Dojrzałość/gotowość szkolna · podporządkowanie się poleceniom, nawiązywanie kontaktów...

Dojrzałość/gotowość szkolna

Część I

• Definicja dojrzałości szkolnej

• Komponenty dojrzałości szkolnej

Dojrzałość czy gotowość szkolna

• Dojrzałość szkolna – zmiany rozwojowe mają charakter spontaniczny i wiążą się z dojrzewaniem; dojrzałość szkolna to etap w procesie rozwoju

• Gotowość szkolna – istnieje możliwość ćwiczenia, kształtowania pewnych właściwości dziecka, stwarzająca szansę osiągnięcia dojrzałości szkolnej, dziecko można przygotować do szkoły; gotowość nie jest stanem, na który wystarczy poczekać, trzeba ją kształcić

Dojrzałość szkolna - definicja

• Dojrzałość szkolna to osiągnięcie przez dziecko takiego poziomu rozwoju fizycznego, społecznego i psychicznego, który je czyni wrażliwym i podatnym na systematyczne nauczanie i wychowanie w klasie pierwszej szkoły podstawowej. (S. Szuman)

• Moment równowagi między wymaganiami szkoły, a możliwościami rozwojowymi dziecka.

• Taki poziom rozwoju, przy którym dziecko jest w stanie sprostać wymaganiom jakie stawia szkoła.

Komponenty dojrzałości szkolnej

• Dojrzałość fizyczna (rozwój fizyczny – somatyczny i motoryczny)

• Dojrzałość społeczno-emocjonalna (także wolicjonalna)

• Dojrzałość umysłowa (poznawcza)

dojrzałość do nauki czytania i pisania

dojrzałość do uczenia się matematyki

Dojrzałość fizyczna

• Odpowiedni wzrost i ciężar ciała

• Właściwy rozwój kośćca i muskulatury

• Odpowiednia sprawność motoryczna

• Prawidłowo funkcjonujące zmysły

• Odpowiedni stan zdrowia

Dojrzałość społeczno-emocjonalna

• Dojrzałość społeczna – samodzielność w zakresie samoobsługi, umiejętność organizacji pracy, przestrzeganie norm, zasad i reguł, podporządkowanie się poleceniom, nawiązywanie kontaktów społecznych, zgodne współdziałanie w grupie, poszanowanie innych i ich wytworów i mienia, liczenie się z potrzebami innych, poczucie obowiązku, wypełnianie zadań, stosowanie zwrotów grzecznościowych, sygnalizowanie potrzeb, samopoczucie w grupie,

• Dojrzałość emocjonalna – równowaga nerwowa, kontrolowanie własnych uczuć, zawieranie kompromisów, właściwe reagowanie na niepowodzenia i przegraną, dążenie do celu mimo drobnych niepowodzeń, odróżnianie spraw ważnych od mniej ważnych, wrażliwość na opinie nauczyciela,

• Dojrzałość wolicjonalna – chęć uczenia się, wytrwałość w pracy, celowa działalność, podejmowanie inicjatyw, doprowadzanie podjętych zadań do końca,

Dojrzałość umysłowa

Dojrzałość w sferze poznawczej: - Myślenie – rozumienie symboliki, rozumowanie operacyjne na

konkretach, ujmowanie związków przyczynowo-skutkowych, przewidywanie konsekwencji działania, klasyfikowanie, porządkowanie w sekwencje

- Mowa – odpowiedni zasób słownikowy – słownik czynny i bierny, poprawność gramatyczna, artykulacyjna

- Uwaga – skupianie uwagi na tym co mówi nauczyciel, na zadaniu, uwaga dowolna, utrzymywanie uwagi

- Spostrzeganie (percepcja) – właściwy poziom percepcji wzrokowej, słuchowej, kinestetyczno-ruchowej oraz integracji percepcyjno-motorycznych

- Pamięć – krótkotrwała - długotrwała, sekwencyjna, mimowolna - dowolna, mechaniczna – logiczna

- Orientacja w świecie – zasób wiedzy o świecie, samowiedza,

Dojrzałość do nauki czytania i pisania • Zainteresowanie nauką czytania i pisania

• Percepcja słuchowa – sprawność fonologiczna – odpowiednio rozwinięty słuch fonematyczny, umiejętność dokonywania analizy i syntezy sylabowej i głoskowej,

• Percepcja wzrokowa – sprawność analizy i syntezy wzrokowej oraz precyzja spostrzegania, pozwalająca na odróżnianie i odwzorowywania prostych i złożonych znaków graficznych,

