DÜZENLEME KURULUormantransportu.org/çalıştaylar/Özetler.pdf · Kenan AKYÜZ øletme Paz....
Transcript of DÜZENLEME KURULUormantransportu.org/çalıştaylar/Özetler.pdf · Kenan AKYÜZ øletme Paz....
i
ii
ONUR KURULU
Prof.Dr. Seyit AYDIN Kastamonu Üniversitesi Rektörü
Prof.Dr. Ali Ġbrahim SAVAġ Çankırı Karatekin Üniversitesi Rektörü
DÜZENLEME KURULU
Doç. Dr. Kayhan MENEMENCĠOĞLU Çankırı Karatekin Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Korhan ENEZ Kastamonu Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Burak ARICAK Kastamonu Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Oğuz ALTUNEL Kastamonu Üniversitesi
Hasan KANCA ĠnĢ. ve Ġkmal Dairesi BaĢkanı
Kenan AKYÜZ ĠĢletme Paz. Dairesi BaĢkanı
Ġbrahim ġANLI Bilgi Sis. Dairesi BaĢkanı
Hüseyin DĠNÇER Kastamonu Orm. Blg. Müdürü
Mustafa ÖZKAYA Ankara Orm. Blg. Müdürü
BAġKANLIK KURULU
Prof. Dr. Temel SARIYILDIZ KÜ, Orman Fakültesi Dekanı
Prof. Dr. Sabit ERġAHĠN ÇKÜ, Orman Fakültesi Dekanı
Ġsmail Üzmez Orman Genel Müdürü
iii
BĠLĠM KURULU
Prof. Dr. H. Hulusi ACAR Karadeniz Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Abdullah E. AKAY Bursa Teknik Üniversitesi
Prof. Dr. Hüseyin E. ÇELĠK Ġstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Murat DEMĠR Ġstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Mesut HASDEMĠR Ġstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Ayhan KOÇ Ġstanbul Üniversitesi
Prof. Dr. Metin TUNAY Bartın Üniversitesi
Doç. Dr. Abdurrahim AYDIN Düzce Üniversitesi
Doç. Dr. Erhan ÇALIġKAN Karadeniz Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Mehmet EKER Süleyman Demirel Üniversitesi
Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Selçuk GÜMÜġ Karadeniz Teknik Üniversitesi
Doç. Dr. Kenan MELEMEZ Bartın Üniversitesi
Doç. Dr. Kayhan MENEMENCĠOĞLU Çankırı Karatekin Üniversitesi
Doç. Dr. Tolga ÖZTÜRK Ġstanbul Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Mustafa AKGÜL Ġstanbul Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Oğuz ALTUNEL Kastamonu Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Burak ARICAK Kastamonu Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ayhan ATEġOĞLU Bartın Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Sadık ÇAĞLAR Artvin Çoruh Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. H. Oğuz ÇOBAN Süleyman Demirel Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Korhan ENEZ Kastamonu Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. NeĢe GÜLCĠ KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Sercan GÜLCĠ KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Ali KARAMAN Artvin Çoruh Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Saliha ÜNVER OKAN Karadeniz Teknik Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Yılmaz TÜRK Düzece Üniversitesi
Yrd. Doç. Dr. Tuğrul VAROL Bartın Üniversitesi
iv
ÖNSÖZ
Doğal kaynakların baĢında gelen ormanlarımızın, bugünün ve gelecek kuĢakların ihtiyaçlarını
karĢılayabilmesi için hassas ormancılık esaslarına göre yönetilmesi gerekmektedir. Hassas
ormancılık yaklaĢımı; ormancılık çalıĢmalarında ekonomik, çevresel ve sürdürülebilir kararlar
alınabilmesi için modern teknikler ve teknolojik araçlar kullanarak orman kaynaklarından
optimum verim sağlamayı ve çevre zararlarını en aza indirmeyi hedeflemektedir.
Orman ürünlerinin üretimi, hassas ormancılık yaklaĢımı bağlamında ele alındığında; meĢcere
zararlarını dikkate alarak, ürünlerin kalitesini artırmak, kayıpları azaltmak ve ekonomik
değerini yükseltmek amacıyla, modern teknikler ve yeni teknolojiler kullanarak sahaya özel
üretim çalıĢmalarının planlanması ve uygulanması olarak anlaĢılmaktadır.
Dünyada ve ülkemizde, özellikle asli orman ürünlerine olan talebin giderek artacağı göz
önünde bulundurulduğunda, üretim iĢlerinde hassas ormancılık çalıĢmalarının öneminin arttığı
ve konunun düzenli ve daha kapsamlı bir Ģekilde ele alınması gerektiği ortaya çıkmaktadır.
Bu çerçevede, 30-31 Mayıs 2014 tarihlerinde Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman
Fakültesi‟nde düzenlenen “III. Orman ĠnĢaatı-Transportu ve Teknolojileri ÇalıĢtayı” nda
düzenlenmesi karara bağlanan “Üretim ĠĢlerinde Hassas Ormancılık Sempozyumu”,
Kastamonu Üniversitesi ile Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakülteleri tarafından 4-6
Haziran 2015 tarihleri arasında Ilgaz‟da gerçekleĢtirilmektedir. Aynı zamanda, “IV. Orman
ĠnĢaatı-Transportu ve Teknolojileri ÇalıĢtayı” da sempozyum programında yer almaktadır.
Sempozyumun baĢarılı geçmesini ve ülkemiz ormancılığına olumlu katkılar sağlamasını diler,
Sempozyuma katkı sağlayan kurumlara ve kiĢilere; bildiri sunarak ya da izleyici olarak
Sempozyuma ilgi gösteren katılımcılara ve Sempozyumda emeği geçen herkese teĢekkür eder,
saygılarımızı sunarız.
SEMPOZYUM BAġKANLIK KURULU
v
ĠÇĠNDEKĠLER
Sayfa ORMAN ÜRÜNLERĠ NAKLĠYATININ EN KISA YOL (SHORTEST PATH) ALGORĠTMASI
TABANLI NETWORK 2000 PROGRAMIYLA PLANLANMASI ...................................................... 2
Abdullah E. AKAY, Hande E. KILIÇ
HASSAS ORMANCILIK KAPSAMINDA DĠNAMĠK PROGRAMLAMA TABANLI OPTĠMUM
BOYLAMA YÖNTEMĠNĠN UYGULANMASI .................................................................................... 3
Abdullah E. AKAY, Hasan SERĠN, Mehmet PAK
YERSEL LAZER TARAYICI SĠSTEMLERLE YÜKSEK HASSASĠYETTE MEġCERE
PARAMETRELERĠNĠN ÜRETĠLMESĠ ................................................................................................ 4
Mustafa AKGÜL, Hüseyin YURTSEVEN, Serdar AKBURAK, Süleyman ÇOBAN
FARKLI ĠRTĠFALARDA ALINAN ĠHA VERĠLERĠNĠN MEKÂNSAL HASSASĠYETĠNĠN
SAPTANMASI ....................................................................................................................................... 5
Mustafa AKGÜL, Hüseyin YURTSEVEN, Abdullah E. AKAY, Murat DEMĠR, Tolga ÖZTÜRK,
Sercan GÜLCĠ
ĠNSANSIZ HAVA ARACI SĠSTEMLERĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ VE ORMANCILIK
ÇALIġMALARINDA KULLANIM OLANAKLARI ............................................................................ 6
Mustafa AKGÜL, Hüseyin YURTSEVEN
ORMANLARIMIZIN YÖNETĠMĠNDE BĠR ARAÇ: Google Earth ..................................................... 7
Arif Oguz ALTUNEL, Korhan ENEZ
HASSAS ORMANCILIK, ORMANCILIK ANLAYIġINA YENĠ BĠR YAKLAġIM .......................... 8
Arif Oguz ALTUNEL, Korhan ENEZ
TÜRKĠYE‟DE “A TĠPĠ” ORMAN YOLLARININ PLANLANABĠLĠRLĠĞĠ ÜZERĠNE BĠR
ARAġTIRMA ......................................................................................................................................... 9
Burak ARICAK, Çiğdem ÖZER
POTANSĠYEL AĞAÇLANDIRMA ALANLARININ (PAS) VE POTANSĠYEL ORMANCILIK
SAHALARININ (POS) BELĠRLENMESĠ PROJELERĠ KAPSAMINDA UZAKTAN ALGILAMA
VERĠ VE YÖNTEMLERĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ................................................................... 10
Ayhan ATEġOĞLU, Ahmet DOĞAN, Elçin ACAR
ORMANCILIK ÜRETĠM ĠġLERĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ KÜLTÜRÜNÜN AHS
(ANALĠTĠK HĠYERARġĠ SÜRECĠ) ĠLE RĠSK DEĞERLENDĠRMESĠ ............................................ 11
Seçil AYANOĞLU, Mehmet Ali BĠBERCĠ
AĞAÇ TEPELERĠNĠN HAVASAL LiDAR VERĠSĠ ĠLE ELDE EDĠLMESĠ .................................... 12
Abdurrahim AYDIN, Remzi EKER
ORMAN EKOSĠSTEMLERĠNDEKĠ ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN TOPRAK ORGANĠK
KARBONUNA ETKĠSĠ ........................................................................................................................ 13
Emre BABUR, Lokman ALTUN
vi
TÜRKĠYE‟DE ORMAN AMENAJMAN PLANLAMA SÜRECĠNĠN HASSAS ORMANCILIK
AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ............................................................................................... 14
Nuri BOZALĠ, Fatih SĠVRĠKAYA, Arif OKUMUġ, E. Çağatay ÇANKAYA
ĠġÇĠ GÜCÜ ĠLE ORMAN YOLU DOLGU ġEVĠNDE FĠDAN DĠKĠMĠ ÜZERĠNE BĠR ĠNCELEME
............................................................................................................................................................... 15
Sadık ÇAĞLAR
ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN ÖLÜÖRTÜ VE TOPRAK EKLEMBACAKLI FAUNASINA
ETKĠSĠ .................................................................................................................................................. 16
Meriç ÇAKIR, Figen ÇAKIR
TÜRK YER GÖZLEM UYDU SĠSTEMLERĠ VE ORMANCILIK UYGULAMALARINDA
KULLANIM OLANAKLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ............................................................. 17
H. Oğuz ÇOBAN
ORMAN BAKIMININ ÜRETĠMDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ĠLE ĠLĠġKĠSĠ .......................... 18
Said DAĞDAġ
ORMAN YOLU GEOMETRĠK STANDARTLARININ BÜYÜK TONAJLI, GENĠġ VE UZUN
NAKLĠYAT ARAÇLARINA UYGUNLUĞUNUN SÜRÜġ ANALĠZĠ MODÜLÜ ĠLE
ĠNCELENMESĠ .................................................................................................................................... 19
Murat DEMĠR , Mustafa AKGÜL , Tolga ÖZTÜRK , Hakan TOPATAN
ORMAN ALANLARININ ĠNSANSIZ HAVA ARACI KULLANIMI ĠLE ÜÇ BOYUTLU
MODELLENMESĠ ............................................................................................................................... 21
Nusret DEMĠR, Halil Ġbrahim YOLCU, Batuhan GÜLLÜDERE, SEÇKĠN BATTAL
TOPRAKLARIN BAZI MEKANĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN (ATTERBERG LĠMĠTLERĠ)
ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN PLANLANMASINDA KULLANILABĠLĠRLĠĞĠ ................ 22
Turgay DĠNDAROĞLU, Yasin VERMEZ,
Abdullah E. AKAY, Recep GÜNDOĞAN
ÜRETĠM ĠġLERĠNDE HASSAS ORMANCILIK VE ĠYĠ ORMANCILIK UYGULAMALARI:
KAVRAMSAL ÇERÇEVE .................................................................................................................. 23
Mehmet EKER
YOL AĞININ ORMANIN KONUMSAL DÜZENĠ ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN ĠRDELENMESĠ
............................................................................................................................................................... 24
Mehmet EKER, H. Oğuz ÇOBAN
EL VĠNCĠNĠN BÖLMEDEN ÇIKARTMA FAALĠYERĠNDE KULLANILMASININ
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ...................................................................................................................... 25
Korhan ENEZ, Burak ARICAK, Hulusi ACAR, Halil DAĞDELEN
ORMANCILIK ÜRETĠM FAALĠYETLERĠ AÇISINDAN Ġġ GÜÇLÜĞÜ ÖLÇMEDE
KULLANILAN YÖNTEMLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ............................................................. 26
Korhan ENEZ, Sibel Seçil NALBANTOĞLU
ODUN ÜRETĠMĠNDE ÇALIġANLAR VE ATIK YÖNETĠMĠ .......................................................... 27
Muvaffak Osman ENGÜR
vii
KARABUCAK OKALĠPTÜS ORMANINDA BÖLMEDEN ÇIKARMA ÇALIġMALARININ
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ...................................................................................................................... 28
Orhan ERDAġ, Abdullah E. AKAY, Hilal TAYLAN YILDIRIM
KIġ ÜRETĠMĠ ÇALIġMALARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ: ANDIRIN-KAHRAMANMARAġ
ÖRNEĞĠ ................................................................................................................................................ 29
Orhan ERDAġ, Abdullah E. AKAY, Halit BÜYÜKSAKALLI, Dursun ġAKAR
BÖLMEDEN ÇIKARMADAN KAYNAKLANAN FĠZĠKSEL ZARARLARIN TOMRUKLARIN
SATIġ FĠYATLARINA ETKĠSĠ .......................................................................................................... 30
Habip EROĞLU, Atakan ÖZTÜRK, Rahmi YILMAZ, Ufuk DEMĠRCĠ
ORMAN YOLLARININ SU KALĠTESĠNE ETKĠSĠ........................................................................... 31
Habip EROĞLU, Ayhan USTA, Ġbrahim ERGENÇ
ODUN HAMMADDESĠ ÜRETĠM ÇALIġMALARININ TOPRAK VE SU KAYNAKLARINA
ETKĠSĠ .................................................................................................................................................. 32
Ayten EROL
ÜRETĠM ĠġLERĠNDE HASSAS ORMANCILIK YAKLAġIMI ........................................................ 33
NeĢe GÜLCĠ, Orhan ERDAġ, Abdullah E. AKAY
YAġAM ALANLARINI BĠRLEġTĠREN SANAT YAPILARI: EKOLOJĠK GEÇĠTLER ................. 34
Sercan GÜLCĠ, Abdullah E. AKAY
BÖLMEDEN ÇIKARMA ÇALIġMALARINDA TAHRĠKLĠ TRAKTÖR RÖMORKLARININ
KULLANIMININ ĠRDELENMESĠ ...................................................................................................... 35
Selçuk GÜMÜġ
TARĠHSEL SÜREÇTE ULAġIM VE TRANSPORT OLANAKLARI ĠLE ORMANCILIK
POLĠTĠKASI ETKĠLEġĠMLERĠ .......................................................................................................... 36
Cantürk GÜMÜġ
ÜRETĠMĠ YAPILAN ORMAN ALANLARINDA (KASTAMONU- ÇANKIRI- SĠNOP) BÖCEK
ZARARLILARI VE MANTARLARA TARĠHĠ BĠR BAKIġ
( 1930 LU YILLAR) ............................................................................................................................. 37
Fatih GÜREL, Mustafa GEZĠCĠ
ÜRETĠM ÇALIġMALARININ TOPRAK KALĠTESĠ VE EKOSĠSTEM SAĞLIĞINA
OLASI ETKĠLERĠ ................................................................................................................................ 38
Uğur KEZĠK, Lokman ALTUN
ORMANLARDAKĠ ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN SU KALĠTESĠ VE SUCUL EKOSĠSTEME
OLASI ETKĠLERĠ ................................................................................................................................ 39
Necla KORALAY, Uğur KEZĠK, Ömer KARA
ÇIĞ KONTROL ÇALIġMALARINDA “LĠDAR” KULLANIM ĠMKÂNLARI ............................... 40
Tayfun KURT
viii
TRAKTÖR ĠLE SÜRÜTME ÇALIġMALARINDA TOPRAĞIN NEM ĠÇERĠĞĠNĠN TOPRAK
SIKIġIKLIĞI ÜZERĠNE ETKĠSĠ ......................................................................................................... 41
Kenan MELEMEZ, Ġlyas BOLAT, Davut ÖZER
BÖLMEDEN ÇIKARMADA TARIM TRAKTÖRLERĠNĠN KULLANIMINA YÖNELĠK
EKĠPMANLARIN SANAL GERÇEKLĠK ĠLE TASARIMI ............................................................... 42
Kenan MELEMEZ, Giuseppe DI GIRONIMO, Gianpiero ESPOSITO, Antonio LANZOTTI
HASSAS ORMANCILIK ANLAYIġI ÇERÇEVESĠNDE ÜRETĠM ÇALIġMALARININ
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ...................................................................................................................... 43
Kayhan MENEMENCĠOĞLU, Ender BUĞDAY, Mesut HASDEMĠR
ODUN HAMMADDESĠNĠN ZEMĠN ÜZERĠNDE SÜRÜTÜLMESĠNDE BAġLIK KULLANIMI . 44
Kayhan MENEMENCĠOĞLU, Ender BUĞDAY, Metin TUNAY
ORMAN YANGINLARI ĠLE MÜCADELEDE KORUYUCU VE ÖNLEYĠCĠ TEDBĠRLERE
ĠLĠġKĠN HARCAMALARIN ANALĠZĠ .............................................................................................. 45
Taner OKAN, Mustafa AKGÜL
ORMANCILIK ÜRETĠM ÇALIġMALARININ ORMAN HASTALIKLARI ÜZERĠNDEKĠ
ETKĠLERĠ ............................................................................................................................................. 46
Funda OSKAY, Figen ÇAKIR, Asko LEHTĠJÄRVĠ
ADRASAN ORMAN YANGINI SONRASI ÜRETĠM ÇALIġMALARININ ĠNCELENMESĠ......... 47
Tolga ÖZTÜRK
BARTIN-KUMLUCA YÖRESĠ SARIÇAM (Pinus sylvestris L.)+KAYIN (Fagus orientalis
Lipsky.)+GÖKNAR (Abies nordmanniana subsp. bornmülleriana Mattf.) KARIġIK
MEġCERELERĠNDE YAPILAN ARALAMA BAKIMI ÇALIġMALARINDA ORTAYA ÇIKAN
ZARARLARIN TESBĠTĠ VE ALINABĠLECEK SĠLVĠKÜLTÜREL ÖNLEMLER .......................... 48
Halil BarıĢ ÖZEL
ORMAN YOLLARI ÜST YAPI ÇALIġMALARINDA BENKELMAN BEAM APARATININ
KULLANIMI ........................................................................................................................................ 49
Tolga ÖZTÜRK, Hakan TOPATAN
BÖLMEDEN ÇIKARMA ĠġLEMLERĠNĠN ORMAN TOPRAĞININ SIKIġMASI ÜZERĠNE
ETKĠSĠ: KASTAMONU ĠLĠ DADAY ÜRETĠM ORMANI ÖRNEĞĠ ................................................ 50
Gamze SAVACI, Temel SARIYILDIZ
ORMAN ASLĠ ÜRÜN ÜRETĠMĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ............................................. 51
Hasan SERĠN
TÜRKĠYE‟DE FSC (FOREST STEWARDSHĠP COUNCĠL) ORMAN YÖNETĠMĠ
SERTĠFĠKASYON SĠSTEMĠ KAPSAMINDA ORMAN ÜRÜNLERĠ ÜRETĠMĠ .......................... 52
Ahmet SIVACIOĞLU, Korhan ENEZ
YANGIN RĠSK HARĠTALARININ KULLANILABĠLĠRLĠĞĠ: NURDAĞI PLANLAMA BĠRĠMĠ
ÖRNEĞĠ ................................................................................................................................................ 53
Fatih SĠVRĠKAYA, Nuri BOZALĠ, E. Çağatay ÇANKAYA, Arif OKUMUġ
ix
KORUNAN ALANLARDA YOL AĞLARININ GÖRSEL KALĠTE AÇISINDAN
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ ...................................................................................................................... 54
Dursun ġAKAR, Abdurrahim AYDIN, Abdullah E. AKAY
SÜRÜTME ġERĠTLERĠNDE ORMAN TOPRAĞINI ĠYĠLEġTĠRME ÇALIġMALARI .................. 55
Yılmaz TÜRK, Murat YILDIZ
KARAYOSUNU (BRYOPHYTA-MUSCI) HASADINDA DĠKKAT EDĠLMESĠ GEREKEN
HASSAS NOKTALAR ......................................................................................................................... 56
Serhat URSAVAġ
ÜST YAPISIZ ORMAN YOLLARINDA YÜZEY EROZYONUN HESAPLANMASINDA
KULLANILAN MODELLERĠN KARġILAġTIRILMASI ................................................................. 57
Tuğrul VAROL
ÇOK PERVANELĠ (MULTĠKOPTER) ĠHA SĠSTEMLERĠ ĠLE ELDE EDĠLEN YÜKSEK
ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ VERĠLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ .............................................................. 58
Hüseyin YURTSEVEN, Mustafa AKGÜL, Serdar AKBURAK, Süleyman ÇOBAN
ĠHA VERĠLERĠ ÜZERĠNDEN ĠBRELĠ MEġCELERDE OBJE TABANLI SINIFLANDIRMA
TEKNĠKLERĠ ĠLE AĞAÇ BĠREYĠ BAZINDA VERĠLERĠN ELDE EDĠLMESĠ .............................. 59
Hüseyin YURTSEVEN, Mustafa AKGÜL, Abdullah E.AKAY, Murat DEMĠR, Tolga ÖZTÜRK,
Sercan GÜLCĠ
LAZER TARAMA (LiDAR) TEKNOLOJĠSĠ ĠLE ENTEGRE ĠNSANSIZ HAVA ARAÇLARININ
ORMANCILIK ÇALIġMALARINDA KULLANIM OLANAKLARI ............................................... 61
Abdullah E. AKAY
HASSAS ORMANCILIK YÖNTEM VE ARAÇLARI KULLANILARAK PRĠMER TRANSPORT
PLANININ HARĠTALANMASI .......................................................................................................... 62
Abdullah E. AKAY, Orhan ERDAġ, NeĢe GÜLCĠ, Mustafa SERT
ORMAN ÜRÜNLERĠNĠN BÖLMEDEN ÇIKARTILMA FAALĠYETĠNE YENĠ YAKLAġIM ....... 63
Korhan ENEZ, Yavuz Selim SAĞLAM
ARAÇ YÖRESĠNDEKĠ ORMANCILIKTA ÜRETĠM ÇALIġMALARINDA DAMGALAMA
FAALĠYETLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ ..................................................................................... 64
Ramazan ERDEM, Korhan ENEZ, Arif Oğuz ALTUNEL
KÜÇÜK ÖLÇEKLĠ ÜRETĠM ÇALIġMASI: KARABUCAK OKALĠPTÜS ORMANI ÖRNEĞĠ .... 65
Orhan ERDAġ, Abdullah E. AKAY, Hilal TAYLAN YILDIRIM
EKOLOJĠK SANAT YAPILARININ KONUMLANDIRILMASINDA ĠNSANSIZ HAVA
ARAÇLARI ĠLE ÜRETĠLEN UZAKTAN ALGILAMA VERĠLERĠNĠN KULLANILMASI ........... 66
Sercan GÜLCĠ, Abdullah E. AKAY
ÜLKEMĠZ ORMANCILIĞINDA ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN
ÇEVRESEL ETKĠLERĠNĠN SWOT ANALĠZĠ ĠLE MĠNĠMĠZE EDĠLEBĠLME OLASILIĞI ........... 67
Uğur KEZĠK, H. Hulusi ACAR
x
SĠNOP YÖRESĠ SARIÇAM MEġCERELERĠ KESME TOMRUKLAMA ÇALIġMALARINDA Ġġ
ETÜDÜ ................................................................................................................................................. 68
Kenan MELEMEZ, Nuray KOÇ
KABUK BÖCEĞĠ SALGINLARINDA ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN ROLÜ ..................... 69
Gonca Ece ÖZCAN, Hazan Alkan AKINCI, Mahmut EROĞLU
KABUK BÖCEĞĠ (IPS TYPOGRAPHUS) ZARARI NEDENĠYLE HATĠLLA MĠLLĠ PARKI
LADĠN ORMANLARINDA YAPILAN ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN TOPRAK BESĠN
ELEMENTĠ MĠKTARLARI ÜZERĠNE OLAN ETKĠLERĠ ................................................................ 70
Temel SARIYILDIZ
PEYZAJ ÇALIġMALARINDA AĞAÇLARIN TRANSPLANTASYON ÇALIġMALARININ
ÖNEMĠ .................................................................................................................................................. 71
Necmettin ġENTÜRK, Tolga ÖZTÜRK
1
SÖZLÜ BĠLDĠRĠLER
2
ORMAN ÜRÜNLERĠ NAKLĠYATININ EN KISA YOL (SHORTEST PATH)
ALGORĠTMASI TABANLI NETWORK 2000 PROGRAMIYLA PLANLANMASI
*Abdullah E. AKAY1, Hande E. KILIÇ
1
1Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
Tel: +90 2243141637 Faks: +90 2243141725 E-mail:
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Orman yollarının yapımı ve bakımı, orman ürünlerinin üretimi sürecinde en yüksek maliyete
sahip aktivitelerdir. Ayrıca, orman ürünlerinin rampalardan depolara kamyonlarla nakliyatı
toplam üretim maliyetinin önemli bir kısmını oluĢturmaktadır. Bu nedenle, orman
mühendisleri sadece yol yapım ve bakım maliyetini en aza indiren yol ağlarını inĢa etmekle
değil, aynı zamanda transport maliyetini minimize edecek en uygun nakliyat planını
hazırlamakla da yükümlüdür. Çok sayıda alternatif güzergahın değerlendirilmesini ve maliyeti
en aza indiren alternatifin belirlenmesini gerektiren nakliyat problemlerinin çözümünde
planlayıcının tecrübelerine dayalı olan geleneksel yöntemler yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle,
orman ürünleri nakliyatının planlanmasında bilgisayar destekli modeller kullanılmaktadır. Bu
çalıĢmada, orman ürünleri nakliyatının planlamasında en kısa yol (shortest path) algoritması
tabanlı çalıĢan Network 2000 programı kullanılmıĢ ve hipotetik bir örnek uygulama ile
yöntemin çözüm kapasitesi incelenmiĢtir. ÇalıĢmada, çeĢitli orman ürünleri, farklı tonajlı
kamyonlar ve alternatif depolar dikkate alınarak nakliyat maliyetini en aza indiren güzergah
araĢtırılmıĢtır. Ayrıca, orman ürünlerinin depo satıĢ fiyatları dikkate alınarak net karı en
yüksek olan güzergah belirlenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Orman Ürünleri Nakliyatı, Transport Maliyeti, Network 2000, En Kısa
Yol Algoritması
3
HASSAS ORMANCILIK KAPSAMINDA DĠNAMĠK PROGRAMLAMA TABANLI
OPTĠMUM BOYLAMA YÖNTEMĠNĠN UYGULANMASI
Abdullah E. AKAY1, Hasan SERĠN
2, Mehmet PAK
2
1Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa
Tel: +90 2243141637 Faks: +90 2243141725 E-mail: [email protected]* 2KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ
Özet
Orman ürünlerinin üretiminde kesilen emvalden elde edilecek toplam ekonomik değerleri
maksimize etmek için muhtemel boylama kombinasyonlarının tamamı değerlendirilmeli ve
bunlar arasından optimum boylamayı öngören alternatif belirlenmelidir. Birçok alternatif
çözüm içeren problemlerin sistematik olarak çözülebilmesi için bilgisayar destekli yöntemlere
gereksinim duyulmaktadır. Optimum boylama problemlerinin çözülebilmesi için çeĢitli
matematiksel optimizasyon yöntemleri (ağ analizi, dinamik programlama ve sezgisel
yöntemler) kullanılmaktadır. Bu çalıĢmada, Microsoft VBA bilgisayar programla dili
kullanılarak geliĢtirilen Dinamik Programlama tabanlı optimum boylama algoritması
kullanılarak tek ağaç düzeyinde optimum boylama yöntemi uygulanmıĢtır. Uygulama,
Giresun Orman Bölge Müdürlüğü, Espiye Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Esenli Orman ĠĢletme
ġefliği sınırlarında yer alan Sarıçam (Pinus Sylvestris) meĢceresinde gerçekleĢtirilmiĢtir.
