DÜNYA KENTİ OLMAK İÇİN:

ADANA

Hazırlayan: Fırat Ateşok

1. Giriş

2. Adana'nın dünyadaki yeri ve işlevi

3. Adana'nın bölgedeki yeri ve işlevi

4. Kentin genel düzeninin belirlenmesi

4.1 Kentin dış bağlantılı planlaması

4.2 Yeni kent merkezlerinin belirlenmesi

4.3 Semt yapısının oluşturulması ve merkezlerinin belirlenmesi

5. Meydanlar, yaya alanları ve bisiklet yollarının arttırılması ile şehir içi trafiğin

yeniden düzenlenmesi

6. Toplu Taşıma Sisteminin yeniden düzenlenmesi

6.1 Toplu Taşıma Terminallerinin kurulması

6.2 Toplu Taşımanın tek çatı altına alınması

6.3 Kent içerisinde kesintisiz toplu taşıma hatlarının geliştirilmesi

6.4 Yaya Alanlarında Tramvay Hatları kurulması

7. Semt ve Mahalle Yönetimlerinin Oluşturulması

8. Sonuç

9. Yazar Hakkında

TERİMLER:

Dış Bağlantı İstasyonları: Kenti dünyadaki diğer yerleşim yerlerini bağlayan toplu taşıma araçlarının kentteki indirme-bindirme istasyonlarıdır. Havaalanları, tren istasyonları, otogarlar, yolcu ve yük limanları bunlardan bazılarıdır.

Semt Merkezleri: Bir meydan etrafında semt yönetim binası, kültür merkezi, kafe ve diğer sosyal kurumların biraraya geldiği günlük semt hayatının kalbi olan yerlerdir. Semt merkezleri konut alanları ile çevrilir.

Toplu Taşıma Terminalleri (TT): Şehiriçi ve bölgesel taşımacılığa hizmet eden araçlara ana kalkış ve varış durakları olan ve yolculara yaşam alanı sunan yapılardır.

ŞEKİLLER LİSTESİ

1) Adana'nın 8 Dış Bağlantı İstasyonu2) Batı Seyhan Otogar Projesi3) Adana'nın 5 Kent Merkezi (Çarşısı)4) Yüreğir 'Dünya Tarım Merkezi' 5) Yüreğir Çarşısı6) Adana'nın 17 Semti 7) Toros Semti için Hayalpark alanında Semt Merkezi örneği8) Tarihi Adana Yaya Alanı9) Beş Ocak Kent Meydanı10) Reşatbey Yaya Alanı11) Yeniden düzenlenecek İstasyon Meydanı (Uğur Mumcu Meydanı)12) Toros Semti Yaya Alanı ve Meydanı13) Toplu Taşıma Terminalleri Listesi14) Seyhan İlçesi Toplu Taşıma Terminalleri15) Yüreğir Toplu Taşıma Terminalleri16) Çukurova Toplu Taşıma Terminalleri17) Sarıçam Toplu Taşıma Terminalleri18) Eski Adana Tramvay Hattı

1. Giriş

Binlerce yıllık geçmişe sahip, değişik kültürlere ev sahipliği yapmış, ekonomik potansiyeli çok yüksek bir kent olan Adana'da şehirleşme adına yapılan önemli yalnışlar sonucunda şehir genelinde kopukluk ve düzensizlikler ortaya çıkmıştır. Belli alanlarda yapılan park ve yeşil alan çalışmalarında önemli başarılar sağlanmış, ancak günlük yaşam alanlarında sosyal donatı eksikliği, meydan ve yaya alanı azlığı kentlilik bilincine sahip insanların şehri tercih etmemesine ya da terk etmesine neden olmuştur.

'Dünya Kenti Olmak için: Adana Projesi' şehre büyük resimden bakıp, şehrin yerleşiminde düzenlemeler yaparak, bir dünya kenti yaratmayı amaçlar. Şehrin varoluş nedenlerinden, sokak yaşamına kadar inen değişim projesidir. Değişim projesi şehrin fiziksel yapısında değişimler yapmakla beraber, temel kültürünü korumayı ve bu sayede Adanalılığı güçlendirmeyi hedeflemektedir.

Çalışma öncelikle kentin dünyadaki ve bölgedeki yerini ve işlevini irdeler (Bölüm II ve III). Kentin global işlevi ışığında önce kentin genel düzeni belirlenir (Bölüm IV). Kentin genel düzeni belirlenirken, kenti dünyaya bağlayacak Dış Bağlantı İstasyonları göz önünde bulundurulur, bu sayede yeni kent merkezleri ve semt merkezleri oluşturulur. Kentin genel düzeni belirlendikten sonra kent içi trafik ve toplu taşıma sisteminin yeniden şekillendirilmesi için öneriler üretilir (Bölüm V ve VI). Kent içi trafik, sosyal alanların arttırılması, toplu taşıma ve bisiklet taşımacılığı odaklanarak düzenlenir. Son olarak kentte yaşayanların, kent yönetimlerine daha fazla katılımlarını sağlayacak oluşumlar şekillendirilir (Bölüm VII).

2. Adana ve Çukurova'nın dünyadaki yeri ve işlevi

Çukurova dünyanın en verimli ovalarından biridir. Yılda üç kere hasat alınabilen ender topraklardan birine sahip olmakla beraber, çok fazla bitki türünün yetişmesine müsaittir. Çukurova'nın tarım potansiyelinden yeteri kadar faydanılmamaktadır. Adana Çukurova'nın kalbi olarak, bölgesel bir tarım merkezi olmaktan öteye gitmeli ve 'Dünya Tarım Merkezi' olmalıdır. Bu doğrultuda dünyada ve Türkiye'de tarımsal politikaları belirleyen kurumların Adana'ya taşınması veya Şube açması sağlanmalıdır. TC Tarım Bakanlığının faaliyetlerini bir bölümünü yürüteceği Adana Bölge Müdürlüğünün açılması , Birleşmiş Milletler ve Dünya Bankası gibi kurumların Ortadoğu Müdürlüklerinin Adana'da açılması için çalışmalar yapılmalıdır. Bölgedeki Tarımsal araştırmalar üniversitelerle kısıtlı kalmamalı, tarımsal araştırma şirketleri ve kurumlarının Adana'ya çekilmesi sağlanmalıdır. Adana Türkiye'nin tarım başkenti olmasına karşın, birçok uluslarası tarım şirketinin Türkiye Temsilciliği İstanbul'dadır. Bu firmaların Adana'nın taşınması için çalışılmalıdır.

