Dobro došli u praistoriju

Definicija■ Praistorija je period prošlosti ljudskog roda, od

nastanka prvih ljudi do pojave prvih pisama. ■ Ovaj period deli se prema materijalu od kojeg su

izrađivana oruđa i oružja i načinu njegove obrade na: ■ Kameno doba:o Starije kameno doba (paleolit)o Mlađe kameno doba (neolit) ■ Metalno doba:o bakarno dobao bronzano doba o gvozdeno doba

■Osnovne odlike praistorije■• Pojava čoveka■• Pojava prvih ljudskih zajednica■• Upotreba kamena i metala■• Pojava prvih ljudskih zanimanja

(lov, ribolov, stočarstvo, zemljoradnja, trgovina i zanatstvo)

■• Prva otkrića – vatra i točak

Pojava čoveka■ Starost ljudskog roda procenjuje se na oko 3,5 miliona godina,

a prva čovekolika bića pojavila su se na prostoru istočne Afrike

Negde je nešto pošlo naopako...

Prvi ljudiPrvi ljudi

■ Hominid- ljudi ili “druga bića” koja hodaju uspravno

Prvi ljudiPrvi ljudi

■ Hej, vidi! Bez ruku!

Faze u razvoju čoveka■ Prelazni tip čovekolikog bića, izmedju čoveka i majmuna

pripada grupi hominida■ Najpoznatiji izumrli rod hominida pripada grupi

australopitekus (južni majmun) ■ Najpoznatiji fosil australopitekusa otkriven je 1974.god.,

otkrio ga je američki paleontolog Donald Johanson i dobio je naziv “Lusi”, po u toj vreme popularnoj pesmi Bitlsa Lucy in the Sky with Diamonds

Kameno doba(starije kameno doba)

■ Pre oko 2.000.000 godina pojavljuje se prvi pravi čovek (homo)

■ Ono što ga je činilo čovekom bila je veština pravljenja oruđa

■ Zato su ga naučnici nazvali Homo habilis (vešti čovek)■ Koristio je vatru za grejanje, ali samo ako je pronađe u

prirodi■ Živeo je u hordama, u prirodnim skloništima, ali nije ulazio

u pećine

■ Pre oko 1.600.000 godina pronađen je Homo erectus (uspravni čovek)

■ On je pravio kvalitetnija oruđa od prethodnika■ Napustio je afrički kontinent i prebacio se u Aziju i manjim

delom Evropu

■ Poseban tip praistorijskog čoveka naziva se neandertalac (po dolini reke Neander u Nemačkoj)

■ Pojavljuje se pre oko 100.000 godina■ On je bio odličan lovac, živeo je u pećinama■ Prvi je sahranjivao mrtve uz određene ceremonije,

prvi je praistorijski čovek koji je živeo u okviru porodice

■ Daljim razvojem, pre oko 35.000 godina nastaje homo sapiens (veoma razumni čovek), odnosno savremeni čovek

■ Njegova osnovna karakteristika bila je govor■ Najpoznatija podvrsta homo sapiens sapiensa

je kromanjonac (dobio je ime po pećini Kromanjon u Francuskoj

Kameno doba

■ Razvili su jedostavno oružje i oruđe i govorni jezik - komunikaciju.

■ Tokom ledenog doba ogromni glečeri leda pokrivali su delove Azije, Evrope i Severne Amerike. Da bi mogli da se nose sa hladnoćom počeli su da traže utočište u pećinama, da koriste vatru i životinjsku kožu za odeću.

Čovek je evoluirao tokom dužeg perioda i razvija mozak, što mu je omogućilo da prilagodi svoje okruženje tako da odgovara njegovim potrebama

.

