Dogal sivi yakacaklar

Sıvı Yakıtlar

(Petrol ve Türevleri)

Gazi Üniversitesi Kimya Öğretmenliği Öğrencisi Hatice Merve Tercan

Gazi Üniversitesi Kimya Öğretmenliği Öğrencisi Esra Solmaz

İçindekiler

1. Sıvı Yakıtlar2. Petrol Olgusu3. Petrol Nedir?4. Petrolün Oluşum Teorileri5. Petrolün Fiziksel Özellikleri6. Petrolün Kimyasal Özellikleri7. Ham Petrolün Sıcaklık Ve Karbon İlişkisi8. Ham Petrolün Kısımları9. Petrolün Rafinajı10. Petrolün Çıkarılması11. Petrolün Rezervleri12. Petrolün Tarihçesi13. Petrolün Zararları14. Petrol ile İlgili Bilinen Genel Yanlışlar

15. Konu Özeti

16. Kaynakça

Sıvı Yakıtlar

Ham petrol ve damıtma ürünleri (petrol eteri, değişik esanslar ve fuel oil) , bitkisel yağlar (zeytin, susam ayçiçeği yağları) bu gruba örnek gösterilebilir.

Bu grupta kömür ve odunların damıtılmasından elde edilen katranlar, petrol damıtma artığı yüksek karbonlu hidrojenlerin kraking ürünleri ve alkoller yer alır.

•Tabii Sıvı Yakıtlar

•Suni Sıvı Yakıtlar

Petrol Olgusu

Çok değil bir asır önce, tarlasından petrol çıkan, dünyanın en bahtsız insanıydı. Bu sıvı, pis kokusuyla insanı taciz ediyor, çıktığı toprağı kurutuyordu. O zamanlar adı ne petrol ne de başka bir şeydi. Pislik deniliyordu kısaca.

Dünün pis sıvısı, rafinaj bilgisiyle birleşince anlam değiştirdi. Artık bir pislik değil, uygarlığın yeni enerjisi oldu.Bu yüzden enerjinin elde edildiği kaynaklar her geçen gün çeşitlense bile kullanılan farklı birincil enerji kaynakları içerisinde petrol kullanımı hala önemli bir yer tutmaktadır.

Petrol Nedir?

Kimyasal kompozisyonu ve içinde bulunduğu farklı basınç ve sıcaklık koşullarına bağlı olarak sıvı, katı veya gaz halinde bulunabilen ve hazne kayaçlarının gözeneklerinde oluşan doğal bir hidrokarbon karışımıdır.

Latince taş anlamına gelen “petra” ve yağ anlamına gelen “oleum” kelimelerinin birleşmesi ile türetilmiştir.

Petrol Sistemi

Petrolün Oluşum Teorileri

Petrolün oluşumu ile ilgili, inorganik teori ve organik teori olmak üzere iki farklı teori bulunmaktadır.

•İnorganik teori, laboratuarlarda inorganik maddeler kullanılarak metan, etan, asetilen gibi hidrokarbonların elde edilebilmesini bir kanıt olarak kabul ederek petrolün inorganik temelli olduğunu savunmaktadır. Bu teoride, yeraltında meydana gelen kimyasal tepkimeler, volkanik faaliyetler ile yerkürenin soğuması petrolün oluşma nedenleri arasında gösterilmektedir.

•Organik teorilerin temelini ise bitkisel ve hayvansal olmak üzere farklı organik maddelerin laboratuarlarda ısıtılması ve damıtılması ile petrole benzer hidrokarbonların elde edilebilmesi oluşturmaktadır.


•Her iki teorinin de gerekçeleri ve verileri karşılaştırıldığında, petrolün kökeninin organik olduğu ve denizlerde yaşayan organizmaların petrolün oluşumunda rol oynadığı çoğunlukla kabul görmektedir.

•Milyonlarca yıl önce, yerkürenin büyük çoğunluğunu denizler oluşturmakta iken, denizlerde yaşayan organizmalar ile nehirlerle denizlere taşınan kara organizmaları deniz diplerinde birikmiş ve deniz dibinde bulunan kum ve çökeltilere karışmıştır.

•Bugün yeryüzünde bulunan petrolün kaynağını, okyanusların oksijenli yüzey kısmında bulunan değişik türlerdeki gözle görülemeyen planktonların ve deniz alglerinin oluşturduğu düşünülmektedir.

•Plankton ve alglerden petrolün oluşabilmesi için, bu organizmaların öldükten sonra hızlı bir şekilde, bakteriler tarafından tüketilmeden gömülmüş olmaları ve üzerlerinde tabakalaşma meydana gelmesi gerekmektedir.


