Diyalog Avrasya №26

130
Türkiye fiyat› 7.50 YTL. 26 Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журнал / 3 ayl›k uluslararas› düflünce ve kültür dergisi Человечество нуждается в помощи ‹nsanl›k yard›ma muhtaç

description

Diyalog Avrasya №26

Transcript of Diyalog Avrasya №26

Page 1: Diyalog Avrasya №26

Türkiye fiyat›7.50 YTL.

26

26

Ос

ен

ь /

Güz

200

7

Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журнал / 3 ayl›k uluslararas› düflünce ve kültür dergisi

Человечествонуждается в

помощи

‹nsanl›kyard›ma muhtaç

Page 2: Diyalog Avrasya №26
Page 3: Diyalog Avrasya №26
Page 4: Diyalog Avrasya №26

редактор editör

ÇÌÂÒÍÓθÍËı ÔÓÒΉÌËı ÌÓÏÂ�‡ı ̇¯Â„ÓÊÛ�̇· Ï˚ Ô�‰ÎÓÊËÎË ‚ÌËχÌ˲˜ËÚ‡ÚÂÎÂÈ ‡Ì‡ÎËÁ �‡Á΢Ì˚ı ÒӈˇθÌ˚ı

fl‚ÎÂÌËÈ. åÌÂÌËfl ÒÔˆˇÎËÒÚÓ‚ ÔÓ ÓÔ�‰ÂÎÂÌÌ˚Ï‚ÓÔ�ÓÒ‡Ï ‚Ò„‰‡ ËÏÂ˛Ú ·Óθ¯Ó Á̇˜ÂÌË ‰ÎflÔÓÌËχÌËfl Ô�ÓËÒıÓ‰fl˘Ëı ‚ Ö‚�‡ÁËÈÒÍÓÏ�„ËÓÌ Ô�ÓˆÂÒÒÓ‚.

Ç ˝ÚÓÏ ÌÓÏÂ� Ï˚ Ô�Ó‰ÓÎʇÂÏ «˜ËÚ‡Ú¸»Ö‚�‡Á˲. è�ÂÁˉÂÌÚ êÂÒÔÛ·ÎËÍË í‡Ú‡�ÒÚ‡ÌåËÌÚËÏÂ� ò‡ÈÏË‚ Ó·˙fl‚ËÎ 2007 „. ÉÓ‰ÓϷ·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚË. Ç Ò‚flÁË Ò ˝ÚËÏ ‚ Ú˜ÂÌË„Ӊ‡ Ô�Ó‚Ó‰flÚÒfl �‡Á΢Ì˚ ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËfl.éÒÓÁ̇ÌË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë ÏÂʉÛβ‰¸ÏË Ë„�‡ÂÚ ·Óθ¯Û˛ �Óθ ‚ ÔÓ‚˚¯ÂÌËËÒÓÔ�ÓÚË‚ÎflÂÏÓÒÚË Ó·˘ÂÒÚ‚‡ ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÏ,ÒӈˇθÌ˚Ï Ë ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ Í�ËÁËÒ‡Ï. èÓ˝ÚÓÏÛ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â „·‚ÌÓÈ ÚÂÏ˚ ̇¯Â„Ó ÌÓÏÂ�‡ Ï˚�¯ËÎË ËÁ·�‡Ú¸ ‚ÓÔ�ÓÒ˚ ·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚË Ë‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë. ÑÓҸ ÔÓÁ‚ÓÎËÚ ‚‡Ï ÛÁ̇ڸ Ó ÚÓÏ,Í‡Í Ó·ÒÚÓËÚ ‰ÂÎÓ Ò ·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚ¸˛ ‚êÓÒÒËË, íÛ�ˆËË, ä‡Á‡ıÒÚ‡ÌÂ Ë ‰�Û„Ëı ‚�‡ÁËÈÒÍËıÒÚ�‡Ì‡ı. ä�ÓÏ ÚÓ„Ó, Ï˚ ÔÓÔ˚Ú‡ÎËÒ¸ ̇ÈÚË ÓÚ‚ÂÚ̇ ‚ÓÔ�ÓÒ, ÔÓ˜ÂÏÛ Î˛‰Ë ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÓÏÓ„‡Ú¸ ‰�Û„‰�Û„Û. àÁ ËÒÚÓ�ËË ËÁ‚ÂÒÚÌÓ, ˜ÚÓ Î˛‰flÏ ‚Ò„‰‡ÒÎÓÊÌÓ Ô�ËÒÔÓÒ‡·ÎË‚‡Ú¸Òfl Í ÌÓ‚˚Ï ÛÒÎÓ‚ËflÏÊËÁÌË, ‡ ÒÂȘ‡Ò ‚�‡ÁËÈÒÍË ÒÚ�‡Ì˚ ÔÂ�ÂÊË‚‡˛ÚËÏÂÌÌÓ Ú‡ÍÓÈ ÔÂ�ËÓ‰, ÍÓ„‰‡ ÔÂ�ÂÒÚ�‡Ë‚‡ÂÚÒfl ËıÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌ̇fl Ë ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒ͇fl ÒÚ�ÛÍÚÛ�‡.èÓ˝ÚÓÏÛ Ï˚ ¢ �‡Á ıÓÚËÏ Ó·�‡ÚËÚ¸Òfl ÍÓ ‚ÒÂÏ‚‡Ï: «Ñ‡‚‡ÈÚ ÔÓÏÓ„‡Ú¸ ‰�Û„ ‰�Û„Û!». èÓÏÓ„‡fl·ÎËÊÌÂÏÛ, Ï˚ ÔÓÏÓ„‡ÂÏ ‚˚ÊËÚ¸ Ò·Â. ç ·Û‰ÂÏÁ‡·˚‚‡Ú¸ Ó· ˝ÚÓÏ!

