DOC BRO LUCAS JAARVERSLAG2011 - KU Leuven · van zorg, langer thuis te laten wonen. Daarom...

Werkingsverslag 2011

LUCASCentrum voor zorgonderzoek & consultancy

Een groepsoverschrijdend centrum van de KU Leuven

Inhoudstafel

1 Voorwoord 2011 1

2 LUCAS – Visie en missie 2

3 Financiering 2011 3

4 Onderzoek 44.1 Zorg voor ouderen 44.2 Geestelijke gezondheidszorg 84.3 Welzijn, armoede en sociale uitsluiting 144.4 Communicatie en patiëntenparticipatie in de gezondheidszorg 16

5 Vorming 175.1 Partner in permanente vorming 175.2 Aanbieder van vormingsmodules op maat 18

6 Wetenschappelijke dienstverlening 196.1 LUCAS adviseert de overheid 196.2 LUCAS coacht netwerken en praktijksettings 196.3 LUCAS participeert aan netwerken 19

7 Internationale netwerken 20

8 Steunpunt Welzijn Volksgezondheid en Gezin 21

9 Enkele markante publicaties 229.1 Rapporten en boeken 229.2 Publicaties in wetenschappelijke tijdschriften 23

10 Doctoraten en masterproeven 2410.1 Zorg voor ouderen 2410.2 Geestelijke gezondheidszorg 2410.3 Communicatie en patiëntenparticipatie in de gezondheidszorg 24

11 Bestuur en personeel 25

Het onderzoek van LUCAS was in 2011 gericht op de ondersteuning van de zorginnovatie. In de ouderenzorg had dit onderzoek

onder meer betrekking op de verdere invoering van BelRAI, de ontwikkeling van kwaliteitsindicatoren in de woonzorgcentra en de

ondersteuning van het netwerk van kleinschalige woonvormen. In de geestelijke gezondheidszorg kwam het onderzoek over de

transformatie naar meer zorg in de samenleving via “artikel 107” op gang. Integratie van mensen met psychische problemen in arbeid

en in educatie-omgevingen werd mede omwille van de maatschappelijke impact, opnieuw een onderzoeksthema in twee projecten.

De lijn ‘welzijn, armoede en sociale uitsluiting’ onderzocht het functioneren van eerstelijns welzijnsdiensten met studies over jongeren

met een leefloon, huiselijk geweld en thuisloosheid.

LUCAS is een interdisciplinair centrum: we werken krachtig samen. Het netwerk FLIECE (Flanders Study to Improve End of life care

and Evaluation Tools) ging van start. In samenwerking met de VUB, UGent en UAmsterdam ontwikkelt LUCAS twee studies over de

palliatieve zorg voor personen met dementie. In samenwerking met collega’s van Architectuur Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening

deden we studiewerk over de impact van de ruimtelijke omgeving op het welbevinden van personen met ernstige ziekten en dementie.

We formuleerden over deze topics samen vernieuwende projecten waaronder een INTERREG-project dat in 2012 van start zal gaan

over de impact van architectuur, design en licht op de oriëntatie van personen met dementie. LUCAS sloot een strategisch samenwerkings -

akkoord met het HIVA en Jeugdzorg Emmaüs om samen praktijkgericht onderzoek rond thuisbegeleiding op te zetten.

Ook het beleidsgericht onderzoek kreeg veel aandacht. Het Steunpunt Welzijn Volksgezondheid en Gezin werkte zijn eerste vijfjarenplan

af met een stroom van publicaties en met een finale studiedag op 28 oktober. Onder leiding van de centrale Steunpunt staf is in

september een nieuw plan ingediend om het beleid van de minister van WVG te ondersteunen. Het meerjarenprogramma omvat

drie onderzoekslijnen: monitoren van zorgbehoefte en -gebruik, evaluatie van preventieve en zorginterventies en de zorgorganisatie en

-beleid. En het bestaande consortium van onderzoeksinstellingen werd verder uitgebreid met enkele nieuwe partners uit de Universiteit

Hasselt, Universiteit Antwerpen, Katholieke Hogeschool Kempen, Lessius Hogeschool en de Artevelde Hogeschool. Het programma

is inmiddels goedgekeurd voor de periode 12-15.

LUCAS ondersteunde het beleid rond suïcidepreventie door de evaluatie van het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie en door de

voorbereiding van de gezondheidsconferentie in december 2011. De onderzoekslijn over suïcidepreventie stoelt ook op een krachtige

internationale samenwerking. Het OSPI-project komt in een eindfase met tal van relevante internationale publicaties over wat er echt

werkt in suïcidepreventie en Predi-NU maakt een opstart met een focus op een webbased behandelingsprogramma voor jongeren

en jongvolwassenen.

Afronden en opnieuw beginnen... is ook LUCAS. Tien personeelsleden verlieten ons centrum omdat hun project eindigde en er niet

onmiddellijk een substantieel en aansluitend nieuw contract kon worden geboden. Een traject binnen LUCAS biedt echter – zo blijkt

– een stevige garantie op nieuw werk: onze ex-medewerkers zijn allemaal elders aan de slag. De knowhow op het vlak van beleids- en

praktijkgericht onderzoek maakt hen geknipte partners voor toekomstige samenwerkingsverbanden. En LUCAS werft aan: nieuwe

projecten vragen nieuwe medewerkers...

1 Voorwoord 2011

LUCAS WERKINGSVERSLAG 2011 1

LUCAS streeft ernaar de levenskwaliteit van

kwetsbare personen te verbeteren door wezenlijke

vernieuwingen in de zorgpraktijk en het zorgbeleid te

initiëren en te ondersteunen.

We realiseren deze missie

• door een voortdurende verbinding te leggen tussen

inzichten vanuit onderzoek, beleid en praktijk

- we vertalen wetenschappelijke kennis naar concrete en

bruikbare handvatten die het beleid en de zorgpraktijk

inspireren

- we zetten praktijkvragen om naar toetsbare

wetenschapsvragen

- we onderbouwen beleidsmaatregelen met

wetenschappelijke inzichten

- zo integreren we ervaringsdeskundigheid,

waardeafwegingen en wetenschappelijke kennis

• door in dialoog te treden met alle belanghebbenden

en samenwerking op te starten en te stimuleren

- in ons participatief onderzoeksmodel brengen we alle

actoren samen en luisteren we naar ieders inbreng

- we hebben daarbij oog voor de zorgvragers zelf,

maar ook voor mantelzorgers en familieleden, profes -

sionele en vrijwillige hulpverstrekkers en beleidsactoren

- door onze inbreng verhogen we niet alleen het inzicht

in zorg, maar brengen we ook het debat op gang en

initiëren we acties die de zorgpraktijk en het zorgbeleid

verbeteren

• door gedegen onderzoek te voeren dat zowel in eigen

land impact heeft als in de internationale contexten en

in de wetenschappelijke literatuur

- we sporen kritisch en alert vernieuwingen en verbeteringen

in de zorg op

- goede praktijken maken we zichtbaar en internationale,

wetenschappelijk onderbouwde interventies introduceren

we in het Vlaamse en Belgische zorglandschap

- we stimuleren kritische reflectie, methodisch handelen

en een onderzoeksmentaliteit bij de verschillende

zorgactoren

- we vinden het belangrijk om ons onderzoek af te

toetsen bij vakgenoten binnen en buiten België

2 LUCAS – Visie en missie

2

Figuur 1 toont dat de inkomsten van LUCAS in 2011 voornamelijk

afkomstig waren van de Vlaamse (49%) en de Federale (36%)

overheid. Het Steunpunt WVG en de RAI-projecten waren vanuit

budgettair oogpunt het grootst. De basisfinanciering van de

KU Leuven vertegenwoordigt 2% van de inkomsten.

Figuur 1: Financiering LUCAS 2011

In 2011 ontving LUCAS voor 43 projecten financiering, voor een

totaal van 2.844.725 Euro. Figuur 2 toont de verdeling van de

inkomsten voor onderzoek over de verschillende onderzoekslijnen.

Voor het Steunpunt en voor BelRAI nam LUCAS opnieuw de

coördinatie op zich. Een grote fractie van het budget is daardoor

bestemd voor onderzoek dat door partners wordt uitgevoerd.

Figuur 2: Projecten 2011

3 Financiering 2011

n Vlaamse overheid

n Federale overheid

n Privé

n Basisfinanciering KU Leuven

n Europese instellingen

49%

36%

10%

2% 3%

n SWVG KU Leuven

n SWVG Derden

n RAI Derden

n RAI KU Leuven

n Geestelijke gezondheidszorg

n Welzijn

n Honoraria

n Dementie & ouderen

n Arts-patiëntcommunicatie

8%

25%

10% 19%

15%

7%

3%

11%2%


Zoals in voorgaande jaren heeft het onderzoek van LUCAS

ook in 2011 betrekking op vier onderzoekslijnen:

• zorg voor ouderen

• geestelijke gezondheidszorg

• welzijn, armoede en sociale uitsluiting

• communicatie en patiëntenparticipatie in de gezondheidszorg

4.1 Zorg voor ouderen

De studies over de zorg voor ouderen concentreren zich

in 2011 rond vijf grote thema’s:

• onderzoek over het Resident Assessment Instrument (RAI)

• onderzoek over zorgtrajecten

• onderzoek over de zorg voor personen met dementie

• onderzoek naar deugdelijk bestuur

• onderzoek naar het levenseinde

HET RESIDENT ASSESSMENT INSTRUMENT (RAI)

Het Resident Assessment Instrument (RAI) is een evaluatie-

instrument om de zorgtoestand en het welzijn van ouderen op

een gestandaardiseerde en gestructureerde manier in kaart te

brengen. Doel is een beter zorgplan en een kwaliteitscontrole

op de uitvoering van dat plan. RAI is een internationaal

ontwikkeld en erkend instrument (zie www.interrai.org).