•Bu tabakalaşma, gözeneklerinde petrolün oluştuğu kaynak kayaçları meydana getirmektedir.

•Gözeneklerinde ölmüş organizmaları barındıran deniz tabanındaki kil ve çamur, üzerlerindeki tabakalaşmanın devam etmesiyle yüksek sıcaklık ve basınç altında kalmakta ve killi şist ile grey denilen tabakalar oluşturmaktadır.

•Gözenekler içindeki ölmüş organizmalar; ortamda bulunan bakterilerin aktiviteleri, katalitik reaksiyonlar, radyoaktif bombardımanlar ve yüksek basınç, sıcaklık etkileri sonucunda petrole dönüşmektedir.

•Zaman içerisinde, yer kabuğunun hareket etmesi ve kıvrılması sonucu kırılan ve / veya çatlayan kaynak kaya içindeki petrol oluştuğu ortamı terk ederek, daha sığ derinliklerdeki gözenekli ve geçirgen bölgelere doğru hareket ederek hazne, diğer bir deyişle rezervuar kayaçlarda birikmektedir.


Petrol için hammadde olabilecek organizmalar, yosunlar, mantarlar, bakteriler, süngerler, planktonlar,algler,mercanlar, kurtlar ve omurgalılar şeklinde sıralanabilir.

Petrolün Fiziksel Özellikleri

• Petrolün Flüoresans Özelliği

• Petrolün Renk ve Kokusu

Petrol ultraviyole ışık altında sarı-yeşil-mavi renklerde flüoresans gösterir. Bu özellik eser miktardaki petrolün kolayca belirlenmesini sağlar.

Petrolün rengi yansıyan ışıkta yeşilimsi, içinden geçen (kırılan) ışıkta ise açık sarı, kırmızı ve bazen de siyahtır.

Hafif hidrokarbonlu petroller hoş kokulu; doymamış hidrokarbon, kükürt ve nitrojen içeren petroller ise kötü kokuludur.


• Petrolün Viskozitesi

Viskozite bir sıvı veya gazın akmaya karşı direncini ifade eder. Yani akışkanlığın tersidir.

Petrolün viskozitesi petrolün bileşimine bağlıdır. Yoğunluk arttıkça viskozite de artar. Sıcaklık arttıkça viskozite düşer.

Viskozite birimi Poiz‟dir. Bir sıvı 1 cm2 kesitindeki bir tüp içerisinde 1 dyn basınç altında 1 saniyede 1 cm ilerleyebiliyorsa viskozitesi 1 Poiz‟dir. Poiz‟in yüzde birine Santipoiz denir.

Yüksek viskoziteli petrolün taşınması ve üretilmesinde güçlükler vardır.


• Petrolün Kırılma İndisi

Petrolün yoğunluğuna göre 1,39 ile 1,49 arasında değişir, hafif petrollerin kırılma indisi de küçüktür.


• Petrolün Yoğunluk Özelliği

Petrolün yoğunluk değeri kimyasal bileşime ve viskoziteye göre farklılık gösterir. Aynı zamanda API ( American PetroleumInstitute Gravite derecesi) ile ifade edilmekte olup petrol fiyatlarının tespitinde önemli bir parametredir.

15.50C sıcaklık ve 1 atmosfer basınç şartlarında ölçülen petrolün API değeri arttıkça yoğunluk azalmakta ve petrolün kalitesi artmaktadır.

Türkiye‟de 30 – 40 API değerine sahip petrol sahaları bulunmakla beraber, keşfedilen petrolün çoğu 20 – 35 API değeri aralığındadır. Örneğin; Türkiye‟deki en yüksek petrol rezervine sahip olan Batı Raman Sahası‟ndan 13 API petrol üretilmektedir.

Element Ham Petrol Doğal Gaz Asfalt

Karbon (C) 82,2 – 87,1 65,0 – 80,0 80,0 – 85,0

Hidrojen (H) 11,7 – 14,7 1,0 – 25,0 8,5 – 11,0

Kükürt (S) 0,1 – 5,5 0,0 – 0,2 2,0 – 8,0

Azot (N) 0,1 – 1,5 1,0 – 15,0 1,0 – 15,0

Oksijen (O) 0,1 – 4,5 ---- ----

Petrolün bileşiminde oldukça az miktarda kükürt, azot, oksijen ile çok az da diğer mineraller bulunur. Petrolün yaklaşık kimyasal bileşimi aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

Petrolün Kimyasal Özellikleri

Petrol bir hidrokarbon bileşimidir. Petrol açısından en önemli hidrokarbonlar;

•Parafin veya metan serisi (CnH2n+2) •Olefin (Naften) serisi (CnH2n) •Aromat serisi (CnH2n-6) (Aromatikler) •Asetilen serisi (CnH2n-2)



• Parafin Serisi (CnH2n+2)

Bütün hidrokarbon atomları birbirleri ile tek bağlarla bağlanmışlardır.

