżjoni u iċ-ċarezza meħtieġa biex jintlaħqu r-rekwiżiti taċ-ċertezza legali"69.

3.2.3 Fil-Kawża C-339/87, il-Qorti kkonfermat ukoll li l-osservanza tar-rekwiżiti ta’

l-Artikolu 9 fil-prattika ma kinitx sostituzzjoni għal traspożizzjoni formali xierqa. Innotat li "skond l-Artikolu 189 tat-Trattat, il-prattika amministrattiva waħidha, li bin-natura tagħha stess tista’ tinbidel kulmeta l-awtoritajiet ikunu jridu, ma tistax titqies bħala waħda li ssawwar konformità xierqa ma’ l-obbligazzjonijiet fuq l-Istati Membri li għalihom tkun indirizzata d-Direttiva."70

68 Pereżempju, is-sentenza tal-15 ta’ Marzu 1990, Il-Kummissjoni vs L-Olanda, il-Kawża C-339/87, ECR 1990, p.851, il-paragrafu 28; is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083, il-paragrafu 24. 69 Is-sentenza tas-17 ta’ Mejju 2001, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża C-159/99, ECR 2001, p.4007, il-paragrafu 32. 70 Is-sentenza tal-15 ta’ Marzu 1990, Il-Kummissjoni vs L-Olanda, il-Kawża C-339/87, ECR 1990, p.851. Din il-pożizzjoni tirrifletti d-deċiżjoni ta’ qabel tal-Qorti fis-sentenza tagħha tat-23 ta’ Frar 1988, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża 429/85, ECR 1988, p.843.

45

3.2.4 Id-derogi m’għandhomx ikunu kompromessi b’nuqqas ta’ konformità mad-dispożizzjonijiet li minnhom jidderogaw. B’mod speċjali, il-projbizzjonijiet u r-rekwiżiti l-oħrajn li minnhom isiru d-derogi għandhom jitqiegħdu f’post ieħor kif inhu xieraq fil-liġi nazzjonali. Barra minn hekk, skond il-prinċipji legali ġenerali, ir-raġunijiet li jiġġustifikaw id-derogi jeħtieġ li jkunu interpretati b’mod strett biex ikun evitat li jdgħajfu d-dispożizzjonijiet ewlenin tad-Direttiva.

3.2.5 3.2.6 Il-Qorti kkonfermat71 li l-Artikolu 9 għandu jiġi interpretat bħala li jfisser li

jawtorizza lill-Istati Membri biex, mill-projbizzjoni ġenerali dwar il-kaċċa ta’ speċijiet mħarsa, stabbilita bl-Artikoli 5 u 7 tad-Direttiva, jidderogaw biss b’miżuri li jirreferu b’dettall biżżejjed għall-fatturi msemmija fl-Artikolu 9(1) u (2). Fl-eżerċizzju tas-setgħat tagħhom dwar l-għoti tad-derogi, skond l-Artikolu 9 tad-Direttiva, l-awtoritajiet ta’ l-Istati Membri jridu jqisu diversi kriterji, relatati ma’ fatturi ġeografiċi, klimatiċi, ambjentali u bijoloġiċi, u b’mod partikolari, mas-sitwazzjoni li għandha x’taqsam mar-rata ta’ riproduzzjoni u r-rata annwali ta’ mwiet ta’ l-ispeċijiet minħabba kawżi naturali72. Għalhekk, liċenzja jew strument ieħor li jinkorpora deroga għandha tkun kompluta u espliċita meta tirreferi għall-kundizzjonijiet li għandha tissodisfa deroga.

3.2.7 B’hekk il-Kummissjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja73 u, prinċipalment, l-awtoritajiet

nazzjonali ikunu jistgħu jissuperviżjonaw id-derogi mogħtija. Ta’ min ifakkar li, skond l-Artikoli 242 u 243 tat-Trattat tal-KE, il-Qorti tal-Ġustizzja, jekk tqis li ċ-ċirkostanzi jeħtieġu dan, tista’ tordna li l-applikazzjoni ta’ l-att ikkontestat tiġi sospiża u, fi kwalunkwe każ quddiemha, tista’ tippreskrivi kwalunkwe miżura interim meħtieġa. F’kawża reċenti74, il-Qorti tal-Ġustizzja ordnat lill-Italja biex tissospendi l-applikazzjoni ta’ liġi reġjonali li tagħti derogi fuq il-kaċċa.

3.2.8 Meta jagħtu d-derogi, l-awtoritajiet nazzjonali jġorru l-oneru tal-prova 75 u

jridu jimmotivaw id-deċiżjonijiet tagħhom b’mod ċar u suffiċjenti. Skond il-Qorti tal-Ġustizzja, "il-leġiżlazzjoni nazzjonali applikabbli f’dan il-qasam għandha ssemmi l-kriterji ta’ deroga b’mod ċar u preċiż, u għandha tobbliga lill-awtoritajiet inkarigati bl-applikazzjoni tagħhom jieħduhom in

71 Is-sentenza tas-7 ta’ Marzu 1996, Associazione Italiana per il WWF et vs Regione Veneto, il-Kawża C-118/94, ECR 1996, p.1223, il-paragrafu 21, u s-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux et vs Premier ministre u Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02, il-paragrafu 10. 72 Is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083, il-paragrafu 25. 73 Pereżempju, fil-każ tal-kaċċa permezz ta’ zkuk bil-kolla ta’ l-għasafar fil-Komunità ta’ Valencia (Spanja) (metodu magħruf bħala ‘parany’), il-Qorti tal-Ġustizzja tirreferi għall-preambolu tad-digriet ikkontestat li jagħti d-deroga (is-sentenza tad-9 ta’ Diċembru 2004, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-79/03, ECR 2004, p.11619). 74 L-ordni tad-19 ta’ Diċembru 2006, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża C-503/06R, ECR 2006, p.141. 75 Ara pereżempju l-kawża tal-kaċċa fir-Rebbiegħa fil-Finlandja (is-sentenza tal-15 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja, ECR 2005, p.11033), fejn il-Gvern Finlandiż ma pprovdiex evidenza sabiex jappoġġja l-affermazzjonijiet tiegħu (eż. il-paragrafi 35, 39 u 41).

46

kunsiderazzjoni. Fir-rigward ta’ sistema ta’ deroga, li għandha tiġi interpretata b’mod strett u tassenja l-oneru tal-prova ta’ l-eżistenza tal-kundizzjonijiet mitluba, għal kull deroga, lill-awtorità li tieħu d-deċiżjoni, l-Istati Membri għandhom l-obbligu li jiggarantixxu li kull intervent li jmiss l-ispeċi protetti jiġi awtorizzat biss fuq il-bażi ta’ deċiżjonijiet li jinkludu motivazzjoni preċiża u adegwata, li jirreferu għall-motivi, għall-kundizzjonijiet u għall-eżiġenzi previsti fl-Artikolu 9(1) u (2) tad-Direttiva"76.

3.2.9 Barra minn hekk, il-Qorti tal-Ġustizzja pprovdiet kjarifika utli fejn għandha

x’taqsam l-effikaċja tal-mekkaniżmi nazzjonali ta’ kontroll tad-deċiżjonjiet li jagħtu d-derogi. Fil-Kawża C-60/05 77 , il-Qorti enfasizzat li "[i]l-kuntest proċedurali nazzjonali applikabbli fil-qasam għandu jiggarantixxi mhux biss li l-legalità tad-deċiżjonijiet li jagħtu awtorizzazzjonijiet derogatorji għas-sistema ta’ protezzjoni prevista mid-Direttiva tkunu tista’ tiġi vverifikata fiż-żmien stipulat, imma wkoll li l-kundizzjonijiet imposti f’dawn id-deċiżjonijiet jiġu rrispettati". Fuq il-bażi tal-ħtieġa li jkun żgurata s-setgħa ta’ l-awtoritajiet nazzjonali kompetenti biex jintervjenu f’waqtu u b’mod effettiv, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li "[i]l-proċeduri amministrattivi previsti jiġu organizzati b’tali mod li kemm id-deċiżjonijet ta’ l-awtoritajiet kompetenti li jawtorizzaw il-kaċċa derogatorja kif ukoll il-mod li permezz tagħhom dawn id-deċiżjonijiet jiġu applikati jiġu suġġetti għal kontroll effettiv eżerċitat fiż-żmien stipulat".

3.3 Ikun żgurat li l-Kundizzjonijiet Ġenerali għad-Derogi jkunu Ntlaħqu 3.3.1 Qabel ma tkun tista’ tingħata deroga valida taħt l-Artikolu 9, l-awtorità

nazzjonali kompetenti jeħtieġ li tqis u tindirizza b’mod xieraq diversi kundizzjonijiet li jikkonċernaw il-ġustifikazzjoni ta’ qabel tad-deroga u l-applikazzjoni sussegwenti tagħha.

3.3.2 Fil-Kawża C-118/94, l-Associazione Italiana per il World Wildlife Fund u

Oħrajn vs Regione Veneto, il-Qorti nnotat78 li l-użu ta’ l-Artikolu 9 huwa suġġett għal tliet kundizzjonijiet: "Huwa importanti wkoll li wieħed iżomm f’moħħu li l-Qorti ddikjarat li l-possibbiltà provduta fl-Artikolu 9 li wieħed jidderoga mir-restrizzjonijiet fuq il-kaċċa, kif ukoll mir-restrizzjonijiet u l-projbizzjonijiet l-oħra li hemm fl-Artikoli 5, 6 u 8 tad-Direttiva, hija suġġetta għal tliet kundizzjonijiet. L-ewwelnett, l-Istat Membru għandu jillimita d-deroga għal każijiet li fihom m’hemm l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti oħra. It-tieni, id-deroga trid tkun ibbażata fuq mill-inqas waħda mir-raġunijiet elenkati b’mod eżawrijenti fl-Artikolu 9(1)(a), (b) u (c). It-tielet, id-deroga għandha tkun konformi mal-kundizzjonijiet formali u preċiżi stabbiliti fl-Artikolu 9.2, li huma maħsuba biex jillimitaw id-derogi għal dak li huwa strettament meħtieġ u biex il-Kummissjoni tkun tista’ tissuperviżjonahom. Għalhekk, għalkemm l-Artikolu 9 jawtorizza derogi wesgħin mis-sistema ġenerali tal-ħarsien, għandhom ikunu applikati kif inhu xieraq biex ikunu

76 Is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083, il-paragrafu 34. 77 Is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083, prinċipalment il-paragrafi 42-47. 78 Ara l-paragrafu 21 tas-sentenza.

47

trattati r-rekwiżiti preċiżi us- sitwazzjonijiet speċifiċi (is-sentenzi fil-Kawża 247/85 Il-Kummissjoni vs il-Belġju [1987] ECR 3029, il-paragrafu 7, u l-Kawża 262/85 Il-Kummissjoni vs l-Italja [1987] ECR 3073, il-paragrafu 7)."

3.3.3 In-nuqqas ta’ rispett għal kwalunkwe waħda minn dawn il-kundizzjonijiet

jista’ jwassal biex deroga tkun invalida. Għalhekk, huwa meħtieġ għall-awtoritajiet ta’ l-Istati Membri biex jeżaminaw bir-reqqa l-applikabilità tat-tliet kundizzjonijiet kollha, irrispettivament min-numru u mill-identità ta’ l-awtoritajiet fi ħdan it-territorju tagħhom responsabbli għall-applikazzjoni ta’ dik id-dispożizzjoni 79 . Kif kien innotat fil-paragrafu 3.2.5 t’aktar ‘il fuq, kwalunkwe deroga għandha tkun espliċita fir-referenzi tagħha għal dawn il-kundizzjonijiet. F’termini ta’ l-istruttura tal-gwida preżenti, it-Taqsimiet 3.4, 3.5 u 3.6 jittrattaw, waħda wara l-oħra, kull waħda minn dawn it-tliet kundizzjonijiet.

3.4 L-Ewwel Kundizzjoni għad-Derogi: Jintwera li ‘Ma kienx hemm soluzzjoni sodisfaċenti oħra’

3.4.1 Kif kien innotat fil-paragrafu 3.3.2 t’aktar ‘il fuq, id-derogi huma possibbli biss f’każijiet fejn m’hemmx soluzzjoni sodisfaċenti oħra. Din hija kundizzjoni importanti ħafna li d-derogi kollha għandhom iħarsu.

KUNSIDERAZZJONIJIET ĠENERALI 3.4.2 Analiżi dwar li m’hemm "l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti oħra" tista’ titqies li

għandha tliet partijiet: X’inhi l-problema jew is-sitwazzjoni speċifika 80 li teħtieġ tkun indirizzata? Hemm soluzzjonijiet oħra? Jekk dan huwa minnu, se jsolvu l-problema jew is-sitwazzjoni speċifika li għaliha tkun meħtieġa d-deroga? Qabel ma wieħed ifittex it-tweġibiet għat-tieni u t-tielet partijiet, għandu jkun ċar li l-problema jew is-sitwazzjoni speċifika tista’ tiġi koperta bl-Artikolu 9(1)(a) sa (c).

3.4.3 Dan il-metodu jintwera fil-Kawża C-10/96, il-Ligue Royale Belge pour la

Protection des Oiseaux ASBL, Société d’Etudes Ornithologiques AVES ASBL vs Région Wallonne81 - l-iktar deċiżjoni estensiva tal-Qorti tal-Ġustizzja s’issa dwar li m’hemm "l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti oħra". Għalkemm dan il-każ involva ċirkustanzi speċifiċi ħafna, huwa ta’ għajnuna kbira fi kwalunkwe analiżi ġenerali dwar kif din il-kundizzjoni għandha tiġi indirizzata. Għalhekk, ta’ min jikkonsultah fid-dettall.

3.4.4 L-isfond kien sfida li saret fil-Qorti tal-Belġju kontra żewġ ordnijiet tar-

Reġjun tal-Walloon, li, inter alia, awtorizzaw il-qabda, taħt kundizzjonijiet speċifiċi, ta’ ċerti speċijiet ta’ għasafar imħarsa mid-Direttiva. L-għan tad-deroga intenzjonata kien li jipprovdi lid-dilettanti ta’ l-għasafar b’għasafar

79 Ara, b’mod partikolari, is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083, il-paragrafu 41. 80 Il-premessi għad-Direttiva jirrelataw mal-possibbiltà ta’ derogi għal “ċerti soluzzjonijiet speċifiċi”. 81 Is-sentenza tat-12 ta’ Diċembru 1996, Ligue royale belge pour la protection des oiseaux ASBL u Société d’études ornithologiques AVES ASBL vs Région Wallonne, il-Kawża C-10/96, ECR 1996, p.6775.

48

salvaġġi biex ikun hemm aktar suċċess fit-tnissil fost l-għasafar miżmuma fil-gaġeġ. Waqt li kkontestaw il-validità ta’ l-ordnijiet, il-Ligue Royale u l-AVES argumentaw li l-qabda ta’ l-għasafar salvaġġi kienet fil-prinċipju pprojbita mid-Direttiva u li d-derogi minn dik il-projbizzjoni, skond l-Artikolu 9, għandhom ikunu awtorizzati biss jekk m’hemmx soluzzjoni sodisfaċenti oħra, bħalma huwa t-tnissil fil-gaġeġ. Saħqu li jeżistu opportunitajiet kbar u xierqa għat-tnissil ta’ l-ispeċijiet li l-qabda tagħhom kienet awtorizzata mill-ordnijiet kontestati.

3.4.5 L-awtoritajiet Belġjani avvanzaw żewġ linji ta’ argument dwar ir-raġuni

għaliex ma kienx hemm alternattiva sodisfaċenti għalli titħalla l-qabda ta’ l-għasafar salvaġġi. L-ewwel argument għandu x’jaqsam mad-diffikultajiet li d-dilettanti ta’ l-għasafar jiġu obbligati b’mod immedjat li jagħmlu l-bidliet meħtieġa ħalli jkun żgurat tnissil b’aktar suċċess meta jintużaw biss għasafar imrobbija fil-gaġeġ. It-tieni għandu x’jaqsam mar-riskju għat-tnissil fil-gaġeġ b’suċċess li jista’ jiġi minħabba n-nuqqas ta’ diversità ġenetika fl-għasafar imrobbija fil-gaġeġ. Dawn iż-żewġ raġunijiet fundamentali huma riflessi fid-domandi li l-Conseil d’État tal-Belġju rrefera lill-Qorti tal-Ġustizzja biex jiġu interpretati82.

3.4.6 Bażikament, il-Qorti ċaħdet l-ewwel linja ta’ argument, iżda, b’diversi

kwalifiki, aċċettat il-possibbiltà ta’ derogi biex jittrattaw il-problemi tal-konsangwinità83.

3.4.7 Meta analizzat il-kwistjoni ta’ soluzzjonijiet oħra, il-Qorti nnotat li l-

azzjonijiet li għandhom ikunu permessi taħt id-deroga (f’dan il-każ, il-qabda ta’ l-għasafar salvaġġi għal skop ta’ rikreazzjoni) kienu eżempju ta’ "użu ġudizzjuż", u għalhekk kienu fost ir-raġunijiet eżawrijenti li jsawru t-tieni kundizzjoni msemmija fil-Kawża C-118/94, (ara l-paragrafu 3.3.2 t’aktar ‘il

82 Il-mistoqsijiet magħmula lill-Qorti kienu dawn li ġejjin: "1. L-Artikoli 5, 9 u 18 tad-Direttiva 79/409/KEE tat-2 ta’ April 1979 dwar il-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi jippermettu lil Stat Membru biex iqis, fuq bażi ta’ tnaqqis u tul perjodu speċifiku, il-fatt li l-projbizzjoni li jinqabdu l-għasafar għal skopijiet ta’ rikreazzjoni tista’ ġġiegħel lil numru ta’ dilettanti biex ibiddlu t-tagħmir tagħhom u jabbandunaw ċerti drawwiet meta l-Istat jagħraf li t-tnissil huwa possibbli iżda s’issa mhux vijabbli fuq skala wiesgħa għal dik ir-raġuni? 2. L-Artikoli 5, 9 u 18 tad-Direttiva 79/409/KEE jippermettu lill-Istati Membri, u jekk iva sa liema punt, li jawtorizzaw il-qabda ta’ għasafar li jgħixu b’mod naturali fl-istat salvaġġ fit-territorju ta’ l-Ewropa bil-ħsieb li jittaffew, fit-tnissil ta’ l-għasafar għal skopijiet ta’ rikreazzjoni, il-problemi tal-konsangwinità li jistgħu jirriżultaw minn ħafna tgħammir endoġenu?’ 83 Il-Qorti wieġbet hekk għal dawn id-domandi: "1. Id-Direttiva tal-Kunsill 79/409/KEE tat-2 ta’ April 1979 dwar il-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi, u l-aktar l-Artikolu 9(1)(c) tagħha, trid tkun interpretata bħala li tfisser li Stat Membru ma jistax, fuq bażi ta’ tnaqqis u għal perjodu limitat, jawtorizza l-qabda ta’ ċerti speċijiet imħarsa biex id-dilettanti ta’ l-għasafar ikunu jistgħu jkattru l-guvi tagħhom, fejn it-tnissil u r-riproduzzjoni ta’ dawk l-ispeċijiet maqbuda huma possibbli iżda s’issa għadhom mhumiex vijabbli fuq skala wiesgħa minħabba l-fatt li ħafna dilettanti jistgħu jkunu mġiegħla jibdlu t-tagħmir u d-drawwiet tagħhom. 2. L-awtoritajiet nazzjonali huma awtorizzati taħt id-Direttiva 79/409, u l-aktar taħt l-Artikolu 9(1)(c) tagħha, li jippermettu l-qabda ta’ speċijiet imħarsa bil-ħsieb li jittaffew, fit-tnissil ta’ l-għasafar għal skopijiet ta’ rikreazzjoni, il-problemi tal-konsangwinità li jistgħu jiġu minn ħafna tgħammir endoġenu, bil-patt u kondizzjoni li ma jkun hemm l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti oħra, waqt li huwa mifhum li n-numru ta’ għasafar li jistgħu jinqabdu jrid ikun iffissat għal-livell ta’ dak li huwa pprovat b’mod oġġettiv li huwa neċessarju biex jipprovdi soluzzjoni għal dawk il-problemi, bla ħsara dejjem għall-osservanza ta’ l-ogħla limitu possibbli ta’ `numri żgħar’ li jissemmew f’dik id-dispożizzjoni."

49

fuq), i.e. deroga trid tkun ibbażata fuq mill-inqas waħda mir-raġunijiet elenkati b’mod eżawrijenti fl-Artikolu 9(1)(a), (b) u (c)84. Dan jenfasizza r-relazzjoni bejn il-kwistjoni ta’ soluzzjonijiet sodisfaċenti oħra u r-raġunijiet għad-deroga. F’termini prattiċi, ftit li xejn hemm skop li tkun eżaminata l-kwistjoni ta’ soluzzjonijiet oħra jekk l-azzjonijiet ikkonċernati bid-deroga ma jaqgħux fi ħdan l-ambitu ta’ l-Artikolu 9(1)(a) sa (c).

3.4.8 Il-Qorti osservat li, fiċ-ċirkustanzi speċifiċi tal-każ, kien hemm soluzzjoni oħra

għall-qabda ta’ għasafar salvaġġi taħt id-deroga, jiġifieri t-tnissil bl-użu esklussiv ta’ għasafar maqbuda.

3.4.9 Il-Qorti, imbagħad, eżaminat jekk din is-soluzzjoni l-oħra setgħetx titqies

bħala waħda sodisfaċenti, waqt li nnotat: "20 F’dawk iċ-ċirkustanzi, it-tnissil u r-riproduzzjoni fil-gaġeġ jistgħu jitqiesu bħala li ma jsawrux `soluzzjoni sodisfaċenti oħra’ biss jekk jiġi stabbilit li, li kieku ma kienx għall-qabda ta’ l-għasafar fl-ambjent naturali tagħhom, dawk l-attivitajiet ma setgħux jitkattru. 21 Għalhekk, il-fatt li t-tnissil u r-riproduzzjoni ta’ l-ispeċijiet kkonċernati meta miżmuma fil-gaġeġ għadhom mhumiex vijabbli fuq skala wiesgħa minħabba t-tagħmir u d-drawwiet akkaniti tad-dilettanti ta’ l-għasafar, drawwiet li, barra dan, kienu mħeġġa minn regoli lokali li jidderogaw mill-iskema ġenerali tad-Direttiva, mhuwiex fih innifsu wieħed li jitfa’ dubju fuq in-natura sodisfaċenti tas-soluzzjoni alternattiva għall-qabda ta’ l-għasafar fl-ambjent naturali tagħhom." 3.4.10 Minn din is-silta, kif ukoll mir-rimarki ta’ l-Avukat Ġenerali jidher biċ-ċar li,

fejn teżisti soluzzjoni oħra, kwalunkwe argument li mhix "sodisfaċenti" jrid ikun b’saħħtu u qawwi. Kif osserva l-Avukat Ġenerali: "Il-karatteristika essenzjali li torbot tal-paragrafi (a), (b) u (c) ta’ l-Artikolu 9.1 hija li projbizzjoni stabbilita fid-Direttiva fl-interessi tal-ħarsien ta’ l-għasafar jista’ jkollha ċċedi postha għal rekwiżiti oħra; deroga taħt din id-dispożizzjoni, għalhekk, tista’ tkun biss l-aħħar espedjent. F’dan il-kuntest it-terminu `sodisfaċenti’ jista’ jiġi interpretat bħala li jfisser soluzzjoni li ssolvi l-problema partikolari li jkunu qed jiffaċċjaw l-awtoritajiet nazzjonali, u li fl-istess ħin tirrispetta kemm jista’ jkun il-projbizzjonijiet stabbiliti fid-Direttiva; deroga għandha titħalla biss fejn l-ebda soluzzjoni oħra, li ma tinvolvix li jitwarrbu dawn il-projbizzjonijiet, ma tkun tista’ tiġi adottata."

3.4.11 Għalhekk huwa ċar li soluzzjoni oħra ma tistax titqies bħala waħda mhux

sodisfaċenti sempliċement għaliex din tista’ toħloq inkonvenjent ikbar għal jew iġġiegħel ikun hemm bidla fl-imġiba tal-benefiċjarji tad-deroga. L-Avukat Ġenerali jirrimarka: "Hija fin-natura tal-ħarsien ambjentali li ċerti kategoriji

84 Ir-raġunament tal-Qorti jinkludi dan li ġej: "15 L-ewwel għandu jkun innotat li l-Qorti kellha l-fehma, fil-paragrafu 38 tas-sentenza tagħha fil-Każ 262/85 il-Kummissjoni v l-Italja [1987] ECR 3073, li l-qabda u l-bejgħ ta’ għasafar salvaġġi bil-ħsieb li dawn jinżammu bħala għasafar tat-taħrik ħajjin jew għal skopijiet ta’ rikreazzjoni f’fieri u fi swieq jistgħu jikkostitwixxu użu ġudizzjuż awtorizzat bl-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva. 16 Għalhekk, ma jistax ikun eskluż li l-qabda ta’ ċerti speċijiet imħarsa għal skopijiet ta’ rikreazzjoni, bħall-qabda maħsuba biex permezz tagħha d-dilettanti jkunu jistgħu jkattru l-guvi tagħhom, tista’ tikkostitwixxi wkoll użu ġudizzjuż fit-tifsira ta’ l-Artikolu 9(1)(c)."

50

ta’ persuni jistgħu jkunu meħtieġa jibdlu l-imġiba tagħhom fl-interess ta’ kulħadd; f’dan il-każ, l-abolizzjoni, bħala konsegwenza tad-Direttiva, ta’ `tenderie’ jew `il-qabda ta’ għasafar għal skopijiet ta’ rikreazzjoni’, li l-Belġju ħadem kemm felaħ biex jiddefendi fir-ratifikazzjoni tal-Konvenzjoni ta’ Berna, hija eżempju wieħed. Li attivtajiet bħal dawn jistgħu jkunu `ta’ l-antenati’ jew inkella jifformaw parti minn xi `tradizzjoni storika u kulturali’ mhuwiex biżżejjed biex tiġi ġġustifikata deroga mid-Direttiva."