Optimum boylama yönteminden elde edilen sonuçlar ile geleneksel boylama yönteminin
sonuçları karĢılaĢtırılarak yöntemin katkısı ortaya konulmuĢtur. Sonuçlar, optimum boylama
yönteminin meĢcerede değerlendirilen örnek ağaçların toplam ekonomik değerlerini ortalama
%9,23 oranında arttırabileceğini göstermiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Orman Ürünlerinin Üretimi, Optimum Boylama, Hassas Ormancılık,
Sarıçam
4
YERSEL LAZER TARAYICI SĠSTEMLERLE YÜKSEK HASSASĠYETTE
MEġCERE PARAMETRELERĠNĠN ÜRETĠLMESĠ
*Mustafa AKGÜL
1, Hüseyin YURTSEVEN
2, Serdar AKBURAK
3, Süleyman ÇOBAN
4
1Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı, 34473 Bahçeköy, Ġstanbul,
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Lazer tarayıcı sistemlerde 2000‟li yılların baĢından itibaren önemli geliĢmeler kaydedilmiĢtir.
Bu sistemler, geleneksel ölçme tekniklerine göre çok daha yüksek hızlı ve hassas veri toplama
imkanı sunmaktadır. Günümüzde teknolojideki geliĢmelere paralel olarak Yersel Lazer
Tarama(YLT) cihazları ile 0.1 mm hassasiyete kadar ölçümler yapılabilmektedir. Bu
teknolojik özellikleri nedeniyle; çeĢitli mühendislik uygulamaları, mimarı rölöve ölçümleri,
jeoloji uygulamaları, deformasyon ölçümleri vb. alanlarda yoğun bir Ģekilde kullanılmaktadır.
Ormancılık uygulamalarında ise envanter çalıĢmalarının yanı sıra, kapalılığının belirlenmesi,
bireysel ağaç özelliklerinin tanımlanması, erozyon çalıĢmalarında sediment miktarının
belirlenmesi gibi konularda kullanılmaktadır.
ÇalıĢma kapsamında, YLT cihazlarının ormancılıkta kullanım olanaklarını incelemek
amacıyla Ġstanbul ili Sarıyer ilçesi sınırları içerisindeki Atatürk Arboretumu‟ndaki Doğu
Karadeniz ve Uludağ Göknarı meĢcerelerinde plot alımlar gerçekleĢtirilmiĢtir. ÇalıĢmada
Zoller Fröhlich 5010C marka yersel lazer tarayıcı kullanılmıĢtır. 100 x 50 m‟lik örnek alan
içerisine kurulan 17 adet tarama noktasında superhigh modunda gerçekleĢtirilen alımlar ile
ağaçların meĢcere göğüs yüksekliği çapları (d1.30), yaĢ/kuru dal yükseklikleri, birey sayısı,
örnek alan içerisindeki konumları ve yüksek hassasiyette sayısal arazi modeli elde edilmiĢtir.
Elde edilen veriler Autodesk ReCAP üzerinde birleĢtirilmiĢ ve 3B nokta bulutu sahada alınan
fotoğraflarla zenginleĢtirilerek çalıĢma alanı bilgisayar ortamında modellenmiĢtir.
Son yıllarda ülkemizdeki mimarı restorasyon ve mühendislik uygulamalarında yaygın olarak
kullanılmaya baĢlanan bu sistem; orman envanter çalıĢmaları, meĢceredeki servet miktarının
belirlenmesi, biyo-kütle hesaplamaları, meĢcere kuruluĢ özelliklerinin belirlenmesi gibi
konularda önemli kolaylıklar sağlayacaktır. Ayrıca, bilimsel çalıĢmalarda kullanılan sabit
örnek alanlarda (Orman Bakanlığı tarafından yürütülen ICP Forest sahaları gibi)
gerçekleĢtirilen alımlar ile orman kuruluĢ özelliklerindeki doğal ve antropojen etkilerle
meydana gelen değiĢimler daha objektif olarak ortaya konulabilecektir. Ayrıca elde edilen
nokta bulutlarının ülkemiz ormancılık çalıĢmalarında yoğun bir Ģekilde kullanılmasıyla
birlikte detaylı karbon hesaplarının yapılması kolaylaĢacaktır.
Bu bildiride, farklı iki meĢcereden alınan yüksek nokta yoğunluğuna sahip veriler üzerinden
yapılacak değerlendirmelerle, YLT verilerinin entansif ormancılık çalıĢmalarındaki kullanım
alanları tanıtılacaktır.
Anahtar sözcükler: Yersel Lazer Tarama, 3B Nokta Bulutu, MeĢcere KuruluĢ Özellikleri,
Orman Envanteri.
5
FARKLI ĠRTĠFALARDA ALINAN ĠHA VERĠLERĠNĠN MEKÂNSAL
HASSASĠYETĠNĠN SAPTANMASI
*Mustafa AKGÜL1, Hüseyin YURTSEVEN
1, Abdullah E. AKAY
2, Murat DEMĠR
1, Tolga
ÖZTÜRK1, Sercan GÜLCĠ
3
1Ġstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, 34473, Ġstanbul.
2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
3KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ.
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Öncelikli olarak keĢif ve askeri amaçlı olarak ortaya çıkan Ġnsansız Hava Araçları (ĠHA)
teknolojinin geliĢmesine paralel olarak farklı disiplinler tarafından sivil amaçlı kullanılmaya
baĢlanmıĢtır. Mühendislik uygulamaları, jeolojik araĢtırmalar, envanter hesapları ve mevcut
durum tespiti gibi farklı disiplinlerde kullanım alanı bulan ĠHA sistemleri günümüzde
ormancılık uygulamalarına da farklı bir bakıĢ açısı sunmaktadır. Bu yeni teknolojinin
kullanıldığı çalıĢmaların baĢarısı büyük ölçüde ĠHA sistemleri ile üretilen verilerin mekânsal
hassasiyetine bağlıdır. Bu çalıĢmada, ĠHA kullanılarak elde edilen verilerin mekânsal
hassasiyetinin saptanması amacıyla Ġ.Ü. Orman Fakültesi Eğitim AraĢtırma Ormanı içerisinde
bir deneme alanı oluĢturulmuĢtur. Daha sonra, Trimble UX5 ĠHA sistemi kullanılarak 200,
250 ve 300 metre yükseklikten alımlar gerçekleĢtirilmiĢtir. YaklaĢık 8 hektarlık bir alan
üzerinde gerçekleĢtirilen alımlarda %90 boyuna ve %90 enine bindirme oranları
kullanılmıĢtır. Alımlar sırasında Sony Nex5T kızılötesi kamera kullanılmıĢtır. ĠHA
kullanılarak elde edilen verilerin iĢlenmesi ve fotogrametrik olarak değerlendirilmesi
aĢamasında ise ĠHA sistemi ile entegre çalıĢan Trimble Business Center yazılımının
fotogrametri modülü kullanılmıĢtır. Bu kapsamda üretilen Sayısal Yükseklik Modelinin
kontrolü aĢamasında, yersel olarak alımı gerçekleĢtirilmiĢ veri seti kullanılmıĢtır. Yersel
verilerin araziden toplanması aĢamasında ise GNSS ve total station kombine bir Ģekilde
kullanılmıĢtır. Çıplak orman toprağı üzerinde alımı gerçekleĢtirilen kontrol verileri, 1 m x 1 m
yoğunlukta toplanmıĢ ve fotogrametrik olarak elde edilen sayısal yükseklik modelinin
doğruluğu bu veriler üzerinden kontrol edilmiĢtir. Deneysel olarak gerçekleĢtirilen bu
çalıĢmada farklı yüksekliklerden alımı gerçekleĢtirilmiĢ ĠHA verilerinin mekânsal
hassasiyetleri incelenmiĢtir.
Anahtar sözcükler: Ġnsansız Hava Aracı, Mekânsal Hassasiyet, Orman, Sayısal Yükseklik
Modeli, Sayısal Yüzey Modeli
6
ĠNSANSIZ HAVA ARACI SĠSTEMLERĠNĠN TARĠHSEL GELĠġĠMĠ VE
ORMANCILIK ÇALIġMALARINDA KULLANIM OLANAKLARI
*Mustafa AKGÜL
1, Hüseyin YURTSEVEN
1
1Ġstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, 34473, Ġstanbul.
*ĠletiĢim Yazarı: [email protected]
Özet
ĠHA sistemleri hava aracı, görev sistemleri ve hava yer tümleĢik sistemelerinin birleĢiminden
oluĢan ve görevin yapılmasına yönelik gerekli tüm bileĢenleri kapsayan sistemler Ģekilde
tanımlanmaktadır.
Ġnsansız hava araçları (ĠHA) ilk çıkıĢ amacı olarak keĢif ve taarruz amaçlı olarak karĢımıza
çıkmaktadır. Ġlk ĠHA sistemleri A.M.Low tarafından 1916 yılında gerçekleĢtirilmiĢ ve üretilen
sınırlı sayıda ĠHA 1.Dünya SavaĢı yıllarında askeri amaçlı olarak kullanılmıĢtır. Ancak askeri
kısıtlardan dolayı, sivil amaçlı kullanıma (uygulamalara) yansıması uzun sürmüĢtür. Bununla
beraber teknolojinin geliĢmesine paralel olarak gerek profesyonel gerekse hobi amaçlı ĠHA
sistemlerinin geliĢimi son yıllarda hız kazanıĢtır.
ĠHA sistemleri ile elde edilen veriler, uydu görüntüleri ile karĢılaĢtırıldığında bir takım
üstünlükleri bulunmaktadır. ĠHA verilerinin hem maliyet hem de zaman bakımından bazı
üstünlükleri bulunmaktadır. Hiç Ģüphesiz ki uydu görüntüleri birçok çalıĢmada etkin olarak
hizmet vermektedir. Günümüz teknolojisinde uydulardan elde edilen verilere ait mekansal
çözünürlük değerleri ĠHA kullanımıyla elde edilen verilerin çözünürlüklerindeki yüksek
hassasiyete ulaĢamamıĢtır. ĠHA teknolojisi uydu görüntülerine oranla daha dar alanlardan veri
alımını sağlarken mekansal çözünürlük açısından çok daha üstün niteliklere sahip verilerin
elde edilmesi söz konusu olmaktadır.
ÇalıĢmada öncelikli olarak ĠHA sistemlerinin tarihi geliĢimi incelenmiĢtir. Ayrıca mevcut
ĠHA sistemleri menzil, irtifa yüksekliği ve büyüklüklerine göre sınıflandırılmaları
incelenmiĢtir.
ÇalıĢmada ayrıca sivil amaçlı ĠHA sistemlerinin kullanımının yanında ormancılık
çalıĢmalarında kullanım alanları ve yeni kullanım imkanları incelenmiĢtir.
Anahtar Kelimelere: Ġnsansız Hava Araçları, Kullanım Alanları
7
ORMANLARIMIZIN YÖNETĠMĠNDE BĠR ARAÇ: Google Earth
Arif Oguz ALTUNEL1, Korhan ENEZ
1
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Orman ĠnĢaatı, Jeodezi ve Fotogrametri ABD,
37200
Özet
ArcGIS ve benzeri coğrafi bilgi sistemi yazılımları (CBS), mekânsal veri toplama, organize
etme ve karar vermede, haritaların yapımında, uzunca süredir sıklıkla kullanılmaktadırlar.
Bununla beraber, az geliĢmiĢ ve ülkemizin de içinde bulunduğu geliĢmekte olan ülkelerde yer
alan, serbest orman mühendisleri, yukarıda bahsedilen pahalı CBS yazılımlarına eriĢmekte ve
elde etmekte çoğu zaman üstesinden gelemedikleri güçlükler ile karĢılaĢmaktadırlar.
Muhafaza ettikleri, karar verme ve uygulama aktivitelerini yürüttükleri ormanların yönetim ve
idaresinde, pahalı CBS yazılımları olmadan, sağlıklı karar verebilmelerini sağlayan “Google
Earth”, kullanıcılara CBS araçları gibi kullanılabilecek bazı fonksiyonları ve arayüzleri lisans
ücreti ödemeden temin etmektedir. Bu çalıĢma, ana fikrinde ormancılık ve uygulamaları olan
bir örneğin, veri toplama, iĢleme ve istenilen ölçekte harita üretimini Google Earth
kullanılarak nasıl gerçekleĢtirilebileceğini ifade edecektir.
Anahtar Kelimeler: Coğrafik Bilgi Sistemleri (CBS), Karar Destek Sistemi, Mekansal
Ormancılık Uygulamaları, ArcGIS, Google Earth
8
HASSAS ORMANCILIK, ORMANCILIK ANLAYIġINA YENĠ BĠR YAKLAġIM
Arif Oguz ALTUNEL1, Korhan ENEZ
1
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Orman ĠnĢaatı, Jeodezi ve Fotogrametri ABD,
37200
Özet
Hassas ormancılık, 21. asrın baĢlarından itibaren Avrupa ve Kuzey Amerika ormancılığında
dile getirilmeye baĢlanmıĢ, çoğumuzun bugün dahi ilk defa duymakta olduğu yeni bir
terimdir. Hassas ormancılık bir Ģekilde tanımlanabilmekle birlikte, hali hazırda küresel
ölçekte fikir birliğine varılmıĢ olan bir tanıma sahip değildir. Hassas ormancılık, kabul edilen
sınırlamalar dahilinde, edinilecek ekonomik faydalanmayı maksimize etmek için sahip olunan
orman varlığı ve bunlardan elde edilen orman ürünleri hakkında güvenilirliği yüksek kaliteli
bilgi sağlamayı amaç edinmektedir. Sık aralıklarla, yüksek hassasiyette veri toplayıp, iyi
kararlar verebilmeyi, bioçeĢitliliği ve diğer kaynakları koruyup geliĢtirirken, ağaçları
yetiĢtirip, hasat edecek yönetim strateji ve uygulamalarını sağlamaktadır. Üretilen ürünlerin
kalitesini ve bunların kullanılabilirliklerini çeĢitlendirip, arttırmak, iĢlemler esnasında oluĢan
atıkları minimize, elde edilecek kazancı maksimize etmek ve bütün bunları yaĢadığımız
çevreye zarar vermeden gerçekleĢtirebilmek, hassas ormancılık konsepti altında eriĢilmek
istenen hedeflerdir. Bu çalıĢma kapsamında hassas ormancılık terimi tanımlanmaya
çalıĢılacak ve bu çerçevede ülkemizdeki düzeyi ile dünyadaki farklı uygulamaları
kıyaslanacaktır. Böylece hassas ormancılık uygulamaları ile üretimimizde sağlanabilecek
iyileĢme ve geliĢmeler ifade edilecektir.
Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Ormancılıkta Üretim, Teknoloji, Türkiye
9
TÜRKĠYE’DE “A TĠPĠ” ORMAN YOLLARININ PLANLANABĠLĠRLĠĞĠ ÜZERĠNE
BĠR ARAġTIRMA
Burak ARICAK¹, *Çiğdem ÖZER¹
Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Kastamonu
[email protected], [email protected] *Sorumlu yazar: [email protected]
Özet
Üretim fonksiyonuna sahip ormanlardan belirli standartlarda üretilen orman ürünleri
günümüzde tüketicilerin istekleri doğrultusunda farklı boyutlarda da ormanlardan
çıkarılabilmektedir.
Tüketicilerin uzun boylu orman ürünlerine olan taleplerini karĢılamak amacıyla bu ürünlerin
ormandan çıkarılmasında motor güçleri ve taĢıma kapasiteleri yüksek olan, aynı zamanda
daha fazla ürünü bir seferde ormandan çıkartma kabiliyetine sahip uzun nakliyat araçlarının
kullanımı söz konusu olmaktadır. Ayrıca üretim alanından ürünlerin boylu olarak çıkartılması
ile emvallerde değer kaybı ve hacim deformasyonu da azalacağından orman kaynaklarının
etkin ve verimli biçimde kullanılmasında da önemli katkı sağlayacaktır.
Bu amaçla orman alanlarından uzun boylu emvallerin transportu için uzun nakliyat araçlarının
kullanımına uygun A Tipi orman yollarının uygun yerlere planlanması bu çalıĢma ile ele
alınmıĢtır. Yapılan araĢtırma ile ülkemizde uzun, römorklu kamyonların kullanılabileceği A
Tipi orman yolu yapımının veya mevcut B Tipi orman yollarının standartlarının yükseltilerek
A Tipi orman yoluna dönüĢtürülebileceği koĢullar tartıĢılmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Orman Yolu, Bütün Gövde Transportu, Orman Yolu Standardı
10
POTANSĠYEL AĞAÇLANDIRMA ALANLARININ (PAS) VE POTANSĠYEL
ORMANCILIK SAHALARININ (POS) BELĠRLENMESĠ PROJELERĠ
KAPSAMINDA UZAKTAN ALGILAMA VERĠ VE YÖNTEMLERĠNĠN
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Ayhan ATEġOĞLU1, Ahmet DOĞAN
2, Elçin ACAR
3
1Bartın Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Böl.; [email protected]
2Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, ÇölleĢme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü; [email protected]
3 Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, ÇölleĢme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü; [email protected]
Özet
2012 yılı ikinci yarısından itibaren Orman ve Su ĠĢleri Bakanlığı, ÇölleĢme ve Erozyonla
Mücadele Genel Müdürlüğü kapsamında TUBĠTAK-BĠLGEM-YTE tarafından “Potansiyel
Ağaçlandırma Sahaları Veritabanı ile Havza Ġzleme Sisteminin GeliĢtirilmesi Projesi Mevcut
Durum Analizi ve Ġhtiyaçların Tespiti Teknik DanıĢmanlık Hizmeti Projesi” kapsamında bir
havzanın nasıl izlenmesi gerektiği ve Türkiye‟de kurulmak istenen havza izleme sistemine
iliĢkin veri altyapısının durumu ortaya konmuĢtur. Havza Ġzleme ve Değerlendirme Sistemi
(HĠDS) olarak adlandırılan proje kapsamında ülkemizdeki tüm havzaları kapsayan coğrafi
tabanlı bir sistem alt yapısı oluĢturulmuĢtur. Bu projenin paralelinde sırasıyla “CBS Tabanlı
Potansiyel Ağaçlandırma Alanlarının Belirlenmesi (PAS) Projesi” de tamamlanmıĢtır.
Sonrasında “Batı Karadeniz Sel Havzalarında Sel ve Kontrolüne Yönelik CBS Tabanlı Model
OluĢturulması Projesi” “CBS Tabanlı Potansiyel Ormancılık Sahalarının (POS)
Belirlenmesine Yönelik Model ve Modül OluĢturulması Projesi” ve “RASAT Görüntülerinin
Arazi Kullanım Durumu Tespitine Yönelik Kullanılabilirliğinin AraĢtırılması” çalıĢmaları
sonlandırılmıĢtır. GerçekleĢtirilen projeler kapsamında, Uzaktan Algılamanın (UA) teknik
açıdan, zaman ve ekonomik olarak önemli bir katkısının olacağı tespit edilerek, arazi
örtü/kullanım sınıflarının tespiti, değiĢim belirleme çalıĢmalarında kullanılmıĢtır. Elde edilen
sonuç sayısal verilerin Coğrafi Bilgi Sistemlerine (CBS) aktarılarak model ve modül
oluĢturulma çalıĢmaları gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu çalıĢmada, gerçekleĢtirilen projeler
kapsamında UA veri gereksinimleri yönünde ön çalıĢma sonuçları sunulmuĢtur. Her bir proje
için elde edilen uzaktan algılama verilerinden elde edilen sonuç haritalar üretilmiĢ ve veri
üzerinde değerlendirmeler yapılmıĢtır. UA veri kullanımı yönündeki kısıtlar ve imkanlar,
gerçekleĢtirilen proje bazındaki ürünler ve sonuçları değerlendirilmiĢ, UA teknikleri ile veri
sağlanmadaki ekonomik kazanımlar tespit edilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Ormancılık Projeleri, Uzaktan Algılama ÇalıĢmaları, Model Ve Modül
OluĢturma
11
ORMANCILIK ÜRETĠM ĠġLERĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ
KÜLTÜRÜNÜN AHS (ANALĠTĠK HĠYERARġĠ SÜRECĠ) ĠLE RĠSK
DEĞERLENDĠRMESĠ
*Seçil AYANOĞLU
1, Mehmet Ali BĠBERCĠ
1
1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Yapraklı Meslek Yüksekokulu, Mülkiyet Koruma ve Güvenlik Bölümü, ĠĢçi
Sağlığı Ve ĠĢ Güvenliği Programı (Abdülhalik Renda Mahallesi, Ankara Cad. Ballıca Kampüsü, A Blok
Merkez/Çankırı. *Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
TÜĠK (Türkiye Ġstatistik Kurumu) verilerine göre Türkiye genelinde son 12 ay içerisinde tüm
sektörlerde istihdam edilen kiĢilerin %2,3‟ünün bir iĢ kazası geçirdiği ve sektörel bazda
incelendiğinde tarım ve ormancılık sektöründe çalıĢanların %2‟sinin ise iĢ kazası geçirdiği
tespit edilmiĢtir (Anonim,2014). Ormancılık sektöründe üretim iĢlerinde çalıĢan iĢçilerin
karĢılaĢtıkları kazaların çok düĢük bir bölümü teknik hatalardan, büyük bir bölümü (%85) ise
insan hatalarından kaynaklanmaktadır. ĠĢ kazalarının önlenmesinde bir davranıĢ düzenleyici
olarak Kültür‟ün önemi göz ardı edilemez. Üretim yerlerinde kültürü oluĢturabilmek ve tüm
çalıĢanların ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kültürünü özümsemesi ve yaĢam biçimi haline getirmesi
gerekmektedir.
