DN33

30
Saṅgītisutta Evaṃ me sutaṃ— ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅ- ghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi yena pāvā nāma mallānaṃ nagaraṃ tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane. Tena kho pana samayena pāveyyakānaṃ mallānaṃ ubbhatakaṃ nāma navaṃ sandhāgāraṃacirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ anajjhāvuṭṭhaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Assosuṃ kho pāveyyakā mallā: “bhagavā kira mallesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṃghena saddhiṃ pañcamattehi bhikkhusatehi pāvaṃ anuppatto pāvāyaṃ viharati cundassa kammāraputtassa ambavane”ti. Atha kho pāveyyakā mallā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho pāveyyakā mallā bhagavantaṃ etadavocuṃ: “idha, bhante, pāveyyakānaṃ mallānaṃ ubbhatakaṃ nāma navaṃ sandhāgāraṃ acirakāritaṃ hoti anajjhāvuṭṭhaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā kenaci vā manussabhūtena. Tañca kho, bhante, bhagavā paṭhamaṃ paribhuñjatu, bhagavatā paṭhamaṃ paribhuttaṃ pacchā pāveyyakā mallā paribhuñjissanti. Tadassa pāveyyakānaṃ mallānaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāyā”ti. Adhivāsesi kho bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho pāveyyakā mallā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena sandhāgāraṃ tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvāsabbasanthariṃ sandhāgāraṃ santharitvā bhagavato āsanāni paññāpetvā udakamaṇikaṃ patiṭṭhapetvā telapadīpaṃ āropetvā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā kho te pāveyyakā mallā bhagavantaṃ etadavocuṃ: “sabbasantharisanthataṃ, bhante, sandhāgāraṃ, bhagavato āsanāni paññattāni, udakamaṇiko patiṭṭhāpito, telapadīpo āropito. Yassadāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī”ti. Atha kho bhagavā nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena sandhāgāraṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi. Bhikkhusaṅghopi kho pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ bhittiṃ nissāya puratthābhimukho nisīdi bhagavantaṃyeva purakkhatvā. Pāveyyakāpi kho mallā pāde pakkhāletvā sandhāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābhimukhā nisīdiṃsu bhagavantaṃyeva purakkhatvā. Atha kho bhagavā pāveyyake malle bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi: “abhikkantā kho, vāseṭṭhā, ratti. Yassadāni tumhe kālaṃ maññathā”ti. “Evaṃ, bhante”ti kho pāveyyakā mallā bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamiṃsu. Atha kho bhagavā acirapakkantesu pāveyyakesu mallesu tuṇhībhūtaṃ tuṇhībhūtaṃ bhikkhusaṃghaṃ anuviloketvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āmantesi: “vigatathinamiddhokho, sāriputta, bhikkhusaṃgho. Paṭibhātu taṃ, sāriputta, bhikkhūnaṃ dhammīkathā. Piṭṭhi me āgilāyati. Tamahaṃ āyamissāmī”ti. “Evaṃ, bhante”ti kho āyasmā sāriputto bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā dakkhiṇena passena sīhaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ accādhāya, sato sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā. Tena kho pana samayena nigaṇṭho nāṭaputto pāvāyaṃ adhunākālaṅkato hoti. Tassa kālaṃkiriyāya bhinnā nigaṇṭhā dvedhikajātā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā

description

r

Transcript of DN33

Sagtisutta

Eva me suta eka samaya bhagav mallesu crika caramno mahat bhikkhusaghena saddhi pacamattehi bhikkhusatehi yena pv nma mallna nagara tadavasari. Tatra suda bhagav pvya viharati cundassa kammraputtassa ambavane.

Tena kho pana samayena pveyyakna mallna ubbhataka nma navasandhgraacirakrita hotianajjhvuha anajjhvuha samaena v brhmaena v kenaci v manussabhtena. Assosu kho pveyyak mall: bhagav kira mallesu crika caramno mahat bhikkhusaghena saddhi pacamattehi bhikkhusatehi pva anuppatto pvya viharati cundassa kammraputtassa ambavaneti. Atha kho pveyyak mall yena bhagav tenupasakamisu; upasakamitv bhagavanta abhivdetv ekamanta nisdisu. Ekamanta nisinn kho pveyyak mall bhagavanta etadavocu: idha, bhante, pveyyakna mallna ubbhataka nma nava sandhgra acirakrita hoti anajjhvuha samaena v brhmaena v kenaci v manussabhtena. Taca kho, bhante, bhagav pahama paribhujatu, bhagavat pahama paribhutta pacch pveyyak mall paribhujissanti. Tadassa pveyyakna mallna dgharatta hitya sukhyti. Adhivsesi kho bhagav tuhbhvena.

Atha kho pveyyak mall bhagavato adhivsana viditv uhysan bhagavanta abhivdetv padakkhia katv yena sandhgra tenupasakamisu; upasakamitvsabbasantharisandhgra santharitv bhagavato sanni papetv udakamaika patihapetv telapadpa ropetv yena bhagav tenupasakamisu; upasakamitv bhagavanta abhivdetv ekamanta ahasu. Ekamanta hit kho te pveyyak mall bhagavanta etadavocu: sabbasantharisanthata, bhante, sandhgra, bhagavato sanni paattni, udakamaiko patihpito, telapadpo ropito. Yassadni, bhante, bhagav kla maatti.

Atha kho bhagav nivsetv pattacvaramdya saddhi bhikkhusaghena yena sandhgra tenupasakami; upasakamitv pde pakkhletv sandhgra pavisitv majjhima thambha nissya puratthbhimukho nisdi. Bhikkhusaghopi kho pde pakkhletv sandhgra pavisitv pacchima bhitti nissya puratthbhimukho nisdi bhagavantayeva purakkhatv. Pveyyakpi kho mall pde pakkhletv sandhgra pavisitv puratthima bhitti nissya pacchimbhimukh nisdisu bhagavantayeva purakkhatv. Atha kho bhagav pveyyake malle bahudeva ratti dhammiy kathya sandassetv samdapetv samuttejetv sampahasetv uyyojesi: abhikkant kho, vseh, ratti. Yassadni tumhe kla maathti. Eva, bhanteti kho pveyyak mall bhagavato paissutv uhysan bhagavanta abhivdetv padakkhia katv pakkamisu.

Atha kho bhagav acirapakkantesu pveyyakesu mallesu tuhbhta tuhbhta bhikkhusagha anuviloketv yasmanta sriputta mantesi: vigatathinamiddhokho, sriputta, bhikkhusagho. Paibhtu ta, sriputta, bhikkhna dhammkath. Pihi me gilyati. Tamahayamissmti. Eva, bhanteti kho yasm sriputto bhagavato paccassosi.

Atha kho bhagav catuggua saghi papetv dakkhiena passena shaseyya kappesi pde pda accdhya, sato sampajno uhnasaa manasi karitv.

Tena kho pana samayena nigaho naputto pvya adhunklakato hoti. Tassa klakiriyya bhinn nigahdvedhikajtbhaanajt kalahajt vivdpann aamaa mukhasatthi vitudantviharanti: na tva ima dhammavinaya jnsi, aha ima dhammavinaya jnmi, ki tva ima dhammavinaya jnissasi. Micchpaipanno tvamasi, ahamasmi sammpaipanno. Sahita me, asahita te. Purevacanya pacch avaca, pacchvacanya pure avaca. Adhicia te viparvatta, ropito te vdo, niggahito tvamasi, cara vdappamokkhya, nibbehehi v sace pahosti. Vadhoyeva kho mae nigahesu naputtiyesu vattati.Yepinigahassa naputtassa svak gih odtavasan, tepi nigahesu naputtiyesu nibbinnarp virattarp paivnarp, yath ta durakkhte dhammavinaye duppavedite aniyynike anupasamasavattanike asammsambuddhappavedite bhinnathpe appaisarae.

Atha kho yasm sriputto bhikkh mantesi: nigaho, vuso, naputto pvya adhunklakato, tassa klakiriyya bhinn nigah dvedhikajt pe bhinnathpe appaisarae. Evaheta, vuso, hoti durakkhte dhammavinaye duppavedite aniyynike anupasamasavattanike asammsambuddhappavedite. Aya kho panvuso,amhkabhagavatdhammo svkkhto suppavedito niyyniko upasamasavattaniko sammsambuddhappavedito. Tattha sabbeheva sagyitabba, na vivaditabba, yathayida brahmacariya addhaniya assa cirahitika, tadassa bahujanahitya bahujanasukhya loknukampya atthya hitya sukhya devamanussna.

Katamo cvuso, amhkabhagavatdhammo svkkhto suppavedito niyyniko upasamasavattaniko sammsambuddhappavedito; yattha sabbeheva sagyitabba, na vivaditabba, yathayida brahmacariya addhaniya assa cirahitika, tadassa bahujanahitya bahujanasukhya loknukampya atthya hitya sukhya devamanussna?

1.Ekaka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena eko dhammo sammadakkhto. Tattha sabbeheva sagyitabba, na vivaditabba, yathayida brahmacariya addhaniya assa cirahitika, tadassa bahujanahitya bahujanasukhya loknukampya atthya hitya sukhya devamanussna. Katamo eko dhammo? Sabbe satt hrahitik. Sabbe satt sakhrahitik. Aya kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena eko dhammo sammadakkhto. Tattha sabbeheva sagyitabba, na vivaditabba, yathayida brahmacariya addhaniya assa cirahitika, tadassa bahujanahitya bahujanasukhya loknukampya atthya hitya sukhya devamanussna.

2.Duka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena dve dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba, na vivaditabba, yathayida brahmacariya addhaniya assa cirahitika, tadassa bahujanahitya bahujanasukhya loknukampya atthya hitya sukhya devamanussna. Katamedve?

Nmaca rpaca.(1)

Avijj ca bhavatah ca.(2)

Bhavadihi ca vibhavadihi ca.(3)

Ahirikacaanottappaca.(4)

Hir ca ottappaca.(5)

Dovacassat ca ppamittat ca.(6)

Sovacassat ca kalyamittat ca.(7)

pattikusalat ca pattivuhnakusalat ca.(8)

Sampattikusalat ca sampattivuhnakusalat ca.(9)

Dhtukusalat ca manasikrakusalat ca.(10)

yatanakusalat ca paiccasamuppdakusalat ca.(11)

hnakusalat ca ahnakusalat ca.(12)

Ajjavaca lajjavaca.(13)

Khanti ca soraccaca.(14)

Skhalyaca paisanthro ca.(15)

Avihis ca soceyyaca.(16)

Muhassaccaca asampajaaca.(17)

Sati ca sampajaaca.(18)

Indriyesu aguttadvrat ca bhojane amattaut ca.(19)

Indriyesu guttadvrat ca bhojane mattaut ca.(20)

Paisakhnabalaca bhvanbalaca.(21)

Satibalaca samdhibalaca.(22)

Samatho ca vipassan ca.(23)

Samathanimittaca paggahanimittaca.(24)

Paggaho ca avikkhepo ca.(25)

Slavipatti ca dihivipatti ca.(26)

Slasampad ca dihisampad ca.(27)

Slavisuddhi ca dihivisuddhi ca.(28)

Dihivisuddhi kho pana yath dihissa ca padhna.(29)

Savego ca savejanyesu hnesu saviggassa ca yoniso padhna.(30)

Asantuhit ca kusalesu dhammesu appaivnit ca padhnasmi.(31)

Vijj ca vimutti ca.(32)

Khayea anuppdea.(33)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena dve dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba, na vivaditabba, yathayida brahmacariya addhaniya assa cirahitika, tadassa bahujanahitya bahujanasukhya loknukampya atthya hitya sukhya devamanussna.

