Doğrudan Yabancı Yatırım T eorisi ve Stratejisi

Doğrudan Yabancı YatırımTeorisi ve Stratejisi

Rekabet Avantajı TeorisiRekabet Avantajı Teorisi• VarsayımlarıVarsayımları• serbest ticaretserbest ticaret, , mükemmel rekabetmükemmel rekabet, , belirlilikbelirlilik, ,

maliyetsiz bilgimaliyetsiz bilgi veve hükümet müdahalesi yokhükümet müdahalesi yok• Teorinin özellikleriTeorinin özellikleri

– A ülkesi B ülkesinin ihracatına konu olmayan A ülkesi B ülkesinin ihracatına konu olmayan malları ihraç etmelimalları ihraç etmeli

– A ülkesi doğal kaynaklarının imkan verdiği A ülkesi doğal kaynaklarının imkan verdiği ürünlerde uzmanlaşmalıürünlerde uzmanlaşmalı

– B ülkesi de aynı işlemi diğer ürünlerle yapmalıdırB ülkesi de aynı işlemi diğer ürünlerle yapmalıdır

• Ulusal işletmeler ulusal piyasalarında başarılı Ulusal işletmeler ulusal piyasalarında başarılı olmalarının bir sonucu olarak yabancı ülkelerde olmalarının bir sonucu olarak yabancı ülkelerde yatırımlar gerçekleştirmektedirler. yatırımlar gerçekleştirmektedirler.

Aşağıdaki sebeplerle Aşağıdaki sebeplerle işletmeler çok uluslu hale işletmeler çok uluslu hale

gelirgelir–Yeni pazarlar arayışıYeni pazarlar arayışı

–Hammadde kaynaklarına yakınlıkHammadde kaynaklarına yakınlık

–Maliyet avantajıMaliyet avantajı

–Yeni bilgi ve teknolojilere ulaşmaYeni bilgi ve teknolojilere ulaşma

–Politik güvenlik arayışıPolitik güvenlik arayışı

Rekabet Avantajının Rekabet Avantajının Sürdürülebilirliği ve TransferiSürdürülebilirliği ve Transferi

• Rekabet avantajının sürdürülebilir olması için Rekabet avantajının sürdürülebilir olması için – İşletmeye özgüİşletmeye özgü

– Transfer edilebilirTransfer edilebilir– Yurtdışındaki operasyonlarda karşılaşılabilecek Yurtdışındaki operasyonlarda karşılaşılabilecek

engelleri aşmaya yetecek derece güç sahibiengelleri aşmaya yetecek derece güç sahibi

olunması gerekir.olunması gerekir.

Rekabet Avantajının Sürdürülebilirliği ve TransferiRekabet Avantajının Sürdürülebilirliği ve Transferi

• Rekabet avantajı boyutlarıRekabet avantajı boyutları–Ölçek ekonomisiÖlçek ekonomisi

–Yönetim ve pazarlama yeteneğiYönetim ve pazarlama yeteneği–Gelişmiş teknolojiGelişmiş teknoloji–Finansal güçFinansal güç–Ürün çeşitliliğiÜrün çeşitliliği–Ulusal piyasalarda rekabetsizlikUlusal piyasalarda rekabetsizlik

PORTER PORTER ELMASIELMASI – ULUSAL REKABET – ULUSAL REKABET AVANTAJIAVANTAJI

Faktör koşullarıFaktör koşulları

İlgiliİlgili & & yan sanayiyan sanayi

Talep koşullarıTalep koşullarıİşt. stra.İşt. stra.,,yapıyapı & & rekabetrekabet

OLI ParadigmasıOLI Paradigması & & UluslararasılaşmaUluslararasılaşma

• OLI paradigması OLI paradigması (Buckley & Casson, 1976; (Buckley & Casson, 1976; Dunning 1977)Dunning 1977) ÇUŞ’ların lisanslama, ortak yatırım, ÇUŞ’ların lisanslama, ortak yatırım, stratejik işbirlikleri ve ihracat gibi yöntemler yerine stratejik işbirlikleri ve ihracat gibi yöntemler yerine neden doğrudan yatırımı tercih ettikleri açıklamaya neden doğrudan yatırımı tercih ettikleri açıklamaya çalışan bir çalışmadır.çalışan bir çalışmadır.