• De haalbaarheid en de voorwaarden voor de

implementatie van het RAI-instrument in België (BelRAI)

BelRAI is een Belgisch pilootproject, in opdracht van de

FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen en

Leefmilieu. Met de gestandaardiseerde gegevens verzameling

door het BelRAI-instrument streeft men naar:

- een betere kwaliteit van de zorg voor oudere cliënten

- wetenschappelijk onderzoek om de kwaliteit van de

zorg voor oudere personen te evalueren en te monitoren

- beleidsondersteuning via wetenschappelijk onderzoek

en met behulp van betrouwbare data

LUCAS heeft in het BelRAI-project een leidinggevende rol.

Het centrum staat in voor de coördinatie en de inhoudelijke

invulling van drie opeenvolgende deelprojecten. Die projecten

verliepen in samenwerking met de Universiteit van Luik, het

Centrum voor Ziekenhuis- en Verplegingswetenschappen

(KU Leuven), het Centrum voor Usability Onderzoek (CUO)

(tot 2009) en Pyxima (sinds 2009).

• VLARAI

4 Onderzoek

4

Looptijd januari 2011 tot december 2011

Opdrachtgever/ Vlaams Agentschap Zorg & Gezondheid financiering

Projectleider A. Declercq

Wetenschappelijk L. Van Eenoomedewerkers L. Vesentini

D. Vanneste

Looptijd 2006 - 2011

Opdrachtgever FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu

Promotoren A. Declercq, coördinatorCh. Van Audenhove

Wetenschappelijk J. de Almeida Mellomedewerkers D. Vanneste

L. VesentiniL. Van EenooI. Van Ruyskensveld (tot 30.06.2011)N. Spruytte

De doelstelling van het project is te komen tot een

pre-module die door alle diensten in de woonzorg kan

worden gebruikt en elaboratie-modules die in een tweede

stap enerzijds tot een beter beeld van de zorgnood van

de oudere leiden en anderzijds een indicatie geven voor

de nodige zorgtijd en voor het recht op de zorgverzekering.

De elaboratie-modules zijn optioneel. Ze komen slechts

aan bod indien op basis van de pre-module blijkt dat dit

wenselijk is. Daarnaast wordt ook verder nagedacht over

de inhoud en timing van de eventuele volgende fases van

het project BelRAI Vlaanderen.

ONDERZOEK OVER ZORGTRAJECTEN

• De Vlaamse Ouderen Zorg Studie (VoZs)

De Vlaamse Ouderen Zorg Studie (VoZs) is een deelstudie

van het Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

VoZs focust op kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers.

De studie gaat na welk zorgtraject de ouderen volgen en

welke invloed dat traject heeft op de oudere zelf, maar ook

op de mantelzorger. VoZs wil op die manier zorgtrajecten

en factoren die de vraag naar hulp versterken of afzwakken,

in kaart brengen.

• Narratieve zorg

De onderzoekers ondersteunen de implementatie van

de nieuwe methodiek ‘narratieve zorg’ bij thuiswonende

kwetsbare ouderen. Levensverhaalschrijvers halen met

oudere personen herinneringen op ter versterking van hun

identiteit en ter preventie van depressie (gestructureerde

reminiscentie). LUCAS zorgt voor de wetenschappelijke

evaluatie.

• Onderzoek voor de evaluatie van zorgvernieuwings -

projecten voor kwetsbare ouderen (Protocol III)

Dit project zoekt naar mogelijkheden om kwetsbare

ouderen, met behulp van een aantal innovatieve vormen

van zorg, langer thuis te laten wonen. Daarom evalueert

het een aantal zorgvernieuwingsprojecten voor

thuiswonende kwetsbare ouderen.


Looptijd april 2007 tot december 2011

Opdrachtgever/ Steunpunt Welzijn Volksgezondheid en Gezin financiering


Wetenschappelijk M. Demaerschalkmedewerkers B. Vermeulen

B. EmmersK. Scheepmans

Looptijd januari 2010 tot maart 2014

Opdrachtgever/ Rizivfinanciering


Wetenschappelijk J. de Almeida Mellomedewerker

Partners Université Catholique de LouvainUniversiteit AntwerpenUniversité de Liège

Looptijd juni 2010 tot augustus 2011

Opdrachtgever/ CGG Brussel-Oostfinanciering

Projectleiding A. Declercq Ch. Van Audenhove

Wetenschappelijk N. Spruyttemedewerkers M. Demaerschalk

• Anders ouder worden

Acht innovatieve projecten voor kwetsbare ouderen stelden

een driejarenplan op en werken aan de uitbouw, de ontwikkeling

en de evaluatie van een goede zorgpraktijk. LUCAS neemt

de wetenschappelijke begeleiding en de evaluatie van de

acht projecten op zich. Doel van het onderzoek is de zorg

op maat en de zorg in de samenleving voor kwetsbare

ouderen te verbeteren.

• De ontwikkeling van een referentiekader integrale

kwaliteit wonen en zorg

De Vlaamse overheid wil een referentiekader ontwikkelen

“dat aangeeft wat verwacht kan worden van elk woonzorg -

centrum in Vlaanderen op vlak van verantwoorde zorg”.

Dit referentiekader omvat een aantal thema’s met daarbinnen

standaarden die al dan niet juridisch afdwingbaar zijn.

Aan elke standaard worden één of meerdere indicatoren

gekoppeld die signaleren in welke mate de standaard is bereikt.

De opdracht wordt in eerste instantie toegespitst op de

ontwikkeling van een set van haalbare en meetbare kwali -

teits indicatoren, als eerste opstap naar kwaliteitsmonitoring.

ONDERZOEK OVER DE ZORG VOOR PERSONEN

MET DEMENTIE

Het zorgaanbod, de afstemming van vraag en aanbod en de

evaluatie door patiënten en hun mantelzorgers zijn de centrale

thema’s in het onderzoek naar de zorg voor personen met

dementie.

• Impact van persoonsgerichte zorg via Dementia Care

Mapping op het welbevinden van bewoners met dementie

en hun zorgverleners in Vlaamse woon- en zorgcentra.

Dementia Care Mapping (DCM) is een in Groot-Brittannië

ontwikkelde methodiek om zorgverleners in woonzorgcentra

te ondersteunen in het geven van persoonsgerichte zorg aan

bewoners met dementie. Deze methodiek wordt in België

gedoceerd en gebruikt in een aantal woonzorgcentra,

maar er is nog geen echte effectstudie. In dit project wordt

daar een start mee gemaakt. Op de volgende onderzoeks -

vragen wordt een antwoord gezocht: Welke invloed heeft

persoonsgerichte zorg, via de methode van Dementia Care

Mapping op (1) de kwaliteit van leven van bewoners met

dementie; (2) de kwaliteit van zorg voor bewoners met

dementie; (3) de attitude van hulpverleners ten aanzien

van persoonsgerichte zorg voor bewoners met dementie

en (4) de zorgrelatie tussen hulpverleners en bewoners met

dementie. Tevens wordt nagegaan welke faciliterende en

belemmerende factoren er zijn bij de implementatie van een

zorgverbetertraject, aan de hand van DCM, voor bewoners

met dementie. Het onderzoek gebeurt bij 10 woonzorgcentra

in Limburg, met een experimentele groep en een

controlegroep.

4 Onderzoek

6

Looptijd juni 2011 – maart 2012

Opdrachtgever/ Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheidfinanciering

Projectleiding Ch. Van AudenhoveK. Hermans

Wetenschappelijk N. Spruyttemedewerker

Looptijd september 2010 – augustus 2013

Opdrachtgever/ Katholieke Hogeschool Limburgfinanciering

Projectleiding A. Declercq, LUCASI. Dreessen, KHLim

Wetenschappelijk M. Demaerschalkmedewerkers N. Spruytte

Looptijd oktober 2009 tot april 2013

Opdrachtgever/ Cera financiering

Projectleiding Ch. Van Audenhove A. Declercq

Wetenschappelijk N. Spruyttemedewerkers I. De Coster

ONDERZOEK NAAR DEUGDELIJK BESTUUR

• Deugdelijk bestuur in de residentiële ouderenzorg

Deugdelijk bestuur heeft betrekking op het geheel van de

structuur, het proces en de uitkomsten van het bestuur en

de besluitvorming van organisaties. Dit onderzoek zoemt in

op zes thema’s van deugdelijk bestuur:

1. Naleving van wettelijke statuten, verplichtingen en

formaliteiten

2. Duidelijkheid en transparantie rond statuten, visie,

missie, strategie en doelstellingen

3. Goed machtsevenwicht tussen bestuursorganen

(taakverdeling, cumulatie)

4. Samenstelling, structuur en werking van de raad van

bestuur

5. Efficiënte besluitvorming

6. Bewuste en actieve deelname aan het maatschappelijk

gebeuren

In een nulmeting zijn directies en voorzitters van de raad

van bestuur van vzw’s in de residentiële ouderenzorg uit

Vlaanderen schriftelijk bevraagd over de zes thema’s.

We stelden vast dat een verdere professionalisering van

het bestuur zich opdringt, met de samenstelling van de raad

van bestuur en de competenties van bestuursleden als

concrete werkpunten. In de studie zijn ook verbanden gelegd

met de organisatiestructuur en het netwerk van de vzw.