3.Tika

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena tayo dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna. Katame tayo?

Ti akusalamlnilobho akusalamla, doso akusalamla, moho akusalamla.(1)

Ti kusalamlnialobho kusalamla, adoso kusalamla, amoho kusalamla.(2)

Ti duccaritnikyaduccarita, vacduccarita, manoduccarita.(3)

Ti sucaritnikyasucarita, vacsucarita, manosucarita.(4)

Tayo akusalavitakkkmavitakko, bypdavitakko, vihisvitakko.(5)

Tayo kusalavitakknekkhammavitakko, abypdavitakko, avihisvitakko.(6)

Tayo akusalasakappkmasakappo, bypdasakappo, vihissakappo.(7)

Tayo kusalasakappnekkhammasakappo, abypdasakappo, avihissakappo.(8)

Tisso akusalasakmasa, bypdasa, vihissa.(9)

Tisso kusalasanekkhammasa, abypdasa, avihissa.(10)

Tisso akusaladhtuyokmadhtu, bypdadhtu, vihisdhtu.(11)

Tisso kusaladhtuyonekkhammadhtu, abypdadhtu, avihisdhtu.(12)

Aparpi tisso dhtuyokmadhtu, rpadhtu, arpadhtu.(13)

Aparpi tisso dhtuyorpadhtu, arpadhtu, nirodhadhtu.(14)

Aparpi tisso dhtuyohnadhtu, majjhimadhtu, patadhtu.(15)

Tisso tahkmatah, bhavatah, vibhavatah.(16)

Aparpi tisso tahkmatah, rpatah, arpatah.(17)

Aparpi tisso tahrpatah, arpatah, nirodhatah.(18)

Ti sayojannisakkyadihi, vicikicch, slabbataparmso.(19)

Tayo savkmsavo, bhavsavo, avijjsavo.(20)

Tayo bhavkmabhavo, rpabhavo, arpabhavo.(21)

Tisso esankmesan, bhavesan, brahmacariyesan.(22)

Tisso vidhseyyohamasmti vidh, sadisohamasmti vidh, hnohamasmti vidh.(23)

Tayo addhatto addh, angato addh, paccuppanno addh.(24)

Tayo antsakkyo anto, sakkyasamudayo anto, sakkyanirodho anto.(25)

Tisso vedansukh vedan, dukkh vedan, adukkhamasukh vedan.(26)

Tisso dukkhatdukkhadukkhat, sakhradukkhat, viparimadukkhat.(27)

Tayo rsmicchattaniyato rsi, sammattaniyato rsi, aniyato rsi.(28)

Tayo tamatta v addhna rabbha kakhati vicikicchati ndhimuccati na sampasdati, angata v addhna rabbha kakhati vicikicchati ndhimuccati na sampasdati, etarahi v paccuppanna addhna rabbha kakhati vicikicchati ndhimuccati na sampasdati.(29)

Ti tathgatassa arakkheyyniparisuddhakyasamcro vuso tathgato, natthi tathgatassa kyaduccarita, ya tathgato rakkheyya: m me ida paro asti. Parisuddhavacsamcro vuso, tathgato, natthi tathgatassa vacduccarita, ya tathgato rakkheyya: m me ida paro asti. Parisuddhamanosamcro, vuso, tathgato, natthi tathgatassa manoduccarita ya tathgato rakkheyya: m me ida paro asti.(30)

Tayo kicanrgo kicana, doso kicana, moho kicana.(31)

Tayo aggrgaggi, dosaggi, mohaggi.(32)

Aparepi tayo agghuneyyaggi, gahapataggi, dakkhieyyaggi.(33)

Tividhena rpasagahosanidassanasappaigha rpa, anidassanasappaigha rpa, anidassanaappaigha rpa.(34)

Tayo sakhrpubhisakhro, apubhisakhro, nejbhisakhro.(35)

Tayo puggalsekkho puggalo, asekkho puggalo, nevasekkho nsekkho puggalo.(36)

Tayo therjtithero, dhammathero,sammutithero.(37)

Ti puakiriyavatthnidnamaya puakiriyavatthu, slamaya puakiriyavatthu, bhvanmaya puakiriyavatthu.(38)

Ti codanvatthnidihena, sutena, parisakya.(39)

Tissokmpapattiyosantvuso satt paccupahitakm, te paccupahitesu kmesu vasa vattenti, seyyathpi manuss ekacce ca dev ekacce ca viniptik. Aya paham kmpapatti. Santvuso, satt nimmitakm, te nimminitv nimminitv kmesu vasa vattenti, seyyathpi dev nimmnarat. Aya dutiy kmpapatti. Santvuso satt paranimmitakm, te paranimmitesu kmesu vasa vattenti, seyyathpi dev paranimmitavasavatt. Aya tatiy kmpapatti.(40)

Tissosukhpapattiyosantvusosattuppdetv uppdetv sukha viharanti, seyyathpi dev brahmakyik. Aya paham sukhpapatti. Santvuso, satt sukhena abhisann parisann paripr paripphu. Te kadci karahaci udna udnenti: aho sukha, aho sukhanti, seyyathpi dev bhassar. Aya dutiy sukhpapatti. Santvuso, satt sukhena abhisann parisann paripr paripphu. Te santayevatusitsukhapaisavedenti, seyyathpi dev subhakih. Aya tatiy sukhpapatti.(41)

Tisso pasekkh pa, asekkh pa, nevasekkhnsekkh pa.(42)

Aparpi tisso pacintmay pa, sutamay pa, bhvanmay pa.(43)

Tvudhnisutvudha, pavivekvudha, pavudha.(44)

Tindriynianataassmtindriya, aindriya, atvindriya.(45)

Ti cakkhnimasacakkhu, dibbacakkhu, pacakkhu.(46)

Tisso sikkhadhislasikkh, adhicittasikkh, adhipasikkh.(47)

Tisso bhvankyabhvan, cittabhvan, pabhvan.(48)

Ti anuttariynidassannuttariya, paipadnuttariya, vimuttnuttariya.(49)

Tayo samdhsavitakkasavicro samdhi, avitakkavicramatto samdhi, avitakkaavicro samdhi.(50)

Aparepi tayo samdhsuato samdhi, animitto samdhi, appaihito samdhi.(51)

Ti soceyynikyasoceyya, vacsoceyya, manosoceyya.(52)

Ti moneyynikyamoneyya, vacmoneyya, manomoneyya.(53)

Ti kosallniyakosalla, apyakosalla, upyakosalla.(54)

Tayo madrogyamado, yobbanamado, jvitamado.(55)

Ti dhipateyyniattdhipateyya, lokdhipateyya, dhammdhipateyya.(56)

Ti kathvatthniatta v addhna rabbha katha katheyya: eva ahosi attamaddhnanti; angata v addhna rabbha katha katheyya: eva bhavissati angatamaddhnanti; etarahi v paccuppanna addhna rabbha katha katheyya: eva hoti etarahi paccuppanna addhnanti.(57)

Tisso vijjpubbenivsnussatia vijj, sattna cutpaptea vijj, savna khayea vijj.(58)

Tayo vihrdibbo vihro, brahm vihro, ariyo vihro.(59)

Ti pihriyniiddhipihriya, desanpihriya, anussanpihriya.(60)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena tayo dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna.

4.Catukka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena cattro dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba, na vivaditabba pe atthya hitya sukhya devamanussna. Katame cattro?

Cattro satipahn. Idhvuso, bhikkhu kye kynupass viharati tp sampajno satim, vineyya loke abhijjhdomanassa. Vedansu vedannupass pe citte cittnupass pe dhammesu dhammnupass viharati tp sampajno satim vineyya loke abhijjhdomanassa.(1)

Cattro sammappadhn. Idhvuso, bhikkhu anuppannna ppakna akusalna dhammna anuppdya chanda janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati. Uppannna ppakna akusalna dhammna pahnya chanda janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati. Anuppannna kusalna dhammna uppdya chanda janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati. Uppannna kusalna dhammna hitiy asammosya bhiyyobhvya vepullya bhvanya pripriy chanda janeti vyamati vriya rabhati citta paggahti padahati.(2)

Cattro iddhipd. Idhvuso, bhikkhu chandasamdhipadhnasakhrasamanngata iddhipda bhveti. Cittasamdhipadhnasakhrasamanngata iddhipda bhveti. Vriyasamdhipadhnasakhrasamanngata iddhipda bhveti. Vmassamdhipadhnasakhrasamanngata iddhipda bhveti.(3)

Cattri jhnni. Idhvuso, bhikkhu vivicceva kmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka savicra vivekaja ptisukhapahama jhnaupasampajja viharati. Vitakkavicrna vpasam ajjhatta sampasdana cetaso ekodibhva avitakka avicra samdhija ptisukhadutiya jhnaupasampajja viharati. Ptiy ca virg upekkhako ca viharati sato ca sampajno, sukhaca kyena paisavedeti, ya ta ariy cikkhanti: upekkhako satim sukhavihrtitatiya jhnaupasampajja viharati. Sukhassa ca pahn dukkhassa ca pahn, pubbeva somanassadomanassna atthagam, adukkhamasukha upekkhsatiprisuddhicatuttha jhnaupasampajja viharati.(4)

Catasso samdhibhvan. Atthvuso, samdhibhvan bhvit bahulkat dihadhammasukhavihrya savattati. Atthvuso, samdhibhvan bhvit bahulkat adassanapailbhya savattati. Atthvuso samdhibhvan bhvit bahulkat satisampajaya savattati. Atthvuso samdhibhvan bhvit bahulkat savna khayya savattati.