• 1. 1. İşletme ulusal piyasada rekabet avantajına sahip İşletme ulusal piyasada rekabet avantajına sahip olmalıdırolmalıdır – – sahiplik yurtdışına transfer sahiplik yurtdışına transfer edilebilmelidir. (O-owner)edilebilmelidir. (O-owner)


• 2. 2. İşletme yabancı pazarların bazı özelliklerinden İşletme yabancı pazarların bazı özelliklerinden olumlu yönde etkilenmektedirolumlu yönde etkilenmektedir – – “L” “L” (location) (location)

• 3. 3. İşletme rekabet avantajını koruyabilmek için İşletme rekabet avantajını koruyabilmek için değer zincirinin tamamını kontrol etmeye ihtiyaç değer zincirinin tamamını kontrol etmeye ihtiyaç duymaktadır. duymaktadır. “I” “I” ((internalizationinternalization))

• Yukarıdaki sebeplerle lisanslama veya outsourcing Yukarıdaki sebeplerle lisanslama veya outsourcing yerine doğrudan yatırım tercih edimektedir.yerine doğrudan yatırım tercih edimektedir.


• Doğrudan yatırımların açıklanmasında finansal Doğrudan yatırımların açıklanmasında finansal stratejiler doğrudan OLI paradigmasıyla ilgilidir.stratejiler doğrudan OLI paradigmasıyla ilgilidir.

• Stratejiler proaktif olabilirStratejiler proaktif olabilir, , yönetim takımı yönetim takımı tarafından idare edilir.tarafından idare edilir.

• Stratejiler ayrıca reaktif olabilirStratejiler ayrıca reaktif olabilir, , keşfedilen yeni keşfedilen yeni pazarın koşullarına bağlı olarak.pazarın koşullarına bağlı olarak.

Nereye Yatırım YapılmalıNereye Yatırım Yapılmalı• Çok popüler olan ve doğrudan yatırımların temelinde yer Çok popüler olan ve doğrudan yatırımların temelinde yer

alan iki davranışsal teori bulunmaktadır alan iki davranışsal teori bulunmaktadır • Doğrudan yatırımlar için davranışsal yaklaşımDoğrudan yatırımlar için davranışsal yaklaşım

Uluslararası network teorisiUluslararası network teorisi • Davranışsal yaklaşımDavranışsal yaklaşım – – Gözlemelere göre işletmeler Gözlemelere göre işletmeler

öncelikle kendi ulusal sınırlarından çok uzakta olmayan öncelikle kendi ulusal sınırlarından çok uzakta olmayan (benzer sosyal-kültürel ve tarihi özellikler taşıyan) ülkelere (benzer sosyal-kültürel ve tarihi özellikler taşıyan) ülkelere yatırım yapma eğilimindediler.yatırım yapma eğilimindediler.

Nereye Yatırım YapılmalıNereye Yatırım Yapılmalı• Uluslararası network teorisiUluslararası network teorisi – – ÇUŞ büyümenin bir sonucu ÇUŞ büyümenin bir sonucu

olarak ya bir network (ağ) şeklinin almaktalar veya olarak ya bir network (ağ) şeklinin almaktalar veya hiyerarşiyelerini ademi merkezi bir yapıya hiyerarşiyelerini ademi merkezi bir yapıya dönüştürmektedirler. dönüştürmektedirler.

• Sonuçta işletme farklı ülkelerden bir çok farklı yatırımcının Sonuçta işletme farklı ülkelerden bir çok farklı yatırımcının sahip olduğu bir koalisyona dönüşmektedir.sahip olduğu bir koalisyona dönüşmektedir.