Bu çalıĢma ile iĢ sağlığı ve güvenliği kültürünün oluĢturulması ile ilgili olarak tespit edilmiĢ
olan girdiler; iĢ ve üretim güvenliği, çalıĢma ortamı, çalıĢanların korunması ve iĢ kazası için
gerekli olan önleyici tedbirleri ve alternatif bakıĢ açıları belirlenmiĢtir. Bu değerlendirme
iĢlemi girdilerine, AHS ile risk değerlendirmesi yapılmıĢtır. Risklerin önem ve öncelik
sıralaması belirlenerek her bir girdi için daha öncelikli olan risk oluĢturabilecek temel
nedenler açısından önem sıralanıĢı tespit edilmiĢ ve AHS puanı toplamda 1 olacak Ģekilde
sonuçlar alınmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Ormancılık, Analitik HiyerarĢi Prosesi, Üretimde ĠĢ Sağlığı ve
Güvenliği Kültürü, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği, Risk Değerlendirmesi
12
AĞAÇ TEPELERĠNĠN HAVASAL LiDAR VERĠSĠ ĠLE ELDE EDĠLMESĠ
Abdurrahim AYDIN1, Remzi EKER
1
1Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Konuralp YerleĢkesi 81620-Düzce
Özet
Pek çok ormancılık uygulaması için ağaç tepelerinin/izdüĢümlerinin belirlenmesi gereklidir.
Bu çalıĢmada LiDAR nokta bulutundan elde edilen Sayısal Arazi Modeli (SAM) ve Sayısal
Yüzey Modeli (SYM) yardımıyla ağaç tepeleri belirlenmiĢtir. Bu amaçla FINT (Find
Individual Trees) yazılımı kullanılmıĢtır. Bu yazılım girdi olarak SAM ve SYM verilerini
veya Normalize Yüzey Modeli (NYM= SYM-SAM)‟ni kullanmaktadır. Yazılım, çalıĢma
alanındaki minimum ağaç boyuna (MAB) göre SYM ve SAM farkını alarak elde edilen fark
dosyasındaki MAB‟nu aĢan her birimi bir ağaç olarak tanımlayacak Ģekilde kodlanmıĢtır.
Bununla birlikte yazılım ayı zamanda göğüs yüksekliği çapını (GYÇ) da otomatik olarak
hesaplayabilmektedir. GYÇ hesabında iki seçenek sunmaktadır. Bu seçenekler ya doğrudan
ağaç boyunun bir fonksiyonu olarak ya da ağaç boyu, yükseltiye (varsa baĢka faktörler) bağlı
olarak hesaplayan seçeneklerdir. Bu bildiride LiDAR verisi kullanılarak Avusturya‟da bir
alanın farklı senaryolar için ağaç tepeleri ve GYÇ‟ı belirlenmiĢ ve sonuçlar tartıĢılmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Ağaç, LiDAR, FINT
13
ORMAN EKOSĠSTEMLERĠNDEKĠ ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN TOPRAK
ORGANĠK KARBONUNA ETKĠSĠ
*Emre BABUR
1, Lokman ALTUN
1
1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü
*Sorumlu Yazar:[email protected]
Özet
Karbon, yerkabuğunda en çok bulunan elementlerden biri olup evrende hidrojen, helyum ve
oksijenden sonra kütlece en bol bulunan 4. elementtir. Karbon elementi, tüm canlı aleminde
yer alan organizmaların yapısının temel taĢıdır. Karbon toprak, su ve atmosferde de değiĢik
formlarda bulunabilmektedir. Mineralize olmuĢ toprak karbonu ise besin piramidinin birinci
basamağı olan birincil üreticilerin enerji, besin ve yaĢam alanının temeli olduğu için yaĢamın
ana unsuru olarak tanımlanabilir. Topraktaki organik artıkların ve canlı bitki kök
biyokütlesindeki artıĢ ile toprakta tutulan karbon atmosferdeki sera gazları oranının
azalmasında önemli bir rol oynadığı bilinmektedir. Toprakta karbon tutulması atmosferik
karbonun atmosferden uzaklaĢtırılması olarak tanımlanabilmektedir.
Toprak organik karbonu toprak verimliliği, bitki besin maddesi ve ürün artıĢı açısından
oldukça önemlidir. Toprak organik karbonu ayrıca toprak ve su koruma açısından önemli bir
rol oynar. Toprak organik karbonu erodibiliteyi direkt etkileyen toprak agregat stabilitesiyle
ve yararlanılabilir su kapasitesi ile de doğrudan iliĢkilidir. Bunun yanında, toprak organik
karbonu topraktaki besin döngüsü potansiyelini arttırdığı bildirilmektedir. Toprak
ekosistemine yapılan her bir müdahalenin toprak özelliklerini değiĢtirdiği gibi toprak organik
maddesini ve dolayısıyla da toprak organik karbonunu etkilemektedir.
Orman ekosistemlerindeki üretim faaliyetleri toprak organik maddesini doğrudan ve dolaylı
olarak etkilemektedir. Doğrudan etki birim alandaki biyokütlenin azalması ile birlikte
bağlanan organik karbonda azalma ile ortaya çıkmaktadır. Dolaylı olarak ise uygulanan
üretim yöntemleri toprağın genel fiziksel özelliklerini etkilemekle birlikte toprağın
kompaktlığı üzerinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu üretim faaliyetleri içinde üretim
faaliyetleri amacıyla tesis edilen yollar, sanat yapıları, tıraĢlama kesimi ve sürütme ile orman
ürünlerinin taĢınması yer almaktadır. Ormanlardaki makineli üretim çalıĢmaları toprak hacim
ağırlığını ani olarak arttırmakta, toplam makro boĢluğunu ve infiltrasyon oranını azaltmakta,
yüzeysel akıĢ ve erozyonu hızlandırmakla birlikte toprağın kompaktlığını arttırmaktadır.
Bunun sonucunda da toprak canlılarının aktivitesi ile mikrobiyal biyokütle olumsuz
etkilenerek toprak organik maddesi ve organik karbon da azalmaktadır. Bu çalıĢmada orman
ekosistemlerindeki makineli üretim çalıĢmalarının toprağın organik karbonuna etkisi küresel
çaptaki çalıĢmalarla desteklenerek birlikte değerlendirilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Toprak Organik Maddesi, Orman Ekosistemi, Ormancılıkta Üretim
14
TÜRKĠYE’DE ORMAN AMENAJMAN PLANLAMA SÜRECĠNĠN HASSAS
ORMANCILIK AÇISINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Nuri BOZALĠ1, Fatih SĠVRĠKAYA
1,Arif OKUMUġ
1, E. Çağatay Çankaya
1
1 KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100, KahramanmaraĢ
[email protected], [email protected], [email protected], [email protected]
Özet
Ormancılıkta amenajman plan yapımı sırasında kullanılan biliĢim teknolojisi ve araç-gereçler
büyük bir öneme sahiptir. Orman amenajman planlarında arazi ve büro çalıĢmalarında
kullanılan aletler ve ölçüm teknikleri ve bu çalıĢmalar sonrasında üretilen haritalar plan
sonuçlarının doğruluk derecesini büyük oranda etkilemektedir. 1960‟lı yıllara kadar Türkiye
orman varlığı ile ilgili sağlıklı bilgiler edinilememiĢtir. 1946 yılında tamamlanan I. Devre
Amenajman Planlarında havza bazında istikĢafla yapılan envanter sonucu orman varlığımız
10.5 milyon hektar olarak belirlenmiĢtir. Bu süreçte amenajman heyetleri öncelikle araziye
gitmeden önce örnek alanları belirlemekte, yol ve transport imkanlarının yetersizliklerinden
dolayı at ve katır sırtında bu örnek alanlara ulaĢmaktaydı. Arazide örnek alanlar arasındaki açı
minkalelerle belirlendikten sonra ip çekilerek bu alanlara gidilmekteydi. Arazide ölçümler
yapıldıktan sonra büroda orman mühendisleri tarafından üretilen meĢcere haritaları
desinatörler tarafından çoğaltılmaktaydı. 1963 yılında planlı döneme geçiĢle birlikte hava
fotoğraflarının ve istatistiğin orman amenajmanına girmesi ile kombine envanter yöntemleri
kullanılmaya baĢlanmıĢ ve bu da plan yapım aĢamalarında hassasiyeti artırmıĢtır. 1963 yılında
baĢlanan ve 1972 yılında 10 senelik süre zarfında tamamlanan envanter çalıĢmalarıyla, orman
varlığımızın 20.2 milyon hektar olduğu anlaĢılmıĢtır. 1991 yönetmeliği ormancılığımıza
model plan anlayıĢını getirmiĢtir. Bilgisayar teknolojilerinin geliĢmesi ile 1998 yılında OGM
ile Finlandiya arasında yapılan FRIS projesi ile Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), modelleme ve
yöneylem teknikleri ormancılığımızda kullanılmaya baĢlanmıĢtır. CBS tekniklerinin
kullanılması ile desinatörler tarafından çizilen haritalar yerini dijital haritalara bırakmıĢtır.
2008 yılında çıkarılan „Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama‟ (ETÇAP) yönetmeliği ile
birlikte ormancılığımız, arazilere kurulan çadır kamplar, kullanılan ipler, alanın noktalı
saydam Ģablonla hesaplanması sürecinden, hava fotoğrafı, uydu görüntüsü ve GPS kullanımı,
dijital meĢcere haritası üretimi, Planların Karar Destek Sistemiyle (KDS) düzenlenmesi
sürecine taĢınmıĢtır.
Bu bildiride, planlı dönem öncesi süreçten günümüze kadar orman amenajman planlama
sürecindeki (arazi öncesi, arazi ve büro çalıĢması) yaĢanan geliĢmeler hassas ormancılık
açısından irdelenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: CBS, FRIS, GPS, Amenajman Planlama Süreci, ETÇAP, I. Devre
Amenajman Planı
15
ĠġÇĠ GÜCÜ ĠLE ORMAN YOLU DOLGU ġEVĠNDE FĠDAN DĠKĠMĠ ÜZERĠNE BĠR
ĠNCELEME
Sadık ÇAĞLAR1
1Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği 08000 Artvin
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Ormancılık faaliyetlerinin gerçekleĢtirilmesinde, orman yolları temel alt yapı tesislerindendir.
Projelendirilen bir orman yolunda, inĢaat sırasında yapılacak iĢ cinsleri; altyapı, sanat yapıları,
üst yapı, Ģevlerin tahkimi ve yeĢillendirilmesi ile diğer iĢler olarak maliyetler
belirlenmektedir. Bunlardan Ģevlerin yeĢillendirilmesi; yolun estetik görünümü, erozyon ile
doğal su kaynaklarının korunması gibi hususlarda önem taĢımaktadır.
Ülkemizde ağaçlandırma çalıĢmalarının yapıldığı alanlardan biri de yol Ģevlerdir. Yol
Ģevlerinde fidan dikiminde çalıĢan iĢçiler, değiĢen arazi koĢulları etkisinde farklı çalıĢma
verimi gösterirler. Uygulamada çalıĢanların ücretlendirilmesi, dikimi yapılan fidan sayısına
göre hesaplanmaktadır.
Bu çalıĢmada; iki ayrı orman yolu dolgu Ģevlerinde fidan dikimi sırasında iĢçilerin çalıĢma
koĢulları ile verimlerine iliĢkin ölçümler yapılmıĢtır. Ölçümlerde 31 farklı iĢçinin toplamda
930 adet fidan dikimi izlenerek zaman analizleri yapılmıĢtır. El aletleriyle fidan dikimi
sırasında, iĢçilerin çalıĢma zamanını etkileyen bağımsız değiĢkenler belirlenmiĢtir. Arazi, iĢçi
ve kullanılan aletlerin özellikleri belirlenip elde edilen veriler değerlendirilmiĢtir. Sonuçta,
belirlenen çalıĢma koĢulları etkisinde çalıĢan iĢçilerin verimlilikleri hesaplanmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Fidan Dikimi, Zaman Analizi, ĠĢ Verimi, Orman Yol ġevi
16
ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN ÖLÜÖRTÜ VE TOPRAK EKLEMBACAKLI
FAUNASINA ETKĠSĠ
*Meriç ÇAKIR1, Figen ÇAKIR
1
1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Orman Fakültesi, Toprak Ġlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı, 18100, Çankırı
1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Orman Fakültesi, Silvikültür Anabilim Dalı, 18100, Çankırı
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Toprak eklembacaklıları ayrıĢma ve besin döngüsü gibi ekosistem süreçlerinde önemli rolleri
olan canlılardır. Ekosistemin sürekliliği için hayati rolleri olan bu canlılar, sürdürülebilir
orman yönetimi ve biyoçeĢitliliğin korunması söz konusu olduğunda bir kez daha önem
kazanmaktadırlar. Ölüörtü ve toprak içerisinde yaĢayan eklembacaklı komüniteleri, orman
ekosistemlerindeki mevcut durumun ve ekosistem fonksiyonlarındaki değiĢimlerin
izlenmesinde uygun biyogösterge olarak kabul edilirler.
Üretim, saha hazırlığı, bakım, orman yollarının yapımı gibi yoğun faaliyetler sonucunda
toprak ekosisteminde, besin maddeleri ve organik madde kayıpları, toprağın fiziksel ve
biyolojik özellikleri ile toprak besin ağında bozulmalar meydana gelmektedir. Bu durum
yanlıĢ uygulamalar ile birlikte yetiĢme ortamının fakirleĢmesine neden olmaktadır.
TıraĢlama, diri örtü temizliği, ağaçlandırma çalıĢmaları veya tür değiĢimleri gibi faaliyetler
ölüörtü ve toprak içerisinde yaĢayan eklembacaklıların komünite yapılarını, miktarlarını ve
biyoçeĢitliliğini olumsuz etkilenmektedir. Ayrıca üretim sırasında kullanılan sürütme
yollarında meydana gelen fiziksel etki ile diri örtü ve ölüörtü zarar görmekte, toprak sıkıĢması
sonucunda hacim ağırlığı artmakta, organik ve bitki besin maddeleri ile toplam gözeneklilik
azalmaktadır. Toprak içerisinde sayıları yüzbinleri bulan mikro eklembacaklılar toprak
içerisindeki boĢluklarda ve çatlaklarda yaĢarlar. Toprak sıkıĢmasına bağlı olarak bozulan bu
boĢluk ve çatlaklar toprak canlılarının ölmesine neden olmaktadır. Ormancılık faaliyetleri
sonucunda meydana gelen toprak sıkıĢması ile toprak canlılarının miktar ve çeĢitliliği arasında
negatif bir iliĢki bulunmaktadır.
Sonuç olarak, yapılması gerekli olan bu ormancılık faaliyetleri, toprak ekosistemini bozmakta
ve toprak eklembacaklı faunasının zarar görmesine neden olmaktadır. Komünite yapıları ve
miktarları değiĢen eklembacaklılar toprak sistemi içerisinde iĢleyen ayrıĢma ve besin döngüsü
gibi süreçlerin bozulmasına neden olmaktadır. Bu da dolaylı olarak net birincil üretimin
azalmasına neden olmaktadır. Orman ekosisteminde meydana gelen değiĢimlerin
belirlenmesi, biyogösterge olarak kullanılan mikroeklembacaklıların komünite yapılarının
incelenmesi ile gerçekleĢtirilebilir. Ayrıca ekosistemde meydana gelen bozulmaların
restorasyonunda ve ulaĢılmak istenen baĢarının kontrolünde de bu canlılar kullanılabilir.
Anahtar Kelimeler: Ormancılık Faaliyetleri, Sürütme Yolları, Mikroeklembacaklılar,
AyrıĢma, Biyogösterge.
17
TÜRK YER GÖZLEM UYDU SĠSTEMLERĠ VE ORMANCILIK
UYGULAMALARINDA KULLANIM OLANAKLARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
H. Oğuz ÇOBAN1
1Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü 32260 Isparta
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Türkiye‟nin uzayda var olma düĢüncesi 1960‟lı yılların sonlarına dayanmaktadır. Ancak, o
dönemde uydulardan öncelikli olarak iletiĢim amaçlı olarak yararlanılması amaçlanıyordu.
Oysa 1957 yılında Rus uydusu Sputnik-1 ve 1964 yılında ise Amerikan uydusu Nimbus-1
uzaya gönderilmiĢti. Bu uzaktan algılama sistemleri, günümüzde kullanılan yer gözlem
uydularının atalarıydı. Ardından ilk sivil yer gözlem uydusu olarak anılan ERTS-1 (Landsat-
1) 1972 yılında uzaya fırlatılmıĢtır. Bu tarihlerden itibaren baĢ döndürücü bir hızla geliĢen
uzaktan algılama bilim ve teknolojisi, iletiĢim ve küresel konumlama sistemleri dıĢında 60‟ın
üzerinde ülkenin 500‟den fazla deneysel veya ticari uyduyu uzaya fırlatması sonucunu
doğurmuĢtur. Ülkemiz 2003 yılında Bilsat projesi ile yer gözlem uydu teknolojisinde baĢarılı
bir adım atmıĢtır. Edinilen tecrübelerle Türkiye‟de tasarlanıp üretilen ilk yer gözlem uydumuz
olan Rasat, 2011 yılında uzaya gönderilmiĢtir. YaklaĢık bir yıl sonra da, 2012 yılı sonlarında,
yüksek yersel çözünürlüğe sahip Göktürk-2 uydusu yörüngesine oturtulmuĢtur. Bu
geliĢmelerle birlikte Türkiye, yer gözlem uydu sistemlerinde dünyada önemli bir seviyeye
yükselmiĢ bulunmaktadır. Rasat, pankromatik bantta 7.5 m ve multispektral bantlarda (mavi,
yeĢil ve kırmızı bant) 15 metre yersel çözünürlüğe sahip görüntüler sunmaktadır. Göktürk-2
ise pankromatik bantta 2.5 m ve multispektral bantlarda (mavi, yeĢil, kırmızı ve yakın
kızılötesi bant) 5 metre yersel çözünürlüğe sahip görüntü alımı yapabilmektedir. Bu
çalıĢmada, Rasat ve Göktürk-2 uydu sistemlerinin özellikleri tanıtılarak ormancılık
disiplininde bu uydu görüntülerinden yararlanma olanakları irdelenmiĢtir. Bu uydu
sistemlerinden elde edilen verilerin üniversite, kamu ve özel sektörde kullanması ve
sahiplenilmesi halinde, Ülkemizin yer gözlem uydu sistemlerindeki ilerlemesi ivme
kazanmaya devam edecektir.
Anahtar Kelimeler: Bilsat, Rasat, Göktürk-2, Yer Gözlem Uyduları, Ormancılıkta Uzaktan
Algılama
18
ORMAN BAKIMININ ÜRETĠMDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ ĠLE ĠLĠġKĠSĠ
Said DAĞDAġ1
1 Orman Genel Müdürlüğü-Silvikültür Dairesi BaĢkanlığı, 21. Kat, A-Blok, Söğütözü-BeĢtepe-Yenimahalle-
Ankara.
Sorumlu Yazar:[email protected]
Özet
Üretimde verimlilik, sadece üretilen emvalin niceliğinde artıĢ sağlamak değildir. Verimlilik
kavramı aynı zamanda; üretimde devamlılığı kapsar. Ayrıca hem piyasa talebini, hem de
çeĢitlenen ürün talebini süresi içinde karĢılamayı öngörür. Üretilen emvalin ekonomik
değerini artırıcı düzenlemeler ise “verimlilik” kavramının odağına yerleĢir.
Verimlilik kavramı aynı zamanda, eğitimli iĢ gücü ile çalıĢmayı ilke edinir. ĠĢ sağlığı ve
güvenliği kurallarını gözetmek ise, hem çalıĢan güvenliği, hem iĢ verimliliği, hem de iĢin
maliyet etkin yürütülmesinde vazgeçilmez niteliktedir.
Üretim iĢleri, sadece son hasılatın meĢcereden çıkarılması iĢlemi de değildir. Üretim; hem
meĢcerenin ihtiyaç duyduğu bakımın gereğini süresi içinde yerine getirmek, hem de farklı
piyasa taleplerini karĢılamak amacıyla meĢcere bakımları yoluyla farklı kalemlerde üretimi de
kapsamaktadır.
Orman Genel Müdürlüğünün son yıllarda uygulamaya koyduğu eylem planları ile, üretim
iĢlerinde iĢ sağlığı ve güvenliği ilkeleri paralelinde bakım müdahalelerinin yürütülmesine
ağırlık verilmeye baĢlanmıĢtır. Silvikültür Dairesi BaĢkanlığı tarafından hazırlıkları
tamamlanma aĢamasına gelen Orman Ağaçları Budama Eylem Planında da hem meĢcere
sağılığı ve stabilitesi ve hem de iĢ sağlığı ve güvenliği kuralları çerçevesinde üretim iĢlerini
planlamak ve gerçekleĢtirmek amaçlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Orman Bakımı, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği, Verimlilik.
19
ORMAN YOLU GEOMETRĠK STANDARTLARININ BÜYÜK TONAJLI, GENĠġ VE
UZUN NAKLĠYAT ARAÇLARINA UYGUNLUĞUNUN SÜRÜġ ANALĠZĠ MODÜLÜ
ĠLE ĠNCELENMESĠ
*Murat DEMĠR
1, Mustafa AKGÜL
1, Tolga ÖZTÜRK
1, Hakan TOPATAN
1
1Ġstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, 34473, Bahçeköy / Sarıyer / Ġstanbul
*Sorumlu Yazarı: [email protected]
Özet
Ormanlarımızda yürütülmekte olan kesim, taĢıma, ağaçlandırma, silvikültürel meĢçere
müdahaleleri, yangınla mücadele, böcek ve hastalık kontrolü, artım ve hasılat ölçümleri,
orman sağlığının sürekli gözetimi, rekreasyon ve diğer etkinlikler için gerekli olan ulaĢım,
orman yolları aracılığı ile yapılmaktadır.
Tüm bu ihtiyaçların yanında, farklı kullanım fonksiyonlarına sahip olan orman yolları,
karayollarından farklı olarak kullanım amaçlarına göre farklı geometrik standartlara sahip
olmalıdır. Bu amaç ve fonksiyonlara göre belirlenen orman yolu geometrik standartları, yolun
yoğun ve/veya öncelikli olarak kullanacak araç tipine göre belirlenmektedir. Örneğin; salt
odun hammaddesi üretim amaçlı kullanılacak orman yollarının inĢaatı aĢamasında büyük
tonajlı, geniĢ ve uzun nakliyat araçlarına uygun, rekreasyonel amaçlı yollarda ise daha çok
rekreasyonel kullanıcıların bireysel araçlarına (otomobil, pick-up ve 4x4) uygun geometik
standartlarda yollar yapılması amaçlanmaktadır. Mevcut orman yollarında kullanılan sekonder
nakliyat araçları, teknolojinin ilerlemesine paralel olarak geliĢmekte, daha geniĢ, uzun ve ağır
tonajlara sahip araçlar karĢımıza çıkmaktadır. Bu araçların dingil açıklıkları ve aks mesafeleri
gibi özellikleri eskiden yapılmıĢ orman yollarının geometrik özellikleri nedeniyle gerekli
manevra kabiliyetine sahip olamamaktadır.
Orman yolları maliyetler minimumda tutulmak kaydıyla büyük onarım çalıĢmaları ile
geometrik standartları yükseltilmekte ve güzergahlarında değiĢiklik yapılmaktadır. Tüm
çalıĢmalar belirli periyotlarda yapılan yol Ģebeke planlarında belirtilmektedir. Doğa ve iklim
Ģartları, yoğun kullanım vb. nedenlerle trafiğe uygun olmayan bir duruma gelen orman
yollarında büyük onarım çalıĢmaları yapılmaktadır. OGM‟nin 2008 yılında yayınladığı
“Orman Yolları Planlaması, Yapımı ve Bakımı” adlı 292 sayılı tebliğin 1.6.2. numaralı
bölümünde, yol ağı planının düzenlenmesinden önce ormanda yapılmıĢ olan yolların bu plan
içinde kullanmaya, ormancılık hizmetlerinin yapılmasına elveriĢli olup olmadığı yer,
güzergâh, eğim, geniĢlik, kurp ve laseler bakımından incelenmesi gerektiği, bu yolların
yerleri, güzergâhları ve eğimleri bakımından tebliğde verilen ilkelere uygunluğunun
araĢtırılarak, büyük onarımla dahi ıslahı mümkün olmayanların tamamıyla terk edilerek yol
ağı planı dıĢında bırakılacağı belirtilmektedir. Ayrıca 292 sayılı tebliğin 1.6.2.1 numaralı
bölümde ekonomikliği göz önünde tutulmak koĢuluyla, büyük onarımla standart hale
getirilmesi uygun görülen orman yolları, büyük onarım olarak yol ağı planına alınır ifadesi
bulunmaktadır.
Bu çalıĢmada, Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Eğitim AraĢtırma Ormanı Yol ġebeke
Planı kapsamında, büyük onarım çalıĢması yapılması planlanan, 016 kod nolu orman yolunun
20
geometrik standartları Plateia 2014 sürüĢ analizi modülüyle incelenerek büyük tonajlı, geniĢ
ve uzun nakliyat araçlarına uygunluğu irdelenmeye çalıĢılmıĢtır.
Söz konusu orman yolunun uzunluğu 4+622 m‟dir. Pentax SMT 888-3G marka GNSS ve
Pentax W825NX marka total station ile yapılan arazi çalıĢmalarında mevcut orman yolu
üzerinde en küçüğü 5 m, en büyüğü 80 m olan toplamda 66 adet kurp tespit edilmiĢtir.