Australopithecus Homo Erectus Homo Sapiens

4,000,000 4,000,000 PNEPNE – 1,000,000 – 1,000,000 PNEPNE

4,000,000 4,000,000 PNEPNE – 1,000,000 – 1,000,000 PNEPNE

2,500,000 2,500,000 PNEPNE – 200,000 – 200,000 PNEPNE

2,500,000 2,500,000 PNEPNE – 200,000 – 200,000 PNEPNE

200,000 200,000 PNEPNE – 10,000 – 10,000 PNEPNE200,000 200,000 PNEPNE – 10,000 – 10,000 PNEPNE

Starije kameno doba■ Ovo je najduži period u prošlosti ljudskog roda, trajao je

od oko 3 miliona do oko 10.000 god. p.n.e. ■ Obeležio ga je nastanak i razvoj hominida i pojava prvih

orudja i oružja■ U ovom periodu ljudi su živeli u pećinama■ Ovladali su korišćenjem vatre■ Hranili su se lovom, ribolovom i sakupljanjem plodova

RELIGIJA PRAISTORIJSKIH LJUDI

■ U kamenom svaka ljudska grupa imala je neku vrstu sveštenika maga ili vrača čiji je zadatak bio da brine o ritualnim obredima, naročito u vreme priprema za lov, sahrane pokojnika i sl.

■ Svaka zajednica imala je svog zaštitnika. ■ Za totema su uzimane biljke, nebeska tela i

životinje.

■ Nastaje – totemizam (viši stepen obožavanja) ■ Svaka zajednica imala je svog zaštitnika, za koga

se verovalo da je predak zajednice ■ Za totema su uzimane životinje ( lav, soko, bik),

biljke (određene vrste drveta) i nebeska tela (Sunce, Mesec, zvezde)

■ Totema nikad nisu ubijali i odnosili su se sa poštovanjem. Običaj očuvan negde i do danas (Indija krava sveta životinja)

■ Prinosene i žrtve.

UMETNOST PRAISTORIJSKIH LJUDI■ Umetnost je nastala da bi zadovoljila čovekove potrebe , zbog

religijskih razloga . ■ Prva umetnička dela stvorio je kromanjonac pro oko 25 000

godina . p . n . e . ■ Pored slika i reljefa praistorijsku umetnost čine : figurice žene ,

Venere- božansta plodnosti

■ Slike scene iz lova i svakodnevnog života. „apstraktana umetnost“

■ U pećinama su otkriveni crteži životinja, primeri praistorijske umetnosti, najpoznatiji primeri su u pećinama Altamira u Španiji i Lasko u Francuskoj

Altamira

Lasko

Život u savani i na glečerima

Pronalasci starijeg kamenog doba

■ Upotreba vatreUpotreba vatre

■ JJednostavno ednostavno oružjeoružje

■ PPećinsko slikarstvoećinsko slikarstvo

Alat

Reč tehnologija se odnosi na sposobnost ljudi da naprave stvari koje koriste da kontrišu svoje okruženje.Tehnologija na početku ljudske istorije bila je sasvim jednostavna. Sastojala od sposobnosti da naprave kameno oruđa.

KAKO SU PRAVILI ORUĐE?

Oružje od kamena i kosti

■ Ljudi su u starijem kamenom dobu živeli u malim lovačkim i sakupljačkim zajednicama od po 20 do 30 ljudi, koje se zovu čopori ili horde, najnižim oblicima društvene organizacije

■ U potrazi za hranom i vodom čovek se selio sa mesta na mesto i takav oblik života zove se nomadski

■ NOMADI- ljudi koji se stalno kreću se od mesta do mesta prateći životinje i različito voće, orahe, žitarice i povrće

NOMADI ■ Živeli su na otvorenom, ispod krošnji

drveta, u pećinama ili u zemunicama.■ Bili su organizovani u HORDE (ČOPORE).

Starije kameno doba

■ NOMADI – – ljudi koji se stalno kreću se od mesta do mesta prateći životinje i različito voće, orahe, žitarice i povrće

■ Lovci i sakupljači grupa nomada čija ishrana zavisi od uspeha u lovu i količine sakupljenih

Prelaz iz starijeg u mlađe kameno doba

■ U ovom periodu ljudi i dalje žive u pećinama, ali i već grade prva trajna naselja

■ Iz ovog perioda potiče nalazište Lepenski vir■ Arheološka iskopavanja na prostoru Đerdapske klisure

organizovao je čuveni srpski arheolog Dragoslav Srejović■ Naselja na ovom prostoru izgrađena su izmedju 6.500 i

5.500.god. p.n.e.