We formuleerden een aantal praktische suggesties voor de

verdere uitbouw van deugdelijk bestuur in de woonzorgcentra.

ONDERZOEK NAAR HET LEVENSEINDE

FLANDERS STUDY TO IMPROVE END-OF –LIFE

CARE AND EVALUATION TOOLS (FLIECE)

• Verbeteren van de zorg aan het levenseinde van ouderen

in rusthuizen – palliatieve zorg voor personen met

dementie in rusthuizen in Vlaanderen

In 2006 leed ongeveer een kwart van de Vlamingen ouder

dan 75 jaar aan dementie. Het merendeel van deze patiënten

verblijft thuis, maar verhuist in een vergevorderd stadium

van de ziekte naar een woonzorgcentrum en sterft daar

ook. Tijdens hun verblijf in woonzorgcentra hebben deze

patiënten net als andere terminale patiënten behoefte aan

goede palliatieve zorg. Toch wordt palliatieve zorg bij personen

met dementie vaak laattijdig of helemaal niet opgestart.

Bovendien is de palliatieve zorg die wordt gegeven vaak

niet aangepast aan de specifieke noden van patiënten met

dementie. Op basis van de wetenschappelijke literatuur

over en de praktijkervaring van professionelen met palliatieve

zorg bij ouderen met dementie, worden richtlijnen en een

bijbehorende training ontwikkeld. De richtlijnen zijn bedoeld

voor multidisciplinaire teams in woonzorgcentra en zullen

zich vooral toespitsen op de communicatieve aspecten

van palliatieve zorg. Via een effectstudie zal vervolgens

worden nagegaan of de richtlijnen en de training leiden

tot kwalitatief betere palliatieve zorg voor ouderen met

dementie in woonzorgcentra.


Looptijd 2011

Opdrachtgever Zorgnet Vlaanderen vzw financiering

Promotoren K. HermansA. DeclercqCh. Van Audenhove

Wetenschappelijk M. Demaerschalkmedewerkers N. Spruytte

Looptijd maart 2011 tot februari 2015

Opdrachtgever/ SBO-2010 – IWT10036 financiering

Projectleiding Ch. Van AudenhoveA. Declercq

Wetenschappelijk S. Ampemedewerker

Partners i.s.m. VUB en UGent

• Evaluatie van de kwaliteit van zorg aan het levenseinde

in RVT’s aan de hand van de RAI MDS en RAI PC (FLIECE)

In België bestaat er een grote verscheidenheid aan zorg -

mogelijk heden voor ouderen met dementie, waardoor het

zorglandschap er zeer gefragmenteerd uit ziet. Momenteel

wordt informatie betreffende de palliatieve noden van ouderen

met dementie niet op een gestructureerde en gevalideerde

wijze geregistreerd, waardoor er tussen de zorgvoorzieningen

onderling onvoldoende uitwisseling plaatsvindt van de

noodzakelijke patiëntengegevens. Dit staat een goede

palliatieve zorg van ouderen met dementie in de weg.

In het eerste deel van dit onderzoeksproject wordt het

assessment instrument “InterRAI Palliative Care” (iPC)

vertaald en in 10 woonzorgcentra geïmplementeerd.

iPC is een onderdeel van de interRAI-instrumenten en laat

toe om gegevens over de palliatieve noden van patiënten

te registreren. Deze gegevens dienen vervolgens voor zowel

individuele zorgplanning als voor onderzoeksdoeleinden.

In het tweede deel van dit project wordt de iPC gebruikt

als afhankelijke maat om de effectiviteit van de richtlijnen

over palliatieve zorg voor patiënten met dementie in

woonzorgcentra (ontwikkeld in het voorgaande project)

te onderzoeken.

4.2 Geestelijke gezondheidszorg

In 2011 richtte het onderzoek over geestelijke

gezondheidszorg (GGZ) zich op vijf thema’s:

• de preventie van depressie en suïcide

• de vermaatschappelijking van de GGZ

• participatie en empowerment van gebruikers

• de relatie tussen armoede en geestelijke gezondheid

• de arbeidsparticipatie van personen met psychische

problemen

DE PREVENTIE VAN DEPRESSIE EN SUÏCIDE

Als lid van de Europese Alliantie tegen depressie (EAAD)

ondersteunt en evalueert LUCAS actieprojecten in vier domeinen:

• deskundigheidsbevordering van huisartsen

• deskundigheidsbevordering van sleutelfiguren

• beeldvorming en publiekscampagnes op het vlak van

geestelijke gezondheid

• getrapte zorg voor personen met depressie

Tijdens het voorbije jaar evalueerden we suïcidepreventie -

interventies en deden we onderzoek naar cognitieve factoren

die de verschillen tussen suïcidecijfers in Vlaamse, Waalse en

Nederlandse regio’s beïnvloeden.

4 Onderzoek

8

Looptijd maart 2011 tot februari 2015

Opdrachtgever/ SBO-2010 – IWT10036financiering

Projectleiding A. DeclercqCh. Van Audenhove

Wetenschappelijk S. Melismedewerker

Partners i.s.m. VUB en UGent

• OSPI (Optimized Suicide Prevention in Europe)

Het OSPI-project wil wetenschappelijk onderzoeken of het

beleid en de interventies in het kader van suïcidepreventie

het aantal zelfdodingen op populatieniveau doen dalen.

De onderzoekers doen dat via een gecontroleerde studie

naar het effect van een multilevel interventie in vier regio’s

(Ierland, Duitsland, Hongarije en Portugal). Uiteindelijk wil

dit Europese project een wetenschappelijk gefundeerd

concept voor suïcidepreventie uitwerken.

• Het effect van sociaalcognitieve factoren, coping en

hulpzoekend gedrag op suïcidaal gedrag. Regionale

verschillen in Vlaanderen, Nederland en Wallonië

De suïcidecijfers in Vlaanderen en Wallonië zijn significant

hoger dan in Nederland. In België en Nederland zelf zijn er

ook regionale verschillen wat betreft het aantal suïcides.

Determinanten op individueel niveau, noch andere

determinanten kunnen die regionale verschillen verklaren.

Daarom bestudeert dit onderzoek in welke mate sociaal -

cognitieve factoren bepalend kunnen zijn voor suïcidaal

gedrag. Het onderzoek startte in 2008 in Vlaanderen.

In 2011 vond de bevraging in Wallonië plaats.

• De evaluatiestudie van het Vlaams Actieplan

Suïcidepreventie

Suïcide behoort vandaag de dag tot één van de belangrijkste

gezondheidsproblemen van onze westerse maatschappij.

Ook de gegevens voor Vlaanderen zijn zorgwekkend.

Zo bedroeg het gestandaardiseerd sterftecijfer in 2000

18,2 per 100.000, waarmee Vlaanderen bovenaan in

de Europese rangorde scoort. Naar aanleiding van de

gezondheidsconferentie over de preventie van depressie

en zelfdoding die plaatsvond op 3 en 4 december 2002,

werd in 2006 het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie (VAS)

uitgewerkt. Het algemene doel van dit plan was de

incidentie van zelfdoding bij zowel mannen als vrouwen

tegen 2010 met 8% te verminderen in vergelijking met

2000. Daarnaast had het plan tot doel om de incidentie

van suïcidepogingen, suïcidale ideatie en

zelfgerapporteerde depressie te reduceren.


Looptijd oktober 2008 tot september 2012

Opdrachtgever/ Europese Commissie, 7th Framework Programmefinanciering

Algemene U. Hegerl (D)projectcoördinatie

Algemeen wet. K. Gottlebe (D)projectmanager

Algemeen adm.-fin. P. Torremante (D)projectmanager

Projectleider Ch. Van AudenhoveLUCAS

Wetenschappelijk G. Scheerdermedewerker

LUCAS

Projectpartners Consortium van veertien partners, OSPI verspreid over tien EU-lidstaten

Looptijd januari 2011 - november 2011

Opdrachtgever/ Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheidfinanciering

Projectleider Ch. Van Audenhove

Wetenschappelijk E. Coppens medewerkers G. Scheerder

Looptijd oktober 2008 tot november 2011

Opdrachtgever/ initiatief van het Centrum ter Preventie financiering van Zelfdoding i.s.m. LUCAS, met de steun van

de Vlaamse Gemeenschap, Departement Welzijn,Volksgezondheid en Gezin en de Waalse Overheidi.s.m. AIGS asbl.


Wetenschappelijk A. Reyndersmedewerker

In 2010 liep het VAS ten einde. In opdracht van het Vlaams

Agentschap Zorg en Gezondheid en in aanloop naar een

nieuwe gezondheidsconferentie suïcidepreventie evalueerde

LUCAS de resultaten en de werking van het afgelopen VAS.

Op basis van de onderzoeks resultaten worden een conclusie

en beleidsadvies geformuleerd om het nieuwe actieplan bij

te sturen. Op die manier kan de suïcide problematiek in

de toekomst nog beter worden aangepakt.

• Ervaringen van stigma en discriminatie door patiënten

met depressie (ASPEN-project)

ASPEN wordt geleid door Graham Thornicroft, Professor

of Community Psychiatry, Head of the multidisciplinary

Health Service Research Department at the Institute of

Psychiatry, King's College London.

ASPEN is een internationale studie naar de beleving

van stigma en discriminatie door mensen met depressie.

De resultaten van het onderzoek worden zowel kwantitatief

als kwalitatief geanalyseerd.