ÇalıĢma iki aĢamada gerçekleĢtirilmiĢtir. Ġlk aĢamada, 016 kod nolu yolun mevcut halinin
Normal B-Tipi Tali Orman Yoluna (NBT-4m) dönüĢtürülmesi durumundaki; ikinci
aĢamasında ise Standartları YükseltilmiĢ B-Tipi Tali Orman Yolu (SBT-5 m) haline
dönüĢtürülmesi durumundaki iki farklı durum, Plateia 2014 sürüĢ analizi modülüyle
incelenmiĢtir. Her iki yol standardına göre mevcut yol ana güzergahı değiĢtirilmeden
standartları değiĢtirilerek büyük tonajlı, geniĢ ve uzun nakliyat araçlarına (kamyon ve treyler
için ayrı ayrı) yatay sürüĢ analizi yapılmıĢtır.
SürüĢ analizi sonuçlarına göre Normal B tipi orman yolu standardında kamyon için 20
m‟den küçük kurplarda, treyler için 50 m‟den küçük kurplarda araç manevra kabiliyetinin
kısıtlandığı ve ekstra kurp geniĢlemelerinin gerektiği görülmüĢtür. Kurplardaki alansal
geniĢlemelere bakıldığında en küçük 5 m olarak belirlenen kurp yarıçapında tomruk yüklü
kamyonun manevra sağlayabilmesi için 9,97 m2‟lik bir geniĢleme gerekirken, treyler için 27,7
m2‟lik bir kurp geniĢlemesi gerekmektedir.
ÇalıĢmada iki farklı araç tipi için NBT ve SBT orman yolu standartlarına göre kurp
geniĢlemeleri analiz edilmiĢ olup, hazırlanan özet sözlü sunuma kabul edildiğinde elde edilen
tüm sonuçların verilmesi planlanmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Orman Yolu, Yatay SürüĢ Analizi, Uzun Boy Tomruk Nakliyatı
21
ORMAN ALANLARININ ĠNSANSIZ HAVA ARACI KULLANIMI ĠLE ÜÇ
BOYUTLU MODELLENMESĠ
Nusret DEMĠR1, Halil Ġbrahim YOLCU
2, Batuhan GÜLLÜDERE
1, SEÇKĠN BATTAL
1
1Akdeniz Üniversitesi Uzay bilimleri ve Teknolojileri Bölümü
2Batı Akdeniz Ormancılık AraĢtırma Enstitüsü
Özet
Ġnsansız hava araçları son yıllarda üç boyutlu haritacılık çalıĢmalarında yoğun bir biçimde
kullanılır olmuĢtur. ĠHA kullanımı ile anlık, hızlı ve ekonomik görüntü verileri toplamak
mümkündür. Bu da uydu görüntüsü ve uçaktan çekilen hava fotoğraflarına göre avantaj
sağlamaktadır. Bu çalıĢmada, Akdeniz Üniversitesi kampüsünde bulunan yaklaĢık 2 hektar
büyüklüğündeki bir fıstık çamı meĢçeresinin balıkgözü kamera ile görüntüleri elde edilmiĢ ve
sayısal fotogrametri tekniği ile sayısal yüzey modeli oluĢturulmuĢtur. Bunun için öncelikle
kullanılan balıkgözü kameranın kalibrasyonu yapılarak iç yöneltme elemanları ve mercek
distorsiyon miktarları hesaplanmıĢtır. Bu iĢlemin ardından, yer kontrol noktaları ile de dıĢ
yöneltme elemanları hesaplanmıĢ, bu görüntülerin karĢılıklı eĢleĢtirmesi ile de sayısal yüzey
modeli oluĢturulmuĢtur. Mevcut sayısal arazi modelinin de kullanılması ile mevcut
biyokütlenin de hesaplanması mümkün olabilmektedir.
Anahtar kelimeler: Ġnsansız Hava Aracı, Fıstık Çamı, Biyokütle
22
TOPRAKLARIN BAZI MEKANĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN (ATTERBERG LĠMĠTLERĠ)
ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN PLANLANMASINDA KULLANILABĠLĠRLĠĞĠ
*Turgay DĠNDAROĞLU
1, Yasin VERMEZ
1, Abdullah E. AKAY
2, Recep GÜNDOĞAN
3
1KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 46100
KahramanmaraĢ 2Bursa Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Mühendisliği Bölümü, 16200 Bursa
3KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Bölümü, 46100
KahramanmaraĢ
* Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet Zamansal olarak değiĢiklik gösterebilen su içeriği ile beraber toprak davranıĢları da
değiĢmektedir. Farklı kum, kil ve toz (silt) gibi fraksiyonlardan oluĢan toprakların su
içerikleri; direnç, ĢiĢme, büzülme, akma, plastisite vb. mekanik özellikler üzerine farklı etkiler
yapmaktadır. Silvikültürel müdahaleler ve üretim iĢlerinin orman toprağı üzerine etkisini
ortaya koymak için Andırın Orman ĠĢletme ġefliği 263, 264, 266, 268, 317, 318, 319, 323,
324 ve 366 nolu bölmelerden alınan yüzey toprak örneklerinde atterberg limitleri olarak da
adlandırılan COLE, Likit Limit (LL) ve Plastik Limit (PL) belirlenmiĢtir. Analiz sonuçlarına
göre en yüksek COLE değeri (0.13) 61 nolu bölmede belirlenirken en düĢük COLE değeri
(0,03) ise 103 nolu bölmede tespit edilmiĢtir. LL değerleri % 41,04-62,4 aralığında PL
değerleri ise % 30,27-46,84 aralığında değiĢmiĢtir. Plastiklik indeksi 6,41-15,56 arasında
değiĢmektedir. Sonuçlar, orman topraklarının mekanik özeliklerinin tayininin, silvikültürel
müdahaleler ve üretim iĢleri sırasında orman toprağında oluĢan zararı minimize edecek
Ģekilde meĢcere müdahale zaman aralıklarının belirlenmesi, diğer ormancılık faaliyetlerinin
planlanması ve hassas orman iĢletmeciliği için önemli veriler sunduğunu göstermiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Üretim ĠĢleri, Orman Toprağı, Atterberg Limitleri
23
ÜRETĠM ĠġLERĠNDE HASSAS ORMANCILIK VE ĠYĠ ORMANCILIK
UYGULAMALARI: KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Mehmet EKER1
1Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 32260, Isparta
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Hassas ormancılık kavramı, ormancılık sektörünün desteklenmesi kapsamında değer
zincirinin arttırılması amacıyla üretim yapılacak alana özgün, ekonomik, ekolojik ve
sürdürülebilir eksenli kararların alınması ve uygulanmasında, doğru ve hassas verilerin elde
edilmesini sağlayacak ileri teknoloji algılayıcıların ve analitik araçların kullanılması
prensibine dayanan ormancılık yaklaĢımı ve aktiviteleridir. Bu durumda hassasiyet, planlama
sırasında alınan kararların tutarlılığını-isabetini arttırmak ve uygulamalarda da verimi
yükseltmek için verinin doğruluğu-kesinliği ve güncelliği üzerinde odaklanmaktadır. Öte
yandan üretim iĢleri baĢta olmak üzere, çeĢitli ormancılık operasyonlarının muhtemel olumsuz
etkilerini azaltmak ya da önlemek amacıyla uygulama hassasiyeti gösterilmektedir. Bu
durumda da orman toprağına, ekosistemin konumsal bütünlüğüne, dikili ağaçlara, yaban
hayatına vb. zarar vermeden duyarlı bir Ģekilde, operasyonun nasıl gerçekleĢtirileceği konu
edilir. Nitekim planlama ve uygulama hassasiyetini içeren konular, “iyi ormancılık
uygulamaları” kapsamında ele alınmakta ve çeĢitli ilkeler ortaya konulmaktadır.
Bu çalıĢmada bir yandan hassas ormancılık terminolojisinin açıklanması, içeriğinin ve
kullanılan teknolojilerin tanıtılması öte yandan da iyi ormancılık uygulamaları ile olan
bağıntısının ortaya konularak farklılıklarının irdelenmesi amaçlanmıĢtır. Böylelikle Türkiye
ormancılık literatürüne yerleĢmesi beklenen hassas ormancılık (precision forestry) terimine
iliĢkin muhtemel kavram kargaĢasının önlenmesi sağlanmaya çalıĢılmıĢtır. Bu amaçla,
planlama ve uygulamada ileri ormancılık teknolojilerinin kullanımını konu edinen çalıĢmalar
analiz edilmiĢ ve iyi ormancılık uygulaması (best management practices) örnekleri
incelenmiĢtir. Gerek mevzuat gerekse uygulamaların değerlendirilmesi sonucunda, Türkiye
ormancılığında üretim iĢlerinde hem hassas ormancılık yaklaĢımının hem de iyi ormancılık
uygulamalarının dikkate alınması gerektiği belirlenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Ġyi Ormancılık Uygulamaları, Bilgi Teknolojileri,
Uygulama Kılavuzu, Üretim ĠĢleri
24
YOL AĞININ ORMANIN KONUMSAL DÜZENĠ ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠNĠN
ĠRDELENMESĠ
*Mehmet EKER1, H. Oğuz ÇOBAN
1
1Süleyman Demirel Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 32260, Isparta
E-mail:[email protected]
*Sorumlu Yazar: [email protected],
Özet
Teknik, ekonomik ve sosyal gerekliliklerden dolayı karasal ulaĢımı ve transportu sağlamak
amacıyla orman içinde çeĢitli özelliklerde, yoğunlukta ve geniĢlikte yollar inĢa edilmektedir.
EriĢimin sürdürülebilirliği açısından karayolları ve orman yolları birbirleriyle birleĢerek diğer
alanlarda olduğu gibi orman ekosistemini de bir ağ gibi kavramaktadır. Bir taraftan iĢletmeye
açılan alanları arttırmak ve sürütme mesafesini kısaltmak için yol yoğunluğu arttırılırken diğer
taraftan da sıklaĢan ve standartları geliĢtirilip geniĢletilen orman yollarının olumsuz etkileri
daha fazla hissedilmeye baĢlanmıĢtır. Orman ekosistemi üzerinde uygulanacak her türlü
operasyonun olumsuz çevresel etkileri dikkate alınarak hassas biçimde uygulanması
gerekliliğine dayanan paradigmaya göre, yol ağlarının potansiyel ekolojik etkileri önem arz
etmektedir. Bu çalıĢmanın amacı, yolların ormanın bütüncül yapısını biçimsel olarak nasıl
parçaladığını, parçalılık oranını (fragmantasyonu) nasıl arttırdığını ortaya koymak ve bunun
orman ekosistemi üzerinde doğrudan ve dolaylı hangi potansiyel etkilere neden olabileceğini
tartıĢmaktır. Bu kapsamda, yol ağının orman ekosistemi üzerindeki yapısal etkilerini
değerlendirebilmek amacıyla geliĢtirilen yöntembilim de tanıtılmaya çalıĢılmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Orman Yol Ağı, Konumsal Yapı, Ekolojik Etkiler, Hassas Ormancılık
Uygulamaları
25
EL VĠNCĠNĠN BÖLMEDEN ÇIKARTMA FAALĠYERĠNDE KULLANILMASININ
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Korhan ENEZ1, Burak ARICAK
1, Hulusi ACAR
2, Halil DAĞDELEN
3
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği, Orman ĠnĢaatı, Jeodezi ve Fotogrametri ABD,
37200 2Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Orman ĠnĢaatı, Geodezi ve
Fotogrametri ABD, 61100 3Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü, Tosya Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Tosya Orman ĠĢletme ġefliği,
37300
Özet
Ormancılık, çeĢitlilik gösteren endüstriyel bir sektördür. Teknolojide yaĢanan geliĢmeler
ormancılık sektörüne de yansımaktadır. Teknoloji sektörün amacına uygun kendi
ihtiyaçlarınıza doğru cevap verebilmelidir. Bunun için ülke ve sektör koĢulları iyi bilinmeli ve
buna göre tercihlerde bulunulmalıdır.
Ormancılıkta üretim çalıĢmalarında makine seçimi önemlidir. Makine seçiminde öncelikle
üretilen ürünün ebatları, arazi koĢulları, alan içerisinde orman - sürütme yollarının mevcudiyet
durumu, sürütme mesafesi, ürün cinsi ve maliyet göz önünde bulundurulmalıdır. Bununla
beraber en az düzeyde kalite ve kantite kaybına da neden olmalıdır. Ayrıca mekanizasyon ile
çevreye verilen zarar minimumda olup iĢ güvenliği açısından da kaza riskini azaltmaktadır.
Bu çalıĢma ile ormancılık faaliyetlerinin yoğun olduğu Kastamonu yöresinde el vincinin
kullanılabileceği arazi koĢulları, uygulama yöntemleri ve verimliliğine ait gözlemler
değerlendirilerek ortaya konulacaktır. Böylece el vincinin ülke Ģartlarına olan uyumunun
değerlendirilmesinin yanı sıra teknik özellikleri de dikkate alınarak mevcut ağaç hasat
makinesinin daha verimli çalıĢabileceği ortamlar da belirlemiĢ olacaktır.
Anahtar Kelimeler: El Vinci, Verimlilik, Kastamonu
26
ORMANCILIK ÜRETĠM FAALĠYETLERĠ AÇISINDAN Ġġ GÜÇLÜĞÜ ÖLÇMEDE
KULLANILAN YÖNTEMLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Korhan ENEZ1, Sibel Seçil NALBANTOĞLU
1
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü
E-mail: [email protected] , [email protected]
Özet
Açıkta, hava hallerinin etkisi altında, çoğunlukla dağlık bölgelerde görülen orman iĢleri ağır
ve tehlikeli olup; ormancılıktaki en riskli iĢler üretim iĢleridir. Orman iĢçilerinin hangi
çalıĢma koĢulları altında bulundukları, çalıĢma pozisyonları, vücut yapıları, enerji tüketimleri
ve diğer değiĢkenler ile elde edilen bulgulara göre de orman iĢçiliğinin iyileĢtirilmesi, iĢçilerin
sağlık ve verimliliklerinin artırılması için gerekli ergonomik yaklaĢımların ortaya konulması
amaçlanmıĢtır. Bu kapsamda çalıĢma duruĢlarını bilimsel yöntemlerle incelemek, analiz
etmek, gerekli iyileĢtirme ve düzenlemeleri yapmak çalıĢma performansının kontrol edilmesi
ve kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının azaltılması konularında önemli katkılar sağlanması
bakımından önem taĢımaktadır. ÇalıĢma duruĢlarının uygunluğu, çalıĢma performansının
etkili bir Ģekilde kontrol edilmesini ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarının azaltılmasını
sağlamaktadır. Uygun olmayan çalıĢma duruĢlarını önemli kılan faktörler kas-iskelet sistemi
rahatsızlıkları ve bu rahatsızlıkların verimliliğe, kaliteye ve maliyete yansımalarıdır. Bu
çalıĢma ile değiĢken ve etkilenebilir koĢullar altında gerçekleĢtirilen ormancılık iĢlerinden
özellikle üretim iĢleri sırasında çalıĢanların, çalıĢma duruĢlarına yönelik ergonomik
değerlendirme yöntemlerinden ormancılık faaliyetleri açısından uygun özelliklere sahip
yöntemlerden en uygun ve uygulanabilir yöntemin belirlenmesidir.
Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta Üretim, Orman ĠĢçisi, Ergonomi, ÇalıĢma DuruĢu
27
ODUN ÜRETĠMĠNDE ÇALIġANLAR VE ATIK YÖNETĠMĠ
Muvaffak Osman ENGÜR1
1Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü 34473 ĠSTANBUL,
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Odun üretim çalıĢmaları toprak, biyolojik çeĢitlilik ve su kalitesi üzerine ciddi etkiler
yapmaktadır. Bu etkilerin bir bölümü de üretim iĢlerinde ortaya çıkan atıklar nedeniyle ortaya
çıkmaktadır. Orman alanında atık yönetimi konusunda kural koyucu ve rehberlik eden ve alt
yapı imkanlarını sağlayan devlet olsa da, ormanı koruma, idareyi yönlendirme ve yanlıĢların
cezasını çekme sorumluluğu hayatını ormandan kazanan kiĢilerin olmaktadır. Özellikle odun
üretiminde çalıĢan ağaç kesme ve boylama operatörleri görevlerini yerine getirirken orman da
yaptıkları faaliyetlerin ve sergiledikleri davranıĢların sağlık, güvenlik ve çevre üzerine
etkilerinin farkında olmalıdır. Üretim sahasında mesleğinin uygulamasında ne yapılmalı, ne
yapılmamalı konusunda etik sorumlulukları bulunmaktadır. Atık, dıĢarıdan taĢınıp, orman
alanında terk edilen ya da tüketim/ kullanım sonucu ortaya çıkan her türlü gereksiz ve /veya
zararlı maddedir. Özellikle üretim çalıĢanlarının yarattığı atık türleri plastik, kauçuk, metal,
selüloz ve bileĢik türde atıklar olmak üzere beĢ grupta ele alınabilir. Ormanı atıklardan
korumak, oluĢan atığı uzaklaĢtırmaktan daha kolay ve ucuz olmaktadır. Bildiri de üretimde
ortaya çıkan katı atıkların neler olabileceği ve çalıĢanlar tarafından nasıl elimine edilebileceği
tartıĢılmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Odun Üretimi, Atık, Atık Yönetimi, Çevre Koruma
28
KARABUCAK OKALĠPTÜS ORMANINDA BÖLMEDEN ÇIKARMA
ÇALIġMALARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
*Orhan ERDAġ
1, Abdullah E. AKAY
2, Hilal TAYLAN YILDIRIM
1
1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ
E-mail: [email protected] 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Ormancılıkta odun hammaddesi üretimi iĢlerinde, bölmeden çıkarma aĢaması en zor ve en
pahalı olduğu gibi, aynı zamanda orman ekosistemine zarar verme potansiyeli yüksek bir dizi
operasyonu içeren üretim safhasıdır. Bölmeden çıkarma çalıĢmalarının gerektiği gibi
planlanmaması durumunda, üretilen odun hammaddelerinde kalite ve kantite kayıpları
görülmekte, organizasyon hataları ortaya çıkmakta ve sezon sonunda odun hammaddesinin
ormanda kalma riski doğmaktadır. Bu nedenle, bölmeden çıkarma aĢamasında yapılacak iĢ
aĢamalarının planlanması ve bu aĢamaların verim üzerindeki etkilerinin değerlendirilmesi
büyük önem arz etmektedir. Bu çalıĢma kapsamında, bölmeden çıkarma çalıĢmasında verim,
zaman etüdü yöntemi kullanılarak belirlenmiĢ ve verim üzerinde etkili olan faktörler
değerlendirilmiĢtir. ÇalıĢma alanı seçilirken öncelikle arazinin yapısı dikkate alınmıĢ ve düz
alan grubuna giren Karabucak Okaliptüs Ormanı seçilmiĢtir. Bu yönüyle çalıĢma düz
alanlarda üretim iĢleri ile ilgili okaliptüs ormanında gerçekleĢtirilen ilk çalıĢmadır. ÇalıĢma
alanının düz olması nedeniyle depolara taĢıma iĢi orman içinde gerçekleĢmiĢ ve taĢıma iĢlemi
traktör ile yapılmıĢtır. Sonuçlara göre, özellikle parça sayısının verim üzerinde etkili olduğu
belirlenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Orman Ürünlerinin Üretimi, Bölmeden Çıkarma, Zaman Analizi,
Okaliptüs
29
KIġ ÜRETĠMĠ ÇALIġMALARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ: ANDIRIN-
KAHRAMANMARAġ ÖRNEĞĠ
*Orhan ERDAġ
1, Abdullah E. AKAY
2, Halit BÜYÜKSAKALLI
3, Dursun ġAKAR
4
1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ,Tel: +90 3442801711
Faks: +90 3442801712 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
3Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Köyceğiz Meslek Yüksekokulu, 48000 Muğla.
4Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi, 81620 Düzce.
*Sorumlu Yazar:[email protected]
Özet
Ülkemiz ormancılığında üretim iĢleri genelde Mayıs-Ekim ayları arasında yapılmakta olup, bu
periyodun dıĢında kalan aylarda doğa Ģartlarının ağırlaĢması ile birlikte üretim çalıĢmaları da
hızını kaybetmektedir. Ekim-Mayıs ayları arasında yürütülen ve kıĢ üretimi olarak tanımlanan
üretim çalıĢmaları, yılın her döneminde piyasaya ürün sürmek, orman köylüsüne kıĢ aylarında
da çalıĢma imkanı sunmak ve ürün kalitesini artırmak amacını taĢımaktadır. Ayrıca, üretim
çalıĢmalarının vejetasyon dönemi dıĢında yapılması odun kalitesini de olumlu yönde
etkilemekte, kesilen ağaçlarda kuruma, çatlama ve böcek-mantar zararları gibi olumsuzluklar
azalmaktadır. Diğer taraftan, yüksek rakımlı ve dağlık alanlarda yürütülen kıĢ üretimi
çalıĢmaları çok güç, pahalı ve zaman alıcı operasyonlar gerektirmektir. Bu nedenle, kıĢ
üretimi çalıĢmalarında üretim planlarının hazırlanması, operasyon verimini ve maliyeti
etkileyen faktörlerin ortaya konulması önem arz etmektedir. Bu çalıĢmada, KahramanmaraĢ
Orman Bölge Müdürlüğü sınırlarında Andırın Orman ĠĢletme Müdürlüğüne bağlı YeĢilova
Orman ĠĢletme ġefliğinde gerçekleĢtirilen kıĢ üretimi çalıĢmaları kapsamında; kesim, dal
alma, standartlara göre boylama ve kabuk soyma çalıĢmaları değerlendirilmiĢtir. Yapılan
zaman analizleri sonucunda çap sınıfları arttıkça ortalama kesim zamanında artıĢ tespit
edilmiĢtir. Ortalama dal alma, boylama ve kabuk soyma zamanının, ağaç çapı ve dal
yoğunluğuna paralel olarak artıĢ gösterdiği belirlenmiĢtir. ÇalıĢma sırasında, kıĢ üretiminde
üretim kayıplarının ve meĢcere zararlarının düĢük seviyede olduğu gözlenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Orman Ürünleri Üretimi, KıĢ Üretimi, Zaman Analizi, KahramanmaraĢ
30
BÖLMEDEN ÇIKARMADAN KAYNAKLANAN FĠZĠKSEL ZARARLARIN
TOMRUKLARIN SATIġ FĠYATLARINA ETKĠSĠ
Habip EROĞLU1, Atakan ÖZTÜRK
2, Rahmi YILMAZ
2, Ufuk DEMĠRCĠ
2
1KTÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, E-mail: [email protected]
2AÇÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, E-mail: [email protected]
2AÇÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, E-mail: [email protected]
2AÇÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, E-mail: [email protected]
Özet
Bu çalıĢmada, Artvin Orman Bölge Müdürlüğü sınırları içerisinde yürütülen odun
hammaddesi üretim çalıĢmalarından kaynaklanan tomruk uç zararlarının açık artırmalı satıĢlar
bağlamında ekonomik etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıĢtır. Bu amaçla, Artvin OBM
bünyesinde Hamamlı, Ormanlı ve Düzhanlar olmak üzere üç farklı orman deposunda
yürütülen çalıĢmalar sonucunda elde edilen veriler çeĢitli istatistiki yöntemlerle
değerlendirilmiĢtir.
AraĢtırma sonucunda, dağlık bölgelerde yer alan, arazi eğiminin yüksek olduğu, kayalık ve
sarp araziye sahip Artvin yöresinde odun hammaddesi üretim çalıĢmaları sonucunda depoya
kadar getirilen tomruklardan oluĢturulan istiflerde belirli oranda uç zararları görülmüĢtür.
Bununla birlikte, depolardaki tomruk istiflerin hasar oranındaki artıĢın, ürünlerin satıĢ fiyatları
üzerinde azaltıcı etki yaptığı belirlenmiĢtir. Bu sonuçlara bağlı olarak, söz konusu
emvallerdeki fiziksel zararlar ve akabinde DOĠ‟ler için söz söz konusu olacak potansiyel bir
gelir kaybını azaltmaya yönelik çeĢitli önerilerde bulunulmuĢtur.