Çukurova, Akdenizin kuzeydoğu köşesinde, Avrupa'dan Ortadoğu'ya bağlantı noktasında bulunmaktadır. Anadolu'nun doğusu ve İran'ın Akdeniz'e en yakın çıkış yerindedir. Bu özellikleriyle insan, yük, enerji taşımacılığı için bir ana istasyon konumundadır. Bölgedeki iki yük limanı, bir enerji limanı, iki havalimanı ve inşaatına başlanan Bölgesel Havaalanı, ileride taşımacılık için kullanılabilecek iki geniş nehri ve düz coğrafyası ile dünyanın sayılı ulaşım merkezlerinden biri olma potansiyeline sahiptir. Böyle bir bölgenin merkezinde yeralan Adana'nın şehrin içinde geçen otoban, demiryolu ve nehirden daha fazla faydalanmalıdır. Şehri otobandan ve demiryoluyla transit geçeceklerin şehirde mola verip, turistik katkı sağlamaları amacıyla, aynı zamanda alışveriş merkezi ve yaşam merkezi görevi görecek otogarlar otoban kenarına taşınmalı, tren garlarının civarları alışveriş ve eğlence mekanlarıyla zenginleştirilmelidir. Seyhan nehri ve Ceyhan nehrinin insan ve yük taşımacılığı yapabilecek duruma getirilmesi, taşımacılığı engelleyecek alçak köprülerin yüksek köprülerle yenilenmesi, nehirlerin çeşitli yerlerine yolcu, yük ve yat limanlar yapılmalıdır.

İstanbul'la beraber Türkiye'de ekonomik potansiyeli en yüksek olan bölge Çukurova'dır. Türkiye'nin halen tek ticaret ve hizmet sektörü merkezi olan İstanbul'un tıkanması, Türkiye'de yeni ticaret ve hizmet sektörü merkezlerinin oluşturulması gereğini ortaya koymuştur. Ortadoğu'ya da yakınlığı ile de bu potansiyele en fazla sahip olan şehir Adana'dır. Adana sadece Türkiye'nin değil, Ortadoğu'nun ve Akdeniz'in önemli ticaret merkezlerinden biri olmalıdır.

Adana tarım, ulaşım ve ticaret potansiyellerini ön plana çıkararak bir dünya kenti olmayı hedeflemelidir. Dünyanın her yerinde insanların güvenli bir şekilde ticaret yapabileceği, tarımsal gelişmeleri paylaşabileceği, uzun hava ve karayolu yolculuklarında transit yeri olarak kullanabileceği zaman Adana dünya kenti olacaktır.

3. Adana'nın bölgedeki yeri ve işlevi

Adana, altı milyondan fazla insanın yaşadığı Çukurova'nın kalbinde yer alır. Mersin, Adana, Osmaniye ve Hatay illerinden oluşan Çukurova'nın idari, iktisadi ve ulaşım merkezidir. Kamu kuruluşlarının bölge müdürlüklerinin çoğu Adana'da yer alır. Aynı şekilde büyük firmaların Çukurova temsilciliklerinin hemen hemen tamamı Adana'da bulunur. Bölge içinde kentlerarası ticaretin yine en çok gerçekleştiği kent Adana'dır. Bölgenin çeşitli kentlerinden insanlar uzun seyahatleri için Adana'nın havaalanını, tren istasyonunu ve otogarlarını transit olarak kullanırlar.

Adana'nın Çukurova'nın merkezi olma konumundan daha fazla yararlanabilmek için sosyal ve kültürel yönden gelişmeye özen göstermelidir. Çukurovalılar her ne kadar devlet ve ticaret işleri ve ulaşım amaçlı Adana'ya gelseler de, sosyal ve kültürel etkinlikler için Adana'yı fazla tercih etmemektedirler. Adana bölgesel bir sanat merkezi olmayı hedeflemeli, bu nedenle bölgesel sanat merkezleri inşa edilmeli, tiyatro ve konser gibi etkinlikleri izlemek için bölge insanı şehre akın etmelidir.

Adana'nın bölgesel merkez olmasından dolayı kent sadece Adanalıların ihtiyaç verecek şekilde değil, Çukurovalının ihtiyacına cevap verecek şekilde planlanmalıdır. Bu anlamda yeni havalanı, otogar, tren istasyonlarının kentsel taşımacılıkla olduğu kadar bölgesel taşımacılıkla da bağlantıları iyi kurulmalıdır.

4. Kentin genel düzeninin belirlenmesi

Kentin genel düzeninin belirlenmesinde üç ana unsur gözönüne alınmalıdır; Kentin Dış Bağlantı Noktaları, Kent Merkezleri ve Semt Merkezleri. Şehrin dış bağlantı noktaları öncelikle gözönünde tutulmalı, buna göre yeni kent merkezleri oluşturulmalı ve mevcut kent merkezinin ilişkileri kuvvetlendirilmeli ve son olarak yaşam alanı merkezi olarak tanımlanacak Semt Merkezleri belirlenmelidir. Adana'nın Dış Bağlantı Noktası,Kent Merkezleri ve Semt Merkezleri arasındaki ilişki ulaşım, ticaret, sosyal ve kültürel alışveriş açısından azamiye çıkarılmalıdır.

4.1 Kentin dış bağlantılı planlaması

Adana'nın bölgesel bir ulaşım merkezi olması, ulusal olarak ulaşımda transit bir konumda olması ve gelecekte ulusal ticaret merkezi ve dünya kenti olmayı hedeflemesi ile şehrin genel düzeninde ana belirleyici unsur, şehrin dışarı ile bağlantısını sağlayacak tesislerin iyi belirlemektedir. Şehrin havayolu, demiryolu ve karayolu bağlantılarının yanında Seyhan ve Ceyhan nehirlerine yapılacak limanla denizyolu bağlantısının da kurulması iyi olacaktır. İki milyona yaklaşan nüfusu, bölgesel ulaşım merkezi olması nedeniyle bu bağlantıların herbiri için ikişer istasyon; iki havayolu, iki ana tren istasyonu, iki ana otogar ve iki liman olmak üzere toplam 8 Dış Bağlantı İstasyonu oluşturulmalıdır.(Şekil 1) Şakirpaşa havaalanına artı yeni bir havaalanı, Merkez Tren İstasyonunun yanısıra, Yüreğir'e tren istasyonu, otoban üzerine iki yeni otogar, Seyhan nehri yolcu ve yat limanı, Ceyhan nehri üzerine yük limanı kurulmalıdır.

Şekil 1: 8 Dış Bağlantı İstasyonu (Kırmızı Çemberler)Havalanları (Çukurova Bölgesel, Şakirpaşa)Ana Tren İstasyonlar (Seyhan, Yüreğir)Yeni otogarlar (Adana-Batı, Adana-Doğu)Yeni nehir limanları (Seyhan nehri üzeri, Ceyhan nehri üzeri)

Bölgesel havaalanının yerinin belli olmuş olması, ve inşaat çalışmalarının da başlama noktasına gelmiş olmasından dolayı ve aynı zamanda Mersin il sınırları için de yeralmasından dolayı Adana Büyükşehir Belediyesinin havaalanı-bölge bağlantı sistemini kurma açısından yapacağı fazla bir şey yoktur. Mersin Büyükşehir Belediyesi ile işbirliği yapılıp, havaalanına bölgesel toplu taşıma merkezi kurulup, Çukurova'nın çeşitli yerlerine toplu taşıma hizmetleri sunulabilir. Çukurova Bölgesel havaalanı yapıldıktan sonra, Şakirpaşa havaalanı 'Kent Havaaalanı' olarak hizmet

vermelidir. Şehrin ticari merkezine yakınlığı nedeniyle İstanbul, Ankara gibi büyük kentlere günübirlik iş amaçlı seyahatlerin yapıldığı havaalanı olarak faaliyetine devam etmelidir. Havaalanı ve ticari merkez arasında toplu taşıma bağlantısı kurulmalı, ticari merkez havaalanına kadar uzamalıdır.