Katam cvuso, samdhibhvan bhvit bahulkat dihadhammasukhavihrya savattati? Idhvuso, bhikkhu vivicceva kmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka pe catuttha jhna upasampajja viharati. Aya, vuso, samdhibhvan bhvit bahulkat dihadhammasukhavihrya savattati. (5.1)

Katam cvuso, samdhibhvan bhvit bahulkat adassanapailbhya savattati? Idhvuso, bhikkhu lokasaa manasi karoti, divsaa adhihti yath div tath ratti, yath ratti tath div. Iti vivaena cetas apariyonaddhena sappabhsa citta bhveti. Aya, vuso, samdhibhvan bhvit bahulkat adassanapailbhya savattati. (5.2)

Katam cvuso, samdhibhvan bhvit bahulkat satisampajaya savattati? Idhvuso, bhikkhuno vidit vedan uppajjanti, vidit upahahanti, vidit abbhattha gacchanti. Vidit sa uppajjanti, vidit upahahanti, vidit abbhattha gacchanti. Vidit vitakk uppajjanti, vidit upahahanti, vidit abbhattha gacchanti. Aya, vuso, samdhibhvan bhvit bahulkat satisampajaya savattati. (5.3)

Katam cvuso, samdhibhvan bhvit bahulkat savna khayya savattati? Idhvuso, bhikkhu pacasu updnakkhandhesu udayabbaynupass viharati. Iti rpa, iti rpassa samudayo, iti rpassa atthagamo. Iti vedan pe iti sa iti sakhr iti via, iti viassa samudayo, iti viassa atthagamo. Aya, vuso, samdhibhvan bhvit bahulkat savna khayya savattati. (5.4)

Catasso appama. Idhvuso, bhikkhu mettsahagatena cetas eka disa pharitv viharati. Tath dutiya. Tath tatiya. Tath catuttha. Iti uddhamadho tiriya sabbadhi sabbattatya sabbvanta loka mettsahagatena cetas vipulena mahaggatena appamena averenaabypajjenapharitv viharati. Karusahagatena cetas pe muditsahagatena cetas pe upekkhsahagatena cetas eka disa pharitv viharati. Tath dutiya. Tath tatiya. Tath catuttha. Iti uddhamadho tiriya sabbadhi sabbattatya sabbvanta loka upekkhsahagatena cetas vipulena mahaggatena appamena averena abypajjena pharitv viharati.(6)

Cattrorupp. Idhvuso, bhikkhu sabbaso rpasana samatikkam paighasana atthagam nnattasana amanasikr ananto ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Sabbaso ksnacyatana samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja viharati. Sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati. Sabbaso kicayatana samatikkamma nevasansayatana upasampajja viharati.(7)

Cattri apassenni. Idhvuso, bhikkhu sakhyeka paisevati, sakhyeka adhivseti, sakhyeka parivajjeti, sakhyeka vinodeti.(8)

Cattro ariyavas. Idhvuso, bhikkhu santuho hoti itartarena cvarena, itartaracvarasantuhiy ca vaavd, na ca cvarahetu anesana appatirpa pajjati; aladdh ca cvara na paritassati, laddh ca cvaraagadhitoamucchito anajjhpanno dnavadassv nissaraapao paribhujati; tya ca pana itartaracvarasantuhiy nevattnukkaseti na para vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajno paissato, aya vuccatvuso: bhikkhu pore aggae ariyavase hito. (9.1)

Puna capara, vuso, bhikkhu santuho hoti itartarena piaptena, itartarapiaptasantuhiy ca vaavd, na ca piaptahetu anesana appatirpa pajjati; aladdh ca piapta na paritassati, laddh ca piapta agadhito amucchito anajjhpanno dnavadassv nissaraapao paribhujati; tya ca pana itartarapiaptasantuhiy nevattnukkaseti na para vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajno paissato, aya vuccatvuso: bhikkhu pore aggae ariyavase hito. (9.2)

Puna capara, vuso, bhikkhu santuho hoti itartarena sensanena, itartarasensanasantuhiy ca vaavd, na ca sensanahetu anesana appatirpa pajjati; aladdh ca sensana na paritassati, laddh ca sensana agadhito amucchito anajjhpanno dnavadassv nissaraapao paribhujati; tya ca pana itartarasensanasantuhiy nevattnukkaseti na para vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajno paissato, aya vuccatvuso: bhikkhu pore aggae ariyavase hito. (9.3)

Puna capara, vuso, bhikkhu pahnrmo hoti pahnarato, bhvanrmo hoti bhvanrato; tya ca pana pahnrmatya pahnaratiy bhvanrmatya bhvanratiy nevattnukkaseti na para vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajno paissato aya vuccatvuso: bhikkhu pore aggae ariyavase hito. (9.4)

Cattri padhnni. Savarapadhna pahnapadhnabhvanpadhnaanurakkhapadhna. Katamacvuso, savarapadhna? Idhvuso, bhikkhu cakkhun rpa disv na nimittaggh hoti nnubyajanaggh. Yatvdhikaraamena cakkhundriya asavuta viharanta abhijjhdomanass ppak akusal dhamm anvssaveyyu, tassa savarya paipajjati, rakkhati cakkhundriya, cakkhundriye savara pajjati. Sotena sadda sutv ghnena gandha ghyitv jivhya rasa syitv kyena phohabba phusitv manas dhamma viya na nimittaggh hoti nnubyajanaggh. Yatvdhikaraamena manindriya asavuta viharanta abhijjhdomanass ppak akusal dhamm anvssaveyyu, tassa savarya paipajjati, rakkhati manindriya, manindriye savara pajjati. Ida vuccatvuso, savarapadhna. (10.1)

Katamacvuso, pahnapadhna? Idhvuso, bhikkhu uppanna kmavitakka ndhivseti pajahati vinodetibyanti karotianabhva gameti. Uppanna bypdavitakka pe uppanna vihisvitakka uppannuppanne ppake akusale dhamme ndhivseti pajahati vinodeti byanti karoti anabhva gameti. Ida vuccatvuso, pahnapadhna. (10.2)

Katamacvuso, bhvanpadhna? Idhvuso, bhikkhu satisambojjhaga bhveti vivekanissita virganissita nirodhanissita vossaggaparimi. Dhammavicayasambojjhaga bhveti vriyasambojjhaga bhveti ptisambojjhaga bhveti passaddhisambojjhaga bhveti samdhisambojjhaga bhveti upekkhsambojjhaga bhveti vivekanissita virganissita nirodhanissita vossaggaparimi. Ida vuccatvuso, bhvanpadhna. (10.3)

Katamacvuso, anurakkhapadhna? Idhvuso, bhikkhu uppannabhadrakasamdhinimitta anurakkhatiahikasaa,puuvakasaa, vinlakasaa, vicchiddakasaa, uddhumtakasaa. Ida vuccatvuso, anurakkhapadhna. (10.4)

Cattri nidhamme a, anvaye a,pariye a,sammutiy a.(11)

Aparnipi cattri nidukkhe a, dukkhasamudaye a, dukkhanirodhe a, dukkhanirodhagminiy paipadya a.(12)

Cattri sotpattiyagnisappurisasasevo, saddhammassavana, yonisomanasikro, dhammnudhammappaipatti.(13)

Cattri sotpannassa agni. Idhvuso, ariyasvako buddhe aveccappasdena samanngato hoti: itipi so bhagav araha sammsambuddho vijjcaraasampanno sugato lokavid anuttaro purisadammasrathi satth devamanussna buddho, bhagavti. Dhamme aveccappasdena samanngato hoti: svkkhto bhagavat dhammo sandihiko akliko ehipassikoopaneyyikopaccatta veditabbo vihti. Saghe aveccappasdena samanngato hoti: suppaipanno bhagavato svakasagho ujuppaipanno bhagavato svakasagho yappaipanno bhagavato svakasagho smcippaipanno bhagavato svakasagho yadida cattri purisayugni aha purisapuggal, esa bhagavato svakasagho huneyyo phuneyyo dakkhieyyo ajalikarayo anuttara puakkhetta lokassti. Ariyakantehi slehi samanngato hoti akhaehi acchiddehi asabalehi akammsehi bhujissehi viuppasatthehi aparmahehi samdhisavattanikehi.(14)

Cattri smaaphalnisotpattiphala, sakadgmiphala, angmiphala, arahattaphala.(15)

Catasso dhtuyopathavdhtu, podhtu, tejodhtu, vyodhtu.(16)

Cattro hrkabakro hro oriko v sukhumo v, phasso dutiyo, manosacetan tatiy, via catuttha.(17)

Catasso viahitiyo. Rppya v, vuso, via tihamna tihatirprammaarpappatiha nandpasecana vuddhi virhi vepulla pajjati; vedanpya v vuso sapya v, vuso pe sakhrpya v, vuso, via tihamna tihati sakhrrammaa sakhrappatiha nandpasecana vuddhi virhi vepulla pajjati.(18)

Cattri agatigamannichandgati gacchati, dosgati gacchati, mohgati gacchati, bhaygati gacchati.(19)

Cattro tahuppdcvarahetu v, vuso, bhikkhuno tah uppajjamn uppajjati; piaptahetu v, vuso, bhikkhuno tah uppajjamn uppajjati; sensanahetu v, vuso, bhikkhuno tah uppajjamn uppajjati; itibhavbhavahetu v, vuso, bhikkhuno tah uppajjamn uppajjati.(20)

Catasso paipaddukkh paipad dandhbhi, dukkh paipad khippbhi, sukh paipad dandhbhi, sukh paipad khippbhi.(21)

Aparpi catasso paipadakkham paipad, kham paipad, dam paipad, sam paipad.(22)

Cattri dhammapadnianabhijjh dhammapada, abypdo dhammapada, sammsati dhammapada, sammsamdhi dhammapada.(23)

Cattri dhammasamdnniatthvuso, dhammasamdna paccuppannadukkhaceva yatica dukkhavipka. Atthvuso, dhammasamdna paccuppannadukkha yati sukhavipka. Atthvuso, dhammasamdna paccuppannasukha yati dukkhavipka. Atthvuso, dhammasamdna paccuppannasukhaceva yatica sukhavipka.(24)

Cattro dhammakkhandhslakkhandho, samdhikkhandho, pakkhandho, vimuttikkhandho.(25)

Cattri balnivriyabala, satibala, samdhibala, pabala.(26)

Cattri adhihnnipadhihna, saccdhihna, cgdhihna, upasamdhihna.(27)

Cattri pahabykaraniekasabykarayo paho, paipucchbykarayo paho, vibhajjabykarayo paho, hapanyo paho.(28)

Cattri kammniatthvuso, kamma kaha kahavipka. Atthvuso, kamma sukka sukkavipka. Atthvuso, kamma kahasukka kahasukkavipka. Atthvuso, kamma akahaasukka akahaasukkavipka kammakkhayya savattati.(29)

Cattro sacchikaray dhammpubbenivso satiy sacchikarayo; sattna cutpapto cakkhun sacchikarayo; aha vimokkh kyena sacchikaray; savna khayo paya sacchikarayo.(30)

Cattro oghkmogho, bhavogho, dihogho, avijjogho.(31)

Cattro yogkmayogo, bhavayogo, dihiyogo, avijjyogo.(32)

Cattrovisaogkmayogavisaogo, bhavayogavisaogo, dihiyogavisaogo, avijjyogavisaogo.(33)

Cattro ganthabhijjh kyagantho, bypdo kyagantho, slabbataparmso kyagantho, idasaccbhiniveso kyagantho.(34)

Cattri updnnikmupdna, dihupdna, slabbatupdna, attavdupdna.(35)

Catasso yoniyoaajayoni, jalbujayoni, sasedajayoni, opaptikayoni.(36)

Catasso gabbhvakkantiyo. Idhvuso, ekacco asampajno mtukucchi okkamati, asampajno mtukucchismi hti, asampajno mtukucchimh nikkhamati, aya paham gabbhvakkanti. Puna capara, vuso, idhekacco sampajno mtukucchi okkamati, asampajno mtukucchismi hti, asampajno mtukucchimh nikkhamati, aya dutiy gabbhvakkanti. Puna capara, vuso, idhekacco sampajno mtukucchi okkamati, sampajno mtukucchismi hti, asampajno mtukucchimh nikkhamati, aya tatiy gabbhvakkanti. Puna capara, vuso, idhekacco sampajno mtukucchi okkamati, sampajno mtukucchismi hti, sampajno mtukucchimh nikkhamati, aya catutth gabbhvakkanti.(37)