Het ASPEN-project bevat nog twee andere werkpakketten:

• inventarisatie van best practices rond stigmabestrijding

in Vlaanderen

• onderzoek naar de deelname aan het beleid door

mensen met psychiatrische problemen. ASPEN doet

ook aanbevelingen om die participatie te bevorderen.

Resultaat: zie website www.antistigma.eu

• Deskundigheidsbevordering van ziekenhuisverpleeg -

kundigen inzake depressie en suïcidepreventie

Met deze studie willen de onderzoekers ervoor zorgen dat

professionele hulpverleners in algemene ziekenhuizen een

betere kennis hebben over depressie en suïcide. Een betere

kennis leidt tot een betere herkenning van de symptomen

en uiteindelijk tot een meer kwalitatieve zorg. Het onderzoek

resulteerde in een driedelige vorming met praktische

handleiding en in 2011 werd een boek gepubliceerd.

4 Onderzoek

10

Looptijd september 2008 tot augustus 2011

Opdrachtgever/ Europese Commissie, DG Sancofinanciering


Wetenschappelijk G. Scheerdermedewerkers E. Tambuyzer

Student B. Houberechts(masterthesis)

Projectpartners Consortium van 18 partners uit 16 EU-lidstaten of kandidaat-lidstaten

Looptijd maart 2008 tot augustus 2011

Opdrachtgever/ Katholieke Hogeschool Limburg (KHLim) financiering JESSA Ziekenhuis en ZOL (Ziekenhuis Oost-Limburg)

Partners SPIL Limburg (Samenwerking Psychiatrische Initiatieven Limburg)


Wetenschappelijk C. Schalenbourgmedewerker

• Inventarisatie van Vlaamse Actoren inzake

suïcidepreventie

Het doel van het onderzoek is het inventariseren van relevante

actoren inzake suïcidepreventie in Vlaanderen en een voorstel

tot taakverdeling, met het oog op de vorming van een

coherente en slagkrachtige Partnerorganisatie/

Expertisecentrum voor depressie en suïcide. Voor de

inventaris van relevante actoren inzake suïcidepreventie

is een beschrijving gemaakt van enerzijds organisatorische

gegevens van elke organisatie en anderzijds van de

aanwezige kennis en het ontwikkelingspotentieel.

• Preventing Depression and Improving Awareness

through Networking in the EU (PREDI-NU)

PREDI-NU is een Europees actie- en onderzoeksproject

dat nieuwe interventies voor de preventie van depressie bij

jongeren wil uittesten. Het project wordt uitgevoerd door

een uitgebouwd netwerk van Europese experten in de

preventie van depressie en suïcide, die reeds eerder samen -

werkten in de European Alliance Against Depression (EAAD)

en Optimised Suicide Prevention and Implemention in

Europe (OSPI) projecten. Het PREDI-NU project bouwt

voort op deze ervaringen en wil specifiek inzoomen op de

noden van jongeren met een beginnende of milde depressie.

Er wordt gezocht naar nieuwe methodieken en technologieën

om jongeren, voornamelijk jonge mannen, te bereiken die

via de bestaande kanalen de weg naar gepaste hulp niet

vinden. Het voornaamste doel van het PREDI-NU project

is het ontwikkelen van een evidence based online zelfhulp-

instrument voor jongeren met een beginnende of milde

depressie. Het tweede doel is het verbeteren van de

deskundig heid van professionals die met jongeren in

contact komen in het vroegtijdig herkennen en adequaat

omgaan met symptomen van depressie.

• Evaluatiestudie naar de acties in het kader van Preventie 2.0

Jongeren tussen 14 en 25 jaar vormen een belangrijke risicogroep

voor zelfdoding en zelfdodingspogingen. Deze leeftijdsgroep

is tevens erg actief op Web 2.0, het interactieve internet.

Preventie 2.0 ontstond uit de bezorgdheid dat mensen via

internetfora en ontmoetingssites hun zelfdodinggedachten met

elkaar delen, maar daarop niet altijd de gepaste reactie krijgen.

Bovendien kan het zien of lezen van suïcidale ideatie drempel -

verlagend werken bij andere kwetsbare jongeren en ontstaat

het risico op imitatiegedrag. Met project Preventie 2.0 trachtte

het CPZ, via deze nieuwe Web 2.0 toepassingen, risicogroepen

op te sporen en op een zachte manier de weg te tonen naar

hulpverlening. Daartoe realiseerde het CPZ in 2009 en 2010

heel wat acties, zoals: (1) de constructie van een nieuwe website,

(2) de detectie van berichten over zelfdoding op Netlog,

(3) de lancering van een brandpage op Netlog en (4) het ter

beschikking stellen van een meldknop om ongepaste berichten

over zelfdoding op het internet te melden. In de huidige studie

wordt de effectiviteit van deze acties onderzocht.



Opdrachtgever/ Executive Agency for Health and Consumers financiering


Wetenschappelijk G. Scheerdermedewerker

Looptijd juni 2011 tot september 2011

Opdrachtgever/ Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ)financiering


Wetenschappelijk E. Coppensmedewerker

Looptijd april 2011 tot mei 2011

Opdrachtgever/ Ga voor Geluk vzw financiering


Wetenschappelijk E. Coppensmedewerkers G. Scheerder

DE VERMAATSCHAPPELIJKING VAN DE

GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG

Sinds de jaren ’90 is er in België een afbouw van bedden in

de psychiatrische ziekenhuizen. Patiënten met een grote nood

aan ondersteuning en begeleiding komen terug in de maatschappij

terecht. Een volwaardige integratie en participatie aan het

maat schappelijk leven vraagt van de hulpverleners een

specifieke aanpak.

Veel studies van LUCAS behandelen deelaspecten van die

vermaatschappelijking. Zo evalueren we de GGZ-hervormingen

in België. We onderzoeken ook de mogelijke rol van ervarings -

deskundigen en van pleegzorg bij (her)integratie in de samenleving.

• Evaluatie van de GGZ-hervorming: naar een Betere

Geestelijke Gezondheidszorg door de realisatie van

zorgcircuits en zorgnetwerken

Door de toepassing van artikel 107 evolueert België in de

richting van een betere GGZ. Dat gebeurt met de creatie

van zorgcircuits en zorgnetwerken.

LUCAS ondersteunt de lancering van die hervormingen.

Het project vormt de basis van een opleidingsprogramma

voor hulpverleners en voor een monitoring/registratiesysteem

om de hervormingen te evalueren.

GEBRUIKERSPARTICIPATIE EN EMPOWERMENT

• Patiëntenparticipatie- en familievertegenwoordigingen

bij therapeutische projecten en transversaal overleg

Het project wil patiënten, familieleden en organisaties

binnen de geestelijke gezondheidszorg helpen om actief

aan de zorg deel te nemen. En dat op micro-, meso- en

macroniveau. Om aan die zorg te kunnen participeren,

moeten zowel patiënten, familieleden als organisaties

de nodige competenties verwerven.

Het project omvat drie luiken en moet leiden tot concrete

beleidsaanbevelingen.

DE RELATIE TUSSEN ARMOEDE EN GEESTELIJKE

GEZONDHEID

• Getrapte zorg

4 Onderzoek

12

Looptijd januari 2010 tot december 2011

Opdrachtgever/ Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezinfinanciering


Partners Universiteit Gent, Vakgroep Huisartsengeneeskunde

Wetenschappelijk A. DeSmetmedewerkers K. Hermans


Opdrachtgever Federale Overheid, departement Volksgezondheid


Wetenschappelijk A. DeSmetmedewerkers V. De Jaegere

I. De Coster


Opdrachtgever Federaal minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Partners Association Interrégionale de Guidance et deSanté, Uilenspiegel vzw, Federatie van Vlaamse Simileskringen vzw, Psytoyens absl, Fédération des associations de Similes Francophones asbl


Wetenschappelijk E. Tambuyzermedewerkers I. De Coster

Samen met UGent onderzoekt LUCAS hoe mensen met

financiële moeilijkheden zich mentaal sterk houden en hoe

ze de eerstelijnszorg via CAW, ICAW en OCMW ervaren.

Het onderzoek loopt gedurende vier jaar in acht Vlaamse regio’s.

DE ARBEIDSPARTICIPATIE VAN PERSONEN MET

PSYCHISCHE PROBLEMEN

Sedert 2010 doet LUCAS opnieuw onderzoek naar arbeids -

rehabili tatie. De Vlaamse overheid neemt het initiatief om de

deelname aan de arbeidsmarkt door mensen met psychische

problemen te stimuleren. LUCAS coördineert twee projecten

rond dit thema.

• De integratie van personen met een grote afstand tot de

arbeidsmarkt wegens een aanhoudende of ernstige

mentale, psychische en/of psychiatrische problematiek

Mensen met psychische problemen opnieuw in het normale

arbeidscircuit integreren is moeilijk. Aan de hand van weten -

schappelijke kennis en goede praktijken in Vlaanderen wil

LUCAS een model van Supported Employment opstellen

om de arbeidsparticipatie van die groep mensen te

vergemakkelijken.

• Transnationaal onderzoek naar geïntegreerde trajecten

voor personen met psychische problemen

Dit onderzoek bestudeert buitenlandse rehabilitatie -

projecten waarin zowel begeleid leren als begeleid werken

geïntegreerd zijn.

De onderzoekers willen krijtlijnen trekken om de beste

methoden in Vlaanderen te implementeren, om zo mensen

met psychische problemen op een succesvolle manier

tewerk te stellen.