• Orientacja przestrzenna i lateralizacja – orientacja w schemacie własnego ciała, rozpoznawanie i odtwarzanie kierunków, położenia i proporcji wymiarów odwzorowywanych form graficznych, orientacja na kartce papieru, wykształcona lateralizacja

• Sprawność manualna – właściwa pozycja przy rysowaniu, kreśleniu, właściwy chwyt narzędzia pisarskiego, odpowiedni poziom precyzji i szybkości ruchów docelowych, właściwa regulacja napięcia mięśniowego, umiejętność przetwarzania obrazu graficznego na obraz ruchu, pamięć ruchowa, umiejętność kontrolowania wzrokiem własnych ruchów i kierowania nimi – koordynacja wzrokowo-ruchowa, umiejętność używania nożyczek,

Dojrzałość do uczenia się matematyki

• Dojrzałość do uczenia się matematyki na sposób szkolny (w warunkach szkolnych)

- odpowiedni poziom rozwoju tych procesów psychicznych, które dziecko angażuje w trakcie nabywania wiadomości i umiejętności matematycznych w szkole (w warunkach klasowo-lekcyjnych) – duża grupa, różny poziom możliwości dzieci, jeden nauczyciel, nauczyciel mówi do wszystkich, określone tempo pracy, patrzenie na tablicę, wykonywanie różnych czynności, lęk przed popełnieniem błędu,

Dojrzałość do uczenia się matematyki - zakres, komponenty

1. Dziecięce liczenie

2. Operacyjne rozumowanie na poziomie konkretnym

3. Zdolność do odrywania się od konkretów i posługiwania się reprezentacjami symbolicznymi

4. Dojrzałość emocjonalna

5. Zdolność do syntetyzowania i zintegrowania funkcji percepcyjno-motorycznych

Część II

• Diagnozowanie dojrzałości szkolnej

Diagnozowanie dojrzałości szkolnej

• Diagnoza dojrzałości fizycznej – bilans zdrowia – diagnoza lekarska

• Diagnoza dojrzałości umysłowej i społeczno-emocjonalnej

– diagnoza nauczycielska – nauczycielka przedszkola, klasy I

– diagnoza orzecznicza – poradnia psychologiczno-pedagogiczna

Diagnozowanie dojrzałości fizycznej

Nauczyciel może poczynić pewne spostrzeżenia dotyczące dojrzałości fizycznej, jednak nie on pełni główną rolę w ocenie dojrzałości w tym obszarze.

Diagnozowanie poziomu orientacji w świecie zewnętrznym i komunikacji

• Pytania o imię, nazwisko, wiek, imiona rodziców, rodzeństwo, zawód rodziców, miejsce zamieszkania, pory roku, dni tygodnia, (pamięć sekwencyjna)

• Diagnoza także w trakcie badania innych sfer – przy badaniu mowy i myślenia, orientacji przestrzennej

• Element diagnozy dojrzałości poznawczej – samowiedza, mowa, pamięć sekwencyjna

• Element diagnozy dojrzałości społeczno-emocjonalnej – zachowanie podczas badania

Element diagnozy dojrzałości poznawczej oraz społeczno-emocjonalnej

Diagnozowanie poziomu orientacji w świecie zewnętrznym i komunikacji

Element diagnozy dojrzałości poznawczej oraz społeczno-emocjonalnej

Diagnozowanie mowy i myślenia

• Zasób słownikowy

• Wyrażanie myśli w formie zdania

• Myślenie przyczynowo-skutkowe

• Dostrzeganie sprzeczności, braku logiki

• Klasyfikacja

• Uogólnianie Przy okazji ocena zasobu wiedzy, koncentracji uwagi, funkcjonowania

w sytuacji zadaniowej

Element diagnozy dojrzałości poznawczej

Diagnozowanie percepcji wzrokowej

• Precyzja spostrzegania – różnice między obrazkami, dobieranie identycznych form, dobieranie form pod jakimś względem podobnych,

• Analiza i synteza wzrokowa – ujmowanie zależności pomiędzy całością i częściami składowymi – układanki z części

• Orientacja w przestrzeni – obrót figury


Test Spionek

Percepcja wzrokowa – odtwarzanie kształtu, analiza i synteza wzrokowa

Poziom możliwości graficznych Orientacja w przestrzeni i lateralizacja


Diagnozowanie orientacji przestrzennej

• Strona prawa i lewa – wyprowadzanie kierunków z osi własnego ciała, względność strony prawej i lewej

• Znajomość i posługiwanie się określeniami położenia przedmiotów w przestrzeni – na środku, z prawej strony, wyżej, między, w prawym górnym rogu, pod, obok, w

