2

Â.K.f. nj®jš m¿¡if - 2011

1. K‹Diu .. 7

2. Âuhél Ïa¡f tuyhW - r_f ÚÂ .. 7

3. khãy Rah£Á .. 10

4. c¢r Ú k‹w¤Â‹ mÂfhu¥ gutš .. 11

5. khãy¥ g£oaèš fšé .. 11

6. eÂfŸ njÁa ka« .. 12

7. khãy§fS¡F ã g»®Î .. 12

8. bkhê¡ bfhŸif .. 13

9. <H¤ jäH® Ãu¢Áid .. 14

10. khãy¤Âš ntsh© c‰g¤Â .. 14

11. éisãy§fŸ ghJfh¥ò .. 16

12. ntiythŒ¥ò .. 17

13. k¡fS¡F beU¡fkhd ã®thf« .. 18

14. tWik xê¥ò .. 18

15. jilæšyh ä‹rhu« .. 19

16. m¤Â¡flÎ - médhÁ £l« .. 20

17. Ú®ts nk«gh£L¤ £l« .. 20

18. Ûdt® ey‹ .. 20

19. f¢r¤ ÔÎ .. 21

20. fhšeil ts« .. 22

21. k¡fŸ ešthœÎ .. 22

22. fiyP® fh¥Õ£L¤ £l« .. 24

23. gŸë¡ fšé .. 24

3

24. ca® fšé .. 25

25. kU¤Jt¡ fšé .. 27

26. bjhêšfŸ .. 27

27. nrJ¡ fhšthŒ¤ £l« .. 27

28. ngh¡Ftu¤J .. 28

29. _¤j Fok¡fS¡F Ïytr¥ ngUªJ .. 29

30. berths® ey‹ .. 30

31. rha¥g£liw Ãu¢Áid .. 31

32. ÁWgh‹ika® ey‹ .. 31

33. MÂÂuhél® ey‹ .. 32

34. tâf® ey‹ .. 34

35. fiyP® ÅL tH§F« £l«. .. 34

36. kh‰W¤ ÂwdhëfŸ ey‹ .. 36

37. bgUefu nk«gh£L¤ £l« .. 36

38. ÂU¡nfhæš ãy§fŸ .. 37

39. muR mYty® ey‹ .. 37

40. bghJ éãnahf¤ £l« .. 38

41. fl¤jiy xê¤jš .. 39

42. gid, bj‹id étrhæfŸ ey‹ .. 39

43. K‹dhŸ uhQt¤Âd® ey‹ .. 39

44. R‰Wyh ts®¢Á .. 40

45. ey¤ £l cjéfŸ .. 40

46. Ïiz¥ò - rhjidfŸ .. 41

47. KoÎiu .. 60

4

Â.K.f. nj®jš m¿¡if btëp£L éHhé‹nghJ

jiyt® fiyP® mt®fŸ M‰¿a ciu - 19.3.2011

r£l¥ nguit bghJ¤ nj®jš-Âuhél K‹nd‰w¡ fHf m¿¡if

btëp£L éHhéš Á¿anjh® Mdhš mçanjh® ciuia ãfœ¤Âa

Ïdkhd¥ nguhÁça® mt®fns, jäH® jiyt® Ïstš Åukâ mt®fns,

ϪÂa njÁa fh§»u° f£Áæ‹ rh®Ãš tUif jªJŸs mUik e©g®

PhdnjÁf‹ v«.à mt®fns, gh£lhë k¡fŸ f£Áæ‹ rh®Ãš tUif

jªJŸs j«Ã ntšKUf‹ v«.vš.V. mt®fns, V.nf._®¤Â mt®fns,

éLjiy¢ ÁW¤ijfŸ f£Áæ‹ jiyt® v‹dU« e©g®

bjhš.ÂUkhtst‹ mt®fns, ϪÂa ôåa‹ K°Ä« Ä¡ f£ÁæDila

jiyt® nguhÁça® fhj® bkhŒÔ‹ mt®fns, bfh§F ehL K‹nd‰w¡

fHf¤ jiyt® bg°£ uhkrhä mt®fns, bgUªjiyt® k¡fŸ f£Áæ‹

jiyt® v‹.M®.jdghy‹ mt®fns, cHt® ciH¥ghs® f£Á¤ jiyt®

bršyK¤J mt®fns, njÁa Ä¡ f£Áæ‹ jiyt® gî® mt®fns,

ϪÂa r_f Ú Ïa¡f¤ jiyt® nguha® v°wh r‰Fz« mt®fns,

ÁWgh‹ik r_f òu£Á Ïa¡f¤Â‹ jiyt® èahf¤ mèfh‹ mt®fns,

Âuhél K‹nd‰w¡ fHf¤Â‹ ã®thf ÏaªÂu¤ij Ïa¡F»‹w

m‹ò¡Fça e©g®fns, bghUshs® j«Ã K.f. °lhè‹ mt®fns,

Kj‹ik¢ brayhs®mUik e©g® M®¡fh£lh® mt®fns, mUik¤

j«Ã JiuKUf‹ mt®fns, gç Ïs«tG mt®fns, ÂUkÂ

v°.Ã.r‰Fzgh©oa‹ mt®fns, mid¤J njhHik¡ f£ÁfisÍ«

nr®ªj K‹dâ e©g®fns,

5

v‹ cæçD« nkyhd m‹ò cl‹Ãw¥ò¡fns,

tz¡f«. 14tJ r£l¥ nguit nj®jY¡fhd m¿¡ifæid

btëæL»‹w neu¤Âš K‹T£o Áy th®¤ijfis¡ Tw éU«ò»nw‹.

th¡FWÂfënyna Áwªj th¡FWÂ - fh¥gh‰w nt©oa

th¡FW - nj®jš th¡FW v‹gij midtU« m¿Å®fŸ. mjdhš

jh‹ Áy th¡FWÂfis “fh‰¿ny gw¡f él¥g£l th¡FWÂfŸ” v‹W

nfè ngR»w ãiy ÏU¥gijÍ« ehkidtU« e‹f¿nth«. m¤jifa

th¡FWÂfshf Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« tH§F»w th¡FWÂfŸ M»

él¡ TlhJ v‹gj‰fhfΫ - m¤jifa th¡FWÂfis tH§», mij

ãiwnt‰w Koahkš M» él¡ TlhJ v‹gj‰fhfΫ - m›thW

MfhJ v‹gj‰fhfΫ jh‹ - “brh‹dij¢ brŒnth« - brŒtij¢

brhšnth«” v‹W £lt£lkhf¡ TWtij Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«

fil¥Ão¤J tU»w th¡FWÂahf¡ bfh©LŸsJ.

flªj nj®jšfë‹ nghJ btëæ£l th¡FWÂfŸ mid¤ijÍ«

ãiwnt‰¿ é£nlh« v‹W beŠir ã䮤 Tw ÏayhjthW

ãiwntwhkš vŠÁæU¡F« th¡FWÂfS« c©L. cjhuzkhf

fhéç¥ Ãu¢Áid - Kšiy¥ bgçahW - nrJ rK¤Âu¤ £l« - f¢r¤

ÔÎ Û£ò ngh‹w Ïit mid¤J« M£Áahs®fsh»a v§fë‹

jhkj¤jhnyh mšyJ m¡fiwæ‹ik ahnyh Ï‹D« ãiwntwhkš

ÏU¥git mšy! ÏitfŸ kh¤Âukšyhkš - jäHf¤Âš flªj nj®jèš

eh§fŸ tH§»a T£LwÎ r§f§fS¡fhd nj®jš th¡FW Tl

K‰whf Kotilahkš - K£L¡f£ilahf ÏU¥gJ tH¡FfŸ - ÚÂ

k‹w§fëny Kotilahkš ÏU¥gJ jh‹ v‹gij th¡fhs¥

bgUk¡fŸ e‹f¿th®fŸ.

6

vdnt brhštij¢ brŒnth« v‹w cW bkhê Áyt‰¿š

ãiwnt‰w¥glhkš ÏU¥gj‰F Ϫj muR ÛJ ahU« F‰w« T¿él

KoahJ.

K£L¡f£ilfŸ nghl¥g£L Xlhkš ã‰F« nj® - mªj

K£L¡f£il mf‰w¥g£lhš - k¡fë‹ k»œ¢Á btŸs¤Â‰»ilna

mirªjho C®ªJ XLtij¡ fhz Ko»wjšyth; mJ nghy¤ jh‹

j鮡f KoahjJ« r£l ßÂahf njit¥gLtJ khd Ú k‹w§fë‹

jiypLfshš - fhéçahdhY« - bgçahW miz MdhY« - nrJ

rK¤Âu¤ £lkhdhY« - Ït‰iw bašyh« éiuªJ ãiwnt‰w Koahj

ãiyik¡F eh« jŸs¥g£oU¡»nwh« v‹gij m¿Î¤ bjëÎilnah®

vtU« M£nráf kh£lh®fŸ. vdnt Ï›thW j鮡f Koahj

jhkj¤jhš ja§» ã‰F« £l§fis bašyh« Ϫj muR j£o¡ fê¤J

é£l £l§fŸ v‹W fU - eh§fŸ nj®jš m¿¡ifæny bfhL¤j

th¡FWÂfis “fh‰¿ny gw¡f é£l th¡FWÂfŸ” v‹W ahU« fUj¤

njitæšiy.

Ï‹¿šyhé£lhš ehis - ehis jt¿dhš ehis kWehŸ -

v‹nwh xU ehŸ v¥goÍ« ãiwnt‰w¥gl¡ Toa th¡FWÂfis¤ jh‹

Âuhél K‹nd‰w¡ fHfK«, mj‹ T£lâæny cŸs f£ÁfS«

tH§F»‹wd v‹w e«Ã¡ifnahL Ϫj m¿¡ifæny fhQ«

£l§fS¡F« m¿é¥ò fS¡F« c§fŸ kdkh®ªj tunt‰igÍ« -

thœ¤JfisÍ« tH§FÅ®fŸ v‹W v®gh®¤J-

ViHbaënah® - rhjhuz, rhkh‹a k¡fŸ - g£od§fëny

thœnth® Kjš g£o¡fh£ony ÏU¥ngh® tiu midtU« v§fis

7

c§fS¡fhf ciH¥gt®fŸ - Ciu thH it¥gt®fŸ - cyf« ngh‰W«

c¤jk®fŸ tê el¥gt®fŸ v‹W fUÂ-

c§fŸ Å£L¥ ßisfsh« v§fis - c§fS¡fhf¥ gâah‰w

c¤juéL§fŸ v‹W Ϫj¤ nj®jš m¿¡ifia tH§F»‹w neu¤Âš -

tz§» nt©o¡ nf£L¡ bfhŸ»nw‹.

* * *

8

r£l¥ nguit¤ nj®jš

Â.K.f. nj®jš m¿¡if

v‹ cæçD« nkyhd j䜥 bgUk¡fns!

ekJ Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« rªÂ¤j nj®jšfë‹ nghJ c§fŸ

f£lisiana‰W fs« òFªj neu¤Âš všyh« - c§fŸ fhš ky®fëš

it¤j nj®jš m¿¡iffëš “brh‹dij¢ brŒnth« - brŒtij¢

brhšnth«” v‹W eh‹ F¿¥Ã£oUªnj‹. mªj thrf¤ijbah£o Ϫj¢

r£lk‹w¤ nj®jèY« ÿbjhU thŒik ãiw thrfkhf Ïnjh

“brŒjij¢ brhšè - mt‰iw¤ bjhl®ªJ Ïå brŒa¥ nghtijÍ«

és¡F»w m¿¡if”ahf Ϫj cWÂbkhê m¿¡ifia c§fŸ ghjhu

éªj§fëš it¤J tz§F»nw‹.

Ïs§FU¤J¥ gUt¤Âš bghJ thœit¤ bjhl§» r_f« -

bghUshjhu« - muÁaš k‰W« fiy Ïy¡»a« vd gy JiwfëY«

gâah‰¿¥ ghLg£L v‹ thœé‹ x›bthU JëÍ« v‹ cæçD«

nkyhd jäœ k¡fsh« c§fS¡fhfnt vŠÁa eh£fisÍ« bryél¤

jahuhf ÏU¡»w eh‹ flªj nj®jšfŸ gyt‰¿š “brhštij¢

brŒnth«” v‹W cWÂbkhê më¤J mªj cWÂbkhêfis Ïa‹w

tiuæš ãiwnt‰¿ tªÂU¡»nw‹. mjdhš ÏJtiuæš brh‹dij¢

brŒnjh« - v‹gitfis g£oaè£L - ÏåÍ« brŒtj‰fhd

cWÂbkhêfis Ïiz¤J - Ϫj¤ nj®jš m¿¡ifia

btëæL»‹nw‹.

2011

9

jäH®fë‹ beŠr¤Âš v‹W« Ú§fh Ïl« bg‰W Ïd cz®é‹

Vªjyhf, Âuhél Ïa¡f¤Â‹ x¥g‰w¤ jiytuhf, bfhŸif¡ F‹wkhf,

m¿é‹ fsŠÁakhf, Âuhél K‹nd‰w¡ fHf¤ij têel¤J«

M‰wè‹ ngUUthf és§»a ngu¿P® m©zh mt®fë‹ ãidél«

neh¡», e‹¿ia¡ Fé¤J, Åutz¡f¤ij¢ brY¤Â, ÂKf Ϥnj®jš

m¿¡ifia k¡fŸ K‹ it¡»wJ. Âuhél Ïa¡f¤Â‹ nkij e«

ãidéš thG« Áªjidahs® j«Ã Kubrhè khw‹ nj®jš m¿¡ifia

cUth¡F« gh§»id¥ gRikahf ãidÎT®ªJ,mt® be¿ ã‹W, r_f

ÚÂnahL Toa, ts®¢Á¥ ghijæš bjhl®ªJ brštj‰fhd ca®

neh¡f« bfh©l brašÂ£l§fis Ïiz¤J k¡fë‹ Mjuéid eho

Ϥnj®jš m¿¡if cUth¡f¥g£LŸsJ.

ϪÂa khãy§fënyna jäœeh£ošjh‹ vL¤J¡fh£lhd

Kiwæš r_f Ú¡ bfhŸif Úo¤j bt‰¿ bgWtj‰F«, r_f

Ó®ÂU¤j¡ bfhŸiffS«, r£l§fS« eilKiw¥gL¤j¥g£L, vëa

k¡fŸ V‰w« bgWtj‰F« mo¤js« mik¤jJ 1916Ïš cUthd

bj‹åªÂa eyÎçik¢ r§fkhd Ú¡f£ÁahF«. mj‹ x¥g‰w¤

jiyt®fshd lh¡l® enlrdh®, r®.Ã.o.Âahfuha®, lh¡l® o.v«.eha®

M»nahç‹ ms¥gça¥ gâfis ϤjUz¤Âš Â.K.fHf«

ãidÎT®»wJ. jªij bgçah®, fh§»uR¥ ngça¡f¤Âš v©z‰w

Âahf§fis¥ òçªJ, rh M¡f¤ij v®¤J 1925Ïš Rakçahij

Ïa¡f¤ijÍ«, gF¤j¿Î Ïa¡f¤ijÍ« bjhl§» jäH®fŸ éê¥òwΫ

j‹khd« bg‰¿lΫ têtF¤jh®. 1938Ïš f£lha Ϫ¡F¡ fL«

v®¥Ãid¤ bjçé¤J fs« f©L bt‰¿ bg‰w jªij bgçah®, m¿P®

m©zh M»nah® jäœ k¡fë‹ ÛJ Ââ¡f¥g£l r_f ÏêÎfis

v®¤J¥ nghuhLtj‰F 1944Ïš Ú¡f£Áia¢ rhkh‹a®fë‹

10

Ïa¡fkhf kh‰¿ `Âuhél® fHf«’ vD« bgaç£L khbgU« r_f¥

òu£Á¡F mo¤js« mik¤jd®.

gF¤j¿Î be¿fisÍ«, jäH® cçikfisÍ« ngh‰¿, k¡fsh£Á

be¿ KiwfS¡F Ïy¡fzkhf¤ Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« vD«

muÁaš ngça¡f¤ij 1949Ïš ngu¿P® m©zh cUth¡»dh®.

bjh‹ikä¡f jäœkuÃidÍ«, jäœeh£L cçikfisÍ« ãiyeh£oa,

m¿P® m©zh mt®fë‹ kiwé‰F¥ ÃwF, Âuhél K‹nd‰w¡ fHf«

v‹D« ngça¡f¤ij k¡fŸ Ïa¡fkhf¥ ghJfh¤J, rk¤Jt, rkj®k,

r_f Ú¡bfhŸiffis¡ filÃo¤J 75 M©Lfshf vdJ ms¥gça

muÁaš gâfis nguhÁça¥ bgUªjif ngh‹nwhç‹ x¤JiH¥nghL

XŒé‹¿ M‰¿ tU»nw‹. fHf M£Á mikªj fhy§fëbyšyh«

k¡fŸ eyid¥ ngh‰W« gy K‹ndhoahd r_f¥ bghUshjhu¤

£l§fŸ ãiwnt‰w¥g£L, rKjha¢ Ó®ÂU¤j¤Â‰fhd K‰ngh¡F¢

r£l§fŸ Ïa‰w¥g£L, jäœehL, ϪÂa khãy§fënyna vL¤J¡

fh£lhd xU Áwªj khãykhf¤ Âfœ»wJ.