Merkez Tren İstasyonunun yeniden yapılandırılarak, Avrupa kentlerinde olduğu gibi ulaşım ve yaşam merkezine dönüştürülmesi, etrafının otel, kafe ve eğlence yerleri ile donatılması sağlanmalıdır. Yüreğir'deki tren istasyonu, Adana'nın diğer Ana Tren İstasyonu olarak planlanmalı, büyük bir istasyon binası yapılmalı ve etrafının yine otel ve eğlence alanları ile donatılması sağlanmalıdır. Merkez Tren İstasyonu ve Yüreğir'deki tren istasyonu Adana'nın iki ana tren istasyonu olmasının yanında, mevcut diğer tren istasyonları Şehitlik, İncirlik ve Yakapınar tren istasyonları geliştirilmeli, Mersin il sınırı ve Yakapınar arasına 5 tren istasyonu daha yapılarak, toplamda 10 istasyonla banliyö tren taşımacılığı hizmetleri verilmelidir.

Adana'nın batısı ve doğusuna, otoban üzerinde konumlandırılmak kaydıyla iki modern otogar yapılmalı, otogarlar şehirlerarası otobüslerin kalkış ve varış yeri olmasının yanısıra, Adana'yı transit geçen özel, ticari ve toplu taşıma araçlarının mola yeri görevini de görmelidir. Otogarlar, alışveriş ve eğlence merkezi olarak planlanmalı, mola verenlerin, yolculuğa çıkacakların şehre turistik katkı vermesinin yanında, şehir insanının da faydalanabileceği yerler olmalıdır.

Batı Seyhan Otogar ProjesiOtobanın Adana'nın ana şehirlerarası karayolu olması, yeni yapılacak otogarın da otoban civarında yapılması gereğini doğurmuştur. Uygun yerlerden biri MOLA tesislerinin bulunduğu alandır.(Şekil 2) MOLA tesisleri yine eskisi gibi mola veren araçlara hizmet edecek ancak bunun yanında yanına yapılacak otogarla kullanımı daha da artacak, artık Adana'ya da hizmet edecektir. Otogar içinde alışveriş, eğlence ve yeme-içme yerleri ile tam bir yaşam merkezi olacak, otobana direk giriş-çıkışı olması sebebiyle de otobüs firmalarına önemli kolaylıklar sağlayacaktır. Otogardan şehrin çeşitli yerlerine çalışacak belediye otobüsleri de şehirle bağlantıyı sağlayacaktır. Otogarın yanına yapılacak büyük otoparklar, otogarın alışveriş kısmının aynı zamanda bir AVM olarak hizmet etmesini ve çevre illerden geleceklerin arabalarını buraya park ederek şehir içine toplu taşıma araçlarıyla gitmelerine olanak sağlayacaktır. Otogar aynı anda birçok işlevi gören dev bir tesis olacaktır.

Şekil 2: Batı Seyhan Otogar Projesi

Şehir sınırları içerisinden geçen iki büyük nehrin ulaşım amaçlı da hizmet vermesi için çalışmalar başlatılmalıdır. Seyhan nehrinde Taşköprü'nün güneyine yapılacak yolcu ve yat limanı, Ceyhan nehrinde Misis civarına yapılacak yük limanı Adana'yı liman kentine dönüştürecektir. Avrupa'da Manchester, Paris, Berlin gibi limana sahip nehir kentleri örnek alınmalı, bu kentlerin liman sayesinde nasıl geliştiği gözlemlenmelidir.

Adana'nın 8 dış bağlantı istasyonunun birbirleriyle, Adana'nın kent merkezleriyle, eğitim, kültür, spor tesisleriyle iç bağlantılarının çok iyi planlanması, şehir hayatının bir düzen içerisinde seyretmesi açısından çok önemlidir. Dış bağlantı istasyonları arasında sürekli toplu taşıma hizmetleri yürütülmeli, yine dış bağlantı istasyonlarından kent merkezlerine ve eğitim tesislerine düzenli, kongre, kültür ve spor tesislerine de etkinlikler süresince toplu taşıma hizmetleri verilmelidir.

4.2 Yeni kent merkezlerinin belirlenmesi

Kent merkezleri (çarşı), kamu ve özel hizmet kurumları, esnaf ve küçük sanayinin birarada bulunduğu, etrafının konut alanları ile çevrili olduğu ticaret merkezleridir. Yeni kent merkezleri kurulması, şehirlerin sağlıklı büyümesi ile konut bölgesi ve hizmet kurumlarının birbirinden kopmasını önlemesi açısından önemlidir.

Adana'nın son 50 yılındaki kentsel gelişimindeki en büyük yalnışlık, kentin hızlı büyümesine karşın yeni kent merkezlerinin üretilememesi olmuştur. Şehrin tarihi kent merkezinin, tek kent merkezi olarak şehrin ihtiyaçlarına cevap verememesi, kuzeye, batıya ve doğuya doğru yönelen konut bölgelerine uzak kalmasına neden olmuştur. 'Yeni Adana' diye tabir edilen şehrin kuzeyindeki yeni yerleşim bölgesi, yeni bir kent değil, kamu ve özel sektör hizmetlerinden uzak yeni bir konut bölgesidir. Şehirdeki büyüme halen yeni konut alanları türetilmesi yönünde olduğundan, mevcut kent merkezi tıkanmış, bu yeni konut alanlarının ihtiyacına cevap vermek için kurulan işletmeler olmayacak yerlerde hizmetler vermeye başlamışlardır. Şehrin kuzeyinde yanlış planlamadan dolayı oto tamir, oto yıkama, tentecilik gibi hizmetler veren esnaf, apartman altında, bazen iki kafe ya da restaurantın arasında dükkan açmakta ve sağlıksız görüntülerin oluşmasına neden olmaktadır.