Hidrojen atomları doymuş olduğundan parafin serisine doymuş hidrokarbon grubu da denilir.

5 Karbona kadar olanlar doğal gaz, 5-17 karbonlu olanlar sıvı (benzin, gazyağı, mazot), 17-22 karbonlu olanlar yarı katı (makinayağları, jölemsi petrol ürünleri), 23 ve daha fazla karbonlu olanlar katıdır (parafin, asfalt, zift).


• Olefin (Naften) Serisi (CnH2n)

Parafinlere göre iki hidrojen atomu eksiktir. Bu nedenle herhangi iki karbon atomu birbirlerine çift bağla bağlanmışlardır.

Hidrojen eksikliği ve çift bağı bulunduğu için doymamış hidrokarbon grubuna dahildirler.

Doymamış oldukları için kolayca kimyasal reaksiyonlara girerler, bu nedenle de petrol içerisinde seyrek bulunurlar.


• Aromatlar Serisi (CnH2n-6)

• Asetilen Serisi (C2H2n-2)

Doymamış hidrokarbon grubuna dahildir. Çok ağır kokuları vardır.Bazen renksiz ve uçucu sıvı halinde bulunurlar.

Doymamış hidrokarbon grubuna dahildir. Doğada az bulunurlar. Petrol içerisinde sadece yüksek karbonlu olanları bulunur.

Ham Petrol Miktarı

Kaynama (erime) Noktası °C

Kimyasal Bileşim

Kullanımı

Hidrokarbon C1 – C4 Doğal gaz, şişelenmiş yakacak gazı

Petrol eteri 71‟e kadar C5 – C6 Çözücü, Boya inceltici, temizleyici

Benzin 71- 204 C7 – C8 Motor yakıtı, çözücü

Gaz yağı 204 – 302 C10 – C16 Aydınlatma yağı, motorin, jet yakıtı

Hafif motorin 302 – 454 C16 – C30 Makine yağı, mineral yağ

Ağır motorin 454 – 593 C30 – C50 Makine yağı, gemi yağı

Kalıntı (tortu) 649 + C80 + Katran, asfalt, tahta cilası, çatı malzemesi

Yeryüzüne çıkarıldıklarında, atmosferik basınç ve sıcaklık koşullarında sıvı halde bulunan hidrokarbonlar ham petrol olarak adlandırılırken katı halde bulunan hidrokarbonlar, bileşimlerine göre asfalt, parafin veya bitüm, gaz halinde bulunan hidrokarbonlar ise doğal gaz adını almaktadır.

Ham Petrolün Sıcaklık ve Karbon

İlişkisi

Ham Petrolün Kısımları

Yeryüzündeki petrol kaynaklarından elde edilen ham petrol üç kısıma ayrılır.

Madeni yağ verimi, gaz yağı işleme noktası yüksektir.Yanma kalitesi çok iyidir, kükürt miktarı azdır,benzinin oktan sayısı düşüktür. Yüksek sıcaklıkta oksitlenme hızlanır ve viskozitesi artar.

! İzo-oktan + n-heptan karışımında İzo-oktan yüzdesi oktan sayısını verir.

•Parafinik Yapılı Ham Petroller

• Karışık Yapılı Ham Petroller

İçerdikleri benzin oranı fazladır ve oktan sayısı düşüktür. Kükürt içerirler.

Benzin oranı düşüktür, ancak benzin oktan sayısı yüksektir. Dizel yakıtı ve madeni yağ üretiminde oldukça ekonomiktir, asfaltı bol ve kalitelidir, motor yakıtlarını aşındırma oranı düşüktür, kükürt miktarı fazladır. Fazlaca yabancı madde ve tuz bulunur, arıtmada zorluklar yaratır, gaz yağının işlenme noktası çok düşüktür ve madeni yağ rengi koyudur.

• Naftanik Yapılı Ham Petroller

Ham Petrolün Kısımları

Petrolün Rafinajı

Ham petrol bir hidrokarbon karışımı olmasının sonucu olarak içerisinde farklı buharlaşma noktaları bulunan bileşenlere sahiptir.