IªJ Kiw jäHf¤Â‹ Kjštuhf¥ bghW¥ng‰W, bghUshjhu¡

TWfis¢ br«ik¥gL¤Â, tsä¡f¤ jäHf¤ij cUth¡Ftš Â.K.f.

M‰¿ tU»‹w gâfŸ v©âyl§fh. ϪÂahéš “muÁaš ãiy¤j¤

j‹ik” (Political Stability) ghÂ¥ò¡FŸsh»a fhy§fëš všyh«

Âuhél K‹nd‰w¡ fHf« Mjuéid më¤J k¤Âæš xU ãiyahd

M£Áia cUth¡Ftj‰F¤ bjhl®ªJ jdJ khbgU« g§fë¥ig

më¤J tU»wJ.

2004M« M©L ehlhSk‹w¤ nj®jèš fh§»uR¡ f£ÁÍl‹

ÏizªJ I¡»a K‰ngh¡F¡ T£lâ (UPA) cUthtj‰F

Â.K.fHf«jh‹ Kjèš K‹tªjJ. #dehaf K‰ngh¡F¡ T£lâ

11

jäHf¤ÂY«, òJitæY« 40 Ïl§fis bt‹W M¡f¥ó®tkhd

muÁaš rhjidia¥ gil¤jJ. ekJ jhŒbkhêah« jäG¡F¢

br«bkhê¤ jFÂia k¤Âa muR Kj‹Kjèš ekJ tèÍW¤jè‹

fhuzkhf tH§»aJ. br‹idæš br«bkhê MŒÎ ika«

mik¡f¥g£L jäœ ts®¢Á¥ gâfŸ bjhl®»‹wd. Ï›thwhf,

jäœehL éiuªj bghUshjhu ts®¢Áia v£lΫ, jäHf k¡fŸ

ga‹bgwΫ 2004M« M©oèUªJ k¤Âa muÁš ÂKf Ïl«bg‰W

ãiwnt‰¿a K¤Âiu g¤j £l§fS«; Âuhél K‹nd‰w¡ fHf M£Á

mikªj fhy§fëš jäHf bghUshjhu« Óuhd Kiwæš ts®tj‰F«,

jäHf k¡fë‹ thœãiy ca®tj‰F« më¤j £l§fS«; Ϫj

m¿¡ifæ‹ Ã‰gF Ïiz¥Ãš éçthf¥ g£oaèl¥g£LŸsd.

jäœehL ca® ts®¢Áia miltj‰F 2006 r£lk‹w¤ nj®jèš

ÂKf më¤j nj®jš th¡FWÂfŸ KGikahf ãiwnt‰w¥g£LŸsd.

“nj®jš fhy¤Âš Ϥ£l§fŸ všyh« btW« m¿é¥òfŸjh‹,

ãiwnt‰w KoahJ” v‹w bghŒ gu¥òiu K¿ao¡f¥g£L, r_f¥

bghUshjhu¤ £l§fisÍ«, k¡fŸ ey‹ ngQ« £l§fisÍ«

bt‰¿fukhf ãiwnt‰¿ bgU« rhjidfis Â.K.fHf muR

gil¤JŸsJ.

khãy Rah£Á

2004M« M©L ehlhSk‹w¤ nj®jš eilbg‰W I¡»a

K‰ngh¡F¡ T£lâ M£Á mikªj nghJ khãy§fŸ mÂf mÂfhu§fŸ

bgWtj‰Fça elto¡iffis k¤Âa muR vL¡f nt©L« v‹W ÂKf

tèÍW¤Âaj‹ fhuzkhf 2007Ïš k¤Âa-khãy muRfë‹ cwÎfis¢

Óuik¥gj‰fhf ÚÂg óŠÁ jiyikæš k¤Âa muR xU Miza¤ij

ãaä¤j nghJ, Âuhél K‹nd‰w¡ fHf muR m›thiza¤Â‰F cça

12

gšfisÍ« gçªJiufisÍ«, tšYe® FG mik¤J jäHf muÁ‹

rh®Ãš mD¥ÃÍŸsJ. ngu¿P® m©zh mt®fë‹ ÏW éU¥g¤ij

ãiwnt‰W« tifæš 1969Ïš ÚÂg Ïuhrk‹dh® jiyikæš k¤Âa-

khãy cwÎfis MŒtj‰F xU tšYe® FGit mik¤njh«.

m›tšYe® FGé‹ gçªJiufisÍ«, k¤Âa murhš 1983M« M©L

ãaä¡f¥g£l ÚÂg r®¡fhçah FGé‹ gçªJiufisÍ«, 2000M«

M©oš ÚÂg bt§flhryŒah FG më¤j gçªJiufisÍ«

KGikahd éthj¤Â‰F c£gL¤Â khãy§fŸ Rah£Á bgWtj‰fhd

murik¥ò¢ r£l¤ij¤ ÂU¤Jtj‰fhd cldo elto¡iffis k¤Âa

muR vL¡f nt©L« v‹W Â.K.fHf« bjhl®ªJ tèÍW¤Â tU»wJ.

c¢rÚÂk‹w¤Â‹ mÂfhu§fis¥ gutyh¡fš

ϪÂa c¢rÚ k‹w¤Â‹ mÂfhu§fis¥ gutyh¡»L«

neh¡f¤Jl‹ òJ šèæš xU c¢rÚÂk‹w«, k©ly mséyhd nkš

Kiwp£L ÚÂk‹w§fŸ (Four Regional Courts of Appeal) eh£o‹ eh‹F

gFÂfëY« cUth¡f¥gl nt©L« v‹W gy r£l tšYe®fŸ fU¤J

bjçé¤JŸsd®. vdnt, k¤Âa muR cldoahf Ïj‰Fça

elto¡iffis vL¤J jäœeh£oš nkš Kiwp£L ÚÂk‹w« x‹¿id

mik¤Âl nt©L« vd ÂKf bjhl®ªJ tèÍW¤J«.

khãy¥ g£oaèš fšé

k¤Âa murhš ãaä¡f¥g£l nfh¤jhç¡ FGΫ, gy fšé

tšYe®fS« tèÍW¤J»wgo fšéia khãy muÁ‹ g£oaènyna

Û©L« nr®¥gj‰F cça murik¥ò¢ r£l¤ÂU¤j¤ij¡ bfh©L tu

nt©Lbkd tèÍW¤Jnth«.

13

»uhk¥òw ViH, vëa¡ FL«g¤ij¢ rh®ªj khzt®fŸ Ïl

xJ¡Ñ£o‹ gaid KGikahf¥ bg‰W ca®tj‰F VJthf, EiHΤ

nj®it v¡fhy¤ÂY« eilKiw¥gL¤j¡ TlhJ v‹W k¤Âa muir

tèÍW¤Jnth«.

eÂfŸ njÁaka«

khãy§fS¡»ilæyhd eÂfis njÁakakh¡FtJ k¤Âa

muÁ‹ mÂfhu tu«Ã‰FŸ ÏU¥gjhf murik¥ò¢ r£l«, k¤Âa¥

g£oaèš 56MtJ gÂéš fhz¥gL»wJ. khãy§fS¡»ilna

Ú©lfhykhf ãyétU« eÂÚ® Á¡fšfis¤ Ô®¥gj‰F, eÂfis

njÁakakh¡FtJ k£Lnk Ú©lfhy¤ Ô®thf mikÍ« v‹gjhš,

mj‰Fça elto¡ifia nk‰bfhŸs nt©Lbk‹W k¤Âa muir

tèÍW¤Jnth«.

Kj‰f£lkhf, tU»‹w 12M« Iªjh©L¤ £l¡fhy¤Âš

bj‹df eÂfis Ïiz¥gj‰fhd Ka‰Áfis k¤Âa muR nk‰bfhŸs

nt©L« v‹W tèÍW¤Jnth«. Ï›tifahd ghrd¤ £l§fis

k¤Âa muÁ‹ £l§fshf V‰W KG ãÂÍjéfis khãy§fS¡F

tH§»l nt©Lbkd¡ nfhUnth«.

khãy§fS¡F ãÂ¥g»®Î

ã¡ FGé‹ gçªJiuæ‹go k¤Âa muÁläUªJ jäHf¤Â‰F¡

»il¤J tU»w tçtUthŒ k‰W« khåa¤bjhifæ‹ g§F, 7MtJ

ã¡FG¡fhy¤Âš 8 éG¡fh£o‰F nkš ÏUªJ; go¥goahf¡ FiwªJ,

Ï‹W 12M« ã¡FG¡ fhy¤Âš 5.3 éG¡fhlhf M»ÍŸsJ. ÏJ 13M«

ã¡FG¡ fhy¤Âš nkY« FiwªJ 4.9 éG¡fhlhf cŸsJ. ntfkhf

bghUshjhu ts®¢Áia¥ bg‰WtU« jäœeh£o‰F k¤Âa muR ã¤

14

bjhF¥ÃèUªJ mj‹ g§F FiwªJ tUtjhš khãy¤Â‹ ts®¢Á

btFthf¥ gh¡»wJ. vdnt, tU»‹w M©Lfëš Ï«Kiwia kh‰¿,

Áw¥ghf brašgL« jäœehL ngh‹w khãy§fŸ gh¡f¥glhj tifæš

ãahakhd Kiwæš cça ã xJ¡ÑL jäœeh£o‰F¡ »il¡f nt©L«

v‹gij¤ bjhl®ªJ tèÍW¤Jnth«.

bkhê¡ bfhŸif

Â.K.fHf¤Â‹ élhKa‰Áæ‹ fhuzkhf jäœ bkhê k¤Âa

murhš br«bkhê v‹W m¿é¡f¥g£LŸsJ. ÏU¥ÃD«, br«bkhêahd

jäœ, k¤Âa M£Á bkhêahf Ï‹wsΫ Ïl« bgwéšiy. m¿P®

m©zh fhy¤Âš ÏUªJ mid¤J njÁa bkhêfisÍ« k¤Âa M£Á

bkhêfsh¡f nt©L« v‹W«, m›tif mQFKiwjh‹ bkhê¥

Ãu¢Áid¡F ãuªju¤ Ô®thf mikÍ« v‹W« ÂKf bjhl®ªJ

tèÍW¤Â tU»wJ. vdnt, br«bkhêah« jäiH k¤Âa muÁ‹ M£Á

bkhêahf m¿é¡f nt©L« v‹W tèÍW¤Jnth«.

ca®ÚÂk‹w« c£gl mid¤J ÚÂk‹w§fëY« jäœ bkhêia

ÚÂk‹w bkhêahf m¿é¥gj‰F¤ njitahd r£l elto¡iffis

éiuªJ vL¡f nt©L« v‹W k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

ÂU¡Fwis¤ njÁa üyhf m¿é¡f ghLgLnth«.

k¤Âa nj®thiza¤jhš el¤j¥gL« mid¤J¥ gâfS¡fhd

nj®ÎfisÍ« jäœbkhêæY« vGJtj‰F thŒ¥gë¡f nt©Lbk‹W

tèÍW¤Jnth«.

15

<H¤jäH® Ãu¢Áid

<H¤jäH®fS¡F; Á§fst®fS¡F¢ rkkhd cçikiaÍ«,

M£Áæaèš rkg§»idÍ« më¤J xU muÁaš Ô®it v£Ltj‰F

k¤Âa muR cça elto¡iffis nk‰bfhŸs nt©L« v‹W ÂKf

bjhl®ªJ tèÍW¤Â tU»wJ. nkY« <H¤jäH®fŸ mikÂahd NHèš

thœtj‰Fça cWÂahd elto¡iffis Ïy§if muR

nk‰bfhŸtj‰F Ôéukhd Ka‰Áfis ϪÂa muR nk‰bfhŸs

nt©L« v‹W bjhl®ªJ tèÍW¤Jnth«.

khãy¤Âš ntsh© c‰g¤Â

jäœ khãy¤ij¥ bghW¤j tiuæš ntsh© c‰g¤Âia¥

bgU¡»l bjhl¡f ntsh© T£LwΡ fl‹ mik¥òfS¡F¢ Áw¥ò

ãÂÍjé më¤J bghUŸ <£L¡ fl‹ cjéÍl‹ ntsh© bghUŸfŸ

nrä¥gj‰fhf jåna »l§FfŸ mik¤ÂLnth«.

étrhæfë‹ r_f¥ bghUshjhu nk«gh£o‰fhf beš gaW

tiffŸ ngh‹w czÎ¥ bghUŸfŸ - fU«ò, gU¤Â ngh‹w gz¥

gæ®fŸ - fhŒf¿fŸ - gH§fŸ - ky®fŸ ngh‹wt‰¿‹ c‰g¤Â¤ Âw‹

k‰W« c‰g¤Âia mÂfç¡f gšntW £l§fis xU§»iz¤J Áw¥ò

£l« x‹iw brašgL¤Jnth«.

bjhl¡f ntsh©ik¡ T£LwÎ r§f§fis ikakhf¡ bfh©L

étrha éçth¡f mik¥òfis V‰gL¤Jnth«.

bjhl¡f¡ T£Lw΢ r§f§fŸ njhW« étrha nrit ika§fŸ

mik¡f¥g£L étrhæfS¡F ntsh© c‰g¤Â ÏaªÂu§fŸ ãahakhd

thlif¡F¡ »il¡f tê tif brŒnth«.

16

ntsh© c‰g¤Â¡ fUéfS¡fhd t§» (Bank for Agricultural

Production Implements-BAPI) x‹¿a mséš (Block level)

mik¤ÂLnth«.

étrha c‰g¤Â¡ fUéfis cUth¡»l jå bjhê‰ng£il

mik¤ÂLnth«.

ntsh©ik khãy muÁ‹ bfhŸif¥ g£oaèš tU»wJ. k¤Âa

muR g‹dh£L ãWtd§fë‹ kugQ kh‰W¤ bjhêš E£g¤ij

ϪÂahéš òF¤j nk‰bfh©L tU« Ka‰Áfis mDk¡f ÏayhJ

vd f®ehlfh, nfush, c¤juhŠrš khãy muRfŸ m¿é¤JŸsij¥ nghy

jäHf¤ÂY« m¿é¥ngh«.

Ïa‰if ntsh©ik¡F ntsh© Jiwæš jåahf xU Ãçit

cUth¡» mªj Ïa‰if étrhæfS¡F cça khåa« tH§Fnth«.