Şekil 3: Adana'nın 5 Kent Merkezi (Çarşısı)

Ulaşımın daha rahat gelmesi, hizmetlere erişimin kolaylaşması ve şehrin her bölgesinin sosyal ve kültürel zenginliğe sahip olması açısından Adana'da dört yeni kent merkezi oluşturulmalıdır. Demiryolu ve metro hattı ile çevrelenen mevcut kent merkezinin yanısıra Yüreğir, Çukurova, Sarıçam ve batı Seyhan'a yeni kent merkezleri kurulmalıdır. (Şekil 3)

Mevcut Kent Merkezi, şehrin tek kent merkezi olmaktan çıkmalı, fonksiyonları geleneksel çarşı kültürünün yaşatıldığı, tarih ve turizm merkezi olmakla beraber, bankacılık, otel gibi kurumların yoğunlaştığı bir hizmet sektörü merkezi olarak kısıtlandırılmalıdır. Mevcut kent merkezinin D-400 güneyi farklı, D-400 kuzeyi farklı sektörlerin merkezi olmalıdır. D-400 kuzeyi, banka, sigorta gibi hizmet sektörü kurumlarının bölgesel ve ulusal merkezlerinin yer aldığı bir bölge olmalıdır. D-400 karayolunun güneyindeki alan ise geleneksel ticaret ve alışveriş merkezi olmanın yanında bir tarih ve turizm bölgesi olmalıdır. Bu bölgedeki bazı ve esnaf ve küçük sanayi kuruluşlarının yeni kent merkezlerine taşınması sağlanmalıdır. Mevcut kent merkezinin hem güneyi

hem kuzeyinde sokakların tamamı ve caddelerin birçoğu trafiğe kapatılarak yoğun yaya bölgesi haline gelmeli, buraya ulaşım Tepebağ Ulaşım Terminali, Seyhan Tren Garı ve Yüreğir Limanı merkezli olarak toplu taşıma ile sağlanmalıdır. Tepebağ Ulaşım Terminali1 ile 8 Dış Bağlantı'nın tamamı arasında direk toplu taşıma seferleri konmalıdır. Yine bu bölgeye otomobil girişi kısıtlandırılmalıdır.

Yüreğir Kent Merkezi, Adana'nın 'Dünya Tarım Merkezi' olmasını sağlayacak kurumlarının bulunduğu ve aynı zamanda Yüreğir'de oturanların ihtiyaçlarına cevap verecek işletmelerin yer aldığı bölge olmalıdır. D-400 karayolunun güneyinde, Seyhan nehrinden, Asri mezarlığa kadar olan bölgede bir kent meydanı etrafında yer alacak, kongre merkezi, fuar alanı, kütüphane, müze, tarımsal kurumların yer aldığı binaların oluşması sağlanmalıdır. Tarihi kente ve otellere yakın olması, nehrin, metro ve D-400 karayolunun hemen yanıbaşında yer alması, bu bölgenin kongre merkezi olması yolunda çok büyük avantaj sağlamaktadır. Kongre alanına ulaşım, Ulaşım Terminali'ne dönüştürelecek Yüreğir Otogarı, Metro Cumhuriyet İstasyonu ve Halk Otobüsleri Duraklarının yeniden düzenlenmesi ile oluşturulacak Karşıyaka Ulaşım Terminali ve hemen yanıbaşındaki Nehir Limanı ile Yüreğir Tren Garı merkezli olarak sağlanacaktır. Mevcut fuar merkezinin konumunun ulaşım, konaklama, etraf zenginliği gözönüne alınmadan ve bir hangar gibi inşa edilmesi, yeni bir fuar merkezinin yapılmasının gerekliliğini ortaya koymuştur. Çukurova Üniversitesi Kongre Merkezi'nin ise şehirden kopuk olması, şehre hitap edecek merkezi yerde bir kongre merkezinin gerekli olduğunu ortaya çıkarmaktadır. Fuar ve kongre merkezinin yanında, tarımsal araştırmalara yönelik büyük bir kütüphane, buraya taşınabilecek Arkeoloji Müzesi ve Yüreğir Kültür Merkezi, kongre amaçlı da kullanılabilecek büyük bir kapalı spor salonu, Yüreğir Kent Merkezinin bir dünya markası haline gelmesine neden olacaktır. (Şekil 4)

Şekil 4: Dünya Tarım Merkezi - Yüreğir

1 Ulaşım Terminalleri ile ilgili detay bilgi Bölüm 6.2 'dedir.

D-400 karayolunun kuzeyinde Yüreğir Otogarınn etrafı Yüreğir'in çarşısı şeklinde oluşturulmalı ve burada Yüreğirli'ye ve ziyaretçilere hizmet edecek geleneksel esnaf ve sanatkarların belli bir sektörel düzen içerisinde yerleştirilmelidir.(Şekil 5) Mevcut Yüreğir Otogarı 'Ulaşım Terminali'ne dönüştürülmeli ve şehiriçi ve bölgesel otobüs hatlarının ana duraklarından biri olmalıdır. Metro Akıncılar İstasyonu ile ileride yapılacak Yüreğir Tren Garının Ulaşım Terminali ile bağlantıları güçlendirilmelidir. Yüreğir Çarşısının kuzeyi ise özellikle tarım sektöründe çalışacaklara hitap edecek yüksek katlı konut bölgesi olarak planlanmalıdır.

Şekil 5: Yüreğir Çarşısı

Çukurova İlçesi Kent Merkezi: Çukurova ilçesinin hizmet ihtiyacının karşılanması amacıyla Belediye Evleri kentsel dönüşüm çerçevesinde bir kent merkezine dönüştürülmelidir. Kent merkezi kamu kurumları, esnaf ve küçük sanayinin kurulabilmesine imkan verecek şekilde planlanmalıdır.

Batı Seyhan Kent Merkezi: M1 (Real) Alışveriş Merkezinin civarına yeni bir kent merkezi kurulmalı, bu kent merkezi sadece Adana'ya değil, tüm Çukurova'ya hizmet edecek esnaf ve sanatkarların mekanı olmalıdır. Tarihi ve turistik bir alana dönüşmesi gereken mevcut kent merkezinde yer alan birçok sektör (ayakkabı, branda, kumaş imalatçıları gibi) buraya taşınmalıdır. Batı Seyhan Kent Merkezi, mevcut kent merkezinin yükünün almakla beraber, Adana'nın genişleme yeri olan Batı Seyhan'ın sağlıklı bir kentleşmeye sahip olmasına neden olacaktır. Batı Seyhan Kent Merkezi'ne ulaşım, yeni yapılacak Batı Seyhan Otogarı ve Real Ulaşım Terminali merkezli olarak yapılacaktır.

Sarıçam Kent Merkezi: Sarıçam içinde bir kent merkezi planlanmalı, mevcut kent merkezinden uzakta bulunan Sarıçamlıların ilçelerinde hizmet almaları sağlanmalıdır. Bu kent merkezinde çarşı kültürü oluşturulmaya çalışılmalı ve bu sayede Sarıçamlı kimliği güçlendirilmelidir. Kent merkezinde yapılacak Sarıçam Ulaşım Terminali, Sarıçam'ın Dış Bağlantı İstasyonları ve diğer Ulaşım Terminalleri arasındaki bağlantıyı sağlayacaktır.