Cattro attabhvapailbh. Atthvuso, attabhvapailbho, yasmi attabhvapailbhe attasacetanyeva kamati, no parasacetan. Atthvuso, attabhvapailbho, yasmi attabhvapailbhe parasacetanyeva kamati, no attasacetan. Atthvuso, attabhvapailbho, yasmi attabhvapailbhe attasacetan ceva kamati parasacetan ca. Atthvuso, attabhvapailbho, yasmi attabhvapailbhe neva attasacetan kamati, no parasacetan.(38)

Catasso dakkhivisuddhiyo. Atthvuso, dakkhi dyakato visujjhati no paigghakato. Atthvuso, dakkhi paigghakato visujjhati no dyakato. Atthvuso, dakkhi neva dyakato visujjhati no paigghakato. Atthvuso, dakkhi dyakato ceva visujjhati paigghakato ca.(39)

Cattri sagahavatthnidna,peyyavajja, atthacariy, samnattat.(40)

Cattro anariyavohrmusvdo, pisuvc, pharusvc, samphappalpo.(41)

Cattro ariyavohrmusvdverama, pisuya vcya verama, pharusya vcya verama, samphappalp verama.(42)

Aparepi cattro anariyavohradihe dihavdit, assute sutavdit, amute mutavdit, avite vitavdit.(43)

Aparepi cattro ariyavohradihe adihavdit, assute assutavdit, amute amutavdit, avite avitavdit.(44)

Aparepi cattro anariyavohrdihe adihavdit, sute assutavdit, mute amutavdit, vite avitavdit.(45)

Aparepi cattro ariyavohrdihe dihavdit, sute sutavdit, mute mutavdit, vite vitavdit.(46)

Cattro puggal. Idhvuso, ekacco puggalo attantapo hoti attaparitpannuyogamanuyutto. Idhvuso, ekacco puggalo parantapo hoti paraparitpannuyogamanuyutto. Idhvuso, ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitpannuyogamanuyutto, parantapo ca paraparitpannuyogamanuyutto. Idhvuso, ekacco puggalo neva attantapo hoti na attaparitpannuyogamanuyutto na parantapo na paraparitpannuyogamanuyutto. So anattantapo aparantapo diheva dhamme nicchto nibbutostbhtosukhappaisaved brahmabhtena attan viharati.(47)

Aparepi cattro puggal. Idhvuso, ekacco puggalo attahitya paipanno hoti no parahitya. Idhvuso, ekacco puggalo parahitya paipanno hoti no attahitya. Idhvuso, ekacco puggalo neva attahitya paipanno hoti no parahitya. Idhvuso, ekacco puggalo attahitya ceva paipanno hoti parahitya ca.(48)

Aparepi cattro puggaltamo tamaparyano, tamo jotiparyano, joti tamaparyano, joti jotiparyano.(49)

Aparepi cattro puggalsamaamacalo, samaapadumo, samaapuarko, samaesu samaasukhumlo.(50)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena cattro dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna.

Pahamabhavro nihito.

5.Pacaka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena paca dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna. Katame paca?

Pacakkhandh. Rpakkhandho vedankkhandho sakkhandho sakhrakkhandho viakkhandho.(1)

Pacupdnakkhandh.Rpupdnakkhandhovedanupdnakkhandho saupdnakkhandho sakhrupdnakkhandho viupdnakkhandho.(2)

Paca kmagu. Cakkhuvieyy rp ih kant manp piyarp kmpasahit rajany, sotavieyy sadd ghnavieyy gandh jivhvieyy ras kyavieyy phohabb ih kant manp piyarp kmpasahit rajany.(3)

Paca gatiyonirayo, tiracchnayoni, pettivisayo, manuss, dev.(4)

Paca macchariynivsamacchariya, kulamacchariya, lbhamacchariya, vaamacchariya, dhammamacchariya.(5)

Paca nvaranikmacchandanvaraa, bypdanvaraa, thinamiddhanvaraa, uddhaccakukkuccanvaraa, vicikicchnvaraa.(6)

Paca orambhgiyni sayojannisakkyadihi, vicikicch, slabbataparmso, kmacchando, bypdo.(7)

Paca uddhambhgiyni sayojannirpargo, arpargo, mno, uddhacca, avijj.(8)

Paca sikkhpadniptipt verama, adinndn verama, kmesumicchcr verama, musvd verama, surmerayamajjappamdahn verama.(9)

Paca abhabbahnni. Abhabbo, vuso, khsavo bhikkhu sacicca pa jvit voropetu. Abhabbo khsavo bhikkhu adinna theyyasakhtadiyitu. Abhabbo khsavo bhikkhu methuna dhamma paisevitu. Abhabbo khsavo bhikkhu sampajnamus bhsitu. Abhabbo khsavo bhikkhu sannidhikraka kme paribhujitu, seyyathpi pubbe grikabhto.(10)

Paca byasannitibyasana, bhogabyasana, rogabyasana, slabyasana, dihibyasana. Nvuso, satt tibyasanahetu v bhogabyasanahetu v rogabyasanahetu v kyassa bhed para mara apya duggati vinipta niraya upapajjanti. Slabyasanahetu v, vuso, satt dihibyasanahetu v kyassa bhed para mara apya duggati vinipta niraya upapajjanti.(11)

Paca sampadtisampad, bhogasampad, rogyasampad, slasampad, dihisampad. Nvuso, satt tisampadhetu v bhogasampadhetu v rogyasampadhetu v kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjanti. Slasampadhetu v, vuso, satt dihisampadhetu v kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjanti.(12)

Paca dnav dusslassa slavipattiy. Idhvuso, dusslo slavipanno pamddhikaraa mahati bhogajni nigacchati, aya pahamo dnavo dusslassa slavipattiy. Puna capara, vuso, dusslassa slavipannassa ppako kittisaddo abbhuggacchati, aya dutiyo dnavo dusslassa slavipattiy. Puna capara, vuso, dusslo slavipanno yaadeva parisa upasakamati yadi khattiyaparisa yadi brhmaaparisa yadi gahapatiparisa yadi samaaparisa, avisrado upasakamati makubhto, aya tatiyo dnavo dusslassa slavipattiy. Puna capara, vuso, dusslo slavipanno sammho kla karoti, aya catuttho dnavo dusslassa slavipattiy. Puna capara, vuso, dusslo slavipanno kyassa bhed para mara apya duggati vinipta niraya upapajjati, aya pacamo dnavo dusslassa slavipattiy.(13)

Paca nisas slavato slasampadya. Idhvuso, slav slasampanno appamddhikaraa mahanta bhogakkhandha adhigacchati, aya pahamo nisaso slavato slasampadya. Puna capara, vuso, slavato slasampannassa kalyo kittisaddo abbhuggacchati, aya dutiyo nisaso slavato slasampadya. Puna capara, vuso, slav slasampanno yaadeva parisa upasakamati yadi khattiyaparisa yadi brhmaaparisa yadi gahapatiparisa yadi samaaparisa, visrado upasakamati amakubhto, aya tatiyo nisaso slavato slasampadya. Puna capara, vuso, slav slasampanno asammho kla karoti, aya catuttho nisaso slavato slasampadya. Puna capara, vuso, slav slasampanno kyassa bhed para mara sugati sagga loka upapajjati, aya pacamo nisaso slavato slasampadya.(14)

Codakena, vuso, bhikkhun para codetukmena paca dhamme ajjhatta upahapetv paro codetabbo. Klena vakkhmi no aklena, bhtena vakkhmi no abhtena, sahena vakkhmi no pharusena, atthasahitena vakkhmi no anatthasahitena,mettacittenavakkhmi no dosantarenti. Codakena, vuso, bhikkhun para codetukmena ime paca dhamme ajjhatta upahapetv paro codetabbo.(15)

Paca padhniyagni. Idhvuso, bhikkhu saddho hoti, saddahati tathgatassa bodhi: itipi so bhagav araha sammsambuddho vijjcaraasampanno sugato, lokavid anuttaro purisadammasrathi satth devamanussna buddho bhagavti. Appbdho hoti apptako, samavepkiniy gahaiy samanngato ntistya nccuhya majjhimya padhnakkhamya. Asaho hoti amyv, yathbhta attna vikatt satthari v visu v sabrahmacrsu. raddhavriyo viharati akusalna dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya thmav dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Paav hoti udayatthagminiy paya samanngato ariyya nibbedhikya sammdukkhakkhayagminiy.(16)

Paca suddhvsavih, atapp, sudass, sudass, akanih.(17)

Paca angminoantarparinibby, upahaccaparinibby, asakhraparinibby, sasakhraparinibby, uddhasotoakanihagm.(18)

Paca cetokhil. Idhvuso, bhikkhu satthari kakhati vicikicchati ndhimuccati na sampasdati. Yo so, vuso, bhikkhu satthari kakhati vicikicchati ndhimuccati na sampasdati, tassa citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya, yassa citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya, aya pahamo cetokhilo. Puna capara, vuso, bhikkhu dhamme kakhati vicikicchati pe saghe kakhati vicikicchati sikkhya kakhati vicikicchati sabrahmacrsu kupito hoti anattamano hatacitto khilajto. Yo so, vuso, bhikkhu sabrahmacrsu kupito hoti anattamano hatacitto khilajto, tassa citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya, yassa citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya, aya pacamo cetokhilo.(19)

Paca cetasovinibandh. Idhvuso, bhikkhu kmesu avtargo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipso avigatapariho avigatataho. Yo so, vuso, bhikkhu kmesu avtargo hoti avigatacchando avigatapemo avigatapipso avigatapariho avigatataho, tassa citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya. Aya pahamo cetaso vinibandho. Puna capara, vuso, bhikkhu kye avtargo hoti pe rpe avtargo hoti pe puna capara, vuso, bhikkhu yvadattha udarvadehaka bhujitv seyyasukha passasukha middhasukha anuyutto viharati pe puna capara, vuso, bhikkhu aatara devanikya paidhya brahmacariya carati: iminha slena v vatena v tapena v brahmacariyena v devo v bhavissmi devaataro vti. Yo so, vuso, bhikkhu aatara devanikya paidhya brahmacariya carati: iminha slena v vatena v tapena v brahmacariyena v devo v bhavissmi devaataro vti, tassa citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya. Yassa citta na namati tappya anuyogya staccya padhnya. Aya pacamo cetaso vinibandho.(20)

Pacindriynicakkhundriya, sotindriya, ghnindriya, jivhindriya, kyindriya.(21)

Aparnipi pacindriynisukhindriya, dukkhindriya, somanassindriya, domanassindriya, upekkhindriya.(22)

Aparnipi pacindriynisaddhindriya, vriyindriya, satindriya, samdhindriya, paindriya.(23)

Pacanissaraiydhtuyo. Idhvuso, bhikkhuno kme manasikaroto kmesu citta na pakkhandati na pasdati na santihati na vimuccati. Nekkhamma kho panassa manasikaroto nekkhamme citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati. Tassa ta citta sugata subhvita suvuhita suvimutta visayutta kmehi. Ye ca kmapaccay uppajjanti savvight parih, mutto so tehi, na so ta vedana vedeti. Idamakkhta kmna nissaraa. (24.1)