étrha Racjé¡ FG¡fŸ _y« ÁW, FW étrhæfŸ ca®

bjhêš E£g¤ij¥ Ëg‰w %ghŒ g¤jhæu« RHš ãÂ; khåakhfΫ,

nkY« fl‹ cjéÍ« tH§Fnth«.

t£oæšyh¥ g殡 fl‹ tH§FtJ nghš, brh£LÚ®¥ ghrd«,

ngh‹w étrha _yjd¥ gâfS¡F« T£Lw΢ r§f§fŸ _y«

t£oæšyh¡ fl‹ tH§Fnth«.

T£LwÎ é‰gid¢ r§f§fŸ k‰W« xG§FKiw é‰gid¡

Tl§fë‹ rªij trÂfŸ eÅdkakh¡f¥g£L nrä¥ò »£l§»fŸ,

Fë®gjd nrä¥ò trÂfis V‰gL¤Jnth«.

cHt® rªijfis V‰gL¤ÂaJ nghy ef®¥ òw§fëš Ef®nth®

rªijfŸ mik¡f¥g£L c‰g¤Â ika§fëèUªJ neuoahf fhŒf¿

ngh‹w ntsh© bghUŸfŸ ef®¥òw k¡fS¡F¡ »il¡f elto¡if

17

vL¥ngh«. ef®¥òw Ef®nth® ãahakhd éiyæš bghUŸfis¥ bgwΫ,

étrhæfŸ nghJkhd Ïyhg¤ij <£lΫ “g¢ir ãw C®ÂfŸ” _y«

elkhL« é‰gid ika§fis bra‰gL¤Jnth«.

x¥gªj¥ g©iz Kiw _y« czÎ gj¥gL¤j¥gL«

bjhê‰rhiyfis »uhk¥ òw§fëš mik¡f xU Áw¥ò¤ £l¤ij¢

brašgL¤Jnth«. Ϥjifa bjhêš ika§fS¡F Iªjh©LfŸ tiu

KG é‰gid tç kh‹a« tH§Fnth«.

beš, fU«ò, gU¥ò tiffŸ ngh‹wt‰W¡F« jhåa

tiffS¡F« ãahakhd c‰g¤Â bryé‹ mo¥gilæš éiy

ã®zæ¡f¥g£L bfhŸKjš brŒa elto¡if vL¥ngh«.

éisãy§fŸ ghJfh¥ò

étrha c‰g¤Â gh¡f¥gL« tifæš, cça mDk bgwhkš

éis ãy§fis ntW ga‹gh£o‰F kh‰Wtij¤ jL¡f j¡f

elto¡if nk‰bfh©L, éis ãy§fis¥ ghJfh¥ngh«.

blšlh kht£l§fshd jŠir, ÂUth%®, ehf¥g£od« gFÂfëš

Vuhskhf¡ »il¡F« it¡nfhiy¥ ga‹gL¤Â, Fiwªj KjÄ£oš

vëikahd bjhêšE£g¤ij¡ bfh©L ca®uf òuj¢r¤Âid më¡F«

fhsh‹fis c‰g¤Â brŒa xU brašÂ£l¤ij eilKiw¥gL¤Jnth«.

brh£L Ú®¥ghrd Kiwia C¡Fé¥gj‰fhf¤ j‰nghJ më¤J

tU« 65 éG¡fh£L khåa« ÁW FW étrhæfS¡F 90 éG¡fhlhf

ca®¤j¥g£L, khåa¤ bjhifia étrhæfël« neuoahf më¥ngh«.

18

étrhæfŸ T£Lw΢ r§f§fŸ _ykhf fldhf¥ bg‰W;

tNè¡f Ïayhj g©iz rhuhj fl‹, flD¡fhd t£o, M»at‰iw

go¥goahf¤ jŸSgo brŒnth«.

Ïytr ä‹rhu¤ij bj‹id ts®¥ò, njh£l¡fiy gæ®fS¡F«,

kutif gæ®fS¡F« éçÎgL¤Jnth«.

tdéy§Ffëdhš cæçH¡F« étrhæfS¡F j‰nghJ

tH§f¥gL« ÏH¥Õ£L¤ bjhifia xU Ïy£r« %ghia Ïu©L

Ïy£rkhf ca®¤Jnth«.

k¤Âa muÁ‹ bj‹id ts®¢Á thça¤Âš jäœeh£L bj‹id

étrhæfŸ thça¤Â‰F« ÃuÂã¤Jt« nt©Lbk‹W

tèÍW¤Jnth«.

jäHf¤Âš gUt fhy§fëš étrhæfŸ rhFgo brŒÍ«

gæ®fS¡F¤ njitahd ÏLbghU£fŸ mid¤J«, mªjªj

»uhk§fS¡F elkhL« “cHt® e©g‹ C®Âfëš” vL¤J¢ br‹W

ÏLbghU£fis muR kh‹a éiyæš, cça fhy¤Âš étrhæfS¡F

tH§», étrhæfë‹ njhHdhf brašgLnth«.

ntiythŒ¥ò

go¤j ÏisP®fŸ ntiy thŒ¥ig¥ bgWtj‰F¤ njitahd

jFÂia cUth¡f kht£l« njhW« Áw¥ò¤ Âw‹ nk«gh£L¥ gæ‰Á

ika§fŸ mik¡f¥gL«. ntiy thŒ¥òfŸ cŸs bjhêšfS¡F cça

gæ‰Áfis bjhêš ãWtd§fnshL ÏizªJ Ϫj ika§fë‹

thæyhf tH§Fnth«.

19

k¡fS¡F beU¡fkhd ã®thf«

muÁ‹ gšntW JiwfŸ tH§F« nritfis xUKf¥gL¤Â

mt‰iw bghJ k¡fŸ vëjhf¥ bgw¤j¡f tifæš »uhk¥òw§fëš

t£l mséY«, ef®¥òw§fëš nfh£l mséY« bghJk¡fŸ nrit

ika§fis mik¥ngh«. Ϫj ika§fëš muÁläUªJ bgW« Ãw¥ò-

Ïw¥ò¢ rh‹¿jœ ngh‹w gšntW nritfis¥ bgWtj‰F«, muR k‰W«

muR¤ Jiw ãWtd§fS¡F¢ brY¤j¡Toa f£lz§fŸ

ngh‹wt‰iw¢ brY¤J« nritfis xU§»iz¤J«, FiwfŸ k‰W«

òfh®fis¤ Ô®¡f¡ Toa gâfŸ mid¤ijÍ« xU§»iz¤J« Ϫj

ika§fë‹ têahf¢ brašgL¤Jnth«. Ïjdhš muR ãUthf«

Óuik¡f¥g£L k¡fS¡fhd nritia¢ Áw¥ghf¢ brŒtJl‹,

bghJk¡fS« mÂf Áuk« Ï‹¿ j§fŸ njitfis ãiwnt‰¿¡

bfhŸs têtif V‰gL«.

tWik xê¥ò

tWik¡ nfh£o‰F¡ Ñœ cŸs FL«g§fë‹ òŸëétu§fŸ

Âu£l¥g£L m¡FL«g§fS¡F mo¥gil¤ njitfshd czÎ, cil,

ciwÍŸ, Rfhjhu« ngh‹wt‰iw cW brŒtJl‹, tUkhd¤Â‰F tê

tF¡f¡Toa bghUshjhu¤ £l§fŸ, FHªijfë‹ fšé,

ntiythŒ¥ò ngh‹w mid¤J¢ nritfisÍ« gšntW £l§fŸ _y«

xU§»iz¤J tH§», mt®fë‹ bghUshjhu ts®¢Á bjhl®ªJ

f©fhâ¡f¥g£L F¿¥Ã£l fhy¡bfLé‰FŸ m¤jifa FL«g§fis

tWik¡ nfh£o‰F¡ ÑêUªJ Û£f elto¡if nk‰bfhŸnth«.

kfë® Racjé¡ FG¡fë‹ bghUshjhu nk«gh£L¡F j‰nghJ

tH§f¥gL« %ghŒ Ïu©liu Ïy£r« flDjé; %ghŒ eh‹F Ïy£rkhf

20

ca®¤j¥g£L mt‰¿š %ghŒ Ïu©L Ïy£r¤ij khåakhf

tH§Fnth«.

t£lhu«njhW« kfë® Racjé¡ FG¡fS¡fhd bjhê‰ gæ‰Á

ika§fS«, bghUshjhu nk«gh£o‰F _y¥bghUŸfis¤ Âu£o

tH§fΫ, mt‰¿‹ _y« c‰g¤Â brŒa¥gL« bghUŸfis cçathW

é‰gid brŒa xU§»izªj t£lhu ts Mjhu ika§fis (Integrated

Block Resources Centre) mik¥ngh«.

jilæšyh ä‹rhu«

2006 Kjš 2011 tiu bjhl§f¥g£l gšntW ä‹ c‰g¤Â¤

£l§fŸ 2012¡F¥ ÃwF brašgh£o‰F tU«nghJ jäœehL ä‹

c‰g¤Âæš cgç khãykhf¤ ÂfG«. v®fhy njit¡nf‰g òÂa ä‹

c‰g¤Â¤ £l§fis¤ bjhl§», jäœeh£oš bjhê‰rhiyfS¡F« Ãw

njitfS¡F« j§Fjilæ‹¿ ä‹rhu« »il¡f tê brŒnth«.

R‰W¢NHiy¥ ghJfh¡f¡Toa Nça xë ä‹ Â£l¤ij (Solar

Energy) eilKiw¥gL¤Â, ä‹ c‰g¤Âia¥ bgU¡Fnth«.

j‰nghJ étrhæfŸ, berths®fŸ, tWik¡nfh£o‰F¡Ñœ cŸs

FL«g§fS¡F tH§F« Ïytr ä‹rhu¤ £l¤ij¤ bjhl®ªJ

eilKiw¥gL¤Jnth«.

k¤Âa muÁ‹ - kfh¤kh fhªÂ Cuf ntiythŒ¥ò cW¤

£l¤ij nkY« br«ik¥gL¤Â, ntsh© c‰g¤Â¥ gâfS¡F«

éçÎgL¤Jnth«.

21

m¤Â¡flÎ-médhÁ £l«

gthå M‰¿š cŸs cgç Úiu nfhit, ÂU¥ó®, <nuhL kht£l

k¡fë‹ FoÚ® njit¡fhfΫ, étrha¥ gâfS¡F¥ gaDW«

tifæY« m¤Â¡flÎ-médhÁ btŸs¡ fhšthŒ¤ £l¤ij

eilKiw¥gL¤j Ôéu Ka‰Áfis nk‰bfhŸnth«.

Ú®ts nk«gh£L¤ £l«

btŸs Úiu tw£Á¥ gFÂfŸ ga‹bgW« tifæš ÂU¥Ã éLjš,

Åzhf¡ flèš fy¡F« cgç Úiu tw£Áahd¥ gFÂfS¡F vL¤J¢

bršYjš, fhšthŒfŸ têahf cgçÚiu vL¤J¢ br‹W Á¿a

Ú®¤nj¡f§fŸ mik¤jš, bra‰if ãy¤jo Úiu br¿ñ£lš, jL¥giz

mik¤jš, Ú® ca®ãiy nk«ghy« mik¤jš ngh‹w mid¤J

kht£l§fë‹ ghrd¤ £l§fisÍ«, FoÚ®¤ £l§fisÍ« fU¤Âš

bfh©L khãy« jGéa Ú® nkyh©ik¤ £l¤ij eilKiw¥

gL¤Jnth«.

Ûdt® ey‹

j‰nghJ Ïa‰if¢ Ó‰w§fshš V‰gL« c‰g¤Â ÏH¥Ãid <L

brŒÍ« tifæš g殡fh¥Õ£L¤ £l¤Â‹ têahf étrhæfS¡F

ÏH¥Õ£L¤ bjhif tH§f¥gLtJ nghy, Ïa‰if¢ Ó‰w§fshš Û‹Ão¤

bjhêš ghÂ¥ò¡F cŸshF«nghJ, V‰gL« tUkhd ÏH¥igÍ«

fz¡»£L ViH Ûdt®fS¡F ÏH¥Õ£L¤ bjhif më¡F« òÂa

fh¥Õ£L¤ £l¤Âid¢ brašgL¤Â, Ûdt® eyid ghJfh¥ngh«.

22

jäHf¤Âš Û‹Ão¤ bjhêš ts®¢Á¡F¤ njitahd Û‹Ão¤

JiwKf§fisÍ«, Fë® gjåL« ika§fisÍ« njitahd gFÂfëš

cUth¡Fnth«.

Û‹Ão bjhêY¡F cjΫ tifæš Ãw »H¡fhÁa ehLfëš

cŸsij¥ nghy flš thœ cæçd ts®¥Ãš (Sea Farming) cça

cjéfŸ brŒnth«.

jäHf Ûdt®fŸ Ïy§if ÏuhQt¤Âduhš bjhl®ªJ

jh¡f¥gLtJ«, bfhšy¥gLtJ« F¿¤J Â.K.fHf« fLikahd

Kiwæš jdJ f©ld¤ij¤ bjçé¤J tU»wJ. Ϫj¥ Ãu¢Áid¡F

Ïy§if muR ÏJtiu cça Ka‰Áfis nk‰bfhŸséšiy. k¤Âa

muR cldoahf Ï¥Ãu¢Áid¡F ãuªjukhd ԮΠx‹¿id¡ fhz

nt©L« v‹W bjhl®ªJ tèÍW¤Jnth«.

éir¥glF x‹W¡F khjªnjhW« 1500 è£l® Orš khåa

éiyæš tH§f¥gL»wJ. eh£L¥ glF Ûdt®fS¡F 300 è£l®

k©bz©bzŒ tH§f¥gL»wJ. Ϫj mséid éir¥glF x‹W¡F

2000 è£l® Orš msé‰F«, eh£L¥ glF¡F 500 è£l®

k©bz©bzŒ v‹w msé‰F« ca®¤Â khåa éiyæš tH§f

tif brŒnth«.

f¢r¤ ÔÎ

ϪÂah Ïy§ifÍl‹ 1974M« M©L brŒJ bfh©l

x¥gªj¤Â‹go jäHf Ûdt®fŸ Û‹ Ão¥gj‰F«, Û‹ tiyfis

cy®¤Jtj‰F«, njthya§fëš têgLtj‰F« ÏUªj cçikfŸ

1976M« M©L ÂU«g¥ bgw¥g£ld. Ïj‹ fhuzkhf, mo¡fo f¢r¤

ÔÎ mUnf Ûdt®fŸ bfhšy¥gLtJ«, jh¡f¥gLtJ«, Áiw¥

23

Ão¡f¥gLtJ« bjhl® ãfœÎfshf mÂfç¤J tUtjhš, f¢r¤ Ôit¤

ÂU«g¥ bgWtj‰fhd Ka‰Áfis nk‰bfhŸnth«.

fhšeil ts«

ghš, K£il, Ïiw¢Á c‰g¤Âia¥ bgU¡Ftj‰fhf jäœeh£o‹

gšntW kht£l§fëš fhšeil ts¤ij¥ bgU¡F« xU Áw¥ò¤

£l¤ij eilKiw¥gL¤Jnth«. kfë® Ra cjé¡ FG¡fŸ

Ϥ£l¤Âš bgU« g§F t»¡f¡ Toa tifæš fwit khLfŸ,

MLfŸ k‰W« nfhêfŸ ts®¥ò M»at‰iw¢ brŒÂl khåa¤Jl‹

Toa fl‹ cjéfis tH§Fnth«.

kuò rhuh vçthÍ c‰g¤Âia C¡Fé¡f fhšeil rhz¤ij¥

ga‹gL¤Â, »uhk¥òw k¡fë‹ njit¡fhf rhz vçthÍ c‰g¤Â

rhjd§fS¡fhd khåa«, cjé¤ bjhif tH§F« £l¤ij

eilKiw¥gL¤Jnth«.

fhšeilfS¡F¤ njitahd Ôtd¥ g‰wh¡Fiwia¥

ngh¡Ftj‰F¤ njitahd ãÂ, bjhêšE£g cjéia më¤J fhšeil¤

Jiw têahf kiy¡ »YitfŸ ngh‹w Ôtd gæ®fŸ c‰g¤Â¥ bgU¡f

£l¤ij eilKiw¥gL¤Jnth«.

k¡fŸ ešthœÎ

br‹idæš Ïa§F« Ñœ¥gh¡f« kdey kU¤Jtkid ngh‹W

jäœeh£o‹ ika¥gFÂahd ÂU¢ÁæY«, kJiuæY« kd ey

kU¤Jtkidfis (Institute of Mental Health) bjhl§Fnth«.

br‹id jh«gu¤Âš ÏU¥gJ ngh‹W kJiuæš fhrnehŒ¡fhd

Áw¥ò Á»¢ir kU¤Jtkid x‹iw cUth¡Fnth«.