Petrolün damıtılması sayesinde farklı petrol ürünleri elde edilebilmektedir.

•Sıvı petrol gazları (LPG): 40-600C •Çeşitli benzinler: 60-1500C •Gaz yağı: 150-2700C•Motorin, mazot: 270-3500C•Makine yağları, vazelin, asfalt, kok kömürü: 3500C‟nin üzerinde şeklinde belirtilmektedir.

• Damıtma İle Elde Edilen Petrol Ürünleri ve

Sıcaklıkları;

Petrolün Çıkarılması

Petrol sondaj operasyonu ile çıkarılır. Sondaj operasyonu yeri belirlenen ve petrol içerme olasılığı bulunan kapan yapısına bir kuyu açma işlemidir.

!kapan petrolün göçünü engelleyerek ekonomik miktarlarda birikmesini sağlayan geçirimsiz kayaçlardır.

Günümüz sondaj teknolojisine benzer, ilk sondajlı petrol arama çalışması ABD-Pensilvanya‟da 1850‟lerin sonuna doru Pennsylvania Rock Oil şirketi tarafından başlatılmıştır.

Petrol Rezervleri

Dünyada Petrol Rezervleri 2010‟da tespit edilen petrol rezervinin %54,4 „ü Ortadoğu‟da, %17,3 „ü Güney ve Orta Amerika‟da, %10,1 „i Avrupa ve Avrasya‟da, %9,6 „sı Afrika‟da, %5,4 „ü Kuzey Amerika‟da, %3,2‟si Asya-Pasifik‟te ve geri kalanı ise diğer bölgelerdedir. Dünya toplam petrol rezervlerinin yüzde 65'i de Türkiye'nin yakın coğrafyasında bulunmakta ve toplam üretimin yüzde 41'i de bu ülkelerde gerçekleşmektedir.

Dünya Petrol Üretim Payları

Dünya Petrol Üretim Payları

Türkiye'nin yakın coğrafyasında bulunan ülkelerin 2010 yılı üretimlerine bakıldığında, petrol rezervi en zengin ülke 259,9 milyar varille Suudi Arabistan„dır.

İran 137,6 milyar varille ikinci sırada, Irak 115 milyar varille üçüncü sırada, Kuveyt 101,5 milyar varille dördüncü sırada, Birleşik Arap Emirlikleri 97,8 milyar varille beşinci sırada yer almaktadır.

Rusya'nın 60 milyar varillik, Libya'nın 44,3 milyar varillik, Kazakistan'ın 30 milyar varillik, Katar'ın 25,4 milyar varillik, Azerbaycan'ın 7 milyar varillik, Mısır'ın 4,3 milyar varillik, Suriye'nin 2,5 milyar varillik rezervi bulunmaktadır.

Türkiye’de Petrol Üretimi

Türkiye'de 2009 yılında toplam 216 adet kuyu açılarak 325 bin 592 metre sondaj yapılırken toplam 2,5 milyon ton petrol üretildi.

Son 10 yılda Türkiye'deki petrol üretiminde yüzde 3,2 oranında düşüş gözlenirken yeni petrol sahalarının keşfedilmesi ve ikincil üretim yöntemlerinin geliştirilmesi ile üretim düşüşü kısmen engellendi.

Türkiye'de üretilebilir petrol rezervi 291,5 milyon varil (43,14 milyon ton) olarak hesaplandı. Yeni keşifler yapılmadığı takdirde, bugünkü üretim seviyesi ile Türkiye'de 17,3 yıllık ham petrol rezervi kaldı.

Dünya Petrol Tüketim Payları

Dünya Petrol Tüketim Payları

2010 yılında dünya ham petrol talebi günlük ortalama 86,72 milyon varil olarak gerçekleşerek 2009 yılına göre yüzde 2,8 oranında artmıştır. OECD ülkelerinin toplam talepteki payı yüzde 53 olurken, ABD tek başına dünya tüketiminin yüzde 22'sini gerçekleştirerek, ülke bazında en yakın takipçisi olan Çin'in tüketiminin iki katından fazla tüketmiştir.

Ayrıca petrol tüketiminin yıllar itibariyle seyrine bakıldığında ABD, Avrupa ülkeleri ve Japonya gibi gelişmiş ülkelerin tüketimlerinin düşme eğiliminde olduğu, buna karşın Çin ve Hindistan gibi gelişmekte olan ülkelerde tüketim miktarındaki artışın süreklilik arz ettiği görülmektedir.