4.3 Semt Yapısının Oluşturulması ve Merkezlerinin Belirlenmesi

Adana'nın 8 Dış Bağlantı İstasyonu ile 5 Kent Merkezinin incelenmesi ve birbiriyle ilişkilendirilmesinden sonra, kentin genel düzenini belirlemedeki üçüncü önemli unsur olan yaşam alanlarının da masaya yatırılması, kent merkezleri ve dış bağlantı istasyonları ile ilşkilerinin kuvvetlendirilmesi gerekmektedir. Yaşam alanları insanların yaşadığı konutlarla, günlük yaşantıda sıkça ihtiyaç duyulan (market, kafe, kuaför, eczane, sinema, spor alanları) hizmetlerin birarada bulunduğu alanlardır. Yaşam alanları, yeni konut bölgeleri oluşturulması ile kendiliğinden gelişir ancak plansız geliştiği zaman, sosyal ve kültürel yaşam zayıf kalır. Mevcut ve yeni oluşan yaşam alanlarında sosyal ve kültürel hayatın canlandırılması ve yaşayanlarda kentli kimliğinin güçlendirilmesi için Adana'nın yaşam alanlarının tanımlanması ve tanımlanan yaşam alanlarının bağlantılarının iyi kurulması gerekir. Bu çalışmada yaşam alanları semt adıyla tanımlanmış, ortalama on mahallenin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Şehir yaklaşık yüz bin nüfusa sahip 17 semte bölünmüş ve semtlere örnek isimlendirmeler yapılmıştır. (Şekil 6)

Şekil 6: Adana'nın 17 Semti

Adana'nın 17 SemtiSeyhan nehri batısında:Otoban kuzeyinde, Güzelyalı, Kurttepe ve Toros semtleri;Otoban güneyi ve D400 kuzeyinde, Pınar, Baraj, Yeşilevler, Mithatpaşa ve Reşatbey semtleriD400 güneyinde ise, Tepebağ, Şakirpaşa ve Akkapı semtleri yer alır.Seyhan nehrinin doğusunda:Karşıyaka, Yavuzlar, Dervişler, İncirlik, Karacaoğlan ve Sarıçam semtleri yer alır.

17 Semtin sosyal ve kültürel gelişimlerinin sağlanması, semtlerin Kent Merkezleri ve Dış Bağlantı İstasyonları ile ulaşımlarının sağlanması için üzerlerinde tek tek çalışılmalıdır. Semtlerin herbirinde bir meydan etrafında kültür merkezi, kafe ve diğer sosyal kurumların biraraya geldiği Semt Merkezleri oluşturulmalıdır.(Şekil 7) Yine bu Semt Merkezlerinde semtin ulaşım ihtiyaçlarında ana öğe olacak Semt Ana Durakları konumlandırılmalıdır. Semt Ana Duraklarından birden fazla Ulaşım Terminaline ve Dış Bağlantı İstasyonuna toplu taşıma hizmetleri verilmelidir.2

2 Semt yaşamının nasıl örgütlenmesi gerektiği 7.Kısımda 'Semt ve Mahalle Yapılandırılması' anlatılmaktadır.

Şekil 7: Toros Semti için Hayalpark alanında Semt Merkezi örneği

5. Meydanlar, yaya alanları ve bisiklet yollarının arttırılması ile şehir içi trafiğin yeniden

düzenlenmesi

Meydanlar, yaya alanı ve bisiklet yolları, toplu taşıma ile birlikte sosyal kent olmanın belirleyici unsurlarıdır. Meydanlar, kentlinin herhangi bir nedenle biraraya gelmesi için mekanlar oluşturmak, yaya alanları, insanların sıkça kullandığı bölgelerde insan akımını kolaylaştırmak, daha güvenli hale getirmek, bisiklet yolları kentin çevresel kirliliğini azaltmak ve özel ulaşımı daha sürdürebilir hale getirmek için gereklidir. 1950'li yıllardan beri Adana'da süregelen 'Otomobile dayalı Şehir Gelişimi' anlayışıyla otomobiller şehrin heryerini adeta işgal etmiş, kaldırımları ele geçirmiş, meydanların oluşumuna engel oluşturmuştur. Adana'nın dünya kenti olabilmesi için bu düzenin artık değişme zamanı gelmiştir. Şehirde potansiyeli olan yerler, meydan, yaya alanı ve bisiklet yolları olarak düzenlenmelidir.

Adana'nın daha önce belirtilen beş kent merkezi ve semtlerinde, motorlu araç trafiğine kapalı yaya alanları oluşturulmalıdır. Yaya alanlarına sadece bisikletlerin ve bazı yerlerde de tramvayın girmesine müsaade edilmelidir. Yaya alanlarındaki işyerlerinin mal taşıma işlemleri için sabahın erken saatlerinde iki saati geçmemek kaydıyla ticari araçların girişi sağlanmalıdır. Meydanlar yaya alanları ile bütünleşik olabilir, ya da ayrı olabilir. Yaya alanı ve meydan uygulamasının ilk gerçekleşmesi gereken yer Mevcut Kent Merkezi'dir. Mevcut kent merkezinde yayalaştırma hem Eski Adana diye tabir edilen D400 karayolunun güneyinde, hem de D400'ün kuzeyinde farklı konseptle gerçekleştirilmelidir.

Eski Adana Yaya Alanı:Adana’nın en işlek yeri Çarşı diye tabir ettiğimiz Küçüksaat-Beş Ocak Meydanı ve Büyüksaat ile nehir arasindaki bölgedir. Bu bölge Adana’nın ilk yerleşim yeridir ve her köşe başı tarih kokar. Yüzlerce yıl öncesinde, motorlu araçların olmadığı dönemlerde, o zamanın ihtiyaçlarına göre gelişme göstermiş bu bölgede, son 50 yılda motorlu araç trafiğinin artması bölgenin çekilmez bir hale gelmesine sebebiyet vermiştir. Trafik keşmekeşi hem ulaşim sıkıntısı, hem gürültü hem de hava kirliliği yaratmaktadir. Araç trafiğine yol açmak için kaldırımlar daraltılmış, bazı kaldırımlarda iki kişi beraber yürüyemez hale gelmiştir. Çok eski zamanlarda imar edilmiş bu bölgede özüne dönülmesini ve bu bölgenin tamamen özel araç trafiğine kapatılması gerekir. Trafiğe kapatılacak bölge içerisinde bütün ana caddeleri ve sokaklari kapsamaktadir. (Şekil 8)

Şekil 8: Tarihi Adana Yaya Alanı

Bölgede özel araç trafiğine kapatılması gereken caddeler:Seyhan Caddesi, Sefa Özler Caddesi, Alimünif Caddesi, Kızılay Caddesi, Abidinpaşa Caddesi, Cemal Gürsel Caddesi, Çakmak Caddesi, Ziyapasa bulvarının Inönü caddesi ve Sefa Özler Caddesi arasindaki küçük kısmı.