Ö‚�‡ÁËfl ӷ·‰‡ÂÚ ·Ó„‡Ú˚Ï ÍÛθÚÛ�Ì˚Ï̇ÒΉËÂÏ, ˜ÚÓ Ó·˙flÒÌflÂÚÒfl  ·Ó„‡ÚÓÈ ËÒÚÓ�ËÂÈ.èÓ˝ÚÓÏÛ ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ë ÔÓ Ö‚�‡ÁËË ‰‡�ËÚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛχÒÒÛ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚ËÈ. å˚ Ô�‰·„‡ÂÏ ‚‡ÏÔÓÁ̇ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò ÍÛθÚÛ�ÌÓ-ÚÛ�ËÒÚ˘ÂÒÍËÏÔÓÚÂ̈ˇÎÓÏ É�ÛÁËË Ë ç‡ı˜˚‚‡Ì‡. ãËÚÂ�‡ÚÛ�‡ìÁ·ÂÍËÒڇ̇ Ë í‡Ú‡�Òڇ̇ ‰Ó·‡‚Ë· ‚ Ô‡ÎËÚ�ÛÍ�‡ÒÓÍ �„ËÓ̇ ËÌÚÂ�ÂÒÌ˚ ÓÚÚÂÌÍË. Ç ÒÔËÒÓÍÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl ûçÖëäé ‰ÓÒÚÓÈÌ˚ ·˚Ú¸‚Íβ˜ÂÌÌ˚ÏË ÏÌÓ„Ë ‚�‡ÁËÈÒÍË ԇÏflÚÌËÍË.燯‡ Á‡‰‡˜‡ – Ì Ô�ÓÒÚÓ �‡ÒÒ͇Á‡Ú¸ Ó ÌËı, ÌÓ Ë‰‡Ú¸ ÔÓÌflÚ¸ ˜ËÚ‡ÚÂÎflÏ, ˜ÚÓ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚ÛÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ô�ËÎÓÊËÚ¸ ÛÒËÎËfl ‰Îfl ÒÓı�‡ÌÂÌËflÒ‚ÓÂ„Ó Á‡Ï˜‡ÚÂθÌÓ„Ó Ï‡ÚÂ�ˇθÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl. Ä¢ Ï˚ ÒÓ‚ÂÚÛÂÏ ‚‡Ï ÔÓÒÂÚËÚ¸ ìÍ�‡ËÌÛ. é ÚÓÏ,˜ÚÓ ÛÍ�‡Ë̈˚ Ì ÏÓ„ÛÚ Ë ‰Ìfl Ô�ÓÊËÚ¸ ·ÂÁÏÛÁ˚ÍË, Á̇˛Ú ‚ÒÂ. û̇fl ·‡Ì‰Û�ËÒÚ͇ ч�Ë̇�‡ÒÒ͇Á˚‚‡ÂÚ Ó ÚÓÏ, ͇ÍÓ ÏÂÒÚÓ ÏÛÁ˚͇ Á‡ÌËχÂÚ‚  ÊËÁÌË. ÖÒÎË Ñ‡�Ë̇ – ÚËÔ˘Ì˚ÈÔ�‰ÒÚ‡‚ËÚÂθ ÏÓÎÓ‰Ó„Ó ÔÓÍÓÎÂÌËfl ÛÍ�‡Ë̈‚, ÚÓ,ÌÂÒÓÏÌÂÌÌÓ, ˝ÚÛ ÒÚ�‡ÌÛ Ê‰ÂÚ Ò‚ÂÚÎÓ ·Û‰Û˘ÂÂ.óËÚ‡fl Ó· ˝ÚÓÈ ‰Â‚Û¯ÍÂ, ‚˚ ÒÎÓ‚ÌÓ ÛÒÎ˚¯ËÚ Á‚ÛÍËÒÚ‡�ËÌÌÓ„Ó ÛÍ�‡ËÌÒÍÓ„Ó Ì‡�Ó‰ÌÓ„Ó ÏÛÁ˚͇θÌÓ„ÓËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ‡ ·‡Ì‰Û�˚. ÉÓ‚Ó�fl Ó ÏÛÁ˚ÍÂ, ÌÂÁ‡·Û‰ÂÏ Ó· ËÁ‚ÂÒÚÌÓÏ ‡Ì„ÎËÈÒÍÓÏ ÏÛÁ˚͇ÌÚÂÑÊÓÌ 퇂ÂÌÂ�Â. Ö„Ó Ì‡ÏÂ�ÂÌË Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ÒÓ˜ËÌÂÌËÂ, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓ 99 ËÏÂÌ‡Ï (ËÔÓÒÚ‡ÒflÏ)Äηı‡, ·˚ÎÓ Ì ÔÓÌflÚÓ ÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌË͇ÏË. çÓÔ�ËÂÁ‰ ÍÓÏÔÓÁËÚÓ�‡ ‚ ëڇϷÛÎ ‚˚Á‚‡ÎÔ�ÓÚË‚ÓÔÓÎÓÊÌÛ˛ �Â‡ÍˆË˛: Á‰ÂÒ¸ Â„Ó ÏÛÁ˚͇·˚· ‚ÓÒÔ�ËÌflÚ‡ Ò ‚ÓÒÚÓ�„ÓÏ Ë ÌÂÔÓ‰‰ÂθÌ˚ÏËÌÚÂ�ÂÒÓÏ.