Lepenski vir

Mlađe kameno doba

■ Mlađe kameno doba – glavna obeležja početak zemljoradnje i stočarstva, kao i pojava stalnih naselja, čime umesto nomadskog načina ljudi prelaze na sedelački način života

■ Ljudi su živeli u zemunicama i sojenicama

Zemunice

Mlađe kameno doba■ Društvo se delilo po krvnom srodstvu na: rodove,

plemena i plemenske saveze

Pleme u kamenom dobu

Tehnološke promene:■ Počeli da koriste glačani kamen da

prave motike, srpove, ručne mlinove ...

■ Počeli da prave tekstil koristeći konac ili vunu od svojih životinja.

■ Izmislili su grnčariju.■ Rad je postao specijalizovan u

selima. Neki ljudi su radili na zemlji, drugi ljudi bavili stočarstvom, a ostalo su bili zanatlije.

GLAČANO ORUĐEGLAČANO ORUĐE

■ Najznačajnija nalazišta na Balkanu iz ovog perioda su: Starčevo (kod Pančeva) i Vinča (okolina Beograda)

■ Čuveni spomenici iz ovog perioda su megalitski spomenici (monumentalne kamene građevine, načinjene od ogromnih stena)

■ Najpoznatiji spomenik te vrste je Stounhendž, ne zna mu se tačna namena, ali se pretpostavlja da je služio paganskim ritualima

Od starijeg do mlađeg kamenog doba

Početak zemljoradnje

8000 godina PNE2 millon godina PNE

Oružje i oruđe se pravi od metala

3000 godina PNE

Oružje i oruđe se pravi od kamena

PrekratnicaPrekratnica??

■Neko je možda bacio seme i vratio se sledeće godine i shvatio da su semena izrasla u biljke

NEOLITNEOLIT

■ Od oko 8 000. do 5,000. godine PNE.■ Neolit ili mlađe kameno doba.■ Ljudi su naučili da pripitomljavaju životinje i da

gaje biljke.■ Ljudi postaju sedeoci – žive u stalnim

naseljima

■Ova serija promena naziva se nneoliteolitskaska rrevoluevolucijacija..

Mlađe kameno doba

■ Ljudi su naučili da obrađuju zemlju i pripitomili su životinje

■ Ovo dovodi do viška hrane i porasta populacije u nekim oblastima

■ To je dovelo do pojave prvih sela

Koji su uzroci poljoprivredne revolucije?

■ Promena klime– Povećanje temperature dovodi do duže

vegetacije a zemlja više nije previše vlažna

■ Povećanje stanovništvapotreba za novim izvorima hrane

■ Potreba za stalnim i sigurnim izvorom hrane

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

25 20 15 10 5 1

Prosečna temperatura

0

20

40

60

80

100

120

140

160

25 20 15 10 5 1

Broj stanovnika u milionima

Početak zemljoradnje

Početak zemljoradnje

Posledica razvoja

zemljoradnje

Koje su posledice poljoprivredne revolucije?

■ Seku drveće i travu, spaljuju ih da bi napravili polja za obradupepeo→zemlja postaje plodnija

■ Pripitomljavanje – životinja za ljudsku upotrebu

Uspostavljanje zajednice

■ Zemljoradnja je zahtevala da se ljudi nastane u blizini svojih njiva

■ Na taj način su stvorena prva sela i gradovi■ Stvorena je mogućnost da podele posao i da

rade zajedno■ Zajednička odbrana

Sela u mlađem kamenom dobu

Mlađe kameno doba

■ Sa viškom hrane i povećanjem stanovništva ljudi počinju da se specijalizuju u poslovima

■ Neki od tih”specijalista” su zemljoradnici, sveštenici, stočari i ratnici

■Ova prva sela su prerasla u prve civilizacije

Nova zanimanja

Proizvodnja hrane omogućila je da se ljudi bave i drugim poslovima, a to je dovelo do podele rada i socijalnih razlika