3.4.12 Mill-banda l-oħra, l-ammissjoni kawta 85 mill-Qorti dwar il-possibbiltà ta’

deroga bbażata fuq ir-riskju tal-konsangwinità turi li, taħt ċerti ċirkustanzi, il-kundizzjoni li m’hemmx soluzzjoni sodisfaċenti oħra tista’ tintlaħaq. L-Avukat Ġenerali josserva86: "Id-determinazzjoni dwar jekk teżistix soluzzjoni sodisfaċenti oħra f’sitwazzjoni reali partikolari hija, mingħajr dubju, kwistjoni għall-qorti nazzjonali. Fil-fehma tiegħi, determinazzjoni bħal din għandha tkun mibnija fuq fatturi li jistgħu jkunu verifikati b’mod oġġettiv, bħalma huma l-kunsiderazzjonijiet xjentifiċi u tekniċi ssuġġeriti mill-Kummissjoni." F’dan l-isfond, jidher raġonevoli li wieħed jiddikjara, bħala asserzjoni ġenerali, li kwalunkwe determinazzjoni li soluzzjoni oħra mhix sodisfaċenti għandha tkun ibbażata fuq fatturi li jistgħu jkunu vverifikati b’mod oġġettiv, u li jeħtieġ tingħata attenzjoni speċjali għall-evalwazzjoni xjentifika u teknika tagħhom. Fil-Kawża C-79/03 87 , il-Qorti ffokat fuq dawk il-fatturi sabiex tivvaluta l-kompatibbiltà tad-derogi mogħtija għall-kaċċa permezz ta’ zkuk bil-kolla ta’ l-għasafar fil-Komunità Spanjola ta’ Valencia. Jidher li l-argumenti bbażati fuq "tradizzjoni b’għeruq b’saħħithom" ta’ prattiki ta’ kaċċa mhumiex biżżejjed sabiex tkun iġġustifikata l-ħtieġa għad-derogi 88 . Barra minn hekk, fis-sentenza tagħha tas-16 ta’ Ottubru 2003, il-Qorti ħadet linja rigoruża fejn għandha x’taqsam il-“ħtieġa” u l-“għan” tad-deroga89. Ta’ min jinnota punt finali mid-deċiżjoni fil-Kawża C-10/9690 - il-ħtieġa li deroga tkun limitata sal-punt meħtieġ biex tkun solvuta l-problema indirizzata. Għalhekk, waqt li jista’ ma jkun hemm l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti oħra għar-riskju tal-konsangwinità ħlief il-qabda ta’ numru addizzjonali ta’ għasafar salvaġġi, in-

85 L-attenzjoni tal-Qorti tidher fis-silta li ġejja: "25 Imbagħad wieħed irid iżomm f’moħħu li, kif diġà kien indikat fil-paragrafu 17 ta’ din is-sentenza, deroga mill-Artikolu 5(a) tad-Direttiva tista’ tingħata biss jekk m’hemmx soluzzjoni sodisfaċenti oħra. B’mod speċjali, dik il-kondizzjoni ma tintlaħaqx li kieku kien possibbli li jittaffew il-problemi tal-konsangwinità bil-kooperazzjoni u bl-iskambji ta’ l-għasafar bejn l-istabbilimenti tat-tnissil." 86 L-opinjoni ta’ l-Avukat Ġenerali s-Sur Fennelly mogħtija fis-7 ta’ Novembru 1996, Ligue royale belge pour la protection des oiseaux ASBL u Société d’études ornithologiques AVES ASBL vs Région Wallonne, il-Kawża C-10/96, il-paragrafu 39. 87 Is-sentenza tad-9 ta’ Diċembru 2004, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-79/03, ECR 2004, p.11619. 88 Is-sentenza tad-9 ta’ Diċembru 2004, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-79/03, ECR 2004, p.11619, il-paragrafu 27. 89 Is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux u oħrajn vs Premier ministre u Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02, il-paragrafu 16. Il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat dan il-metodu fis-sentenzi li ġejjin: is-sentenza tad-9 ta’ Ġunju 2005, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-135/04, ECR 2005, p.5261, il-paragrafu 19 u s-sentenza tal-15 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja, il-Kawża C-344/03, ECR 2005, p.11033, paragrafu 33. 90 Is-sentenza tat-12 ta’ Diċembru 1996, Ligue royale belge pour la protection des oiseaux ASBL u Société d’études ornithologiques AVES ASBL vs Région Wallonne, il-Kawża C-10/96, ECR 1996, p. 6775.

51

numru ta’ għasafar involuti għandu jkun "iffissat għal-livell ta’ dak li jkun ippruvat li b’mod oġġettiv huwa meħtieġ biex tkun provduta soluzzjoni għal dawk il-problemi". Din il-limitazzjoni hija distinta mil-limitazzjoni tan-"numri żgħar" fl-Artikolu 9(1)(c), għalkemm il-limitazzjoni għal numri żgħar trid tkun osservata bħala “limitu” ġenerali.

"M’HEMMX SOLUZZJONI SODISFAĊENTI OĦRA" FEJN GĦANDHA X’TAQSAM IL-KAĊĊA 3.4.13 Tqum domanda bażika dwar jekk, bħala kwistjoni ta’ liġi u fatt, din il-

kundizzjoni qattx tista’ tintlaħaq fejn għandha x’taqsam il-kaċċa, speċjalment fejn għandhom x’jaqsmu l-estensjonijiet proposti għall-istaġuni tal-kaċċa. Fil-każ ta’ kaċċa għal skop ta’ rikreazzjoni, din id-domanda hija marbuta mill-qrib mal-kwistjoni dwar jekk kaċċa bħal din tistax tiqies bħala “użu ġudizzjuż” għall-finijiet ta’ l-Artikolu 9(1)(c). Il-Qorti tal-Ġustizzja tat kjarifikazzjoni fis-sentenza tagħha fil-Kawża C-182/02 il-Ligue pour la protection des oiseaux u Oħrajn91, li saret evidenti minn referenza preliminari tal-Conseil d’État ta’ Franza. Wara li kkonfermat li l-kaċċa għal skop ta’ rikreazzjoni tista’ tikkostitwixxi “użu ġudizzjuż” (ara t-taqsima 3.5 t’aktar ‘l isfel), il-Qorti ddikjarat li deroga taħt l-Artikolu 9(1)(c) tista’ tingħata biss fejn m’hemm l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti oħra.

3.4.14 Il-Qorti ma ddeskrivietx fit-tul taħt liema ċirkustanzi l-kaċċa għal skop ta’

rikreazzjoni tista’ tilħaq il-kundizzjoni ta’ li “m’hemmx soluzzjoni sodisfaċenti oħra”. Madankollu, fil-paragrafu 16 tas-sentenza, il-Qorti pprovdiet kjarifikazzjoni importanti, waqt li nnotat li din il-kundizzjoni

“ma tistax titqies li tkun intlaħqet meta l-perjodu tal-kaċċa taħt deroga jaħbat, mingħajr l-ebda ħtieġa, ma’ perjodi li fihom id-Direttiva għandha l-għan li tipprovdi ħarsien partikolari (ara, għal dak il-għan, il-Kummissjoni vs l-Italja, il-paragrafu 39). M’għandu jkun hemm l-ebda ħtieġa bħal din jekk l-għan uniku tad-deroga li tawtorizza l-kaċċa kellu jkun li jittawlu l-perjodi tal-kaċċa għal ċerti speċijiet ta’ għasafar f’territorji li dawn ikunu jiffrekwentaw diġà matul il-perjodi tal-kaċċa ffissati skond l-Artikolu 7 tad-Direttiva.”

3.4.15 Ir-referenza għall-“ħtieġa” u għall-“għan” ta’ deroga tenfasizza, kif tagħmel is-sentenza tal-Kawża C-10/9692, l-importanza li jintwera li hemm raġunijiet konvinċenti li jiġġustifikaw deroga. Dan il-metodu ġie kkonfermat mis-sentenzi tal-Qorti tal-Ġustizzja li ġejjin fejn għandhom x’jaqsmu l-kaċċa tat-tuduni fil-provinċja Spanjola ta’ Guipúzco 93 u l-kaċċa fir-Rebbiegħa fil-Finlandja94.

91 Is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux et vs Premier ministre u Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02. 92 Is-sentenza tat-12 ta’ Diċembru 1996, Ligue royale belge pour la protection des oiseaux ASBL u Société d’études ornithologiques AVES ASBL vs Région Wallonne, il-Kawża C-10/96, ECR 1996, p.6775. 93 Is-sentenza tad-9 ta’ Ġunju 2005, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-135/04, ECR 2005, p.5261, il-paragrafu 19. 94 Is-sentenza tal-15 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja, il-Kawża C-344/03, ECR 2005, p.11033, il-paragrafu 33.

52

3.4.16 Barra minn hekk, it-tieni sentenza kkwotata teskludi b’mod espliċitu l-possibbiltà ta’ deroga fejn l-għan uniku huwa li jittawwal l-istaġun tal-kaċċa għall-għasafar salvaġġi li huma disponibbli biex jiġu kkaċċjati matul staġun tal-kaċċa normali. Il-Qorti uriet li lesta twettaq verifika “ta’ opportunità” (contrôle d’opportunité)95 għall-għoti ta’ derogi.

3.4.17 Fil-Kawża C-344/03, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet ukoll li l-kaċċa fil-Ħarifa

jew fir-Rebbiegħa ta’ speċijiet oħra preżenti "minflok" ma tistax titqies bħala soluzzjoni sodisfaċenti oħra fit-tifsira ta’ l-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva. Skond il-Qorti, "tali soluzzjoni tista’ tneħħi, anki jekk biss parzjalment, mis-sinifikat ta’ tali dispożizzjoni, peress li hija tippermetti li f’ċerti territorji titwaqqaf il-kaċċa ta’ speċi partikolari ta’ għasafar, anki jekk il-kaċċa f’numri żgħar tista’, b’mod ipotetiku, ma tpoġġix f’periklu ż-żamma tal-populazzjonijiet tagħhom fuq livell sodisfaċenti u, għaldaqstant, tikkostitwixxi użu meqjus ta’ dawn l-ispeċi (ara, f’dan is-sens, is-sentenza Ligue pour la protection des oiseaux et , iċċitata iktar ‘il fuq, punt 17). Barra minn hekk, ħlief jekk jiġi kkunsidrat li l-ispeċi kollha ta’ għasafar huma ekwivalenti fir-rigward tal-kaċċa, l-imsemmija soluzzjoni hija, f’kull każ, sors ta’ inċertezza legali peress li l-bażi li fuqu jista’ jiġi kkunsidrat li l-kaċċa ta’ speċi partikolari tista’ tiġi ssostitwita bil-kaċċa ta’ speċi oħra ma tirriżultax mil-leġiżlazzjoni applikabbli"96.

FATTURI LI JISTGĦU JKUNU VVERIFIKATI B’MOD OĠĠETTIV U KUNSIDERAZZJONIJIET XJENTIFIĊI U TEKNIĊI 3.4.18 Fid-dawl tad-deċiżjoni tal-Qorti fil-Kawża C-182/0297, jeħtieġ li jiġi eżaminat

jekk hemmx ħtiġiet - jew, biex jintużaw espressjonijiet li jinstabu fl-Opinjoni ta’ l-Avukat Ġenerali fil-Kawża C-10/96, fatturi li jistgħu jiġu vverifikati b’mod oġġettiv u kunsiderazzjonijiet xjentifiċi u tekniċi 98 - li għandhom jiġġustifikaw id-derogi għall-kaċċa fuq il-bażi li m’hemmx soluzzjoni oħra sodisfaċenti għal sitwazzjoni speċifika.

• Il-Kaċċa b’ġustifikazzjoni li mhix ta’ rikreazzjoni 3.4.19 Huwa ġeneralment aċċettat li, barra l-istaġun tal-kaċċa awtorizzat taħt l-

Artikolu 7, ċerti speċijiet ta’ għasafar li jistgħu jiġu ikkaċċjati jistgħu jipperikolaw l-interessi msemmija fl-Artikolu 9(1)(a). Huwa ġeneralment aċċettat ukoll li, biex ikunu salvagwardjati dawn l-interessi, xi drabi jista’ ma jkunx hemm soluzzjoni sodisfaċenti oħra ħlief il-qerda ta’ l-għasafar. F’dan il-kuntest, jista’ jidher raġonevoli li l-użu tal-kaċċa jservi bħala mezz leġittimu

95 Eżami dwar jekk, f’sett speċifiku ta’ ċirkustanzi, deroga hiex ġustifikata. 96 Is-sentenza tal-15 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja, il-Kawża C-344/03, ECR 2005, p.11033, il-paragrafu 44. 97 Is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux et vs Premier ministre u Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02. 98 L-Opinjoni ta’ l-Avukat Ġenerali s-Sur Fennelly mogħtija fis-7 ta’ Novembru 1996, Ligue royale belge pour la protection des oiseaux ASBL et Société d’études ornithologiques AVES ASBL vs Région Wallonne, il-Kawża C-10/96, il-paragrafu 39.

53

biex ikunu salvagwardjati l-interessi msemmija fl-Artikolu 9(1)(a). Mingħajr dubju, f’dan il-każ, il-kaċċa sservi għan li mhux ta’ rikreazzjoni (i.e. il-prevenzjoni tal-ħsara).

3.4.20 L-ispeċijiet li għalihom jirreferi l-Artikolu 9(1)(a) kultant jissejħu ‘speċijiet ta’

ħsara’. Il-ġustifikazzjonijiet għall-kontroll tagħhom jinkludu ‘biex tkun evitata ħsara serja lill-uċuh tar-raba’, lill-bhejjem, lill-foresti, lill-meded ta’ l-ilma maħsuba biex jinqabdu l-ħut għal skopijiet kummerċjali u lill-ilma’ kif ukoll ‘għall-ħarsien tal-flora u tal-fawna’. L-ewwel ġustifikazzjoni b’mod speċjali għandha x’taqsam ma’ għadd kbir ta’ speċijiet, inklużi l-membri tal-Corvidae, Columbidae, Sturnidae, Laridae u Anseridae 99 . Ħafna mill-ispeċijiet ikkonċernati huma mifruxa u relattivament abbundanti u jitqiesu li għandhom stat ta’ ħarsien favorevoli (ara l-Figura 5 għall-kunsiderazzjoni).

• Il-Kaċċa għal għanijiet ta’ rikreazzjoni 3.4.21 Fejn għandha x’taqsam il-kaċċa għal skop ta’ rikreazzjoni, għandu jidher

raġonevoli li wieħed iqis li, f’termini ta’ fatturi li jistgħu jkunu vverifikati b’mod oġġettiv u ta’ kunsiderazzjonijiet xjentifiċi u tekniċi, is-sejbiet ta’ l-Analiżi tal-Koinċidenza (ara l-Kapitolu 2) huma rilevanti.

3.4.22 Diġà kien innotat mill-Analiżi tal-Koinċidenza li, sa ċertu punt, il-kaċċa hija

awtorizzata f’ċerti Stati Membri matul perjodi li huma preklużi taħt l-Artikolu 7(4), biex b’hekk jeħtieġ li jittieħdu passi biex ikun żgurat l-allinjament ta’ l-istaġuni tal-kaċċa mar-rekwiżiti tad-Direttiva.

3.4.23 L-ewwel reazzjoni primarja għandha, mingħajr dubju, tkun li tiġi żgurata l-

konformità ma’ l-Artikolu 7(4). B’hekk ikun hemm konsistenza mat-tieni sentenza tal-paragrafu 16 tas-sentenza tal-Kawża C-182/02100.

3.4.24 Id-domanda li mbagħad tinqala’ hija jekk hemmx fatturi li jkunu jixirqilhom

kunsiderazzjoni dwar l-ambitu għad-derogi fejn għandhom x’jaqsmu l-koinċidenzi. Jista’ jidher li, f’ċerti każijiet, il-koinċidenzi jistgħu jkunu korrelati ma’ numru ta’ fatturi bijoloġiċi u ta’ ħarsien u jista’ jkun hemm argumenti dwar għaliex jista’ jixirqilhom jitqiesu bħala fatturi li possibbilment jistgħu jkunu vverifikati b’mod oġġettiv. Waqt li dawn il-fatturi jeħtieġ ikunu eżaminati speċi bi speċi, jitfaċċaw diversi kategoriji wesgħin ta’ koinċidenza, li jeħtieġ li jitqiesu. Għal speċijiet jew popolazzjonijiet individwali, jistgħu japplikaw fl-istess waqt aktar minn kategorija waħda differenti.

99 Din il-kategorija tapplika wkoll għall-ispeċijiet li mhumiex elenkati fl-Anness II, bħalma huwa l-margun Phalacrocorax carbo. 100 Is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux et vs Premier ministre et Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02. Biex ikun ivvalutat jekk Franza kinitx illimitat id-deroga għal każijiet li fihom ma kien hemm l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti oħra, il-Qorti eżaminat jekk kienx meħtieġ li l-perjodu tal-kaċċa taħt deroga jikkoinċidix, għalxejn, ma’ perjodi li fihom id-Direttiva ta’ l-Għasafar għandha l-għan li tipprovdi ħarsien partikolari. Skond il-Qorti, “ma jkunx hemm l-ebda ħtieġa bħal din jekk l-għan waħdieni tad-deroga li tawtorizza l-kaċċa kellu jkun li jestendi l-perjodi tal-kaċċa għal ċerti speċijiet ta’ għasafar f’territorji li diġà jiffrekwentaw matul il-perjodi tal-kaċċa, liema perjodi huma ffissati skond l-Artikolu 7 tad-Direttiva.”

54

3.4.25 Għandu jkun enfasizzat li meta jitqiesu dawn il-fatturi għall-għan ta’

possibbilitajiet ta’ deroga ta’ l-Artikolu 9(1), se jkun dejjem meħtieġ li jitwettaq eżami dettaljat tal-popolazzjonijiet ta’ l-ispeċijiet u li ċ-ċirkustanzi jingħataw attenzjoni partikolari. Barra minn hekk, jeħtieġ li jerġa jkun enfasizzat għal darb’oħra li d-derogi huma maħsuba biex jindirizzaw sitwazzjonijiet eċċezzjonali u li l-fatturi msemmija m’għandhomx jitqiesu bħala li qed jiġġustifikaw estensjoni ġenerali u sistematika tal-perjodi tal-kaċċa għall-konvenzjenza ġenerali. Qabel ma tingħata kwalunkwe deroga, għandha ssir valutazzjoni każ b’każ u bbażata fuq evidenza xjentifika ċara. Dan il-metodu huwa skond il-ġurisprudenza rilevanti tal-Qorti101.

Biex wieħed ikun jista’ jirrifletti aħjar dwar il-kwistjoni, aktar ‘l isfel qed ikunu deskritti fil-qosor numru ta’ sitwazzjonijiet possibbli. Għandu jiġi enfasizzat li l-preżentazzjoni ta’ dawn is-sitwazzjonijiet ma timplikax li l-Kummissjoni taċċetta li dawn jikkostitwixxu raġunijiet għal deroga. • L-ispeċijiet li għalihom il-kaċċa tista’ ma tkunx prattika jew xierqa matul partijiet

sinifikanti tal-perjodu normali 3.4.26 Pereżempju, għal ċerti speċijiet li jgħixu fi klimi kesħin, jista’ ma jkunx

prattiku jew xieraq li l-kaċċa titħalla ssir matul perjodi kesħin ta’ tensjoni fiżjoloġika mtawla. Eżempji jistgħu jinkludu speċijiet tal-familja tal-Faġan tal-muntanja Tetraonidae li jgħixu f’ambjenti muntanjużi. Mil-lat ta’ ħarsien ikun inqas ta’ ħsara għal dawn l-ispeċijiet li jkun hemm ċertu ammont limitat ta’ kaċċa matul perjodi mhux tal-kaċċa milli matul staġun normali tal-kaċċa102. Madankollu, kwalunkwe kunsiderazzjoni li tingħata lil din il-kwistjoni għandha tqis b’mod sħiħ il-ħtiġiet li l-ispeċijiet jkollhom matul Sajf pjuttost qasir biex ikunu żgurati riproduzzjoni, ħrif u tħejjijiet ta’ suċċess għax-Xitwa, u tkun ibbażata fuq evidenza xjentifika ċara. Barra minn hekk, is-sentenza tal-Kawża C-182/02 tagħmilha ċara li estensjoni għall-għan waħdieni li jittawwal l-istaġun tal-kaċċa hija kontra l-liġi.

• Speċijiet li jistgħu ma jkunux disponibbli f’partijiet tal-kamp ta’ azzjoni matul il-

parti l-kbira tal-perjodu normali tal-kaċċa 3.4.27 In-nuqqas ta’ speċijiet f’reġjuni partikolari matul il-perjodi normali tal-kaċċa

minħabba l-mod kif issir il-passa jista’ jkun ukoll fattur li għandu jitqies. Fis-sentenza tagħha tal-Kawża C-182/02103 il-Qorti ma eskludietx il-possibbiltà ta’ kaċċa taħt deroga barra l-perjodi normali ffissati skond l-Artikolu 7. Din il-kaċċa tista’ tkun awtorizzata f’“territorji” li ma jintużawx mill-għasafar matul il-perjodu normali tal-kaċċa.

101 Ara b’mod partikolari s-sentenzi li ġejjin ta’: is-sentenza tas-7 ta’ Marzu 1996, Associazione Italiana per il WWF et vs Regione Veneto, il-Kawża C-118/94, ECR 1996, p.1223, il-paragrafu 21; is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux et vs Premier ministre et Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02, il-paragrafi 13-19. 102 F’ċerti Stati Membri teżisti sospensjoni statutorja għall-kaċċa matul perjodi mtawla ta’ temp kiesaħ. 103 Is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux et vs Premier ministre et Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02, il-paragrafu 16.

55

3.4.28 L-identifikazzjoni tat-territorji li għalihom jistgħu jkunu applikati dawn id-derogi għandha ssir fuq skala li tkun relatata mal-moviment u mad-distribuzzjoni ta’ l-ispeċijiet konċernati. Għandha tinkludi wkoll kunsiderazzjoni ta’ l-opportunitajiet biex ikunu kkaċċjati speċijiet partikolari f’reġjun partikolari. L-għoti ta’ derogi fuq il-bażi ta’ nuqqas ta’ speċijiet mit-territorji ‘lokali’ f’reġjun fejn speċijiet bħal dawn ikunu preżenti matul il-perjodu normali tal-kaċċa ma jkunx xieraq. Din il-linja ġiet ikkonfermata wkoll mill-Qorti tal-Ġustizzja fil-Kawża C-135/04, fejn għandha x’taqsam il-kaċċa tat-tuduni fil-provinċja Spanjola ta’ Guipúzcoa104.

3.4.29 Kwalunkwe deroga bħal din tkun teħtieġ tiġi vvalutata każ b’każ. Għal ċerti

speċijiet tal-passa li ma jqattgħux ix-Xitwa fi Stat Membru jista’ jkun hemm, b’mod konsistenti, opportunitajiet tajbin biex f’dawn it-territorji jkun hemm staġun tal-kaċċa waqt li l-ispeċi tkun għaddejja bil-passa ta’ wara r-riproduzzjoni. Dan huwa fattur importanti fi kwalunkwe kunsiderazzjoni biex jitħallew staġuni tal-kaċċa barra l-perjodi permissibbli normali..

3.4.30. Fil-Kawża C-344/03, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet dwar il-kwistjoni tal-

permissibilità ta’ għasafar tal-kaċċa waqt il-passa ta’ qabel in-namra u l-kundizzjonijiet li għandhom japplikaw 105 . Il-kawża kienet tikkonċerna l-ispeċijiet li ġejjin: l-edredun (Somateria mollissima), il-brajmla ta’ l-għajn (Bucephala clangula), is-serra (Mergus serrator), is-serra prima (Mergus merganser), il-velvet scoter (Melanitta fusca) u l-brajmla tat-toppu (Aythya fuligula). Il-Qorti vvalutat is-sitwazzjoni, speċi speċi, sabiex tivverfika jekk l-uniku skop tad-deroga kienx li jiġu estiżi l-istaġuni tal-kaċċa għal dawk l-ispeċijiet f’territorji li diġà jiffrekwentaw matul l-istaġuni tal-kaċċa ffissati skond l-Artikolu 7 tad-Direttiva. Fuq il-bażi ta’ l-evidenza xjentifika disponibbli, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonkludiet li dawk l-ispeċijiet jistgħu jiġu kkaċċjati anki fil-Ħarifa u ddeċidiet li d-deroga ma kinitx konformi mal-kundizzjoni li ma jkun hemm l-ebda soluzzjoni sodisfaċenti oħra.

• L-ispeċijiet b’perjodi mtawla (ta’ qabel in-namra u) tar-riproduzzjoni 3.4.31 Din il-kategorija tirreferi għal numru ta’ speċijiet relattivament żgħir li

għandhom perjodi ta’ tnissil twal u li matulhom dawn diversi tqegħid ta’ bajd. Dan jista’ jkun imwaħħad ma’ perjodu ta’ passa ta’ qabel in-namra, għalkemm kemm idum il-perjodu tat-tnissil huwa l-iktar fattur sinifikanti. Eżempji jinkludu l-Anas platyrhynchos, l-Aythya fuligula, il-Columba palumbus, l-iStreptopelia decaocto. Din il-kategorija tapplika l-aktar għall-aħħar żewġ speċijiet. Minkejja l-fatt li t-Tudun Columba palumbus u l-Ħamiema tal-Barr (ukoll il-Gamiema tal-Kullar) Streptopelia decaocto għandhom staġuni tat-tnissil ta’ iktar minn 6-8 xhur, il-qofol ta’ l-attività tat-tnissil hija ta’ iktar minn xahrejn106. Ħafna minn dawn l-ispeċijiet huma kotrana sew u għandhom stat ta’ ħarsien favorevoli (ara l-Figura 5 għall-kunsiderazzjoni).