ãÂÚÓ – Ô�ÂÍ�‡Ò̇fl ÔÓ�‡ ‰Îfl ÓÚ‰˚ı‡,�‡Ò¯Ë�ÂÌËfl ÔÓÁ̇ÌËÈ Ó ÍÛθÚÛ�Â Ë ËÒÍÛÒÒÚ‚Â.è�Ë‚ÂÚÒÚ‚Ûfl ‚‡Ò ̇ ÔÂ�‚˚ı ÒÚ�‡Ìˈ‡ı ˝ÚÓ„ÓÌÓÏÂ�‡, Ï˚ „Ó‚Ó�ËÏ ‚‡Ï: «ÑÓ ‚ÒÚ�Â˜Ë ÓÒÂ̸˛!»... �

Birkaç say›d›r Avrasya’y› sosyolojik ana-lizler ve de¤erlendirmelerle siz de¤erliokurlar›m›z›n dikkatine sunduk. Ko-

nusunda uzman kiflilerin yapt›klar› de¤er-lendirmeler Avrasya’y› daha iyi anlamak ad›-na ciddi çal›flmalard›.

Avrasya’y› okumaya bu say›da da devamedece¤iz. Sizin de bildi¤iniz gibi Tataristanözerk cumhuriyeti Cumhurbaflkan› Minti-mer fiaymiyev 2007 y›l›n› “Hayriyecilik” yaniyard›mlaflma y›l› ilan etti. Konuyla ilgili bir-çok etkinlik düzenlendi. Bir toplumun birey-leri aras›nda birbirine yard›m etme bilinci-nin geliflmifl olmas›, o toplumu yaflanabile-cek ekonomik, sosyal ve siyasi birçok çalkan-t›lara karfl› korumakta önemli bir rol oynu-yor. Bu nedenle dergimizde bu konuyu birdosya halinde ele ald›k. Rusya, Türkiye, Kaza-kistan ve di¤er ülkelerin yar›mlaflma tecrü-belerini okuyabilece¤iniz dosya, “neden yar-d›mlaflma gerekli?” sorusuna da bir cevapverir nitelikte. Ülkeler yeniden yap›lan›rkenve ticari iliflkiler yeniden kurulurken, insan-lar›n bu sürece adapte olmakta zorland›kla-r›n› geçmiflte çok gördük. Bu nedenle bir kezdaha “birbirinize yard›m edelim, paylaflal›m.Toplumda bir di¤erinin de yaflad›¤› takdirde,siz de yaflama imkan› bulursunuz.” ilkesinevurgu yapm›fl olal›m.

Co¤rafyam›z tarihi ve kültürel yönden çokzengin. Bu nedenle gezmek oldukça zevk ve-rici olur. Say›m›zda Gürcistan ve Nahcivan’›nkültürel ve turistik potansiyeli etrafl›ca su-nuldu. Özbekistan ve Tataristan bu co¤rafizenginli¤e edebi katk›lar›yla ayr› bir renk ver-di. Dünya kültür miras›na dahil edilecek birçok eser var. Bu eserlerin gün ›fl›¤›na ç›kart›l-mas›, ona küresel anlamda bir ün kazand›r›r-ken, okur bilinçlendirilmifl de oluyor. Bu an-lamda Ukrayna da gezilmeye de¤er. “Müzik-siz yaflayamayan bir millet” olarak bilinenUkraynal›lar›n gerçekten böyle olduklar›n›genç bir müzisyeni okurken anlayacaks›n›z.Düflünceleri, kayg›lar› ve dipdiri gelecek bek-lentileri Ukrayna ad›na umut verici. Dinliyorgibi olaca¤›n›zdan hiç flüphem yok. Bütünbunlar diyalog ad›na önemli. Söz müziktenaç›lm›flken usta ‹ngiliz müzisyen Tavener’ide hat›rlayal›m. Allah’›n 99 ismini konu alanbestesini kilisede seslendirmek isteyincehemflerilerinin elefltirisine u¤ram›flt›. Tave-ner ‹stanbul’dayd› ama bu kez gördü¤ü tep-kiyi de¤il, ilgiyi okuyacaks›n›z.

Yaz aylar› kültür ve sanat aylar›. ‹lgiyleokuyaca¤›n›z bir say›yla sizi selamlarken ge-lecek say›da buluflmak üzere… �

2007 – годблаготвори-

тельности

2007

yard›mlaflma

y›l›

Помогаяближнему, мы

помогаемвыжить себе.

Toplumda bir

di¤erinin de

yaflad›¤› takdirde,

siz de yaflama

imkan›

bulursunuz.