Yurtdışına Nasıl Yatırım Yurtdışına Nasıl Yatırım YapılırYapılır

•İhracatİhracat–avantajlarıavantajları

• Doğrudan yatırımların karşılaştığı riskleri içermezDoğrudan yatırımların karşılaştığı riskleri içermez• Politik risk minimumdurPolitik risk minimumdur• Vekalet maliyetlerinden kurtulmaVekalet maliyetlerinden kurtulma

–dezavantajlarıdezavantajları• İşletme yurtdışında faaliyette bulunmanın avantajlarından İşletme yurtdışında faaliyette bulunmanın avantajlarından

faydalanamaz.faydalanamaz.• Dışarıdan gelenlere, ithalatçılara pazar kaybetme riskiDışarıdan gelenlere, ithalatçılara pazar kaybetme riski


•Lisans anlaşmalarıYüksek bir finansman getirmeden yurtdışına açılma yöntemlerinden biridir.

–dezavantajları• Lisans ücretleri doğrudan yatırım karlarının altında kalabilir• Kalite düzeyinde kayıplar• Potansiyel rakipleri geliştirme• Teknolojinin çalınması riski• Yüksek vekalet maliyeti


•Joint VentureJoint Venture–Joint venture yabancı bir ortaklıkla sahipliğin paylaşılmasıdırJoint venture yabancı bir ortaklıkla sahipliğin paylaşılmasıdır–ÇUŞ için doğru partner bulunduğundan pahabiçilmez bir araç ÇUŞ için doğru partner bulunduğundan pahabiçilmez bir araç

haline gelebilir.haline gelebilir.–avantajlarıavantajları

• Yerel ortak piyasayı daha iyi anlayabilirYerel ortak piyasayı daha iyi anlayabilir• Yerel ortak her düzeyde yönetime destek verebilirYerel ortak her düzeyde yönetime destek verebilir• Bazı evsahibi ülkeler yatırımlar için yerel işletmelerden Bazı evsahibi ülkeler yatırımlar için yerel işletmelerden

ortak bulunmasını şart koşabilirortak bulunmasını şart koşabilir

dezavantajlarıdezavantajları•Yanlış ortak seçildiğinde politik risk artarYanlış ortak seçildiğinde politik risk artar•Yerel ve yabancı ortak stratejiler konusunda Yerel ve yabancı ortak stratejiler konusunda anlaşamayabiliranlaşamayabilir

•Transfer fiyatlaması uygulaması sorunlar Transfer fiyatlaması uygulaması sorunlar yaratabiliryaratabilir

•Hisse değerini belirlemedeki güçlüklerHisse değerini belirlemedeki güçlükler


•Greenfield Greenfield yatırım veyatırım ve acquisition acquisition

• Özellikle çok büyük altyapı yatırımları gerektiren işkolları Özellikle çok büyük altyapı yatırımları gerektiren işkolları için gerekli olmaktadıriçin gerekli olmaktadır

–Bazı durumlarda acquisiton daha çok tercih edilebilir. Çünkü Bazı durumlarda acquisiton daha çok tercih edilebilir. Çünkü sıfırdan bir yatırım yapmak yerine hali hazırda bu yatırımı sıfırdan bir yatırım yapmak yerine hali hazırda bu yatırımı gerçekleştirmiş bir işletmenin elegeçirilmesi zaman gerçekleştirmiş bir işletmenin elegeçirilmesi zaman kazandırabilir. Bununla birlikte elegeçirme maliyetleri kazandırabilir. Bununla birlikte elegeçirme maliyetleri genellikle oldukça yüksektir.genellikle oldukça yüksektir.