Bölgede ulaşım metro, tramvay, bisiklet ve yaya olarak sağlanmalıdır. Metro bölgeyle Adana’nın diğer mahalleleri arasındaki ulaşımı sağlayacak, bölge icerisindeki ulasım da tramvayla sağlanacaktır. Tramvay can ve mal taşımacılığında kullanılabilir. Tramvay hatları bölgede özel araç trafiğine kapatılan bütün ana caddelerde kurulmalıdır. Tramvayla ilgili bilgi Bölüm 6.4'de verilmektedir.Bölgenin özel araç trafiğine kapatılması turizmin de patlamasına neden olacaktır. Bölgedeki tarihi evler, Büyüksaat, Bebekli Kilise, Vakıflar Çarşısı gibi daha birçok tarihi yapı, turistler için daha ulaşılabilir ve görünür hale gelecektir. Turistlerin ve profesyonel insanların daha cok uğrak yeri olacak bölgede ekonomi güçlenecek ve esnafında gelirleri artacaktır.Tarihi Adana’nın dönüşümü çercevesinde bir diğer konu da Beş Ocak Meydanının genişletilerek gerçek meydan kimliğine kavuşmasının saglanmasıdır. Meydan’daki anıt ile Bebekli Kilise arasındaki tarihi özellik taşımayan yapıların yıkılıp buraların meydan alanına dahil edilmesi çok olumlu olacaktır.(Şekil 9) Bunun yanında meydan etrafındaki bazi binalar meydana yakışacak bir şekilde dönüştürülebilir. Kızılay, Abidinpaşa ve Çakmak Caddesi yönünden meydana doğru gelen tramvaylar, meydanı yeraltından geçebilirler. Böylece meydan sadece yayalara kalmış olur. Burada Mitingler, konserler ve ceşitli etkinlikler düzenlebilir.

Şekil 9: Beş Ocak Kent Meydanı

Özel araç trafiğine kapalı bölgelere Avrupa’da sık sık rastlanır. Örneğin Hollanda’nin Amsterdam kentinde şehir merkezinde bir bölge trafiğe tamamen kapalıdır. Bu bölge Adana’da özel araç trafiğine kapatılması bahsi konus olan bölge kadar büyüktür.

Reşatbey Semti Yaya Alanı

Mevcut kent merkezinin kuzey kısmı olan bölge, D400, Merkez Park, demiryolu ve metro hattı ile çevrilidir. Hermann Jansen tarafından 1940'lı yıllarda planlanan bölge, Türkiye'de şehir plancılığının en güzel örneklerindendir. Sosyal ve sanatsal donatılar, yeşil alanlar ve toplu ulaşım bağlantıları açısından zengin olan bölge, daha sonra sıkı apartmanlaşmaya ve otomobil işgaline yenik düşmüş, bugün otomobillerin kaldırıma park ettiği, yayaların yolda yürümek zorunda kaldığı bir bölgeye dönüşmüştür. Bu bölgede özüne dönülmeli, ana caddeler olan Ziyapaşa, Atatürk, Gazipaşa ve Cumhuriyet caddeleri hariç bütün cadde ve sokaklar trafiğe kapatılmalı, bölgeye ulaşımın toplu taşıma ve bisiklet ile gerçekleştirilmesi için altyapı oluşturulmalıdır.(Şekil 10)

Şekil 10: Reşatbey Yaya Alanı

İstasyon meydanı, genişletilerek gerçek bir meydana dönüştürülmelidir. Sular caddesi duble yolunun demiryolu tarafı trafiğe kapatılmalı, trafik diğer taraftan gidiş-dönüş olarak sağlanmalıdır. Tren Garının önünde aşağıdaki resimde görüldüğü gibi oldukça geniş bir meydan alanı oluşur. Ayrıca Sular caddesinin trafiğe kapanmış olması, Metronun Vilayet istasyonu ile Tren Garı arasındaki insan akımını daha nezih hale getirir. Diğer taraftan Sular caddesinin Atatürk caddesi ile Tren Garı arasındaki kısmı daha renklenir.(Şekil 11)

Şekil 11: Yeniden düzenlenecek İstasyon Meydanı (Uğur Mumcu Meydanı)

Meydan ve Yaya Alanları şehrin bütün semtlerinde oluşturulmalıdır. Aşağıda şehrin kuzeyinde Turgut Özal bulvarı civarında oluşturulabilecek Semt meydanı ve yaya alanı örneği verilmektedir.

Toros Semti Yaya Alanı ve Meydanı:Sosyal donatılardan yoksun, otomobile bağımlı bir kent yaşantısının olduğu kentin kuzeyinde, sosyal kent projelerinin hayata geçirilmesi önem arzetmektedir. Bu bölgede birçok bölge yaya alanıa ve meydana dönüştürülebilir. Bir örnek, Toros'ta Doğalpark ve Ramazanoğlu Caminin olduğu alandır. Şekilde görülen bu alan trafiğe kapatılabilir ve boş araziye büyük bir konser salonu ve merkez kütüphanesi yapılabilir.(Şekil 12)

Şekil 12: Toros Semti Yaya Alanı ve Meydanı

6. Toplu Taşıma Sisteminin Yeniden Düzenlenmesi

Adana'da toplu taşıma, Dış Bağlantı İstasyonlarıyla ilişkilendirilmeden gelişmiştir. Toplu taşıma araçlarının havaalanına, tren istasyonu ve otogarlara sundukları direk hizmetler çok yetersizdir. Yine Adana'da toplu taşıma çok farklı kollardan yürütülmekte, Halk Otobüsleri ve Dolmuşlardaki bireysel kazanca dayalı sistem, duraklarda yığılmaya ve düzensiz trafik seyrine neden olmaktadır. Ayrıca Adana'nın doğu-batı aksında kesintisiz toplu taşıma hizmeti bulunmamaktadır. Toplu Taşıma Sisteminin yeniden düzenlenmesinde aşağıdaki dört konunun iyileştirilmesi önemli bir yer tutacaktır: 6.1 Toplu Taşımanın tek çatı altına alınması6.2 Toplu Taşıma Terminallerinin kurulması6.3 Kent içerisinde kesintisiz toplu taşıma hizmetleri sunulması6.4 Yaya bölgelerinde Tramvay hattı kurulması

6.1 Toplu Taşımanın Tek Çatı Altına AlınmasıAdana'daki toplu taşıma kargaşasının sona ermesi için, Büyükşehir Belediyesi Otobüs ve Metro İşletmesi, Özel Halk Otobüsleri ve Dolmuş Kooperatiflerinin tek bir toplu taşıma şirketi altında birleşmeleri gerekmektedir. Büyükşehir Belediye Otobüs İşletmesi, Özel Halk Otobüsleri (midibüsler) ve dolmuş kooperatifleri bağımsız bir şirket altında (Adana Toplu Taşıma) birleştirilmelidir. Dolmuş ve midibüs durak sahiplerine duraklarının değeri ölçüsünde sirketten hisse verilmeli, Dolmuş ve midibüs şoförleri eski aylık gelirlerinden az olmamak kaydıyla maaşa bağlanmalıdır. Dolmuşlar zamanla elden çıkarılıp, yerlerine otobüsler satın alınmalı ve on yıl içerisinde toplu taşımanın otobüs, tramvay ve metro aracılığıyla yürütülmesi hedeflenmelidir.