Ham petrol tüketiminde 2010 yılında gerçekleşen günlük ortalama 2,39 milyon varillik tüketim artışının yüzde 78'i OECD dışı ülkeler kaynaklı olmuştur.

2010 Yılı Petrol Tüketiminde İlk On

Ülkenin Payları

Türkiye’nin İhtiyacı

Türkiye'nin yıllık yaklaşık 237,3 bin varil petrol ihtiyacı bulunmaktadır. Geri kalan kısmını dışarıdan karşılamaktadır.

Dünya toplam petrol talebindeki artış eğilimine rağmen, petrolün birincil enerji kaynakları içindeki kullanım oranı düşüyor. Bunun en önemli sebebi, toplam enerji ihtiyacındaki artışın büyük bölümünün elektrik enerjisi ihtiyacından kaynaklanması ve elektrik talebindeki artışın daha çok kömür, doğal gaz ve yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılanması oluşturuyor. Ayrıca, ısınma amaçlı olarak doğal gazın, petrol ürünlerini ikame etmesi nedeniyle petrolün bu sektördeki pazar payı da düşüyor. Süreklilik arz eden bu düşüşe rağmen, dünya toplam enerji ihtiyacının üçte birinin hala petrolle karşılandığının göz ardı edilmemesi gerektiği belirtiliyor.

Petrolün Tarihçesi

Petrolün Dünya Tarihçesi

Petrol, dünya tarihine bakıldığı zaman yabancı olmadığımız bir maddedir.Heredot M.Ö. 450 de Tunus ve Yunan adalarında petrol sızıntılarından bahseder. Bu ilk dönemlerde petrol hastalıklarda ilaç olarak, su yalıtım malzemesi olarak, savaşlarda yakıcı madde olarak kullanılmıştır. Pers tabletlerinden pers halkının zengin kesiminin petrolü aydınlatmada ve tıpta kullandığı ortaya çıkmaktadır.

İlk Petrol kuyuları 4.yüzyılda Çin‟de açılmıştır. Bambu çubuklarının birbirine bağlanması ve ucuna matkap eklenmesi suretiyle 243 metrelik kuyu kazılmıştır.Petrol yakılarak tuzlu suyun buharlaştırılmasında kullanılmış ve tuz üretilmiştir.


19. yüzyıl ortalarına kadar petrol üretimi ilkel yöntemlerle sürdürülmüş, asfalt, ham petrol ve yağ olarak üretilip kullanılmıştır.

İlk petrol kuyusu 1745‟de Fransa‟da Pechelbronn‟daki petrollü kumlarda açılmıştır.

Kral XV. Louıs tarafından M. De La Sorbonniere isimli şahsa lisans verilmiş, bu şahıs dünyanın ilk petrol rafinerisini de kurmuştur.

İlk petrol üretim kuyusu 1859da Albay Drake tarafından Pensilvanya‟da açılmıştır.

Bu dönemde kablolu sondaj marinaları icat edilmiş sondaj cihazları bundan sonra giderek daha da geliştirilmeye başlanmıştır.



I. Dünya savaşı sonrası dünyada petrolün önemi giderek artmış, otomobil ve diğer motorlu vasıtaların yaygın kullanılmaya başlaması ile petrole daha çok ihtiyaç duyulmuştur.

Körfez krizi ile de dünya yeni petrol kaynakları aramaya yönelmişeski Sovyetler Birliği‟nin dağılması ile Hazar çevresi petrol provensleri dünya piyasasına açık hale gelmiştir.

! Hazar çevresi petrol kaynakları bugün üzerinde en çok araştırma yapılan yerlerin başında gelmekte ve dev petrol şirketleri burada faaliyet göstermektedir .

Dünyadaki Büyük Petrol Şirketleri

•Standard Oil Company (SOCONY)•Brıtısh Petroleum (BP)•Shell•Exxon Mobil •Turkish Petroleum Company•Gulf•Texaco•Chevron•Opec (Organization of Petroleum Exporting Countries) kuruldu

Osmanlı’da Petrol

Osmanlı döneminde Sultan Abdülaziz, Cumhuriyet Döneminde çıkarılan maden kanunlarının birçoğunun temelini hazırlayan „Maadin Nizamnamesi‟ 1868 yılında kabul edilmiştir.Sultan II. Abdülhamit Dönemi‟nin başlarında ise Van, Erzurum ve Edirne illeri ile Halep ilinin İskenderun Kazası çevresindeki petrol sızıntılarının bulunduğu Anadolu toprakları için imtiyaz verilmiştir. İskenderun‟un Çengen Kasabası civarında imtiyaz sahibi olan Ahmed Necati Efendi‟nin çalışmaları Osmanlı‟daki petrol aramacılığının başlangıcı olarak kabul edilmiştir. Sultan Abdülaziz