• LUCAS bezoekt samen met praktijkpartners goede

IPS praktijken (Individual Placement and Support) in

Nederland (Rotterdam op 1 december, Amsterdam op

8 en 9 december) ter voorbereiding van een actieproject

in Vlaanderen.


Looptijd juli 2010 tot december 2012

Opdrachtgever Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling

Financiering ESF


Wetenschappelijk A. DeSmetmedewerkers V. De Jaegere

M. De GroofJ. Knaeps

Looptijd juli 2010 tot juni 2012

Opdrachtgever Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling (VDAB)

Financiering Open Kennisnetwerk (VDAB)


Wetenschappelijk A. DeSmetmedewerkers J. Knaeps

4.3 Welzijn, armoede en sociale uitsluiting

De studies over welzijn, armoede en sociale uitsluiting richten zich

voornamelijk op OCMW’s en lokaal sociaal beleid, zorginnovatie

in de welzijnszorg, de ontwikkeling en de evaluatie van beleids -

indicatoren, armoede en handicap en kindermishandeling.

OCMW'S EN LOKAAL SOCIAAL BELEID

• Effectief Budgetmanagement. Hoe komen tot duurzame

gedragsverandering?

De studie zoekt enerzijds naar mogelijkheden om de

instroom van schuld- en budgethulpverleningdossiers bij

het OCMW en het CAW in te perken. Daarnaast bestuderen

en evalueren de onderzoekers ook methodieken om de

uitstroom van die dossiers te bevorderen.

ZORGINNOVATIE IN DE WELZIJNSZORG

• Innovatie in de welzijnszorg (2) - begeleiding van zeven

voorzieningen

Dit project implementeert de uitgeteste innovatiemethodiek

in zeven Vlaamse welzijnsvoorzieningen. Doel is om in

deze voorzieningen innovatieve concepten en ideeën te

ontwikkelen en te realiseren.

• Innovatie in de welzijnszorg (3) - ontwikkeling van een

vormingsprogramma

Het praktijkboek ‘Zet je licht op groen voor zorginnovatie’

wordt vertaald naar een driedaags vormingsprogramma.

In die vorming integreren we de ervaringen uit de begeleiding

van de zes welzijnsvoorzieningen. De opleiding wordt dit

jaar een eerste keer georganiseerd.

INDICATOREN EN MONITOREN VAN BELEID

• Ontwikkeling van indicatoren in het kader van het Pact 2020

Het Pact 2020 bevat twintig doelstellingen om Vlaanderen

naar de top van Europa te leiden. Vijf van die twintig doel -

stellingen hebben betrekking op de zorgsector. Om de

realisatie van die doelstellingen op een degelijke manier

op te volgen, evalueert LUCAS de huidige kernindicatoren.

De onderzoekers zorgen ook voor de ontwikkeling van

nieuwe indicatoren.

4 Onderzoek

14

Looptijd september 2008 tot september 2011

Opdrachtgever/ Katholieke Hogeschool Kempen (K.H.Kempen), financiering Studiecentrum voor Lokaal Sociaal en Lokaal

Economisch Beleid

Projectleider K. Hermans

Externe S. Dewitte, Faculteit Economische Wetenschappen, Wetenschappelijk KU Leuven

partner

Onderzoeks- B. Storms, Studiecentrum voor Lokaal Sociaal coördinator en Lokaal Economisch Beleid, K.H.Kempen

Looptijd september 2010 tot juni 2011

Opdrachtgever/ Vlaams Welzijnsverbond vzw financiering


Wetenschappelijk R. Vrankenmedewerker

Looptijd november 2010 tot december 2011

Opdrachtgever/ Porticus vzw financiering


Wetenschappelijk R. Vrankenmedewerker

Looptijd oktober 2010 tot juni 2011

Opdrachtgever/ Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin financiering

Projectleiding K. Hermans Ch. Van Audenhove

Wetenschappelijk M. Poelmanmedewerker

ARMOEDE EN HANDICAP

• Handilab - relatie tussen armoede en handicap

In deze studie bundelen LUCAS en CESO, het Centrum

voor sociologisch onderzoek van de KU Leuven, hun krachten

om de relatie tussen armoede en handicap in België te

onderzoeken. De onderzoekers bevragen ongeveer

800 personen met een inkomensvervangende en/of

een integratie tegemoetkoming over hun financiële en

sociale situatie.

• Ontwikkelen en uittesten monitoring-instrument Vlaamse

thuislozenzorg

De Vlaamse overheid heeft momenteel geen objectieve,

onderbouwde gegevens betreffende het aanbod en de

vraag naar thuislozenzorg. Op basis van een vorig onderzoek

ontwikkelen en testen we een instrument (web based

applicatie) om het aanbod van de Vlaamse thuislozenzorg

in kaart te brengen. Verder doen we aanbevelingen in functie

van het ontwikkelen van een instrument om de vraagzijde

in kaart te brengen. Dit tweede deel moet in de toekomst

dus toelaten een beter en uniformer beeld te krijgen van

dak- en thuislozen, hun noden en behoeften en hun zorg -

gebruik. De thuislozenzorg is in dit project afgebakend tot

CAW, lokale besturen (gemeenten, OCMW en buurtcentra),

sociale huisvestingsactoren (SHM, SVK) en Straathoekwerk.

• OCMW en studenten

Dit onderzoek kadert binnen een ruimer onderzoek van

Universiteit Antwerpen, onder leiding van Prof. Dr. Bea

Cantillon. Er wordt vertrokken vanuit de vaststelling dat

studenten een grote en groeiende groep vormen binnen

de bijstands populatie en er wordt tot doel gesteld om

een beter zicht te krijgen op drie belangrijke aspecten die

hiermee in verband staan. Ten eerste wordt er getracht

een zicht te krijgen op de kenmerken van de studenten

die een leefloon of een equivalent leefloon aanvragen.

Ten tweede wordt stilgestaan bij de wetgeving inzake

studenten en (equivalent) leefloon en wordt er een

verkennende studie gedaan inzake de imple mentatie van

de bestaande wetgeving. En ten derde wordt ingegaan op

de doorstroom van studenten uit de bijstand.

LUCAS tracht in dit onderzoek via focusgroepen een beter

zicht te krijgen op het profiel van de studenten die beroep

doen op het OCMW en op welke manier de begeleiding

verloopt. Er worden twee focusgroepen georganiseerd met

maatschappelijk assistenten van OCMW’s (franstalig en

nederlandstalig) en drie focusgroepen met studenten die

beroep doen op het OCMW (in Antwerpen, Luik en Brussel).


Looptijd februari 2011 tot november 2011

Opdrachtgever/ Vlaamse Gemeenschap financiering


Wetenschappelijk L. Robeynsmedewerker

Looptijd december 2009 tot november 2011

Opdrachtgever/ Federaal Wetenschapsbeleid/ financiering FOD Sociale Zekerheid


Wetenschappelijk M. van der Nietmedewerkers E. Demaerschalk

Looptijd april 2011 tot november 2011

Opdrachtgever/ POD Maatschappelijke integratie financiering (Federale overheid)


Wetenschappelijk M. Degroofmedewerker

KINDERMISHANDELING

• De aanpak van partnergeweld en kindermishandeling:

samenwerkingssporen tussen VK Vlaams-Brabant en

CAW Regio Leuven

Internationaal gezien doet zich de evolutie voor naar een

meer geïntegreerde en integrale aanpak van partnergeweld

en kindermishandeling. LUCAS voert een actie-onderzoek

uit naar samenwerkingsopportuniteiten tussen het CAW

Regio Leuven en het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling

Vlaams-Brabant. Dit onderzoek levert de bouwstenen van

een meer geïntegreerde aanpak in deze regio.

4.4 Communicatie en patiëntenparticipatiein de gezondheidszorg

Tijdens het ziekteproces van een patiënt moeten dokters

soms een keuze maken tussen verschillende gelijkwaardige

alternatieven. De participatie van de zorggebruiker bij die

medische beslissing staat centraal in een eerste studie.

Patiëntgerichte informatie, bijeengebracht in een beslissings -

hulp, kan hier de oplossing bieden. Een tweede onderzoek

bestudeert de psychosociale hulpverlening aan mensen met

prostaatkanker en hun familie.

• Het gebruik van beslissingshulp bij de keuze van behandeling

door patiënten met vroegtijdige prostaatkanker

Om patiënten met vroegtijdige prostaatkanker te helpen bij

hun keuze tussen gelijkaardige behandelingen, doet men

een beroep op een beslissingshulp. Een ‘beslissingshulp’

of ‘decision aid’ zijn brochures, websites of andere

instrumenten die de patiënt uitgebalanceerde informatie

verschaffen, afgestemd op zijn specifiek probleem.

Tijdens het huidige project wordt de beslissingshulp verder

afgestemd volgens de individuele informatienoden van de

patiënt. De webbased versie wordt verder ontwikkeld en

geïmplementeerd bij drie perifere ziekenhuizen.

• Psychosociale ondersteuning bij prostaatkanker

Dit onderzoek geeft een duidelijk beeld van de noden van

prostaatkankerpatiënten en de mate waarin die noden

vervuld worden. De onderzoekers bevragen patiënten en

hun mantelzorgers en hulpverleners over de mate waarin

ze ondersteuning ervaren of bieden bij de belangrijkste noden.