104 Is-sentenza tad-9 ta’ Ġunju 2005, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-135/04, ECR 2005, p.5261, il-paragrafi 20-22. 105 Is-sentenza tal-15 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja, il-Kawża C-344/03, ECR 2005, p.11033, il-paragrafi 29-46. 106 Skond studju ta’ R.K. Murton (Bird Study (Studju dwar l-għasafar), 5, 157-183. 1958) it-tnissil laħaq il-milja tiegħu mill-aħħar ta’ Lulju sa l-aħħar ta’ Settembru. Studju Olandiż wera li l-iktar

56

3.4.32 Għall-parti l-kbira ta’ dawn l-ispeċijiet, it-tqegħid ta’ bajd tassew tard ikunu t-

tieni jew it-tielet, jew anki tqegħid ta’ sostituzzjoni. B’mod ġenerali, il-vijabilità ta’ flieles li jitwieldu tard hija probabbilment baxxa ħafna minħabba l-kundizzjonijiet klimatiċi tal-Ħarifa u n-nuqqas ta’ żmien biex jiżviluppaw u jakkumulaw kif xieraq ikel biżżejjed qabel ix-Xitwa. F’ċirkustanzi bħal dawn, jistgħu jipprovdu kontribuzzjoni żgħira għall-irkupru ġenerali tal-popolazzjoni. Madankollu, il-produzzjoni tat-tqegħid ta’ bajd tard tista’ tkun marbuta wkoll mad-disponibilità ta’ provvista abbundanti ta’ ikel f’dan iż-żmien, u għalhekk tirrappreżenta kontribuzzjoni sinifikanti għall-popolazzjoni. Pereżempju, is-suċċess tat-tnissil tal-Ħamiem tal-Barr fil-Lvant tal-Ġermanja żdied fl-istaġun kollu minn 32% f’Marzu għal 70% f’Awwissu-Ottubru. Għalhekk, jidher li huwa meħtieġ li tkun iddeterminata l-importanza tat-tnissil bikri u tard għas-suċċess ġenerali tal-popolazzjoni.

3.4.33 Uħud mill-perjodi twal ta’ tnissil jistgħu jkunu marbuta ma’ inflwenzi tal-

bniedem (eż. id-disponibilità ta’ ċereali bħala ikel tard għall-Columbus palumbus fir-Renju Unit u fl-Olanda107). L-istaġun imtawwal tat-tnissil tal-Kuluvert, Anas platyrhynchos, f’ċerti nħawi jista’ jkun relatat mal-preżenza ta’ razez domestiċi li jintgħażlu għal staġuni twal ta’ tnissil108. Dan juri l-fatt li fatturi artifiċjali li ġejjin mill-bniedem jistgħu jimponu rwieħhom fuq il-mod bijoloġiku kif isiru l-affarijiet u jħawduh billi jitwalu l-perjodi tar-riproduzzjoni.

3.4.34 Is-sitwazzjoni għall-Anas platyrhynchos 109 u għall-Columba palumbus, li

huma l-iktar speċijiet problematiċi f’ħafna Stati Membri, hija indikata fil-Figuri 6 u 7. Din turi li jekk wieħed jillimita l-istaġun tal-kaċċa għall-perjodi normali taħt l-Artikolu 7(4) għandu jwassal biex ikun eskluż sa 25 mill-35 perjodu ta’ għaxriet (i.e. perjodi ta’ 10 ijiem) fiċ-ċiklu annwali ta’ dawn l-ispeċijiet. Il-fatturi bijoloġiċi jwasslu għal staġun ta’ kaċċa li huwa 5 perjodi ta’ għaxart ijiem iqsar milli huwa l-każ għal bosta speċijiet oħra meqjusa bħala priża. Ma jidhrix li se jkun hemm bżonn għal ħtiġiet ta’ ħarsien li jitolbu tali restrizzjoni, ladarba n-numri għammiela u l-istat ta’ ħarsien tagħhom. Dawn l-

perjodu li fih kien hemm bejtiet bil-bajd seħħ bejn l-aħħar ta’ Awwisu u l-bidu ta’ Settembru (Bijlsma 1980). Birds of the Western Palearctic (‘L-Għasafar tar-reġjun bijoġeografiku li jinkludi l-Ewropa, il-kosta tal-Majjistral ta’ l-Afrika, l-Asja lejn it-Tramuntana tal-Muntanji Ħimalaja tal-Lvant’) (1985, 325): “Teżisti varjazzjoni kbira anki fi ħdan il-pajjiżi, b’għasafar li jgħixu fl-ibliet tal-Brittanja, pereżempju, ibejtu b’mod sinifikattiv qabel (mit-tieni nofs ta’ Frar) minn dawk li jgħixu fl-inħawi rurali (li jibdew fit-tieni nofs ta’ Marzu sat-tieni nofs ta’ April); l-għasafar ta’ l-ibliet ibidu l-bajd l-iktar bejn it-tieni nofs ta’ April u l-ewwel nofs ta’ Mejju, waqt li dawk li jgħixu fl-inħawi rurali bejn l-ewwel nofs ta’ Lulju sa l-ewwel nofs ta’ Settembru; id-differenzi jiġru minħabba d-disponibilità ta’ l-ikel (Murton 1958, Cramp, S. 1972. Ibis 114, 163-171).” Għall-ħamiema tal-barr BWP (1985, 350) jgħid biss “imtawwal fir-kamp ta’ azzjoni kollu.” 107 Murton (1958), Bijlsma (1980) 108 (Cramp, S u Simmons K.E.L, Birds of the Western Palearctic (‘L-Għasafar tar-reġjun bijoġeografiku li jinkludi l-Ewropa, il-kosta tal-Majjistral ta’ l-Afrika, l-Asja lejn it-Tramuntana tal-Muntanji Ħimalaja tal-Lvant’) 1977, 516). 109 L-istaġun imtawwal tat-tnissil tal-Kuluvert f’ċerti nħawi jista’ jkun relatat mal-preżenza ta’ razez domestiċi magħżula għal staġuni twal ta’ tnissil (Cramp, S u Simmons K.E.L. 1977. Birds of the Western Palearctic (‘L-Għasafar tar-reġjun bijoġeografiku li jinkludi l-Ewropa, il-kosta tal-Majjistral ta’ l-Afrika, l-Asja lejn it-Tramuntana tal-Muntanji Ħimalaja tal-Lvant’)p. 516. Oxford University Press).

57

ispeċijiet huma speċijiet ewlenin meqjusa bħala priża f’ħafna partijiet ta’ l-UE u huma ċentrali għall-attività sħiħa tal-kaċċa għal skop ta’ rikreazzjoni hemmhekk. Barra minn hekk, il-preżenza ta’ razez domestiċi tal-Kuluvert Anas platyrhynchos f’partijiet differenti tal-kamp ta’ azzjoni fejn jgħaddi x-Xitwa tista’ tikkontribwixxi għal din l-imġiba differenti fejn għandu x’jaqsam kemm il-perjodu tal-passa ta’ qabel in-namra kif ukoll dak tar-riproduzzjoni, għalkemm dan il-fattur jistħoqqlu aktar studju xjentifiku, u għalhekk qed ikun propost li fejn teżisti din is-sitwazzjoni ferm artifiċjali tista’, parzjalment, titpoġġa fi ħdan il-qafas ta’ l-Artikolu 7 tad-Direttiva (ara t-taqsima 2.7.11-2.7.12).

• L-ispeċijiet b’perjodu ta’ riproduzzjoni li jitlob kura fit-tul mill-ġenituri 3.4.35 Għal diversi gruppi ta’ għasafar (eż. it-Tetraonidae, il-Phasianidae, il-

Laridae, l-Anseridae) il-perjodu ta’ dipendenza taż-żgħar mit-tifqis sakemm jaslu biex itiru kompletament jista’ jkun imtawwal ħafna. Fil-fatt, għall-frieħ ta’ l-Anseridae, il-perjodu tal-kura taż-żgħar mill-ġenituri jista’ jkompli matul il-passa tar-Rebbiegħa (għal dawn l-ispeċijiet meta l-frieħ jitgħallmu jtiru kompletament jitqies bħala t-tmiem tad-dipendenza għall-finijiet ta’ l-Artikolu 7(4)). Għat-Tetraonidae, intuża metodu ta’ prekawzjoni biex ikun iddefinit il-perjodu ta’ dipendenza tal-frieħ, li jista’ jdum għal 6-9 perjodi ta’ għaxart ijiem wara t-tifqis. Dan il-fenomenu ta’ perjodu mtawwal ta’ dipendenza, meta mwaħħad ma’ tqegħid ta’ bajd tard (ta’ sostituzzjoni), jista’ jwassal biex għal diversi speċijiet l-perjodu tar-riproduzzjoni jestendi sa l-aħħar ta’ Settembru. Minħabba din id-data pjuttost tard, il-vijabilità tal-frieħ li jkunu twieldu minn dawn it-tqegħid tard ta’ bajd tat-Tetraonidae ma tkunx waħda ċerta minħabba l-kundizzjonijiet tat-temp fuq il-muntanji fil-Ħarifa.

3.4.36 Meta wieħed ikun qed jikkunsidra jekk jeżistux fatturi li jistgħu jiġu

vverifikati b’mod oġġettiv, jista’ jkun ukoll xieraq għal kunsiderazzjonijiet xjentifiċi u tekniċi, li jitqiesu wkoll il-konsegwenzi ta’ benefiċċju għall-ħarsien ta’ speċijiet ta’ għasafar li jistgħu jiġu minn amministrazzjoni ta’ kaċċa marbuta ma’ eżerċizzju maħsub tad-deroga. Pereżempju, il-kaċċaturi jistgħu jieħdu ħsieb l-ambjenti naturali fejn issir il-kaċċa fuq bażi volontarja, jistgħu jkunu offruti kwantitajiet kbar ta’ kaxxi li jservu ta’ bejtiet flimkien ma’ ikel żejjed f’okkażjonijiet xierqa. L-amministrazzjoni tal-ħaxixet il-mikinsa f’reġjuni muntanjużi u l-kontroll skond il-liġi tal-predaturi bħala konsegwenza ta’ l-amministrazzjoni tal-kaċċa mhux biss huma ta’ ġid għall-Faġan Aħmar Lagopus lagopus iżda għandhom benefiċċji ambjentali aktar wesgħin110.

3.5 It-Tieni Kundizzjoni għad-Derogi: Tintwera Waħda mir-Raġunijiet Awtorizzati taħt l-Artikolu 9(1)(a) (b) u (c)

3.5.1 Kif ġie nnotat fil-paragrafu 3.3.2, deroga trid tkun ibbażata fuq mill-inqas waħda mir-raġunijiet elenkati b’mod eżawrijenti fl-Artikolu 9(1)(a), (b) u (c).

110 Ir-rapport tal-grupp ta’ ħidma dwar it-tajr tajjeb biex jaqbad il-priża fir-Renju Unit. 2000. Peterborough. Id-Dipartiment ta’ l-Ambjent, tat-Trasport u r-Reġjuni/il-Kumitat Konġunt dwar il-Ħarsien tan-Natura. ISBN 1 85397 078 6

58

ID-DEROGI TA’ L-ARTIKOLU 9(1)(A) 3.5.2 L-Artikolu 9(1)(a) tad-Direttiva jelenka numru ta’ raġunijiet li jistgħu

jiġġustifikaw l-użu ta’ derogi. Dawn huma: • Fl-interessi tas-saħħa u tas-sigurtà pubblika • Fl-interessi tas-sigurtà ta’ l-ajru • Biex tkun evitata ħsara serja għall-uċuh tar-raba’, għall-bhejjem, għall-

foresti, għall-meded ta’ l-ilma fejn isir sajd għal skopijiet kummerċjali u l-ilma

• Għall-ħarsien tal-flora u tal-fawna 3.5.3 Dawn id-dispożizzjonijiet mhumiex ristretti għall-ispeċijiet ta’ għasafar li

jistgħu jiġu kkaċċjati (elenkati fl-Anness II tad-Direttiva), iżda japplikaw għall-ispeċijiet kollha ta’ l-għasafar li għalihom hemm ġustifikazzjoni għall-użu tad-deroga. Madankollu, ħafna mill-ispeċijiet li jitqiesu li joħolqu problemi taħt l-Artikolu 9(1)(a) (dawk li jissejħu speċijiet ta’ ħsara) huma elenkati fl-Anness II tad-Direttiva, u għalhekk jistgħu jiġu kkontrollati matul il-perjodu normali tal-kaċċa skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikolu 7 tad-Direttiva111.

3.5.4 Għalhekk, l-Artikolu 9(1)(a) għandu japplika l-aktar għal speċijiet li jistgħu

jiġu kkaċċjati f’sitwazzjonijiet fejn il-miżuri ta’ kontroll għandhom ikunu eżerċitati matul il-perjodi ta’ qabel in-namra u tar-riproduzzjoni. Il-possibbilitajiet biex jintuża qed jitqiesu aktar ‘l isfel.

“Fl-interessi tas-saħħa u tas-sigurtà pubblika u fl-interessi tas-sigurtà ta’ l-ajru” 3.5.5 L-ewwel u t-tieni raġuni taħt is-sotto-sezzjoni (a) jikkonċernaw “l-interessi

tas-saħħa u tas-sigurtà pubblika” u “l-interessi tas-sigurtà ta’ l-ajru” rispettivament. Is-saħħa u s-sigurtà pubblika jistgħu jintlaqtu lokalment fejn il-preżenza jew it-tmigħ ta’ l-għasafar tikkawża riskju li jista’ jintwera għas-saħħa tal-bniedem jew inkella żżid ir-riskju ta’ l-aċċidenti. F’ħafna każijiet, il-bdil fl-ambjent naturali jew l-esklużjoni ta’ l-għasafar se jkunu soluzzjonijiet xierqa. Pereżempju, f’ħafna ajruporti, jittieħdu miżuri ta’ amministrazzjoni biex ikun evitat li l-għasafar jaħbtu ma’ l-ajruplani.

3.5.6 Soluzzjonijiet bħal dawn jinvolvu l-aktar l-amministrazzjoni ta’ l-ambjent

naturali (biex titnaqqas il-ġibda għall-għasafar u l-aktar għall-qatgħat ta’ għasafar) u diversi metodi ta’ tnaffir, kultant anki bl-isparar. F’ħafna mill-każijiet, huma disponibbli soluzzjonijiet sodisfaċenti oħra li huma aktar effettivi u jdumu għal aktar mill-kaċċa, għajr għall-kaċċa bil-falkun. Għalhekk taħt l-Artikolu 9 dawn iridu jintużaw minflok l-oħrajn.

111 Id-Direttiva tal-Kunsill 94/24/KE emendat l-Anness II tad-Direttiva 79/409/KEE biex tinkludi l-ħames speċijiet ta’ Corvidae, li jistgħu joħolqu ħsara lill-uċuh tar-raba’, lill-bhejjem u lill-fawna u li għalihom qabel il- miżuri ta’ kontroll setgħu biss ikunu possibbli taħt deroga mill-Artikolu 9. Li ġew inklużi fil-lista ta’ l-Anness II ħaffef ir-regolazzjoni bilanċjata tal-popolazzjonijiet tagħhom.

59

‘Tkun evitata ħsara serja għall-uċuh tar-raba’, għall-bhejjem, għall-foresti, għall-meded ta’ l-ilma fejn isir sajd għal skopijiet kummerċjali u għall-ilma’ 3.5.7 It-tielet raġuni għal deroga taħt is-sotto-sezzjoni (a) tikkonċerna l-prevenzjoni

ta’ ħsara serja uċuh tar-raba’, għall-bhejjem, għall-foresti, għall-meded ta’ l-ilma fejn isir sajd għal skopijiet kummerċjali u għall-ilma. Din id-deroga, li hija maħsuba biex tikkontrolla ‘l-għasafar li jikkażaw il-ħsara’, għandha numru ta’ dimensjonijiet. L-ewwelnett, għandha x’taqsam b’mod ċar ma’ l-interess ekonomiku. It-tieni, hija maħsuba biex tipprevieni l-ħsara; għalhekk mhix reazzjoni għal xi ħsara li diġà kienet ippruvata iżda għal probabbilità kbira li tista’ sseħħ jekk ma tittiħidx azzjoni. It-tielet, irid jkun hemm bażi biex ikun konkluż li l-ħsara se tkun waħda serja jekk mhux se tittieħed azzjoni.

3.5.8 Il-ħsara ta’ l-għasafar ġeneralment tkun ikkawżata minn tmigħ (l-uċuh tar-

raba’, il-bhejjem, il-meded ta’ l-ilma fejn isir sajd għal skopijiet kummerċjali), qerda (l-uċuh tar-raba’, il-foresti), u t-tniġġis (l-ilma).

3.5.9 Ħsara ta’ l-għasafar bħal din tikkonċerna għadd kbir ta’ speċijiet, inklużi l-

Corvidae, il-Columbidae, l-iSturnus vulgaris, il-Laridae u l-Anseridae. Minn dawk l-ispeċijiet ta’ l-Anness II, ħafna huma wkoll is-suġġett ta’ koinċidenzi twal (iktar minn 40 jum) bejn l-istaġuni tal-kaċċa u l-perjodi tat-tnissil u tal-passa tar-ritorn.

3.5.10 Il-ħsara għall-interessi għajr dawk imsemmija, eż. forom oħrajn ta’ proprjetà

jew sitwazzjonijiet oħra ta’ ħsara, mhiex koperta. 3.5.11 Il-ħsara kkonċernata trid tkun serja. F’dan ir-rigward, il-Qorti Ewropea nnotat

li “l-għan ta’ din id-dispożizzjoni tad-Direttiva mhix li tkun ipprevenuta t-theddida ta’ ħsara żgħira.”112 Żewġ aspetti jridu jkunu nnotati: il-probabbilità u safejn tasal il-ħsara. Iċ-ċans li tiġri l-ħsara mhuwiex biżżejjed. Jekk il-ħsara ma tkunx għadha tidher, l-esperjenza ta’ l-imgħoddi għandha turi probabbilità għolja li saret il-ħsara. Barra minn hekk, għandha tikkonċerna ħsara li tkun serja għall-interess ekonomiku, waqt li tindika li ma tkoprix biss sikkatura u riskju ta’ negozju normali.

3.5.12 Kif dejjem jiġri bid-derogi, huwa meħtieġ li jitqiesu s-soluzzjonijiet

disponibbli. Il-kaċċa mhux dejjem se tkun soluzzjoni effettiva. Kwalunkwe metodu ta’ kontroll huwa vulnerabbli għall-għasafar imneħħija li posthom jeħduh għasafar oħrajn minn x’imkien ieħor u l-għasafar maqtula li, wara ftit taż-żmien, jeħdulhom posthom għasafar oħrajn.

3.5.13 Fil-Kawża C-79/03, li kellha x’taqsam mal-kaċċa permezz ta’ zkuk bil-kolla

ta’ l-għasafar li għandha l-għan li tevita danni serji lill-uċuh tar-raba’ fil-Komunità Spanjola ta’ Valencia, il-Qorti tal-Ġustizzja ħarġet deċiżjoni dwar l-eżistenza ta’ alternattivi u dwar ir-rilevanza ta’ dan it-tip ta’ kaċċa biex ikunu

112 “Il-fatt li ċertu grad ta’ ħsara huwa meħtieġ għal din id-deroga mis-sistema ġenerali tal-ħarsien, jaqbel mal-grad ta’ ħarsien imfittex mid-Direttiva.” (is-sentenza tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, il-Kawża 247/85, ECR 1987, p.3029 il-paragrafu 56).

60

evitati d-danni 113 . Skond il-Kummissjoni, kien hemm soluzzjonijiet sodisfaċenti oħra sabiex ikun ipprevenut id-dannu serju allegat li l-merilli jagħmlu lill-vinji u lill-imsaġar tas-siġar taż-żebbuġ (eż. kaċċa bl-ixkubetti u l-użu ta’ tagħmir li jbeżża’ lill-għasafar li twettqu b’suċċess f’komunitajiet awtonomi oħra fi Spanja). L-awtoritajiet Spanjoli sostnew li l-kaċċa permezz taz-zkuk bil-kolla ta’ l-għasafar ipprovdiet soluzzjoni sodisfaċenti sabiex ikunu pprevenuti d-danni, peress li l-użu tat-tagħmir li jbeżża’ lill-għasafar kien jiswa’ wisq flus meta mqabbel ma’ l-ispiża tad-dannu kkawżat u l-użu tiegħu jista’ jikkawża n-nirien, filwaqt li l-użu ta’ l-ixkubetti kieku jinvolvi żjieda fin-numru ta’ permessi għall-kaċċa u estensjoni ta’ l-istaġun tal-kaċċa.

3.5.14 Il-Qorti tal-Ġustizzja osservat li f’reġjuni oħra ta’ Spanja li qed jiffaċċjaw l-

istess problemi (fejn kien hemm kultivazzjoni estiża taż-żebbuġ u ta’ l-għeneb u fejn kien hemm ukoll popolazzjonijiet kbar ta’ merilli), il-kaċċa permezz taz-zkuk bil-kolla ta’ l-għasafar ma kinitx permessa, imma wieħed seta’ jispara kontra l-merilli, bħala metodu selettiv ta’ qtil. Il-Qorti tal-Ġustizzja nnotat ukoll li 80% taz-zkuk bil-kolla ta’ l-għasafar kienu jinsabu fi provinċja waħda fejn 69.5% kienu f’żoni mingħajr imsaġar tas-siġar taż-żebbuġ jew vinji; b’hekk, il-ġustifikazzjoni bbażata fuq il-prevenzjoni ta’ dannu serju għal dawn l-uċuh tar-raba’ ma jidhirx li hija konsistenti ma’ tali sitwazzjoni. Għaldaqstant, il-Qorti qieset li l-kaċċa permezz taz-zkuk bil-kolla ta’ l-għasafar ma kinitx iġġustifikta skond l-Artikolu 9(1)(a) tad-Direttiva114.

3.5.15 Madankollu, se jkun hemm każijiet fejn il-kaċċa ta’ l-għasafar hija ġġustifikata

biex tkun ikkontrollata l-ħsara. Biex ikun hemm l-ikbar prevenzjoni tal-ħsara possibbli, il-miżuri ta’ kontroll għal speċi li tikkawża l-ħsara hemm aktar ċans li jkunu effettivi meta l-popolazzjoni tkun l-inqas għal dak l-istaġun u meta hemm l-inqas disponibilità ta’ għasafar ta’ sostituzzjoni – tipikament dan huwa l-perjodu tat-tnissil jew ta’ qabel it-tnissil. Meta jkunu qed jinħemew strateġiji ta’ kontroll għall-għasafar ta’ ħsara, il-loġika tissuġġerixxi li l-ewwel metodu għandu jkun li l-kontroll jiġi adattat għal waqt u l-post skod il-lokal fejn tkun qed issir il-ħsara. Madankollu, l-ispeċijiet mifruxa li jistgħu jikkawżaw ħsara f’żoni kbar, bħalma huwa t-Tudun Columba palumbus, jistgħu jiġġustifikaw derogi li huma aktar ġeneralizzati fl-ambitu territorjali tagħhom115.

“Għall-ħarsien tal-flora u tal-fawna” 3.5.16 Ir-raba’ raġuni għal deroga taħt is-sotto-sezzjoni (a) tikkonċerna l-ħarsien tal-

flora u tal-fawna. It-tipi ta’ flora jew fawna mhumiex speċifikati iżda jidher li huma differenti minn dawk ta’ interess ekonomiku koperti mid-dispożizzjonijiet l-oħra ta’ l-Artikolu 9(1)(a). Il-każ biex tintuża d-deroga probabbilment ikun l-aktar qawwi fejn ikun marbut maż-żamma tal-

113 Is-sentenza tad-9 ta’ Diċembru 2004, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-79/03, ECR 2004, p.11619. 114 Is-sentenza tad-9 ta’ Diċembru 2004, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-79/03, ECR 2004, p.11619, il-paragrafi 25 u 28. 115 Rigward l-użu ta’ awtorizzazzjonijiet ġenerali sabiex wieħed jieħu ħsieb dawn is-sitwazzjonijiet, dan jiġi diskuss f’aktar dettall fit-taqsimiet 3.6.10 sa 12 b’relazzjoni għall-Artikolu 9(2).

61

popolazzjonijiet ta’ speċijiet li huma rari jew mhedda, iżda mhux limitat għal dawn l-ispeċijiet. Barra minn hekk, ma jidhirx li hemm ħtieġa f’dan il-każ li tintwera probabbilità ta’ effett serju qabel ma tkun applikata d-deroga.

3.5.17 L-għasafar jistgħu jaffettwaw il-flora u l-fawna bil-ħtif minn annimali oħra,

bil-mergħa, bit-tiġrif, bit-tgħaffiġ, bl-akkumulazzjoni tal-ħmieġ tagħhom eċċ. Allegatament, huwa numru relattivament żgħir ta’ speċijiet li huma responsabbli għal dan: eż. il-Gawwija prima saqakha roża Larus argentatus, iċ-ċawlun Corvus corone, u ċ-ċawla bajda Pica pica116. Impatt tul perjodu twil ta’ żmien fuq popolazzjonijiet oħra ta’ flora u fawna x’aktarx iseħħ biss meta jkunu involuti okkorrenzi lokalizzati. Kull każ għandu jitqies fid-dettall u jkun deċiż fuq parir mill-awtoritajiet tal-ħarsien. Id-deċiżjonijiet għandhom isiru permezz ta’ l-aħjar tagħrif xjentifiku disponibbli. Jistgħu jitwieġbu dawn id-domandi li ġejjin:

♦ Jikkonċerna popolazzjonijiet mhedda, rari jew oħrajn ta’ speċijiet li jeżistu b’mod

naturali u li għandhom stat ta’ ħarsien mhux favorevoli? ♦ Il-’flora u l-fawna’ ikkonċernati huma fi stat ta’ ħarsien aktar dgħajjef minn dak

ta’ l-ispeċijiet li għalihom qed tintalab deroga? ♦ Jikkonċerna kunsiderazzjonijiet importanti oħrajn dwar il-bijodiversità? ♦ Hemm evidenza xjentifika tajba dwar l-impatt ta’ perjodu fit-tul fuq il-

popolazzjoni(jiet) affettwata(i)? ♦ Jekk “soluzzjonijiet sodisfaċenti oħrajn” mhumiex disponibbli, għalhekk huwa

meħtieġ il-kontroll ta’ popolazzjoni sabiex titnaqqas jew tkun ipprevenuta, b’mod effettiv, il-“ħsara ekoloġika”?

3.5.18 Fir-rigward ta’ “soluzzjonijiet sodisfaċenti oħra”, għandu jitiqies il-limitu li l-

ħtif huwa marbut direttament mat-telf, id-deterjorazzjoni jew il-modifikazzjoni ta’ l-ambjent naturali (eż. it-telf ta’ għata ta’ ħaxix) jew inkella fatturi ambjentali oħra. Fejn teżisti relazzjoni diretta bħal din, jista’ jkun xieraq li jitqies il-kontroll tal-predaturi flimkien ma’ li l-ambjent naturali jerġa’ jinġieb għall-istat li kien qabel jew l-amministrazzjoni aħjar ta’ l-attivitajiet tal-bniedem. Pereżempju, il-ħtif minn annimali oħra ta’ kolonji ta’ l-ispeċi taċ-ċirlewwi (Sterna) mill-ispeċi tal-gawwi (Larus) jista’ jkun relatat ma’ żjieda ġenerali fil-popolazzjonijiet tal-gawwi marbuta ma’ aktar ikel minn siti ta’ rimi ta’ l-iskart amministrati ħażin.