Osmanlı’da Petrol

Yakın zamana kadar içeriği hakkında pek fazla bilgi sahibi olunmayan "Sultan'ın petrol haritası" Güneydoğu Anadolu illerinde de petrol bulunabileceğini göstermiştir. Haritayı hazırlayan heyet, Bitlis Suyu denilen çayın kıyısı boyunca önemli petrol rezervleri belirlediklerini belirtmiştir

Türkiye Cumhuriyeti’nde Petrol Faaliyetleri

• 1926: 792 sayılı ilk Petrol Kanunu yürürlüğe girdi.• 1935: 2804 sayılı kanunla MTA kuruldu.• 1940: Batman‟da açılan Raman-1 kuyusunda Türkiye Cumhuriyeti‟nin ilk

petrol keşfi yapıldı.• 1945: Batman Rafinerisi faaliyete geçti.• 1954: (Petrol Kanunu)Amerikalı hukukçu ve Jeolog Max Ball tarafından

kaleme alınan 6326 sayılı Petrol Kanunu yürürlüğe girdi. Kanun, petrol arama üretiminde yerli ve yabancı tüm yatırımcıları teşvik ediyordu. Hemen ardından çıkarılan 6327 sayılı kanunla da TPAO kuruldu.1954-73: 1954‟te kurulan petrol kanunu ile uluslararası alanda Türkiye‟ye ilgi arttı. Yerli ve yabancı şirketlerin yatırımı sayesinde petrol üretimi günde 70.000 varili aştı.

• 1974-83: 1702 sayılı Petrol Reformu Kanunu‟nda getirilen kısıtlamalar yüzünden birçok şirket yatırımlarını başka ülkelere kaydırdı.

Türkiye’de Petrol

•1984-91: Liberal düzenlemeler sayesinde yatırımlar yeniden hız kazandı; petrol üretimi kısa sürede 2,5 katına çıkarak zirve noktası olan yılda 4,4 milyon tona ulaştı.•1992-2007: Kanunun bazı hükümlerinin mahkeme kararıyla iptali ve diğer bazı nedenlerin de etkisiyle üretim yarı yarıya düştü ve her geçen yıl düşmeye devam ediyor.•2007: (Türk Petrol Kanunu)Türkiye‟de arama-üretim faaliyetlerini teşvik etmek amacıyla hazırlanan 5574 sayılı Türk Petrol Kanunu, Ocak 2007‟de TBMM‟de kabul edildi.Ancak kanun, dört maddesi yeniden görüşülmek üzere dönemin Cumhurbaşkanı tarafından TBMM‟ye geri gönderildi.

•Dünyada sadece 1 yılda 20.000‟den fazla kuyu açılırken , Türkiye Cumhuriyeti tarihinde sadece 3.326 kuyu açılabildi.

Yurdumuzda ham petrolün arıtılması için rafineriler kurulmuştur.

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde üretilen ham petrolün bir kısmı Batman Rafinerisine, bir kısmı da Batman-İskenderun boru hattı ile Dörtyol‟a gönderilmektedir. Buradan da tankerlerle Ataş, İzmir ve İzmit rafinerilerine taşınmaktadır.

İskenderun Körfezi ile Kırıkkale arasındaki petrol boru hattı ile de Kırıkkale Rafinerisine ham petrol aktarılmaktadır. Ayrıca Türkiye-Irak boru hattı ile Irak petrollerinin bir kısmı Yumurtalık Limanı'na taşınmaktadır. Bu taşımacılıktan Ülkemiz önemli bir gelir sağlamaktadır.

Azerbaycan petrolünün de yapılacak boru hattı ile İskenderun Körfezi'ne getirilmesi planlanmaktadır.Yurdumuzda petrol aramalarına hızla devam edilmektedir.

Türkiye Petrol Boru Hatları

Türkiye Petrol Boru Hatları

Türkiye Petrol ve Doğalgaz Kuyuları

Türkiye’deki Petrol ile İlgili Kurum ve

Kuruluşlar

•MTA (Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü)•TPAO (Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı)•PİGM (Petrol İşleri Genel Müdürlüğü)•BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.)•TÜPRAŞ (Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.)•POAŞ (Petrol Ofisi A.Ş.)

Petrolün Zararları

Petrolün hayatımızda önemli bir enerji kaynağı olmasının yanı sıra, çevreye ve insanlığa verdiği zararlar da vardır.