4 Onderzoek

16

Looptijd januari 2011 – januari 2012

Opdrachtgevers provincie Vlaams-Brabant, de Stad Leuven en het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling


Wetenschappelijk K. Desairmedewerker

Looptijd augustus 2009 tot september 2011

Opdrachtgever/ Vlaamse Liga tegen Kanker financiering

Projectleiding Ch. Van AudenhoveK. HaustermansH. Van PoppelS. Joniau

Wetenschappelijk J. Schrijversmedewerker


Opdrachtgever/ Vlaamse Liga tegen Kanker financiering


Wetenschappelijk D. Bijlhoutmedewerkers A. DeSmet


LUCAS streeft ernaar krachtige leeromgevingen te creëren,

waarin deelnemers vertrekken van hun persoonlijke leerdoelen.

Het centrum wil de deelnemers ook maximale kansen geven

om in interactie met collega’s en docenten een eigen traject uit

te werken.

5.1 Partner in permanente vorming

LUCAS verleent zijn medewerking aan volgende vormings- en

bijscholingsprogramma’s:

• Anders ouder worden

Het driejaren project ‘Anders ouder worden’ wil de zorg op

maat voor kwetsbare ouderen verbeteren. Tweemaal per

jaar organiseren CERA en LUCAS een interactieve projecten -

dag. De acht geselecteerde projecten bestuderen die dag

een overkoepelend thema en delen hun ervaringen.

Op 29 september vond de reflectiedag ‘samen zorg dragen

voor elkaar’ plaats waarop ook andere geïnteresseerden

uit de sector aanwezig waren.

• Psychosociale rehabilitatie

De GGZ kiest voor een vermaatschappelijking van de zorg.

Tijdens deze vorming komen de deelnemers meer te

weten over wat die vermaatschappelijking juist inhoudt en

over het belang van de relatie en omgang met patiënten

(expressed emotion, motiverende gespreksvoering,

presentie).

• Van Klacht naar Kracht

Vorming voor netwerkcoördinatoren in het kader van

Betere GGZ.

5 Vorming

Datum oktober 2009 tot april 2013

Opdrachtgever Cera

Projectleiding Ch. Van AudenhoveA. Declercq

Wetenschappelijk N. Spruyttemedewerkers I. De Coster

Plaats en datum Brussel, 21 maart en 4 april 2011

Opdrachtgever Federale Overheid, departement Volksgezondheid

Coördinatie L. van der Vorst

Docent I. De Coster

Plaats en datum Hasselt, 18 maart, 16 mei en 17 juni 2011

Opdrachtgever KHLim Quadri

Coördinatie K. Ghyselen

Docent I. De Coster

• Bachelor na Bachelor ‘geestelijke gezondheidszorg en

samenleving’

In deze opleiding maken Bachelor na Bachelor-studenten

kennis met de feiten en uitdagingen voor de geestelijke

gezondheidszorg in België (o.a. aanpak van depressie

en suïcide, stigma, geestelijke gezondheidszorg voor

personen met ernstige en langdurige psychische

problemen en voor dementerende ouderen).

5.2 Aanbieder van vormingsmodules op maat

• ‘Op tijd erbij. Methodieken voor onderhandelde zorg’

Modules

• Bewonersgerichte bewonersbespreking:

geen problemen?!

• Genogram en ecogram als methodieken om je

bewoner via zijn sociaal netwerk te leren kennen

• Ontwerpen van een actieplan om in het eigen

woonzorgcentrum te werken aan onderhandelde zorg

Tachtig professionele medewerkers uit woonzorgcentra in

Vlaanderen namen deel aan deze studiedag.

• Motiverende gespreksvoering

Een training van 5 dagen voor medewerkers uit verschillende

ggz-teams, met tussentijdse opdrachten, gericht op het

aanleren van vaardigheden en stilstaan bij attitudes om

personen met psychotische problemen te motiveren.

• BELRAI-vorming in het gebruik van de interRAI-instru-

menten en het gebruik van de BELRAI-webapplicatie

18

Plaats en datum Deinze, 11 februari 2011

Organisatie LUCAS in samenwerking met VOCA Training en Consult

Trainers N. Spruytte, I. De Coster en V. Van den Briel

Plaats en datum Terneuzen, 8 november 2011,10 januari, 9 februari, 15 maart en 19 april 2012

Opdrachtgever GGZ Zeeuwse gronden

Coördinator P. Post

Docent Ch. Van Audenhove

Plaats en datum 18 oktober van 9:00 tot 12u00, VHI KU Leuven24 maart van 9:00 tot 16:00, Mediacentrum KU Leuven31 maart van 9:00 tot 16:00, Mediacentrum KU Leuven11 oktober van 9:00 tot 16:00, VHI KU Leuven20 oktober van 9:00 tot 16:00, VHI KU Leuven

Coördinator A. Declercq

Trainers J. Mello, L. Van Eenoo, L. Vesentini, D. Vanneste

Plaats en datum Leuven, 29 september, 13 oktober, 27 oktober, 22 december 2011

Opdrachtgever Katholieke Hogeschool Leuven

Coördinatie B. Loonbeek

Docenten I. De CosterG. Scheerder

5 Vorming


6 Wetenschappelijke dienstverlening

6.1 LUCAS adviseert de overheid

DE VLAAMSE OVERHEID

• Ch. Van Audenhove is lid:

- van de Strategische Adviesraad voor het Vlaamse

Welzijns-, Gezondheids- en Gezinsbeleid

- van het Samenwerkingsplatform Eerstelijns -

gezondheids zorg van de Vlaamse minister

van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin

- van de Vlaamse werkgroep suïcidepreventie en van het

bureau suïcidepreventie van het Vlaams Agentschap

Zorg en Gezondheid

• In 2011 werden adhoc adviezen gegeven aan de Vlaams

minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin o.a. over

de dementieconsulent en over suïcidepreventie.

DE FEDERALE OVERHEID

• Ch. Van Audenhove is lid van de Denktank Artikel 107 en

adviseert de federale overheid bij de ontwikkeling van ‘een

betere GGZ’.

6.2 LUCAS coacht netwerken en praktijksettings

• LUCAS ondersteunt de procesbegeleiding van de Netwerk -

groep Kleinschalig Genormaliseerd Wonen voor Ouderen:

een informele groep initiatiefnemers die regelmatig samen-

komt en informatie en ervaringen uitwisselt. In 2011 stond

een studiebezoek naar Duitsland op het programma en is

een intervisie gestart voor leidinggevenden van kleinschalig

genormaliseerd wonen.

• A. Declercq gaf wetenschappelijk advies aan CM met

betrekking tot de positionering van de dementieconsulent.

• N. Spruytte maakt deel uit van de Vlaamse informele

werkgroep jongdementie (onder voorzitterschap van

ECD Vlaanderen).

• LUCAS heeft twee FACT-proefaudits uitgevoerd bij

De Hulster vzw Beschut Wonen (17 januari) en VDIP

Halle-Vilvoorde (23 mei). LUCAS ging na op welke wijze

de principes van ‘functionele assertive community treat-

ment’ (mobiele equipes die zorg verlenen aan personen

met psychische problemen) reeds van toepassing zijn

of inspiratie kunnen bieden voor een optimalisering van

zorgteams in Vlaanderen.

6.3 LUCAS participeert aan netwerken

• K. Hermans was betrokken bij de organisatie van de

Dag van het onderzoek en de innovatie van de Associatie

KU Leuven.

• LUCAS is lid van LIND (Leuven research Institute for

Neuro degenerative Disorders). LIND tracht de samenwerking

te stimuleren tussen de verschillende onderzoeksgroepen

rond neurodegeneratieve ziekten. Het instituut wil ook de

ontwikkeling van een aantal therapieën voor bepaalde

ziekten aanmoedigen en versnellen.

• LUCAS is lid van de werkgroep ‘Palliatieve zorg en Psychiatrie’

en verwerkt de resultaten van de expertendag over ‘de plaats

van palliatieve zorg in de benadering van psychiatrische

patiënten’ die plaats vond op 11 februari.

• LUCAS was verslaggever tijdens de ‘Empowerment

leadership conference’ van de WHO.

20

LUCAS is sterk in zorgonderzoek dat lokaal, regionaal of nationaal

is verankerd. Maar ook in internationale netwerken en projecten

neemt LUCAS zijn rol van kwaliteitsvol onderzoekscentrum op.

We stellen die netwerken en projecten hieronder voor.

LUCAS maakt deel uit van twee internationale netwerken,

het interRAI en het EAAD-netwerk. Beide netwerken hangen

nauw samen met twee centrale onderzoeksthema’s in de

LUCAS-werking. Het gaat om de studie van het Resident

Assessment Instrument in België en de preventie van depressie

en suïcide (zie pagina 4 en 11). LUCAS participeert ook aan

de CCAF, een certificeringcommissie voor ACT en FACT.

• InterRAI (Resident Assessment Instrument)

InterRAI is een internationale groep van onderzoekers

uit meer dan 30 landen. Het netwerk ontwikkelt de

interRAI-instrumenten, actualiseert ze (zie www.interrai.org)

en doet er onderzoek naar.

A. Declercq is sinds 2007 Associate Fellow en sinds 2008

Full Fellow van interRAI. Sinds 2009 is ze ook lid van het

Instrument and Scales Development Committee (ISD)

van interRAI en sinds 2011 lid van de Board of Directors.

• EAAD-Netwerk (European Alliance Against Depression)

Het EAAD-netwerk is een internationale non-profit

organisatie, gegroeid uit het internationale EAAD-project

over de preventie van depressie en suïcide. Het is

opgericht door acht Europese onderzoeksinstellingen.