Page 5: Diyalog Avrasya №26

Редакторы отделов Alan Editörleri

Политика Siyaset Bilimi: Бушра Эрсанлы Büflra Ersanl›, Cоциология Sosyoloji: Умит Мерич Ümit Meriç

Kультура Kültür: Джемаль Ушак Cemal Uflak, Экономика Ekonomi: Кадир Дикбаш Kadir Dikbafl

Консультативный совет Dan›flma Kurulu

АНАР ANAR (Азербайджан Azerbaycan), Абиш Кекильбаев Abifl Kekilbayev, Мухтар Шаханов Muhtar

fiahanov (Казахстан Kazakistan), Чингиз Айтматов Cengiz Aytmatov (Кыргызстан K›rg›zistan),Ростислав Рыбаков Rostislav R›bakov (Российская Федерация Rusya Federasyonu), Халиль Иналджик

Halil ‹nalc›k, Кемаль Карпат Kemal Karpat, Шериф Мардин fierif Mardin, Ильбер Ортайлы ‹lber

Ortayl›, Халит Рефиг Halit Refi¤, Мете Тунчай Mete Tunçay (Турция Türkiye)

Ответственность за статьи, опубликованные в журнале, несут авторы. Yaz›lar›n sorumlulu¤u yazarlar›na aittir, dergiyi ba¤lamaz.

Координатор журнала в РФ Rusya Federasyonu KoordinatörüАли Сами Йылдырым Ali Sami Y›ld›r›m

Координатор журнала в Анкаре Ankara KoordinatörüФарук Эрбильгин Faruk Erbilgin

Управ. информационным отделом ‹stihbarat ve Haber Bölüm fiefiСалих Яйладжы Salih Yaylac›

Координатор журнала в Казахстане Kazakistan KoordinatörüАли Челикбаш Ali Çelikbafl

Отдел маркетинга Abone, Reklam ve Da¤›t›mЛейля Оздемир Leyla Özdemir ([email protected])

Дизайн Görsel Tasar›mМурат Аджар Murat Acar

Адрес Yönetim Yeri, ‹mtiyaz Sahibi ve Sorumlu Müdür Adresi: Cumhuriyet Cad. No: 209/4 Harbiye-‹stanbul/TürkiyeТел Tel: +90 (212) 232 17 51 Факс Faks: +90 (212) 231 82 34

Bask›: Zaman Gazetesi Bask› Tesisleri / Yenibosna - ‹stanbul Tel: +90 (212) 454 14 54

Представительства Temsilcilikler:

Турция Türkiye +90 (212) 232 17 51Азербайджан Azerbaycan ([email protected]) +994 (12) 498 17 24

Грузия Gürcistan ([email protected]) +995 (32) 93 43 76Казахстан Kazakistan ([email protected]) +7 (327) 291 31 60

Кыргызстан K›rg›zistan ([email protected]) +996 (312) 59 65 30Молдова Moldova ([email protected]) +373 (79) 76 70 83

Монголия Mo¤olistan ([email protected]) +34 29 66 32 54 63

Нахчеван Nahç›van ([email protected]) +994 502 12 02 17Российская Федерация Rusya Federasyonu ([email protected]) +7 (495) 514 13 83

Татарстан Tataristan ([email protected]) +7 (843) 238 18 47Башкортостан Baflk›rdistan ([email protected]) +7 (3472) 66 58 38

Таджикистан Tacikistan ([email protected]) +992 (372) 24 91 83Туркменистан Türkmenistan ([email protected]) +99 (312) 41 14 05-06-07Украина Ukrayna ([email protected]) +38 (044) 235 66 53

Türkiye’de fiyat›: 7.50 YTL. KKTC’de fiyat›: 8.50 YTL. Y›ll›k abone bedeli: 28 YTL., ö¤renciler için: 25 YTL. Avrupa: 30 EURO, ABD: 35 USDAbone hesap numaralar›: Asya Kat›l›m Bankas› A.fi. fiiflli fiubesi, YTL: 5-186593-1 USD: 186593-2 EURO: 186593-7.