1. Stočar2. Zemljoradnik

3. Zanatlija

4. Grnčar

Trgovci

1. Meka glina je oblikovana rukama.

2. Predmeti su bili ukrašeni geometrijskim šarama.

3. Predmeti su pečeni u jamama ili kaminima.

Grnčrija

Početak trgovine

■Trgovina = posao kupovine i prodaje ili razmene proizvoda

■Trgovina je dovela ljude u kontakt sa novim ljudima iz udaljenih mesta

Rezime

■Poljoprivdeda je promenila način života ljudi

■Stabilno snabdevanje hranom■Stalna staništa i zajednice■Novi poslovi i trgovina

Kameno dobaPrvi ljudi su nomadski lovci i sakupljači i morali

su da se stalno kreću da bi našli hranuNeki lovci i sakupljači su napredni, ali nisu bili u stanju da razviju naprednije društvo zbog

stalne selidbe

Počinje 2 miliona godina PNE Počinje oko 8000 godine PNE Počinje oko 3000 godine pne

LOVCI I SAKUPLJAČI SELA GRADOVI

• Prave oruđe• Otkrili vatru• Razvili jezik• Umetnost

Neolitska revolucijaPoljoprivreda je promenila način na koji su ljudi živeli :Oko 8.000 godine pre nove ere, dolazi do

neolitske revolucije i ljudi su otkrili kako da pripitome životinje

Ljudi nisu više morali da budu nomadi

Višak hrane doveo je do povećanja stanovništva

LOVCI I SAKUPLJAČI SELA GRADOVIPoljoprivredna sela su nastala duž rečnih

dolina zbog plodne zemlje i navodnjavanja

Počinje 2 miliona godina PNE Počinje oko 8000 godine PNE Počinje oko 3000 godine pne

• Prave oruđe• Otkrili vatru• Razvili jezik• Umetnost

• Ovladali znanjem o uzgoju biljaka

• Pripitomili životinje• Višak hrane

Neolitska revolucija Oko 3.000 godine pre nove ere, od nekih poljoprivrednih sela nastale su složenije

civilizacije.

• Razvijeni gradovi

Počinje 2 miliona godina PNE Počinje oko 8000 godine PNE Počinje oko 3000 godine pne

LOVCI I SAKUPLJAČI SELA GRADOVI

• Prave oruđe• Otkrili vatru• Razvili jezik• Umetnost

• Ovladali znanjem o uzgoju biljaka

• Pripitomili životinje• Višak hrane

• Podela rada• Pisani zapisi• Kompleks institucija• Napredna

tehnologija

Nastanak civilizacije

Metalno doba■ Ovaj period deli se na: bakarno doba, bronzano doba (legura bakra i

kalaja) i gvozdeno doba■ U ovom periodu pojavljuju se trgovina i zanatstvo, trgovina se

obavljala razmenom proizvoda■ Bakarno doba vezuje se za 3.milenijum p.n.e., oruđa od bakra bila su

suviše krta i lako su se lomila■ Zato su ljudi oko 2.200.god. p.n.e. bakar počeli da mešaju sa kalajem i

tako nastaje bronza■ Smatra se da gvozdeno doba počinje negde oko 1000.god. p.n.e, na

prostoru Bliskog istoka■ Prvi narod koji je koristio gvožđe bili su Hetiti na prostoru Male Azije,

koji su uspešno čuvali tajnu proizvodnje gvožđa, već negde od 1500.god. p.n.e.

■ U Evropi se gvožđe prvo pojavljuje na grčkim ostrvima otprilike u 12.veku p.n.e

METALMETALNO DOBANO DOBA

■ Pre oko 7 000 godina, ljudi su počeli da prave stvari od metala kao što su oružje, nakit ili oruđe.

■ U početku su koristili bakar, zatim bronzu i na kraju gvožđe. Po tom eje metalno doba podeljeno na tri perioda:

-Doba bakra;-Doba bronze;-Doba gvožđa.

■Tri najvažnija pronalaska su:

točak Brod na vesla, a zatim na

jedra

plug

■ Potraga za metalima dovela je do stvaranja novih trgovačkih puteva. Trgovina dovodi do stvaranja bogatstva pa se sela pretvaraju u gradove okružene zidinama.

■ Pojavljuju se nova zanimanja, kao što su rudari, livci, kovači, sveštenici, ratnici...

■ Bogatstvo je podeljeno neravnopravno i nastale su društvene klase.