3.5.19 Fejn il-każ għall-ħarsien huwa appoġġjat minn elementi konvinċenti, il-

kontroll (li jista’ jinkludi l-kaċċa) jista’ jitqies. Għalhekk, jidher li f’sitwazzjonijiet speċifiċi biss, li għandhom ikunu ddeterminati mill-awtoritajiet tal-ħarsien jew mill-aġenziji tagħhom, il-kontroll ta’ l-għasafar jista’ jkun miżura xierqa ta’ kontroll, fuq il-livell ġeografiku rilevanti, biex jitnaqqas b’mod effettiv l-impatt negattiv ta’ ċerti speċijiet ta’ għasafar fuq il-flora u l-fawna vulnerabbli.

ID-DEROGI TA’ L-ARTIKOLU 9(1)(B)

116 Ċerti speċi li mhumiex elenkati fl-Anness II tad-Direttiva wkoll huma involuti (eż. il-margun Phalacrocorax carbo).

62

3.5.20 L-Artikolu 9(1)(b) jippermetti l-possibbiltà li jintużaw derogi għall-għanijiet ta’ riċerka u tagħlim, ta’ popolazzjoni mill-ġdid, ta’ introduzzjoni mill-ġdid u għat-tnissil meħtieġ għal dawn il-popolazzjonijiet. Ir-rabtiet bejn dawn il-possibbilitajiet u l-kaċċa x’aktarx ikunu limitati ħafna, għalkemm jistgħu jkunu rilevanti f’każijiet fejn ikun hemm programmi ta’ tnissil għall-ispeċijiet tal-kaċċa bil-ħsieb li jerġgħu jiġu ppopolati jew li jerġgħu jiġu introdotti mill-ġdid. Jista’ jkun hemm ukoll każijiet fejn proġetti ta’ riċerka oħrajn tal-kaċċa jistgħu jiġġustifikaw l-użu ta’ dan it-tip ta’ deroga.

ID-DEROGI TA’ L-ARTIKOLU 9(1)(C) 3.5.21 L-Artikolu 9(1)(c) jippermetti l-użu ta’ derogi għall-qabda, iż-żamma jew użu

ġudizzjuż ieħor ta’ ċerti għasafar. Barra l-kundizzjonijiet ġenerali, jeżistu erba’ kundizzjonijiet speċifiċi, li jridu jkunu osservati biex tkun applikata deroga taħt l-Artikolu 9(1)(c). Trid tirrappreżenta ‘użu ġudizzjuż’. Trid tkun relatata ma’ ‘numri żgħar’. Hija permissibbli biss jekk issir taħt ‘kundizzjonijiet superviżjonati’. Fl-aħħarnett, trid tkun fuq ‘bażi selettiva’. Is-sentenza tal-Qorti fil-Kawża C-60/05 tiċċara diversi kwistjonijiet fejn għandhom x’jaqsmu l-kundizzjonijiet ta’ l-Artikolu 9(1)(c) u t-tip ta’ qafas amministrattiv nazzjonali meħtieġ għall-implimentazzjoni effettiva ta’ din id-dispożizzjoni117.

• “Ċerti għasafar” 3.5.22 Waqt li jissemma li din id-deroga tista’ tapplika għal “ċerti għasafar”, dawn

mhumiex speċifikati fid-Direttiva. Fin-negozjati li wasslu għall-adozzjoni tad-Direttiva, issemmiet il-ħtieġa li tkun provduta deroga li tħalli li jinqabdu ta’ għasafar tal-ħatfa għall-kaċċa bil-falkun118. Madankollu, jista’ jkun konkluż li din id-deroga tista’ tapplika wkoll għal speċijiet oħra ta’ għasafar li għalihom huwa ġġustifikat l-użu ġudizzjuż. Fil-Kawża C-182/02, il-Qorti ddikjarat119 li l-kundizzjoni dwar “ċerti għasafar f’numri żgħar”“ma tistax tkun sodisfatta jekk deroga tal-kaċċa ma tiżgurax iż-żamma tal-popolazzjoni ta’ l-ispeċi kkonċernata fuq livell sodisfaċenti.” Għalhekk, huwa diffiċli li wieħed jaħseb f’ċirkustanzi fejn deroga ta’ l-Artikolu 9(1)(c) għandha tkun iġġustifikata għal speċi li għandha stat ta’ ħarsien mhux favorevoli.

• L-Użu Ġudizzjuż 3.5.23 Domanda fundamentali tqum dwar jekk il-kaċċa tistax tikkostitwixxi "użu

ġudizzjuż" għall-finijiet ta’ l-Artikolu 9(1)(c). Din id-domanda issa twieġbet

117 Is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083. 118 Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali, fl-opinjoni tiegħu dwar il-proposta għal Direttiva tal-Kunsill dwar il-ħarsien ta’ l-għasafar tal-25 ta’ Mejju 1977 (ĠU. Nru C 152/3 tad-29.6.77), iddikjara “2.8.1. Ġie nnotat in-nuqqas ta’ possibbiltà li jsiru derogi biex għasafar tal-ħatfa jistgħu jinqabdu għall-kaċċa bil-falkun. Intqal ukoll lill-Kummissjoni li dan kien sport leġittimu u antik, li jekk ikun kontrollat kif xieraq, la jagħmel ħsara lill-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar tal-ħatfa u lanqas għall-popolazzjonijiet ta’ l-għasafar li huma l-priża waqt il-kaċċa bil-falkun. Għalhekk, għandhom isiru xi dispożizzjonijiet biex din titħalla tkompli fuq bażi kkontrollata” 119 Is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux et vs Premier ministre et Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02, il-paragrafu 17.

63

mill-Qorti fil-Kawża C-182/02 il-Ligue pour la protection des oiseaux u Oħrajn. Waqt li bbażat ruħha fuq il-ġurisprudenza ta’ qabel 120 , il-Qorti ddikjarat:

“Huwa ċar minn dak li ntqal qabel li l-kaċċa ta’ għasafar salvaġġi għal skopijiet ta’ rikreazzjoni matul il-perjodi msemmija fl-Artikolu 7(4) tad-Direttiva tista’ tikkostitwixxi użu ġudizzjuż awtorizzat bl-Artikolu 9(1)(c) ta’ dik id-Direttiva, bħalma huma l-qabda u l-bejgħ ta’ għasafar salvaġġi anki barra l-istaġun tal-kaċċa bil-ħsieb li jinżammu biex jintużaw bħala għasafar tat-taħrik ħajjin jew biex jintużaw għall-skopijiet ta’ rikreazzjoni f’fieri u fi swieq” 121.

3.5.24 Jidher ċar mill-istess sentenza li l-kaċċa għal skopijiet ta’ rikreazzjoni ma

tikkostitwix awtomatikament użu ġudizzjuż. Waqt li nnotat il-ħtieġa għal deroga tal-kaċċa biex tkun żgurata ż-żamma tal-popolazzjoni kkonċernata fuq livell sodisfaċenti, il-Qorti osservat li : “Jekk dik il-kundizzjoni ma tintlaħaqx, l-użu ta’ l-għasafar għall-kaċċa għal skopijiet ta’ rikreazzjoni ma jistax, fi kwalunkwe każ, jitqies ġudizzjuż u, għalhekk, aċċettabbli għall-finijiet tal-11-il premessa fil-preambolu għad-Direttiva.” 32 60/05

3.5.25 Użu ġudizzjuż mhuwiex iddefinit fid-Direttiva, għalkemm huwa ċar mill-

Artikolu 9(1)(c) li dan jista’ jinkludi l-qabda u ż-żamma ta’ ċerti għasafar. Ta’ min ukoll jinnota li, waqt, li fil-verżjoni Ingliża tad-Direttiva, il-kelma "użu" hija mtennija fil-frażi "użu għaqli" fl-Artikolu 7 u l-frażi "użu ġudizzjuż" fl-Artikolu 9.1(c), verżjonijiet lingwistiċi oħrajn jużaw termini differenti f’dawn iż-żewġ frażijiet. F’ħafna minn dawn il-verżjonijiet, il-kelma ekwivalenti għal "użu" fil-frażi "użu ġudizzjuż" għandha konnotazzjoni ta’ sfruttament122. Il-Kummissjoni qabel kienet iddikjarat: ‘Dan il-kunċett għandu jinkludi attivitajiet li jagħtu kontribuzzjoni vitali biex titjieb l-effiċjenza tas-sistema ġenerali għall-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi stabbilita bid-Direttiva. Jista’ jinkludi wkoll użu ieħor sakemm dan ma jpoġġix fil-periklu l-għanijiet ġenerali tad-Direttiva u jista’ jinkludi l-kaċċa li tuża għasafar tal-ħatfa fil-kuntest tal-kaċċa bil-falkun123. Madankollu, kwalunkwe konnotazzjoni ta’ sfruttament li għandha l-kelma “użu” jeħtieġ li tkun ibbilanċjata bil-konnotazzjonijiet ta’ responsabbilità, trażżin u ġudizzju tajjeb ikkomunikati mit-terminu “ġudizzjuż”. Dan huwa kkonfermat bl-osservazzjoni tal-Qorti fil-Kawża C-182/02 imsemmi fil-paragrafu 3.5.22 aktar ‘il fuq.

120 Ara, b’mod speċjali, is-sentenza tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża 262/85, ECR 1987, p.3073, il-paragrafu 38, iżda wkoll is-sentenza tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, il-Kawża 247/85, ECR 1987, p.3029, il-paragrafu 7 u s-sentenza tas-7 ta’ Marzu 1996, Associazione Italiana per il WWF et vs Regione Veneto, il-Kawża C-118/94, ECR 1996, p.1223, il-paragrafu 21. 121 Ara l-paragrafu 11 tas-sentenza. Dan ġie kkonfermat reċentement fis-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083, il-paragrafu 32 122 Lingwi oħrajn: “utilisation raisonnée” kontra “exploitation judicieuse” (FR); “fornuftig udnyttelse”, fornuftig anvendelse (DK); “saggia utilizzazione”, impieghi misurati (IT); “utilización razonable”, “explotación prudente” (ES); “förnuftigt utnyttjande”, förnuftig användning (SE); "ορθολογική χρησιµοποίηση", "ορθολογική εκµετάλευση" (GR). 123 Mit-Tieni Rapport dwar id-Direttiva ta’ l-Għasafar (pp 9-10).

64

3.5.26 Il-kaċċa bil-falkun tipprovdi eżempju ta’ ċirkustanzi li jammontaw għal nuqqas ta’ rispett għall-Artikoli 5 (il-projbizzjoni fuq il-qtil jew il-qabda ta’ għasafar salvaġġi) u 7 (speċijiet li jistgħu jkunu kkaċċjati) iżda li, fil-fehma tal-Kummissjoni, minkejja kollox jirrappreżentaw “użu ġudizzjuż”. Għalkemm il-kaċċa bil-falkun tissemma b’mod espliċitu fl-Artikolu 7(4) tad-Direttiva, il-prattika hija limitata għall-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati elenkati fl-Anness II/1 u fl-Anness II/2 tad-Direttiva għall-Istati Membri kkonċernati. Fir-Renju Unit, il-bilbla Alauda arvensis hija waħda mill-ispeċijiet ewlenin meqjusa bħala priża tas-seqer żgħir Falco columbarius. Il-kaċċa bil-falkun li tuża dawn l-isqra hija pprattikata, iżda l-bilbla mhix fost l-ispeċijiet elenkati fl-Anness II/2 għal dan l-Istat Membru. Għal din ir-raġuni, ir-Renju Unit jawtorizza, bħala deroga, il-kaċċa ta’ numri żgħar ta’ bilbli b’dan it-tip ta’ seqer. Il-Kummissjoni tqis li dan mhux ġustifikabbli bħala “użu ġudizzjuż” taħt l-Artikolu 9(1)(c) għaliex dan is-seqer għandu tendenza naturali biex jikkaċċja l-bilbli. Għandu jkun innotat li dan mhuwiex l-uniku eżempju fejn il-kaċċa tista’ tkun is-suġġett ta’ deroga skond l-Artikolu 9(1)(c).

• Numri żgħar 3.5.27 Biex jintlaħqu r-rekwiżiti ta’ l-Artikolu 9(1)(c), id-derogi jridu jkunu

jikkonċernaw biss “numri żgħar”. Għalhekk, għandu jkun xieraq li tkun tista’ tiġi ddeterminata kwantità biex ikun iffissat livell li taħtu d-deroga titqies b’mod awtomatiku bħala tilħaq ir-rekwiżiti tal-kunċett ta’ “numri żgħar”.

3.5.28 Fil-Kawża 252/85, il-Kummissjoni vs Franza124, il-Qorti qieset il-kwistjoni ta’

numri żgħar fis-silta li ġejja: "F’dan ir-rigward, jidher mill-Artikolu 2, flimkien mal-11-il premessa tal-preambolu għad-Direttiva, li l-kriterju ta’ kwantitajiet żgħar mhuwiex wieħed assolut iżda pjuttost jirreferi għaż-żamma tal-livell tal-popolazzjoni kollha u għas-sitwazzjoni riproduttiva ta’ l-ispeċijiet kkonċernati." Kif kien innotat qabel, fil-Kawża C-182/02, il-Qorti ddikjarat125 li l-kundizzjoni dwar “ċerti għasafar f’numri żgħar”“ma tistax tkun sodisfatta jekk deroga tal-kaċċa ma tiżgurax iż-żamma tal-popolazzjoni ta’ l-ispeċijiet kkonċernati fuq livell sodisfaċenti.”

3.5.29 Il-Kummissjoni tqis li l-kunċett ta’ “numri żgħar” għalhekk, huwa bilfors

relattiv. Daqs ma jistax ikun żgħir jew kbir ħlief meta jitqabbel ma’ daqs ieħor M’għandux lanqas ikun ta’ detriment għaż-żamma tal-livell tal-popolazzjoni u jqis b’mod sħiħ l-istat ta’ ħarsien ta’ l-ispeċi kkonċernata. Fis-sentenzi reċenti tagħha, il-Qorti tal-Ġustizzja kkonfermat il-metodu tal-Kummissjoni u pprovdiet kjarifika legali ulterjuri dwar il-kwistjoni tan-numri żgħar126.

Ikun iddeterminat id-daqs

124 Is-sentenza tas-27 ta’ April 1988, Il-Kummissjoni vs Franza, il-Kawża 252/85, ECR 1988, p.2243. 125 Is-sentenza tas-16 ta’ Ottubru 2003, Ligue pour la protection des oiseaux et vs Premier ministre et Ministre de l’Aménagement du territoire et de l’Environnement, il-Kawża C-182/02, il-paragrafu 17. 126 Ara s-sentenzi li ġejjin: is-sentenza tad-9 ta’ Diċembru 2004, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-79/03, ECR 2004, p.11619, il-paragrafi 36 u 41; is-sentenza tal-15 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja, il-Kawża C-344/03, ECR 2005, p.11033, il-paragrafi 53-54; is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083, il-paragrafi 25-27.

65

3.5.30 Tqum id-domanda dwar id-daqs li miegħu għandhom jitqabblu n-“numri

żgħar”. Minħabba li l-każijiet kollha ta’ derogi jikkonċernaw il-qabda ta’ għasafar i.e. telf annwali għall-popolazzjoni affetwata, l-iktar soluzzjoni xierqa hija li wieħed iqabbel in-numri involuti f’din il-qabda man-numru totali ta’ mwiet annwali, iddefinit bħala s-somma ta’ l-imwiet minħabba kawżi naturali u, jekk japplika, il-qabda ta’ l-għasafar taħt l-Artikolu 7.

3.5.31 Għalhekk, huwa propost li l-limitu ta’ “kwantitajiet żgħar” għandu jkun

iffissat bħala persentaġġ partikolari ta’ n-numru totali ta’ mwiet annwali tal-popolazzjoni(jiet) ikkonċernata(i) mid-deroga.

3.5.32 Għal speċijiet sedentarji, “popolazzjoni kkonċernata” tfisser il-popolazzjoni

tar-reġjun ġeografiku li fih id-deroga qed tintalab biex tiġi applikata. Għal speċijiet li jkunu għaddejjin bil-passa, tfisser il-popolazzjoni tar-reġjuni li minnhom ikunu ġejjin l-akbar ammonti ta’ għasafar tal-passa qabel ma jgħaddu mir-reġjun fejn id-deroga tkun qed tintalab biex tiġi applikata matul il-perjodu li din ta’ l-aħħar tkun fis-seħħ. Matul il-perjodu tax-Xitwa, tfisser il-popolazzjoni minima li tkun qed tgħaddi x-Xitwa fir-reġjun fejn id-deroga qed tintalab biex tkun applikata. Fil-każijiet fejn il-popolazzjoni tkun imqassma bejn diversi Stati Membri, jistgħu jintużaw derogi fuq l-għasafar tal-passa ta’ l-istess popolazzjoni fil-pajjiżi differenti. F’ċirkustanzi bħal dawn, għandu jkun meħtieġ li l-popolazzjoni kkonċernata tkun illimitata għal dik li jkun hemm fit-territorju li tkun tapplika għalih id-deroga meta ssir il-qabda, biex b’hekk jitnaqqsu kemm jista’ jkun l-effetti kumulattivi.

3.5.33 Hemm ukoll dimensjoni temporali biex tkun iddeterminata l-popolazzjoni ta’

referenza fiż-żmien meta tkun applikata d-deroga. Pereżempju, il-qabda tat-Tuduni Columba palumbus fil-Ħarifa, meta jkun hemm ħafna frieħ żejda, se tkun differenti ħafna mill-qabda tal-papri tal-baħar li jkunu għaddejjin bil-passa tar-Rebbiegħa, meta l-impatti se jkunu proporzjonatament ogħla fuq il-popolazzjoni adulta qabel ma din tibda bil-proċess tat-tgħammir tagħha. Jista’ jkun hemm ukoll każijiet fejn speċi tgħaddi minn passa differenzjali (eż. il-Girwiel Philomachus pugnax) u dan jeħtieġ li jitqies biex tkun iddeterminata l-popolazzjoni ta’ referenza.

3.5.34 Biex tkun iddeterminata figura eżatta għal-limitu, hemm żewġ metodi

possibbli: - il-figura għandha tkun ferm aktar baxxa, b’mill-inqas ordni wieħed ta’ qjies, minn dawk il-figuri li huma karatteristiċi għall-qabda ta’ l-għasafar taħt l-Artikolu 7. Figura ta’ 1% tilħaq din il-kundizzjoni. - il-qabda jrid ikollha effett ta’ ftit importaza fuq iċ-ċaqliq tal-popolazzjoni ta’ l-ispeċi kkonċernata. Figura ta’ 1% jew inqas tilħaq din il-kundizzjoni minħabba li l-parametri taċ-ċaqliq tal-popolazzjoni mhux sikwit li jkunu magħrufa sa inqas minn punt wieħed ta’ persentaġġ, u fi studji mudell qabda ta’ għasafar li tammonta għal inqas minn 1% tista’ tkun injorata mil-lat matematiku.

3.5.35 Statistika ta’ qabda mill-kaċċa teżisti biss għal ftit Stati Membri u speċijiet, u

l-kwalità tad-data tvarja. Filwaqt li l-qabdiet mill-kaċċa jistgħu ġeneralment

66

ikunu proporzjonati għad-daqs tal-popolazzjoni, il-pressjonijiet tal-kaċċa mhux bilfors jipprovdu metodu xieraq għaliex dawn jiffokaw fuq id-determinazzjoni ta’ limitu għad-deroga fuq il-bażi ta’ qabda mill-kaċċa, u mhux f’termini ta’ daqs ta’ popolazzjoni. L-implikazzjoni li aktar ma tkun kbira l-qabda mill-kaċċa f’reġjun aktar se jkunu l-għasafar li jistgħu jiġu kkaċċjati taħt id-deroga ukoll ma tistax titqies bħala prattika tajba ta’ ħarsien. Metodu bħal dan jista’ jiddiskrimina kontra reġjuni li jista’ jkollhom possibbilitajiet ta’ kaċċa limitati fi staġuni normali tal-kaċċa.

3.5.36 In-numru totali ta’ mwiet annwali huma parametru xieraq biex ikunu kkwantifikati n-numri żgħar, jittqiesu d-daqs tal-popolazzjoni, l-istat, kif ukoll iċ-ċaqliq tal-popolazzjoni. Fi ħdan dan il-qafas, in-“numri żgħar” għandhom jitqiesu bħala kwalunkwe qabda ta’ madwar 1% ta’ l-imwiet annwali għall-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati, waqt li jkun mifhum li l-konformità ma’ l-Artikolu 9 tad-Direttiva tiddependi fi kwalunkwe każ mill-konformità mad-dispożizzjonijiet l-oħra ta’ l-Artikolu. Il-Qorti tal-Ġustizzja ssegwi l-istess metodu fejn għandha x’taqsam l-applikazzjoni ta’ l-Artikolu 9 li qed jinġabar fil-qosor fil-paragrafi 25-27 tal-Kawża C-60/05127:

25 “Għandu wkoll jiġi rrilevat li, fl-eżerċizzju tal-kompetenzi tagħhom dwar l-adozzjoni ta’ derogi, skond l-Artikolu 9 tad-Direttiva, l-awtoritajiet ta’ l-Istati Membri għandhom jieħdu kunsiderazzjoni ta’ bosta elementi ta’ evalwazzjoni li jirrigwardaw data ta’ natura ġeografika, klimatika, ambjentali u bijoloġika kif ukoll, b’mod partikolari, fuq is-sitwazzjoni tar-riproduzzjoni u l-imwiet annwali u totali minħabba kawżi naturali ta’ l-ispeċi.

26. Inkwantu għal dawn l-elementi ta’ evalważżjoni, il-Qorti tal-Ġustizzja, fis-

sentenzi tad-9 ta’ Diċembru 2004, Il-Kummissjoni vs Spanja (C-79/03, Ġabra p. I-11619, punt 36), u tal-15 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja (C-344/03, li għadha mhux ippubblikata fil-Ġabra, punt 53), irrilevat li, skond id-dokument intitolat "It-Tieni Rapport tal-Kummissjoni fuq l-applikazzjoni tad-Direttiva 79/409/KEE dwar il-konservazzjoni ta’ l-għasafar selvaġġi", ta’ l-24 ta’ Novembru 1993 [COM(93) 572 finali] kull kampjun inferjuri għal 1% tan-numru totali u annwali ta’ mwiet tal-popolazzjoni kkonċernata (valur medju) għall-ispeċi li ma jistgħux jiġu kkaċċjati u għal 1% għall-ispeċi li jistgħu jiġu kkaċċjati jikkostitwixxi numru żgħir. Il-Qorti tal-Ġustizzja enfasizzat f’dan ir-rigward li dawn l-elementi kwantitattivi huma bbażati fuq ix-xogħlijiet tal-kumitat ORNIS għall-adattament għall-progress tekniku u xjentifiku tad-Direttiva, stabbilit skond l-Artikolu 16 tagħha u kompost minn rappreżentanti ta’ l-Istati Membri.

27. Jirriżulta wkoll mis-sentenzi ċċitati iktar ‘il fuq, Il-Kummissjoni vs Spanja,

punt 41, u Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja, punt 54 li, jekk huwa veru li l-perċentwali kkunsidrati iktar ‘il fuq ma jorbtux legalment l-Istati Membri, huma jistgħu madankollu jikkostitwixxu, minħabba l-awtorità xjentifika li għandhom ix-xogħlijiet tal-kumitat ORNIS u minħabba l-assenza ta’

127 Is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083.

67

produzzjoni ta’ kull element ta’ prova xjentifika kuntrarja, bażi ta’ riferiment sabiex jevalwaw jekk deroga mogħtija skond l-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva hijiex konformi ma’ din id-dispożizzjoni (ara, b'analoġija, għal dak li jikkonċerna r-rilevanza ta’ data xjentifika fil-qasam ornitoloġiku, is-sentenzi tad-19 ta’ Mejju 1998, Il-Kummissjoni vs L-Olanda, C-3/96, Ġabra p. I-3031, punti 69 u 70, kif ukoll tas-7 ta’ Diċembru 2000, Il-Kummissjoni vs Franza, C-374/98, Ġabra p. I-10799, punt 25).”

Il-kalkulazzjoni tar-rati ta’ mwiet annwali 3.5.37 Waħda mid-diffikulatjiet osservati biex ikunu applikati l-imwiet annwali ħalli

jkunu kkalkulati n-numri żgħar huwa l-fatt li r-rati ta’ l-imwiet huma deskritti għal numru limitat ta’ speċijiet u ġeneralment għal parti biss tal-popolazzjonijiet tagħhom. Filwaqt li l-estimi ta’ l-imwiet annwali jvarjaw fid-disponibilità u fil-kwalità, jeżistu għal ħafna mill-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati (ara l-Figura 8 li tiġbor fil-qosor ir-rati ta’ mwiet ippubblikati għal dawn l-ispeċijiet f’żewġ sorsi xjentifiċi ta’ referenza ewlenin; ‘Birds of the Western Palearctic’ (‘L-Għasafar tar-reġjun bijoġeografiku li jinkludi l-Ewropa, il-kosta tal-Majjistral ta’ l-Afrika, l-Asja lejn it-Tramuntana tal-Muntanji Ħimalaja tal-Lvant’) u l-’Kompendium der Vögel Mitteleuropas’).

3.5.38 Barra minn hekk, huwa possibbli li jkunu kkalkulati, fuq il-bażi tal-letteratura

xjentifika disponibbli għal speċijiet bijoloġikament simili, estimi għal speċijiet li fil-preżent m’hemmx data disponibbli għalihom (ara l-eżempju maħdum għar-Rallus aquaticus fil-Figura 9).