Anahtar Kelimeler: Bölmeden Çıkarma, Fiziksel Zarar, Uç Zararı, SatıĢ Fiyatı, Artvin
31
ORMAN YOLLARININ SU KALĠTESĠNE ETKĠSĠ
Habip EROĞLU1, Ayhan USTA
1, Ġbrahim ERGENÇ
1
1KTÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü
E-mail: [email protected]
E-mail: [email protected]
E-mail: [email protected]
Özet
Ormancılık faaliyetlerinin etkin ve verimli yapılabilmesine önemli katkıda bulunan orman
yolları aynı zamanda odun hammaddesinin düzenli bir Ģekilde piyasaya sunulmasını da
sağlamaktadır. Orman yolları uygun inĢa edilmediklerinde çevreyi olumsuz
etkileyebilmektedir. Son yıllarda yapılan çalıĢmalarda; yollardaki araç trafiği ve sürekliliği,
yağıĢların miktarı ve özelliği (yoğunluğu, sürekliliği), yolun eğimi, drenaj yönetimi (tekerlek
izleri, akıĢ konsantrasyonu, yol kenarı drenajı vs) ve yüzey alanının erodibilitesinin; yol
yüzeyinde toprak erozyonuna, taĢınan sediment miktarına ve suyun kalitesi üzerine olumsuz
etkiye sebep olduğu belirtilmektedir. Orman yolları üzerinde hareket eden araçlar toprağı
sıkıĢtırarak permeabilitesini ve infiltrasyon kapasitesini azaltmakta ve buna bağlı olarak
yağıĢların etkisiyle, yol platformundan, hendeklerden, banketlerden akan sediment miktarı da
artmaktadır. Bu durum dere sularının kalitesini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Ayrıca
orman yolları inĢası neticesinde oluĢan kazı Ģevlerinde infiltrasyon kapasitesi açısından düĢük
olduğundan yüzeysel akıĢlar meydana gelmekte, böylece çizgi ve oyuntu erozyonu oluĢmakta
bu da su döngüsünde aksamalara neden olmaktadır. Orman yollarının sebep olduğu bu etkileri
azaltmak için orman yolların eğimleri ve üzerlerinde inĢa edilecek sanat yapıları iyi
planlanmalı, Ģev tahkimatı yapılmalı ve yollar üst yapıya kavuĢturulmalıdır.
Anahtar Kelimeler: Orman Yolları, Su Kalitesi, Sediment, Erodobilite, Erozyon
32
ODUN HAMMADDESĠ ÜRETĠM ÇALIġMALARININ
TOPRAK VE SU KAYNAKLARINA ETKĠSĠ
Ayten EROL1
1SDÜ Orman Fakültesi, Orman Müh. Bölümü, Havza Yönetimi Anabilim Dalı, Isparta
Sorumlu Yazar:[email protected]
Özet
Toprak ve su kaynaklarının yönetimi doğa bilimlerinin ayrılmaz bir parçasıdır. Arazinin
kullanım Ģekli ne olursa olsun toprak ve su kaynakları korunmadıkça istenilen amaca sosyal
ve ekonomik düzeyde eriĢilemeyeceği bir gerçektir. Bu ilke doğrultusunda, doğal kaynakların
sürdürülebilirliğinin sağlanmasını amaçlayan uygulamalarda; toprak ve su kaynaklarının
korunarak kullanılması çalıĢmalarına öncelik verilmelidir. Ormancılıkta odun hammaddesi
üretimi faaliyetlerinin toprağa ve dolaylı olarak da su kaynaklarına önemli ölçüde zarara
verdiği bilinmektedir. Ülkemizde ormanlık alanların dağlık alanlarda olduğu dikkate alınırsa
konunun önemi de ortaya çıkmaktadır. Öte yandan ülkemiz topraklarının erozyona duyarlı
olması, konun önemle incelenmesi ve yeni tekniklerin geliĢtirilmesi çalıĢmalarında bu
durumun dikkate alınmasını gerektirmektedir. Ormancılık uygulamaları, toprak erozyonu ve
su kaynakları bakımından değerlendirildiğinde hidrolojik bir birim olan su toplama
havzalarının önemi ortaya çıkmaktadır. Nitekim bu durum 1950‟li yıllardan itibaren
ormancılığın esaslarını oluĢturmuĢ, su kaynaklarının miktar ve kalite bakımından
korunmasında en etkili yolun hidrolojik birimler ölçeğinde çalıĢılması olduğuna dikkat
çekilmiĢtir.
Bu bildiride, ormancılıkta odun hammaddesi üretimi faaliyetlerinin toprak ve su kaynaklarına
etkisi; havza yönetimi ilkeleri kapsamında ele alınmıĢ, konunun önemi ülkemiz koĢulları
bakımından değerlendirilmiĢ, mevcut uygulamalar havza ölçeğinde değerlendirildiğinde
sağlayacağı katkılara yer verilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Havza Yönetimi Ġlkeleri, Erozyon, Toprağın Fiziksel Özellikleri, Odun
Hammaddesi Üretim Faaliyetleri
33
ÜRETĠM ĠġLERĠNDE HASSAS ORMANCILIK YAKLAġIMI
*NeĢe GÜLCĠ
1, Orhan ERDAġ
1, Abdullah E. AKAY
2
1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ Tel: +90 3442801711
Faks: +90 3442801712 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Son yıllarda artan nüfus oranı ve tüketici talepleri doğal kaynaklar üzerindeki baskıyı artırmıĢ
ve bu durum özellikle orman kaynaklarının daha verimli, etkin ve sürdürülebilir Ģekilde
yönetilmesini zorunlu hale getirmiĢtir. Doğal kaynakların baĢında gelen ormanların bugünün
ve gelecek kuĢakların ihtiyaçlarını karĢılayabilmesi için hassas ormancılık esaslarına göre
yönetilmesi gerekmektedir. Hassas ormancılık yaklaĢımı; ormancılık çalıĢmalarında
ekonomik, çevresel ve sürdürülebilir kararlar alınabilmesi için modern teknikler ve teknolojik
araçlar kullanarak orman kaynaklarından optimum verim sağlamayı ve çevre zararlarını en
aza indirmeyi amaçlamaktadır. Dünyada ve ülkemizde özellikle asli orman ürünlerine olan
talebin giderek artacağı düĢünüldüğünde, özellikle üretimde hassas ormancılık çalıĢmalarının
ne kadar önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu çalıĢma kapsamında hassas ormancılık
yaklaĢımı ile hedeflenen temel amaçlar üzerinde durulmuĢtur. Ayrıca, asli orman ürünleri
üretiminde hassas ormancılık araçları ve bu kapsamda meĢcere zararı, zaman etüdü ve
optimum üretim yönteminin belirlenmesi gibi alt baĢlıklar irdelenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Orman Ürünlerinin Üretimi, Hassas Ormancılık, Zaman Analizi,
MeĢcere Zararı, Optimum Üretim Yöntemleri
34
YAġAM ALANLARINI BĠRLEġTĠREN SANAT YAPILARI: EKOLOJĠK GEÇĠTLER
*Sercan GÜLCĠ
1, Abdullah E. AKAY
2
1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ
Tel: +90 3442801711 Faks: +90 3442801712 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Doğal kaynakların önemli bir bölümünü oluĢturan ormanlık alanların planlanması,
yönetilmesi ve hizmete açılmasında önemli fonksiyonlara sahip yol ağlarının potansiyel
ekolojik etkileri son zamanlarda gündeme gelen ve tartıĢılan bilimsel konulardan biri
durumundadır. Orman içi ve kenarından geçen yolların potansiyel ekolojik etkilerinin
değerlendirilmesi yol ekolojisi kavramı altında uluslararası boyut kazanmıĢ ve çok disiplinli
araĢtırmalar gerektiren bir bilim alanı haline gelmiĢtir. Uzun vadeli gözlemlerde yolların
ayırdığı doğal yaĢam alanlarında meydana gelen parçalanmaların sonucunda yaban
hayvanlarının olumsuz yönde etkilendiği belirlenmiĢtir. Ayrıca, ekolojik etkilerin yanı sıra
yollarda meydana gelen yaban hayvanı kökenli kazalar yüksek maliyetli kayıplara ve kimi
zaman can kayıplarına neden olmaktadır. Bu nedenle yolların yaban hayvanlarının doğal
yaĢam alanları üzerindeki olumsuz etkilerinin azaltılması ve yaban hayvanı kökenli kazaları
önlemek için ekolojik amaçlı sanat yapıları değerlendirilmektedir. Günümüzde bu amaçla
geliĢtirilen sanat yapıları; ekosistem köprüsü, yaban hayvanı geçitleri, ekoloji köprüsü gibi
kavramlar altında tartıĢılmaktadır. Bu çalıĢmada; yaĢam alanı parçalanmalarının
önlenmesinde kullanılan sanat yapılarına ekolojik geçit olarak yer verilmiĢ ve bütün
yönleriyle tanıtılmıĢtır. Ayrıca, çevre dostu yolların planlanmasında ve inĢasında kullanılan
farklı tiplerde ve boyutlarda ekolojik sanat yapılarına örnekler verilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Yol Ağları, Yol Ekolojisi, Ekolojik Sanat Yapıları, YaĢam Alanı
Parçalanmaları
35
BÖLMEDEN ÇIKARMA ÇALIġMALARINDA TAHRĠKLĠ TRAKTÖR
RÖMORKLARININ KULLANIMININ ĠRDELENMESĠ
Selçuk GÜMÜġ1
1KTÜ, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 61080, Ortahisar, Trabzon
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Bölmeden çıkarma çalıĢmaları odun hammaddesi üretim faaliyetleri içerisinde teknik açıdan
en zor, en pahalı ve iĢ güvenliği açısından da en riskli aĢamayı oluĢturur. Ülkemizde olduğu
gibi yüksek eğimli arazide yer alan ormanlarda makine gücüne bağlı teknoloji kullanımı bu
konuda avantajlar sağlamaktadır.
Bilindiği üzere ülkemizdeki bölmeden çıkarma çalıĢmaları, zemin üstünde kaydırma, Plastik
oluklar içerisinde kaydırma, hayvan gücü ile sürütme, traktörlerle sürütme veya kablo çekimi
ve hava hatları ile bölmeden çıkarma Ģekillerinde yürütülmektedir. Orta eğimli (% 21 – 33) ve
dik arazi (% 34 - 50) eğim gruplarında makine gücü ile çalıĢmalarda genellikle tarım
traktörleri ile sürütme veya orman traktörleri ile kablo çekimi yöntemleri tercih edilmektedir.
Tahrikli traktör römorkları orta ve yüksek eğim gruplarında ve kötü zemin koĢullarında
oldukça etkin bir Ģekilde kullanılabilen ve verimli çalıĢabilen bölmeden çıkarma araçlarından
birisidir. Genellikle dört tekerlek tahrikli traktörler tarafından çekilen ve hidrolik tahrik
sistemi ile kullanılabilen bu römorklar, sahip oldukları yükleme vinci sayesinde verimli ve
güvenli bir Ģekilde bölmeden çıkarma çalıĢmalarında kullanılabilmektedirler.
Tahrikli traktör römorkları tasarım Ģekilleri ve kullanıldıkları arazi koĢullarına göre bir defada
12 tona kadar yük taĢıyabilmekte ve yurt dıĢı satıĢ fiyatları ise £9200 - £17000 arasında
değiĢmektedir.
Ülkemiz yasal mevzuatında römorkler “motorlu araçla çekilen insan veya yük taĢımak için
imal edilmiĢ motorsuz taĢıttır” Ģeklinde tanımlanmıĢtır. Tahrikli römorkların ülkemiz
ormancılığında kullanımı için yasal düzenlemeye ihtiyaç vardır.
Tahrikli römorkların yurt içinde üretim koĢulları araĢtırılmalı ve kullanımları teĢvik
edilmelidir.
Anahtar Kelimeler: Tahrikli Traktör Römorkları, Bölmeden Çıkarma, Yüksek Eğimli Arazi
36
TARĠHSEL SÜREÇTE ULAġIM VE TRANSPORT OLANAKLARI ĠLE
ORMANCILIK POLĠTĠKASI ETKĠLEġĠMLERĠ
1Cantürk GÜMÜġ
1KTÜ Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Trabzon
Özet
Toplumun orman ve orman ürünlerine olan ihtiyacının sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde
karĢılanması amacıyla yürütülen etkinliklere “ormancılık” denilmektedir. Ormancılık politikası
ise toplum ile orman kaynakları arasında denge kurmak için ülke düzeyinde ormancılığın uzun
zaman dönemleri dikkate alınarak planlanması amacıyla siyasi otoritenin izlediği yoldur.
Osmanlı döneminden itibaren ülkemizde izlenen ormancılık politikaları üzerinde ulaĢım sistem
ve olanaklarının önemli bir yeri olduğu değerlendirilmektedir. Bu bildiride tarihsel süreç
içerisinde ormancılık etkinlikleri ile ulaĢım ve transport olanaklarının ormancılık politikaları,
ormancılık politikalarının da ulaĢım ve transport olanakları üzerine etkileri bazı örnekler
verilmek suretiyle ele alınmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Ormancılık Politikası, UlaĢım ve Transport, Tarihsel Süreç
37
ÜRETĠMĠ YAPILAN ORMAN ALANLARINDA (KASTAMONU- ÇANKIRI- SĠNOP)
BÖCEK ZARARLILARI VE MANTARLARA TARĠHĠ BĠR BAKIġ
( 1930 LU YILLAR)
Fatih GÜREL ¹, Mustafa GEZĠCĠ ²
1TKDK Kastamonu Ġl Koordinatörlüğü, [email protected], Kastamonu, TÜRKĠYE
2Milli Eğitim Müdürlüğü. Kastamonu, TÜRKĠYE
Özet
Türkiye ormanlarında, 1937 T.C. Yüksek Ziraat enstitüsü çalıĢmalarından Y.Z.E. Orman
Fakültesi, Orman Koruması ve HaĢarati Direktörü Prof. Dr. Ing. Erwin Schmitshek‟ e göre
Kastamonu ve civarı Orman haĢarati tespitleri ile son yıllardaki veriler karĢılaĢtırılacaktır.
1-Acarina. Milben (Eriophyes avellanae)
2-Orthoptera. Doğru kanadlılar (Gryllotalpa vulgaris Latr., Buprestis sp., Elater
sanguineus Lin., Elater elangatulus Schhönh., Thanasimus (Clerus) formicarius Lin.,
Hylecoetus dermestoides Lin., Calopus serraticomis Lin., Harpium inquisitor Lin., Rhagium
bifasciatum Fbr., Cerambyx cerdo Lin., Cerambyx Scopolii Füssl., Monochamus sp.,
Morimus asper Sulz., Dorcadion arenarium Scopoli., Acanthocinus aedilis Lin., Saperda
populnea Lin., Polydrosus (Eudipnus) mollis Ström., Pissodes piceae III., Pissodes notatus
Fabr., Orchestes fagi L., Myelophilus piniperda L., Myelophilus minör Htg., Hylurgops
palliatus Gyll., Xyloterus lineatus Pliv., Pityophthorus micrographus L., Ips sezdentatus
Boerner., Ips acuminatus Gyll, Ips curvidens Germ, Ips Vorontzowi Jakobs., Ips erosus
Wollast,)
3-Lepidoptera (Lymantria monacha L., Thaumetopoea pityocampa Schiff.)
4-Hymenoptera (Tenthredo (Strongylogaster) cingulaía F., Paururus sp., Cynips gallae
tinctoria Htg., Megastigmus piceae Seitner., Xylocopa sp.,
5-Diptera (Hypoderma)
6-Homoptera (Philaenus spumarius L., )
7-Parazit nebatlar ve mantarlar (Viscum albüm L., Lophodermium nervisequium.,
Peridermium pini Willd. f. acicola., Peridermium pini Willd. f. corticola., Gymnosporangium
Sabinae Wint., Trametes pini Fr., Agaricus melleus Vahi.)
Sonuç olarak söz konusu çalıĢmada Kastamonu ve civarında Orman alanlarında uzun yıllar
içerisinde meydana gelen Orman zararlılarının değiĢimi ve etkileri kaynaklar ve belgeler
dikkate alınarak değerlendirilecektir.
Anahtar Kelimeler: Kastamonu Orman Zararlıları, Zararlı Böcekler
38
ÜRETĠM ÇALIġMALARININ TOPRAK KALĠTESĠ VE EKOSĠSTEM SAĞLIĞINA
OLASI ETKĠLERĠ
*
Uğur KEZĠK1, Lokman ALTUN
1
1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü
Toprak Ġlmi ve Ekoloji A.B.D. Trabzon *Sorumlu Yazar:[email protected]
Özet
Karasal ekosistemlerin en önemli bileĢenini, farklı biyom ve envai çeĢit yaĢam alanına ev
sahipliği yapan toprak parametresi oluĢturmaktadır. Ormanlara yaĢam alanı sağlayan ve aynı
zamanda orman ekosistemini oluĢturan faktörlerin baĢında edafik faktörler gelmektedir.
Edafik faktörlere dâhil olan toprağın değiĢkenlerini araĢtırırken çevresel faktörlerden kalite
durumunun ve buna bağlı olarak ekosistem sağlığının da nasıl etkilendiğinin araĢtırılması
önemlidir. Bu da orman ekosistemlerinin yapı ve bileĢenlerini daha iyi anlamak ve analiz
etmek için gereklidir.
Orman ekosistemleri günümüz ormancılık anlayıĢı ile ekolojik, ekonomik ve sosyal
fonksiyonlara sahip açık sistemler bilinmektedir. Ormanlarda üretim için birçok yöntem
kullanılmakla birlikte en çok çevresel zararı yapan zeminde sürütme olarak karĢımıza
çıkmaktadır. Öncelikle ormanda üretim teknikleri, toprağın fiziksel kalite göstergelerini
etkilemektedir. Toprağın fiziksel kalitesinin etkilenmesi ile beraber biyolojik ve kimyasal
kalite özellikleri de önemli derecede etkilenecektir. Bunun sonucunda da toprağın karbon
bağlama potansiyeli ve ortamdaki bireylerin fizyolojik aktiviteleri etkilenmekte, net birincil
üretim ve dolayısıyla da atmosferik CO2 bağlama potansiyeli azalmaktadır. Karasal
ekosistemin önemli bir parçasını oluĢturan orman alanlarının da iklim değiĢikliği ve küresel
ısınmadaki rolü, toprak kalitesinin dolayısıyla da yetiĢme ortamının olumsuz yönde değiĢmesi
ile birlikte olumsuz etkilenecektir.
Bu çalıĢmada, üretim çalıĢmalarının toprak kalite ve ekosistem sağlığını nasıl etkilediği
üzerinde durulmuĢtur. Farklı ekolojik bölgelerde üretim çalıĢmaları literatürle birlikte
değerlendirilerek toprağın kalitesine ve ekosistem sağlığına olası etkileri ortaya konulmuĢtur.
Bu araĢtırma orman ekosistemlerindeki üretim iĢlerinde daha da hassas davranılması
konusunda ilgi gruplarına yol gösterici olabilir.
Anahtar Kelimeler: Toprak Kalitesi, Ekosistem Sağlığı, Üretim ÇalıĢmaları, Orman
Ekosistemi
39
ORMANLARDAKĠ ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN SU KALĠTESĠ VE SUCUL
EKOSĠSTEME OLASI ETKĠLERĠ
*Necla KORALAY
1, Uğur KEZĠK
1, Ömer KARA
1
1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Trabzon
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Bir yağıĢ havzasında ana deredeki suyun özellikleri ve kalitesi, içinde bulunduğu karasal
ekosistemin ekolojik özelliklerinden doğrudan etkilendiği gibi etkileĢim içinde olduğu o bölge
ormanlarının tür bileĢiminden ve yapısal değiĢiminden de dolaylı olarak etkilenebilmektedir.
Bu yapısal değiĢimin baĢında ise silvikültürel müdahaleler ve üretim faaliyetleri gelmektedir.
Günümüzde, ekonomik, ekolojik ve sosyal fonksiyonlara sahip ormanlarımız ekosistem
tabanlı planlarla sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde yönetilmektedir. Ancak, orman
ekosistemlerine yapılan her bir müdahale o meĢçerenin yapısını değiĢtirdiği gibi bunun
çevresel bir etkisi de olacaktır. ĠĢte bu bağlamda bir havzada ana deredeki suyun kalitesi,
ormancılık aktivitelerinden özellikle de üretim faaliyetlerinden dolaylı bir Ģekilde etkilenirken
bundan sucul habitat da önemli derecede etkilenecektir. Bu etkinin dolaylı olması ve doğanın
karmaĢık iliĢkilerini bünyesinde barındıran karasal ve sucul ekosistemler arasındaki çok yönlü
etkileĢimlerin varlığı sebebiyle, günümüzde bu konu net olarak ortaya henüz konulmuĢ
değildir. Bununla ilgili küresel ölçekte uzun soluklu çalıĢmalar son yıllarda yaygınlaĢmaya
baĢlamıĢtır ki bu da içinde bulunduğumuz yüzyılda önemi giderek artan su kaynaklarının
kalitesi ve özelliklerinin çevresel etkilerle nasıl değiĢtiğini anlamada çevre ve doğa
bilimcilerine yol gösterici olabilecektir.
Ormancılık faaliyetleri havza bazında değerlendirildiğinde, özellikle de su kenarındaki
(riperian zon) üretim ve aralama çalıĢmalarından sonra ana deredeki akıĢ rejimi değiĢmekte
suyun sıcaklığı yükselmekte ve alg popülasyonu artmaktadır. Bunun yanı sıra havzadaki
orman vejetasyonunun azalmasından dolayı ana dereye taĢınan sediment ve organik madde
miktarında artıĢ olmaktadır. Bu durum suyun kalitesini düĢürmekte, omurgasızları, balıkları
ve diğer sucul organizmalar olumsuz etkilemektedir.
Bu çalıĢmada üretim faaliyetlerinin su kaynaklarının kalitesi ve sucul ekosistem üzerinde
dolaylı olarak nasıl bir etki oluĢturduğu olgusu, yapılan ilgili çalıĢmalarla desteklenmiĢ ve
birlikte değerlendirilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Havza Yönetimi, Sucul ve Karasal Ekosistemler, Ormancılık
Faaliyetleri, Odun Üretimi
40
ÇIĞ KONTROL ÇALIġMALARINDA “LĠDAR” KULLANIM ĠMKÂNLARI
Tayfun KURT1
1Ġstanbul üniversitesi Orman Fakültesi Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı,
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Çığ kontrol odaklı büro çalıĢmalarında gerçekleĢtirilen CBS tabanlı topografik analizler;
genellikle çığ havzasının yüz ölçümü; eğimi, yükseltisi, bakısı ve çığ risk senaryolarının
simülasyonları (modellemeler) gibi parametreleri kapsamaktadır. Bu çalıĢmaların
gerçekleĢtirilmesinde kullanılan verilerin (sayısal arazi modeli vb.); yüksek çözünürlükte
olması sonuçların güvenirliğini arttırmaktadır. Örneğin yapılan araĢtırmalara göre çığların 28o
-55o eğimli çığ baĢlama bölgelerinden baĢladığı görülmektedir. Çığ baĢlama bölgelerinin
doğru bir Ģekilde tespit edilip, uygun önlemlerin planlanması ile çığ riskinin en aza indirilmesi
beklenmektedir. Bu amaçla büro çalıĢmalarında yapılacak topografik analizlerin (eğim
analizi, çığ simülasyonu vb.) lidar verisi ile yapılması durumunda, doğruluk oranı yüksek
sonuçların elde dileceği düĢünülmektedir. Bu çalıĢmada Avusturtya Tirol eyaleti, Innsbruck
Acheense‟de bulunan bir turistik otel ve kara yolunun çığlara karĢı güvenliğini sağlamak için
lidar verileri kullanılarak gerçekleĢtirilen çığ kontrol çalıĢması anlatılmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Çığ kontrol, CBS, LĠDAR
41
TRAKTÖR ĠLE SÜRÜTME ÇALIġMALARINDA TOPRAĞIN NEM ĠÇERĠĞĠNĠN
TOPRAK SIKIġIKLIĞI ÜZERĠNE ETKĠSĠ
Kenan MELEMEZ1, Ġlyas BOLAT
1, Davut ÖZER
1
*Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 74100, Bartın
Özet
Bu çalıĢmada, orman içerisinde gerçekleĢtirilen üretim çalıĢmaları sırasında traktör ile
sürütme çalıĢmalarında toprağın nem içeriğinin toprak sıkıĢıklığı üzerine etkileri ile diğer bazı
bazı toprak özellikleri incelenmiĢtir. Bu kapsamda, Bartın yöresinde traktör ile sürütme
çalıĢmalarının yapıldığı bir bölmede, sürütme yolu, traktör yolu, kesim yapılan arazi ve
kontrol alanlarında toprak örneği alınmıĢtır. Ayrıca, toprak sıkıĢıklığının belirlenebilmesi
amacıyla penetrometre aleti ile 0–5 cm ve 5-10 cm derinliklerde toprak sıkıĢıklığı
ölçülmüĢtür. Nem içeriğinin %20-30, sonra %30-40 ve en son %40-50 arasında değiĢiklik
gösterdiği farklı günlerde toprak sıkıĢıklık ölçümleri yapılmıĢtır. Bouyoucos hidrometre
yöntemi ile tekstür analizi yapılmıĢ ve toprak türü ağır kil olarak belirlenmiĢtir. ÇalıĢmada
elde edilen veriler yardımıyla 0–5 cm ve 5–10 cm derinliklerde nem içeriğine göre sıkıĢıklık
değerleri arasında istatistiki bir fark olup olmadığı sürütme yolu, traktör yolu, kesim yapılan
arazi ve kontrol alanları için Varyans Analizi ile ayrı ayrı belirlenmiĢtir. Toprak sıkıĢıklığının
toprağın nem içeriğinin artması ile azaldığı, en yüksek sıkıĢıklık değerlerinin sürütme yolu ve
sonra kesim yapılan alanlarda olduğu belirlenmiĢtir. Elde edilen veriler önceki çalıĢmalar göz
önünde bulundurularak karĢılaĢtırmalı olarak değerlendirilmiĢ, ormancılık faaliyetinin
sürütme çalıĢmalarında traktör kullanımının orman toprağı üzerine etkileri ile ilgili öneriler
sunulmuĢtur.
Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta Üretim, Traktör, Sürütme, Toprak SıkıĢıklığı
42
BÖLMEDEN ÇIKARMADA TARIM TRAKTÖRLERĠNĠN KULLANIMINA
YÖNELĠK EKĠPMANLARIN SANAL GERÇEKLĠK ĠLE TASARIMI
Kenan MELEMEZ1, Giuseppe DI GIRONIMO
2, Gianpiero ESPOSITO
2, Antonio
LANZOTTI2
1Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 74100, Bartın
2Department of Industrial Engineering, University of Naples Federico II, Naples, Italy
Özet
Bu çalıĢmanın amacı, Türkiye ormancılığında bölmeden çıkarma çalıĢmalarında satın alma
maliyeti yüksek orijinal orman traktörleri yerine tarım traktörlerinin etkin bir Ģekilde
kullanımına yönelik traktör ekipmanlarının sanal gerçeklik ile tasarımıdır. Konu ile ilgili
uzman görüĢleri, çalıĢan iĢçilerin istekleri ve bilimsel ilkeler göz önünde bulundurularak
mevcut olarak kullanılan ekipmanların belirlenen eksiklikleri mühendislik tasarım yöntemleri
uygulanarak bilgisayar ortamında modellenen tasarımlar değerlendirilmiĢtir. Bu amaçla
öncelikle, bilgisayar ortamında endüstriyel ürün tasarımı hakkında temel bilgiler sunulmuĢtur.
Orman içerisinde kablo çekimi ile tomrukların bir araya toplanmasını sağlayacak bir traktör
sürütme vinci ve belirli yerlerde toplanan tomrukların taĢınmasını sağlayacak bir römork
tasarımı hakkında bilgiler verilmiĢtir. Traktör ve ekipmanlarının devrilmeden çalıĢabilecek ve
belirli boyutlardaki tomrukların taĢınmasını sağlayacak özellikte yapılan tasarımlar
açıklanmıĢtır. Sonuç olarak, bölmeden çıkarma çalıĢmalarının ormana, ürünlerine ve toprağa
hasar vermeden, ergonomik, ekonomik ve verimli bir Ģekilde gerçekleĢtirilebildiği, Türkiye
ormancılığına uygun traktöre monteli sürütme ve taĢıma ekipmanları tasarım modelleri ile
ilgili öneriler sunulmuĢtur.
Anahtar Kelimeler: Ormancılık, Römork, Üretim, Tasarım, Traktör, Vinç
43
HASSAS ORMANCILIK ANLAYIġI ÇERÇEVESĠNDE ÜRETĠM
ÇALIġMALARININ DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
Kayhan MENEMENCĠOĞLU1,
*Ender BUĞDAY
1, Mesut HASDEMĠR
2
1Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi, Çankırı
2Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, Ġstanbul
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Ülkemizde ormancılık üretim çalıĢmaları çeĢitli yöntemlerle üretilen odun hammaddesinin
bulunduğu yerden en yakın orman yoluna (primer transport), sonrasında da ana depo ya da
iĢlem göreceği fabrikalara (sekonder transport) taĢınması Ģeklinde yürütülmektedir. Bu
süreçte, özellikle primer transport aĢamasında bölmeden çıkarma yöntemi, topoğrafya, iklim
gibi biyotik ve abiyotik faktörlere bağlı olarak meĢcerede kalan ağaçlarda ve gençlikte
kırılma, yaralanma; odun hammaddesinde kalite ve kantite kayıpları ile orman toprağında
sıkıĢma ve üst toprakta bozulma gibi çeĢitli çevresel zararlar meydana gelebilmektedir. Bu
zararların en az seviyeye indirilebilmesi için üretim çalıĢmalarının belirli bir plana uygun
olarak gerçekleĢtirilmesi gerekmektedir. Planın uygulanması ve baĢarıya ulaĢması, daha
sağlıklı ve doğru bilginin varlığıyla mümkündür. Bu açıdan değerlendirildiğinde “Hassas
Ormancılık” anlayıĢı, teknolojik imkanlarla elde edilen bilgilerin belirlenen hedeflere
ulaĢılmasında etkin kullanımı prensibine dayanmaktadır. Bu amaçla Coğrafi Bilgi
Sistemleri‟nin (CBS) kullanımı ile üretim sürecinin her aĢamasında daha isabetli karar
alınması ve uygulanmasına öncülük edilmektedir. Modern ve teknolojik araç ve gereçlerle
desteklenerek daha sağlıklı ve detaylı bilgilerin elde edilmesi, bu bilgilerin çeĢitli araçlarla
iĢlenerek daha isabetli karar verilmesi büyük önem arz etmektedir. Bu çalıĢmada hassas
ormancılık anlayıĢı tanımlanarak mevcut kullanılabilir teknolojik araç ve gereçler hakkında
güncel bilgi verilerek farkındalık oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Ormancılık ÇalıĢmaları, Çevresel Zarar, Primer Transport, Hassas
Ormancılık
44
ODUN HAMMADDESĠNĠN ZEMĠN ÜZERĠNDE SÜRÜTÜLMESĠNDE BAġLIK
KULLANIMI
Kayhan MENEMENCĠOĞLU1,
*Ender BUĞDAY
1, Metin TUNAY
2
1Çankırı Karatekin Üniversitesi Orman Fakültesi, Çankırı
2Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi, Bartın *Sorumlu Yazar:[email protected]
Özet
Türkiye‟de her yıl yaklaĢık 22 milyon ha‟lık alanda 10 milyon m3 civarında odun
hammaddesi üretimi gerçekleĢmektedir. Bu üretim operasyonlarında bölmeden çıkarma
çalıĢmalarının belirli bölümlerinde çoğunlukla zemin üzerinde sürütmeye baĢvurulmaktadır.
Bu üretim faaliyetleri esnasında arazinin topoğrafik özelliklerine ve üretim yöntemlerine bağlı
olarak çeĢitli çevresel zararlar meydana gelmektedir. Bu zararların minimize edilmesi ve
üretilen odunun zarar görmeden, hızlı bir Ģekilde bölmeden çıkarılması büyük önem
taĢımaktadır. Bu zararların önüne geçebilmenin yollarından biri de sürütme sırasında
sürtünmeyi azaltan, plastik esaslı baĢlık kullanılmasıdır. BaĢlık sayesinde sürütülen odun
toprak yüzeyine daha az zarar vermekte ve önüne çıkan tümsekleri kolaylıkla aĢarak
ilerleyebilmektedir. Hem çevresel hem de iĢ verimliliği açısından olumlu faydaları göz
önünde bulundurulduğunda bu tip uygulamaya yardımcı ekipmanların kullanımının
yaygınlaĢması hassas ormancılık anlayıĢı çerçevesinde büyük önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler: Odun Hammaddesi, Sürütme, Plastik BaĢlık
45
ORMAN YANGINLARI ĠLE MÜCADELEDE KORUYUCU VE ÖNLEYĠCĠ
TEDBĠRLERE ĠLĠġKĠN HARCAMALARIN ANALĠZĠ
*Taner OKAN
1, Mustafa AKGÜL
1
1 Ġ.Ü. Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 34473 Bahçeköy/Ġstanbul,
*Sorumlu Yazar: e-mail:[email protected]
Özet
Akdeniz iklim kuĢağında yer alan Türkiye‟de orman ekosistemini tehdit eden unsurların
baĢında orman yangınları gelmektedir. 1937-2013 yılları arasında yıllık ortalama yangın
sayısı 1.257 adet olarak gerçekleĢirken, 2004-2013 arasında ise yıllık ortalama 2.230 adet
orman yangını çıktığı görülmektedir. Bu durum karĢısında orman yangınları ile mücadele
masrafları da artmaktadır. Orman yangınlarıyla mücadelede söz konusu harcamalar; koruyucu
ve önleyici tedbirler için yapılan harcamalar, yangını söndürmek için yapılan harcamalar ve
yangın sonrası zararın maliyeti Ģeklinde sıralanmaktadır. Orman yangınları ile mücadelede
koruyucu önlemler olarak eğitim, yasal düzenlemeler ve orman halk iliĢkilerinin
düzenlenmesine yönelik faaliyetler söz konusudur. Önleyici tedbirler ise; silvikültürel
önlemler, yangın emniyet Ģeridi tesis ve bakımı, yangın gözetimi, haberleĢme, yangın
söndürme ekiplerinin oluĢturulması ve ulaĢım olarak gruplandırmaktadır. Türkiye‟de orman
yangınlarına iliĢkin tartıĢmalarda genellikle söndürme sırasındaki harcamalar ile yangın
sonrası ortaya çıkan zararlara değinilmekte, yangının çıkmasını önlemek üzere kurulan
organizasyon ve bunlara iliĢkin maliyetlere ise çok fazla yer verilmemektedir.
Bu kapsamda bildirinin amacı; Türkiye‟de orman yangınlarıyla mücadelede koruyucu ve
önleyici tedbirler kapsamında yapılan harcama kalemlerini tanıtmak, bu harcamaların
ekonomik boyutunu ortaya koymak ve orman yangınlarıyla savaĢımda gerçekleĢtirilen
harcamaların hangi bütçe tipleri itibariyle karĢılandığını belirlemektir.
Anahtar Kelimeler: Orman Yangını, Yangın Harcamaları, Koruyucu Tedbirler, Önleyici
Tedbirler.
46
ORMANCILIK ÜRETĠM ÇALIġMALARININ ORMAN HASTALIKLARI
ÜZERĠNDEKĠ ETKĠLERĠ
*Funda OSKAY
1, Figen ÇAKIR
1, Asko LEHTĠJÄRVĠ
2
1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Orman Fakültesi,18100, Çankırı, Türkiye
2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200, Osmangazi, Bursa, Türkiye
*Sorumlu yazar: [email protected]
Özet
Bitki patojenleri, orman ekosistemlerinin bütünleyici bileĢenleridir ve bu ekosistemlerin
çeĢitlilik ve diğer özelliklerini etkileyen, sağlıklı doğal ormanların ayrılmaz bir parçasıdırlar.
Bununla birlikte, insan aktiviteleri, orman dinamiklerinin bozulmasına sebep olarak, doğrudan
ya da dolaylı yollarla patojen populasyonlarının artıĢına yol açarak hastalıkların ortaya
çıkmasına sebep olurlar.
Ormanlarda hastalıkların ortaya çıkıĢ ve yayılıĢları; patojen, konukçu ve çevre koĢullarını
etkileyen çok sayıda faktörün etkisindedir. Bu bağlamda silvikültürel uygulamalar ve
ormancılık faaliyetleri, hem çevre koĢullarını, hem de konukçu özelliklerini ve patojenleri
doğrudan ve/veya dolaylı yollardan etkileyerek hastalıklar üzerinde önemli etkilerde
bulunurlar.
Ormanlardan aĢırı faydalanma ve meĢcerelerin karıĢım, sıklık ya da yaĢ gibi özelliklerinin
değiĢtirilmesi, hastalıkların ortaya çıkıĢı, Ģiddeti ve yayılıĢı üzerinde etkili olan faaliyetlerdir.
Diğer taraftan ağaçlandırmalarda, egzotik türlerin ya da yetiĢme ortamına uygun olmayan
türlerin kullanımı, bu alanlarda daha önce görülmeyen hastalık problemleri ile karĢı karĢıya
kalınmasının önemli nedenleri arasındadır. Yol yapımı ya da üretim faaliyetleri sırasında
ağaçların mekanik olarak yaralanmasına yol açan faaliyetler, odun çürüklükleri ve kansere
neden olan patojenler gibi ağaçlara giriĢinde mutlak yaralara gereksinim duyan birçok hastalık
etmeninin yayılıĢını önemli derecede etkilemektedir.
Bu çalıĢma da, silvikültürel uygulamalar ve ormancılık faaliyetlerinin orman hastalıkları
üzerindeki etkileri açıklanmıĢ, ülkemizde geçmiĢten günümüze orman hastalıkları üzerinde
ormancılık faaliyetleri ve silvikültürel uygulamaların olası etkileri tartıĢılmıĢtır. Bununla
birlikte, küresel ısınma ve küreselleĢme süreçlerinde ülkemiz ormanlarının orman
hastalıklarından daha az etkilenmesi adına dikkat edilmesi gereken hususlar ele alınmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Orman Hastalıkları, Kök Ve Alt Gövde Çürüklükleri, Orman Bakımı,
Yabancı Türler
47
ADRASAN ORMAN YANGINI SONRASI ÜRETĠM ÇALIġMALARININ
ĠNCELENMESĠ
Tolga ÖZTÜRK1
1Ġ.Ü.Orman Fakültesi Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı, Bahçeköy, Ġstanbul
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Orman yangınları diğer birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de büyük bir sorun olarak
karĢımıza çıkmaktadır. Yıllarca emek verilerek yetiĢtirilen ormanlık alanlar birkaç saat veya
birkaç gün içerisinde yanarak kül olabilmektedir. Özellikle son yıllarda Orman Genel
Müdürlüğü‟nün olumlu çalıĢmaları ve yangın konusunda uzman kadrosu nedeniyle orman
yangınlarında büyük baĢarılar elde edilmektedir. Orman yangınlarının bir çok çıkıĢ nedeni
olması yanında insan etkisiyle olan yangınlar çok daha fazla yer tutmakta ve ormanlık
alanlarımıza büyük zararlar vermektedir. Orman yangınlarından sonra yanan alan içerisindeki
tüm orman ürünleri alan dıĢına çıkarılmakta ve yanan alanlar bir yıl içerisinde ağaçlandırma
yapılmaktadır. Yanan alan içerisinden orman ürünlerini hazırlamak ve bölmeden çıkarmak
oldukça zor ve zahmetli bir üretim çalıĢmasıdır.
Bu çalıĢma, Antalya Orman Bölge Müdürlüğü, Kumluca Orman ĠĢletme Müdürlüğü Adrasan
Orman ĠĢletme ġefliği sınırları içerisinde kalan ve 28.06.2014 tarihinde çıkan orman yangını
sonucunda yaklaĢık 140 ha orman alanı yanmıĢ olan Adrasan bölgesinde yapılmıĢtır. Adrasan
bölgesi tamamen turistik bir alan olup, alan içerisinde kızılçam meĢçereleri bulunmaktadır.
Yanan alanda arazi eğimi %20-70 arasında değiĢmekle birlikte, özellikle yangının çok hasar
verdiği kısım dik yamaçlardır. Yangın alanı içerisinde orman yolu sadece deniz kenarında ve
yanan alanın alt kısmında bulunmaktadır.
Yangın sahasında ağaçların bir kısmı tamamen yanmıĢ bir kısmının sadece gövdesinde hasar
meydana gelmiĢ ve bir kısmında da tepe kısmında alevlerden dolayı renk değiĢikliği olmuĢtur.
Yangın sonrasında, yanık saha üretime açılmıĢ ve kesim ekipleri oluĢturulmuĢtur. Alanda
üretilen ürünler lif-yonga odunu, tomruk ve yakacak odun Ģeklindedir. Yanık saha içerisinde
belirli yerlere sürütme Ģeritleri açılmıĢ ve bu Ģeritler üzerinde odun ürünleri traktörler
yardımıyla sürütülmüĢ ve taĢınmıĢtır.
Bu çalıĢmada, Adrasan yangını sonrasında üretim amaçlı yapılan çalıĢmalar yerinde
incelenmiĢ, yangın sonrası üretim çalıĢmalarında uygulanan sürütme yol ve Ģeritlerinin
planlanması, üretim çalıĢmalarında traktörlerin kullanımı ve verimlilikleri gibi konular
incelenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Adrasan, Orman Yangını, Sürütme ġeriti, Traktör, Lif-Yonga
48
BARTIN-KUMLUCA YÖRESĠ SARIÇAM (Pinus sylvestris L.)+KAYIN (Fagus
orientalis Lipsky.)+GÖKNAR (Abies nordmanniana subsp. bornmülleriana Mattf.)
KARIġIK MEġCERELERĠNDE YAPILAN ARALAMA BAKIMI
ÇALIġMALARINDA ORTAYA ÇIKAN ZARARLARIN TESBĠTĠ VE
ALINABĠLECEK SĠLVĠKÜLTÜREL ÖNLEMLER
Halil BarıĢ ÖZEL1
1Bartın Üniversitesi, Orman Fakültesi, Silvikültür Anabilim Dalı, Ağdacı Kampüsü, 74100/BARTIN
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Orman bakımı teknikleri, ormanların sağlık durumunun iyileĢtirilmesi ve ağaçların gövde
kalitelerinin artırılması açısından büyük önem taĢımaktadır. Bu amaçla ormanın geliĢim
çağları dikkate alınarak uygun bakım tedbirlerinin zamanında ve tekniğine uygun olarak
gerçekleĢtirilmesi gerekmektedir. Bu durum karıĢık meĢcerelerde daha da büyük önem
kazanmaktadır. Bu amaçla Bartın-Kumluca yöresi Kumluk makası mevkisinde bulunan ve
sınırlı bir alanı kaplayan sarıçam+kayın+göknar karıĢık ormanında 2013 yılında mutedil
yüksek aralama Ģeklinde gerçekleĢtirilen orman bakımı çalıĢmaları sırasında ve sonrasında
yaĢanan devrilme ve bölmeden çıkarma zararları incelenmiĢtir. Sahada yapılan ölçüm, sayım
ve gözlemler sonucunda elde edilen verilere uygulanan varyans analizi ve Duncan testi
sonucunda P>0.05 güven düzeyinde en fazla gövde yaralanması, gövde kırılması ve mekanik
ezilme zararının %57.8 ile kayın bireylerinde, en az zararın ise %13.7 ile göknar bireylerinde
meydana geldiği belirlenmiĢtir. Diğer taraftan söz konusu bakım çalıĢmaları
gerçekleĢtirildikten sonra ortaya çıkan emvalin bölmeden çıkarılmasında insan gücü ve traktör
ile kablolu çekim yöntemi uygulanmıĢtır. Uygulanan varyans analizi ve Duncan testi
sonucuna göre inceleme materyalini oluĢturan bu karıĢık meĢcerede bölmeden çıkarma
yöntemleri içinde özellikle sürütme zararı yönünden %63.8 ile insan gücü ile yapılan
bölmeden çıkarmanın birinci grupta yer aldığı, %63.2 ile traktör yardımıyla bölmeden
çıkarmanın ikinci grupta yer aldığı ortaya çıkmıĢtır. Bu sonuçlara göre karıĢık meĢcerelerde
aralama çalıĢmaları yapılırken çıkarılacak ağaçların kesim ve bölmeden çıkarma sırasında en
az zarar meydana getirecek bireylerden seçilmesi ve kesim sırasında mümkün olduğunca
modern teknikler ile meĢcere boĢluklarına ağaçların devrilmesi uygun olacaktır.
Anahtar Kelimeler: KarıĢık MeĢcere, Aralama, Bölmeden Çıkarma, Kesim Ve Sürütme
Zararı
49
ORMAN YOLLARI ÜST YAPI ÇALIġMALARINDA BENKELMAN BEAM
APARATININ KULLANIMI
*Tolga ÖZTÜRK
1, Hakan TOPATAN
1
1Ġ.Ü.Orman Fakültesi Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı, Bahçeköy, Ġstanbul
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Orman yollarının yapım çalıĢmalarından sonra belirli periyodlarda bakım ve onarım
çalıĢmalarının yapılması gerekmektedir. Üretim çalıĢmaları sırasında orman yollarında taĢıma
yapan ağır kamyonlar nedeniyle ve doğa olayları sonucunda yol üst tabakası büyük zarar
görmektedir. Üretim çalıĢmaları bitirilip üretim alanından ayrıldıktan ve kıĢ sezonu bittikten
sonra yeni üretim sezonundan önce mutlaka yolun bakımı yapılmalıdır. Orman yollarının
bakım çalıĢmaları, kenar hendeklerinin düzeltilmesi ve açılması, yol üst yapısının inĢası veya
yenilenmesi, yol güzergahında yer alan sanat yapılarının bakımlarının yapılması, yol
üzerindeki çukur ve tümseklerin düzeltilmesini içermektedir. Bakım ve onarım çalıĢmalarının
düzenli ve planlı olarak yapılması yolun kullanım ömrünü uzatmaktadır.
Yol yapım ve bakım çalıĢmalarında, yol üst yapısının esneme miktarını bulmak için
Benkelman Beam isimli bir araç kullanılmaktadır. Benkelman Beam ile yol yüzeyinde ağır
tonajlı araçlar geçerken oluĢan esnemeler bir kayıt ölçer ile kayıt edilmekte ve araç ağırlığına,
lastik basıncına göre yol zeminindeki esnemeler ölçülebilmektedir. Yol yüzeyindeki esneme
miktarı büyüdükçe, yol yüzeyinin deformasyon miktarı artmaktadır.
Bu çalıĢma, Kırklareli Orman ĠĢletme Müdürlüğü‟ne bağlı Orman ĠĢletme ġeflikleri
içerisindeki farklı orman yollarında yapılmıĢtır. Üst yapı çalıĢması için yıllık program
içerisine alınan orman yollarında üst yapı çalıĢmalarından önce Benkelman Beam aparatı ile
ölçümler yapılmıĢ ve yollardaki esneme miktarları bulunmuĢtur. Ġncelenen orman yollarının
üst yapı ihtiyacının olup olmadığı araĢtırılmıĢ ve öneriler getirilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Orman Yolu, Benkelman Beam, Üst Yapı, Bakım-Onarım
50
BÖLMEDEN ÇIKARMA ĠġLEMLERĠNĠN ORMAN TOPRAĞININ SIKIġMASI
ÜZERĠNE ETKĠSĠ: KASTAMONU ĠLĠ DADAY ÜRETĠM ORMANI ÖRNEĞĠ
*Gamze SAVACI
1, Temel SARIYILDIZ
1
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü,
Toprak Ġlmi ve Ekoloji A.B.D.
[email protected], [email protected] *Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Türkiye ormanlarının yaklaĢık %6‟sını oluĢturan Kastamonu ormanlarında, üretim iĢlemleri
sırasında tomrukları bölmeden çıkarmak için genellikle insan ve hayvan gücü kısmen de
makinelerden yararlanılmaktadır. Özellikle üretim faaliyetleri sırasında yapılan orman
yüzeyinde tomrukların sürütme iĢlemleri ve çok ağır yüke sahip araçların kullanılması orman
yüzey topraklarında çeĢitli Ģekil ve düzeylerde zararların meydana gelmesine neden
olmaktadır. Meydana gelen bu zararların baĢında “orman yüzey topraklarının sıkıĢması” yer
almaktadır. Toprak sıkıĢması, toprakların hacim ağırlığını, sertliğini, gözenek hacmini,
havalanmasını ve geçirgenliğini etkileyen en önemli faktörler arasında yer almaktadır.
SıkıĢmanın olduğu topraklarda yetiĢen ağaçların köklerinin ilerlemesi ve büyümesi
yavaĢlamakta, kötü havalanma ve drenaj yüzünden köklerin ihtiyaç duyduğu hava, su ve besin
elementlerinin sağlanması engellenebilmekte, bunun sonucunda da fidan ve ağaç geliĢimi
önemli derecede yavaĢlamaktadır. Burada sunulan çalıĢmamızda, FSC Sertifikasına sahip
Kastamonu Ġli Daday ĠĢletme Müdürlüğü sınırları içinde yer alan ormanlık alanlarda yapılan
üretim faaliyetlerinin, toprak sıkıĢması üzerine olası etkilerinin sayısal olarak ortaya
konulması amaçlanmıĢtır. Bu amaçla, insan gücü, hayvan gücü ve traktörlerle zemin üstünde
yapılan sürütme çalıĢmalarının baĢladığı ve sona erdiği alanların yanında bu iki güzergâh
arasında kalan alanların ve kontrol amaçlı hiçbir faaliyetin olmadığı alanların topraklarının
pH, tekstür, organik madde, nem, hacim ağırlığı, infiltrasyon hızı, boĢluk yüzdesi ve erozyon
oranları belirlenecektir.
Anahtar Kelimeler: Toprak SıkıĢması, Ġnfiltrasyon, Üretim faaliyetleri, Kastamonu
51
ORMAN ASLĠ ÜRÜN ÜRETĠMĠNDE Ġġ SAĞLIĞI VE GÜVENLĠĞĠ
Hasan SERĠN1
1KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi Orman Fakültesi - KahramanmaraĢ
Özet
Ġnsanoğlu, yenilenebilir doğal kaynaklarından olan ormanları, beslenme, barınma, ısınma ve
değiĢik amaçlar için kullanmaktadır. DeğiĢik arazi ve iklim Ģartlarında bulunan ormanlar,
çalıĢanlar için çok farklı çalıĢma ortamı ve zorluklarını barındırmaktadır. Ormanda yapılan
baĢlıca çalıĢmalar; yetiĢtirme, kesme-tomruklama, yükleme- boĢaltma, taĢıma, depolaması ve
satıĢ, olarak sıralayabiliriz. Ormanlardan faydalanma yollarından en önemlisi, asli orman
ürünleri üretimidir. Son yıllarda üretim karar sürecinde ve kesiminde hassas ormancılık
yaklaĢımı kullanılmaktadır.