6.2 Toplu Taşıma Terminallerinin kurulması:Adana'da toplu taşımanın baştan aşağıya yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Şehiriçi toplu taşıma 8 Dış Bağlantı İstasyonu, 5 Kent Merkezi ve 17 Semt arasında ulaşımı sağlamalıdır. 8 Dış Bağlantı İstasyonu ve 5 Kent Merkezinin yanında bazı semtlerde aşağıdaki listede görüldüğü gibi Toplu Taşıma Terminalleri oluşturulmalıdır.(Şekil 13)

No Toplu Taşıma Terminali Adı Bağlantısı Bulunduğu İlçe

T1 Yolgeçen TT Terminali Yolgeçen Tren İstasyonu (yeni) Seyhan (Şekil 14)

T2 Esentepe TT Terminali Batı Seyhan Otogarı (yeni) Seyhan (Şekil 14)

T3 Tepebağ TT Terminali Mevcut Kent Merkezi Seyhan (Şekil 14)

T4 Ziyapaşa TT Terminali Merkez Tren İstasyonu Seyhan (Şekil 14)

T5 Şakirpaşa TT Terminali Şakirpaşa Havaaalanı Seyhan (Şekil 14)

T6 Fevzipaşa TT Terminali Merkez Otogar Seyhan (Şekil 14)

T7 Akkapı TT Terminali Akkapı Tren İstasyonu (yeni) Seyhan (Şekil 14)

T8 Kurttepe TT Terminali Kurttepe Metro İstasyonu Çukurova (Şekil 16)

T9 Kabasakal TT Terminali Kurttepe ve Güzelyalı Semtleri Çukurova (Şekil 16)

T10 Karşıyaka TT Terminali Yüreğir Limanı ve Cumhuriyet Metro İstasyonu

Yüreğir (Şekil 15)

T11 Yüreğir TT Terminali Akıncılar Metro İstasyonu Yüreğir (Şekil 15)

T12 İncirlik TT Terminali İncirlik Tren İstasyonu Yüreğir (Şekil 15)

T13 Güney Yüreğir TT Terminali Güney Yüreğir Tren İstasyonu (yeni)

Yüreğir (Şekil 15)

T14 Balcalı TT Terminali Çukurova Üniversitesi Sarıçam (Şekil 17)

T15 Sarıçam TT Terminali Adana – Doğu Otogarı Sarıçam (Şekil 17)

T16 Kuzey Sarıçam TT Terminali Sarıçam Semti Sarıçam (Şekil 17)

T17 Yakapınar TT Terminali Yakapınar Tren İstasyonu Yüreğir (Şekil 15)Şekil 13: Toplu Taşıma Terminalleri Listesi

Bütün toplu taşıma hatları iki TT Terminali arasında düzenlenmeli, bir TT terminalinde başlamalı ve başka bir TT terminalinde bitmelidir.

Şekil 14: Seyhan İlçesi Toplu Taşıma Terminalleri

Şekil 15: Yüreğir Toplu Taşıma Terminalleri

Şekil 16: Çukurova İlçesi Toplu Taşıma Terminalleri

Şekil 17: Sarıçam Toplu Taşıma Terminalleri

6.3 Kent içerisinde kesintisiz toplu taşıma hatlarının geliştirilmesiKentlerin zamanla büyüyerek metropollere dönüşmesi kenti boydan boya geçecek kesintisiz toplu taşıma hatlarının kurulmasını gerektirir. Metropol Adana'da da durum farklı değildir. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla kentin kuzeybatısını kentin güneyine oradan da Yüreğir merkezine ulaştıracak metro hattı kurulmuştur. Bazı planlama yalnışlıkları yapılmış olsa da, Adana Metrosu, toplu taşımanın tek çatı altına toplanması, yeni TT terminalleri ile toplu taşıma entegrasyonunun daha iyi sağlanması, bunun yanında metro ikinci etabı ve doğu-batı aksına kurulacak yeni kesintisiz hatların devreye girmesiyle, taşıdığı yolcu sayısını hızla arttıracaktır.

Adana Metrosunun ikinci etabının yapılmasından daha önce, doğu-batı aksında üç kesintisiz toplu taşıma hattı oluşturulabilir. Birincisi, Seyhan ve Yüreğir'e yapılacak yeni tren istasyonlarıyla, hipodromdan Yakapınar İstasyonuna kadar Banliyö tren hattı kurulması, ikincisi yapılacak Seyhan-Batı Otogarı ile Yakapınar OSB arasına otoban üzerinde metrobüs hattı kurulması ve son olarak D400 – Karaisalı Yolu kesişimden (yapılacak Yolgeçen TT Terminali) Yakapınar OSB arasında D400 üzerinde metrobüs hattı çalıştırılmasıdır.

Adana'da Kesintisiz Toplu Taşıma (KTT) şu şekilde sınıflandırılabilir.

Kuzey – Güney aksında:KTT1: Adana Metro 1. EtabıKTT2: Adana Metro 2. Etabı

Doğu – Batı aksında:KTT3: Mevcut demiryolu üzerine Banliyö HattıKTT4: Otoban üzerinde Metrobüs HattıKTT5: D400 karayolu üzerinde Metrobüs Hattı

Doğu-Batı aksında önerilen kesintisiz hatlar aşağıda detaylandırılmıştır.

KTT3: Mevcut Demiryolu Hattının Banliyö Hattına DönüştürülmesiAdana'da tren yolunda banliyö seferleri başlatılması ve şehir içi toplu taşıma sistemine entegre edilmesi gerekmektedir. Böyle banliyö tren seferi Hipodrom ile OSB arasında, şehrin doğu-batı hattında düzenlenebilir. Adana kent sınırları içerisinde mevcut altı istasyon vardır; batıda Şehitlik, Şakirpaşa ve Merkez Gar, doğuda, Kiremithane, İncirlik ve Yakapınar) var. Mevcut istasyonlara Seyhan tarafında iki istasyon, Yüreğir tarafında da yine iki istasyon eklenirse toplam 10 istasyonlu bir banliyö tren hattı kurulabilir.

Adana'nın en güneyinden geçecek şekilde planlanan Güney Çevre Yolu, hem duble karayolu, hem de çift hatlı de tren yolu olacaktır. Yük trenlerinin Adana'nın içerisine girmeden Güney Çevre Yolu üzerinden şehri geçmesi sağlanabilirse, şehir içerisindeki mevcut tren hattı sadece yolcu trenlerinin kullanımına sunulabilir. Mevcut hattın, sadece yolcu taşımacılığını sağlamada bile yetersiz olacağı öngörülürse, yen, Hipodrom ile OSB arasında mevcut rayların yanına birer ray daha döşenebilir. Yeni istasyonların yapılacağı yerlere de ek raylar döşenerek istasyonlarda sıkışmalar önlenebilir.

KTT4: Otobanda Metrobüs hattıAdana'da toplu taşımada atılacak önemli bir adımda şehrin içinden geçen otobanın toplu taşıma amaçlı kullanılmasıdır. Otoyolun iki yöndeki en sol şeritleri metrobüs hattı olarak düzenlenebilir. Çeşitli aralıklarla yapılacak duraklar üst geçitlerle kente bağlanabilir. Seyhan-Batı'ya çalışmada önerilen yeni otogar ile OSB arasında çalışacak metrobüs, kent toplu taşıma sistemi ile iyi entegre edildiği takdirde, düşük maliyete önemli bir hizmeti yerine getirir. Şehir içinden geçen otoyolların toplu taşıma amaçlı kullanılması Avrupa'da ve Amerika'da giderek yaygınlaşmaktadır.