3.5.39 Se jkun hemm ħtieġa li d-data dwar l-imwiet annwali ta’ speċijiet u

popolazzjonijiet differenti tkun irfinuta u mtejba, inkluż li jkun żviluppat l-użu tad-data ta’ l-applikazzjoni ta’ l-annelli 128 . Id-disponibilità ta’ tagħrif xjentifiku ta’ kwalità tajba dwar id-daqs tal-popolazzjoni u l-imwiet naturali hija prerekwiżit għal kalkulazzjonijiet ta’ min jorbot fuqhom. F’każijiet fejn data bħal din hija nieqsa jew mhux kompluta, ikun hemm il-ħtieġa li wieħed juża estimi minimi għad-daqs ta’ popolazzjoni u għar-rati ta’ mwiet li jkunu bbażati fuq l-aħjar data disponibbli. Barra minn hekk, kwalunkwe applikazzjoni ta’ derogi għal speċi trid tkun imsaħħa minn sistemi ta’ monitoraġġ b’saħħithom għall-popolazzjonijiet ikkonċernati biex ikun żgurat li l-qabda ma tkunx ta’ detriment għall-istat ta’ ħarsien tagħhom.

In-numri żgħar u l-istat ta’ ħarsien ta’ l-ispeċijiet 3.5.40 M’għandhomx jingħataw derogi għal speċijiet jew popolazzjonijiet bi stat ta’

ħarsien mhux favorevoli, li jkunu qed jonqsu fl-Unjoni Ewropea (jew fi Stat Membru li jkun qed iqis jeżerċitax dawn id-derogi), li ż-żona ta’ tqassim tagħhom (għat-tnissil jew biex l-għasafar jgħaddu x-Xitwa fiha) qed tiċkien, jew għandha livelli baxxi ħafna ta’ popolazzjoni, sakemm ikun jista’ jintwera b’mod ċar li l-użu ta’ derogi bħal dawn huma ta’ ġid għall-istat ta’ ħarsien ta’ l-ispeċi/il-popolazzjoni kkonċernata. Kwalunkwe kunsiderazzjoni dwar l-użu

128 L-Anness V tad-Direttiva, li jelenka l-oqsma ta’ riċerka li jeħtieġu attenzjoni speċjali, jinkludi ‘l-elenkazzjoni ta’ data dwar il-livelli ta’ popolazzjonijiet ta’ speċijiet li jpassu, kif jintwera mill-anelli li jitwaħħlu.’

68

tad-derogi għal speċijiet bħal dawn għandha tkun biss fil-qafas ta’ pjan ta’ amministrazzjoni ta’ ħarsien għalihom, liema pjan għandu jkoll l-għan li jkun irkuprat stat ta’ ħarsien favorevoli. Il-Kummissjoni hija tal-fehma li din il-konklużjoni hija konsistenti mas-sentenza tal-Qorti fil-Kawża C-182/02 (il-paragrafu 17). F’dak il-każ, il-Qorti kkonfermat fil-paragrafu 17 tas-sentenza tagħha li deroga tal-kaċċa ma tkunx iġġustifikata jekk ma tiżgurax iż-żamma tal-popolazzjoni ta’ l-ispeċi fuq livell tajjeb. Il-ħtieġa li tkun żgurata ż-żamma tal-popolazzjoni ta’ l-ispeċi fuq livell sodisfaċenti ma tissemmix b’mod espliċitu fl-Artikolu 9. Jidher li l-Qorti qieset l-orjentazzjoni ġenerali tad-Direttiva ta’ l-Għasafar stabbilita fl-Artikolu 2 u fil-11-il premessa. Barra minn hekk, hemm analoġija ovvja ma’ l-Artikolu 16 tad-Direttiva 92/43/KEE, li jiddikjara li d-deroga ma tridx tkun “ta’ detriment għaż-żamma tal-popolazzjonijiet ta’ l-ispeċijiet ikkonċernati fi stat ta’ ħarsien favorevoli fil-kamp ta’ azzjoni naturali tagħhom”. Għalhekk, il-ħtieġa li tkun żgurata ż-żamma tal-popolazzjoni ta’ l-ispeċi fuq livell sodisfaċenti ssir prerekwiżit sabiex jingħataw id-derogi. Għandu jkun innotat ukoll li l-Artikolu 9(4) tad-Direttiva 79/409/KEE jimplika wkoll li l-użu tad-derogi jrid ikun kompatibbli ma’ l-għanijiet tad-Direttiva.

3.5.41 Lista ta’ speċijiet tal-passa li jistgħu jiġu kkaċċjati li bħalissa jitqiesu li

għandhom stat ta’ ħarsien mhux favorevoli fuq livell ta’ Unjoni Ewropa tingħata fil-Figura 10. L-Istati Membri għandhom iqisu wkoll l-istat ta’ ħarsien ta’ l-ispeċijiet sedentarji fit-territorju tagħhom. Il-Figura 11 tipprovdi stampa ġenerali ta’ l-ispeċijiet differenti ta’ ħeġel u faġani.

3.5.42 Għal speċijiet abbundanti bi stat ta’ ħarsien favorevoli, qabda li teċċedi l-

limitu ta’ 1% (sa 5% ta’ l-imwiet annwali) tista’ titqies wara analiżi xjentifika dettaljata mill-awtorità kompetenti li tawtorizza d-deroga. Din għandha ssir biex ikun ivverifikat li d-deroga mhix inkompatibbli ma’ l-għanijiet tad-Direttiva.

Il-ħtieġa li tkun żgurata applikazzjoni konsistenti tad-derogi f’numri żgħar 3.5.43 Fil-qafas ta’ referenza għal deċiżjoni preliminari mit-Tribunale amministrativo

regionale per la Lombardia129, il-Qorti tal-Ġustizzja pprovdiet kjarifika dwar l-interpretazzjoni ta’ l-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva fejn għandhom x’jaqsmu l-kundizzjonijiet għall-eżerċizzju tad-derogi min-naħa ta’ l-Istati Membri. Il-Qorti tal-Ġustizzja wieġbet l-erba’ domandi kif ġej:

3.5.44 Rigward ir-rekwiżiti tat-traspożizzjoni u l-ħtieġa li s-sitwazzjonijiet kollha

suġġetti għas-sistemi tad-derogi jiġu rregolati, il-Qorti tal-Ġustizzja ddeċidiet li l-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva 79/409/KEE “jobbliga l-Istati Membri, ikun xi jkun it-tqassim intern tal-kompetenzi stabbilit permezz ta’ l-ordni ġuridiku nazzjonali, matul l-adozzjoni tal-miżuri ta’ traspożizzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, li jiggarantixxu li, fil-każijiet kollha ta’ applikazzjoni tad-deroga prevista fiha u għall-ispeċi protetti kollha, il-ġbir ta’ kampjuni tal-kaċċa awtorizzat ma jaqbiżx livell ekwivalenti għall-limitazzjoni ta’ l-imsemmja

129 Is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083.

69

kaċċa għal numri żgħar impost minn din id-dispożizzjoni, peress illi dan il-limitu għandu jiġi ddeterminat fuq il-bażi ta’ informazzjoni xjentifika rigoruża.”

3.5.45 Rigward il-livell ta’ preċiżjoni li jrid jikkaratterizza d-dispożizzjonijet

nazzjonali ta’ traspożizzjoni għal dak li jikkonċerna l-parametri tekniċi li fuq il-bażi tagħhom jista’ jiġi stabbilit kontinġenti korrispondenti għal "numri żgħar" ta’ għasafar, il-Qorti qieset li “id-dispożizzjonijiet nazzjonali ta’ traspożizzjoni dwar il-kunċett ta’ "numri żgħar", imsemmija fl-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva [79/409], għandhom jippermettu lill-awtoritajiet, inkarigati li jawtorizzaw il-kaċċa taħt deroga ta’ għasafar ta’ speċi partikolari, li jibbażaw ruħhom fuq indikaturi li għandhom preċiżjoni suffiċjenti f'dak li għandu x'jaqsam mal-limiti kwantitattivi li għandhom jiġu rrispettati.”

3.5.46 It-tielet domanda għandha x’taqsam ma’ kif l-awtoritajiet nazzjonali

kompetenti għandhom jiżguraw li in-numru massimu ta’ għasafar ta’ speċi partikolari li jistgħu jiġu kkaċċjati ma jinqabiżx fuq it-territorju nazzjonali kollu. Il-Qorti tal-Ġustizzja wieġbet li “matul it-traspożizzjoni ta’ l-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva [79/409], l-Istati Membri għandhom l-obbligu li jiggarantixxu li, indipendentement min-numru u mill-identità ta’ l-awtoritajiet inkarigati, fi ħdanhom, bl-implementazzjoni ta’ din id-dispożizzjoni, it-total tal-ġbir ta’ kampjuni tal-kaċċa awtorizzat, għal kull speċi protetta, minn kull wieħed minn dawn l-awtoritajiet, ma jeċċedix il-limitu skond il-limitazzjoni ta’ l-imsemmija kaċċa għal "numri żgħar" iffissat għal din l-istess speċi, għat-territorju nazzjonali kollu”.

3.5.47 Fl-aħħarnett, fejn għandu x’jaqsam il-kontroll tad-derogi tal-kaċċa, il-Qorti

tal-Ġustizzja ddeċidiet li “l-obbligu fuq l-Istati Membri li jiggarantixxu l-kaċċa ta’ għasafar jsir biss f’"numri żgħar", skond l-Artikolu 9(1)(c) tad-Direttiva [79/409], jirrikjedi li l-proċeduri amministrattivi previsti jiġu organizzati b’tali mod li kemm id-deċiżjonijet ta’ l-awtoritajiet kompetenti li jawtorizzaw il-kaċċa derogatorja kif ukoll il-mod li permezz tagħhom dawn id-deċiżjonijiet jiġu applikati jiġu suġġetti għal kontroll effettiv eżerċitat fiż-żmien stipulat”.

• Bażi superviżjonata b’mod strett u selettiva 3.5.48 Meta jitqies il-fatt li d-derogi kollha, fi kwalunkwe każ, iridu jkunu konformi

mal-kundizzjonijiet formali preċiżi ta’ l-Artikolu 9.2, ir-referenza espliċita fl-Artikolu 9(1)(c) għal "taħt kundizzjonijiet superviżjonati b’mod strett u fuq bażi selettiva" wieħed jista’ jargumenta li huma żejda. Madankollu, il-kuntest jissuġġerixxi li, b’din ir-referenza espliċita, il-leġiżlatur kellu f’moħħu livell ogħla ta’ sfurzar milli kieku kien ikun hemm.

3.5.49 Il-prinċipju ta’ kundizzjonijiet superviżjonati b’mod strett jimplika li

kwalunkwe użu ta’ dan it-tip ta’ deroga jrid jinvolvi awtorizzazzjonijiet ċari li jridu ikunu relatati ma’ individwi, postijiet, ħinijiet u kwantitajiet partikolari. Jimplika wkoll il-ħtieġa għal element b’saħħtu ta’ infurzar ta’ derogi bħal dawn biex tkun żgurata l-konformità.

70

3.5.50 Il-prinċipju tas-‘selettività’ ukoll huwa essenzjali. Ifisser li l-attività

ikkonċernati trid tkun speċifika ħafna fl-effett tagħha, fejn tiffoka fuq speċi waħda (jew grupp ta’ speċijiet relatati mill-qrib), jew inkella fuq sess wieħed jew grupp ta’ età partikolari ta’ dik l-ispeċi (eż. irġiel maturi biss), bl-eċċezzjoni ta’ l-oħrajn kollha.

3.5.51 Jimplika wkoll li ċerti aspetti tekniċi tal-metodu użat jistgħu juru s-selettività

b’mod li tkun tista’ tiġi vverifikata. Hemm ħtieġa li jsir ftehim dwar metodi li fihom infushom ma jkunux selettivi kompletament (eż. l-użu ta’ ċerti xbieki) sakemm ma’ jkunux magħquda mal-ħiliet u l-esperjenza ta’ l-operatur, jew bit-tnejn li huma jkunu magħquda flimkien. Fil-każ tal-metodu li jintuża biex jittieħdu r-riżultati f’għasafar li jkunu nqatlu, il-metodu ta’ selettività għandu jkun ta’ livell għoli ħafna. Meta l-għasafar jinqabdu ħajjin u mbagħad jistgħu jinħelsu mingħajr ma jsirilhom l-ebda deni, ikun hemm il-ħtieġa li jkun żgurat li japplikaw salvagwardji li jkunu jistgħu jiġu verifikati b’mod sħiħ. Barra minn hekk, din it-tip ta’ deroga għandha tirrelata wkoll ma’ l-Artikolu 8 tad-Direttiva, li jirreferi għall-ħtieġa li jkunu evitati qabda kbira u mhux selettiva u qatla ta’ speċijiet ta’ għasafar, l-aktar dawk li jinvolvu l-metodi pprojbiti fl-Anness IV għad-Direttiva ta’ l-Għasafar. F’dan ir-rigward, il-Kawża C-79/03 hija eżempju tajjeb130.

3.5.52 Il-kwistjoni tas-selettività timplika wkoll li tingħata attenzjoni sħiħa biex

jitnaqqas kemm jista’ jkun ir-riskju tal-konfużjoni u r-riskju tad-disturb għal speċijiet li mhumiex is-suġġetti tad-deroga 131 . Li jitqiesu dawn il-kunsiderazzjonijiet huwa konsistenti mar-rekwiżit biex ir-raġunijiet invokati li jiġġustifikaw id-derogi jikunu interpretati b’mod strett. Wieħed jista’ jargumenta li metodu bħal dan diġà ġie approvat uffiċjalment mill-Qorti. F’diversi okkażjonijiet132, il-Qorti ddikjarat li d-derogi ta’ l-Artikolu 9 mis-sistema ġenerali ta’ ħarsien iridu jkunu applikati kif xieraq biex ikunu ttrattati rekwiżiti u sitwazzjonijiet preċiżi. Barra minn hekk, fir-rigward tad-derogi li għandhom l-għan li jipprevjenu ħsara serja, li jikkostitwixxi t-tielet raġuni għal deroga taħt l-Artikolu 9(1)(a), il-Qorti ddikjarat li “il-fatt li ċertu grad ta’ ħsara huwa meħtieġ għal din id-deroga mis-sistema ġenerali ta’ ħarsien, jaqbel mal-grad ta’ ħarsien imfittex mid-Direttiva”133.

3.5.53 Il-Kawża 252/85 134 huwa ta’ għajnuna biex wieħed jeżamina l-iskop tar-

rekwiżit li jikkonċerna l-kundizzjonijiet superviżjonati b’mod strett u s-selettività. Il-Qorti kienet issodisfatta li r-rekwiżiti ntlaħqu minn Franza, li kienet enfasizzat li l-użu tal-kolol ta’ l-għasafar u x-xbieki kkonċernati kienu

130 Ara b’mod partikolari l-paragrafi 25-26 tas-sentenza tad-9 ta’ Diċembru 2004 (Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-79/03, ECR 2004, p.11619). Il-Qorti tal-Ġustizzja tqabbel il-kaċċa permezz taz-zkuk bil-kolla ta’ l-għasafar mal-kaċċa bl-ixkubetti. 131 Ara t-taqsima 2.6 tal-gwida. 132 Ara s-sentenzi tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, il-Kawża 247/85, ECR 1987, p.3029, il-paragrafu 7; tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża 262/85, ECR 1987, p.3073, il-paragrafu 7; is-sentenza tas-7 ta’ Marzu 1996, Associazione Italiana per il WWF et vs Regione Veneto, il-Kawża C-118/94, ECR 1996, p.1223, il-paragrafu 21. 133 Is-sentenza tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, il-Kawża 247/85, ECR 1987, p.3029, il-paragrafu 56. 134 Is-sentenza tas-27 ta’ April 1988, Il-Kummissjoni vs Franza, il-Kawża 252/85, ECR 1988, p.2243.

71

jinvolvu awtorizzazzjonijiet individwali135 u li kien hemm kontrolli territorjali, temporali u personali stretti biex jiggarantixxu n-natura selettiva tal-qabda.

3.5.54 B’dan l-isfond, ikun raġonevoli li wieħed jipproponi li l-frażijiet "taħt

kundizzjonijiet superviżjonati b’mod strett u fuq bażi selettiva" għandhom ikunu mifhuma li jimplikaw sistema ta’ awtorizzazzjonijiet individwali (jew awtorizzazzjonijiet ta’ kategorija dejqa li jinvolvu grad għoli ta’ responsabbiltà), u għandhom jimplikaw kontrolli territorjali, temporali u personali stretti.

3.6 It-Tielet Kundizzjoni għad-Derogi: Jintlaħqu l-Kundizzjonijiet Formali u Preċiżi stabbiliti fl-Artikolu 9(2)

3.6.1 Kif diġà ġie nnotat fil-paragrafu 3.3.2 aktar ‘il fuq, it-tielet kundizzjoni li d-derogi jridu jilħqu tikkonċerna l-konformità mal-kundizzjonijiet formali u preċiżi stabbiliti fl-Artikoli 9(2). Fil-kliem tal-Qorti fil-Kawża C-118/94136, dawn il-kundizzjonijiet formali "huma maħsuba biex jillimitaw id-derogi għal dak li huwa meħtieġ biss u biex il-Kummissjoni tkun tista’ tissuperviżjonahom."

TITQIES KULL WAĦDA MILL-KUNDIZZJONIJIET FORMALI 3.6.2 Il-ġurisprudenza tikkonferma l-importanza li titqies kull waħda mill-

kundizzjonijiet formali fl-Artikolu 9(2). Dan jintwera mill-Kawża C-247/85, Il-Kummissjoni vs il-Belġju137. F’dak il-każ, il-Kummissjoni, fir-raba’ raġuni tagħha għall-ilment, kienet oġġezzjonat għal-leġiżlazzjoni tal-Belġju li tawtorizza ċerti persuni biex jaqbdu, joqtlu, jeqirdu jew ikeċċu għasafar tal-bejt, għammiela tas-siġar u sturnelli u jeqirdu l-bajd, il-bejtiet u l-flieles tagħhom. Il-Qorti ċaħdet id-difiża Belġjana li l-leġiżlazzjoni kienet konformi ma’ l-Artikolu 9 waqt li inter alia nnotat: "Barra minn hekk, id-derogi mhumiex konformi mal-kriterji u mal-kundizzjonijiet ta’ l-Artikolu 9(2) minħabba li dawn la jsemmu ċ-ċirkustanzi taż-żmien u tal-post li fihom dawn jistgħu jingħataw u lanqas il-kontrolli li se jsiru."

3.6.3 B’relazzjoni mad-derogi, il-kundizzjonijiet formali li ġejjin jeħtieġ li jkunu

rrispettati u jkunu speċifikati fi kwalunkwe liċenzja li tagħti d-derogi: L-ispeċijiet, li huma s-suġġett għad-derogi 3.6.4 L-ispeċijiet kkonċernati jeħtieġ li jkunu indikati b’mod ċar. Ġeneralment, dan

jimplika l-identifikazzjoni fuq livell ta’ speċijiet individwali. Madankollu, jista’ jkun hemm ċirkustanzi, li jistgħu jipprovdu biex diversi speċijiet simili jkunu koperti bl-istess deroga.

135 Ara s-sentenza tas-27 ta’ April 1988, Il-Kummissjoni vs Franza, il-Kawża 252/85, ECR 1988, p.2243, il-paragrafu 26. 136 Is-sentenza tas-7 ta’ Marzu 1996, Associazione Italiana per il WWF et vs Regione Veneto, il-Kawża C-118/94, ECR 1996, p.1223. 137 Is-sentenza tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, il-Kawża 247/85, ECR 1987, p.3029.

72

Il-mezzi, l-arranġamenti jew il-metodi awtorizzati għall-qabda jew għall-qatla 3.6.5 Dawn iridu jkunu speċifikati b’mod ċar u l-applikazzjonijiet tad-derogi jridu

jkunu ristretti għalihom biss.

Il-kundizzjonijiet tar-riskju u ċ-ċirkustanzi taż-żmien u tal-post li taħthom jistgħu jingħataw derogi bħal dawn 3.6.6 Irid jinkludi d-dettalji tal-livell ta’ riskju marbut ma’ l-użu tal-metodu, (inkluż

kemm spiss se jiġi eżaminat eċċ.) kif ukoll dettalji preċiżi dwar l-aħjar żmien u l-post tad-deroga. Il-prekawzjonijiet biex ikun ristrett ir-riskju għal speċijiet oħra wkoll jistgħu jkunu xierqa.

L-awtorità li ngħatat is-setgħa li tiddikjara li l-kundizzjonijiet meħtieġa jkunu ntlaħqu u li tiddeċiedi liema mezzi, arranġamenti jew metodi jistgħu jintużaw, f’ċertu limiti u minn min 3.6.7 F’kull Stat Membru ċerti awtoritajiet maħtura huma responsabbli biex joħorġu

d-derogi. It-termini eżatti għandhom ikunu stabbiliti fil-leġiżlazzjoni rilevanti għal kull pajjiż (jew reġjun tiegħu). Pereżempju, fin-nuqqas ta’ soluzzjonijiet alternattivi, awtorità ta’ ajruport tista’ tapplika għal deroga biex taqbad diversi speċijiet ta’ għasafar li qed jipprovaw ibejtu dwar fil-mitjar minħabba l-fatt li hemm il-periklu li jinterferixxu fis-sigurtà ta’ l-inġenji ta’ l-ajru. L-applikazzjoni ssir lil awtorità tad-derogi li mbagħad toħroġ deroga lill-awtorità ta’ l-ajruport li tawtorizza attivitajiet speċifiċi u tispeċifika l-metodi li bihom jistgħu jitwettqu kif ukoll l-ispeċijiet involuti.

3.6.8 Fejn l-awtorità biex jinħarġu d-derogi tingħata fuq livelli sotto-nazzjonali (eż.

minn amministrazzjoni reġjonali), hemm il-ħtieġa għal stampa ġenerali koordinata ta’ l-għoti ta’ derogi fuq livell ta’ Stat Membru biex ikun evitat ir-riskju li s-somma tad-derogi tista’ teċċedi l-livelli permissibbli.

Il-kontrolli li se jitwettqu 3.6.9 Deroga tawtorizza atti li kieku huma reati taħt il-leġiżlazzjoni li qed tagħmel

it-traspożizzjoni tad-Direttiva ta’ l-Għasafar. Għalhekk, jeħtieġ li jkun hemm konformità ma’ ċerti kundizzjonijiet speċifikati li huma stabbiliti fid-deroga. Dan għandu jkun imsaħħaħ b’infurzar xieraq.

L-AWTORIZZAZZJONIJIET GĦAL KATEGORIJA ĠENERALI TA’ PERSUNI 3.6.10 Domanda li tqum hija jekk, f’relazzjoni mad-derogi tal-kontroll ta’ l-annimali

ta’ ħsara taħt l-Artikolu 9(1)(a), ikunx possibbli li jintlaħqu l-kundizzjonijiet formali ta’ l-Artikolu 9(2) permezz ta’ awtorizzazzjonijiet ġenerali, i.e. awtorizzazzjonijiet li ma jingħatawx lil individwi speċifiċi iżda pjuttost lil kategorija ġenerali ta’ persuni awtorizzati bħas-sidien l-art u l-aġenti tagħhom. Waqt li r-referenza għal "kundizzjonijiet superviżjonati b’mod strett" fl-Artikolu 9(1)(c) tissuġġerixxi li dan mhuwiex possibbli għal derogi bbażati fuq dik id-dispożizzjoni, kif inhuma mqiegħda l-kliem ta’ l-Artikolu 9(2) ma

73

jidhrix li jipprekludi awtorizzazzjonijiet ġenerali bħal dawn għad-derogi bbażati fuq l-Artikolu 9(1)(a).

3.6.11 Il-Kawża 247/85, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju138 huwa rilevanti għal darb’oħra

f’relazzjoni mar-raba’ raġuni għall-ilment tal-Kummissjoni. Il-Qorti fakkret li l-kliem tal-leġiżlazzjoni Belġjana jipprovdu li: "L-okkupanti u s-sidien li għandhom dritt jikkaċċjaw, l-avukati tagħhom jew l-għassiesa li ħadu ġurament u l-uffiċjali u l-ħaddiema ta’ l-awtoritajiet ta’ l-ilma u tal-foresti għandhom jingħataw il-permess fi kwalunkwe żmien li jaqbdu, joqtlu, jeqirdu jew ikeċċu l-għasafar, kif ukoll il-bajd u l-flieles tagħhom, imsemmija fl-Anness I għal dan id-digriet.” Waqt li ċaħdet id-difiża Belġjana li l-leġiżlazzjoni kienet konformi ma’ l-Artikolu 9, il-Qorti kkritikat in-nuqqas ta’ ġustifikazzjoni għal awtorizzazzjoni ġenerali. Il-Qorti kkummentat: "Jekk it-tliet speċijiet speċifikati fl-Anness I għad-digriet irjali jikkawżaw ħsara kbira lill-uċuh tar-raba’ u lis-siġar tal-frott jew huma responsabbli għat-tniġġis u għall-ħsejjes fl-ibliet jew f’ċerti reġjuni, il-Belġju huwa fil-prinċipju awtorizzat li jipprovdi għal deroga mis-sistema ġenerali ta’ ħarsien ipprovduta fl-Artikoli 5, 6 u 7.34. Madankollu, kif kien iddikjarat aktar ‘il fuq, deroga taħt l-Artikolu 9 trid, skond l-Artikolu 9 (1), tkopri sitwazzjonijiet speċifiċi u, skond l-Artikolu 9 (2), tkun konformi mar-rekwiżiti ddikjarati fih. Id-derogi ġenerali li hemm fl-Artikoli 4 u 6 tad-digrieti rjali mhumiex konformi ma’ dawk il-kriterji u l-kundizzjonijiet. Ir-regoli Belġjani ma jindikawx ir-raġunijiet dwar il-ħarsien tas-saħħa pubblika jew il-prevenzjoni ta’ ħsara serja għall-uċuh tar-raba’ jew għall-oqsma l-oħra msemmija fl-Artikolu 9 (1) (a) tad-Direttiva, li jistgħu jeħtieġu l-għoti lil kategorija daqstant kbira ta’ persuni ta’ deroga permanenti mill-ħarsien ipprovdut bid-Direttiva, liema deroga tapplika fil-Belġju kollu".