TC. Ziraat Bankas› Afi. Osmanbey fiubesi (850) YTL: 45359102-5001 USD: 45359102-5002 EURO: 45359102-5003 Posta çeki no: 1612101

Подписной индекс: 83156 Каталог Пресса России

Журнал «ДА» зарегистрирован в Министерстве по делам печати, телерадиовещания и средств массовых коммуникаций Российской Федерации

Свидетельство о регистрации: ПИ № 77-5826 от 07.12. 2000 В России и странах СНГ цена договорная

Журнал «ДА» зарегистрирован в Министестве культуры, информации и спорта Республики Казахстан. Свидетельство о регистрации: 5878-Ж

www.daplatform.org • [email protected]

Диалог начинается с «да». Diyalog ‘evet’le bafllar.

Журнал «ДА» – издание Платформы Диалог ЕвразияDA dergisi bir Diyalog Avrasya Platformu yay›n›d›r.

Ежеквартальный международный культурно-интеллектуальный журналÜç ayl›k uluslararas› düflünce ve kültür dergisi

Осень 2007, 26 номер Güz 2007, Say›: 26Yayg›n Süreli Yay›n / T. C. Kültür Bakanl›¤› Sertifika No: 1106-34-002992

Учредители ‹mtiyaz SahibiВ Турции: от имени АО «Фон Да Ажанс Хизм. Сан. ве Тидж.» Эркам Туфан Айтав.

В РФ: НО «Фонд содействия развитию Центра восточной литературы Российской государственной библиотеки»Fon Da Ajans Hizm. San ve Tic. Afi. ad›na

Erkam Tufan Aytav

Генеральный координатор и ответственный редакторGenel Koordinatör ve Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü

Дженгиз Шимшек Cengiz fiimflek

Зам. редактора Yaz› ‹flleri Müdür Yard›mc›s›Лилия Якимова Liliya Yakimova

Главный редактор Yaz› ‹flleri Müdürü-Yay›n EditörüНевваль Севинди Nevval Sevindi

Главный консультант Yazar-Bafldan›flmanМустафа Армаган Mustafa Arma¤an

Редакторы русских текстов Rusça RedaktörleriАлександр Полещук, Марина Меланьина

Aleksandr Polefluk, Marina Melanina

Редколлегия Yay›n KuruluАзербайджан Azerbaycan

Бахтияр Вахабзаде Bahtiyar Vahapzade

Низами Джафаров Nizami Caferov

Ариф Эмрахоглу Arif Emraho¤lu

Иса Хабиббейли ‹sa Habipbeyli

Энес Джансевер Enes Cansever

Сулейман Окумуш Süleyman Okumufl

Исмаил Хаджиев ‹smail Hac›yev

Грузия Gürcistan

Гиули Аласания Giuli Alasania

Тамаз Гамкрелидзе Tamaz Gamkrelidze

Рамаз Б. Кхотивари Ramaz B. Khotivari

Нона Гамбашидзе Nona Gambaflidze

Тато Ласхишвили Tato Lashiflvili

Экрем Шахан Ekrem fiahan

Казахстан Kazakistan

Шeрхан Муртаза fierhan Murtaza

Нурлан Оразалин Nurlan Orazalin

Олжас Сулейменов Olcas Süleymenov

Кыргызстан K›rg›zistan

К. Молдокасымов K. Moldokas›mov

Мустафа Башкурт Mustafa Baflkurt

Монголия Mo¤olistan

Цедендорж Дашдондов Ts. Dafldandov

Молдова Moldova

Мехмет Зор Кая Mehmet Zor Kaya

Борис Мариaн Boris Marian

Российская Федерация Rusya Federasyonu

Леонид Сюкияйнен Leonid Sükiyainen

Михаил Мейер Mihail Meyer

Дмитрий Васильев Dimitriy Vasiliyev

Татьяна Филиппова Tatyana Filippova

Татарстан TataristanИльфак Ибрагимов ‹lfak ‹bragimov

Разиль Валеев Razil Valeyev

Расим Хуснутдинов Rasim Husnutdinov

Башкортостан Baflk›rdistanРавиль Бикбаев Ravil Bikbayev

Марат Абдуллин Marat Abdullin

Таджикистан Tacikistan

Муминшо Каноатов Muminflo Kanoatov

Месут Ата Mesut Ata

Турция Türkiye

Мехмет Алтан Mehmet Altan

Токтамыш Атеш Toktam›fl Atefl

Бешир Айвазоглу Beflir Ayvazo¤lu

Талат Саит Халман Talat Sait Halman

М. Али Кылычбай M. Ali K›l›çbay

Ниязи Октем Niyazi Öktem

Авни Озгурель Avni Özgürel

Мехмет Сарай Mehmet Saray

Эдибе Созен Edibe Sözen

Туркмениcтан Türkmenistan

Джемиль Йылдыз Cemil Y›ld›z

Украина Ukrayna

Владимир Сергейчук Vladimir Sergeyçuk

Исмаил Керимов ‹smail Kerimov

Гокхан Демир Gökhan Demir

Богдан Андрусышин Bogdan Andrus›flin

Светлана Кирьянова Svetlana Kiryanova

Игорь Коваль ‹gor Koval

Page 6: Diyalog Avrasya №26

ГЛАВНАЯ ТЕМА/DOSYA

Россияне испытывают дефицит доверительного общенияЕлена Пахомова

Rusyal›lar güvenilir iletiflimden yoksunlarYelena Pahomova

Председатель благотворительного фонда «Русская береза» Оксана Гарнаева:

Спасая детей, мы спасаем Россию!

Yard›m Vakf› ‘Russkaya Beryoza’n›n Baflkan› Oksana Garnayeva:

Çocuklar› kurtar›rken Rusya’y› kurtar›yoruz!