24

ÁWÚuf« ghÂ¥ò¡FŸshd nehahëfS¡F Ïytr Ïu¤j¢

R¤Âfç¥ò (Dialysis) Á»¢ir Kiwia mid¤J kht£l

kU¤JtkidfŸ, mid¤J kht£l kU¤Jt¡ fšÿç

kU¤Jtkidfëš ViHfS¡F ÏytrkhfΫ, k‰w tUkhd

ÃçédU¡F Fiwªj bryéY« Ϫj¢ Á»¢ir më¡f trÂfis¢

brŒnth«.

jåah® kU¤JtkidfŸ kU¤Jt¢ Á»¢ir¡fhf ãahakhd

f£lz§fis ã®za« brŒtj‰F kU¤Jt¡ f£lz xG§FKiw

Miza« x‹¿id muÁ‹ rh®Ãš mik¥ngh«.

g¢Ás« FHªijfis¤ jh¡F« fLikahd nehŒfshd _is¡

fhŒ¢rš, tæ‰W¥ngh¡F, kŠrŸ fhkhiy ngh‹wt‰iw¤ jL¡f¤

jL¥óÁfis (rota virus vaccine, meningococcal vaccine, hepatitis

vaccine) khãy muÁ‹ rh®Ãš Ïytrkhf tH§Fnth«.

kht£l kU¤Jtkidfëš (District Hospitals) cæ® fh¡F« ca®

Á»¢ir ika§fis (Coronary Care Unit – CCU) mik¤ÂLnth«.

kht£lªnjhW« muR kU¤Jt¡ fšYhç v‹w Ϫj muÁ‹

Ïy£Áa¤ij ãiwnt‰W« tifæš jäœeh£o‹ 32 kht£l§fëš

éLg£L¥ nghd kht£l jiyefu§fëš kU¤Jt¡ fšÿçfis muR

rh®ghf V‰gL¤j elto¡if vL¥ngh«.

x›bthU kht£l¤ jiyefçY«, muR kU¤Jt kidfŸ 500

gL¡iffŸ bfh©l - mid¤J trÂfSl‹ Toa Áw¥ò

kU¤Jtkidfshf ju« ca®¤Jnth«.

mid¤J t£lhu kU¤Jt kidfëY« “vŒ£°” gçnrhjid

brŒa elto¡if nk‰bfhŸnth«. nkY« “vŒ£°” nehahš gh¡f¥

25

g£l mid¤J¡ FHªijfS¡F« fšé, kU¤Jt«, czÎ, cil

»il¡f njitahd elto¡iffis nk‰bfhŸnth«.

tUK‹ fh¥ngh« £l¤ij muR Mu«g Rfhjhu ãiya§fS¡F

éçÎgL¤Â, jL¥ò kU¤Jt¤Â‰F (Preventive Medicine) K¡»a¤Jt«

jUnth«.

fiyP® fh¥Õ£L¤ £l«

cæ® fh¡F« ca® Á»¢ir¡fhd fiyP® fh¥Õ£L¤ £l¤ij

nkY« Áw¥ghf bjhl®ªJ bra‰gL¤JtnjhL, rhiy ég¤JfS¡F«

fiyP® fh¥Õ£L¤ £l¤Â‹ _y« cldo kU¤Jt tr »il¤Âl

V‰ghLfis brŒnth«.

vGªJ elkhl Koahkš mtÂÍW« _¤j Fok¡fS¡F khj« xU

Kiw kU¤Jt® Å£o‰nf br‹W kU¤Jt¥ gçnrhjid, Á»¢ir

më¡F« Kiw k¡fŸ ešthœÎ¤ Jiwæ‹ têahf¢ Áw¥ò¤ £lkhf¢

brašgL¤j elto¡if vL¥ngh«.

gŸë¡fšé

gŸë¡ fšé¡ F¿pLfëš Ã‹ j§»æU¡F« kht£l§fëš cŸs

muR¥ gŸëfS¡F MÁça® ãakd« c£gl mid¤J¡ f£lik¥ò

trÂfS« V‰gL¤Â f‰wš Âwid nk«gL¤Jnth«.

rk¢Ó® fšé Kiw fHf M£Áæš Áwªj Kiwæš 2010M« M©L

Kjš eilKiw¥gL¤j¥g£L tU»wJ. ts®ªJ tU« m¿éaš,

thœéaš, bjhêšE£g¥ ghl§fisÍ«, E£g§fisÍ« m›t¥nghJ

nk«gL¤Jtj‰F«, bjhl®ªJ f‰wš, f‰Ã¤jš M»a Kiwfis¡

f©fhâ¤J nk«gL¤Jtj‰fhfΫ gšfiy¡fHf, fšÿç, gŸë

26

MÁça®fŸ, m¿P®fŸ bfh©l xU fšé¡ FGéid (Academic

Council for Equitable Education) muÁ‹ rh®Ãš mik¤ÂLnth«.

jukhd Ïytr¡ fšéæid midtU¡F« tH§F« tifæš

tU« Iªjh©Lfëš njit¡nf‰g jäHf¤ÂYŸs muR ca®ãiy¥

gŸëfŸ nkšãiy¥ gŸëfshfΫ - eLãiy¥ gŸëfŸ ca® ãiy¥

gŸëfshfΫ k‰W« bjhl¡f¥ gŸëfŸ eLãiy¥ gŸëfshfΫ

jF ca®¤Jnth«.

muR¥ gŸëfëš gæY« khzt®fS¡F M©L njhW« Ïu©L

ÓUilfŸ v‹gj‰F¥ gÂyhf, _‹W ÓUilfŸ Ïytrkhf tH§Fnth«.

gŸë¡ fšé gæ‰Wé¡F« Kiwfëš gy MuhŒ¢ÁfŸ nk‰

bfhŸs¥g£L tUtjhš fšé f‰Ã¡F« Kiwfëš kh‰w§fŸ bfh©L

tUnth«.

ca®fšé

muR¡ fšÿçfëY«, muR cjé bgW« fšÿçfëY«

ntiythŒ¥ò bg‰W¤ jU« tifæš ghl¤Â£l§fis¤ ÂU¤Â mik¤J,

MÁça®fS¡F njitahd gæ‰Á më¤J üyf, MŒtf trÂfis

nk«gL¤Â fšé¤ ju¤ij nkY« ca®¤Jnth«.

muR, muR cjé bgW« fšÿçfëš gæY« khzt®fë‹ ntiy

thŒ¥ò¤Âw‹fis ts®¥gj‰fhf¤ bjhêš mik¥òfSl‹ x¥gªj

mo¥gilæš gâ¥gæ‰Áia më¥gj‰fhd braš elto¡iffis

nk‰bfhŸnth«.

27

jäœeh£oš gšfiy¡ fHf§fŸ Ïšyhj kht£l§fns ÏU¤jš

MfhJ v‹w ca® neh¡f¤njhL všyh kht£l§fëY« òÂa gšfiy¡

fHf§fis mik¥ngh«.

jäœeh£oš cŸs mid¤J¥ gšfiy¡ fHf§fëY« - btë

eh£o‰F¢ br‹W ntiy thŒ¥ò¤ njLtj‰F trÂahf – M§»y«,

ÃbuŠ¢, b#®k‹, °ghåZ, muá, bk‹lç‹ ngh‹w bkhêfis¡

f‰W¤ ju V‰ghLfis brŒnth«.

btëeh£oš cŸs K¡»a gšfiy¡ fHf§fëš jäœ

ÏU¡iffis cUth¡Fnth«.

muR¡ fšÿçfëY«, muR cjébgW« fšÿçfëY«

bjhê‰fšé gæy tU«; ÉgL¤j¥g£l, äf¥ ÉgL¤j¥g£l k‰W«

jhœ¤j¥g£l khzt, khzéa®¡F Kjyh« M©onyna Ïytrkhf

``ko¡fâå’’ (Laptop) tH§Fnth«.

muR bgh¿æaš fšYhçfŸ Ïšyhj kht£l§fns Ïšiy v‹w

ãiyæid cUth¡fΫ, bjhêš E£g¡ fšé trÂfis nkY«

mÂf¥gL¤J« tifæY« jäHf¤Âš muR bgh¿æaš fšYhçfŸ

Ïšyhj mid¤J kht£l§fëY« òÂa muR bgh¿æaš fšYhçfis

tU« Iªjh©Lfëš cUth¡Fnth«.

2004 Kjš 2009 tiu tH§f¥g£l fšé¡ fl‹fS¡fhd t£oia

munr V‰W¡ bfhŸs nt©Lbk‹w nfhç¡if F¿¤J gçÓyid

brŒnth«.

28

kU¤Jt¡ fšé

muR kU¤Jt¡ fšYhçfŸ Ïšyhj kht£l§fëš bjhl®ªJ muR

kU¤Jt¡ fšYhçfis ãWéLnth«.

kht£lªnjhW« bréèa® gæ‰Á¡ fšÿçfŸ mik¡f nt©L«

v‹w bfhŸifæ‹ mo¥gilæš Ï¤jifa fšYhçfŸ Ïšyhj

kht£l§fëš òÂa bréèa® gæ‰Á¡ fšYhçfis bjhl§Fnth«.

bjhêšfŸ

mªãa neuo KjÄLfis nkY« <®¤J bjhêš ts®¢Áailahj

kht£l§fŸ F¿¥ghf bj‹ kht£l§fŸ nkY« ts®¢Á bgWtj‰F

Ka‰ÁfŸ nk‰bfhŸnth«.

bjhêš Jiw, gâ¤Jiwfëš Ã‹j§»ÍŸs kht£l§fëš ÁW,

FW bjhêš k‰W« gâ ãWtd§fŸ bjhl§Ftj‰fhd òÂa C¡f¤

£l« x‹iw brašgL¤Jnth«.

bgU« bjhê‰rhiyfis bjhl§Ftj‰fhd x‰iw¢ rhsu

Kiwia¥ Ëg‰¿ mid¤J mDkÂfisÍ« vëš tH§Fnth«.

ÁW, FW eL¤ju¤ bjhêšfŸ ts®¢Á¡fhf ÂU¢Áæš

bgh¿æaš ÏaªÂu¤ bjhêšfS¡F« - flYhçš Jâ, Ïurhad¤

‰F« - nfhitæš th®¥gl¤ bjhêšfŸ k‰W« nkh£lh® cÂç

ghf§fS¡F« Md bjhêš ika§fis cUth¡Fnth«.

nrJ¡fhšthŒ¤ £l«

jäH®fë‹ Ú©lfhy¡ nfhç¡ifahd nrJ¡ fhšthŒ¤ £l«

eh« bjhl®ªJ tèÍW¤Âaj‹ fhuzkhf 02.07.2005 m‹W

29

bjhl§f¥g£L gâfŸ ãiwtilÍ« neu¤Âš kj¡fhuz§fis¡ fh£o,

jil brŒa¥g£LŸsJ. c¢rÚÂk‹w¤Âš ãYitæš cŸs tH¡if

k¤Âa muR fhyªjhœ¤jhkš el¤Â Ko¤J, Ϥ£l¤ij Û©L«

bjhl§» éiuthf Ko¡f bjhl®ªJ ghLgLnth«.

k¤Âa muÁ‹ bghJ¤ Jiw ãWtd§fŸ khãy§fS¡F më¡F«

cçik¤ bjhifia (uhašo) j‰nghJŸs ãiyæš ÏUªJ, ÏU kl§fhf

mÂfç¤J tH§f tèÍW¤Jnth«.

bj‹ kht£l étrhæfë‹ thœthjhu¤Â‰F K¡»akhd Kšiy¥

bgçahW Ãu¢Áid c¢r Ú k‹w¤Âny ãYitæny cŸsJ. mij¥

nghynt fhéç¥ Ãu¢ÁidæY« eLt® k‹w« Ô®¥ò tH§»aj‰F¥

ÃwF« eLt® k‹w¤ÂY«, c¢r Ú k‹w¤ÂY« ÏJF¿¤j tH¡FfŸ

ãYitæny cŸsd. ghyhW Ãu¢ÁidÍ« c¢r Ú k‹w¤Âny jh‹

cŸsJ. ÏitfS¡bfšyh« éiuény ԮΠfhzΫ, jäHf¤Â‹

cçikfis¡ fh¡fΫ k¤Âa muR éiuªJ elto¡if vL¡f nt©L

bk‹W tèÍW¤Jnth«.

jäHf¤Â‹ MWfŸ, VçfŸ, Fs§fŸ, f©khŒfŸ, fhšthŒfŸ

M»at‰¿š Jh®thU« gâæid¤ bjhl® £lkhf ãiwnt‰Wnth«.

M©LnjhW« khãy mséY«, kht£l mséY«, x‹¿a

mséY« jäH® ÂUehsh« bgh§fš ehëidbah£o éisah£L¥

ngh£ofis el¤Â gçRfŸ tH§» mt®fis C¡Fé¥ngh«.

ngh¡Ftu¤J

khefu§fë‹ ngh¡Ftu¤J beçriy¡ Fiw¥gj‰F¤ j‰nghJ

fHf muR bgUefu bjhl®t©o¤ £l¤ij (Metro Rail) br‹idæš

eilKiw¥gL¤Â tUtJnghš, nfhit, kJiu ngh‹w bgU efu§fëY«

30

ÏJ ngh‹w £l¤ij brašgL¤Jtj‰fhd elto¡iffis

nk‰bfhŸnth«.

br‹idæèUªJ jäœeh£o‹ K¡»a efu§fshd kJiu, nfhit

M»a efu§fS¡F mÂéiuÎ bjhl®t©o (Bullet Train) Ïa¡Ftj‰F

elto¡if vL¥ngh«.

j‰nghJ fHf M£Áæš Áw¥ghf totik¡f¥g£L

brašgL¤j¥g£L tU« bk£nuh Ïuæš Â£l¤Âid - khkšyòu« tiu

Ú£o¥gj‰fhd xU ghijÍ« - bjhêš efukhd ÂU¥bgU«òJh® têahf

ÏU§fh£L¡nfh£il tiu Ú£o¥gj‰fhd k‰bwhU ghijÍ«

V‰gL¤Jnth«.

»uhk¥òw khzt®fŸ, étrhæfŸ, tâf®fŸ ga‹bgW« tifæš

fHf M£Á¡ fhy¤Âš bjhl§f¥g£l Á¿a ngUªJfë‹ v©â¡ifia

(äå g° £l«) mÂfkh¡»l Mtd brŒnth«.

_¤j Fok¡fS¡F Ïytr¥ ngUªJ.

58 taJ¡F nk‰g£l mid¤J _¤j Fo k¡fS¡F« muR

cŸq® ngUªJfëš f£lz« Ïšyh Ïytr g° gh° tH§F«

£l¤ij brašgL¤Jnth«.