3.6.12 Waqt li wieħed jassumi li d-deroga tkopri l-aspetti kollha msemmija fl-Artikolu 9(2), is-silta t’aktar ‘il fuq mis-sentenza tal-Kawża 247/85 tissuġġerixxi li r-raġunijiet li jiġġustifikaw l-għoti ta’ deroga lil kategorija kbira ta’ persuni għandhom ikunu konvinċenti u speċifikati b’mod ċar fid-deroga. Dwar id-derogi taħt l-Artikolu 9(1) c, huwa importanti wkoll li wieħed jinnota l-kundizzjonijiet speċifiċi li jissemmew fiha.

3.7 L-Artikolu 9.3 u 4 3.7.1 L-obbligazzjonijiet tar-rappurtar dwar l-użu tad-derogi huma stabbiliti fl-

Artikolu 9.3 tad-Direttiva. Dan jitlob lill-Istati Membri biex jipprovdu rapport annwali lill-Kummissjoni dwar l-implimentazzjoni ta’ l-Artikolu 9. Il-Kummissjoni u l-Istati Membri, fil-qafas tal-Kumitat ORNIS, ftiehmu dwar perjodu ta’ rappurtar li jkopri l-perjodu minn Jannar sa Diċembru, iex ikun hemm żmien raġonevoli biex ikunu kkompilati r-rapporti nazzjonali, u kien hemm ukoll ftehim ma’ l-Istati Membri li r-rapporti jintbagħtu lill-Kummissjoni sa mhux aktar tard minn Settembru tas-sena ta’ wara139.

138 Is-sentenza tat-8 ta’ Lulju 1987, Il-Kummissjoni vs Il-Belġju, il-Kawża 247/85, ECR 1987, p.3029. 139 F’każijiet fejn ikun hemm dewmien serju mill-Istati Membri biex jipprovdu dawn ir-rapporti annwali, il-Kummissjoni tista’ tieħu passi legali kontra l-pajjiżi kkonċernati taħt l-Artikolu 226 tat-Trattat.

74

3.7.2 L-Artikolu 9.3 ma jiddefinixxix il-kontenut preċiż tar-rapporti nazzjonali. Huwa ċar li l-informazzjoni trid tkun fattwali u reali biex tkopri d-dettalji ta’ l-Artikolu 9(1) u (2). Kien hemm ftehim dwar skema bejn il-Kummissjoni u l-Istati Membri biex jipprovdu infromazzjoni taħt l-intestaturi li ġejjin:

- ir-raġunijiet (9.1 a sa c), - l-ispeċijiet ikkonċernati, - fil-każ ta’ 9.1.c, in-numri ta’ l-individwi kkonċernati - il-mezzi, l-arranġamenti jew il-metodu awtorizzat għall-qabda jew

għall-qatla - il-kundizzjonijiet tar-riskju u ċ-ċirkustanzi taż-żmien u l-post li

taħthom għandhom jingħataw derogi bħal dawn - l-awtorità li ngħatat is-setgħa u n-numru ta’ awtorizzazzjonijiet

mogħtija - il-kontrolli li twettqu.

3.7.3 Rilevanti wkoll hija l-informazzjoni dwar ir-reġjun(i) ikkonċernati(i), kif ukoll

il-perjodu li għalih tingħata l-liċenzja140. Fejn huwa rilevanti, għandha tindika wkoll in-numru ta’ individwi li nqabdu taħt deroga. Dan ikun importanti speċjalment fil-kuntest ta’ derogi mogħtija fil-kuntest ta’ l-Artikolu 9(1)c.

3.7.4 Fir-Renju Unit, il-Kumitat Konġunt dwar il-Ħarsien tan-Natura żviluppa

sistema ta’ informazzjoni dwar id-derogi biex l-Istati Membri differenti jistgħu jħaffu d-dħul tad-data għal dawn id-derogi f’format standard.

3.7.5 Fuq il-bażi ta’ l-informazzjoni mogħtija fir-rapporti tad-derogi, speċjalment

dik relatata ma’ l-Artikolu 9(3), il-Kummissjoni hija meħtieġa taħt l-Artikolu 9(4) li tiżgura li l-użu tad-derogi ma jwassalx għal konsegwenzi li huma inkompatibbli mad-Direttiva.

3.7.6 Il-Kummissjoni evalwat id-derogi rrapportati biex tivverifika l-kumpatibilità

tagħhom mad-Direttiva. Dan jinvolvi eżami ta’ l-użu rrapportat tad-derogi taħt kull waħda mill-kategoriji differenti ta’ derogi. Jinkludi determinazzjoni għad-derogi mogħtija taħt l-Artikolu 9.1.c jekk il-limitu tan-’numri żgħar’ qed jinqabeż, f’każijiet fejn ikun hemm tħassib serju li dan ir-rekwiżit mhux jintlaħaq.

3.7.7 F’każijiet fejn il-Kummissjoni tikkonkludi li l-użu tad-derogi mhux konformi

mar-rekwiżiti tad-Direttiva, iżżomm id-dritt li tieħu azzjoni legali kontra l-Istat Membru kkonċernat.

3.7.8 Skond ir-responsabbilitajiet tagħha taħt l-Artikolu 9.2 tal-Konvenzjoni dwar il-

Ħarsien ta’ l-Annimali Salvaġġi ta’ l-Ewropa u l-Ambjenti Naturali (il-Konvenzjoni ta’ Berna), il-Kummissjoni tikkompila rapport bi-annwali dwar l-applikazzjoni tad-derogi mill-Istati Membri, fuq il-bażi tar-rapporti nazzjonali, li tibagħt lill-Kumitat Permanenti tal-Konvenzjoni.

140 Fir-Renju Unit, il-Kumitat Konġunt dwar il-Ħarsien tan-Natura żviluppa għall-Kummissjoni sistema ta’ informazzjoni dwar id-derogi biex l-Istati Membri differenti jkunu jistgħu jiffaċilitaw d-dħul tad-data għad-derogi f’format standard. Bħalissa, din is-sistema qed tiġi riveduta/adattata.

75

Ġabra fil-qosor tal-kundizzjonijiet li għandhom jintlaħqu biex tingħata deroga taħt l-Artikolu 9§1 (c) tad-“Direttiva ta’ l-Għasafar”

Il-prattika kkon?ernata hija skond id-dispożizzjonijiet ta’ l-Artikoli 5, 6, 7 u 8?

LE

Din hija ta’ użu ?udizzjuż? (l-Artikolu 9.1. c)

IVA

Din hija f’numri żg?ar? (l-Artikolu 9.1. c)

IVA

Din hija ta?t kundizzjonijiet superviżjonati b’mod strett u fuq bażi selettiva? (l-Artikolu 9.1. c)

IVA

Il-kundizzjonijiet formali intla?qu? (l-Artikolu 9.2)

IVA

Deroga hija possibbli

Hemm soluzzjoni tajba o?ra? (l-Artikolu 9 .1)

LE

L-ebda deroga

IVA

LE

LE

LE

LE

76

Termini tal-figura t’hawn fuq li ma ħarġux sew bit-tipa Maltija: Kkon?ernata = kkonċernata; o?ra = oħra; ?udizzjuż = ġudizzjuż; żg?ar = żgħar; ta?t = taħt; intla?qu = intlaħqu.

4 IL-FIGURI Figura 1 – In-numru reali u potenzjali ta’ speċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati f’kull Stat Membru Figura 2– L-istadji differenti tar-riproduzzjoni Figura 3 – Skema waħda possibbli għall-klassifikazzjoni ta’ speċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati ‘li jixxiebhu’ Figura 4 – Kwestjonarju biex issir valutazzjoni tal-kompatibilità ta’ l-istaġuni tal-kaċċa li d-dati ġew irranġati b’mod li ma jaħbtux ma’ xulxin għall-ispeċijiet ta’ l-Anness II flimkien ma’ l-Artikolu 7(4) tad-Direttiva Figura 5 – Il-lista ta’ l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati bi stat ta’ ħarsien favorevoli ħafna Figura 6 – Columba palumbus – IT-TUDUN Figura 7 – Anas platyrhynchos IL-KULUVERT Figura 8 – Xi ftit rati ta’ mwiet ippubblikati għall-ispeċijiet ta’ l-Anness II.1 Figura 9 – Eżempju ta’ kalkulazzjoni ta’ numru żgħir għall-gallozz tax-xitwa (Rallus aquaticus), speċi li għaliha ma ġiet ippublikata l-ebda data dwar imwiet. Figura 10 – L-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati (l-Anness II) bi stat ta’ ħarsien mhux favorevoli Figura 11 – Stampa ġenerali ta’ l-ispeċijiet differenti ta’ ħeġel u faġani

77

NUMBER OF SPECIES = NUMRU TA’ SPEĊIJIET ; present =preżenti ; Annex II2 = l-Anness II2 ; Annex II1 = l-Anness II1 Figura 1: In-numru ta’ speċijiet li jistgħu jkunu kkaċċjati u li potenzjalment jistgħu jiġu kkaċċjati preżenti f’kull Stat Membru inklużi dawk:

a) elenkati fl-Anness II.1 (il-kaċċa tagħhom titħalla fl-Istati Membri kollha) b) elenkati fl-Anness II.2 (il-kaċċa tagħhom titħalla biss fl-Istati Membri li huma indikati għalihom) c) elenkati fl-Anness II.2 (iżda mhux għall-Istati Membri kkonċernati, anki jekk preżenti)

0

10

20

30

40

50

60

70

80

AT BE DK DE GR ES FR IE IT LU NL PT UK SE FI

NU

MB

ER O

FSPE

CIE

S

presentANNEX II2ANNEX II1

78

Figura 2: L-istadji differenti tar-riproduzzjoni.

L-okkupazzjoni tas-siti tat-tnissil

Turija tan-namra

Il-bini tal-bejta

Tgħammir

L-għasafar ibidu

Inkubazzjoni

Speċi li tħalli l-bejta ftit wara li jfaqqsu l-bajd Speċi li tibqa’ fil-bejta sakemm il-frieħ ikunu kibru jew waslu biex jikbru

It-tifqis u t-tluq mill-bejta

Tajran

L-indipendenza tal-frieħ

It-tifqis

It-tajran mill-bejta

L-indipendenza tal-frieħ

79

Figura 3: Skema waħda possibbli għall-klassifikazzjoni ta’ speċijiet kkaċċjati ‘li jixxiebhu’

Gruppi li “jixxiebhu”

Speċijiet li jistgħu jiġu mħawda ma’ oħrajn fi gruppi

Tipi ta’ ambjenti naturali u kriterji oħrajn li għandhom jitqiesu

Pajjiżi li għalihom l-ispeċijiet huma elenkati fl-Anness II

Meta l-aktar li jistgħu jinqalgħu problemi jekk jintużaw dati li ġew irranġati b’mod biex ma jaħbtux ma’ xulxin tal-ftuħ u ta’ l-għeluq biex jitwalu l-istaġuni tal-kaċċa

Wiżż salvaġġ

Anser anser Anser fabalis Anser brachyrhynchus Anser albifrons

Fix-xitwa f’artijiet mimlija ħaxix u artijiet li jinħadmu Għajtiet li jingħarfu

L-Istati Membri kollha ħlief il-Greċja, l-Irlanda, il-Lussemburgu, l-Olanda u l-Portugall

It-tmiem ta’ l-istaġun tal-kaċċa

Papri li jċafċfu (irġiel, nisa u frieħ li jkunu ħorfu)

Anas penelope Anas strepera Anas crecca Anas platyrhynchos Anas acuta Anas querquedula Anas clypeata

Artijiet mistagħdra Għajtiet ħafna drabi jingħarfu

L-Istati Membri kollha Il-bidu tal-perjodu tal-kaċċa L-aktar bejn Lulju u Settembru, meta l-irġiel ikunu ħorfu u ż-żgħar ma jkunux għadhom ħorfu

Papri għaddâsa (irġiel, nisa u frieħ li jkunu ħorfu)

Aythya ferina Aythya fuligula Aythya marila (Netta rufina) (Bucephala clangula)

Artijiet mistagħdra inklużi tal-baħar

L-Istati Membri kollha Fil-baħar, l-aktar il-Baħar Baltiku (Dk, SW, SF)

Il-bidu tal-perjodu tal-kaċċa L-aktar bejn Lulju u Settembru, meta l-irġiel ikunu ħorfu u ż-żgħar ma jkunux għadhom ħorfu It-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa

Papri kbar tal-baħar (nisa u frieħ)

Melanitta nigra Melanitta fusca (Imature Somateria) (Immature Aythya marila)

L-aktar tal-baħar Fil-baħar, l-aktar il-Baħar Baltiku (Dk, SW, SF)

Il-bidu u t-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa

Papri.Mergus (Nisa u frieħ)

Mergus merganser Mergus serrator

Artijiet mistagħdra, inklużi żoni mal-kosta

Fennoskandja (DK, SW, SF) It-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa

Faġani tal-Muntanji Lagopus (Nisa u frieħ)

Lagopus lagopus scoticus Lagopus mutus

Artijiet môxa, reġjuni muntanjużi Speċijiet li normalment jinfirdu skond l-altitudini

Ir-Renju Unit


Faġan tal-Muntanji Tetrao (Nisa u frieħ)

Tetrao urogallus Tetrao tetrix

Imsaġar, spazji vojta, artijiet môxa Differenza kbira fid-daqs normalment għandha tiffaċilital-identfikazzjoni

Tetrao fl-Alpi (AT, It) u fil-Fennoskandja (SW, SF)


Ħeġel Alectoris Alectoris rufa Alectoris graeca Alectoris chuckar Alectoris barbara

Għal A. graeca, A. barbara u A. chukar l-għoljiet bi blat xott; għal A. rufa u A. chukar (fejn kienu introdotti) artijiet li jinħadmu, môxa, artijiet tar-raba’ oħrajn u artijiet baxxi miftuħa.

Fejn ikun hemm koinċidenzi fil-tqassim (ix-Xlokk ta’ Franza għar-rufa u għall-graeca; Thraki għall-graeca u għaċ-chuckar, in-Nofsinhar ta’ l-Andalusija għall-barbara u għar-rufa)


Summien u għasafartal-kaċċa żgħar

Coturnix coturnix Young Perdix jew Alectoris (Young Phasianus colchicus)

Artijiet li jinħadmu, artijiet ikkultivati.

Gr, Es, Fr, It, Pt Il-bidu tal-perjodu tal-kaċċa

Pluvieri kbar u Griewel

Pluvialis squatarola Pluvialis apricaria Philomachus pugnax

Fil-Ħarifa u fix-Xitwa P. squatarola l-iktar fuq meded ta’ art bit-tajn jew ma’ xtut il-baħar; P. apricaria l-aktar fuq art li tinħadem jew mergħat Għajtiet u ġwienaħ ta’ taħt li jingħarfu

Fr, Ie, UK, Pt It-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa għall-Pluvialis Il-bidu tal-perjodu tal-kaċċa, Awwissu

Bekkaċċi Gallinago gallinago Lymnocryptes minimus

Artijiet u mergħat mistagħdra L-Istati Membri kollha ħlief Be, De, Lu, Nl, SF


Griewel Gurlini prim u Gurlini ordinarji

Limosa limosa Limosa lapponica Numenius arquata Numenius phaeopus

Fil-Ħarifa u fix-Xitwa fuq meded ta’ art bit-tajn u ma’ xtut il-baħar Môxa, artijiet baxxi miftuħa, mergħat mistagħdra, meded ta’ art bit-tajn Għajtiet li jingħarfu

FR, UK, IE Il-bidu u t-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa

Pluverotti Tringa

Tringa erythropus Tringa totanus Tringa nebularia

Xtut il-baħar, meded ta’ art bit-tajn Għajtiet li jingħarfu

Fr Il-bidu u t-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa

Gawwijiet żgħar b’rix immatur u tax-Xitwa

Larus ridibundus Larus canus

AT, FR, ES, SW, FI Il-bidu u t-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa

Gawwijiet kbar Larus fuscus Kważi kullimkien, ħlief fuq Dk, De, Es, Sw, SF Il-bidu u t-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa

80

Gruppi li “jixxiebhu”

Speċijiet li jistgħu jiġu mħawda ma’ oħrajn fi gruppi

Tipi ta’ ambjenti naturali u kriterji oħrajn li għandhom jitqiesu

Pajjiżi li għalihom l-ispeċijiet huma elenkati fl-Anness II

Meta l-aktar li jistgħu jinqalgħu problemi jekk jintużaw dati li ġew irranġati b’mod biex ma jaħbtux ma’ xulxin tal-ftuħ u ta’ l-għeluq biex jitwalu l-istaġuni tal-kaċċa

b’rix immatur Larus argentatus Larus cachinnans Larus marinus

muntanji għoljin u żoni msaġġra

Ħamiem u gamiem Columba

Columba livia Columba palumbus Columba oenas

C. livia salvaġġa f’ambjenti bil-blat, bl-għamla domestika ħdejn ċentri fejn jgħix il-bniedem

Fejn C. livia salvaġġi jkun u flimkien (Sp, Korsika, Pt,…)


Gamiem Streptopelia

Streptopelia turtur Streptopelia decaocto

Il-ħamiema tal-barr tgħix iżjed fl-ibliet u l-irħula

At, De, Fr, It, Gr, Pt… Il-bidu tal-perjodu tal-kaċċa

Merilli Turdus merula, female Turdus philomelos Turdus iliacus Turdus viscivorus Turdus pilaris

Għadd kbir ta’ ambjenti naturali L-għajtiet li jingħarfu

Gr, Es, Fr, It, Pt Id-dati tal-ftuħ u ta’ l-għeluq ġeneralment ikunu l-istess għall-ispeċijiet kollha fil-grupp, ħlief fl-Italja fejn T. viscivorus hija mħarsa


Ċawl Corvus corone Corvus frugilegus (Corvus monedula)

Għadd kbir ta’ ambjenti naturali L-għajtiet ħafna drabi jingħarfu

DK, De, Gr, Es, Fr, Lu, Pt Il-bidu u t-tmiem tal-perjodu tal-kaċċa

81

Figura 4 : Kwestjonarju biex tiġi Vvalutata il-Kompatibilità ta’ l-Istaġuni tal-Kaċċa rranħati b’mod li ma jaħbtux ma’ xulxin għall-Ispeċijiet ta’ l-Għasafar ta’ l-Anness II flimkien ma’ l-Artikolu 7§4 tad-Direttiva 79/409/KEE -------------------------------------------------------------------------------------------------------

1 L-ARRANĠAMENT TAD-DATI BIEX MA JAĦBTUX MA’ XULXIN MHUX KOMPATIBBLI

2. L-istaġun tal-kaċċa propost jikkoinċidi mal-perjodi tar-riproduzzjoni u/jew tal-passa tar-ritorn għal mill-inqas waħda mill-ispeċijiet l-oħra tal-grupp tagħha li jixxiebah li għaliha ma jinfetaħx l-istaġun tal-kaċċa?

IVA

3. Il-kaċċa ta’ din l-ispeċi matul dan il-perjodu ta’ “koinċidenza” jista’ jwassal fil-prattika għal riskju sinifikanti ta’ konfużjoni ma’ mill-inqas speċi waħda oħra tal-grupp tagħha “li jixxiebah” li għaliha l-istaġun tal-kaċċa ma jinfetaħx?

IVA

4. Il-kaċċa ta’ din l-ispeċi matul dan il-perjodu ta’ “koinċidenza” jista’ jwassal fil-prattika għal riskju sinifikanti ta’ distorbju għal mill-inqas speċi waħda oħra mill-ispeċijiet ta’ l-Anness II li għaliha l-istaġun tal-kaċċa ma jinfetaħx?

LE

IVA

L-ARRANĠAMENT TAD-DATI BIEX MA JAĦBTUX MA’ XULXIN

HUWA KOMPATIBBLI

LE

LE

LE

5. Dan id-distorbju jista’ jkun ikkumpensat mill-għasafar affettwati, jew permezz tad-disponibilità ta’ riżorsi ta’ l-ikel biżżejjed, jew bil-preżenza ta’ żoni fil-qrib fejn m’hemmx distorbju, li joffrulhom ikel u mistrieħ?

IVA

IVA

LE

1. L-ispeċi li għaliha qed ikun propost li jiġi ffissat staġun ta’ kaċċa li d-dati tiegħu ma jaħbtux ma’ xulxin, hija parti minn grupp ‘li jixxiebah” li minnu mill-inqas speċi waħda oħra ma jkollha l-ebda staġun miftuħ jew inkella jkollha staġun iqsar?

82

Figura 5 : Il-lista ta’ l-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati bi stat ta’ ħarsien favorevoli ħafna Il-kriterji użati biex ikun stabbilit “stat favorevoli ħafna”: • SPEĊ 4 (Speċijiet li l-popolazzjonijiet globali tagħhom huma kkonċentrati fl-Ewropa - i.e. speċijiet b’aktar minn

50% tal-popolazzjoni jew kamp ta’ azzjoni globali tagħhom fl-Ewropa – iżda li għandhom stat ta’ ħarsien favorevoli fl-Ewopa) jew speċijiet MHUX SPEĊ u Stat Żgur ta’ Theddida fl-Ewropa (SPEĊ = speċijiet ta’ interess għall-arsien Ewropew) 141,

• l-ebda tnaqqis importanti fil-popolazzjonijiet tat-tnissil jew ta’ dawk li jqattgħu x-Xitwa band’oħra (inqas minn 10% tal-popolazzjonijiet nazzjonali tat-tnissil qed jonqsu b’aktar minn 20% fid-daqs; inqas minn 2% tal-popolazzjonijiet nazzjonali tat-tnissil qed jonqsu b’aktar minn 50% fid-daqs; inqas minn 10% tal-popolazzjonijiet nazzjonali tat-tnissil qed jonqsu b’aktar minn 20% fil-firxa; inqas minn 2% tal-popolazzjonijiet nazzjonali tat-tnissil qed jonqsu b’aktar minn 50% fil-firxa; jew inqas minn 10% tal-popolazzjonijiet nazzjonali li jqattgħu x-Xitwa band’oħra qed jonqsu b’aktar minn 20% fid-daqs; inqas minn 2% tal-popolazzjonijiet nazzjonali li jqattgħu x-Xitwa band’oħra qed jonqsu b’aktar minn 50% fid-daqs)

• popolazzjoni kbira ħafna (> 1000000 par), Speċijiet Stat ta’ Speċ % tad-daqs tal-popolazzjoni tat-tnissil % tal-pop. li li tqatta’ x-Xitwa

band’oħra id-daqs naqas bi il-kamp ta’ azzjoni naqas id-daqs naqas bi bi >20% >50% >20% >50% >20% >50% Anas platyrhynchos Mhux Speċ 9 0 7 0 1 1 Columba livia Mhux Speċ 1 0 0 0

Columba palumbus Speċ 4 0 0 0 0 Turdus pilaris Speċ 4 1 0 0 0 Turdus iliacus Speċ 4 0 0 0 0 Turdus viscivorus Speċ 4 5 0 4 0 Garrulus glandarius Mhux Speċ 0 0 0 0 Pica pica Mhux Speċ 0 0 0 0 Corvus monedula Speċ 4 2 0 2 0

Corvus frugilegus Mhux Speċ 1 0 0 0 Corvus corone Mhux Speċ 0 0 0 0

141 Birds in Europe Their conservation status (L-għasafar fl-Ewropa. L-istat ta’ ħarsien tagħhom), BirdLife Conservation Series (Is-serje dwar il-ħarsien ta’ ħajjet l-għasafar) Nru 3, 1994.

83

Figura 6: Columba palumbus – IT-TUDUN

J A N F E V M A R A V R M A I J U N J U L A O U S E P O C T N O V D E CFI SE DK UK IE DE NL BE LU AT FR ES PT IT GR JAN = JAN; FEB = FRAR; MAR = MAR; APR = APR; MAY = MEJ; JUN = ĠUN; JUL = LUL; AUG = AWW; SEP = SETT; OCT = OTT; NOV = NOV; DEC = DIĊ

perjodu ta’ riproduzzjoni passa + riproduzzjoni passa ta’ qabel in-namra

DECADES = PERJODI TA’ 10 IJIEM + = perjodu potenzjali li matulu tista’ ssir il-kaċċa taħt l-Artikolu 7(4) ! = tnissil + perjodu ta’ passa ta’ qabel in-namra

05

101520253035

DEC

AD

ES

+!

84

Figura 7: Anas platyrhynchos IL-KULUVERT J A N F E B M A R A P R M A Y J U N J U L A U G S E P O C T N O V D E CFI SE DK UK IE DE NL BE LU AT FR ES PT IT GR JAN = JAN; FEB = FRAR; MAR = MAR; APR = APR; MAY = MEJ; JUN = ĠUN; JUL = LUL; AUG = AWW; SEP = SETT; OCT = OTT; NOV = NOV; DEC = DIĊ

Perjodu ta’ riproduzzjoni Passa + riproduzzjoni Passa ta’ qabel in-namra

+ = perjodu potenzjali li matulu tista’ ssir il-kaċċa taħt l-Artikolu 7(4) ! = tnissil + perjodu ta’ passa ta’ qabel in-namra DECADES = PERJODI TA’ 10 IJIEM

05

101520253035

DEC

AD

ES

+!

85

Figura 8: Uħud mir-rati ta’ mwiet li kienu ppubblikati Parti 1: l-ispeċijiet ta’ l-Anness II.1 Speċijiet Rata ta’ mwiet

Anser fabalis KVM L-ebda data (Anser brachyrhynchus: ad 26%; minn 4 sa 16-il xahar 42%; in-numru totali ta’ individwi > 4 xhur 21.5%) BWP L-ebda data

Anser anser KVM Ad (Tnissil IS) 23%; Ad (Tnissil DK) madwar 33% BWP Il-popolazzjoni ta’ l-Islanda: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti 23% (bl-anell), iktar minn 4 xhur żmien 22% (ċensimenti), x’aktarx naqsu mill-1960 sa l-1971; stennija tal-ħajja adulta 3.8 snin (Boyd u Ogilvie 1972). Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost għasafar li twaħħlilhom anell fid-Danimarka meta kienu żgħar u adulti 33%; aktar stennija tal-ħajja ta’ frieħ li kibru għal kollox 2.3 snin u ta’ l-adulti 2.6 snin (Paludan 1973).

Branta canadensis KVM Ad GB 22% BWP l-Ingilterra: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti 22%; stennija tal-ħajja 3.9 snin (Boyd 1962)

Anas penelope KVM Għasafar adulti bl-anell: 47% BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali ta’ l-adulti bl-anell fil-Majjistral ta’ l-Ewropa 47%; stennija tal-ħajja 1.6 snin (Boyd 1962).