Ormancılık iĢlerinde kazalar, kesim iĢleri ile yangın mücadelesinde yoğunlaĢmaktadır.
Kazalar sonucu çoğunlukla yaralanmalar, kesik ve kırık Ģeklinde olmaktadır. Her iĢ kolunda
olduğu gibi bu iĢ kolunda da iĢ sağlığı ve güvenliği tedbirleri yeterince alınmamakta veya
denetlenmemektedir. Bu nedenle değiĢik arazi ve iklim Ģartlarında güvensiz bir çalıĢma
ortamında iĢçiler can kaybına kadar varacak kazalar yaĢamaktadırlar.
Bu çalıĢmada, orman asli ürün üretimde en çok yaĢanan iĢ kazaları, iĢ sağlığı ve güvenliği
tedbirleri anlatılmıĢtır. Ayrıca, iĢ ortamı güvenlik Ģartlarının iyileĢtirilmesi için alınacak
önlemler ile iĢçi, iĢveren ve diğer kiĢilerin hak, sorumluluk ve yükümlülükleri belirtilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Orman, Üretim, ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği,
52
TÜRKĠYE’DE FSC (FOREST STEWARDSHĠP COUNCĠL) ORMAN YÖNETĠMĠ
SERTĠFĠKASYON SĠSTEMĠ KAPSAMINDA ORMAN ÜRÜNLERĠ ÜRETĠMĠ
*Ahmet SIVACIOĞLU
1, Korhan ENEZ
1
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü,
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Orman sertifikasyonu, orman iĢletmelerindeki bütün faaliyetlerin bağımsız bir kurum
tarafından, standartla belirlenen ölçüt ve göstergelere göre tetkik sürecidir. Orman
sertifikasyonunda değiĢik sistemler bulunmakta olup, Türkiye‟de 2010 yılında Bolu-Aladağ
(7587 ha) pilot projesi ile baĢlayan sertifikasyon sürecinde FSC (Forest Stewardship Council)
sistemi kullanılmaktadır. Mevcut durumda yaklaĢık 2.2 milyon ha orman alanı bu sisteme
göre sertifikalandırılmıĢtır. Bu sistemde 10 prensip, 56 kriter kapsamında, sertifikasyon
kuruluĢları değiĢik sayıda gösterge içeren, paydaĢ katılımı ile oluĢturulan adapte standartlar
ilgili orman iĢletmelerinin sistemi ile karĢılaĢtırılarak tetkik yapılmaktadır. ILO
sözleĢmelerine uyum, iĢçi eğitimleri, iĢ sağlığı ve güvenliği, kiĢisel koruyucu ekipman
kullanımı, iĢçi barınakları, risk değerlendirmeleri gibi konular üretim iĢçiliğine yönelik olarak
da tetkiklerde irdelenmektedir. Ayrıca, üretimde ormandan optimal faydalanma, çöp yönetimi,
ürüne ve ormana zararı en az düzeye indirecek üretim tekniklerine sahip olma, ürün değerinin
korunmasına yönelik önlemler, üretimde kabul edilebilir hasar oranları, çevreye duyarlı
üretim ve çevresel etki değerlendirmesi, üretimin orman hizmet ve diğer orman kaynakları
üzerindeki etkisini azaltma, üretim çalıĢmalarının izlenmesi, üretim sırasında yüksek koruma
değerli alanların korunmasına yönelik önlemler v.b. sertifikasyon tetkiklerinde incelenen konu
baĢlıklarındandır. Bu çalıĢmada yukarıda belirtilen konu baĢlıkları yönünden Türkiye‟de
yapılan orman ürünleri üretim çalıĢmaları irdelenmektedir.
Anahtar Kelimeler: FSC, Sertifikalandırma, Orman Yönetimi, Üretim
53
YANGIN RĠSK HARĠTALARININ KULLANILABĠLĠRLĠĞĠ: NURDAĞI
PLANLAMA BĠRĠMĠ ÖRNEĞĠ
Fatih SĠVRĠKAYA1, Nuri BOZALĠ
2, E. Çağatay ÇANKAYA
3, Arif OKUMUĢ
4
1 KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100, KahramanmaraĢ ([email protected] )
2 KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100, KahramanmaraĢ ([email protected] )
3 KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100, KahramanmaraĢ ([email protected])
4 KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100, KahramanmaraĢ ([email protected] )
Özet
Son yıllarda küresel ısınma, iklim değiĢikliği ve kuraklık olguları ile birlikte artan hava
sıcaklıkları havanın nemini ve buna bağlı olarak da yanıcı maddenin nemini azaltarak orman
yangınlarını son derece ciddi boyutlara ulaĢtırmaktadır. Her yıl binlerce hektar orman alanı
yanmaktadır. Bu yanan alanlar ekolojik, ekonomik ve sosyokültürel açıdan tahribatlara ve
hatta insan ölümlerine neden olmaktadır. Ġçinde barındırdığı bitki kompozisyonlarının neticesi
olarak, Akdeniz tipi ekosistemler orman yangınlarına son derece hassastırlar. Akdeniz iklim
kuĢağı içinde yer alan ülkemizde özellikle Hatay‟dan baĢlayıp Akdeniz ve Ege sahil
bölgelerinden Ġstanbul‟a kadar uzanan kıyı bandı yangın açısından en riskli bölgeyi
oluĢturmaktadır. Bu nedenle yangın yönetim planlarının hazırlanması ve bu planların
uygulanması, yangın tehlike riskinin haritalanması, çıkan yangınların izlenmesi, yangına
hassas olan alanların belirlenmesi ve önlemler alınması önemli konuların baĢında gelmektedir.
Bu açıdan değerlendirildiğinde yangın risk haritalarının hazırlanması yangın afetini ve
yangının neden olabileceği zararları minimuma indirebilecek temel altlık vazifesi
görmektedir. GeliĢen bilgisayar teknolojileri ile birlikte artan Coğrafi Bilgi Sistemi
(CBS) uygulamaları, yangın risk haritalarının hazırlanmasında yaygın olarak kullanılmakta ve
uygulanabilir sonuçlar vermektedir. Yangına riskli alanların belirlenebilmesi için geçmiĢte
meydana gelen yangınların sıklığının ve konumsal dağılımının da bilinmesi gerekmektedir.
Bu çalıĢmada, orman yangınlarını etkileyen eğim, bakı, ağaç türü, tarım alanlarına olan
uzaklık ve yerleĢim birimlerine olan uzaklık parametreleri kullanılarak KahramanmaraĢ
Orman Bölge Müdürlüğü Nurdağı planlama biriminin yangın risk haritası Coğrafi Bilgi
Sistemi (CBS) ortamında oluĢturulmuĢtur. Yangın sicil fiĢlerinden de yanan alanların
mekânsal dağılımları bölme numarası, meĢcere tipi, yükselti, eğim, bakı ve diğer yardımcı
veriler ile kontrol edilerek belirlenmiĢtir. Daha sonra ArcGIS 10TM
yazılımı içerisinde yer
alan yoğunluk analiz yöntemlerinden Kernel Density yöntemi kullanılarak yangın risk haritası
oluĢturulmuĢ ve bu iki yangın risk haritası birlikte değerlendirilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Yangın Risk Haritalaması, CBS, Kernel Density, KahramanmaraĢ
54
KORUNAN ALANLARDA YOL AĞLARININ GÖRSEL KALĠTE AÇISINDAN
DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
*Dursun ġAKAR
1, Abdurrahim AYDIN
1, Abdullah E. AKAY
2
1Düzce Üniversitesi, Orman Fakültesi, 81620 Düzce
Tel: 0 380 5421137 Faks: 0 380 5421136 E-mail: [email protected] 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Dünyada korunan alanlar üzerine yapılan çalıĢmalar bu alanların ekonomik, ekolojik, kültürel
ve sosyal birçok faydası olduğunu göstermektedir. Türkiye‟de korunan alanlar kapsamında;
estetik, bilim, doğa koruma ve doğal güzellikler açısından özellikli alanlar belirlenmiĢtir.
Korunan alanların planlanması, hizmete açılması ve yönetilmesinde önemli fonksiyonlara
sahip yol ağlarının bu önemli alanlar üzerinde potansiyel etkileri kaçınılmazdır. Son
zamanlarda hassas ormancılık kapsamında gündeme gelen ve tartıĢılan bilimsel konulardan
biri korunan alanlarda yol ağlarının görsel etkileridir. Bu çalıĢmada, korunan alanlarda inĢa
edilecek yol ağlarının planlama, yapım ve kullanım aĢamalarında görsel kalite açısından
nelere dikkat edilmesi gerektiği üzerinde durulmuĢtur. Bu kapsamda, planlama aĢamasında
görsel kalite unsurları dikkate alınarak yol güzergahının belirlenmesi, yol yapım aĢaması
süresince yol inĢaatının korunan alanlarda görsel kalite üzerindeki negatif etkisinin minimuma
indirilmesi ve ayrıca yollar kullanıma açıldıktan sonra yollarda seyahat eden kullanıcıların
maksimum görsel kalite deneyimi yaĢaması gibi konular değerlendirilmiĢtir.
Anahtar kelimeler: Yol Ağları, Korunan Alanlar, Görsel Kalite, Görsel Etki Değerlendirmesi
55
SÜRÜTME ġERĠTLERĠNDE ORMAN TOPRAĞINI ĠYĠLEġTĠRME ÇALIġMALARI
*Yılmaz TÜRK1, Murat YILDIZ
2
1DÜ Orman Fakültesi Orman ĠnĢaatı, Jeodezi ve Fotogrametri ABD, Düzce
2Düzce Orman ĠĢletme Müdürlüğü Aksu Orman ĠĢletme ġefliği, Düzce
*Sorumlu yazar: [email protected]
Özet
Ormanlardan yararlanma ile orman koruma yaklaĢımı; ormancılık operasyonları ile ilgili
kararların alınmasını zorlaĢtırmaktadır. Odun hammaddesi üretimi; toprakta, meĢcerede ve
üretilen üründe farklı oranlarda zararlar oluĢturmaktadır.
Ormancılıkta sürütme Ģeritleri özellikle düĢük eğimli arazide meĢcereyi iĢletmeye açmak
amacıyla uygulanan bir iĢletmeye açma tesisidir. Sürütme Ģeritleri, meĢcerelerin içinde orman
yollarından ayrılarak istenilen yöne doğru yöneltilen, ağaçlardan arındırılmıĢ, üzerinde
sürütme yapılan Ģeritlerdir. Sürütme Ģeritleri üzerinde yapılan sürütme yöntemi; sürütme
güzergâhında bulunan ağaç ve fidanlar üzerinde kırılma, sökülme ve yaralanmalara, orman
toprağında fiziksel ve kimyasal bozulmalara, toprak canlılarının biyolojiksel yapısı üzerinde
zararlara, taĢınan üründe ise kalite ve miktar kayıplarına neden olmaktadır.
Bu çalıĢmanın amacı, sürütme Ģeritlerindeki orman toprağında fiziksel ve kimyasal
bozulmaları ortaya koymak ve bu bozulmaları en aza indirici tedbirleri araĢtırmaktır.
ÇalıĢma sonucunda, odun hammaddesinin zemin üzerinde sürütülerek bölmeden
çıkarılmasının toprak üzerine olan doğrudan etkileri; toprak sıkıĢması, yüzeysel akıĢ ve
erozyonla toprak kaybı gibi fiziksel; toprakta denitrifikasyon yoluyla azot kayıpları, toprak
verimliliği, besin maddesi içeriği ve kapasitesi gibi kimyasal zararlara neden olduğu
belirlenmiĢtir. Ayrıca Düzce Ġli Asar Bölgesi sürütme Ģeritlerindeki orman toprağında
meydana gelen fiziksel ve kimyasal bozulmaları en aza indirmede sürütme Ģeritlerine örtülen
talaĢ (cipper) ve dal-yaprak gibi kesim artıklarının (slash) durumu değerlendirilmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Sürütme ġeritleri, Orman Toprağı, ĠyileĢtirme
56
KARAYOSUNU (BRYOPHYTA-MUSCI) HASADINDA DĠKKAT EDĠLMESĠ
GEREKEN HASSAS NOKTALAR
1Serhat URSAVAġ
1Çankırı Karatekin Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, Orman Botaniği Ana Bilim
Dalı, 18200, Çankırı,
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Briyofit terimi, ciğerotları, boynuzlu ciğerotları ve karayosunlarını da içerisine alan geniĢ bir
bitki grubu için kullanılır. Briyofitler, bazen göze çarpmayan küçük boyutları ile birçok
botanikçi tarafından ihmal edilmiĢ, bitkiler aleminin 15.000 – 25.000 üyesi olan özel bir
grubunu teĢkil etmektedir. Her ne kadar bazı yabancı ve yerli botanikçiler tarafından
yurdumuzun çeĢitli bölgelerinde karayosunu florası üzerine çeĢitli çalıĢmalar yapılmıĢ ise de
bunlar; Türkiye Karayosunu florasını ortaya çıkaracak ölçekte olmamıĢtır. YapılmıĢ olan bu
çalıĢmalar sonucunda Ģimdiye kadar: Boynuz otlarından 4, ciğerotlarından 177,
karayosunlarından ise 750-800 arası tür ve tür altı taksonun kaydı verilmiĢ olup bu sayı birçok
Avrupa ülkesinden fazladır. Ülkemizde yıldan yıla değiĢmekle birlikte, ortalama olarak her yıl
180 ton civarında karayosunu hasadı yapılmaktadır. ġimdiye kadar; Balıkesir, Bursa, Ġzmir,
Çanakkale, Adana, Kütahya, Isparta, Denizli, Mersin, Muğla ve Kastamonu Orman Bölge
Müdürlüklerinden, odun dıĢı orman ürünü olarak karayosunları verilen izinler kapsamında
toplanıp değerlendirilmiĢtir. Fakat bu hasat yapılırken biyolojik zenginliğimiz ve orman
ekosisteminin sürdürülebilirlik ilkesi dikkate alınmadan gerçekleĢtirilmiĢtir. Bu çalıĢmada;
Nerelerden hasat yapılamalı, nerelerden hasat yapılmamalı, ağaç üzerinden, kaya üzerinden ve
orman toprağı üzerinden karayosunu hasadı yapılırken nelere dikkat edilmeli, hangi türler
hasat edilmeli, nasıl hasat yapılmalı vb. konularında temel bilgiler verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Briyofit, Karayosunu, Hasat, Ekosistem, Sürdürülebilirlik.
57
ÜST YAPISIZ ORMAN YOLLARINDA YÜZEY EROZYONUN
HESAPLANMASINDA KULLANILAN MODELLERĠN KARġILAġTIRILMASI
Tuğrul VAROL1
1B.Ü. Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 74100 BARTIN
Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Üst yapısız orman yolları bozulmamıĢ yamaç arazilere göre daha yüksek erozyon oranlarına
sahiptir. Bu nedenle, çalıĢmada üst yapısız orman yolları kaynaklı sedimentasyon ve yüzey
erozyonunun tahmininde kullanılan modeller incelenmiĢtir. Söz konusu tahmin modelleri
arazi planlamasında maliyet etkinliği olan efektif bir planlama yapabilmesi için bizlere sayısal
değerler sağlamaktadır. Devam eden araĢtırmalara ve geliĢtirilecek modellere katkı
sağlayabilmek adına bilinen metodlar özetlenmiĢ ve modellerin değerlendirilmesinde
kullanılabilecek bir yapı oluĢturulmaya çalıĢılmıĢtır. Ampirik ve fiziksel tabanlı yol
modellerinin incelenmesinde, sediment üretim süreci, sediment üretiminin tahmini ve kısıtları
dikkate alınmıĢtır. Genellikle basit modellerin çok daha kullanıĢlı ve kolay uygulanabilir
olduğu düĢünülmekle beraber kompleks modeller bilimsel bilgi birikimi sağlamakta daha
etkin bir rol oynamaktadır. Söz konusu incelemeler erozyon belirleme modellerinin kısıtlarını,
sediment üretimi ile erozyon süreci arasındaki dengesizliği, yüzey altı akıĢların temsil
edilememesinin eksikliğini ve belirsizlik analizlerini kapsamaktadır. Birçok konuda olduğu
gibi yol kaynaklı erozyonlar ile sediment üretimini belirlemede karĢılaĢılan en temel
kısıtlayıcılardan biri de uygun standartlarda verilere eriĢilememesidir.
Anahtar Kelimeler: Orman Yolları, Erozyon, Sedimentasyon, Tahmin Modelleri.
58
ÇOK PERVANELĠ (MULTĠKOPTER) ĠHA SĠSTEMLERĠ ĠLE ELDE EDĠLEN
YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ VERĠLERĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ
*Hüseyin YURTSEVEN
1, Mustafa AKGÜI
1, Serdar AKBURAK
1, Süleyman ÇOBAN
1
1Ġstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi, 34473 Bahçeköy, Ġstanbul,
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Ġnsansız hava araçları (ĠHA), içerisinde uçuĢ ekibi (pilot) olmadan, aerodinamik uçuĢ
prensiplerine uygun olarak aralıksız otomatik ya da yarı otomatik olarak uçabilme özelliğine
sahiptir. ĠHA‟lar daha çok keĢif ve izleme amaçlı olarak kullanılmıĢlardır. Teknolojinin
geliĢmesine paralel olarak ĠHA‟ların baĢta askeri uygulamalar olmak üzere, jeolojik ve
meteorolojik araĢtırmalar, arkeolojik alanların incelenmesi, radyasyon seviyesinin
belirlenmesi, heyelan alanlarının incelenmesi, doğal afet yönetimi, uluslararası sınır devriyesi,
orman yangınları, deformasyon analizi, harita yapımı ve 3 boyutlu Ģehir veya arazi
modelleme gibi kullanım alanları bulunmaktadır.
Uydu görüntüleri ile karĢılaĢtırıldığında ĠHA sistemlerinin maliyet ve görüntü kalitesi
açısından birçok üstünlükleri bulunmaktadır. Son yıllarda ileri ormancılık tekniklerini
kullanan geliĢmiĢ ülkelerde; “tek ağaç morfolojik özelliklerinin belirlenmesi”, “orman
yollarındaki deformasyon analizi”, “orman yangınları sonrası yanan alanların tespiti” gibi
farklı ormancılık çalıĢmalarında da kullanılmaya baĢlamıĢtır.
Bu çalıĢmada, multikopterlerden elde edilen verilen ağaçlık alanlarda kullanılabilirliği
denenmiĢtir. Bu kapsamda Aibotix X6 marka çok pervaneli insansız hava aracı ile Ġstanbul ili
Sarıyer ilçesindeki Ġ.Ü. Orman Fakültesi kampüsünde 200x150 m‟lik alan üzerinde alım
gerçekleĢtirilmiĢtir. % 90 ileri ve yanal bindirmeli olarak tamamlanan uçuĢ sonrası, saha
içerisine homojen bir Ģekilde dağıtılan 7 adet yer kontrol noktası (GNSS) ile ölçümler
gerçekleĢtirilmiĢtir.
YaklaĢık 10 dakika süren uçuĢ sonrasında elde edilen fotolar birleĢtirilerek 1cm
çözünürlüğünde ortofoto ve nokta bulutu elde edilmiĢtir. Elde edilen yüksek çözünürlüklü
ortofotoda kontrollü sınıflandırma ile saha içerisinde ağaçların boyları, tepe geniĢlikleri, ağaç
boyları, sert zemin alanları ve kotları belirlenmiĢtir.
Anahtar sözcükler: Ġnsansız Hava Aracı, Multikopter, Orman
59
ĠHA VERĠLERĠ ÜZERĠNDEN ĠBRELĠ MEġCELERDE OBJE TABANLI
SINIFLANDIRMA TEKNĠKLERĠ ĠLE AĞAÇ BĠREYĠ BAZINDA VERĠLERĠN ELDE
EDĠLMESĠ
*Hüseyin YURTSEVEN
1, Mustafa AKGÜL
1;Abdullah E.AKAY
2; Murat DEMĠR
1; Tolga
ÖZTÜRK1, Sercan GÜLCĠ
3
1Ġstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi, 34473, Ġstanbul.
2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
3KahramanmaraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ.
*Sorumlu Yazar : [email protected]
Özet
Günümüzde bilgisayar teknolojilerinde yöntemsel, yazılımsal ve donanımsal boyutta hız
kazanan geliĢmelere paralel olarak Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama
teknolojilerinde de önemli geliĢmeler yaĢanmaktadır. Bu geliĢmeler arasında öne çıkan
teknolojilerden Ġnsansız Hava Araçları (ĠHA), taĢıyıcı gövdeye yerleĢtirilen algılayıcı
sistemler sayesinde yeryüzüne ait sayısal verileri yüksek doğrulukta, hızlı ve düĢük maliyetle
sağlayabilmektedir. ĠHA sistemleri kullanılarak yüksek iĢlem gücü gerektiren bir takım
analizler daha kolay yapılabilmektedir. Ayrıca, Uzaktan Algılama teknolojilerindeki
geliĢmeler kapsamında, literatürde geleneksel piksel tabanlı yöntemlere kıyasla yeni
sayılabilecek bir yöntem olan obje (nesne) tabanlı sınıflandırma yöntemleri önemli avantajlar
sağlamaktadır. Bu çalıĢmada, Ġ.Ü. Orman Fakültesi AraĢtırma Ormanı içerisinde tesis edilen
test alanında, Trimble UX5 ĠHA sistemine yerleĢtirilen kızılötesi algılayıcı sistem ile görüntü
alımları gerçekleĢtirilmiĢtir. Orto rektifikasyonu ve mozaiklemesi gerçekleĢtirilen veri seti
üzerinden obje tabanlı olarak seçilen meĢcere için sınıflandırma iĢlemleri gerçekleĢtirilmiĢtir.
Sınıflandırma sonucunda hektardaki ağaç sayısı ve her bir ağaca ait tepe çapı geniĢliği
saptanmıĢtır. GerçekleĢtirilen bu çalıĢmada yüksek mekânsal çözünürlüğe sahip veri setleri
üzerinden ibreli meĢcerelerde hassas ormancılık çalıĢmaları için ne gibi verilerin hangi
doğrulukta üretilebileceği ortaya konulmuĢtur. Sonuçlar, ĠHA tabanlı verilerin fotogrametrik
olarak değerlendirilmesi ile envanter çalıĢmalarında bir taraftan yersel ölçüm iĢlemlerinin
minimize edildiğini diğer taraftan ise yüksek hassasiyette verilerin hızlı ve düĢük maliyetle
üretilebildiğini göstermiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Ġnsansız Hava Aracı, Obje Tabanlı Sınıflandırma, Ġbreli Orman
60
POSTER BĠLDĠRĠLER
61
LAZER TARAMA (LiDAR) TEKNOLOJĠSĠ ĠLE ENTEGRE ĠNSANSIZ HAVA
ARAÇLARININ ORMANCILIK ÇALIġMALARINDA KULLANIM OLANAKLARI
*Abdullah E. AKAY
1
1Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
*SorumluYazar: [email protected]
Özet
Ülkemizde Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama teknolojilerinin kullanıldığı
ormancılık uygulamalarının sayısının giderek arttığı gözlenmektedir. Bu artıĢa paralel olarak
orman kaynakları hakkında yüksek hassasiyete ve çözünürlüğe sahip konumsal verilere olan
ihtiyaç da artıĢ göstermektedir. GeniĢ alanlarda faaliyet gerektiren ormancılık çalıĢmalarında
kullanılan konumsal veriler, çoğunlukla hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri temelli
üretilmektedir. Son yıllarda Ġnsansız Hava Araçları (ĠHA) ve bu araçlara monte edilebilen
sensörler kullanılarak ormanlık alanlara ait hassas ve yüksek çözünürlüklü veriler düĢük
maliyetle elde edilebilmektedir. Son geliĢmelerle birlikte, havadan lazer tarama sistemi olarak
da bilinen ve özellikle “ormanlık alanların” yüksek çözünürlüğe ve doğruluğa sahip Sayısal
Arazi Modellerinin (SAM) ve Sayısal Yüzey Modellerinin (SYM) üretilmesini sağlayan
LiDAR (Light Detection And Ranging) sistemleri Ġnsansız Hava Araçlarına (ĠHA) monte
edilebilmektedir. LiDAR teknolojisi ile entegre ĠHA‟lar kullanılarak yüksek çözünürlükte
sayısal veriler çok daha düĢük maliyetlerde üretilebilmektedir. Bu çalıĢma kapsamında,
LiDAR teknolojisi ile entegre insansız hava araçlarının tanıtılması ve bu sistemin ormancılık
çalıĢmalarında kullanım olanaklarının sunulması amaçlanmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Uzaktan Algılama Verileri, LiDAR, UAV
62
HASSAS ORMANCILIK YÖNTEM VE ARAÇLARI KULLANILARAK PRĠMER
TRANSPORT PLANININ HARĠTALANMASI
Abdullah E. AKAY1, Orhan ERDAġ
2, NeĢe GÜLCĠ
2, Mustafa SERT
2
1Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
Tel: +90 2243141637 Faks: +90 2443141725
2KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Hassas ormancılık kapsamında CBS teknikleri kullanılarak örnek bir çalıĢma alanında arazi
eğim sınıflarına göre en uygun bölmeden çıkarma yöntemlerinin belirlenmesi hedeflenmiĢtir.