KÂnah®, Mjut‰w bg©fŸ, éjitfŸ, kh‰W¤ ÂwdhëfŸ

M»nahU¡F khjªnjhW« tH§f¥g£L tU« XŒñÂa« br‹w M©L

400 %ghæèUªJ 500 %ghahf ca®¤j¥g£lij¤ bjhl®ªJ - mªj¤

bjhifia nkY« ca®¤Â khj« x‹W¡F 750 %ghahf tH§Fnth«.

31

berths® ey‹

Ú©l fhy¡ f©nzh£l¤Âš berΤ bjhêš eèahkš ÏU¥gj‰F

berths®fS¡F f¢rh¥ bghUŸfS«, KjÄ£L¥ bghUŸfS«

bgWtj‰F mÂf T£LwΡ fl‹fis tH§f muÁ‹ rh®Ãš cça

elto¡iffis nk‰bfhŸnth«.

T£LwÎ berths®fS¡F j‰nghJ khjªnjhW« tH§f¥g£L tU«

KÂnah® XŒñÂa¤ij 400 %ghæèUªJ 600 %ghahf ca®¤Â

tH§FtnjhL; T£LwÎ r§f§fëš bjhl®ªJ Iªjh©LfŸ gâ òçªj

60 taJ ãiwtilªj mid¤J berths®fS¡F« v©â¡if

tu«Ã‹¿ XŒñÂa« tH§Fnth«.

if¤j¿ berths®fS¡F j‰nghJ tH§f¥g£L tU« Ïytr

ä‹rhu« 100 ôå£ v‹gJ 200 ôå£lhf ca®¤Â tH§Fnth«.

òÂjhf éir¤j¿ ãWtd« mik¥gt®fS¡F éir¤j¿fis

bfhŸKjš brŒtj‰fhd t§»¡ flD¡F t£o khåa« tH§Fnth«.

j‰nghJ Ïa§» tU« IªJ T£LwÎ Eh‰ghiyfis eÅd ka¥

gL¤JtnjhL; _o¡ »l¡F« 13 T£LwÎ Eh‰ghiyfëš IªJ T£LwÎ

Eh‰ghiyfis ÂwªJ Ïa¡»l elto¡if nk‰bfhŸnth«.

g£L¤ Jâfë‹ é‰gidia mÂfç¤ÂlΫ g£L berths®

fS¡F C¡f« më¤ÂlΫ M©L KGJ« c¢r tu«Ã‹¿ 10 rjé»j

Áw¥ò jŸSgo khåa« tH§Fnth«.

32

rha¥g£liw Ãu¢Áid

ÂU¥ó®, f%®, <nuhL ngh‹w gFÂfëš Ã‹dyhil ãWtd§fŸ

_y« btëna‰w¥gL« rha¡ fêédhš V‰g£LŸs Ãu¢Áid¡F jFªj

Ô®thf, Ïa‰if Kiwia¡ ifah©L mÂf c¥ò¤ j‹ik bfh©l

rha¡ fêÎ Úiu Méah¡F« Kiwia¥ ga‹gL¤j Ôéu Ka‰Á

nk‰bfhŸnth«. Ϫj Ka‰Á bt‰¿ bgw muÁ‹ rh®Ãš mid¤J

cjéfS« brŒnth«.

ÁWgh‹ika® ey‹

Â.K. fHf M£Á¡ fhy¤Âšjh‹ bgs¤j kj¤ij¤ jGéa jè¤

k¡fS¡F MÂ Âuhél® bgW»w mid¤J¢ rYiffS«, cçikfS«

më¡f¥g£lJ nghš, jè¤ »¿¤jt®fS« M Âuhél® g£oaèš Ïl«

bgWtj‰F k¤Âa muÁl« tèÍW¤Jnth«.

khãy¤Âš ÁWgh‹ikæd® fšé ßÂæY«, bghUshjhu ßÂæY«

Ëj§»ÍŸs gFÂfëš F¿¥ghf ÁWgh‹ik r_f¥ bg©fŸ

gadilÍ« tifæš Áw¥ò rYiffSl‹ fšé nk«gh£L¤ £l¤ij

brašgL¤Jnth«.

fšé k‰W« ntiythŒ¥òfëš ÁWgh‹ik rKjha¤Âd® cça

g§»id¥ bgWtj‰F VJthf, ÚÂaur® u§feh¤ ä°uh Miza¤Â‹

gçªJiufis éiuéš brašgL¤Jtj‰F¤ njitahd

elto¡iffis nk‰bfhŸSkhW k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

ÁWgh‹ikæd® el¤J« fšé ãiya§fS¡F«, têgh£L¤

jy§fS¡F« njitahd ghJfh¥Ãid tH§Fnth«.

33

Ï°yhäa k¡fë‹ Ú©lfhy nfhç¡ifahd Ïl xJ¡Ñ£L¡

bfhŸifia V‰W 3.5 rjé»j« më¤jJ Â.K. fHf M£Á jh‹. Ϫj

xJ¡Ñ£L mséid nkY« ca®¤j nt©Lbk‹w nfhç¡if F¿¤J

gçÓè¥ngh«.

MÂ Âuhél® ey‹

fHf M£Á mikÍ« nghbjšyh« MÂÂuhél®, gH§FoædU¡F

cça ÏlxJ¡Ñ£o‹ g§»id eilKiw¥gL¤Â ËdilÎ fhè¥

gâæl§fis (Backlog vacancies) ãu¥Ã tU« mQFKiwia

bjhl®ªJ filÃo¥ngh«.

jåah® Jiw ãWtd§fëš M Âuhél kiythœ k¡fS¡F Ïl

xJ¡ÑL tH§Ftj‰fhd r£l K‹ toit k¤Âa muR bfh©L tu

tèÍW¤Jnth«.

k¤Âa muÁš gâah‰W« Ïju Ëj§»nah® ÃçÎ muR

Cêa®fS¡F ÏJngh‹w r£l K‹tiuÎ (OBC Reservation in Posts

and Services Bill) bfh©L tu¥gL« v‹W ehlhSk‹w¤Âš më¤j

th¡FWÂia cldoahf ãiwnt‰w k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

MÂÂuhél, gH§Foæd® ey¤Jiw el¤J« gy khzt®

éLÂfë‹ f£lik¥ò trÂfis nk«gL¤Jnth«. Ï«khzt®fS¡F

czΡfhf¢ bryél¥gL« czΡ f£lz« éiythÁ

ca®Î¡nf‰wthW m›t¥nghJ MŒÎ brŒa¥g£L ca®¤Â¡ bfhL¡f

Mtd brŒnth«.

br‹id¥ gšfiy¡fHf¤Âš ca® MŒÎ¥ g£l§fS¡F (Ph.D)

MÂÂuhél, gH§Foæd k¡fS¡F j‰nghJ ÏlxJ¡ÑL tH§f¥g£L

tU»wJ. ÏJngh‹W jäœeh£oYŸs všyh¥ gšfiy¡fHf§fëY«

34

Ã.v¢o g£l¤Â‰fhd ÏlxJ¡ÑL Kiwia¥ Ëg‰w muÁ‹ rh®Ãš cça

elto¡if nk‰bfhŸnth«.

M Âuhél® k‰W« kiythœ k¡fS¡F jåah® Jiwæš Ïl

xJ¡ÑL tH§Ftj‰F V‰w r£l éÂKiwfis tF¤J eilKiw¥

gL¤Âl nt©Lbk‹W k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

mªjªj khãy§fëš thG« M Âuhél®, ÉgL¤j¥g£nlh®,

äfΫ ÉgL¤j¥g£nlh® v©â¡if¡nf‰g Ïl xJ¡Ñ£L msit

mªjªj khãy§fns ã®zæ¤J¡ bfhŸS« tifæš muÁaš mik¥ò¢

r£l« ÂU¤j¥gl k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

M Âuhél® k‰W« kiythœ k¡fŸ ey Miza« x‹W

mik¥ngh«.

kåj¡ fêit kåjnd mf‰W« mty ãiyia K‰¿Y« xê¡f

Â.K. fHf M£Áæš cW ó©L mªj¤ bjhêèny <Lg£nlhU¡F

kh‰W¤ bjhêš òça ãÂÍjé k‰W« gæ‰Á më¤jš - mt®fS¡fhf

JhŒik¥ gâ òçnth® ey thça« mik¤jš - fêÎ Ú® mil¥òfis

mf‰w ÏaªÂu§fŸ ga‹gL¤Jjš ngh‹w elto¡iffis nk‰bfh©L

mt®fŸ thœéš xëna‰w K‰g£lij¥ nghynt - mjid¤ bjhl®ªJ

rh¡filfis R¤j« brŒa mt‰¿š Ïw§» - _œ» - mj‹

fhuzkhfnt Áy bfhoa thÍ¡fŸ jh¡» cæçH¡»‹w r«gt§fŸ

ne®tij kdÂny bfh©L, rh¡filfis R¤j« brŒa eÅd

ÏaªÂu§fis¥ ga‹gL¤j KidtnjhL, mªj¥ gâæny

<Lg£LŸst®fS¡F« kh‰W¥ gâfis më¥gj‰fhd Ka‰Áæny

<LgLnth«.

mid¤J¢ rKjha¤ÂduhY«, xJ¡f¥g£l ãiyæš ÏUªj

ÂUe§iffS¡F Â.K. fHf M£Áæš jh‹ ey thça« mik¤J, FL«g

35

m£ilfŸ tH§» r_f¤Âš xU mªj°ij V‰gL¤Â¡ bfhL¤njh«.

mt®fë‹ ey‹fis nkY« ghJfh¡f¤ j¡f tifæš mt®fS¡F

jåahf Ra cjé¡ FG¡fis mik¤J¤ jUtnjhL - mt®fSila

vŠÁa nfhç¡iffisÍ« Kiw¥go gçÓè¤J KoÎfŸ nk‰bfhŸnth«.

tâf® ey‹

Ášyiw tâf¤Âš mªãa neuo KjÄLfis mDkÂ¥gjhš

nfho¡fz¡fhd ÁW tâf®fS«, mjid e«ÃÍŸs bjhêyhs®fS«

gh¡f¥gLth®fŸ. vdnt, Ášyiw tâf¤Âš mªãa neuo

KjÄLfis mDk¡f TlhJ v‹W k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

m¤ÂahtÁa czÎ¥ bghUŸfë‹ éiyna‰w¤Â‰F«,

j£L¥gh£o‰F« K‹ngu Cf tâf« fhuzkhf miktjhš Ïij¤

jil brŒtj‰F k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

btŸs«, Ô ngh‹w Ïa‰if¢ Ó‰w§fshY«, fytu§fshY«

ghÂ¥ò¡FŸshF« tâf®fS¡F, tâf® ey thça¤Â‹ _y«

ãthuz« më¤Âl¤ njitahd £l§fŸ brašgL¤JtnjhL,

kU¤Jt cjéfS« tH§F Mtd brŒnth«.

fiyP® ÅL tH§F« £l«

fiyP® ÅL tH§F« £l¤Âš j‰nghJ fh‹»ß£ ÅLfŸ f£l

tH§f¥gL« cjé khåakhd ÅL x‹W¡F jyh 75 Mæu« %ghŒ v‹gJ

%ghŒ xU Ïy£rkhf ca®¤j¥gL«.

fiyP® ÅL tH§F« £l¤Â‹Ñœ V‰fdnt milahs m£ilfŸ

tH§f¥g£l m¤jid FL«g§fS¡F« fh§¡ß£ ÅLfŸ f£o¤ ju¥gL«.

36

Ϫj ÅLfis¥ bgw ÁyU¡F jFÂæšiy v‹w ãgªjidÍ«

kWgçÓyid brŒa¥gL«.

murhš ãy§fŸ gšntW fhuz§fS¡fhf ifaf¥gL¤j¥

gL»‹w neu¤Âš tH§f¥gL« ÏH¥Õ£L¤ bjhifia Ïu£o¥gh¡»

tH§FtJl‹ thçRjhu®fS¡F ntiy thŒ¥ò«, ãy§fëš mikÍ«

bjhê‰rhiyfëš ãy cçikahs®fŸ g§Fjhu®fshfΫ M»

ga‹bgw¤ j¡f tifæš ãy vL¥ò têKiwfis kh‰¿ mik¥ngh«.

muR mYtyf§fëY« cŸsh£Á mik¥òfëY« yŠr«,

KiwnfL ngh‹wit V‰glhkš elto¡if nk‰bfhŸs M§fh§F

f©fhâ¥ò mik¥òfŸ cUth¡f¥g£L, vG¥g¥gL« òfh®fŸ mj‰fhf

mik¡f¥gL« Áw¥ò Ô®¥gha¤Â‹ _y« cldoahf érhç¡f¥g£L

F‰wthëfŸ jhkjä‹¿ j©lid¡F cŸsh¡f¥gLth®fŸ.

x›bthU FL«g¤ÂèUªJ« tU»‹w Kjš g£ljhçfS¡F muR

gâfëš K‹Dçik jUnth«.

br‹id khefuh£Á¥ gFÂfëY«, mj‹ R‰W t£lhu§fëY«

btëna‰w¥gL« fêÎÚ® R¤Âfç¡f¥gLtJl‹, br‹idæš cŸs

milahW, Tt« ngh‹w eÂfS« JhŒik¥gL¤j¥gL«.

br‹id efu beçriy¡ Fiw¡f br‹id¡F mU»š òÂa

br‹id Jiz efu« x‹iw cUth¡Fnth«.

efu§fëš eL¤ju k‰W« Fiwªj tUthŒ Ãçéid¢ nr®ªjt®fŸ

gadila¤ j¡f éj¤Âš murhš m¿é¡f¥gL« Ïl§ fëš jåah®

ãWtd§fis¡ bfh©L Fiwªj bryéyhd thlif¡ FoæU¥ò¤

£l« x‹iw brašgL¤Jnth«.

37

kh‰W¤ ÂwdhëfŸ ey‹

všyh fšé ãWtd§fëY« cŸs éLÂfëš kh‰W¤

ÂwdhëfS¡fhd trÂfis V‰gL¤Â éLÂfëš j§F« trÂfis

cUth¡Fnth«.

kh‰W¤ ÂwdhëfŸ vëa Kiwæš ga‹gL¤J« tifæš Ïå

f£l¥gL« mid¤J¥ bghJ¡ f£ol§fŸ, muR f£ol§fŸ cça

Kiwæš totik¡f¥gLtij f£lhakh¡» r£l« Ïa‰Wnth«.

bgUefu nk«gh£L¤ £l«

br‹id c£gl bgUefu§fë‹ mU»š òÂa bgça VçfŸ

cUth¡» FoÚ®¤ njitfis ãiwÎ brŒnth«.

khefuh£Á, efuh£Áfëš Foir¥ gFÂæš cŸs ghJfh¥g‰w

ÅLfS¡F¥ gÂyhf ghJfh¥ghd ÅLfis f£o¤ jUnth«.

ng%uh£Á gFÂfëš fz¡bfL¡f¥g£LŸs Ïu©liu Ïy£r«

FoirfS¡F¥ gÂyhf fiyP® ÅL tH§F« £l¤Â‹ Ñœ ghJfh¥ghd

fh§¡ß£ ÅLfis f£o¤ jUnth«.

br‹id k‰W« mij¢ R‰¿ÍŸs òwef® gFÂfëY« Ãw efuh£Á,

khefuh£Á¥ gFÂfëY« rhiyfŸ, FoÚ®, Âl¡fêÎ nkyh©ik, fêÎ

Ú® mf‰Wjš ngh‹w mo¥gil trÂfis nk«gL¤j xU Áw¥ò¤ £l«

tF¤J¢ brašgL¤Jnth«.