Сделай добро, и сердце найдет покойНевзат Тархан

‹yilik yap, huzur bulNevzat Tarhan

Благотворительность – форма межцивилизационного диалогаЖетписбай Бекболатулы

Yard›mseverlik bir medeniyetler aras› diyalog biçimidir Jetpisbay Bekbolatul›

НПО – потребность современного обществаУлан Нарынбек

STK’lar toplumsal bir ihtiyaçUlan Nar›nbek

Эгоизм приводит человека к разочарованиюХюсеин Хатеми

Bencillik, insan› hüsrana sürüklüyorHüseyin Hatemi

Дети-сироты со всего мира собрались в СтамбулеАдем Демир

Dünya yetimleri ‹stanbul’daAdem Demir

Новые подходы к вопросам социальной взаимопомощи Мевлют Йылдырым

Sosyal yard›mlaflmada yeni yaklafl›mlarMevlüt Y›ld›r›m

Семья-побратим в Урфе и самоконтрольХалиль Ибрахим Гаффар

Urfa’da bir kardefl aile ve otokontrolHalil ‹brahim Gaffar

Ибрахим Алтан: Бедность везде одинакова?Беседовал: Дженгиз Шимшек

‹brahim Altan: Yoksul her yerde yoksul mudur? Konuflan: Cengiz fiimflek

20

24

28

34

37

40

44

50

54

58

15-я годовщина ОЧЭСвселяет надежду Кадир Дикбаш

KE‹’de 15. y›l umuduKadir Dikbafl

актуально güncel 8

содержание

Человечество нуждается в помощи‹nsanl›k yard›ma muhtaç

интеллектуальный взгляд entelektüel bak›fl 14

Конфликтуют неистины, а мечты

Нодир Одилов

Hakikatler de¤il,hayâller çat›fl›r

Nadir Odilov

стратегия strateji 64

Межкультурный диалог – компромисснаястратегия сотрудничестваЭтибар Маммедов

Kültürleraras› diyalogstratejik iflbirli¤idir‹tibar Mammedov

Значениепограничной

службы растетТоктогул Какчекеев

S›n›r güvenlikbirimleri önem

kazan›yorToktogul Kakçekeyev

международные отношения uluslararas› iliflkiler 68

Page 7: Diyalog Avrasya №26

Маленькие шагимузыки на пути к мируЖюлиде Карахан

Bar›fla giden yoldamüzi¤in küçük ad›mlar›Jülide Karahan

içindekiler

международные отношения uluslararas› iliflkiler 72

Уникальный шанс гагаузовБеседовал: Мехмет Зор Кая

Gagauzlar›n tarihi f›rsat›Konuflan: Mehmet Zor Kaya

Этнический туризм – наша надеждаАли Жаббаров