• Orientacja na kartce papieru – rysowanie linii, od prawej do lewej, z góry do dołu, w górę, w prawo

Ja i woreczek, Laleczka i ołówek, Pudełko, Szukanie zabawek, Greckie wzory


1. Próba Piageta Instrukcja: Polecamy dziecku: “Usiądź wygodnie na krześle i skrzyżuj ręce na kolanach”. Prowadzący badanie siada naprzeciwko dziecka i także krzyżuje ręce na kolanach. Następnie mówi: 1. "Pokaż mi swoją własną rękę prawą, lewą", 2. "Pokaż mi swoją nogę lewą, prawą", 3. "Pokaż moją rękę prawą, lewą", 4. "Pokaż moją nogę lewą, prawą". Ocena: Każdą poprawną odpowiedź oceniajmy przyznając po 1 punkcie - łącznie 6 punktów. Dwa pierwsze zadania pozwalają nam na stwierdzenie, czy dziecko różnicuje strony prawą i lewą w stosunku do własnej osoby. Zadania 3 i 4 - czy rozróżnia strony 'na kimś', z uwzględnieniem pozycji ciała osoby siedzącej naprzeciwko dziecka.


Diagnozowanie sprawności manualnej

• Ustalenie preferencji ręki (lateralizacji)

• Prawidłowy chwyt pisarski

• Rysowanie figur geometrycznych, znaków literopodobnych, liter, ciągu liter

• Nacisk narzędzia na podłoże

• Cięcie nożyczkami

• Sprawność czynności samoobsługowych


Diagnozowanie percepcji słuchowej

• Wyodrębnianie wyrazów w zdaniu, ustalanie ich liczby

• Wyodrębnianie sylab w wyrazie

• Scalanie wyrazu z sylab

• Wyodrębnianie głosek w nagłosie i wygłosie

• Scalanie wyrazu z głosek


Diagnozowanie percepcji słuchowej Element diagnozy dojrzałości poznawczej


Analiza sylabowa – ustalenie liczby sylab

Analiza głoskowa – wysłuchiwanie głoski w nagłosie



Analiza słuchowa - wyodrębnianie głoski w wygłosie

Analiza słuchowa - wyodrębnianie głoski w śródgłosie


Diagnozowanie percepcji słuchowej Element diagnozy dojrzałości poznawczej

Diagnozowanie zdolności do syntetyzowania oraz zintegrowania funkcji percepcyjno-motorycznych

• Sprawne odwzorowywanie złożonych kształtów, rysowanie i konstruowanie

Wszystkie elementy diagnozy dotyczące funkcji percepcyjno-motorycznych.

Diagnozowanie dziecięcego liczenia

• Sprawne liczenie i rozróżnianie liczenia prawidłowego od nieprawidłowego – liczenie 18 kasztanów

• Respektowanie umów – gra kostką

• Porównywanie liczebności zbiorów – fasolki i kasztany – przeliczanie, dobieranie w pary

• Dodawanie i odejmowanie w zakresie 10 – fasolki – wyznaczanie wyniku dodawania i odejmowania

na palcach lub w pamięci


Diagnozowanie operacyjnego rozumowania • Operacyjne rozumowanie w obrębie ustalania stałości ilości nieciągłych

• Operacyjne porządkowanie elementów w zbiorze przy wyznaczaniu konsekwentnych serii

• Operacyjne rozumowanie w zakresie ustalania stałości masy (tworzywa)

• Operacyjne rozumowanie w zakresie stałości długości przy obserwowanych przekształceniach

• Operacyjne rozumowanie w zakresie ustalania stałości objętości cieczy, przy transformacjach zmieniających jej wygląd


Diagnozowanie zdolności do odrywania się od konkretów i posługiwania reprezentacjami

symbolicznymi • Dodawanie i odejmowanie z wykorzystaniem 10 fasolek • Dziecko: - podaje właściwy wynik tylko wtedy, gdy fizycznie może

policzyć elementy - ustala wynik na zbiorze zastępczym – liczy na palcach

(technika?, dolicza?) - liczy w pamięci


Diagnozowanie dojrzałości emocjonalnej

• Pozytywne nastawienie do samodzielnego rozwiązywania zadań.

• Odporność emocjonalna na sytuacje trudne intelektualnie (zdolność do kierowania swoim zachowaniem w sposób racjonalny mimo przeżywanych napięć.

Obserwacja w trakcie wykonywania zadań.

Dojrzałość/gotowość szkolna · podporządkowanie się poleceniom, nawiązywanie kontaktów...

Documents

Transcript of Dojrzałość/gotowość szkolna · podporządkowanie się poleceniom, nawiązywanie kontaktów...