»uhk¥òw gFÂfëš cŸs eÅd trÂfis¡ bfh©l Mu«g

Rfhjhu ãiya§fis¥ nghy ef®¥ gFÂfëY« eÅd Mu«g Rfhjhu

ãiya§fis mik¥ngh«.

38

»H¡F fl‰fiu¢ rhiy gh©o¢nrç tiu eh‹F tê¢ rhiyahf

kh‰Wjš - uhÉ› fhªÂ rhiyæš bjhl® nk«ghy§fŸ - v©Qh® Jiw

Kf¤ij br‹id btë t£l rhiyÍl‹ Ïiz¡F« Ïiz¥ò¢ rhiy

ngh‹w f£lik¥ò trÂfis¥ bgU¡F« rhiyfis mik¤ÂLnth«.

bjhêš ts®¢Áia C¡Fé¡f¤ njitahd mo¥gil

f£lik¥òfSl‹ Toa br‹id - bg§fqU - kJiu - f‹åahFkç

ngh‹w Áw¥ò tê¤jl§fis (Dedicated corridor) V‰gL¤Jnth«.

fªJ t£o v‹w bgauhš gy FL«g§fŸ gh¡f¥gLtij kdÂny

bfh©L, mªj¡ bfhLik Ú§f têtif fh©ngh«.

ÂU¡nfhæš ãy§fŸ

ÂU¡nfhæšfë‹ ãy§fëèUªJ nrunt©oa F¤jifia

fhyªjtwhkš Kiw¥gL¤Â tNš brŒtnjhL; ÂU¡nfhæšfS¡F¢

brhªjkhd fhè Ïl§fis¥ ghJfh¥gj‰F«, ÂU¡nfhæšfS¡F ešy

tUthŒ <£l¡Toa tifæš ga‹gL¤Jtj‰F« VJthf, ``ãy t§»’’

(Land Bank) x‹iw ãWÎnth«. nkY«, ÂU¡nfhæšfS¡F¢

brhªjkhd kidfëš Ú©lfhykhf¡ FoæU¥ngh®, mªj kidfis

j§fS¡F »iua« brŒJ junt©Lbk‹W nf£L tUtJ F¿¤J; r£l

éÂKiwfS¡F c£g£L, gçÓè¤J¥ gçªJiu tH§»l, ca®ãiy¡ FG

x‹¿id mik¥ngh«.

muR mYty®fŸ ey‹

muR mYty®fë‹ Fiwfis m›t¥nghJ fisªÂlΫ, muR

Cêa® r§f§fë‹ KiwpLfis¡ nf£L, cçafhy¤Âš ԮΠfhzΫ,

Miza« x‹¿id mik¥ngh«.

39

MwhtJ CÂa¡ FG k‰W« xUeg® FGédhš fisa¥glhkš

vŠÁæU¡F« Ku©ghLfŸ k‰W« FiwghLfis éiuthf¡

fistj‰F cça elto¡iffis nk‰bfhŸnth«.

kh®¢, #]‹, br¥l«g®, or«g® M»a khj§fë‹ ÏWÂæš muR¥

gâæèUªJ XŒÎ bgWnth®¡F M©L CÂa ca®Î j‰nghJ

»il¥gšiy. mªj ãiyia¤ j鮤Âl, Ïå mªj eh‹F khj§fë‹

filÁ thu¤Âš XŒÎ bgWnth®¡F M©L CÂa ca®Î tH§»Lnth«.

muR¥ gâæš cŸs bg©fS¡F kf¥ngW éL¥ò j‰nghJ 3

khj§fŸ v‹¿U¥gij; jhŒ-nrŒ ey‹, guhkç¥ò M»at‰iw¡

fU¤Âšbfh©L 4 khj§fshf ca®¤Â tH§Fnth«. muR¥ gâæš

cŸs kf뮡F mid¤J mYtyf§fëY« njitahd trÂfSl‹

Toa XŒtiw cUth¡Fnth«.

bghJ éãnahf¤ £l«

xU %ghŒ¡F xU »nyh mçÁ¤ £l« - Jtu« gU¥ò, cS¤j«

gU¥ò, ghkhæš, br¿ô£l¥g£l nfhJik khÎ M»at‰iw khåa

éiyæš tH§F« Áw¥ò bghJ éãnahf¤ £l¤ij bjhl®ªJ braš

gL¤Jnth«.

tWik¡ nfh£o‰F ÑnH cŸs guk ViHfshd mªÂnahjah

FL«g m£iljhu®fS¡F j‰nghJ khjªnjhW« »nyh x‹W¡F xU

%ghŒ Åj« tH§f¥gL« 35 »nyh mçÁia Ïå Ïytrkhfnt

tH§Fnth«. Ïj‹ _y« jäHf¤Âny cŸs Rkh® 18.64 y£r«

FL«g§fŸ gadilth®fŸ.

FL«g m£iljhu®fS¡F khj« x‹W¡F xU »nyh mnaho‹

fyªj c¥ò khåa éiyæš tH§Fnth«.

40

éLg£l gadhëfŸ midtU¡F« bjhl®ªJ Ïytr vçthÍ

Ïiz¥òl‹ Toa vçthÍ mL¥òfis tH§Fnth«. mJnghynt

Ïytr t©z¤ bjhiy¡fh£Á bg£ofŸ tH§f¥gL« v‹w milahs

m£il bg‰w midtU¡F« t©z¤ bjhiy¡ fh£Á¥ bg£ofis

tH§Fnth«.

fl¤jiy xê¥ngh«

M‰W kzš fl¤jš, mçÁ fl¤jš ngh‹witfis monahL

xê¥gj‰F - v¤jifa Ka‰ÁfŸ vL¤jhY« bjhlU« ãiyikna

cŸsJ. vdnt m¤jifa ÔikfŸ eilbgwhkš ÏU¥gj‰F«, fl¤jš

elto¡iffëš <LgLnthiu fLikahf j©o¥gj‰F« r£l ßÂahd

tê tiffis fh©ngh«.

gid, bj‹id étrhæfŸ ey‹

ÏsÚ®, gjÚ® ngh‹wt‰¿‹ é‰gidia C¡f¥gL¤Jtj‰fhf

mik¡f¥g£l ÚÂaur® ÁtR¥ukâa« fäõDila gçªJiufis¥

gçÓè¤J brašgL¤j elto¡if nk‰bfhŸnth«.

ÏsÚ®, gjÚ® ngh‹w bj‹id, gid bghUŸfis gj¥gL¤J

tj‰F«, cça fy‹fëš mil¤J é‰gid brŒtj‰F«

bjhê‰rhiyfŸ cUthf, muÁ‹ rh®Ãš Mtd brŒnth«.

K‹dhŸ uhQt¤Âd® ey‹

K‹dhŸ ÏuhQt¤Âd® FL«g¤Âdç‹ ešthœé‰fhf FG

x‹W mik¤J MŒÎ brŒJ mt®fsJ ãahakhd nfhç¡iffS¡F

ԮΠfh©ngh«.

41

R‰Wyh ts®¢Á

K¡»a R‰Wyh efu§fshd khkšyòu«, cjfk©ly«,

bfhil¡fhdš, f‹åahFkç, ÂUtu§f«, brŠÁ, uhnk°tu«,

jŠrhñ®, ehf¥g£od«, ju§f«gho M»a Ïl§fëš Áw¥ò

cŸf£lik¥ò tr mik¡f cjé¥ gâfŸ nk‰bfh©L Áwªj R‰Wyh

jy§fshf mitfis cUth¡Fnth«.

ey¤ £l cjéfŸ

jäHf muÁ‹ rh®Ãš ViH¥ bg©fŸ ÂUkz ã cjé¤

£l¤Â‹ Ñœ j‰nghJ tH§f¥gL« 25 Mæu« %ghŒ cjé ãÂæid

30 Mæu« %ghahf ca®¤Â tH§Fnth«.

mJnghynt j‰nghJ f®¥Ã⥠bg©fS¡F jyh 6000 %ghŒ Åj«

tH§f¥gL« cjé¤ bjhifia 10000 %ghahf ca®¤Â tH§F nth«.

jhŒkh®fë‹ Áuk§fis¥ bgçJ« m¿ªJŸs Â. K. fHf« flªj

Kiw mt®fS¡fhf Ïytr t©z¤ bjhiy¡ fh£Á¥ bg£ofis

tH§»aJ nghy - Ϫj Kiw mt®fS¡fhf Ïytr¡ »iu©l® mšyJ

ä¡Á v‹w Ïu©oš x‹iw mt®fsJ éU¥g« nghy tH§F« £l¤ij

bjhl§» brašgL¤Jnth«.

42

m¿é¥òfŸ!

K¤Âiu g¡F« K¤jhd £l§fŸ

jhŒkh®fë‹ Áuk§fis¡ Fiw¡f »iu©l® mšyJ ä¡Á

Ïytrkhf tH§Fnth«.

guk ViHfshd mªÂnahjah FL«g m£iljhu®fS¡F

khjªnjhW« 35 »nyh mçÁ Ïytrkhf tH§Fnth«.

fiyP® ÅL tH§F« £l¤Â‹ Ñœ cjé khåa« 75 Mæu«

%ghŒ v‹gJ xU Ïy£r« %ghahf ca®¤j¥gL«.

ÂUkz ã cjéia 25 Mæu« %ghæèUªJ 30 Mæu«

%ghahf ca®¤Â tH§Fnth«.

f®¥Ã⥠bg©fS¡fhd ã cjéia 6 Mæu«

%ghæèUªJ 10 Mæu« %ghahf ca®¤Jnth«.

KÂnah® cjé¤ bjhifia 500 %ghæèUªJ 750 %ghahf

ca®¤Jnth«.

kfë® Ra cjé¡ FG¡fë‹ bghUshjhu nk«gh£L¡F

tH§f¥gL« Ïu©liu y£r« %ghŒ fl‹ cjé eh‹F

Ïy£r« %ghahf ca®¤j¥g£L, mt‰¿š Ïu©L y£r«

%ghŒ khåakhf tH§f¥gL«.

efu§fëš eL¤ju k‰W« Fiwªj tUthŒ ÃçédU¡F

Fiwªj thlifæš FoæU¥ò¤ £l« brašgL¤Jnth«.

Kjš g£ljhçfS¡F muR¥ gâfëš K‹Dçik.

FL«g m£iljhu®fS¡F khj« x‹W¡F xU »nyh

mnaho‹ fyªj c¥ò khåa éiyæš tH§Fnth«.

kf¥ngW éL¥ò 3 khj§fŸ v‹gJ 4 khj§fŸ vd

ca®¤Jnth«.

cæ® fh¡F« ca® Á»¢ir¡fhd fiyP® fh¥Õ£L¤

£l¤ij¤ bjhl®ªJ bra‰gL¤Jnth«.

ViH Ûdt®fS¡F òÂa fh¥Õ£L¤ £l«.

43

_¤j Fok¡fS¡F muR cŸq® ngUªJfëš Ïytr¥ g°

gh°

ãahakhd c‰g¤Â¢ bryé‹ mo¥gilæš étrha¥

bghUŸfis bfhŸKjš éiyia ã®zæ¥ngh«.

tWik¡nfh£o‰F Ñœ cŸs FL«g¤Âdiu - tWik¡

nfh£o‰F nkš tUthŒ cŸst®fshf ca®¤Jnth«.

bghJk¡fS¡fhd nritfis tH§f t£l mséY«,

nfh£l mséY« nrit ika§fis V‰gL¤Jnth«.

cHt®fS¡F¤ njitahd ÏLbghU£fis “cHt® e©g‹

C®ÂfŸ” _ykhf »uhk§fS¡nf bfh©L br‹W khåa

éiyæš tH§Fnth«.

tNè¡f Ïayhj g©iz rhuhj fl‹, flD¡fhd t£o,

go¥goahf jŸSgo brŒnth«.

Ïytr ä‹rhu¤ij bj‹id ts®¥ò, njh£l¡fiy

gæ®fS¡F éçÎgL¤Jnth«.

mDk bgwhkš éis ãiy§fis ntW ga‹gh£o‰F

kh‰Wtij¤ jL¡f elto¡if vL¥ngh«.

étrhæfë‹ r_f¥ bghUshjhu nk«gh£o‰fhf Áw¥ò¤

£l« brašgL¤Jnth«.

<H¤ jäH® Ï‹dš fisa bjhl®ªJ ghLgLnth«.

Ú k‹w bkhêahf jäiH m¿é¡f k¤Âa muir

tèÍW¤Jnth«.

fšéia khãy¥ g£oaèš nr®¡f murik¥ò¢ r£l¤ ÂU¤j«

nfhUnth«.

fªj t£o bfhLik Ú§f tê fh©ngh«.

berths®fŸ f¢rh¥ bghUŸfS«, KjÄ£L¥ bghUŸfS«

bgw T£LwÎ fl‹fis tH§Fnth«.

jè¤ »¿¤jt®fŸ jhœ¤j¥g£nlh® g£oaèš Ïl« bgw

k¤Âa muÁl« tèÍW¤Jnth«.

44

jhœ¤j¥g£nlh® k‰W« kiythœ k¡fŸ ey Miza«

mik¥ngh«.

rh¡filfis R¤j« brŒnthU¡F ntW kh‰W¥ gâ

tH§»Lnth«.

ÂUe§iffŸ thœéš xëna‰w jåahf Ra cjé¡

FG¡fis mik¥ngh«.

Ášyiw tâf¤Âš mªãa KjÄLfis mDk¡f¡

Tlhbjd k¤Âa muir tèÍW¤Jnth«.

muR mYty®fë‹ Fiwfis¡ fisa ãuªjuMiza«

mik¥ngh«.

gŸë khzt®fS¡F Ïu©L ÓUilfŸ v‹gj‰F¥ gÂyhf

_‹W ÓUilfŸ.

bk£nuh uæš Â£l¤ij éçÎgL¤Jnth«.

ÁWgh‹ikæd® el¤J« fšé ãiya§fS¡F«, têgh£L¤

jy§fS¡F« ghJfh¥ò tH§Fnth«.

Ï°yhäa®fS¡fhd Ïl xJ¡Ñ£lsit ca®¤JtJ g‰¿

gçÓè¥ngh«.

gid, bj‹id étrhæfŸ ey‹ fh¡f ÁtR¥ukâa«

fäõ‹ gçªJiufis eilKiw¥gL¤j¥ gçÓè¥ngh«.

KÂnah® cjé¤ bjhifia 500 %ghæèUªJ 750 %ghahf

ca®¤Jnth«.

f®¥Ã⥠bg©fS¡fhd ã cjéia 6 Mæu«

%ghæèUªJ 10 Mæu« %ghahf ca®¤Jnth«.

ÂUkz ã cjéia 25 Mæu« %ghæèUªJ 30 Mæu«

%ghahf ca®¤Â tH§Fnth«.

fiyP® ÅL tH§F« £l¤Â‹ Ñœ cjé khåa« 75 Mæu«

%ghŒ v‹gJ xU y£r« %ghahf ca®¤j¥gL«.

guk ViHfshd mªÂnahjah FL«g m£iljhu®fS¡F

khj§njhW« 35 »nyh mçÁ Ïytrkhf tH§Fnth«.

45

jhŒkh®fë‹ Áuk§fis¡ Fiw¡f »iu©l® mšyJ ä¡Á

Ïytrkhf tH§Fnth«.

Ïiz¥ò :

k¤Âa muÁš Â.K.f. Ïl« bg‰W

jäHf¤Â‰F bfh©L tªj £l§fŸ

• njÁa beLŠrhiy Miza¤Â‹ têahf 33 Mæu« nfho %ghŒ

kÂ¥Õ£oš jäHf¤Â‹ K¡»a efu§fis Ïiz¡F« eh‹F tê,

MW tê¥ ghijfS«, äf¥ bgça nk«ghy§fS« mik¡f¥

g£LŸsd.