Bu zararlara petrolün çıkarılmasında yapılan yanlışların ekolojik hayatın dengelerini bozması ve yakıt olarak kullanılan petrolün yanması sonucu havaya verilen zararlı gazları örnek olarak verebiliriz.

Petrolün Çevreye Zararlarına Bir Örnek

Lisansı BP„ye ait olan Meksika Körfezi‟ndeki Transocean şirketine ait Deepwater Horizon platformunda 20 Nisan 2010 tarihinde meydana gelen patlama ve yangının ardından, platformun batması sonucu oluşan petrol sızıntısı, 15 Temmuz 2010 tarihinde durduruldu.


Bu olay ABD tarihinde yaşanan en büyük petrol sızıntısı olarak görüldü ve meydana gelen sızıntıda 5 milyon varil petrol denize karıştı.

Kazadan 87 gün sonra 19 Temmuz, 2010 tarihinde ise "bottom kill" adı verilen operasyonla Macondo kuyusu tamamen kapatıldı.

Bu operasyon çerçevesinde deniz tabanının 4 km altındaki kuyuya çimento pompalama işlemi yapıldı.



Kaza, kuyudaki basınç kontrolünün kaybedilmesi sonucu “patlama önleciyi” (blowoutpreventer) olarak adlandırılan özel bir valfın aşırı basınç sonrası devre dışı kalmasından kaynaklandı.

Meydana gelen patlamalardan sonra, “patlama önleyici” cihazın acil durum müdahale fonksiyonları kuyuyu otomatik olarak kapatamadı ve sızıntı meydana geldi.

Meksika Körfezi‟ndeki sızıntıyı durdurma, önleme ve temizleme çalışmalarına yaklaşık 48 bin kişi katıldı. 31 Aralık 2010 tarihi itibariyle yapılan çalışmalara toplam 17.7 milyar dolar harcandı.



BP, Meksika Körfezi'ne yayılan ham petrolün çevreye etkilerinin araştırılması için on yıl sürecek bir çalışmaya da ayrıca 500 milyon dolar fon ayırdı.

BP ve Meksika Körfezi Ortaklığı, Bağımsız Araştırma Girişimi (GRI) tarafından yürütülecek bu çalışmada Deepwater Horizon kazası sonrası körfeze yayılan ham petrolün çevreye ve halk sağlığına etkilerinin araştırılmasını amaçlıyor.

Petrol ile İlgili Bilinen Genel

Yanlışlar

•Türkiye Petrol Denizi midir?

Özellikle sınır komşusu olduğumuz Irak, İran, Azerbaycan gibi birçok ülkenin petrol üreticisi olması Türkiye‟nin neden yeterli petrolü üretemediği konusunda sorulara sebep olmaktadır. Bu sorunun temel cevabı Türkiye‟nin jeolojisinde ve sahip olduğu tektonik aktivitelerde gizlidir.

Üzerinde bulunduğumuz kara parçalarının birbirlerine göre farklı yön ve hızlarda hareket ettikleri bilinmektedir. Böylesi bir hareket kapsamında, Arap Plakası Kuzeye doğru hareket etmekte ve Anadolu dahil komşu plakalarla çarpışmamanın gerçekleştiği kıta kenarları boyunca yer kabuğunda kırılma ve kıvrılmalar olmakta, bu çarpışma öncesi oluşmuş olan kapanlar ise deforme olmakta ve içindeki hidrokarbonlar yeryüzüne çıkmaktadır. Arap Plaka‟sının komşu plakalarla çarpışmasının yoğun olduğu kenar bölgelerde Toros ve Zagros dağları oluşmuştur.

• Türkiye Petrol Denizi midir?

Anadolu‟nun jeolojik tarihi boyunca petrol oluşumuna uygun olan bu bölgelerinde olması muhtemel büyük petrol rezervleri, çarpışma sonrası kırılma ve kıvrılmaların etkisiyle küçük küçük birimler haline gelmiş, ayrıca eğer gazı kaçmış ise petrolün kalitesi de azalmıştır. Böylesi bir etkene maruz kalmayan Arap Plakası‟nda ise şiddetli sıkışmalar olmadığı için yeraltında bulunan kapanlar korunmuş ve dünyanın en büyük hidrokarbon rezervleri oluşmuştur. Fakat ülkemiz sınırları içerisinde yukarıda anlatılan jeolojik nedenlerden ötürü hidrokarbonların bulunduğu katmanlar ya çok derinlere inmiş ya da içindeki hidrokarbonlar faylar ve benzeri zayıf hatlar aracılığı ile yeryüzüne çıkmıştır.