• Stratejik işbirlikleriStratejik işbirlikleri

Rekabet avantajı

Mevcut rekabet avantajınınYurtdışına taşınması

Rekabet avantajındabir değişim

LisanslamaYönetim anlaşmaları

Varlık kontrolününpaylaşama

AcquisitionGreenfieldInvestment

Evde üretim:İhracat Yurtdışında üretim

Joint Venture Sahipliğin iştirake devri

Daha fazla yurtdışı Daha fazla yurtdışı varlıkvarlık

Daha fazlaDaha fazlaDoğrudanDoğrudanyatırımyatırım

Yurtdışına Nasıl Yatırım YapılırYurtdışına Nasıl Yatırım Yapılır

ÜLKE RİSKİÜLKE RİSKİ

• Genelde iki tür risk Genelde iki tür risk sözkonusudrsözkonusudr

–Piyasadan kaynaklananPiyasadan kaynaklanan

–Kurumlardan kaynaklananKurumlardan kaynaklanan

Doğrudan Yatırım RiskleriDoğrudan Yatırım Riskleriİşletmeye özgü

riskler

• Faaliyet riski

• Kur riski

• Yönetim riski

Ülkeye özgü riskler

• Transfer riski

• savaş riski

• Yıkım

• Ekonomi ve altyapı riski

• Makroekonomik riskler

• Kredi riski

• Kültürel geçmiş

• Entelektüel sermaye hakları

Küresel riskler

• Terör

• Küreselleşme karşıtları

• Siber saldırılar

• Çevresel güvenlik

Doğrudan Yatırım Risklerinin Yönetimi ve Doğrudan Yatırım Risklerinin Yönetimi ve ÖlçümüÖlçümü

Duyarlılık Analizi Varlıklar üzerindeki riskin minimize edilmesi

Çeşitlendirme Sigorta

İş planlarının simulasyonu İştiraklerdeki varlıkların azaltılması

İskonto oranını düzenleme Yerel kuruluşlardan borçlanma

Nakit akımlarını düzenleme

Kuruluş yerleri Kur riski yönetimi

Borç ve özkaynak kaynakları Risk paylaşımlı anlaşmalar

Para birimi çeşitlendirmesi Ülke yatırım anlaşmaları

Arz kaynakları Yatırım garantileri

Satış yerleri

İşletmeye özgü risklerİşletmeye özgü riskler: : ÖlçümÖlçüm & & YönetimYönetim

İşletmeye özgü riskler: Ölçüm

İşletmeye özgü riskler: Yönetim

Kur riski Yönetim RiskiFaaliyet riski

• Tahmin hataları

• Yüksek riskli projeler

• Portföy riski

• Hedeflerde çatışma

• Sahiplik yapısı

• İnsan kaynakları

• İşlem etkisi

• İşletme etkisi

• Muhasebe etkisi

Duyarlılık Analizi Çeşitlendirme Varlık riskini düşürme Sigorta

• ÇUŞ zaman zaman politik risklerini sigorta kuruluşlarına ÇUŞ zaman zaman politik risklerini sigorta kuruluşlarına transfer etmektedirler.transfer etmektedirler.– Örneğin bu amaçla Amerika’daÖrneğin bu amaçla Amerika’da Overseas Private Overseas Private

Investment Corporation (OPIC)Investment Corporation (OPIC) isimli bir sigorta kuruluş isimli bir sigorta kuruluş faaliyette bulunmaktadır.faaliyette bulunmaktadır.

Doğrudan yatırıma el konulmasını önleyecek stratejilerDoğrudan yatırıma el konulmasını önleyecek stratejiler

– Yerel tedarik kaynaklarından faydalanmakYerel tedarik kaynaklarından faydalanmak: : – İstihdam olanaklarını artırmakİstihdam olanaklarını artırmak– Ulaşımın kontrol altına alınması (özellikle petrol Ulaşımın kontrol altına alınması (özellikle petrol

ve doğal gaz şirketleri için önemlidir)ve doğal gaz şirketleri için önemlidir)– Teknolojik kontrolTeknolojik kontrol– Yerel kredi imkanlarından faydalanmaYerel kredi imkanlarından faydalanma– Üçüncü ülkelerden borçlanmaÜçüncü ülkelerden borçlanma– Yatırım garanti anlaşmalarıYatırım garanti anlaşmaları