• jäœ eh£oš mikªJŸs br‹id, ö¤J¡Fo, v©û®

JiwKf§fëš éiuªJ ru¡Ffis¡ ifahŸtj‰F 23 Mæu«

nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš éçth¡f¥ gâfŸ ãiwnt‰w¥g£L

bjhêš ts®¢Á¡F C¡fkë¡f¥ g£LŸsJ.

• nry« cU£lhiy 1553 nfho %ghŒ bryéš, ju¤Âš g‹dh£L

msé‰F ca®¤j¥g£L òÂa cU£lhiy ãWt¥g£LŸsJ.

• kfh¤kh fhªÂ njÁa Cuf ntiy thŒ¥ò cWÂaë¥ò¤ £l«

jäœeh£o‹ mid¤J kht£l§fëY« bt‰¿fukhf eilKiw¥

gL¤j¥g£LŸsJ.

• jäœeh£oš neh¡»ah ãWtd« ãWt¥g£L Mæu¡fz¡fhd

ÏisP®fS¡F ntiy thŒ¥ò më¡f¥g£LŸsJ.

• xufl¤Âš 1400 nfho bryéš thfd nrhjid MŒÎ ika«

ãWt¥g£LŸsJ.

• njÁa Á¤j kU¤Jt MŒÎ ika« jh«gu¤Âš mik¡f¥g£L nehŒ

Ô®¡F« gâfis¤ jäHf k¡fS¡F M‰¿ tU»wJ.

46

• br‹id¡F mUnf c¤j©oæš cyf¤ju« thŒªj njÁa¡

flšrh® gšfiy¡fHf« (National Marine University) mik¡f¥g£L

Áwªj Kiwæš Ïa§» tU»wJ.

• ÂUth%çš k¤Âa gšfiy¡ fHf« (Central University)

mik¡f¥g£L brašg£L tU»wJ.

• ÂU¢ÁæY« nfhitæY« ϪÂa nkyh©ik ãWtd« (IIM)

mikaΟsJ.

• berths®fŸ gaDW« tifæš br‹th£ tç Ú¡f¥g£LŸsJ.

• nry¤Âš òÂa Ïuæšnt k©ly« mik¡f¥g£LŸsJ.

• 120 nfho %ghŒ¢ bryéš nry« muÁd® nkhf‹ Fkhuk§fy«

kU¤Jt¡ fšÿç ju« ca®¤j¥g£LŸsJ.

• br‹id ékhd ãiya« éçth¡f« brŒa¥g£L m©zh

g‹dh£L Kida«, fhkuhr® cŸeh£L Kida« M»at‰¿š eÅd

trÂfŸ brŒa¥g£L tU»‹wd.

• br‹id khefçš bk£nuh Ïuæš Â£l¤Â‰fhd gâfŸ éiuªJ

ãiwnt‰w¥g£L tU»‹wd.

• k¤Âa muR fšé ãWtd§fëš 27 éG¡fhL ÏlXJ¡ÑL

eilKiw¥gL¤j¥g£L tU»wJ.

1967 Kjš 1969 tiu

• “bk£uh° °nl£” v‹gj‰F¤ “jäœehL” v‹w bga®

• Rakçahij¤ ÂUkz¢ r£l«

• jäœ, M§»y« k£Lnk v‹w ÏU bkhê¤ Â£l«

• muR Cêa®fŸ j§fŸ éL¥ig¢ ruzë¤J <lhd CÂa« bgW«

“<£oa éL¥ò¢ ruzë¥ò” £l«.

47

1969 Kjš 1971 tiu

• ngUªJfŸ eh£Lilik

• ngh¡Ftu¤J¡ fHf§fŸ cUth¡f«

• mid¤J¡ »uhk§fS¡F« ä‹ Ïiz¥ò¤ £l«

• 1,500 k¡fŸ bjhif bfh©l »uhk§fis K¡»akhd

rhiyfnshL Ïiz¡f Ïiz¥ò¢ rhiyfŸ £l«

• Foir kh‰W thça«

• FoÚ® tofhš thça«

• f©bzhë tH§F« £l«

• âir¡fhu®fŸ kWthœÎ¤ £l«

• if ç¡õh¡fis xê¤J Ïytr ir¡»Ÿ ç¡õh¡fŸ

• CdK‰nwh® ešthœÎ £l«

• jhœ¤j¥g£nlh®¡F Ïytr fh‹»ß£ ÅLfŸ

• FoæU¥ò kid k‰W« g©iz¤ bjhêyhs® ãaha CÂa¢

r£l§fŸ

• ϪÂahényna Kj‹Kjyhf fhty® Miza« (Police

Commission) mik¤jJ

• ÉgL¤j¥g£nlhU¡F«, jhœ¤j¥g£nlhU¡F« jå¤jåahf

mik¢rf«

• ÉgL¤j¥g£nlh® ey¡FG mik¤J mt®fS¡fhd Ïl

xJ¡Ñ£il 25 éG¡fh£oèUªJ 31 éG¡fhlhfΫ,

jhœ¤j¥g£nlh®¡fhd Ïl xJ¡Ñ£il 16 éG¡fh£oèUªJ 18

éG¡fhlhfΫ ca®¤ÂaJ

• òFKf tF¥ò tiuæš midtU¡F« Ïytr¢ fšé

• nk Âd¤Â‰F CÂa¤njhL Toa muR éLKiw

48

• eÃfŸ ehaf« Ãwªj ehS¡F muR éLKiw

1971 Kjš 1976 tiu

• ϪÂahényna Kj‹Kjyhf nfhitæš ntsh©ik¥ gšfiy¡

fHf«

• muR Cêa® FL«g¥ ghJfh¥ò¤ £l«

• muR mYty® ÏufÁa¡ F¿¥ng£L Kiw xê¥ò

• Ûdt®fS¡F Ïytr Å£Ltr¤ £l«

• Áwh®fS¡F Mya§fëš fUiz Ïšy§fŸ

• nry« cU¡fhiy¤ £l«

• 15 °lh©l®L V¡fuh v‹W ãy c¢rtu«ò¢ r£l«

• beŒntè ãy¡fç Ïu©lhtJ Ru§f« - ä‹ Â£l«

• ö¤J¡Fo urhad cu¤ bjhê‰rhiy

• ÁWbjhêš ts®¢Á¡ fHf« (Á£nfh)

• Á¥fh£ tshf§fŸ

• jäœ ngR« K°Ä«fis¥ nghynt cUJ ngR« K°Ä«fS«

ÉgL¤j¥g£nlh® g£oaèš nr®¡f¥g£ld®

• ò‹brŒ ãytç mwnt Ú¡f«

• k¡fŸ Fiw Ô®¡F« kDÚ¤ £l«

• ó«òfh® f¥gš ngh¡Ftu¤J¡ fHf«

• bfh§F ntshs® r_f¤Âd® ÉgL¤j¥g£nlh® g£oaèš

nr®¡f¥g£ld®

• gRik¥ òu£Á¤ £l«

49

1989 Kjš 1991 tiu

• t‹åa®, Ó® kuÃd® cŸë£l äfΫ ÉgL¤j¥g£nlh®¡F 20

éG¡fhL jå Ïl xJ¡ÑL

• jhœ¤j¥g£nlh®¡F k£L« 18 éG¡fhL, gH§Foæd®¡F jåahf

xU éG¡fhL

• äfΫ ÉgL¤j¥g£l tF¥Ãd®¡F«, tUkhd tu«Ã‰F£g£L

ÉgL¤j¥g£l tF¥Ãd®¡F« g£l¥go¥ò tiu Ïytr¡ fšé

• jhœ¤j¥g£l tF¥Ãd®¡F«, tUkhd tu«Ã‰F£g£L

bg©fS¡F« g£l¥go¥ò tiu Ïytr¡ fšé

• ntsh©ik¡F Ïytr ä‹rhu«

• bg©fS¡F¢ brh¤Jçik tH§F« r£l«

• muR¥gâfëš bg©fS¡F 30 éG¡fhL Ïl xJ¡ÑL

• MÁahényna Kj‹Kjyhf fhšeil¥ gšfiy¡fHf«

• ViH¥bg©fS¡F¤ ÂUkz cjé¤ Â£l«

• éjitfS¡F kWkz cjé¤ Â£l«

• fy¥ò¤ ÂUkz¤ij C¡Fé¡f ãÂÍjé

• neuo beš bfhŸKjš ãiya§fŸ mik¤jJ

• étrhæfëläUªJ bfhŸKjš brŒa C¡f¤ bjhif;

t©o¢r¤j«

• Ef® bghUŸ thâg¡ fHf¤ij ãWéaJ

• f®¥Ã⥠bg©fS¡F ãÂÍjé

• k¤Âa muR mYty®fS¡F Ïizahf khãy muR

mYty®fS¡F« CÂa ca®Î më¤jnjhL, mjid

K‹njÂæ£L tH§»aJ.

• 10 Ïy£r« kfë® ga‹bgW« kfë® Racjé¡ FG¡fŸ £l«

50

• kndh‹kâa« Rªjudh® gšfiy¡fHf« mik¤jJ

• ghntªj® ghuÂjhr‹ gšfiy¡fHf« mik¤jJ

• lh¡l® v«.í.M® kU¤Jt¥ gšfiy¡fHf« mik¤jJ

• fhéç eLt® Miza« mikªÂl Ka‰Á¤jJ

1996 Kjš 2001 tiu

• M£Á¥ bghW¥igna‰w MW khj§fS¡FŸ cŸsh£Á

mik¥òfS¡F« T£LwÎ mik¥òfS¡F« nj®jš

• cŸsh£Á mik¥òfëš bg©fS¡F 33 éG¡fhL xJ¡ÑL

• Ïu©L bg© nka®fŸ c£gl 44 Mæu¤J 143 gjéfëš bg©fŸ

gjé V‰ò, Ïu©L nka®fëš xUt® jhœ¤j¥g£l rKjha¤ij¢

nr®ªj bg©kâ

• “bk£uh°” v‹gj‰F “br‹id” v‹w bga®

• bgh¿æa‰ fšÿçfŸ, kU¤Jt¡ fšÿçfëš khzt®fŸ nru

x‰iw¢ rhsu Kiw

• btë¥gilahd òÂa bjhêš bfhŸif

• bjhêš bjhl§»l¤ njit¥gL« mid¤J mDkÂfisÍ« xnu

Ïl¤Âš tH§»l x‰iw¢ rhsu Kiw

• nk«gL¤j¥g£l rhiyfŸ, òÂa òÂa ghy§fŸ

• »uhk§fëš fh‹»ß£ bjU¡fŸ mik¡F« £l«

• MWfŸ, Fs§fŸ, fhšthŒfëš tuyhW fhzhj msΡF¤

ö®thUjš £l«

• 24 kâneuK« Ïa§»tU« Mu«g¢ Rfhjhu ãiya§fŸ

• r£lk‹w cW¥Ãd® bjhF nk«gh£L¤ £l«

• mid¤J »uhk§fS¡F« ghJfh¡f¥g£l FoÚ®

51

• »uhk¥òw khzt®fS¡F¤ bjhêš fšÿçfëš 15 éG¡fhL

ÏlxJ¡ÑL

• rhÂ¥óršfis mf‰w bgçah® ãidÎ rk¤Jtòu« £l«

• »uhk¥òw§fS¡F äå g° £l«

• m«ng¤f® bgaçš ÏªÂahényna Kjš r£l¥ gšfiy¡fHf«

• nry¤Âš bgçah® gšfiy¡fHf«

• cyf¤ jäH®fS¡F cjél¤ jäœ Ïiza¥ gšfiy¡fHf«

• cUJ mfhlä

• ÁWgh‹ikæd® bghUshjhu nk«gh£L¡ fHf«

• br‹id – Âiu¥gl efU¡F “b#.b#. Âiu¥gl ef®” v‹¿Uªjij

kh‰¿ “lh¡l® v«.í.M® Âiu¥gl ef®” v‹W bga® kh‰w«.

• cHt® rªijfŸ £l«

• tUK‹ fh¥ngh« £l«

• fhšeil¥ ghJfh¥ò¤ £l«

• gŸëfëš thœbthë¤ Â£l«

• bj‹ Fkçæš 133 mo cau¤Âš mŒa‹ ÂUtŸSt® Áiy

• br‹idæš “illš ó§fh”

• muR¡ fšÿç khzt®fS¡F¡ fâå¥ gæ‰Á¤Â£l«

• muR¡F¤ njit¥glhj òw«ngh¡F ãy§fëš ÅLfŸ f£o¡

FoæUªJ tUnth®¡F Å£Lkid cçikah¡F« Áw¥ò¤

£l¤Â‹Ñœ Ïu©L Ïy£r« FL«g§fS¡F Å£L kidfŸ

• 10M« tF¥ò, 12M« tF¥ò go¤J Ko¤J¢ bršY« nghnj rh¢

rh‹¿jœ, thœél¢ rh‹¿jœ, tUkhd¢ rh‹¿jœ tH§F« £l«

1999-2000 Kjš eilKiw¥gL¤j¥g£L tU»wJ

52

• 10M« tF¥ò, 12M« tF¥ò¤ nj®Îfëš khãy mséY«, kht£l

mséY«, Kjš _‹W Ïl§fis¥ bgW« khzt®fsJ ca®

fšé¢ bryÎ KGtijÍ« munr V‰F« £l« 1996 Kjš

eilKiw

• MÁahényna äf¥bgça ngUªJ ãiya« br‹id¡

nfha«ng£oš ãWél têtif brŒjJ.

• bj‹ kht£l§fëš bghUshjhu ts®¢Á¡F¢ Áw¥ò¤ £l«

• nrä¥òl‹ Toa kfë® ÁW tâf¡ fl‹ £l«

• étrha¤ bjhêyhs®fS¡F¤ jåey thça«

• mik¥ò rhuh bjhêyhs®fS¡F eythça«

• j䜢 rh‹nwh®fS¡F«, Âah»fS¡F« kâk©lg«

• gŸë¢ Áwh®¡F r¤JznthL K£il tH§»aJ

• ÏUgJ¡F« nk‰g£l miz¡f£LfŸ f£oaJ

• X‹gJ kht£l§fëš kht£l M£Á¤ jiyt® mYtyf§fS¡F¥

òÂjhf¡ f£ll§fŸ

• kJiu khefçš Kj‹Kjyhf ca®ÚÂk‹w »is mik¤J

mj‰fhd f£l§fisÍ«, ntW gy kht£l§fëš òÂa Ú k‹w¡

f£ll§fisÍ« f£oaJ

• khzt®fS¡F Ïytr ngUªJ gaz m£il

• m©zh kWky®¢Á¤ £l«

• ek¡F ehnk £l«

• eèªnjh® FL«g ey¤ £l«

• br‹id bghJ kU¤Jtkid¡F 104 nfho %ghŒ bryéš òÂa

f£ll«

• 13 Mæu« k¡fŸ ey¥ gâahs®fis Û©L« ãakd« brŒjJ

• Kj‹Kjyhf 10 Mæu« rhiy¥ gâahs®fŸ ãakd« brŒjJ

53

• j䜢 rh‹nwh® vGÂa üšfis muRilikah¡»aJ

• br‹id efçš x‹gJ khefuh£Á nk«ghy§fŸ mik¤jJ

• %ghŒ 1500 nfho bryéš 350 Jiz ä‹ ãiya§fŸ

• x¥gªj¤ bjhêyhs®fS¡F XŒñÂa¤ £l«

• ntÿ®, ö¤J¡Fo, f‹åahFkç kht£l§fëš òÂa kU¤Jt¡

fšÿçfŸ

2006 Kjš 2011 tiu

• xU %ghŒ¡F xU »nyh mçÁ Åj« khj« 20 »nyh mçÁ; xU

nfhona 85 Ïy£r« FL«g§fŸ ga‹.