Anas strepera KVM L-ebda data BWP L-ebda data Anas crecca KVM Ad minn 47 sa 60%; għasafar mill-ewwel sena b’rata ta’ mwiet ogħla minn ta’ l-adulti

BWP Imwiet annwali. Il-Brittanja 1949–55, irġiel 49%, nisa 57%; Pembrokeshire, Wales, iż-żewġ sessi, 64% fl-1934–8, 49% fl-1945–8, 65% fl-1949–53, iżda fis-snin tal-gwerra 1941–5 39% biss; madwar tlieta minn kull ħames telfiet ta’ l-irġiel u nofs tan-nisa x’aktarx minħabba l-bniedem (Boyd 1957a). Għaż-żewġ sessi, 55% Franza, 58% l-Italja u Spanja; fiż-żewġ pajjiżi, l-imwiet ta’ l-għasafar ta’ sena kienu ogħla minn dawk ta’ l-għasafar li għandhom bejn sena-sentejn; għall-għasafar li għandhom bejn sena-sentejn, l-imwiet fl-Ewropa 47%, fl-Unjoni Sovjetika 51% (Tamisier 1972c).

Anas plathyrhynchos KVM CH, irkupri ta’ għasafar adulti bl-anell: 58% imrobbija fil-gaġeġ, 52% għasafar salvaġġi; DK imrobbija fil-gaġeġ ta’ sena 90.6%, is-snin ta’ wara 55% (bi pressjoni għolja ta’ kaċċa) Il-Majjistal ta’ l-Ewropa Ad: 48% SF ta’ sena 64%, is-snin ta’ wara 55% S 76% sa 64% BWP Mill-anelli li ġew applikati fil-Majjistral ta’ l-Ewropa, il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti 48%, stennija tal-ħajja 1.6 snin (Boyd 1962). Il-Finlandja: l-imwiet 64% għall-ewwel sena, 55% għas-snin ta’ wara (Grenquist 1970). L-Isvezja: l-imwiet 76% għll-frieħ, 64% adulti (Curry-Lindahl et al. 1970).

Anas acuta KVM L-ebda data BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti, ibbażata fuq l-irkupri ta’ l-Unjoni Sovjetika, 48% (Boyd 1962).

Anas querquedula KVM L-ebda data BWP L-ebda data Anas clypeata KVM GB Ad 44%

BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti bl-anell fil-Brittanja 44%; stennija tal-ħajja 1.8 snin (Boyd 1962).

Aythya ferina KVM L-ebda data BWP L-ebda data Aythya fuligula KVM Ad jvarjaw bejn 20-25% u 46%

BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti bl-anell fil-majjistral ta’ l-Ewropa 46%, stennija tal-ħajja 1.7 snin (Boyd 1962).

Lagopus l. scoticus BWP l-Iskozja: mortalità annwali m. 65% (Jenkins u oħrajn 1967; A Watson). Lagopus mutus KVM L-ebda data BWP L-ebda data Alectoris graeca KVM L-ebda data BWP L-ebda data Alectoris rufa KVM L-ebda data BWP L-ebda data

86

Speċijiet Rata ta’ mwiet

Perdix perdix KVM Dk 84%; CS 80-82% BWP Servejs dwar data minn diversi nħawi juru livelli intermedji tal-popolazzjoni ddeterminati minn fatturi li jiddependu mid-densità, l-aktar il-ħatfa tal-bejtiet minn annimali oħra. Il-proporzjon tal-popolazzjoni ta’ Settembru li sprawlha kien relatat mill-qrib mad-densità fejn l-isparar kien formalizzat, li fil-preżent ivarja minn 20 sa 30% fis-sena. Fl-Ingilterra, it-telf fix-Xitwa, barra l-isparar, bħalissa huwa ta’ madwar 45%, b’varjazzjoni annwali żgħira; mhux relatat mad-densità u hemm evidenza kunsiderevoli li l-kundizzjonijiet tat-temp ma kinux importanti. It-telf fix-Xitwa u t-tixrid tal-pari fir-Rebbiegħa ftit li xejn jikkontribwixxu għad-densitajiet intermedji tat-tnissil (G R Potts). Ir-rati ta’ mwiet annwali ta’ għasafar imrobbija u meħlusa fid-Danimarka wara l-1 ta’ April tat-tieni sena kalendarja kienu ta’ 84.0 ± 2.8%, meta mqabbla ma’ 80.2 ± 3.8% għall-għasafar meħlusa fl-Italja u 82.1 ± 7.2% għall-għasafar meħlusa fir-Ċekoslovakkja (Paludan 1963). Fil-Polonja, l-imwiet fi 12-il xahar wara l-1 ta’ Settembru tas-sena tat-twelid kienu ta’ 77.6% u 56% fis-snin ta’ wara (Olech 1971)

Phasianus colchicus KVM Dk l-ewwel sena 84%, is-snin ta’ wara 58% (pressjoni għolja ta’ kaċċa) BWP L-ebda informazzjoni dwar il-popolazzjonijiet salvaġġi. Ħafna studji dwar popolazzjonijiet amministrati fl-Ewropa u l-Amerika ta’ Fuq juru ħafna mwiet, speċjalment fl-irġiel u f’għasafar ta’ l-ewwel sena; eż. fid-Danimarka il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-irġiel kien ta’ 78.1%, fost in-nisa ta’ 62.3%, u għall-għasafar kollha kien hemm imwiet ta’ 81.4% fl-ewwel sena tal-ħajja u 58.4% fis-snin ta’ wara (Paludan 1959a).

Fulica atra KVM L-ewwel sena 76-87%; it-tieni sena 48-72%; NL l-ewwel sena 79%; is-snin ta’ wara 25%; instabu mejta l-ewwel sena 32%; is-snin ta’ wara 22% BWP L-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja f’diversi kampjuni mill-Majjistral ta’ l-Ewropa kienu bejn 76% u 87%, u fit-tieni sena bejn 48% u 72%; probabbilment il-limiti aktar baxxi huma eqreb tal-pożizzjoni reali (Glutz et al. 1973). L-irkupri ta’ 686 għasfur bl-anell fl-Isvizzera fix-Xitwa: 371 f’sena kalendarja ta’ l-applikazzjoni ta’ l-anelli, 125 fit-tieni sena, 83 fit-tielet, 51 fir-raba’, 19 fil-ħames, u 36 fis-sitt sena u wara (Glutz 1964). Ir-rati ta’ sopravivenza mill-imwiet annwali fost il-flieles bl-annelli fl-Olanda, 1934–73: għasafar li sparawlhom (kampjun 93) ¾ 21.79% l-ewwel sena, 75.25% is-snin ta’ wara; instabu mejta (kampjun 138)¾68) 32% fl-ewwel sena, 78.22% is-snin ta’ wara (Cavé 1977).

Lymnocryptes minimus KVM L-ebda data BWP Data limitata tissuġġerixxi mwiet annwali ta’ 76%, iżda kważi ċert li huma għolja wisq (Boyd 1962).

Gallinago gallinago KVM B 52-57%; Dk 47%; GB 52%; BWP L-imwiet annwali mill-valur nofsi mgħobbi ta’ diversi kampjuni 51.9 ± 5.43%, l-ebda differenza li jista’ jiġi skopert bejn ir-rati fl-ewwel sena wara li jkunu tgħallmu jtiru u s-snin ta’ wara (Boyd 1962). Il-Belġju: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-għasafar li sparawlhom 56.7% meta mqabbla ma’ 52.0% għal dawk li nstabu mejta; l-imwiet minħabba l-kaċċa naqsu wara l-ewwel sena (Dhondt u Van Hecke 1977). Il-Ġermanja tal-Punent : l-imwiet fl-ewwel sena ta’ 65% (Glutz von Blotzheim et al. 1977). Id-Danimarka: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti kienet 47.1 ± 2.80 (Fog 1978). Il-Finlandja: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali ta’ 46.9% (Pertunnen 1980c).

Scolopax rusticola KVM l-ewwel sena 55-65%; is-snin ta’ wara 40-50%. Ogħla għall-popolazzjonijiet tal-Fennoskandja. BWP Il-Brittanja: l-imwiet annwali 54% fl-ewwel sena, 39% fis-snin ta’ wara, 1 ta’ Awwissu – il-31 ta’ Lulju (Kalchreuter 1975); estimi ta’ qabel (Lack 1943, Boyd 1962) urew 56% u 55% għall-ewwel sena, u 37% u 40.7% rispettivament fis-snin ta’ wara, b’imwiet annwali fost l-adulti jkunu ferm ogħla fl-1931–40 milli fl-1921–30, raġunijiet mhux magħrufa (Boyd 1962). In-Norveġja u l-Isvezja; imwiet annwali 67% fl-ewwel sena, 52% fis-snin ta’ wara (Kalchreuter 1979); il-Finlandja u l-Baltiku 72% u 54% rispettivament (Kalchreuter 1975). Il-Finlandja: l-imwiet fl-ewwel sena ta’ 61.7%, 48.4% fis-snin ta’ wara (Pertunnen 1980a). Fennoskandja: 65.6% fl-ewwel sena, 50.6% fis-snin ta’ wara (Clausager 1974). L-Olanda: l-imwiet annwali fost l-adulti 50.0% (Clausager 1974).

Columba livia (1) KVM L-ebda data BWP L-Ingilterra (Salford): l-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja 43 ± 7.3%, l-imwiet annwali fost l-adulti 33.5 ± 4.9% (Murton et al. 1972b). L-Ingilterra (Flamborough Head): l-imwiet annwali fost l-adulti minn kampjun li sparawlhom madwar 30% (Murton u Clarke 1968).

87

Speċijiet Rata ta’ mwiet

Columba palumbus KVM GB 35-41%, frieħ 60-70% ; Dk frieħ 54.3%; Adulti 41.3%; NL madwar 46% BWP Il-Brittanja: l-imwiet ta’ frieħ madwar 74%, l-imwiet annwali fost l-adulti madwar 36% (Murton 1965b). L-Olanda: 1911–53 (meta ma ħie mħallas l-ebda premju għall-kaċċa) l-imwiet ta’ l-ewwel sena 49%, l-imwiet annwali fost l-adulti 50%; 1959–62 (premju) l-ewwel sena 55%, adulti 61% (Doude van Troostwijk 1964a); 1911–81 kemm ta’ l-ewwel sena u kemm l-adulti 46% (Glutz u Bauer 1980). Id-Danimarka: l-imwiet fl-ewwel sena 54.7%, imwiet ta’ adulti 41.3% (Søndergaard 1983). Il-Finlandja: l-imwiet ta’ l-ewwel sena 41.7%, l-imwiet tat-tieni sena 47.6%, l-imwiet fis-snin ta’ wara 30.5% (Saari 1979b)

(1) Il-popolazzjonijiet kkwotati hawn huma popolazzjonijiet salvaġġi ta’ Columba livia u mhux il-popolazzjonijiet tal-ħamiem domestiku.

88

Parti 2: L-ispeċijiet ta’ l-Anness II.2

Speċijiet Rata ta’ mwiet Cygnus olor KVM GB l-ewwel sena: 58%; it-tieni u t-tielet snin: 30%; ir-raba’ u l-ħames snin 22%

(Coleman & Minton 1980); madwar 30% wara l-ewwel sena; 30% tat-tieni sena; 25% tat-tielet u r-raba’ sena (Bacon 1980). BWP Il-Brittanja: l-imwiet annwali fost ta’ 3–12-il xahar 32.1%, sena-sentejn 35.4%, 2–3 snin u 3–4 snin 25.0%, għasafar li jnisslu ta’ iktar minn 4 snin 18–20%; stennija tal-ħajja meta għandhom 4 snin 4•8 snin (Beer u Ogilvie 1972). Id-Danimarka: imwiet annwali ta’ 26% (Bloch 1971). L-Isvezja: l-imwiet annwali fl-1965–70, 28.5%, iżda 21.0% biss l-aktar jekk tkun eskluża x-Xitwa kiefra ta’ l-1969–70 (Mathiasson 1973a).

Anser brachyrhynchus KVM ad 26%; minn 4 sa 16-il xahar 42%; in-numru totali ta’ individwi > 4 xhur żmien 21.5% BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti 26%, u fost ta’ 4–16-il xahar żmien 42% (mill-anelli). Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-għasafar kollha ta’ ‘l fuq minn 4 xhur 21.5% (miċ-ċensimenti), b’evidenza li r-rata naqset bejn l-1950–72 (Boyd u Ogilvie 1969).

Anser albifrons142 KVM A. a. albifrons : > 1an 30.9%; Anser a. flavirostris: 34% BWP A. a. albifrons: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali (l-għasafar li għaddew ix-xitwa fil-Brittanja) 28%; għasafar li għaddew ix-xitwa fl-Olanda, 30.9% (Doude van Troostwijk 1974) A. a. flavirostris: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali ta’ 34%;

Branta bernicla KVM Ad GB 17%, korrelatata b’mod pożittiv mar-riproduzzjoni BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost il-B. b. bernicla li għaddew ix-Xitwa fil-Brittanja ta’ 14%, u tal-B. b. hrota minn Spitsbergen ta’ 17% (Boyd 1962).

Netta rufina KVM L-ebda data BWP L-ebda data Aythya marila KVM L-ebda data

BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti bl-anell fl-Islanda ta’ 52% (Boyd 1962).

Somateria mollisima KVM Ad 20-40% BWP L-Olanda: l-imwiet annwali fost l-għasafar li twaħħlulhom l-anelli meta kienu qed tgħallmu jtiru waħedhom 1965–70 laħqu medja ta’ 17%; l-imwiet annwali fost in-nisa kienu jvarjaw bejn 15%–61% fl-1964-68 li tirrifletti l-avvelenament mill-idrokarboni klorinati, u bejn 2%–8% fl-1969–71 wara l-miżuri ta’ kontroll (Swennen 1972). Id-Danimarka: imwiet annwali ta’ 20% (Paludan 1962). Adulti bl-anell fil-Majjistral ta’ l-Ewropa: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali ta’ 39%, stennija tal-ħajja 2.1 snin (Boyd 1962)

Clangula hyemalis KVM L-ebda data BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti bl-anell fl-Islanda 28%; stennija tal-ħajja 3.1 snin (Boyd 1962).

Melanitta nigra KVM L-ebda data BWP L-għasafar bl-anell fl-Islanda: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti 23%; stennija tal-ħajja 3.8 snin (Boyd 1962)

Melanitta fusca KVM L-ebda data BWP L-ebda data Bucephala clangula KVM Nisa jbejtu: 37%

BWP L-imwiet annwali (nisa li jrabbu) fl-Isvezja: madwar 37%; stennija tal-ħajja madwar 3 snin (stennija tal-ħajja adulta madwar sentejn, Nilsson 1971).

Mergus serrator KVM L-ebda data BWP L-ebda data Mergus merganser KVM L-ebda data

BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti 40%, stennija tal-ħajja 2.0 snin (Boyd 1962).

Bonasa bonasia KVM L-ebda data BWP L-ebda data Lagopus l . lagopus KVM L-ebda data BWP l-Unjoni Sovjetika: 60–86% għall-adulti u 90–95% għall-għasafar

ta’ l-ewwel sena (fis-snin 1971–5 meta l-lemmu Lemmus lemmus kien skars fit-tundra ta’ Bolshezemolsk, il-pressjonijiet minn ħtif minn annimali oħra wasslu għal ħafna imwiet (Vorgnin 1976)). Għal Lagopus lagopus scoticus fl-Iskozja: imwiet annwali ta’ madwar 65% (Jenkins et al. 1967). L-ebda data għall-UE.

142 Dawn ir-rati ta’ mwiet jitqiesu għoljin wisq għall-Anser albifrons flavirostris. L-aktar analiżijiet reċenti għal din is-sotto-speċi jagħtu l-imwiet fl-ewwel sena ta’ 32.2 % u l-imwiet fost l-adulti ta’ 21.5 % (Fox, A.D. & Stroud, D.A. 2002. Anser albifrons flavirostris Greenland White Fronted Goose. BWP Update. Qed jiġi ppubblikat).

89

Speċijiet Rata ta’ mwiet Tetrao tetrix143 KVM SF frieħ ta’ l-ewwel Xitwa 64%; Popolazzjoni adulta stabbli 47%

BWP Fil-Finlandja, il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali jvarja minn 40% sa 60%, b’varjazzjonijiet annwali u lokali (Helminen 1963).

Tetrao urogallus KVM L-Unjoni Sovjetika Ad madwar 54-59%; SF 30% BWP L-Unjoni Sovjetika: f’żewġ żoni r-rata ta’ sopravivenza mill-mewt mit-tifqis sa l-1 ta’ Settembru 48 52% għall-irġiel u 59 41% għan-nisa; fis-snin ta’ wara r-rati kienu ta’ 46 54% u 33 67% u fis-snin ta’ wara 59 41% u 54 46% rispettivament (Semenov-Tyan-Schanskii 1959).

Alectoris barbara KVM L-ebda data BWP L-ebda data Alectoris chukar KVM L-ebda data BWP L-ebda data Coturnix coturnix KVM L-ebda data BWP L-ebda data Meleagris gallopavo KVM L-ebda data BWP L-ebda data Rallus aquaticus KVM L-ebda data BWP L-ebda data Gallinula chloropus KVM Data mill-anelli (irkupri) l-ewwel sena 69%

BWP Ta’ 90 għasfur bl-anell fIl-Ġermanja tal-Punent Punent, 69% mietu fl-ewwel sena tal-ħajja u 23% fit-tieni sena (Glutz et al. 1973).

Haematopus ostralegus

KVM GB ir-rata totali ta’ mwiet minn mindu jkunu tgħallmu jtiru sal-maturità sesswali kienet ta’ 74-80%; frieħ 40%; BWP L-Olanda: il-valur nofsi ta’ l-imwiet fl-ewwel sena wara li jkun tgħallmu jtiru ta’ 36%; minn sena sa 15-il sena 15.9% kull sena (Boyd 1962). L-imwiet mit-tifqis sa l-ewwel xahar wara li jkunu tgħallmu jtiru, f’Wales, ta’ 84% (Harris 1969). L-imwiet minn mindu jkunu tgħallmu jtiru sal-maturità sesswali 74% u 80%, ikkalkulati skond Harris (Harris 1969, Harris 1970 rispettivament) (Glutz et al. 1975); Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost il-frieħ ta’ madwar 40% (Harris 1967). Il-Ġermanja tal-Punent: il-valur nofsi ta’ l-imwiet minn mindu tgħallmu jtiru sa l-età medja (5–6 snin) meta jibdew inisslu għall-ewwel darba c. 62%; ir-rata ta’ sopravivenza mill-mewt ta’ għasafar tat-tnissil fl-1949–63 kienet l-istess għall-gruppi ta’ etajiet kollha għal madwar 94 6% (Schnakenwinkel 1970); f’Wales, 1963–8, ir-rata ta’ sopravivenza mill-mewt ta’ l-għasafar tat-tnissil 872-13–98% (Harris 1970b).

Pluvialis apricaria KVM GB l-ewwel Xitwa 41%, ix-Xtiewi ta’ wara 22% (Parr 1980); NL irkupri ta’ għasafar bl-anell ta’ l-ewwel sena 53%; is-snin ta’ wara 39%. BWP L-Olanda: 123 irkupru ta’ għasafar li kibru u li twaħħlilhom l-anell fil-Ħarifa wera li 53% mietu fl-ewwel sena wara li twaħħlilhom l-annell, minn hemm ‘il quddiem 39.0 ± 5.42% kull sena. L-Islanda: 31 irkupru ta’ frieħ tal-bejta u għasafar oħrajn għadhom żgħar b’imwiet indikati ta’ 66% fl-ewwel sena kalendarja u ta’ 46.5 ± 10.3% għal kull sena minn hemm ‘il quddiem (Boyd 1962). L-Iskozja: imwiet fost l-adulti ta’ madwar 22% (Parr 1980).

Pluvialis squatarola KVM L-ebda data BWP L-ebda data Vanellus vanellus KVM L-ewwel sena (mill-1 ta’ Awwissu sal-31 ta’ Marzu) GB 38%; l-Ewropa Ċentrali

40%; L-Iskandinavja 40%, Dk 44%; is-snin ta’ wara GB 32%; l-Ewropa Ċentrali 29%; L-Iskandinavja 33%, Dk 33%; tvarja minn 30 sa 36% bejn it-tieni u l-11-il sena, wara dik madwar 43%. BWP L-Ewropa. L-imwiet tal-frieħ mill-31 ta’ Awwissu sal-31 ta’ Marzu ta’ wara (għalhekk esklużi l-ħafna mwiet fl-ewwel ġimgħat) ta’ 39.7%, li jvarjaw minn 30.4% sa 57.5% għall-għasafar bl-anell f’pajjiżi differenti, b’37.5% fil-Brittanja u fl-Irlanda, 40.1% fl-Ewropa Ċentrali, u 40.4% fl-Iskandinavja. Minn hemm ‘il quddiem, imwiet annwali ta’ 32.2% (33.9% fil-Brittanja u fl-Irlanda, 29.4% fl-Ewropa Ċentrali, 33.1% fl-Iskandinavja). Għal aktar dettalji u diskussjonijiet, ara Glutz et al. (Glutz et al. 1975).

Calidris canutus KVM L-ebda data BWP Il-medja ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti ta’32.4±3.18% (Boyd 1962)

Philomachus pugnax KVM diversi sorsi (anelli) 47% BWP Imwiet annwali 47.6 ± 3.61%, b’differenza żgħira bejn l-ewwel u s-snin ta’ wara; x’aktarx id-differenza fis-sess mhix sinifikanti (Boyd 1962)

143 Skond id-data għal perjodu twil ta’ żmien, ir-rata ta’ mwiet għall-ewwel Xitwa (Settembru sar-rebbiegħa ta’ wara) għat-tajra li tixbah lill-ħaġla sidirha aħmar Tetrao urogallus hija ta’ 76% u tal-ħaġla Tetrao tetrix ta’ 64%. F’popolazzjonijiet stabbli, ir-rati ta’ mwiet annwali ta’ tat-tjur li jixbħu lill-ħaġla sidirha aħmar u tal-ħeġel adulti kienu 29% u 47% rispettivament. Fl-imwiet fost il-frieħ, iż-żewġ speċijiet juru differenzi relatati mas-sess. Linden, H. 1981 Estimation of juvenile mortality in the Capercaillie Tetrao urogallus and the Black Grouse Tetrao tetrix, from indirect evidence. (Stima ta’ l-imwiet fost il-frieħ fit-tajra li tixbah lill-ħaġla sidirha aħmar Tetrao urogallus u fil-Faġan tal-Muntanji Tetrao tetrix minn evidenza indiretta) Finnish Game Research 39: 35-51.

90

Speċijiet Rata ta’ mwiet Limosa limosa KVM NL l-ewwel sena 38%; it-tieni sena 32%; it-tielet u s-snin ta’ wara 37%

BWP L-Olanda: imwiet annwali fl-ewwel sena (sal-15 ta’ Mejju) 37.6%, fit-tieni sena 32%, u fis-snin ta’ wara medja ta’ 36.9% (Glutz et al. 1977).

Limosa lapponica KVM L-ebda data BWP Ir-rata ta’ mwiet annwali 29.5 ± 7.9%, iżda mid-dehra madwar 79% fl-ewwel sena kalendarja wara li twaħħlu l-anelli (Boyd 1962).

Numenius phaeopus KVM L-ebda data BWP Skond kampjun żgħir (13) mwiet annwali ta’ 30.8 ± 9.1% (Boyd 1962).

Numenius arquata KVM GB l-ewwel sena (wara li jkunu tgħallmu jtiru) 53%; it-tieni sena 37%; is-snin ta’ wara 26% NL l-ewwel sena (bl-anell meta kienu flieles) 66%; it-tieni sar-raba’ sena 28%; SF 64% sa 31.12 ta’ l-ewwel sena; 55% fis-snin ta’ wara. BWP Il-Brittanja: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali (n = 287) 53.0% fl-ewwel sena minn mindu jkunu tgħallmu jtiru, 37.0% fit-tieni sena u 26.4%, wara (Bainbridge u Minton 1978). L-Olanda: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali (n = 137) fl-ewwel sena wara l-anell twaħħal meta kienu għadhom flieles 66.4% u madwar 28% għat-tieni sar-raba’ sena (Glutz et al. 1977). Il-Finlandja: il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali (n = 245) 64% sal-31 ta’ Diċembru wara li l-anelli twaħħlu meta kienu għadhom flieles, u 55% fis-snin ta’ wara (Grenquist 1965).

Tringa erythropus KVM L-ebda data BWP L-ebda data Tringa totanus KVM fl-ewwel sena >50%; is-snin ta’ wara 20-30%

BWP L-imwiet fl-ewwel sena wara li jkunu tgħallmu jtiru 55%; il-kalkolu tan-numru ta’ l-imwiet fost l-adulti varja ħafna f’diversi kampjuni minn 17.7% sa 56.9%, probabbilment affettwata mit-telf ta’ l-anelli, bl-aħjar estimu probabbilment ġej mill-kampjun ta’ l-Isvezja (55) b’31.5% (Boyd 1962). Fil-kolonja tal-Ġermanja, il-kalkolu tan-numru ta’ l-imwiet fost l-adult kien ta’ 28.7% fl-ewwel sena wara li twaħħlu l-anelli, li naqas biż-żmien fis-snin ta’ wara (30%, 20%, u 18%), iżda kien ibbażat fuq ir-ritorn ta’ l-adulti lejn il-kolonja, għalhekk x’aktarx minħabba r-rabta li tiżdied mal-post tal-bejta skond iż-żmien (Grosskopf 1959; Boyd 1962).

Tringa nebularia KVM L-ebda data BWP L-ebda data Larus ridibundus KVM imwiet ta’ frieħ 56% (li baqgħu ħajjin wara li tgħallmu jtiru fi tmiem l-ewwel sena:

44%) Adulti madwar 15 sa 40% BWP Il-Brittanja u l-Irlanda: in-nofs ta’ l-imwiet fl-1945–72, 38.3% fl-ewwel 6 xhur, 27.5% fit-tieni sena kalendarja, u madwar 24% minn hemm ‘il quddiem; fil-Majjistral ta’ l-Ingilterra 1908–24 l-imwiet kienu aktar (madwar 60% fl-ewwel 6 xhur) minħabba li sparawlhom (Flegg u Cox 1975). Camargue (Franza): il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti naqas għal 16% matul il-perjodu ta’ espansjoni, l-aktar minħabba l-utilizzazzjoni ta’ sorsi ġodda ta’ ikel fix-Xitwa (Lebreton u Isenmann 1976).