Doel is de activiteiten van EAAD verder te zetten:

- acties om de zorg voor mensen met depressie en

familieleden te verbeteren en om suïcide te voorkomen

- beeldvormingcampagnes bij het grote publiek over

de impact van depressie en suïcide

- informatie en educatie bij het grote publiek en bij

professionals

- promotie van de 4-level interventies van EAAD

- onderzoek en evaluatie van interventies ter preventie

van depressie en suïcide

• CCAF (Stichting Centrum Certificering ACT en FACT)

De CCAF wil de toepassing van ACT en FACT in de

ambulante geestelijke gezondheidszorg in Nederland

stimuleren. Daarom reikt het keurmerken uit aan

zorgteams die voldoende volgens de ACT- en FACT-

zorgmodellen werken. CCAF is een onafhankelijke

stichting, opgericht in 2008. Initiatiefnemers zijn onder

meer bij ACT en FACT betrokken beroepsbeoefenaars

en wetenschappers.

• EMHS (European Mental Health Systems)

LUCAS participeert aan netwerkbijeenkomsten (Brussel,

20 en 21 oktober). Op basis van landelijke casestudies

worden uitdagingen geformuleerd voor de organisatie

van de geestelijke gezondheidszorg.

7 Internationale netwerken


Van 1 januari 2007 tot eind 2011 huisvest LUCAS het Steunpunt

Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (SWVG). LUCAS is ook

zetel van dat steunpunt. Het SWVG is een initiatief van de

Vlaamse Overheid met als missie de minister van Welzijn,

Volksgezondheid en Gezin bij zijn beleid met wetenschappelijk

onderzoek te ondersteunen. Het consortium verenigt deskundigen

uit drie universiteiten (KU Leuven, UGent, VUB) en heeft een

hogeschool (de Katholieke Hogeschool Kempen) als partner.

Het Steunpunt realiseert in een vastliggend meerjaren programma

onderzoek over de zorgbehoefte en –gebruik van verschillende

doelgroepen die een beroep doen op de eerstelijns welzijns-

en gezondheidsvoorzieningen (kinderen, adolescenten,

volwassenen en ouderen), evaluatieonderzoek van interventies

en juridisch onderzoek. Daarnaast bepaalt de bevoegde

minister jaarlijks welke kortdurende studies het Steunpunt kan

uitvoeren. Voor meer informatie zie www.steunpuntwvg.be.

LUCAS werkte in de context van het SWVG in 2011 aan

volgende onderzoeksprojecten:

• De Vlaamse Ouderen Zorgstudie (VoZs)

• Kwetsbaarheid Aanpakken in de Samenleving (KANS)

• Stress Aanpakken (STAP)

• Het ontwikkelen van indicatoren in het kader van doelstelling

12 ‘zorg’ van het PACT 2020

Het aanvraagdossier voor de verlenging van het Steunpunt van

2012 tot 2015 werd ingediend en goedgekeurd. Het nieuwe steun -

punt zal een meerjarenplan realiseren in drie theoretische lijnen:

• Monitoren van zorgbehoefte en -gebruik

• Evaluatie van preventieve en zorginterventies

• Zorgorganisatie en -beleid

8 Steunpunt Welzijn,Volksgezondheid en Gezin

22

Voor een volledige lijst met publicaties verwijzen we naar de website www.kuleuven.be/lucas

9.1 Rapporten en boeken

- Bijlhout, D., DeSmet, A., Schrijvers, J. & Van Audenhove, Ch. (2011). Psychosociale ondersteuning van mannen met prostaatkanker.

Leuven: LUCAS.

- Coppens, E., Scheerder, G. & Van Audenhove, Ch. (2011). Inventarisatie van Vlaamse actoren inzake suïcidepreventie, met het

oog op de vorming van de partnerorganisatie. Leuven: LUCAS.

- Coppens, E., Scheerder, G. & Van Audenhove, Ch. (2011). De evaluatie van het Vlaams Actieplan Suïcidepreventie. Leuven: LUCAS.

- De Groof, M. & Van Audenhove, Ch. (2011). Tevredenheidsonderzoek HERMES. Leuven: LUCAS.

- De Jaegere, V., DeSmet, A. & Van Audenhove, Ch. (2011). Een starterskit voor betere ggz: visie en methodieken. Leuven: LUCAS.

- De Jaegere, V., DeSmet, A. & Van Audenhove, Ch. (2011). Monitoring systemen en indicatoren. Ontwerptekst ten behoeve van

de discussie voor de Denkdag Hervorming van de Geestelijke Gezondheidszorg. Leuven: LUCAS.

- Desair, K., Reynders, A. & Hermans, K. (2011). Protocol risicotaxatie in de vertrouwenscentra kindermishandeling. Een evidence-

based instrument voor het protocolleren van de risicotaxatie in de vertrouwenscentra kindermishandeling. Leuven: LUCAS.

- De Wilde, M., De Groof, M., Carpentier, S., Torfs, D., Hermans, K., Cantillon, B. & Cuypers, D. (2011). Studenten en het recht

op maatschappelijke integratie of het recht op maatschappelijke hulp. Antwerpen: Universiteit Antwerpen.

- Knaeps, J., DeSmet, A. & Van Audenhove, Ch. (2011). Nota 1 Internationale evidence based modellen. Leuven: LUCAS.

- Knaeps, J., DeSmet, A. & Van Audenhove, Ch. (2011). Nota 2 Kritische succesfactoren volgens hulpverleners. Leuven: LUCAS.

- Knaeps, J., DeSmet, A. & Van Audenhove, Ch. (2011). Nota 3 Evidence based principes in Vlaanderen. Leuven: LUCAS.

- Knaeps, J., DeSmet, A. & Van Audenhove, Ch. (2011). Integratie in betaald regulier werk van mensen met ernstige medische,

mentale, psychische of psychiatrische problemen (MMPP). Leuven: LUCAS.

- Poelman, M., Hermans, K. & Van Audenhove Ch. (2011). Ontwikkeling van indicatoren in het kader van doelstelling 12 “Zorg”

van het Pact 2020. Leuven: Steunpunt WVG.

- Reynders, A., Vermeulen, B., Scheerder, G., Declercq, A., Molenberghs, G. & Van Audenhove, Ch. (2011). L'effet des facteurs

sociocognitifs et de la recherche d'aide sur le comportement suicidaire. Différences régionales entre la Wallonie, la Flandre et les

Pays-Bas. Leuven: LUCAS.

- Robeyns, L., Demaerschalk, E. & Hermans, K. (2011). Ontwikkelen en uittesten van een monitoringinstrument in de Vlaamse

thuislozenzorg. Leuven: LUCAS.

- Schalenbourg, C., De Coster, I., Van Audenhove Ch. (2011). Depressieve patiënten in het algemeen ziekenhuis. Trainingsmodule

voor verpleegkundigen. Antwerpen: Garant.

- Schrijvers, J., DeSmet, A., Haustermans, K. & Van Audenhove, Ch. (2011). Het gebruik van een beslissingshulp bij de keuze van

behandeling voor patiënten met vroegtijdige prostaatkanker. Tussentijds rapport 1 augustus 2010 - 31 juli 2011. Leuven: LUCAS.

- Tambuyzer, E., De Coster, I. & Van Audenhove, Ch. (2011). Evaluatie van het pilootproject “Vorming Oriëntatie naar

ervaringsdeskundigheid. Leuven: LUCAS.

9 Enkele markante publicaties


- Stroobants, T., Vanderfaeillie, J. & Van Audenhove, Ch. (2011). Zorgintensiteit-/zorgzwaartebepaling bij minderjarigen in de

intersectorale toegangspoort NRTJ: zoektocht naar een instrumentarium. Leuven: Steunpunt WVG.

- Vermeulen, B., Demaerschalck, M. & Declercq, A. (2011). De Vlaamse Ouderen Zorg Studie: methodologisch rapport. Leuven:

Steunpunt WVG.

- Willems, S., DeSmet, A., Poppe, A., Hermans, K., Verlinde, E., Van Audenhove, Ch. & De Maeseneer, J. (2011). KANS.

Theoretische achtergronden en onderzoeksopzet. Leuven: Steunpunt WVG.

9.2 Publicaties in wetenschappelijke tijdschriften

- de Rooij, A., Luijkx, K., Declercq, A., Schols, J. (2011). Quality of life of residents with dementia in long-term care settings in the

Netherlands and Belgium: design of a longitudinal comparative study in traditional nursing homes and small-scale living facilities.

BMC Geriatrics.

- Hegerl, U., Arensman, E., Aromaa, E., Coyne, J., Gusmao, R., Kopp, M., Maxwell, M., Meise, U., Psycha, R., Pull, C., Reisch,

T., Scheerder, G., Sisask, M., Perez Sola, V., Tuulari, J., Van Audenhove, Ch., van der Feltz-Cornelis, C., Värnik, A. (2011).

Improving the Care of Depressed Patients and Preventing Suicides - The European Alliance Against Depression. German

Medical Journal, N° 11, 70-74.

- Reynders, A., Scheerder, G., Van Audenhove, Ch. (2011). The reliability of suicide rates: An analysis of railway suicides from two

sources in fifteen European countries. Journal of Affective Disorders, 131 (1-3), art.nr. 10.1016/j.jad.2010.11.003, 120-127.

- Scheerder, G., Van Audenhove, Ch., Arensman, E., Bernik, B., Giupponi, G., Horel, A., Maxwell, M., Sisask, M., Szekely, A.,

Värnik, A., Hegerl, U. (2011). Community and health professionals’ attitude toward depression: a pilot study in nine EAAD

countries. International Journal of Social Psychiatry, 57 (4 (Epub ahead of print)), 387-401.