KTT5: D400 üzerinde Metrobüs hattıAdana'nın ötesinde tüm Çukurova'ya hizmet sunan, kamu ve özel sektörün bölge ve il hizmet binaları D400 üzerinde sıralanmakta ve D400 karayolunun Adana'nın ticaret yolu haline getirmektedir. Mevcut durumda D400 üzerindeki toplu taşıma hizmeti çoğunlukla dolmuşlar tarafından kısa güzergahla sunulmaktadır. Kent içerisinde yapılan köprülü kavşaklar ve battı-çıktılarla D400 karayolu kent boyunca kesintisiz hale gelmektedir. Kentin D400 üzerinde batı ucundan doğu ucuna işletilecek metrobüs hattı, hat üzerindeki ticari, sanayi ve kamu kurumlarını kucaklayacak, iş hayatının akışını da hızlandıracaktır. Bu metrobüs hattı aynı zamanda Şakirpaşa Havaalanından kent merkezine ve sanayi bölgelerine ulaşımı da çabuklaştıracaktır.

6.4 Yaya Bölgelerinde Tramvay hattı kurulmasıDünyanın birçok kentinde uygulandığı üzere, büyük Yaya Bölgelerinde toplu taşıma hizmetini verecek en uygun araç tramvaydır. Nispeten yavaş seyreden bu tip tramvaylar, hem toplu taşıma hizmeti verir hem de şehrin tarihi kısımlarına nostaljik bir hava verir. Bu çalışmada tamamen yayalaşlaştırılması öngörülen Eski Adana'da toplu taşıma için en uygun vasıta olarak tramvay düşünülebilir. Tramvayın öncelikle semtin Toplu Taşıma Terminali ve en yakın Metro İstasyonu ile bağlantısı planlamalıdır. Bu anlamda tramvay bir ucu Tepebağ TT Terminali, diğer ucu Kocavezir İstasyonu olmak üzere şehrin tarihi caddelerine hizmet verebilir. Böyle bir tramvay hattının kurulması metroyla tarihi kentinden bağlantısını güçlendireceğinden metronun kullanımını da arttıracaktır.

Eski Adana Tramvay hattı olası güzergahı aşağıdaki gibi olabilir. Hat Kocavezir İstasyonundan başlar, 5 Ocak Meydanında yeraltına iner ve Abidinpaşa Caddesine girerek yer üstüne çıkar, daha sonra Taşköprü'den Kızılay caddesine girer, 5 Ocak meydanını yine yeraltından geçtikten sonra Çakmak caddesine yönelir, ve Çakmak Caddesinin en kuzeyinde sonlanır. (Şekil 18)

Şekil 18: Eski Adana Tramvay Hattı

7. Semt ve Mahalle Yönetimlerinin Oluşturulması

Semt yapısının oluşturulması ve semt merkezlerinin belirlenmesi (Madde 4.3) ile beraber mahallelinin kent yönetimiyle ilişkilerinin kuvvetlendirilmesi için mahalleliyi biraraya getirecek, mahallelerdeki gelişmelere katılımlarını sağlayacak oluşumların mahalleliyle beraber kurulması gerekmektedir. Muhtarlar şimdiki sistemde mahalleyi temsil etme ve haklarını arama konusunda yeterli olamamaktadır. Belediye, muhtar ve mahalleli işbirliği ile her mahalleye, mahallenin adeta alternatif bir yönetim kurumu olacak Mahalle Vakıflarının kurulması sağlanmalıdır. Üyeleri sadece mahallelilerden oluşacak Mahalle Vakıfları mahallenin sorunlarını ilgili kurumlara taşımalı, mahalleyi geliştirecek projeler üzerinde çalışmalı ve mahalle içi sosyal ve kültürel faaliyetlerde bulunmalıdır. Aynı semtteki Mahalle Vakıfları, Semt Birliği altında birleşmeli, Belediye tarafından inşa edilecek Semt Merkezlerini ortak olarak kullanmalıdır. Semt Merkezleri çok amaçlı büyük ve salonlardan, toplantı mekanlarına, büro kısımlarından, sığınma evi ve aşevi gibi sosyal yerleri bünyesinde bulunduran semtlinin adeta ikinci evi olarak düşünülmelidir. Daha önce belirtilen 17 Semtin oluşturduğu yönetimlerin temsilcilerini biraraya getirilerek Adana Kent Konseyinde yeni bir yapılanmaya gidilmelidir. Mahallerinin ve semtlerin temsil organı haline gelecek Kent Konseyinin Adana'daki belediye ve diğer devlet kurumlarına olan etkileri arttırılmalıdır. Bu şekilde tepeden inmeci yönetim zihniyeti, yerini tabanın isteği doğrultusunda şekillenen, katılımcı kent yönetim anlayışına dönüşecektir.

8. Sonuç

Dünya kenti olmak, belediyeden, sivil toplum örgütlerine, esnaftan, uluslarası firmalara, bütün kurumların ortak bir bilinçle hareket etmesiyle gerçekleşebilir. Her kentin potansiyeli, çıkış noktası farklıdır. Bu çalışmada Adana'nın dünya kenti olabilmesi için Adana'nın potansiyeli ortaya konulmuş, bu potansiyeli en iyi şekilde değerlendirebilmek için öneriler sunulmuştur. Buradaki önerilerin tümünün hemen gerçekleşmesi beklenilmemektedir, gerçekleşmesi belki 20 belki 30 yıl sürecektir. Önemli olan ise bu önerilerin ne zaman gerçekleşeceği değil, bu önerileri gerçekleştirecek zihiniyete erişebilmektir. Halkın yönetime daha çok katıldığı, sosyal alanların arttırıldığı, ulaşımın çoğunlukla toplu taşıma araçları ve bisikletle sürdürüldüğü olduğu Adanai insanlarında yüzünü daha çok güldürecektir.

9. Yazar Hakkında

Fırat Ateşok 1973'te Adana'da doğdu. İlköğretimini Adana'da Hayriye Kemal Kusun İlkokulunda tamamladıktan sonra, orta öğrenimini Tarsus Amerikan Koleji'nde yaptı. İstanbul Teknik Üniversitesi'nde Endüstri Mühendisliği eğitimi aldıktan sonra, Kanada'da Guelph Üniversitesi'nde İstatistik üzerine yüksek lisans yaptı. Bir süre Kanada'da otomotiv sektöründe çalıştıktan sonra 2011 yılında Adana'ya dönerek Temsa Global'de mühendis olarak çalışmaya başladı. Mühendisliğin dışında Sosyal Şehircilik, Toplu Taşımanın geliştirilmesi konularıyla da ilgilenmektedir.

Fırat AteşokAdres : Kurtuluş Mah. 64019 sk. Dilek Apt. No:5 Seyhan, AdanaTelefon : 0545-646 1960E-posta : fatesok@mail.com