Puna capara, vuso, bhikkhuno bypda manasikaroto bypde citta na pakkhandati na pasdati na santihati na vimuccati. Abypda kho panassa manasikaroto abypde citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati. Tassa ta citta sugata subhvita suvuhita suvimutta visayutta bypdena. Ye ca bypdapaccay uppajjanti sav vight parih, mutto so tehi, na so ta vedana vedeti. Idamakkhta bypdassa nissaraa. (24.2)

Puna capara, vuso, bhikkhuno vihesa manasikaroto vihesya citta na pakkhandati na pasdati na santihati na vimuccati. Avihesa kho panassa manasikaroto avihesya citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati. Tassa ta citta sugata subhvita suvuhita suvimutta visayutta vihesya. Ye ca vihespaccay uppajjanti sav vight parih, mutto so tehi, na so ta vedana vedeti. Idamakkhta vihesya nissaraa. (24.3)

Puna capara, vuso, bhikkhuno rpe manasikaroto rpesu citta na pakkhandati na pasdati na santihati na vimuccati. Arpa kho panassa manasikaroto arpe citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati. Tassa ta citta sugata subhvita suvuhita suvimutta visayutta rpehi. Ye ca rpapaccay uppajjanti sav vight parih, mutto so tehi, na so ta vedana vedeti. Idamakkhta rpna nissaraa. (24.4)

Puna capara, vuso, bhikkhuno sakkya manasikaroto sakkye citta na pakkhandati na pasdati na santihati na vimuccati. Sakkyanirodha kho panassa manasikaroto sakkyanirodhe citta pakkhandati pasdati santihati vimuccati. Tassa ta citta sugata subhvita suvuhita suvimutta visayutta sakkyena. Ye ca sakkyapaccay uppajjanti sav vight parih, mutto so tehi, na so ta vedana vedeti. Idamakkhta sakkyassa nissaraa. (24.5)

Paca vimuttyatanni. Idhvuso, bhikkhuno satth dhamma deseti aataro v garuhniyo sabrahmacr. Yath yath, vuso, bhikkhuno satth dhamma deseti aataro v garuhniyo sabrahmacr tath tath so tasmi dhamme atthapaisaved ca hoti dhammapaisaved ca. Tassa atthapaisavedino dhammapaisavedino pmojja jyati, pamuditassa pti jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo sukha vedeti, sukhino citta samdhiyati. Ida pahama vimuttyatana. (25.1)

Puna capara, vuso, bhikkhuno na heva kho satth dhamma deseti aataro v garuhniyo sabrahmacr, api ca kho yathsuta yathpariyatta dhamma vitthrena paresa deseti pe api ca kho yathsuta yathpariyatta dhamma vitthrena sajjhya karoti pe api ca kho yathsuta yathpariyatta dhamma cetas anuvitakketi anuvicreti manasnupekkhati pe api ca khvassa aatara samdhinimitta suggahita hoti sumanasikata spadhrita suppaividdha paya. Yath yath, vuso, bhikkhuno aatara samdhinimitta suggahita hoti sumanasikata spadhrita suppaividdha paya tath tath so tasmi dhamme atthapaisaved ca hoti dhammapaisaved ca. Tassa atthapaisavedino dhammapaisavedino pmojja jyati, pamuditassa pti jyati, ptimanassa kyo passambhati, passaddhakyo sukha vedeti, sukhino citta samdhiyati. Ida pacama vimuttyatana. (25.25.)

Paca vimuttiparipcany saaniccasa, anicce dukkhasa, dukkhe anattasa, pahnasa, virgasa.(26)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena paca dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hityasukhya devamanussna.

6.Chakka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena cha dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna. Katame cha?

Cha ajjhattikni yatannicakkhyatana, sotyatana, ghnyatana, jivhyatana, kyyatana, manyatana.(1)

Cha bhirni yatannirpyatana, saddyatana, gandhyatana, rasyatana, phohabbyatana, dhammyatana.(2)

Cha viakycakkhuvia, sotavia, ghnavia, jivhvia, kyavia, manovia.(3)

Cha phassakycakkhusamphasso, sotasamphasso, ghnasamphasso, jivhsamphasso, kyasamphasso, manosamphasso.(4)

Cha vedankycakkhusamphassaj vedan, sotasamphassaj vedan, ghnasamphassaj vedan, jivhsamphassaj vedan, kyasamphassaj vedan, manosamphassaj vedan.(5)

Cha sakyrpasa, saddasa, gandhasa, rasasa, phohabbasa, dhammasa.(6)

Cha sacetankyrpasacetan, saddasacetan, gandhasacetan, rasasacetan, phohabbasacetan, dhammasacetan.(7)

Cha tahkyrpatah, saddatah, gandhatah, rasatah, phohabbatah, dhammatah.(8)

Cha agrav. Idhvuso, bhikkhu satthari agravo viharati appatisso; dhamme agravo viharati appatisso; saghe agravo viharati appatisso; sikkhya agravo viharati appatisso; appamde agravo viharati appatisso;paisanthreagravo viharati appatisso.(9)

Cha grav. Idhvuso, bhikkhu satthari sagravo viharati sappatisso; dhamme sagravo viharati sappatisso; saghe sagravo viharati sappatisso; sikkhya sagravo viharati sappatisso; appamde sagravo viharati sappatisso; paisanthre sagravo viharati sappatisso.(10)

Cha somanasspavicr. Cakkhun rpa disv somanassahniya rpa upavicarati; sotena sadda sutv ghnena gandha ghyitv jivhya rasa syitv kyena phohabba phusitv. Manas dhamma viya somanassahniya dhamma upavicarati.(11)

Cha domanasspavicr. Cakkhun rpa disv domanassahniya rpa upavicarati pe manas dhamma viya domanassahniya dhamma upavicarati.(12)

Cha upekkhpavicr. Cakkhun rpa disvupekkhhniyarpa upavicarati pe manas dhamma viya upekkhhniya dhamma upavicarati.(13)

Cha sray dhamm. Idhvuso, bhikkhuno metta kyakamma paccupahita hoti sabrahmacrsuviceva raho ca. Ayampi dhammo srayo piyakarao garukarao sagahya avivdya smaggiy ekbhvya savattati. (14.1)

Puna capara, vuso, bhikkhuno metta vackamma paccupahita hoti sabrahmacrsu vi ceva raho ca. Ayampi dhammo srayo pe ekbhvya savattati. (14.2)

Puna capara, vuso, bhikkhuno metta manokamma paccupahita hoti sabrahmacrsu vi ceva raho ca. Ayampi dhammo srayo pe ekbhvya savattati. (14.3)

Puna capara, vuso, bhikkhu ye te lbh dhammik dhammaladdh antamaso pattapariypannamattampi, tathrpehi lbhehi appaivibhattabhog hoti slavantehi sabrahmacrhi sdhraabhog. Ayampi dhammo srayo pe ekbhvya savattati. (14.4)

Puna capara, vuso, bhikkhu yni tni slni akhani acchiddni asabalni akammsni bhujissni viuppasatthni aparmahni samdhisavattanikni, tathrpesu slesu slasmaagato viharati sabrahmacrhi vi ceva raho ca. Ayampi dhammo srayo pe ekbhvya savattati. (14.5)

Puna capara, vuso, bhikkhu yya dihi ariy niyynik niyyti takkarassa samm dukkhakkhayya, tathrpya dihiy dihismaagato viharati sabrahmacrhi vi ceva raho ca. Ayampi dhammo srayo piyakarao garukarao sagahya avivdya smaggiy ekbhvya savattati. (14.6)

Cha vivdamlni. Idhvuso, bhikkhu kodhano hoti upanh. Yo so, vuso, bhikkhu kodhano hoti upanh, so sattharipi agravo viharati appatisso, dhammepi agravo viharati appatisso, saghepi agravo viharati appatisso, sikkhyapi napariprakrhoti. Yo so, vuso, bhikkhu satthari agravo viharati appatisso, dhamme agravo viharati appatisso, saghe agravo viharati appatisso, sikkhya na pariprakr, so saghe vivda janeti. Yo hoti vivdo bahujanhitya bahujansukhya anatthya ahitya dukkhya devamanussna. Evarpace tumhe, vuso, vivdamla ajjhatta v bahiddh v samanupasseyytha. Tatra tumhe, vuso, tasseva ppakassa vivdamlassa pahnya vyameyytha. Evarpace tumhe, vuso, vivdamla ajjhatta v bahiddh v na samanupasseyytha. Tatra tumhe, vuso, tasseva ppakassa vivdamlassa yati anavassavya paipajjeyytha. Evametassa ppakassa vivdamlassa pahna hoti. Evametassa ppakassa vivdamlassa yati anavassavo hoti.

Puna capara, vuso, bhikkhu makkh hoti pas pe issuk hoti macchar pe saho hoti myv ppiccho hoti micchdih sandihiparms hoti dhnaggh duppainissagg pe yo so, vuso, bhikkhu sandihiparms hoti dhnaggh duppainissagg, so sattharipi agravo viharati appatisso, dhammepi agravo viharati appatisso, saghepi agravo viharati appatisso, sikkhyapi na pariprakr hoti. Yo so, vuso, bhikkhu satthari agravo viharati appatisso, dhamme agravo viharati appatisso, saghe agravo viharati appatisso, sikkhya na pariprakr, so saghe vivda janeti. Yo hoti vivdo bahujanhitya bahujansukhya anatthya ahitya dukkhya devamanussna. Evarpace tumhe, vuso, vivdamla ajjhatta v bahiddh v samanupasseyytha. Tatra tumhe, vuso, tasseva ppakassa vivdamlassa pahnya vyameyytha. Evarpace tumhe, vuso, vivdamla ajjhatta v bahiddh v na samanupasseyytha. Tatra tumhe, vuso, tasseva ppakassa vivdamlassa yati anavassavya paipajjeyytha. Evametassa ppakassa vivdamlassa pahna hoti. Evametassa ppakassa vivdamlassa yati anavassavo hoti.(15)

Cha dhtuyopathavdhtu, podhtu, tejodhtu, vyodhtu, ksadhtu, viadhtu.(16)

Cha nissaraiy dhtuyo. Idhvuso, bhikkhu eva vadeyya: mett hi kho me cetovimutti bhvit bahulkat ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddh, atha ca pana me bypdo citta pariydya tihatti. So m hevantissa vacanyo, myasm eva avaca, m bhagavanta abbhcikkhi, na hi sdhu bhagavato abbhakkhna, na hi bhagav eva vadeyya. Ahnameta, vuso, anavakso, ya mettya cetovimuttiy bhvitya bahulkatya ynkatya vatthukatya anuhitya paricitya susamraddhya. Atha ca panassa bypdo citta pariydya hassati, neta hna vijjati. Nissaraa heta, vuso, bypdassa, yadida mett cetovimuttti. (17.1)

Idha panvuso, bhikkhu eva vadeyya: karu hi kho me cetovimutti bhvit bahulkat ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddh. Atha ca pana me vihes citta pariydya tihatti, so m hevantissa vacanyo myasm eva avaca, m bhagavanta abbhcikkhi, na hi sdhu bhagavato abbhakkhna, na hi bhagav eva vadeyya. Ahnameta, vuso, anavakso, ya karuya cetovimuttiy bhvitya bahulkatya ynkatya vatthukatya anuhitya paricitya susamraddhya, atha ca panassa vihes citta pariydya hassati, neta hna vijjati. Nissaraa heta, vuso, vihesya, yadida karu cetovimuttti. (17.2)