• khjªnjhW« Fiwªj éiyæš ghkhæš v©bzŒ, Jtu« gU«ò,

cS¤j« gU¥ò, uit, ikjh br¿ñ£l¥g£l nfhJik khÎ

• “khåa éiyæš këif¥ bghU£fŸ” vd 50 %ghŒ¡F 10 rikaš

bghU£fŸ

• 22 Ïy£r¤J 40 Mæu¤J 739 étrha¡ FL«g§fS¡F 7 Mæu«

nfho %ghŒ T£LwΡ fl‹ jŸSgo

• ÅLfŸ njhW« Ïytr t©z bjhiy¡fh£Á bg£ofŸ

• Ïytr vçthÎ Ïiz¥òl‹ vçthÍ mL¥òfŸ

• étrhæfS¡fhd g殡fl‹ t£o u¤J

• rhjh uf beš bfhŸKjš éiy Fé©lhš x‹W¡F 1050 %ghŒ,

r‹d uf beš éiy 1100 %ghŒ.

• Û©L« òJ¥bghèÎl‹ 117 cHt® rªijfŸ, nkY« òÂjhf 45

cHt® rªijfŸ mik¥ò

• fU«ò étrhæfS¡F¥ ngh¡Ftu¤J¡ f£lz« k‰W« C¡f¤

bjhif nr®¤J l‹ x‹W¡F %ghŒ 2000.

54

• khãy¤Â‰FŸ ghÍ« MWfis Ïiz¡F« òu£Áfukhd

£l¤Â‹Ñœ 189 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš fhéç-F©lhW

Ïiz¥ò¤ £l«

• 369 nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš jhäuguâ-fUnkåahW-e«ÃahW

Ïiz¥ò¤ £l«

• étrha¤ bjhêyhs® ey thça« c£gl 31 mik¥ò¢rhu¤

bjhêyhs® ey thça§fëš 2 nfhona 2 Ïy£r¤J 21 Mæu¤J 564

cW¥Ãd®fŸ nr®¥ò

• 13 Ïy£r¤J 6 Mæu¤J 492 mik¥ò¢ rhuh¤ bjhêyhs®

FL«g§fS¡F 616 nfhona 43 Ïy£r¤J 44 Mæu¤J 832 %ghŒ

cjé¤ bjhif

• xU nfhona 58 Ïy£r¤J 8 Mæu¤J 288 FL«g§fS¡F Ïytr

Å£L kid g£lh¡fŸ

• fhkuhr® Ãwªj ehëš “fšé ts®¢Á ehŸ” vd gŸëfëš fšé

éHh

• r¤JzÎl‹ thu« 5 ehŸ K£ilfŸ, thiH¥gH§fŸ

• M©L njhW« 24 Ïy£r¤J 82 Mæu« gŸë khzt®fS¡F«, 2

Ïy£r¤J 99 Mæu« fšÿç khzt®fS¡F« Ïytr g° gh°.

• bjhê‰fšé go¥òfS¡fhd EiHΤ nj®Î u¤J.

• g¤jh« tF¥ò tiu gŸëfëš jäœ bkhê f£lha¥ ghl« vd¢

r£l« - jäêš go¤jt®fS¡F ntiythŒ¥Ãš K‹Dçik.

• ü‰wh©L¡ fdit edth¡»¢ br«bkhê¤ jäHhŒÎ ika«

br‹idæš mik¥ò

• 4724 ÂU¡nfhæšfëš 523 nfho %ghŒ bryéš ÂU¥gâfŸ

brŒJ FlKG¡F éHh¡fŸ el¤j¥g£LŸsd. el¥ò M©oš

nkY« 1100 ÂU¡nfhæšfëš 100 nfho %ghŒ bryéš FlKG¡F.

55

• m®¢rf®fŸ k‰W« órhçfS¡F %ghŒ 277 Ïy£r« kÂ¥Õ£oš 10

Mæu« ä t©ofŸ tH§f¥g£LŸsd.

• _tÿ® Ïuhkhä®j« m«ikah® ÂUkz¤ £l ãÂÍjé 10 Mæu«

v‹gJ 25 Mæu« %ghŒ vd ca®Î

• ViH f®¥Ã⥠bg©fS¡F¤ jyh 6 Mæu« %ghŒ Åj« 20

Ïy£r¤J 11 Mæu¤J 517 ViH kf뮡F ãÂÍjé

• muR Cêa®fS¡F eh‹fh©Lfëš 2 Ïy£r« %ghŒ tiu

kU¤Jt cjé tH§F« òÂa “kU¤Jt¡ fh¥Õ£L¤ £l«”

• “tU« K‹ fh¥ngh«” £l¤Â‹Ñœ ÏJtiu 18 Mæu¤J 742

Kfh«fŸ el¤j¥g£L xU nfhona 77 Ïy£r¤J 5 Mæu¤J 8 ng®

ga‹ bg‰WŸsd®.

• Ïja nehŒ, ÚçêÎ nehŒ, ò‰W nehŒfS¡fhd éê¥òz®it

V‰gL¤j clš gçnrhjid brŒa “eykhd jäHf«” £l«.

• “cæ® fh¡F« ca® Á»¢ir¡fhd fiyP® fh¥Õ£L¤ £l«”

thæyhf ÏJtiu 2 Ïy£r¤J 70 Mæu¤J 265 ViH k¡fS¡F 702

nfho %ghŒ bryéš cæ® fh¡F« mWit Á»¢irfŸ.

• k¤Âa muÁ‹ cjénahL “mtrufhy kU¤Jt C®Â 108 Ïytr

nrit¤ £l«” têahf ÏJtiu 8 Ïy£r¤J 8 Mæu¤J 907 ng®

ga‹ bg‰WŸd®. nkY«, 42 Mæu¤J 232 eg®fë‹ cæ®

fh¡f¥g£LŸsJ.

• Vw¤jhH 2 Ïy£r¤J 22 Mæu¤J 569 ngU¡F ntiy thŒ¥ò

tH§F« 46 Mæu¤J 91 nfho %ghŒ KjÄ£oyhd 25 òçªJz®Î

x¥gªj§fŸ brŒa¥g£L 37 òÂa bjhê‰rhiyfŸ mik¡f

elto¡iffŸ.

56

• 3 Ïy£r¤J 5 Mæu¤J 801 go¤j ntiy thŒ¥g‰w ÏisP®fS¡F

240 nfho %ghŒ cjé¤ bjhif tH§f¥g£LŸsJ.

• 4 Ïy£r¤J 65 Mæu¤J 658 ÏisP®fS¡F muR mYtyf§fëš

òÂa ntiy thŒ¥òfŸ.

• nfhit, ÂU¢Á, kJiu, bešiy M»a efu§fëš illš

ó§fh¡fŸ.

• fLikahf gh¡f¥g£l kh‰W¤ ÂwdhëfS¡F¥ guhkç¥ò cjé¤

bjhif khj« 200 %ghŒ v‹gJ 500 %ghŒ vd ca®¤j¥g£ljhš

fL« kh‰W¤ ÂwdhëfŸ g¤jhæu« ng® gadilªJ tU»‹wd®.

• fHf muR bjhl§»a kfë® Â£l¤Â‹ têahf ÏJtiu

cUth¡f¥g£LŸs kfë® Racjé¡ FG¡fë‹ v©â¡if 4

Ïy£r¤J 41 Mæu¤J 311. Ï¡FG¡fS¡F tH§f¥g£LŸs bkh¤j

fl‹ %ghŒ 6342 nfho

• 2,033 nfho %ghŒ bryéš 10 Mæu¤J 96 »uhk Cuh£Áfëš

mid¤J¡ »uhk m©zh kWky®¢Á¤ £l¤Â‹ Ñœ mo¥gil¡

f£lik¥ò nk«gh£L¥ gâfŸ

• mnj nghy, mid¤J¥ ng%uh£Á m©zh kWky®¢Á¤ £l¤Â‹

Ñœ 210 nfho %ghŒ bryéš 420 ng%uh£Áfëš f£lik¥ò¥

gâfŸ

• 12 Mæu¤J 94 nfho %ghŒ bryéš 57 Mæu¤J 787 »nyh Û£l®

Ús¢ rhiyfëš nk«gh£L¥ gâfS«, ghukç¥ò¥ gâfS«

ãiwnt‰w¥g£LŸsd.

• 4 Mæu¤J 945 »nyh Û£l® ÚsKŸs rhiyfŸ ÏUtê¤ jl§fshf

mfy¥gL¤j¥g£LŸsd.

57

• jytç, jynkš tç, j©Ù® Ô®it mid¤J« u¤J. ãy

cçikæ‹ milahskhf ãytç k£L« V¡f® x‹W¡F ò‹brŒ

ãy§fS¡F 2 %ghŒ, e‹brŒ ãy§fS¡F 5 %ghŒ.

• f£lz« ca®¤j¥glhkš 12 Mæu¤J 137 òÂa ngUªJfSl‹

nkY« 300 òÂa ngUªJfŸ.

• ÏRyhäa® rKjha« nk‹ik bgw 3.5 éG¡fhL jå cŸ xJ¡ÑL.

• mUªjÂæd® r_f¤Â‹ mty« Ôu 3 éG¡fhL jå cŸ xJ¡ÑL.

• rk¤Jt rKjha« fhQ« neh¡»š mid¤J¢ rhÂædU«

m®¢rfuhF« r£l«

• rh ngjk‰w rk¤Jt rKjha¤ij cUth¡f V‰fdnt

mik¡f¥g£LŸs 145 bgçah® ãidÎ rk¤Jt òu§fSl‹ nkY«

95 rk¤Jtòu§fŸ

• br‹id nfh£^®òu¤Âš cyf¤ju¤Âš 171 nfho %ghŒ

kÂ¥Õ£oyhd m©zh ü‰wh©L ãidÎ üyf«.

• 1200 nfho %ghŒ bryéš Xkªöuh® muÁd® njh£l¤Âš òÂa

r£lk‹w-jiyik¢ brayf tshf«.

• 100 nfho %ghŒ bryéš milahW bjhšfh¥Ãa® ó§fh.

• br‹idæ‹ ika¥ gFÂæš br«bkhê¥ ó§fh.

• tl br‹id ÛŠNçš flš Úiu¡ FoÚuh¡F« £l«.

• bj‹ br‹idæy be«nkèæš flš Úiu¡ FoÚuh¡F« £l«.

• #¥gh‹ g‹dh£L¡ T£LwÎ t§» ãÂÍjéÍl‹ 14 Mæu¤J 600

nfho %ghŒ kÂ¥Õ£oš bk£nuh Ïuæš Â£l«

• #¥gh‹ g‹dh£L¡ T£LwÎ t§» ã cjéÍl‹ 1929 nfho %ghŒ

kÂ¥Õ£oš x¡nfd¡fš T£L¡ FoÚ®¤ £l«.

• 630 nfho %ghŒ bryéš Ïuhkehjòu«-guk¡Fo T£L¡ FoÚ®

£l« ãiwnt‰w«.

58

• bl°kh, v°kh r£l§fis Ú¡» muR Cêa®fŸ, MÁça®fS¡F¥

g¿¡f¥g£l rYiffŸ Û©L« tH§f¥g£L, 1.1.2006 Kjš

jäHf¤Âš M©L¡F 5 Mæu¤J 155 nfhona 79 Ïy£r« %ghŒ

TLjš bryéš 6tJ CÂa¡ FG gçªJiufŸ

eilKiw¥gL¤j¥g£LŸsd.

• 21 Ïy£r« Foir ÅLfis 6 M©Lfëš fh‹Ñç£ ÅLfshf

kh‰W« “fiyP® ÅL tH§F« £l«”

• g¤Âç¡ifahs®fŸ XŒñÂa« %ghŒ 4000èUªJ 5000Mf

ca®¤ÂÍ«, mt®fŸ FL«g XŒñÂa« %ghŒ 2000èUªJ 2500

MfΫ ca®¤j¥g£LŸsJ.

• nfhitæš Kj‹Kjyhf cyf¤ j䜢 br«bkhê khehL 2010

#]‹ §fëš eilbg‰wJ.

• 119 òÂa ÚÂk‹w§fŸ Âw¡f¥g£LŸsd. ÚÂk‹w§fë‹

f£lik¥ò tr¡fhf %.302 nfho xJ¡ÑL

• 13MtJ ã¡FGé‹ gçªJiuæ‹go khiy neu, éLKiw ehŸ

ÚÂk‹w§fŸ mik¡f¥g£L ãYitæYŸs tH¡Ffis¡

fârkhf¡ Fiw¡f elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥g£LŸsd.

• m©zh gšfiy¡fHf«, ÂU¢Á, nfhit, kJiu, ÂUbešntè

M»a kht£l§fëš mik¡f¥g£LŸsJ.

• ÁWgh‹ikæd® el¤J« muR cjé bgW« gŸëfëš 11,307

MÁça® gâæl§fisÍ« 648 MÁçaušyhj gâæl§fisÍ«

ãu¥òtj‰F %.331 nfho ã xJ¡ÑL.

• gŸë¡ fšéæš f‰wš Kiwæš khzt®fis rk mséš kÂ¥ÕL

brŒÍ« xnu Óuhd ghl¤Â£l¤ijÍ«, nj®Î KiwiaÍ« bfh©L

tªJ gŸë¡fšéæš rk¢Ó® fšé Kiw.

59

• jåah® gŸëfëš mÂf¡ f£lz§fis bg‰nwh®fŸ ÛJ

Rk¤Jtij¤ jL¡F« t©z« xU eg® ÚÂg¡ FGéid

mik¤J f£lz Óuh¡f« brŒa¥g£L tU»wJ.

• muR, muR rh®ªj ãWtd§fëš flªj Iªjh©Lfëš 6 Ïy£r«

ng® ãuªju ntiy bg‰WŸsd®.

60

KoÎiu

Âuhél K‹nd‰w¡ fHf muR ÏJtiuæny ãiwnt‰¿ÍŸs

th¡FWÂfisbašyh« v©â¥ gh®¤J - Ϫj¤ nj®jš m¿¡ifæš

T¿ÍŸs th¡FWÂfisÍ« g£oaè£L¥ gh®¡F« v‹dU« jäœ

k¡fsh« th¡fhs¥ bgUk¡fŸ ãiwªj e«Ã¡ifnahL Â.K. fHf«

brh‹dij¢ brŒÍ« - brŒtij¤ jh‹ brhšY« v‹w cWÂnahL

mid¤J¥ ÃçÎ k¡fS« MjuΡ fu« Ú£o Â.K. fHf¡ T£lâæš

cŸs f£Áfë‹ nt£ghs®fis bt‰¿ bgw¢ brŒÅ®fnsahdhš -

c§fshš mikÍ« muR jäHf¤Â‹ ts« nkY« nkY« Áw¡fΫ -

ekJ ϪÂa¤ ÂUeh£o‹ tèΫ bghèΫ ãiwªj #dehaf« Ϫj

itaf« v§F« òfœ bfho eh£lΫ - k¤Âa muRl‹ khãy muR

cwΡF if bfhL¤J cçik¡F¡ Fuš bfhL¡F« c‹dj

neh¡f¤ij¢ brašgL¤Â xUik¥ghL fh¥ngh«, Ïiwah©ikia

cW brŒnth« - Ï¥gil njh‰»‹ v¥gil b#æ¡Fbk‹W njhŸ

ca®¤Â - bjh©lh‰¿ btšnth« Ϫj #dehaf« fh¤ÂL« mw¥

nghuh£l¤Âš vd¢ NSiu¤J c§fS¡fhf ciH¥gj‰F v§fS¡F

c¤juéL§fŸ vd všyh¥ ÃçÎ k¡fisÍ« nt©o¡ nf£L¡ bfh©L

Ϫj¤ nj®jš m¿¡ifia c§fŸ Ïizao bjhGJ btëæL»nw‹.

m©zh têæš mauhJ ciH¥ngh«!

Mjç¥Õ® cjaNça‹!

61