- Tambuyzer, E., Pieters, G., Van Audenhove, Ch. (2011). Patient involvement in mental health care: one size does not fit all.

Health Expectations,, art.nr. 10.1111/j.1369-7625.2011.00743.x (IF most recent: 2.32).

- Van Daele, T., Hermans, D., Van Audenhove, Ch., Van den Bergh, O. (2011). Stress reduction through psychoeducation:

a meta-analytic review. Health Education & Behavior, (Accepted).

- van der Feltz-Cornelis, C., Sarchiapone, M., Postuvan, V., Volker, D., Roskar, S., Grum, A., Carli, V., McDaid, D., O'Connor, R.,

Maxwell, M., Ibelshäuser, A., Van Audenhove, Ch., Scheerder, G., Sisask, M., Gusmão, R., Hegerl, U. (2011). Best Practice

Elements of Multilevel Suicide Prevention Strategies. Crisis: the Journal of Crisis Intervention and Suicide Prevention, 1-15

(IF most recent: 1.38).

- Värnik, A., Sisask, M., Värnik, P., Wu, J., Kolves, K., Arensman, E., Maxwell, M., Reisch, T., Gusmao, R., Van Audenhove, Ch.,

Scheerder, G., van der Feltz-Cornelis, C., Coffey, C., Kopp, M., Szekely, A., Roskar, S., Hegerl, U. (2011). Drug suicide:

a sex-equal cause of death in 16 European countries. BMC Public Health, 11.

24

10 Doctoraten en masterproeven

LUCAS begeleidt 11 masterproeven van studenten

Psychologie, Sociale Wetenschappen en Geneeskunde.

Lopende doctoraatsproeven:

10.1 Zorg voor ouderen

• Verhoogt kleinschaligheid de kwaliteit van leven voor

dementerende ouderen?

Ietje de Rooij o.l.v. prof. dr. Jos Schols, Tranzo Tilburg

in samenwerking met prof. dr. Anja Declercq en

dr. Katrien Luijckx

• The implementation of the interRAI suite of instruments

in Belgium

Dirk Vanneste o.l.v. prof. dr. Anja Declercq

• The use of the Resident Assessment Instrument in the

evaluation of care for frail elderly clients: a longitudinal study

Johanna Mello o.l.v. prof. dr. Anja Declercq

• Evaluatie van de kwaliteit van zorg aan het levenseinde

in RVT’s a.d.h.v. de RAI MDS en RAI PC

Kirsten Hermans o.l.v. prof. dr. Anja Declercq

• Flanders Study to Improve End-of-Life Care and

Evaluation tools

Sophie Ampe o.l.v. prof. dr. Chantal Van Audenhove

10.2 Geestelijke gezondheidszorg

• Patiënten- en familieparticipatie in de geestelijke

gezondheidszorg

Else Tambuyzer o.l.v. prof. dr. Chantal Van Audenhove

• The role of social – cognitive determinants, coping

strategies, and help seeking behaviour in the incidence

of suicidal behaviour. Regional differences in Flanders

and the Netherlands

Alexandre Reynders o.l.v. prof. dr. Chantal Van Audenhove

• Liggend (be)leven – architectuur ontwerpen voor een

heilzame ziekenhuisomgeving

Margo Annemans o.l.v. prof. dr. Ann Heylighen in

samenwerking met prof. dr. Chantal Van Audenhove

• De arbeidsrehabilitatie van personen met ernstige

psychische problemen

Jeroen Knaeps o.l.v. prof. dr. Chantal Van Audenhove

• Effectonderzoek van een psycho-educatieprogramma

voor stressproblemen

Tom Van Daele o.l.v. prof. dr. Omer Van den Bergh in

samenwerking met prof. dr. Dirk Hermans en prof. dr.

Chantal Van Audenhove

10.3 Communicatie en patiëntenparticipatiein de gezondheidszorg

• De evaluatie van een geïndividualiseerde decision aid bij

de therapiekeuze voor gelokaliseerde prostaatkanker

Jessie Schrijvers o.l.v. prof. dr. Chantal Van Audenhove


BESTUUR

• Dagelijks Bestuur*

- Prof. dr. H. Nys, Interfac. Centr. Biomed. Ethiek &

Recht, voorzitter LUCAS

- Prof. dr. M. Casteels, vice-rector KU Leuven

- De heer D. Verhoeven, coördinator, Caritas Catholica

Vlaanderen

- Prof. dr. Ch. Van Audenhove, directeur LUCAS

* De leden van het Dagelijks Bestuur maken ook deel uit

van het Bestuurscollege

• Bestuurscollege

- F. Cuyt, algemeen directeur Vlaams Welzijnsverbond

(Caritas)

- Prof. dr. P. Donceel, Afdeling Arbeids-, Milieu- en

Verzekeringsgeneeskunde

- Prof. dr. W. Moesen, Faculteit Economie en

Bedrijfswetenschappen

- Prof. dr. O. Van Den Berg, Faculteit Psychologie en

Pedagogische Wetenschappen

- G. Van Oevelen, voorzitter Zorgnet Vlaanderen vzw

PERSONEEL

• Directie en projectleiders

- Directeur Prof. dr. Ch. Van Audenhove,

dr. in de psychologie

- Projectleiders Prof. dr. A. Declercq, dr. in de sociologie

Prof. dr. K. Hermans, dr. in de sociologie

• Senior onderzoekers

- Dr. E. Coppens, dr. in de psychologie

- I. De Coster, licentiaat in de psychologie

- A. DeSmet, licentiaat in de psychologie

- Dr. G. Scheerder, dr. in de medische wetenschappen

- Dr. N. Spruytte, dr. in de psychologie

• Coördinator van het Steunpunt Welzijn,

Volksgezondheid en Gezin

- V. Carrette, licentiaat in de pedagogische wetenschappen

• Wetenschappelijk medewerkers

- S. Ampe, master in de logopedie en audiologie

- D. Bijlhout, master in de gezondheidswetenschappen

- M. De Groof, licentiaat in de psychologie

- V. De Jaegere, master in de psychologie

- E. Demaerschalk, licentiaat in de psychologie

- M. Demaerschalk, licentiaat in de sociologie

- K. Desair, master in het sociaal werk

- J. Knaeps, licentiaat in de psychologie

- S. Melis, master in de psychologie

- J. Mello, licentiaat in de toegepaste economische

wetenschappen

- M. Poelman, licentiaat in de sociologie

- A. Reynders, licentiaat in de sociologie

- L. Robeyns, licentiaat in de sociologie

- J. Schrijvers, licentiaat in de familiale en

seksuologische wetenschappen

- E. Tambuyzer, licentiaat in de psychologie

- M. Van der Niet, licentiaat in de sociologie

- L. Van Eenoo, master in de medisch-sociale

wetenschappen

- D. Vanneste, licentiaat in de medisch-sociale

wetenschappen

- L. Vesentini, master in de gezondheidswetenschappen

- R. Vranken, licentiaat in de sociologie

• Gedelegeerde medewerkers

- C. Schalenbourg, vrijwillig medewerker KHLim

- K. Scheepmans, vrijwillig medewerker Wit-Geel Kruis

- I. Van Ruyskensveld, vrijwillig medewerker CM

• Administratie

- M. Desmet, administratief medewerker, ICT

- A. Kestens, verantwoordelijke communicatie

- M. Schröder, administratief medewerker

- L. Van Cauwenberghe, administratief medewerker

- S. Vanden Bossche, administratief medewerker

- L. Van Hoof, administratief medewerker

11 Bestuur en personeel

LUCASCentrum voor zorgonderzoek & consultancy

Kapucijnenvoer 39 bus 5310BE-3000 LEUVEN, België

tel. + 32 16 33 69 10 • fax + 32 16 33 69 22www.kuleuven.be/lucas

Wilt u ons onderzoek steunen?

LUCAS is een interdisciplinair kenniscentrum van de KU Leuven op het gebied van zorg en welzijn.

Via een handgift, een schenking of een legaat kunt u ons steunen bij de verdere uitbouw van nieuwe onderzoekslijnen die

inspelen op actuele trends in de samenleving:

• Wonen en zorg – LUCAS onderzoekt hoe architectuur en technologie kan bijdragen tot een betere zorg en een betere

kwaliteit van leven voor de zorggebruiker.

• Beslissingshulpen – LUCAS zoekt naar middelen om een patiënt op maat gesneden, neutrale en eerlijke informatie te

bezorgen over keuzealternatieven in zorg en behandeling. Zo kunnen de patiënt en zijn omgeving eigen waarden en

voorkeuren beter afwegen en kan hun visie meespelen bij belangrijke beslissingen.

• Preventie van depressie en suïcide – België heeft een hoog suïcidecijfer. LUCAS-onderzoek draagt bij tot een daling

van dat cijfer.

• Vermaatschappelijking van de zorg – LUCAS streeft naar sociale inclusie van kwetsbare groepen.

U kunt een gift doen door te storten op IBAN rekeningnummer BE45 7340 1941 7789;

BIC code: KREDBEBB van de KU Leuven met vermelding “voor TZT-LUCAS1-O2010”.

Voor meer informatie mag u ons altijd contacteren (016 33 69 10, [email protected])

of raadpleegt u www.kuleuven.be/mecenaat/

Alvast hartelijk bedankt!

DOC BRO LUCAS JAARVERSLAG2011 - KU Leuven · van zorg, langer thuis te laten wonen. Daarom...

Documents

Transcript of DOC BRO LUCAS JAARVERSLAG2011 - KU Leuven · van zorg, langer thuis te laten wonen. Daarom...