Idha panvuso, bhikkhu eva vadeyya: mudit hi kho me cetovimutti bhvit bahulkat ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddh. Atha ca pana me arati citta pariydya tihatti, so m hevantissa vacanyo myasm eva avaca, m bhagavanta abbhcikkhi, na hi sdhu bhagavato abbhakkhna, na hi bhagav eva vadeyya. Ahnameta, vuso, anavakso, ya muditya cetovimuttiy bhvitya bahulkatya ynkatya vatthukatya anuhitya paricitya susamraddhya, atha ca panassa arati citta pariydya hassati, neta hna vijjati. Nissaraa heta, vuso, aratiy, yadida mudit cetovimuttti. (17.3)

Idha panvuso, bhikkhu eva vadeyya: upekkh hi kho me cetovimutti bhvit bahulkat ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddh. Atha ca pana me rgo citta pariydya tihatti. So m hevantissa vacanyo myasm eva avaca, m bhagavanta abbhcikkhi, na hi sdhu bhagavato abbhakkhna, na hi bhagav eva vadeyya. Ahnameta, vuso, anavakso, ya upekkhya cetovimuttiy bhvitya bahulkatya ynkatya vatthukatya anuhitya paricitya susamraddhya, atha ca panassa rgo citta pariydya hassati neta hna vijjati. Nissaraa heta, vuso, rgassa, yadida upekkh cetovimuttti. (17.4)

Idha panvuso, bhikkhu eva vadeyya: animitt hi kho me cetovimutti bhvit bahulkat ynkat vatthukat anuhit paricit susamraddh. Atha ca pana me nimittnusri via hotti. So m hevantissa vacanyo myasm eva avaca, m bhagavanta abbhcikkhi, na hi sdhu bhagavato abbhakkhna, na hi bhagav eva vadeyya. Ahnameta, vuso, anavakso, ya animittya cetovimuttiy bhvitya bahulkatya ynkatya vatthukatya anuhitya paricitya susamraddhya, atha ca panassa nimittnusri via bhavissati, neta hna vijjati. Nissaraa heta, vuso, sabbanimittna, yadida animitt cetovimuttti. (17.5)

Idha panvuso, bhikkhu eva vadeyya: asmti kho mevigata, ayamahamasmti na samanupassmi, atha ca pana me vicikicchkathakathsalla citta pariydya tihatti. So m hevantissa vacanyo myasm eva avaca, m bhagavanta abbhcikkhi, na hi sdhu bhagavato abbhakkhna, na hi bhagav eva vadeyya. Ahnameta, vuso, anavakso, ya asmtivigateayamahamasmti asamanupassato, atha ca panassa vicikicchkathakathsalla citta pariydya hassati, neta hna vijjati. Nissaraa heta, vuso, vicikicchkathakathsallassa, yadida asmimnasamugghtoti. (17.6)

Cha anuttariynidassannuttariya, savannuttariya, lbhnuttariya, sikkhnuttariya, pricariynuttariya, anussatnuttariya.(18)

Cha anussatihnnibuddhnussati, dhammnussati, saghnussati, slnussati, cgnussati, devatnussati.(19)

Cha satatavihr. Idhvuso, bhikkhu cakkhun rpa disv neva sumano hoti na dummano,upekkhakoviharati sato sampajno. Sotena sadda sutv pe manas dhamma viya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajno.(20)

Chabhijtiyo. Idhvuso, ekacco kahbhijtiko samno kaha dhamma abhijyati. Idha panvuso, ekacco kahbhijtiko samno sukka dhamma abhijyati. Idha panvuso, ekacco kahbhijtiko samno akaha asukka nibbna abhijyati. Idha panvuso, ekacco sukkbhijtiko samno sukka dhamma abhijyati. Idha panvuso, ekacco sukkbhijtiko samno kaha dhamma abhijyati. Idha panvuso, ekacco sukkbhijtiko samno akaha asukka nibbna abhijyati.(21)

Chanibbedhabhgiy saaniccasa anicce, dukkhasa dukkhe, anattasa, pahnasa, virgasa, nirodhasa.(22)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena cha dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna.

7.Sattaka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena satta dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna. Katame satta?

Satta ariyadhannisaddhdhana, sladhana, hiridhana, ottappadhana, sutadhana, cgadhana, padhana.(1)

Satta bojjhagsatisambojjhago, dhammavicayasambojjhago, vriyasambojjhago, ptisambojjhago, passaddhisambojjhago, samdhisambojjhago, upekkhsambojjhago.(2)

Satta samdhiparikkhrsammdihi, sammsakappo, sammvc, sammkammanto, sammjvo, sammvymo, sammsati.(3)

Satta asaddhammidhvuso, bhikkhu assaddho hoti, ahiriko hoti, anottapp hoti, appassuto hoti, kusto hoti, muhassati hoti, duppao hoti.(4)

Satta saddhammidhvuso, bhikkhu saddho hoti, hirim hoti, ottapp hoti, bahussuto hoti, raddhavriyo hoti, upahitassati hoti, paav hoti.(5)

Satta sappurisadhammidhvuso, bhikkhu dhamma ca hoti attha ca atta ca matta ca kla ca parisa ca puggala ca.(6)

Satta niddasavatthni. Idhvuso, bhikkhu sikkhsamdne tibbacchando hoti, yatica sikkhsamdne avigatapemo. Dhammanisantiy tibbacchando hoti, yatica dhammanisantiy avigatapemo. Icchvinaye tibbacchando hoti, yatica icchvinaye avigatapemo. Paisallne tibbacchando hoti, yatica paisallne avigatapemo. Vriyrambhe tibbacchando hoti, yatica vriyrambhe avigatapemo. Satinepakke tibbacchando hoti, yatica satinepakke avigatapemo. Dihipaivedhe tibbacchando hoti, yatica dihipaivedhe avigatapemo.(7)

Satta saaniccasa, anattasa, asubhasa, dnavasa, pahnasa, virgasa, nirodhasa.(8)

Satta balnisaddhbala, vriyabala, hiribala, ottappabala, satibala, samdhibala, pabala.(9)

Satta viahitiyo. Santvuso,satt nnattaky nnattasaino, seyyathpi manuss ekacce ca dev ekacce ca viniptik. Aya paham viahiti.

Santvuso, satt nnattaky ekattasaino seyyathpi dev brahmakyik pahambhinibbatt. Aya dutiy viahiti.

Santvuso, satt ekattaky nnattasaino seyyathpi dev bhassar. Aya tatiy viahiti.

Santvuso, satt ekattaky ekattasaino seyyathpi dev subhakih. Aya catutth viahiti.

Santvuso, satt sabbaso rpasana samatikkam paighasana atthagam nnattasana amanasikr ananto ksoti ksnacyatanpag. Aya pacam viahiti.

Santvuso, satt sabbaso ksnacyatana samatikkamma ananta vianti viacyatanpag. Aya chah viahiti.

Santvuso, satt sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti kicayatanpag. Aya sattam viahiti.(10)

Satta puggal dakkhieyyubhatobhgavimutto, pavimutto, kyasakkhi, dihippatto, saddhvimutto, dhammnusr, saddhnusr.(11)

Satta anusaykmargnusayo, paighnusayo, dihnusayo, vicikicchnusayo, mnnusayo, bhavargnusayo, avijjnusayo.(12)

Satta sayojannianunayasayojana, paighasayojana, dihisayojana, vicikicchsayojana, mnasayojana, bhavargasayojana, avijjsayojana.(13)

Satta adhikaraasamathuppannuppannna adhikarana samathya vpasamya sammukhvinayo dtabbo, sativinayo dtabbo, amhavinayo dtabbo, paiya kretabba, yebhuyyasik, tassappiyasik, tiavatthrako.(14)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena satta dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna.

Dutiyabhavro nihito.

8.Ahaka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena aha dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna. Katame aha?

Aha micchattmicchdihi, micchsakappo, micchvc, micchkammanto, micchjvo, micchvymo micchsati, micchsamdhi.(1)

Aha sammattsammdihi, sammsakappo, sammvc, sammkammanto, sammjvo, sammvymo, sammsati, sammsamdhi.(2)

Aha puggal dakkhieyysotpanno, sotpattiphalasacchikiriyya paipanno; sakadgm, sakadgmiphalasacchikiriyya paipanno; angm, angmiphalasacchikiriyya paipanno; arah, arahattaphalasacchikiriyya paipanno.(3)

Aha kustavatthni. Idhvuso, bhikkhun kamma ktabba hoti. Tassa eva hoti: kamma kho me ktabba bhavissati, kamma kho pana me karontassa kyo kilamissati, handha nipajjmti. So nipajjati na vriya rabhati appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida pahama kustavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhun kamma kata hoti. Tassa eva hoti: aha kho kamma aksi, kamma kho pana me karontassa kyo kilanto, handha nipajjmti. So nipajjati na vriya rabhati pe ida dutiya kustavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhun maggo gantabbo hoti. Tassa eva hoti: maggo kho me gantabbo bhavissati, magga kho pana me gacchantassa kyo kilamissati, handha nipajjmti. So nipajjati na vriya rabhati ida tatiya kustavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhun maggo gato hoti. Tassa eva hoti: aha kho magga agamsi, magga kho pana me gacchantassa kyo kilanto, handha nipajjmti. So nipajjati na vriya rabhati ida catuttha kustavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhu gma v nigama v piya caranto na labhati lkhassa v patassa v bhojanassa yvadattha pripri. Tassa eva hoti: aha kho gma v nigama v piya caranto nlattha lkhassa v patassa v bhojanassa yvadattha pripri, tassa me kyo kilanto akammao, handha nipajjmti. So nipajjati na vriya rabhati ida pacama kustavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhu gma v nigama v piya caranto labhati lkhassa v patassa v bhojanassa yvadattha pripri. Tassa eva hoti: aha kho gma v nigama v piya caranto alattha lkhassa v patassa v bhojanassa yvadattha pripri, tassa me kyo garuko akammao, mscita mae, handha nipajjmti. So nipajjati na vriya rabhati ida chaha kustavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako bdho. Tassa eva hoti: uppanno kho me aya appamattako bdho; atthi kappo nipajjitu, handha nipajjmti. So nipajjati na vriya rabhati ida sattama kustavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhugiln vuhitohoti aciravuhito gela. Tassa eva hoti: aha kho giln vuhito aciravuhito gela, tassa me kyo dubbalo akammao, handha nipajjmti. So nipajjati na vriya rabhati appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida ahama kustavatthu.(4)

Aha rambhavatthni. Idhvuso, bhikkhun kamma ktabba hoti. Tassa eva hoti: kamma kho me ktabba bhavissati, kamma kho pana me karontena na sukara buddhna ssana manasi ktu, handha vriya rabhmi appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya, asacchikatassa sacchikiriyyti. So vriya rabhati appattassa pattiy, anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida pahama rambhavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhun kamma kata hoti. Tassa eva hoti: aha kho kamma aksi, kamma kho panha karonto nsakkhi buddhna ssana manasi ktu, handha vriya rabhmi pe so vriya rabhati ida dutiya rambhavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhun maggo gantabbo hoti. Tassa eva hoti: maggo kho me gantabbo bhavissati, magga kho pana me gacchantena na sukara buddhna ssana manasi ktu. Handha vriya rabhmi pe so vriya rabhati ida tatiya rambhavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhun maggo gato hoti. Tassa eva hoti: aha kho magga agamsi, magga kho panha gacchanto nsakkhi buddhna ssana manasi ktu, handha vriya rabhmi pe so vriya rabhati ida catuttha rambhavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhu gma v nigama v piya caranto na labhati lkhassa v patassa v bhojanassa yvadattha pripri. Tassa eva hoti: aha kho gma v nigama v piya caranto nlattha lkhassa v patassa v bhojanassa yvadattha pripri, tassa me kyo lahuko kammao, handha vriya rabhmi pe so vriya rabhati ida pacama rambhavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhu gma v nigama v piya caranto labhati lkhassa v patassa v bhojanassa yvadattha pripri. Tassa eva hoti: aha kho gma v nigama v piya caranto alattha lkhassa v patassa v bhojanassa yvadattha pripri, tassa me kyo balav kammao, handha vriya rabhmi pe so vriya rabhati ida chaha rambhavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhuno uppanno hoti appamattako bdho. Tassa eva hoti: uppanno kho me aya appamattako bdho, hna kho paneta vijjati ya me bdho pavaheyya, handha vriya rabhmi pe so vriya rabhati ida sattama rambhavatthu.