• Çimento ve Cıva İle İlgili Açıklamalar

Halkımız arasındaki bir diğer söylenti ise açılan kuyularda petrolün bulunduğu fakat bu petrolü üretmek yerine kuyuya çimento veya cıva basılarak kuyunun terk edildiğidir.

Petrol kuyularına çimento basıldığı bilgisi doğrudur. Ancak, bu işlemle sanıldığı gibi petrol üretimini engellemek değil, ekonomik açıdan verimli bulunmayan ya da üretimi biten petrol kuyularının emniyet altına alınması amaçlanmaktadır.

• Çimento ve Cıva İle İlgili Açıklamalar

Kuyuya cıva basılması konusuna gelince; civanın özgül ağırlığı petrolün özgül ağırlığının 10 katından fazladır. Yani, cıva petrol kuyusuna basılırsa yer çekiminin etkisiyle petrolün ve varsa suyun altına geçecektir. Yani petrol her zaman civanın üstünde yer alacaktır.

Bu işlemle petrolün üretiminin engellenmesi fiziksel olarak mümkün değildir. Petrol kuyularının hacimleri düşünüldüğünde böylesi bir işlem için gereken cıva miktarının ne kadar fazla olduğu görülebilir. Pahalı bir metal olan civanın bu amaçla kullanılması ekonomik değildir.

Konu Özeti

Petrol tabii sıvı yakıt olarak farklı basınç ve sıcaklık koşullarına bağlı sıvı, katı veya gaz halinde bulunabilen ve hazne kayaçlarının gözeneklerinde oluşan doğal bir hidrokarbon karışımıdır.

Petrolün oluşumu ile ilgili, inorganik teori ve organik teori olmak üzere iki farklı teori bulunmaktadır.

Petrol için hammadde olabilecek organizmalar, yosunlar, mantarlar, bakteriler, süngerler, planktonlar, algler, mercanlar, kurtlar ve omurgalılardır.

Petrolün fiziksel özellikleri; flüoresans özelliği, renk ve kokusu, viskozitesi, kırılma indisi ve yoğunluğu olarak sıralanabilir.

Petrolün kimyasal bileşiminde oldukça az miktarda kükürt, azot, oksijen ile çok az da diğer mineraller bulunur.

Petrolün damıtılması sayesinde farklı petrol ürünleri elde edilebilmektedir.

Konu Özeti

Petrol sondaj operasyonu ile çıkarılır. Sondaj operasyonu yeri belirlenen ve petrol içerme olasılığı bulunan kapan yapısına bir kuyu açma işlemidir.

2010‟da dünyada tespit edilen petrol rezervlerinin büyük bir bölümü Orta Doğu‟da bulunmaktadır.

Petrolü dünya çapında en fazla ABD tüketmektedir.

İlk petrol üretim kuyusu 1859da Albay Drake tarafından Pensilvanya‟daaçılmıştır.

Ülkemizde petrol ile ilgili önemli kurumlardan bazıları MTA, TPAO, BOTAŞ, TÜPRAŞ ve POAŞ‟ dır.

Petrolün yararları kadar zararları da vardır. Bu zararlar çevreyi, insanlığın geleceğini ve doğal hayatı tehdit etmektedir.

Petrol, 20. yüzyılda olduğu gibi 21. yüzyılda da stratejik önemini sürdürecek, dünya politikasının belirlenmesinde ana etkenlerden biri olacaktır.

Kaynakça

1.www.bp.com2.tr.wikipedia.org

3.www.tpao.gov.tr

4.www.greenpeace.org/turkey/tr

5. Acar, Ç., Bülbül, S., Gümrah, F., Metin, Ç., Parlaktuna, M. : (2007), “Petrol ve Doğal Gaz” 1. Baskı, Ankara, ODTÜ Yayıncılık

6. Sabuncu, M. : (1998), “Yüzyılın Son Petrol Savaşı” ElyaYayıncılık

7. Yaşlak, S. : (2008), “Organik Sınai Kimya” Dahi YayınlarıSayı :23, Manisa

8. Basan, S., İmren, D., Yüce, S.: (2001) , “Kimyasal Teknolojiler ve Analizler”, Sivas

9Çebi, H.Y. : (2004), “Bu Topraklarda Petrol Var”, Okul Yayınları

‘’Bir damla petrol bir damla kandan daha değerlidir.’’

Winston Churchill (1936)

Dinlediğiniz için teşekkür ederiz.

Dogal sivi yakacaklar

Education

Transcript of Dogal sivi yakacaklar