Bu amaçla, öncelikle yüksek çözünürlüklü SYM yardımıyla çalıĢma alanı IUFRO tarafından
belirlenen eğim sınıflarına ayrılmıĢtır. Daha sonra, iki farklı senaryo için (maksimum verim
ve minimum kalan ağaç zararı) mevcut koĢullara en uygun primer transport planı haritası
geliĢtirilmiĢtir. ÇalıĢma kapsamında, dört farklı bölmeden çıkarma yöntemi
değerlendirilmiĢtir (TaĢınabilir vinç ve sürütme konisiyle sürütme, Tarım traktörüyle çekme,
Oluk sistemiyle yamaç aĢağı kaydırma, TaĢınabilir vinçle oluk sisteminde kontrollü
kaydırma). Bölmeden çıkarma yöntemlerinin verim ve kalan ağaç zararı açısından
değerlendirilmesi aĢamasında, benzer meĢcere tipi özelliklerine ve topografik yapıya sahip
alanlarda yürütülen önceki çalıĢmaların sonuçlarından elde edilen ortalama değerler
kullanılmıĢtır. Sonuçlar, maksimum verimin taĢınabilir vinçle oluk sisteminde kontrollü
kaydırma yöntemiyle sağlandığı, minimum kalan ağaç zararını ise taĢınabilir vinç ve sürütme
konisiyle sürütme yöntemiyle sağlandığı belirlenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Hassas Ormancılık, Primer Transport Planı, Operasyon Verimi, Kalan
Ağaç Zararı
63
ORMAN ÜRÜNLERĠNĠN BÖLMEDEN ÇIKARTILMA FAALĠYETĠNE YENĠ
YAKLAġIM
Korhan ENEZ1, Yavuz Selim SAĞLAM
2
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, KASTAMONU
E-mail: [email protected] 2Kastamonu Orman Bölge Müd., Boyabat Orman ĠĢletme Müdürlüğü, Boyabat/SĠNOP
E-mail: [email protected]
Özet
Ülkemizde ormanların yaklaĢık %99‟unun devlete ait olması iĢletilmesinin de devlet eliyle
yürütülmesini zorunlu kılmaktadır. Orman iĢletmelerinin en büyük gelir kalemini oluĢturan
üretim faaliyetleri belirli kurallar çerçevesinde vahidi fiyat denilen akort ücretlendirme
sistemine göre sürdürülmektedir. Ücretlendirme 1996 tarihli 288 sayılı Asli Orman
Ürünlerinin Üretim ĠĢlerine Ait Tebliğ ile düzenlenmiĢ bulunmaktadır. Ancak tebliğ zamana
ayak uyduramamıĢ bazı üretim alanlarında üretim iĢçileri hak kaybına uğrarken bazılarında
haksız kazanç sağlamalarına neden olmuĢtur. Bu anlamda bölmeden çıkarma birim fiyatı bir
çift öküz veya manda, katır, at, traktör, sürütücü vinç ve havai hat gibi değiĢik güçlerden
yararlanılarak yapılacakmıĢ gibi hesaplanmaktadır. Ancak günümüzde en yaygın sürütme
traktörlerle yapıldığından birim maliyet ve çalıĢma zamanları buna göre hesaplanmalıdır. Bu
çalıĢma ile Kastamonu yöresinde traktör çalıĢma zamanı ve iĢçi çalıĢma zamanı çap grupları
da dikkate alınarak ölçümlendirilmiĢ. Böylece fiyat karĢılaĢtırılması yapılmaya çalıĢılmıĢtır.
Anahtar Kelimeler: Standart zaman, birim fiyat, ormancılıkta üretim, bölmeden çıkartma
64
ARAÇ YÖRESĠNDEKĠ ORMANCILIKTA ÜRETĠM ÇALIġMALARINDA
DAMGALAMA FAALĠYETLERĠNĠN DEĞERLENDĠRMESĠ
Ramazan ERDEM1, Korhan ENEZ
2, Arif Oğuz ALTUNEL
2
1Kastamonu Üniversitesi, Araç Rafet Vergili Meslek Yüksekokulu, Ormancılık Bölümü
2Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Orman ĠnĢaatı, Jeodezi ve Fotogrametri ABD,
37200
Özet
Ormancılıkta üretim faaliyetleri silvikültürel amaçları gerçekleĢtirmek için amenajman
planları doğrultusunda damga ile baĢlar. Ġnsanoğlunun sonsuz isteklerine cevap vermeye
yönelik kıt kaynak kullanımını ifade eden üretim; ekonomik, çevresel ve sürdürülebilir
olmalıdır. Her ne kadar amenajman planlarındaki etalar damga faaliyetinin esasını oluĢtursa
da, damga yapılacak bölmeye önceden gidilerek tamamen gezilmesi ve sınırlarına bakılması
gerekir. Bununla birlikte silvikültürel açıdan genel değerlendirmelere tabi tutularak
incelenmesi ve alınacak olan etanın bölmeye uygunluğunun kontrolü gereklidir. Üretimin
ilerleyen aĢamalarındaki süreçler dikkate alınarak bölmenin içinden geçen sürütme yoları, ana
yollar, bölmenin genel yapısı (eğimi, bakısı vb) göz önünde bulundurularak
değerlendirilmelidir. Böylece üretim faaliyetlerinin tamamında modern teknikler ve teknolojik
araçlar kullanarak orman kaynaklarından optimum verim sağlamayı ve çevre zararlarını en
aza indirmeyi hedefleyebiliriz. Üretimin diğer aĢamalarını Ģekillendiren damga faaliyeti
sadece eta almaktan ibaret olmayıp organizasyon yapısının baĢlangıcını da ifade eder. Bu
çalıĢmada geliĢen teknoloji imkanları kullanılarak ormancılık operasyonlarının baĢlangıcı
olan damga faaliyetlerinin meĢçerenin geneline mi dağıtıldığı ya da damganın baĢladığı
yerden eta dolana kadar sıradan mı yapıldığını iĢletme Ģefinin damga rotası takibi ile ortaya
konulmaya çalıĢılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta Üretim, Amenajman, Eta, Damga
65
KÜÇÜK ÖLÇEKLĠ ÜRETĠM ÇALIġMASI: KARABUCAK OKALĠPTÜS ORMANI
ÖRNEĞĠ
*Orhan ERDAġ
1, Abdullah E. AKAY
2, Hilal TAYLAN YILDIRIM
1
1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ
Tel: +90 3442801711 Faks: +90 3442801712 2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
Ormancılıkta odun hammaddesi üretimi; teknik ya da biyolojik olarak kesim çağına gelmiĢ
olan ağaçların kesilip devrilmesiyle baĢlamakta ve bölmeden çıkarma iĢleriyle
tamamlanmaktadır. Ülkemizde, odun hammaddesi üretim sisteminde kesme süreci, ağacın
dikili bulunduğu yerde kesilip devrilmesi, dal, tepe ve uçlarının alınması, ölçülüp
iĢaretlenmesi, tomruklara bölünmesi ve kabuklarının soyulması iĢlerinden ibarettir. Bu iĢ
aĢamaları arasında en fazla zamanı alan ve operasyon verimini etkileyen aĢamalar kesim ile
dal alma ve standartlara göre boylamadır. Bu çalıĢmada, Tarsus Orman ĠĢletme Müdürlüğüne
bağlı Karabucak Orman ĠĢletme ġefliğinde gerçekleĢen üretim çalıĢmaları sırasında yürütülen
kesim iĢleri ile dal alma ve standartlara göre boylama çalıĢmaları analiz edilmiĢtir. Bu
kapsamda, kesim, dal alma, ölçme-iĢaretleme ve boylama iĢlerinde toplam zaman ile çap,
boy, hacim, diri örtü oranı ve yürüme mesafesi arasındaki iliĢkiler incelenmiĢtir. Sonuçlar
üretim çalıĢmalarında kesim, dal alma, boylama aĢamalarında toplam zaman üzerinde en fazla
süreyi % 39,7 ile boylama zamanının, daha sonra % 35,42 ile dal alma zamanının aldığını
göstermiĢtir. Ayrıca, boylamada bölünen parça sayısı ve hacim değerinin toplam zaman
üzerindeki etkili olduğu belirlenmiĢtir.
Anahtar Kelimeler: Küçük Ölçekli Üretim, Zaman Analizi, Okaliptüs
66
EKOLOJĠK SANAT YAPILARININ KONUMLANDIRILMASINDA ĠNSANSIZ
HAVA ARAÇLARI ĠLE ÜRETĠLEN UZAKTAN ALGILAMA VERĠLERĠNĠN
KULLANILMASI
*Sercan GÜLCĠ
1, Abdullah E. AKAY
2
1KahramanmraĢ Sütçü Ġmam Üniversitesi, Orman Fakültesi, 46100 KahramanmaraĢ
Tel: +90 3442801711 Faks: +90 3442801712
2Bursa Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, 16200 Bursa.
*Sorumlu Yazar: [email protected]
Özet
GeniĢ alanlara ait verilerin takibini ve analizini gerektiren ormancılık çalıĢmalarında
çoğunlukla hava fotoğrafları ve uydu görüntüleri kullanılmaktadır. Günümüzde Ġnsansız Hava
Araçları (ĠHA) ve bu araçlara monte edilebilen sensörler sayesinde geniĢ alanlara ait hassas ve
yüksek çözünürlüklü uzaktan algılama verileri daha düĢük maliyetle elde edilebilmektedir.
Ayrıca, ĠHA sistemleri kullanılarak ormanlık alanlara ait veriler istenilen zaman aralığı (farklı
mevsimlerde veya günün farklı saatlerinde) için üretilebilmektedir.
Son yıllarda yaban hayvanlarının yaĢam alanlarında meydana gelen parçalanmaların kontrol
altına alınması ve planlanmasında yaban hayvanı geçit koridorlarının tespitine yönelik
çalıĢmalar önem kazanmaktadır. Yaban hayvanı geçit koridorları; yol ağlarının planlanması
ve ekolojik geçitlerin konumlarının belirlenmesinin yanı sıra orman içi su kenarı zonları gibi
özellikli alanların da değerlendirilmesinde önemli bir altlık oluĢturmaktadır. Yaban hayvanı
geçit koridorlarının belirlenmesinde yersel gözlemlerin ve görüntüleyicilerin (fotokapan
vb.)yanı sıra ĠHA sistemleri ile üretilen uzaktan algılama verileri kullanılarak geniĢ alanların
kısa sürede değerlendirilmesi mümkündür. Yaban hayvanları türlerinin farklı ekolojik
davranıĢları ve aktiviteleri (barınma, beslenme, üreme, gezinme ve saklanma) zamansal olarak
farklılıklar göstermektedir. Bazı türler gündüz saatlerinde aktif olarak yaĢam alanlarında
bulunabilirken, bazı türler geceleri aktif olarak yaĢamlarını sürdürmektedirler. Geceleri aktif
olarak gezinen türlerin değerlendirilmesinde en etkin yöntemlerden biri termal kızılötesi
aralıkta veri toplama özelliğine sahip, gece görüĢlü ve ısıya duyarlı termal kameraların
kullanılmasıdır.
Hava koĢullarının uçuĢ için uygun olduğu durumlarda günün her saatinde ĠHA sistemleri ile
hareket halinde bulunan yaban hayvanları için geçit koridorları etkin ve doğru olarak
belirlenebilmektedir. Daha sonra, bu koridor bilgileri kullanılarak ekolojik sanat yapıları için
en uygun lokasyonlar belirlenebilmektedir. Bu çalıĢmada, ekolojik sanat yapılarının
konumlandırılmasında insansız hava araçları ile üretilen uzaktan algılama verilerinin kullanım
olanakları üzerinde durulacaktır.
Anahtar kelimeler: Ġnsansız Hava Araçları, Ekolojik Sanat Yapıları, Yol Ağları, Yaban
Hayvanı Geçit Koridorları
67
ÜLKEMĠZ ORMANCILIĞINDA ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN
ÇEVRESEL ETKĠLERĠNĠN SWOT ANALĠZĠ ĠLE MĠNĠMĠZE EDĠLEBĠLME
OLASILIĞI
* Uğur KEZĠK
1, H. Hulusi ACAR
1
1Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü
Trabzon * Sorumlu Yazar:[email protected]
Özet
Karasal ekosistemlerin önemli bir parçasını oluĢturan ormanlar, bitkisel biyokütlenin büyük
bir kısmını oluĢturmaktadırlar. Küresel endüstrinin odun hammaddesi ihtiyacını karĢılamak
için ormanların oluĢturduğu biyokütlenin bir kısmı her yıl ormanlardan hasat edilmektedir.
Ülkemizin odun hammaddesi ihtiyacını yerli kaynaklar, yaklaĢık 2/3 oranında
karĢılamaktadır. Bu ihtiyacı karĢılarken üretim çalıĢmalarında kullanılan yöntemlerin negatif
bir çevresel etkisi vardır. Bu etkilerin analiz edilip minimize edilmesi, ormanlarımızın
sürdürülebilirliği ve ortamda bırakılan bireyler açısından önem arz etmektedir.
Ülkemizde transport çalıĢmaları incelendiğinde, ağırlıklı olarak üretim iĢlerinde kullanılan
aletler ile yapılan iĢlerin verimliliği üzerinde durulmaktadır. Bunun yanı sıra, üretim iĢlerinin
çevresel etkileri de bazı çalıĢmalara konu edilmiĢtir. Fakat üretim iĢlerinde kullanılan
yöntemlerin çevresel etkilerinin nasıl minimize edileceği hususunda ayrıntılı olarak ortak bir
çalıĢmaya ihtiyaç duyulmaktadır. ĠĢ verimi ile birlikte üretim faaliyetlerinin ekolojik
etkilerinin SWOT analizi ile birlikte değerlendirilip çevresel etkilerin minimize edilmesi
orman ekosistemleri açısından büyük önem taĢımaktadır. SWOT analizi yaparak
ormanlarımızdan alınması gereken eta belirlenirken çevresel etki değerini bir formül
yardımıyla hesap edip bu payı düĢerek alınması gerekir. Bu pay orman ekosistemlerine
ve ekolojik özelliklere göre farklılıklar gösterebilir.
Bu çalıĢmada üretim çalıĢmalarının çevresel etkilerinin SWOT analizi yardımıyla minimize
edilmesi olasılığı üzerinde durulmuĢtur. Belki de ileride orman yol ağları ile kullanılan
ekipmanların iĢ verimliliği ile çevresel etkiler açısından birlikte değerlendirmesine imkan
veren entegre programlar geliĢtirilecektir. Bu da gelecekte orman transportu ve mekanizasyon
konuları ile ilgilenenler açısından çalıĢılması gereken konular arasında yer almaktadır.
Anahtar Kelimeler: Ormancılıkta Üretim, SWOT Analizi, Çevresel Etki, Orman Ekosistemi
68
SĠNOP YÖRESĠ SARIÇAM MEġCERELERĠ KESME TOMRUKLAMA
ÇALIġMALARINDA Ġġ ETÜDÜ
Kenan MELEMEZ1, Nuray KOÇ
1
1Bartın Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü, 74100, Bartın
Özet
Bu çalıĢma ormancılık üretim çalıĢmaları sırasında motorlu testere ile sarıçam ağaçlarının
kesme-tomruklama iĢ zamanlarının belirlenmesi amacıyla gerçekleĢtirilmiĢtir. Sinop
yöresinde bir Çscd3 meĢceresinde 22 adet sarıçam ağacının kesme tomruklama iĢlemleri
sırasında zaman ölçümleri yapılmıĢtır. Kesme tomruklama kabuk soyma çalıĢmaları iĢ
aĢamaları tek bir operatörün baĢtan sona belirli bir iĢ sırası dahilinde bir deneme düzeni
oluĢturularak gerçekleĢtirilmiĢtir. Elde edilen zaman değerlerine ait tanıtıcı istatistiki bilgiler
sunulmuĢ, arazi ölçüm ve gözlem verileri kullanılarak iĢ dilimleri üzerinde etkili faktörlerin
belirlenmesi amacıyla korelasyon ve regresyon analizleri yapılmıĢtır. ĠĢ zaman ölçümleri
sonucu, en fazla süreyi alan iĢ dilimleri olarak kesme zamanı (3 dak 29 sn), tomruklama
zamanı (6 dak 44 sn) ve kabukların soyma zamanı (13 dak) belirlenmiĢtir. Elde edilen veriler
önceki çalıĢmalar ve standart zamanlar göz önünde bulundurularak karĢılaĢtırmalı olarak
değerlendirilmiĢtir. Sonuç olarak, ülkemizde üretim iĢlerinde kesme tomruklama
çalıĢmalarının daha hassas bir Ģekilde yapılabilmesi için öneriler sunulmuĢtur.
Anahtar kelimeler: Ormancılıkta Üretim, ĠĢ Etüdü, Kesme-Tomruklama, Motorlu Testere
69
KABUK BÖCEĞĠ SALGINLARINDA ORMANCILIK FAALĠYETLERĠNĠN ROLÜ
*Gonca Ece ÖZCAN
1, Hazan Alkan AKINCI
2, Mahmut EROĞLU
3
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Yaban Hayatı Ekolojisi ve Yönetimi Bölümü
2Artvin Çoruh Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü
3Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü
*Sorumlu yazar: [email protected]
Özet Ġnsan gücünün, ekipman ve makinelerin yoğun olarak kullanıldığı üretim iĢleri ve yol yapımı
gibi ormancılık faaliyetleri, orman ekosisteminde yer alan canlı ve cansız birlikler üzerinde
önemli bir etkiye sahiptir. Bu faaliyetler sırasında ağaçlar üzerinde oluĢabilecek yaralanmalar,
kabuk böceklerine karĢı duyarlılığın artmasına neden olmaktadır. Kabuk böcekleri gibi çok
önemli orman zararlılarının üremelerine ve yerleĢmelerine uygun konukçu ağaçların sayısının
artması salgın oluĢumuna/geliĢimine ve geniĢ alanlarda ağaç ölümlerine neden olmaktadır.
Avrasya ladin ormanlarının en önemli zararlılarından biri olan Dendroctonus micans
(Kugelann) (Coleoptera: Curculionidae), ülkemizde tespit edildiği günden itibaren
milyonlarca ağacın kurumasına yol açmıĢtır. D. micans çoğunlukla yaralı ve çatal ağaçlara
saldırmıĢ ve bu ağaçlara baĢarılı Ģekilde yerleĢmiĢtir. Ağaçlar üzerindeki yaralar gençleĢtirme,
bakım ve aralama sırasında kesme, sürütme, bölmeden çıkarma iĢlemleri ve yol yapımı
çalıĢmaları gibi ormancılık faaliyetleri sırasında ağaçlarda meydana gelen mekanik yaralardır.
Kabuk böceklerinin yayılıĢ gösterdiği ormanlarda, ormancılık faaliyetleri sırasında ağaçların
yaralanmalarını en aza indirmek için gerekli önlemlerin alınması ve bu konuda azami
hassasiyetin gösterilmesi gerekmektedir. Aynı zamanda ormanların sağlığı açısından üretim
faaliyetleri sonrasında üretim artıklarının meĢcereden uzaklaĢtırılması ve temiz bir
iĢletmecilik yapılması kabuk böceklerinin kontrolü açısından önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Kabuk Böceği, Dendroctonus Micans, Böcek Salgını, Yaralı Ağaç
70
KABUK BÖCEĞĠ (IPS TYPOGRAPHUS) ZARARI NEDENĠYLE HATĠLLA MĠLLĠ
PARKI LADĠN ORMANLARINDA YAPILAN ÜRETĠM FAALĠYETLERĠNĠN
TOPRAK BESĠN ELEMENTĠ MĠKTARLARI ÜZERĠNE OLAN ETKĠLERĠ
*Temel SARIYILDIZ
1
1Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi, Orman Mühendisliği Bölümü,
Toprak Ġlmi ve Ekoloji A.B.D. *Sorumlu Yazar: [email protected], [email protected]
Özet
Toplam 17000 hektar alanıyla, 1994 tarihinde Milli Park olarak ilan edilen Hatila Vadisi Milli
Parkı sınırlarında yer alan saf Doğu ladini ormanları, varlığı 1984 yılında Artvin‟de tespit
edilen Ips typographus kabuk böceği zararlısından en çok etkilenen orman ekosistemleridir.
1998 yılından sonra, Ips typographus kabuk böceği ilk kez yoğun bir Ģekilde 1500 ha‟lık bir
alanda etkili olmuĢ ve bu alanda yaklaĢık 140 000 m3 dikili kuru ağaç tespit edilmiĢtir. 2003
yılına kadar hiçbir üretim faaliyetinin yapılmadığı bu alanlara, sonradan yoğun bir üretim
müdehalesi yapılmıĢ ve 2003-2004 yılları arasında yaklaĢık 60 000 m3 tomruk kabuklu olarak
alan dıĢına çıkarılmıĢtır. Ġlerleyen yıllarda bu alanlarda üretim faaliyetleri devam ettirilmiĢtir.
2006-2008 yılları arasında TÜBĠTAK destekli “Artvin Yöresi Doğu Ladini (Picea orientalis
(L.) Link.) Ormanlarının Ips typographus (L.) Saldırısına Maruz Kalmasında Ağaçların
Fizyolojik Durumu, YetiĢme Ortamı ve MeĢcere Silvikültürel Özelliklerinin Etkisi” baĢlıklı
proje kapsamında, üretim yapılan Doğu ladini altındaki topraklar birçok özellik bakımından
analiz edilmiĢtir. Burada sunulan çalıĢmada, üretim amaçlı müdehale edilen ve edilmeyen
Doğu ladini orman topraklarının 3 farklı derinlik kademelerindeki (0-15 cm, 15-35 cm ve 35-
65 cm) besin elementleri (P, K, Ca, Mg, Na, Fe, Zn, Cu and Mn), pH, tektür ve organik
madde miktarları, Doğu ladininin topografik yetiĢme ortamıda dikkate alınarak (bakı ve
yükselti) karĢılaĢtırmalı olarak verilecektir.
Anahtar Kelimeler: Ips typographus, Picea orientalis, Topografya, Üretim Faaliyetleri,
Toprak Besin Elementleri
71
PEYZAJ ÇALIġMALARINDA AĞAÇLARIN TRANSPLANTASYON
ÇALIġMALARININ ÖNEMĠ
*Necmettin ġENTÜRK
1, Tolga ÖZTÜRK
1
1Ġ.Ü.Orman Fakültesi, Orman ĠnĢaatı ve Transportu Anabilim Dalı, Bahçeköy, Ġstanbul
*Sorumlu Yazar:[email protected]
Özet
Peyzaj çalıĢmalarında ağaç transplantasyon (taĢıma) çalıĢmaları son yıllarda çok önemli bir
yer tutmaktadır. Özellikle büyük illerimizde ve aynı zamanda peyzaj çalıĢmalarının yoğun bir
Ģekilde uygulandığı turistik alanlarda ağaç transplantasyonu ile sıkça karĢılaĢılmaktadır.
Büyük Ģehirlerde site bahçelerinde, parklarda, büyük tüzel kiĢiliklerin bahçelerinde, kamu
alanlarında uygulanacak olan inĢaat faaliyetleri ve aynı zamanda yapılacak olan peyzaj
çalıĢmalarında ağaç taĢıma çalıĢmaları gerekli olmaktadır. Özellikle görsel bakımdan
kusursuz olan ağaçlar veya nadir bulunan türlerden taĢınması gerekli olan ve taĢınabilecek
ağaçlar alan içerisinde bir yerden baĢka bir yere nakledilmektedirler. Bunun dıĢında, bazı
ağaçlar ise bulundukları bir yerden baĢka bir yere taĢınabilmektedirler.
Bu taĢınma iĢlemlerinde önemli olan taĢınacak ağacın çap ve boyuna göre taĢınma Ģeklini iyi
bir Ģekilde belirlemektir. Daha sonra bu ağacın boyutlarına göre kullanılacak ekipmanlar
belirlenmektedir. TaĢıma sonrasında ise ağacın yerine naklinden sonra ağacın hayatına devam
edebilmesi için yapılması gerekli olan çalıĢmalar yerine getirilmektedir. TaĢınacak ağaçların
çap, boy ve tepe tacı olarak boyutlarının artması hem kullanılacak makinaların daha büyük
boyutlu olmasına neden olmakta, hem de taĢıma öncesinde ve sırasında yapılacak iĢleri
arttırmaktadır.
Günümüzde çevreye duyarlı çalıĢmalar büyük önem kazanmaktadır. Bundan dolayı, çevresel
çalıĢmalarda ağaçların taĢınması da hem çevreye olan saygıdan dolayı hem de yetiĢmesi uzun
süreler alan doğal kaynaklarımız olan ağaçların korunması ve yaĢamlarına devam etmesi için
önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Ağaç Transplantasyonu, Peyzaj, Budama.