Larus cachinnans KVM L-ebda data BWP L-ebda data Larus canus KVM L-Estonja l-ewwel sena 54%; it-tieni sena 25%, is-snin ta’ wara 26%; SF 29%; dik li

qabel kienet il-Ġermanja tal-Lvant 16%; NW 15%; Dk 26% u GB 34% BWP Il-valur nofsi ta’ l-imwiet annwali ta’ 347 għasfur ta’ aktar minn sentejn li twaħħlilhom l-anell fid-Danimarka, 26.0% (Sørensen 1977). Il-medja ta’ l--imwiet annwali,f l-Estonja, madwar 15% (Onno 1968b).

Larus fuscus KVM L-ebda data BWP L-ebda data Larus argentatus KVM Ad madwar 10%

BWP Varjazzjonijiet kunsiderevoli fl-estimi ppubblikati għall-Ewropa u l-Amerika ta’ Dwar. L-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja: il-Brittanja 17% (Chabrzyk u Coulson 1978), 30% (Brown 1967b), 18% (Harris 1970a); id-Danimarka 22% (Paludan 1951); l-Amerika ta’ Fuq 38–62% (Paynter 1966), 27-32% (Kadlec u Drury 1968). L-imwiet fit-tieni sena tal-ħajja: il-Brittanja 7.3% (Chabrzyk u Coulson 1978). L-imwiet fost l-adulti: il-Brittanja 6.5% (Chabrzyk u Coulson 1978), 10% (Parsons 1971a), 10% (Harris 1970a); Il-Ġermanja tal-Punent 10% (Drost et al. 1961); id-Danimarka 15% (Paludan 1951); l-Amerika ta’ Fuq 4–9% (Kadlec u Drury 1968), iżda 15–20% suġġeriti minn studji li saru wara (Kadlec 1976).

Larus marinus KVM L-ebda data BWP L-ebda data Columba oenas KVM 50%; GB 44-61%

BWP Il-Brittanja: imwiet fl-ewwel sena madwar 60%, imwiet fost l-adulti madwar 46.3%, iżda inqas tard fis-snin ħamsin u fil-bidu tas-sittinijiet (R J O’Connor u C J Mead). Il-Finlandja: mwiet fl-ewwel sena 57.5%, imwiet fost l-adulti 44.5% (Saari 1979b)

91

Speċijiet Rata ta’ mwiet Streptopelia decaocto KVM GB l-ewwel sena madwar 69%; is-snin ta’ wara 39%; D 50-75% u 35-55%

BWP l-Ingilterra: imwiet fost il-frieħ 69%; imwiet annwali fost l-adulti 39% (Coombs et al. 1981). L-Isvezja: imwiet annwali 29% (Bentz 1982). L-Ewropa Ċentrali: imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja 50–75%, imwiet annwali fost l-adulti 35–55% (Glutz u Bauer 1980).

Streptopelia turtur KVM GB frieħ 64%; adulti madwar 50% BWP Il-Brittanja: imwiet ikkalkulati għall-ewwel sena madwar 64%, imwiet annwali fost l-adulti madwar 50% (Murton 1968).

Alauda arvensis KVM Ad. 30-35%, il-maġġoranza fix-Xitwa BWP l-Ingilterra: Il-mejda ta’ l-imwiet annwali fost l-adulti 33.5%; il-medja ta’ l-imwiet fost il-frieħ matul l-ewwel sena wara l-indipendenza 38% (Delius 1965).

Turdus merula KVM minn għasafar bl-anell: l-ewwel sena 69%; is-snin ta’ wara 40-52% BWP l-Ingilterra: imwiet annwali 58% fl-ewwel sena (mill-1 ta’ Awwissu), 38% fit-tieni, 50% fit-tielet, 40% fir-raba’ u fil-ħames (Lack 1943); imwiet annwali 54% fl-ewwel sena tal-ħajja (mill-1 ta’ Awwissu), 40% fit-tieni (Lack 1946b); imwiet annwali wara t-tmiem ta’ l-ewwel sena kalendarja 44±1.5%, irrispettivament miż-żmien, bla ebda differenza sinifikanti bejn is-sessi; jistgħu jkunu inqas fit-Tramuntana; tvarja kull sena minn 34% fl-1933–4 sa 69% fl-1928–9 (Coulson 1961); f’Oxford, l-imwiet annwali ta’ frieħ 59% (Snow 1958b); imwiet annwali naqsu minn madwar 50% fl-1951–2 sa madwar 32% fl-1960–1, mid-dehra mhux minħabba t-temp (Snow 1966b); l-imwiet annwali fost l-adulti f’Londra 41.8±1.0%, fl-inħawi rurali tan-Nofsinhar ta’ l-Ingilterra 34.9±0.5% (Batten 1973); l-akbar numru ta’ mwiet kien bejn Marzu–Ġunju; it-traffiku u l-ħtif mill-qtates kellhom sehem dejjem ikbar fl-imwiet (Batten 1978);l- imwiet annwali fost l-adulti 41% fl-irġiel, 60% fin-nisa (Naylor 1978). Il-Belġju: imwiet annwali fost l-adulti 69% (Verheyen 1958); imwiet annwali fost l-adulti 52.2±2.3%, jew 45.8±2.5% esklużi dawk li ġew sparawlhom jew inqatlu b’mod ieħor mill-bniedem; l-imwiet annwali fost il-frieħ 12.4±1.9% (Van Steenbergen 1971). Franza: l-imwiet annwali fl-inħawi urbani 25% fl-irġiel, 33% fin-nisa (Ribaut 1964). Il-Ġermanja tal-Punent: l-imwiet annwali 49%, għall-għasafar li jgħixu fl-ibliet 28% (Erz 1964). Il-Finlandja: in-numru totali ta’ mwiet annwali 58–59% (Haukioja 1969). Iċ-Ċekoslovakkja: l-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja 68.4%, fit-tieni sena 56.3%, fit-tielet sena 30% (Beklová 1972); l-imwiet fl-ewwel sena 72% (Havlín 1961).

Turdus pilaris KVM N madwar 53% (aktar fost l-għasafar ta’ l-ewwel sena); SF madwar 65%; CH madwar 69% BWP L-Isvizzera: imwiet annwali 60–70%, irrispettivament mill-età (Furrer 1977). Il-Finlandja: in-numru totali ta’ mwiet annwali 61–65% (Haukioja 1969).

Turdus philomelos KVM CS l-ewwel sena 58%; is-snin ta’ wara 44%; F rispettivament 59% u 46%; BWP Il-Brittanja: l-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja (mill-1 ta’ Awwissu) 53%, fit-tieni sena 40% (Lack 1946b). Il-Finlandja: in-numru totali ta’ mwiet annwali 54% (Haukioja 1969).

Turdus iliacus KVM adulti madwar 50% BWP Il-Finlandja: in-numru totali ta’ mwiet annwali 57–58% (Haukioja 1969).

Turdus viscivorus KVM GB Ad 48% BWPIl-Brittanja: l-imwiet annwali fost l-adulti 48%; l-imwiet fost il-frieħ li jkunu tgħallmu jtiru sat-tmiem ta’ l-ewwel sena kalendarja 62% (Snow 1969a).

Sturnus vulgaris KVM irkupri ta’ l-anelli fl-Ewropa ta’ l-ewwel sena 60-73%; is-snin ta’ wara 50-68% BWP Il-Brittanja: l-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja (mill-1 ta’ Awwissu) 48%, fit-tieni sena 48% (Lack 1946); l-imwiet annwali 52.8% ±1•0% (Coulson 1960). Il-Finlandja: l-imwiet annwali 46% ± 4.4% (Haukioja 1969). Iċ-Ċekoslovakkja: l-imwiet fl-ewwel sena 68.1%, fid-disa’ sena, 22.2%, fl-għaxar sena 14.2% (Beklová 1972).

Garrulus glandarius KVM minn irkupri ta’ l-anelli ta’ l-ewwel sena 61% BWP Il-Brittanja: l-imwiet fl-ewwel sena kalendarja 40%, fit-tieni sena 55%, u fit-tielet sal-ħames sena 41% (Holyoak 1971). L-Ewropa: l-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja 60.7% (Busse 1969).

Pica pica KVM minn irkupri ta’ l-anelli ta’ l-ewwel sena 69% GB adulti rġiel 25%, adulti nisa 40%. BWP Il-Brittanja u l-Finlandja: l-imwiet fl-ewwel sena kalendarja 46%, fit-tieni sena 58%, fit-tielet sal-ħames sena 55% (Holyoak 1971). Popolazzjoni li tgħix fl-ibliet, il-Brittanja: l-imwiet fl-ewwel sena wara li jħallu l-bejta 44%, fis-snin ta’ wara 30%, 24%, 32%, 46%, u 86% (Tatner 1986). Il-Finlandja: l-imwiet annwali bbażati fuq l-irkupri kollha 61 ± 4.3%, probabbilment wisq; għall-għasafar tat-tnissil 47 ±7.9% probabbli kalkolu tajjeb (Haukioja 1969). L-Ewropa: l-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja 69.0% (Busse 1969).

92

Speċijiet Rata ta’ mwiet Corvus monedula KVM minn irkupri ta’ l-anelli ta’ l-ewwel sena 46%

BWP Il-Brittanja: l-imwiet fl-ewwel sena kalendarja 38%, fit-tieni sena 36%, fit-tielet sal-ħames sena 43% (Holyoak 1971). Il-Finlandja: imwiet annwali 35 ± SE 3•2% (Haukioja 1969). L-Ewropa: l-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja 45.5% (Busse 1969).

Corvus frugilegus KVM minn irkupri ta’ l-anelli ta’ l-ewwel sena 54% BWPIl-Brittanja: l-imwiet fl-ewwel sena kalendarja 59%, fit-tieni sena 51%, fit-tielet sal-ħames sena 25% (Holyoak 1971). L-Ewropa: l-imwiet fl-ewwel sena 54% (Busse 1969).

Corvus corone KVM minn irkupri ta’ l-anelli ta’ l-ewwel sena 62% BWP Il-Brittanja u l-Finlandja: l-imwiet fl-ewwel sena kalendarja 61%, it-tieni sena 45%, it-tielet sal-ħames sena 48% (Holyoak 1971). Il-Finlandja: imwiet annwali 47 ±2.3% (Haukioja 1969). L-Ewropa: l-imwiet fl-ewwel sena tal-ħajja 62.4% (Busse 1969)

Tifsira: KVM = Kompendium der Vögel Mitteleuropas (Bezzel E. 1985. Kompendium der Vögel Mitteleuropas - Nonpasseriformes Nichtsingvögel. AULA-Verlag Gmbh, Wiesbaden & Bezzel E. 1993. Kompendium der Vögel Mitteleuropas - Passeres Singvögel. AULA-Verlag Gmbh, Wiesbaden BWP = Birds of the Western Palearctic (Cramp S. & C M Perrins (eds). 1973-1994. Handbook of the birds of the Western Palearctic Vol 1, 2, 3, 4, 5 & 8. Oxford University Press, Oxford.)

93

Figura 9: Eżempju ta’ kalkulazzjoni ta’ numru żgħir tal-Gallozz ta’ l-Ilma (Rallus aquaticus), speċi li għaliha mhi ppubblikata l-ebda rata ta’ mwiet. Il-popolazzjoni Ewropea tar-Rallus aquaticus 130,000 par = 260,000 għasfur (Minn The EBCC ATLAS of European Breeding Birds (mill-ATLAS ta’ l-Għasafar li Jnisslu Ewropej ta’ l-EBCC)) a) rata ta’ mwiet fost l-adulti 25% 144 rata ta’ sopravivenza = 75% sopravivenza ta’ l-adulti = 195,000 għasfur wara sena waħda • l-irkupru meħtieġ (fl-ipoteżi ta’ l-istabbiltà tal-popolazzjoni) = 65,000 għasfur • l-imwiet fost l-għasafar frieħ 50% 145 għandu jkun hemm 130,000 għasfur ferħ fil-Ħarifa

medja ta’ ferħ wieħed għal kull par/mara • l-irkupru jseħħ għalhekk fuq (260,000 + 130,000) 390,000 għasfur, li l-imwiet tagħhom huma

ta’ madwar 33.33% • 130,000 għasfur imutu, 1% minn dak = 1,300 għasfur • 1,300 għasfur jistgħu jitqiesu bħala numru żgħir (fuq il-livell ta’ kontinent) b) jekk ir-rata ta’ mwiet fost l-adulti tkun 60% 146 rata medja ta’ sopravivenza = 40% = 104,000 għasfur wara sena waħda • l-irkupru meħtieġ (fl-ipoteżi ta’ l-istabbiltà tal-popolazzjoni) = 156,000 għasfur • l-imwiet fost l-għasafar frieħ 50% irid ikun hemm 312,000 għasfur ferħ fil-Ħarifa

medja ta’ 2.4 ferħ għal kull par/mara • l-irkupru jseħħ għalhekk fuq (260,000 + 312,000) 572,000 għasfur, bil-medja ta’ l-imwiet

tagħhom hija ta’ madwar 60% • 343,200 għasfur imutu, 1% minn dak = 3,432 għasfur • 3,500 għasfur jistgħu jitqiesu bħala numru żgħir (fuq il-livell ta’ kontinent)

144 Skond id-data tal-letteratura, 25% tikkorrispondi għall-iktar rata baxxa ta’ mwiet li kien hemm għar-ralli ta’ aktar minn sena. 145 Skond id-data tal-letteratura, 50% tikkorrispondi għal rata baxxa ta’ mwiet għar-ralli ta’ l-ewwel sena. 146 Skond id-data tal-letteratura, 60% tikkorrispondi għal rata għolja ta’ mwiet għal speċi waħda ta’ rallini.

94

Figura 10: L-ispeċijiet li jistgħu jiġu kkaċċjati (l-Anness II) bi stat ta’ ħarsien mhux favorevoli SPEĊ KAT 2 Vulnerabbli Tnaqqis kbir. Limosa limosa 98 NERI (Girwiel prim/Barge à queue noir) SPEĊ KAT 2 Tnaqqis moderata. Tringa totanus 98 NERI (Pluverott/ Chevalier gambette) Larus canus (Gawwija sekonda /Goéland cendré) SPEĊ KAT 3 Vulnerabbli, riduzzjoni kbira. Anas strepera 00 WI (Kuluvert griż/Canard chipeau) Anas acuta 98 NERI (Silfjun/ Canard pilet) Anas querquedula 98 ONC (Sarsella ħamra/ Sarcelle d’été) Coturnix coturnix 99 ONC (Summiena /Caille des blés Lymnocryptes minimus 98 NERI (Ċikonja/Bécassine sourde) [Scolopax rusticola, Xitwa 98 ONC (Gallina/Bécasse des bois)]147 Limosa lapponica, Xitwa (Girwiel denbu bl-istrixxi/Barge rousse) Alauda arvensis 98 ONC (Bilbla jewa Alwetta/Alouette des champs) SPEĊ KAT 3 Vulnerabbli <2 500 p, lokalizzata, xitwa Branta bernicla (Brenta/Bernache cravant) SPEĊ KAT 3 Tnaqqis moderata. Netta rufina 99 ONC (Brajmla tat-toppu aħmar/Nette rousse) Numenius arquata, Xitwa 98 NERI (Gurlin prim/Courlis cendré) Streptopelia turtur 98 ONC (Gamiema/Tourterelle des bois) SPEĊ KAT 3, Lokalizzata Aythya ferina 99 ONC (Brajmla/Fuligule milouinan) Melanitta fusca 00 WI (Papra bellusija/Macreuse brune) Calidris canutus (Girwiel saqajh qosra/ Bécasse maubèche) Gallinago gallinago (Bekkaċċ/Bécassine des marais) Pluvialis apricaria (Pluviera/Pluvier doré) Vanellus vanellus 99 ONC (Venewwa/Vanneau huppé) Philomachus pugnax (Girwiel/Chevalier combattant) NERI = Danish National Environmental Research Unit (l-Unità ta’ Riċerka Nazzjonali Daniża ta’ l-Ambjent) ONC = Office Nationale de la Chasse (l-Uffiċċju Nazzjonali tal-Kaċċa) WI = Wetlands International SPEĊ Kategorija 2 – L-ispeċijiet li l-popolazzjonijiet globali tagħhhom huma kkonċentrati fl-Ewropa (>50% tal-popolazzjonijiet globali tagħhom tat-tnissil jew li jgħaddu x-Xitwa band’oħra huma fl-Ewropa) u li għandhom Stat ta’ Ħarsien Mhux Favorevoli fl-Ewropa. 147 L-inklużjoni ta’ Scolopax rusticola bħala li għandu stat ta’ ħarsien mhux favorevoli fl-UE kienet sfidata fuq il-bażi ta’ data aktar reċenti. Skond l-abbozz tal-pjan ta’ amministrazzjoni ta’ l-UE (Ferrand, Y. u F. Gossmann (2001) Elements for a Woodcock Management plan. Game and Wildlife Science (Elementi għall-pjan ta’ amministrazzjoni tal-Gallina), vol. 18(1), March 2001, p. 115-139), in-numri ta’ Gallini tat-tnissil jitqiesu bħala stabbli jew li qed jiżdiedu fl-Istati Membri, ħlief għar-Renju Unit. Il-popolazzjoni tar-Renju Unit hija ġeografikament ristretta u ċ-ċaqliq tagħha jistgħu jkunu separti minn popolazzjonijiet oħrajn Ewopej. L-istat ta’ l-għasafar li jqattgħu x-Xitwa fi bnadi oħra għal bosta pajjiżi Ewropej mhux magħruf.

95

SPEĊ Kategorija 3 – L-ispeċijiet li l-popolazzjonijiet globali tagħhom mhumiex ikkonċentrati fl-Ewropa (<50% tal-popolazzjonijiet globali tagħhom tat-tnissil jew li jgħaddu x-Xitwa band’oħra huma fl-Ewropa ), iżda li għandhom Stat ta’ Ħarsien Mhux Favorevoli fl-Ewropa.

96

Figura 11 Stampa ġenerali ta’ l-istat ta’ ħarsien ta’ speċijiet differenti tal-ħeġel u tal-faġan, li huma elenkati fl-Anness II tad-Direttiva ta’ l-Għasafar, fuq livelli ta’ UE u ta’ Stat Membru. Speċijiet Anness II Anness I Stat UE SE FI DK UK IE NL BE LU DE AT FR ES PT IT GRAlectoris barbara 2 iva 3 (M) (-1) --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- 0 --- (-1) --- Alectoris chukar 2 le 3 V — --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- (-1)Alectoris graeca graeca 1 le (-1) --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- (-1)Alectoris graeca saxatilis 1 iva — --- --- --- --- -- --- --- --- --- -1 F --- --- -1 --- Alectoris graeca whitakeri 1 iva

2 (V) — --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- —1 ---

Alectoris rufa 1 le 2 V — --- --- --- 0 --- --- --- --- --- --- —2 -1 --- (0) --- Bonasa bonasia 2 iva Ż — -1 -1 --- --- --- --- -1 -1 -2 -1 -1 --- --- -1 0 Lagopus l . lagopus 2 le ? ? -1 --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- Lagopus l. scoticus 1 le Ż — --- --- --- -1 -1 --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- Lagopus mutus helveticus 1 iva ? --- --- --- --- --- --- --- --- 0 0 0 --- --- -1 --- Lagopus mutus mutus 1 le Ż 0 0 F --- 0 --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- Lagopus mutus pyrenaicus 1 iva ? --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- ? -1 --- --- --- P. perdix hispaniensis 1 iva — --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- -1 --- --- --- P. perdix italica 1 iva — --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- -1 --- Perdix perdix perdix 1 le

3 V — -1 -2 -1 -1 -2 -1 -2 -1 -2 -1 -1 --- --- --- (-1)

Phasianus colchicus 1 le Ż 0 -2 0 +1 +1 0 --- F -1 0 F 0 +1 --- 0 0 Tetrao tetrix britannicus 2 le — --- --- --- -1 --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- --- Tetrao tetrix tetrix 2 iva 3 V — -1

-1 -1 --- --- -2 -2 --- -2 -1 -1 --- --- F ---

Tetrao urogallus 2 iva Ż — 0 -1 --- -2 --- --- --- --- -2 -1 -1 0 --- -1 0 Stat: 2= SPEĊ 2 (ara l-Figura 10) 3= SPEĊ 3 M= mhedded V= vulnerabbli Ż= fiż-żgur

It-tendenza tal-popolazzjoni +1 = żjieda żgħira (20-49%) 0 = stabbli (b’bidla ġenerali <20%) -1 = tnaqqsi żgħir (20-49%) -2 = tnaqqis kbir (>= 50%) F= tvarja (b’bidliet ta’ mill-inqas 20% iżda l-ebda tendenza ċara) ?= mhux magħruf

97

Sorsi addizzjonali (1) Iapichino & Massa (1989), The Birds of Sicily (BOU lista ta’ verifika 11) (2) Rocamora & Yeatman-Berthelot (1999), Oiseaux menacés et à surveiller en France (3) Berg, H.-M. (1997): Rote Listen ausgewählter Tiergruppen Niederösterreichs; Vögel (Aves), 1. Fassung 1995. N Landesregierung, Abt. Naturschutz, 184pp (b’aktar referenzi fih). Sackl, P. & O.Samwald (1997): Atlas der Brutvögel der Steiermark. BirdLife Österreich Landesgruppe Steiermark und Steiermärkisches Landesmuseum Joanneum, Graz. Zuna-Kratky, T., E.Kalivodova, A.Krthy, D.Horal & P.Horak (2000): Die Vögel der March.-Thaya-Auen im Österreichisch-slowakisch-tschechischen Grenzraum. Distelverein, Deutsch-Wagram. (4) Asbirk, S. et al 1997. Population sizes and trends of birds in the Nordic countries 1978-1994

98

5 L-ANNESS Referenzi ta’ kawżi tal-Qorti rilevanti għall-gwida. Id-dettalji jinstabu fis-sit web

ta’ l-Internet tal-Qorti tal-Ġustizzja tal-Komunitajiet Ewropej (http://curia.europa.eu/mt/content/juris/index.htm)

1) Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Repubblika ta’ l-Italja. Nuqqas ta’ konformità mad-Direttiva – Il-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi. is-17 ta’ Jannar 1991, C-157/ 89 2) Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Repubblika Federali tal-Ġermanja. Is-Sentenza tal-Qorti tas-17 ta’ Settembru 1987. C-412/85. 3) Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Renju ta’ l-Olanda. Is-Sentenza tal-Qorti tal-15 ta’ Marzu 1990. Il-Kawża C-339/87. 4) Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Repubblika ta’ l-Italja. Is-Sentenza tal-Qorti tat-8 ta’ Lulju 1987. C-262/85 5) Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Repubblika ta’ Franza. Nuqqas ta’ konformità mad-Direttiva – Il-ħarsien ta’ l-għasafar salvaġġi. C-252/85 6) Il-Kummissjoni vs il-Belġju, it-8 ta’ Lulju 1987, il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Renju tal-Belġju. C-247/85 7) Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Renju ta’ l-Olanda. Is-Sentenza tal-Qorti tat-13 ta’ Ottubru 1987. C-236/85. 8) Association Pour la Protection des Animaux Sauvages et vs Préfet de Maine-et-Loire et Préfet de la Loire-Atlantique, is-Sentenza tal-Qorti tas-19 ta’ Jannar 1994. C-435/ 92. 9) Associazione Italiana per il World Wildlife Fund et vs Regione Veneto. Is-Sentenza tal-Qorti (il-Ħames Awla) tas-7 ta’ Marzu 1996. C-118/ 94 10) Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Repubblika ta’ Franza. Is-Sentenza tal-Qorti tas-7 ta’ Diċembru 2000, C-38/99 11) Il-Kummissjoni tal-Komunitajiet Ewropej vs Ir-Repubblika ta’ l-Italja is-Sentenza tal-Qorti tas-17 ta’ Mejju 2001. Il-Kawża C-159/99. 12) Ligue royale belge pour la protection des oiseaux ASBL et Société d’études ornithologiques AVES ASBL vs Région Wallonne, intervener: Fédération royale ornithologique belge ASBL. Referenza għal deċiżjoni preliminari: Conseil d’Etat – il-Belġju. Is-Sentenza tal-Qorti tat-12 ta’ Diċembru 1996. C-10/96 13) Proċeduri kriminali kontra Gourmetterie Van den Burg. Referenza għal deċiżjoni preliminari: Hoge Raad – L-Olanda.

99

Il-Moviment ħieles ta’ l-oġġetti – Projbizzjoni fuq l-importazzjoni ta’ għasafar. C-169/89. Is-Sentenza tal-Qorti (Is-Sitt Awla) tat-23 ta’ Mejju 1990. 14) Ligue pour la protection des oiseaux et autres vs République française, is-Sentenza tas-16/10/2003, C-182/02, mhux ippubblikata. 15) C-429/85 : Arrêt du 23/02/1988, Il-Kummissjoni vs L-Italja (Rec.1988,p.843) 16) C-149-94. Is-Sentenza tat-08/02/1996, Proċeduri kriminali kontra Vergy (Ġabra. 1996, p.I-299) 17) Is-sentenza tad-9 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-79/03, ECR 2004, p.11619. 18) Is-sentenza tal-15 ta’ Diċembru 2005, Il-Kummissjoni vs Il-Finlandja, il-Kawża C-344/03, ECR 2005, p.11033. 19) Is-sentenza tad-9 ta’ Ġunju 2005, Il-Kummissjoni vs Spanja, il-Kawża C-135/04, ECR 2005, p.5261. 20) Is-sentenza tat-8 ta’ Ġunju 2006, WWF Italia u oħrajn, il-Kawża C-60/05, ECR 2006, p.5083. 21) L-ordni tad-19 ta’ Diċembru 2006, il-Kummissjoni vs L-Italja, il-Kawża C-503/06R, ECR 2006, p.141.

Dokument ta’ Gwida dwar il-kaċċa taħt id-Direttiva tal ... · Tagħraf li l-amministrazzjoni...

Documents

Transcript of Dokument ta’ Gwida dwar il-kaċċa taħt id-Direttiva tal ... · Tagħraf li l-amministrazzjoni...