Puna capara, vuso, bhikkhu giln vuhito hoti aciravuhito gela. Tassa eva hoti: aha kho giln vuhito aciravuhito gela, hna kho paneta vijjati ya me bdho paccudvatteyya, handha vriya rabhmi appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyyti. So vriya rabhati appattassa pattiy anadhigatassa adhigamya asacchikatassa sacchikiriyya. Ida ahama rambhavatthu.(5)

Aha dnavatthni. sajja dna deti, bhay dna deti, adsi meti dna deti, dassati meti dna deti, shu dnanti dna deti, aha pacmi, ime na pacanti, nrahmi pacanto apacantna dna na dtunti dna deti, ida me dna dadato kalyo kittisaddo abbhuggacchatti dna deti. Cittlakracittaparikkhrattha dna deti.(6)

Aha dnpapattiyo. Idhvuso, ekacco dna deti samaassa v brhmaassa v anna pna vattha yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya. So ya deti tapaccssati. So passati khattiyamahsla v brhmaamahsla v gahapatimahsla v pacahi kmaguehi samappita samagbhta paricrayamna. Tassa eva hoti: aho vatha kyassa bhed para mara khattiyamahslna v brhmaamahslna v gahapatimahslna v sahabyata upapajjeyyanti. So ta citta dahati, ta citta adhihti, ta citta bhveti, tassa ta citta hne vimutta uttari abhvita tatrpapattiy savattati. Taca kho slavato vadmi no dusslassa. Ijjhatvuso, slavato cetopaidhi visuddhatt. (7.1)

Puna capara, vuso, idhekacco dna deti samaassa v brhmaassa v anna pna pe seyyvasathapadpeyya. So ya deti ta paccssati. Tassa suta hoti: ctumahrjikdev dghyuk vaavanto sukhabahulti. Tassa eva hoti: aho vatha kyassa bhed para mara ctumahrjikna devna sahabyata upapajjeyyanti. So ta citta dahati, ta citta adhihti, ta citta bhveti, tassa ta citta hne vimutta uttari abhvita tatrpapattiy savattati. Taca kho slavato vadmi no dusslassa. Ijjhatvuso, slavato cetopaidhi visuddhatt. (7.2)

Puna capara, vuso, idhekacco dna deti samaassa v brhmaassa v anna pna pe seyyvasathapadpeyya. So ya deti ta paccssati. Tassa suta hoti: tvatis dev pe ym dev pe tusit dev pe nimmnarat dev pe paranimmitavasavatt dev dghyuk vaavanto sukhabahulti. Tassa eva hoti: aho vatha kyassa bhed para mara paranimmitavasavattna devna sahabyata upapajjeyyanti. So ta citta dahati, ta citta adhihti, ta citta bhveti, tassa ta citta hne vimutta uttari abhvita tatrpapattiy savattati. Taca kho slavato vadmi no dusslassa. Ijjhatvuso, slavato cetopaidhi visuddhatt. (7.37.)

Puna capara, vuso, idhekacco dna deti samaassa v brhmaassa v anna pna vattha yna mlgandhavilepana seyyvasathapadpeyya. So ya deti ta paccssati. Tassa suta hoti: brahmakyik dev dghyuk vaavanto sukhabahulti. Tassa eva hoti: aho vatha kyassa bhed para mara brahmakyikna devna sahabyata upapajjeyyanti. So ta citta dahati, ta citta adhihti, ta citta bhveti, tassa ta citta hne vimutta uttari abhvita tatrpapattiy savattati. Taca kho slavato vadmi no dusslassa; vtargassa no sargassa. Ijjhatvuso, slavato cetopaidhi vtargatt. (7.8)

Aha pariskhattiyaparis, brhmaaparis, gahapatiparis, samaaparis, ctumahrjikaparis, tvatisaparis, mraparis, brahmaparis.(8)

Aha lokadhammlbho ca, albho ca, yaso ca, ayaso ca, nind ca, pasas ca, sukhaca, dukkhaca.(9)

Aha abhibhyatanni. Ajjhatta rpasa eko bahiddh rpni passati parittni suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida pahama abhibhyatana.

Ajjhatta rpasa eko bahiddh rpni passati appamni suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmtievasa hoti. Ida dutiya abhibhyatana.

Ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati parittni suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida tatiya abhibhyatana.

Ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati appamni suvaadubbani, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida catuttha abhibhyatana.

Ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati nlni nlavani nlanidassanni nlanibhsni. Seyyathpi nma umpuppha nla nlavaa nlanidassana nlanibhsa, seyyath v pana ta vattha braseyyaka ubhatobhgavimaha nla nlavaa nlanidassana nlanibhsa;evamevaajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati nlni nlavani nlanidassanni nlanibhsni, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida pacama abhibhyatana.

Ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati ptni ptavani ptanidassanni ptanibhsni. Seyyathpi nmakaikrapupphapta ptavaa ptanidassana ptanibhsa, seyyath v pana ta vattha braseyyaka ubhatobhgavimaha pta ptavaa ptanidassana ptanibhsa; evameva ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati ptni ptavani ptanidassanni ptanibhsni, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida chaha abhibhyatana.

Ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati lohitakni lohitakavani lohitakanidassanni lohitakanibhsni. Seyyathpi nma bandhujvakapuppha lohitaka lohitakavaa lohitakanidassana lohitakanibhsa, seyyath v pana ta vattha braseyyaka ubhatobhgavimaha lohitaka lohitakavaa lohitakanidassana lohitakanibhsa; evameva ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati lohitakni lohitakavani lohitakanidassanni lohitakanibhsni, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida sattama abhibhyatana.

Ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati odtni odtavani odtanidassanni odtanibhsni. Seyyathpi nma osadhitrak odt odtava odtanidassan odtanibhs, seyyath v pana ta vattha braseyyaka ubhatobhgavimaha odta odtavaa odtanidassana odtanibhsa; evameva ajjhatta arpasa eko bahiddh rpni passati odtni odtavani odtanidassanni odtanibhsni, tni abhibhuyya jnmi passmti evasa hoti. Ida ahama abhibhyatana.(10)

Aha vimokkh. Rp rpni passati. Aya pahamo vimokkho.

Ajjhatta arpasa bahiddh rpni passati. Aya dutiyo vimokkho.

Subhanteva adhimutto hoti. Aya tatiyo vimokkho.

Sabbaso rpasana samatikkam paighasana atthagam nnattasana amanasikr ananto ksoti ksnacyatana upasampajja viharati. Aya catuttho vimokkho.

Sabbaso ksnacyatana samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja viharati. Aya pacamo vimokkho.

Sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati. Aya chaho vimokkho.

Sabbaso kicayatana samatikkamma nevasansayatana upasampajja viharati. Aya sattamo vimokkho.

Sabbaso nevasansayatana samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati. Aya ahamo vimokkho.(11)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena aha dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna.

9.Navaka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena nava dhamm sammadakkht; tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna. Katame nava?

Nava ghtavatthni. Anattha me acarti ghta bandhati; anattha me caratti ghta bandhati; anattha me carissatti ghta bandhati; piyassa me manpassa anattha acarti ghta bandhati pe anattha caratti ghta bandhati pe anattha carissatti ghta bandhati; appiyassa me amanpassa attha acarti ghta bandhati pe attha caratti ghta bandhati pe attha carissatti ghta bandhati.(1)

Nava ghtapaivinay. Anattha meacari, ta kutettha labbhti ghta paivineti; anattha me carati, ta kutettha labbhti ghta paivineti; anattha me carissati, ta kutettha labbhti ghta paivineti; piyassa me manpassa anattha acari pe anattha carati pe anattha carissati, ta kutettha labbhti ghta paivineti; appiyassa me amanpassa attha acari pe attha carati pe attha carissati, ta kutettha labbhti ghta paivineti.(2)

Nava sattvs. Santvuso, satt nnattaky nnattasaino, seyyathpi manuss ekacce ca dev ekacce ca viniptik. Aya pahamo sattvso.

Santvuso, satt nnattaky ekattasaino, seyyathpi dev brahmakyik pahambhinibbatt. Aya dutiyo sattvso.

Santvuso, satt ekattaky nnattasaino, seyyathpi dev bhassar. Aya tatiyo sattvso.

Santvuso, satt ekattaky ekattasaino, seyyathpi dev subhakih. Aya catuttho sattvso.

Santvuso, satt asaino appaisavedino, seyyathpi devasaasatt. Aya pacamo sattvso.

Santvuso, satt sabbaso rpasana samatikkam paighasana atthagam nnattasana amanasikr ananto ksoti ksnacyatanpag. Aya chaho sattvso.

Santvuso, satt sabbaso ksnacyatana samatikkamma ananta vianti viacyatanpag. Aya sattamo sattvso.

Santvuso, satt sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti kicayatanpag. Aya ahamo sattvso.

Santvuso, sattsabbaso kicayatana samatikkammanevasansayatanpag. Aya navamo sattvso.(3)

Nava akkha asamay brahmacariyavsya. Idhvuso, tathgato ca loke uppanno hoti araha sammsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbniko sambodhagm sugatappavedito. Ayaca puggalo niraya upapanno hoti. Aya pahamo akkhao asamayo brahmacariyavsya.

Puna capara, vuso, tathgato ca loke uppanno hoti araha sammsambuddho, dhammo ca desiyati opasamiko parinibbniko sambodhagm sugatappavedito. Ayaca puggalo tiracchnayoni upapanno hoti. Aya dutiyo akkhao asamayo brahmacariyavsya.

Puna capara pe pettivisaya upapanno hoti. Aya tatiyo akkhao asamayo brahmacariyavsya.

Puna capara pe asurakya upapanno hoti. Aya catuttho akkhao asamayo brahmacariyavsya.