Ülkeye Özgü RisklerÜlkeye Özgü Riskler• Bu tür riskler işletmelerin hem ulusal hemde uluslar arası Bu tür riskler işletmelerin hem ulusal hemde uluslar arası

faaliyetlerini etkilemektedir.faaliyetlerini etkilemektedir.• En fazla görülen risklerEn fazla görülen riskler

– Transfer riskTransfer riski (bloke fonlar-zorunlu yeni yatırım)i (bloke fonlar-zorunlu yeni yatırım)– Kültürel farklılıklarKültürel farklılıklar– Ev sahibi ülkenin korumacı polikalarıEv sahibi ülkenin korumacı polikaları

Dünya’dakiDünya’dakiM&A M&A AktiviteleriAktiviteleri

(billions of US dollars)

Dünya’dakiDünya’dakiM&A M&A AktiviteleriAktiviteleri

0

10

20

30

40

50

60

70

1995 1996 1997 1998 1999 2000

Africa Asia Latin America West Asia Eastern Europe

(billions of US dollars)

SINIRÖTESİ M&A’NIN NEDENLERİ

• Temel sebep ortaklar için yaratılan değeri maksimize

etmektir.

Fiyat = EPS FK

İşletmenin hisseBaşına gelirini artırmak

İçin doğrudan müdahaleler

Yönetim piyasadaki aktörlerinİşletmenin f/k oranı ile ilgili

düşüncelerini dolaylı etkileyebilir.

Gelirleri artırarakHisse fiyatını artırma.

Hedef: İşletmenin hisse fiyatını artırma

Dolayısıyla değer yaratmak işletmenin gelirlerini artırmaktır.

• Yeni teknolojilere ulaşma• Stratejik varlıkları elde etmek• Pazar hakimiyetini elde etmek ve yeni pazarlara girmek• Yerel/küresel faaliyetlerde sinerji yaratmak• Rekabet ve pazarlık gücünü artırmak• Riski dağıtmak• Finansal fırsatları artırmak

Diğer M&A Sebepleri

CROSS-BORDER M&A DRIVERSSınır ötesi

M & A faaliyeti

timeSource: UNCTAD, World Development Report 2000: Cross-border Mergers and Acquisitions and Development ,figure V.1., p. 154.

M&As M&As ile birlikteile birlikte::• Stratejik varlıkları elde etme• Pazar hakimiyeti • Sinerji• Büyüme• Riski çeşitlendirme• Finansal imkanları arttırma

Değişen çevre koşullarındaDeğişen çevre koşullarındaİşletmeler rekabet güçleri İşletmeler rekabet güçleri korumak ve geliştirmekkorumak ve geliştirmekeğilimindedirlereğilimindedirler

Küresel çevrede değişimKüresel çevrede değişim

• Teknoloji• Yasalar • Sermaye piyasalarında değişim

Yeni iş fırsatlarıve

riskleri

SINIRÖTESİ M&A SÜRECİ

Hedefin değerinibelirleme

Değerleme&

pazarlık

Birleşme sonrası faaliyetler:Kültürel uyum

Faaliyetlerderasyonellik;

finansal hedeflerdebütünleşme;

sinerjiyi oluşturma

Sahiplik yapısındakideğişimibelirleme

Finansal maliyetler&

tazminatlar

Strateji&

Yönetim

Finansal analiz &Strateji

3. Aşama3. Aşama2. Aşama2. Aşama1. Aşama1. Aşama

Doğrudan Yabancı Yatırım T eorisi ve Stratejisi

Documents

Transcript of Doğrudan Yabancı Yatırım T eorisi ve Stratejisi