Puna capara pe aatara dghyuka devanikya upapanno hoti. Aya pacamo akkhao asamayo brahmacariyavsya.

Puna capara pe paccantimesu janapadesu paccjto hotimilakkhesuavitresu, yattha natthi gati bhikkhna bhikkhunna upsakna upsikna. Aya chaho akkhao asamayo brahmacariyavsya.

Puna capara pe majjhimesu janapadesu paccjto hoti. So ca hoti micchdihiko vipartadassano: natthi dinna, natthi yiha, natthi huta, natthisukatadukkanakammna phala vipko, natthi aya loko, natthi paro loko, natthi mt, natthi pit, natthi satt opaptik, natthi loke samaabrhma sammaggat sammpaipann ye imaca loka paraca loka saya abhi sacchikatv pavedentti. Aya sattamo akkhao asamayo brahmacariyavsya.

Puna capara pe majjhimesu janapadesu paccjto hoti. So ca hoti duppao jao eamgo, nappaibalo subhsitadubbhsitnamatthamatu. Aya ahamo akkhao asamayo brahmacariyavsya.

Puna capara, vuso, tathgato ca lokenauppanno hoti araha sammsambuddho, dhammo ca na desiyati opasamiko parinibbniko sambodhagm sugatappavedito. Ayaca puggalo majjhimesu janapadesu paccjto hoti, so ca hoti paav ajao aneamgo, paibalo subhsitadubbhsitnamatthamatu. Aya navamo akkhao asamayo brahmacariyavsya.(4)

Nava anupubbavihr. Idhvuso, bhikkhu vivicceva kmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakka savicra vivekaja ptisukha pahama jhna upasampajja viharati. Vitakkavicrna vpasam pe dutiya jhna upasampajja viharati. Ptiy ca virg pe tatiya jhna upasampajja viharati. Sukhassa ca pahn pe catuttha jhna upasampajja viharati. Sabbaso rpasana samatikkam pe ksnacyatana upasampajja viharati. Sabbaso ksnacyatana samatikkamma ananta vianti viacyatana upasampajja viharati. Sabbaso viacyatana samatikkamma natthi kicti kicayatana upasampajja viharati. Sabbaso kicayatana samatikkamma nevasansayatana upasampajja viharati. Sabbaso nevasansayatana samatikkamma savedayitanirodha upasampajja viharati.(5)

Nava anupubbanirodh. Pahama jhna sampannassa kmasa niruddh hoti. Dutiya jhna sampannassa vitakkavicr niruddh honti. Tatiya jhna sampannassa pti niruddh hoti. Catuttha jhna sampannassa asssapassss niruddh honti. ksnacyatana sampannassa rpasa niruddh hoti. Viacyatana sampannassa ksnacyatanasa niruddh hoti. kicayatana sampannassa viacyatanasa niruddh hoti. Nevasansayatana sampannassa kicayatanasa niruddh hoti. Savedayitanirodha sampannassa sa ca vedan ca niruddh honti.(6)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena nava dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna.

10.Dasaka

Atthi kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena dasa dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba pe atthya hitya sukhya devamanussna. Katame dasa?

Dasa nthakara dhamm. Idhvuso, bhikkhu slav hoti. Ptimokkhasavarasavuto viharati cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati sikkhpadesu. Yapvuso, bhikkhu slav hoti, ptimokkhasavarasavuto viharati, cragocarasampanno, aumattesu vajjesu bhayadassv samdya sikkhati sikkhpadesu. Ayampi dhammo nthakarao. (1.1)

Puna capara, vuso, bhikkhu bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo. Ye te dhamm dikaly majjhekaly pariyosnakalystth sabyajankevalaparipua parisuddha brahmacariya abhivadanti, tathrpssa dhamm bahussut hontidhtvacas paricit manasnupekkhit dihiy suppaividdh. Yapvuso, bhikkhu bahussuto hoti pe dihiy suppaividdh. Ayampi dhammo nthakarao. (1.2)

Puna capara, vuso, bhikkhu kalyamitto hoti kalyasahyo kalyasampavako. Yapvuso, bhikkhu kalyamitto hoti kalyasahyo kalyasampavako. Ayampi dhammo nthakarao. (1.3)

Puna capara, vuso, bhikkhu suvaco hoti sovacassakaraehi dhammehi samanngato khamo padakkhiaggh anussani. Yapvuso, bhikkhu suvaco hoti pe padakkhiaggh anussani. Ayampi dhammo nthakarao. (1.4)

Puna capara, vuso, bhikkhu yni tni sabrahmacrna uccvacni kikarayni, tattha dakkho hoti analaso tatrupyya vmasya samanngato, ala ktu ala savidhtu. Yapvuso, bhikkhu yni tni sabrahmacrna pe ala savidhtu. Ayampi dhammo nthakarao. (1.5)

Puna capara, vuso, bhikkhu dhammakmo hoti piyasamudhro, abhidhamme abhivinayeurapmojjo. Yapvuso, bhikkhu dhammakmo hoti pe urapmojjo. Ayampi dhammo nthakarao. (1.6)

Puna capara, vuso, bhikkhu santuho hoti itartarehi cvarapiaptasensanagilnappaccayabhesajjaparikkhrehi. Yapvuso, bhikkhu santuho hoti pe parikkhrehi. Ayampi dhammo nthakarao. (1.7)

Puna capara, vuso, bhikkhu raddhavriyo viharati akusalna dhammna pahnya kusalna dhammna upasampadya, thmav dahaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Yapvuso, bhikkhu raddhavriyo viharati pe anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Ayampi dhammo nthakarao. (1.8)

Puna capara, vuso, bhikkhu satim hoti paramena satinepakkena samanngato cirakatampi cirabhsitampi sarit anussarit. Yapvuso, bhikkhu satim hoti pe sarit anussarit. Ayampi dhammo nthakarao. (1.9)

Puna capara, vuso, bhikkhu paav hoti, udayatthagminiy paya samanngato ariyya nibbedhikya sammdukkhakkhayagminiy. Yapvuso, bhikkhu paav hoti pe sammdukkhakkhayagminiy. Ayampi dhammo nthakarao. (1.10)

Dasa kasiyatanni. Pathavkasiameko sajnti, uddha adho tiriya advaya appama. pokasiameko sajnti pe tejokasiameko sajnti vyokasiameko sajnti nlakasiameko sajnti ptakasiameko sajnti lohitakasiameko sajnti odtakasiameko sajnti ksakasiameko sajnti viakasiameko sajnti, uddha adho tiriya advaya appama.(2)

Dasa akusalakammapathptipto, adinndna, kmesumicchcro, musvdo, pisu vc, pharus vc, samphappalpo, abhijjh, bypdo, micchdihi.(3)

Dasa kusalakammapathptipt verama, adinndn verama, kmesumicchcr verama, musvd verama, pisuya vcya verama, pharusya vcya verama, samphappalp verama, anabhijjh, abypdo, sammdihi.(4)

Dasa ariyavs. Idhvuso, bhikkhu pacagavippahno hoti, chaagasamanngato, ekrakkho, caturpasseno, paunnapaccekasacco, samavayasahesano, anvilasakappo, passaddhakyasakhro, suvimuttacitto, suvimuttapao.

Kathacvuso, bhikkhu pacagavippahno hoti? Idhvuso, bhikkhuno kmacchando pahno hoti, bypdo pahno hoti, thinamiddha pahna hoti, uddhaccakukkucca pahna hoti, vicikicch pahn hoti. Eva kho, vuso, bhikkhu pacagavippahno hoti. (5.1)

Kathacvuso, bhikkhu chaagasamanngato hoti? Idhvuso, bhikkhu cakkhun rpa disv neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajno. Sotena sadda sutv pe manas dhamma viya neva sumano hoti na dummano, upekkhako viharati sato sampajno. Eva kho, vuso, bhikkhu chaagasamanngato hoti. (5.2)

Kathacvuso, bhikkhu ekrakkho hoti? Idhvuso, bhikkhu satrakkhena cetas samanngato hoti. Eva kho, vuso, bhikkhu ekrakkho hoti. (5.3)

Kathacvuso, bhikkhu caturpasseno hoti? Idhvuso, bhikkhu sakhyeka paisevati, sakhyeka adhivseti, sakhyeka parivajjeti, sakhyeka vinodeti. Eva kho, vuso, bhikkhu caturpasseno hoti. (5.4)

Kathacvuso, bhikkhu paunnapaccekasacco hoti? Idhvuso, bhikkhuno yni tni puthusamaabrhmana puthupaccekasaccni, sabbni tni nunnni honti paunnni cattni vantni muttni pahnni painissahni. Eva kho, vuso, bhikkhu paunnapaccekasacco hoti. (5.5)

Kathacvuso, bhikkhu samavayasahesano hoti? Idhvuso, bhikkhuno kmesan pahn hoti, bhavesan pahn hoti, brahmacariyesan paippassaddh. Eva kho, vuso, bhikkhu samavayasahesano hoti. (5.6)

Kathacvuso, bhikkhu anvilasakappo hoti? Idhvuso, bhikkhuno kmasakappo pahno hoti, bypdasakappo pahno hoti, vihissakappo pahno hoti. Eva kho, vuso, bhikkhu anvilasakappo hoti. (5.7)

Kathacvuso, bhikkhu passaddhakyasakhro hoti? Idhvuso, bhikkhu sukhassa ca pahn dukkhassa ca pahn pubbeva somanassadomanassna atthagam adukkhamasukha upekkhsatiprisuddhi catuttha jhna upasampajja viharati. Eva kho, vuso, bhikkhu passaddhakyasakhro hoti. (5.8)

Kathacvuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti? Idhvuso, bhikkhuno rg citta vimutta hoti, dos citta vimutta hoti, moh citta vimutta hoti. Eva kho, vuso, bhikkhu suvimuttacitto hoti. (5.9)

Kathacvuso, bhikkhu suvimuttapao hoti? Idhvuso, bhikkhu rgo me pahno ucchinnamlo tlvatthukato anabhvakato yati anuppdadhammoti pajnti. Doso me pahno ucchinnamlo tlvatthukato anabhvakato yati anuppdadhammoti pajnti. Moho me pahno ucchinnamlo tlvatthukato anabhvakato yati anuppdadhammoti pajnti. Eva kho, vuso, bhikkhu suvimuttapao hoti. (5.10)

Dasa asekkh dhammasekkh sammdihi, asekkho sammsakappo, asekkh sammvc, asekkho sammkammanto, asekkho sammjvo, asekkho sammvymo, asekkh sammsati, asekkho sammsamdhi, asekkha samma, asekkh sammvimutti.(6)

Ime kho, vuso, tena bhagavat jnat passat arahat sammsambuddhena dasa dhamm sammadakkht. Tattha sabbeheva sagyitabba na vivaditabba, yathayida brahmacariya addhaniya assa cirahitika, tadassa bahujanahitya bahujanasukhya loknukampya atthya hitya sukhya devamanussnanti.

Atha kho bhagav uhahitv yasmanta sriputta mantesi: sdhu sdhu, sriputta, sdhu kho tva, sriputta, bhikkhna sagtipariyya abhsti.

Idamavocyasm sriputto, samanuo satth ahosi. Attaman te bhikkh yasmato sriputtassa bhsita abhinandunti.

Sagtisutta nihita dasama.