Etnik turizm umut veriyor Ali Cabbarov

лицом к лицу yüz yüze 84

Борис МарианнагражденОрденомРеспубликиМехмет Зор Кая

Boris Marian’aCumhuriyetMadalyas›Mehmet Zor Kaya

человек insan 118

путешествия gezi 90

Бандура – голосукраинской душиГекхан Демир

Ukrayna ruhunungizemli sesi: BanduraGökhan Demir

традиции gelenekler 101

Болгарский упрекБеседовал: Реджеп Эрен

Bulgaristan’dan Avrasya’ya sitemKonuflan: Recep Eren

музыкa müzik 96

тавенерtavener

Исторические города: частьмировой цивилизацииНиколоз Вачеишвили

Tarihi flehirler dünyakültürünün parçalar›d›rNikoloz Vaçeiflvili

археология arkeoloji 75

Шаг России к сближениюс исламским миромМустафа Армаган

Rusya’dan ‹slam dünyas›ylayak›nlaflma ad›m›Mustafa Arma¤an

актуально güncel 80

Глава Гагаузии

Михаил ФормузалGagauzya Baflkan›

Mihail Formuzal

Глава Гагаузии

Михаил ФормузалGagauzya Baflkan›

Mihail Formuzal

Интервью с Николаем

Бердяевым: Азиатскаяи европейская душа

Аман Гоша

Nikolay Berdayev’leröportaj: Asyal› ve

Avrupal› RuhAman Gofla

интервью с классиком klasiklerle söylefli 106

литература edebiyat 110Сказание о Йусуфе какисточник вдохновениядля татарской литературыНурмухаммет Хисамов

K›ssa-i Yusuf Tataredebiyat›na ilham olduNurmuhammed Hisamov

Туркестанская птица Гамаюн:узбекская литератураХюсеин Барган

Türkistan’›n Hüma Kuflu:Özbek Edebiyat›Hüseyin Bargan

литература edebiyat 114

Page 8: Diyalog Avrasya №26

Кадир Дикбаш

Журналист (Турция).

è�ÓÂÍÚ é�„‡ÌËÁ‡ˆËËóÂ�ÌÓÏÓ�ÒÍÓ„Ó ùÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„ÓëÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ (éóùë)

Ó·ÓÁ̇˜ËÎÒfl ‚ÏÂÒÚÂ Ò ‚ÂÚ�ÓÏ ÔÂ�ÂÏÂÌ 80-ı „Ó‰Ó‚ ̇ ÚÂ��ËÚÓ�ËË, Óı‚‡Ú˚‚‡‚¯ÂÈëÓ‚ÂÚÒÍËÈ ëÓ˛Á Ë Å‡Î͇ÌÒÍËÈÔÓÎÛÓÒÚ�Ó‚. èÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚÂθÌ˚ �‡·ÓÚ˚ ËÔÂ�„ӂÓ�˚ ÔÓ ‚̉�ÂÌ˲ Ô�ÓÂÍÚ‡ ‚ÊËÁ̸, ‚ÓÁ„·‚ÎflÂÏ˚ íÛ�„ÛÚÓÏ éÁ‡ÎÓÏ,ÍÓÚÓ�˚È ‚ ÚÓ ‚�ÂÏfl ·˚Î Ô�ÂÁˉÂÌÚÓÏíÛ�ˆËË, Ô�Ó‰ÓÎʇÎËÒ¸ ·ÓΠ‰‚Ûı ÎÂÚ.ç‡ÍÓ̈, ÔÓ Ô�˄·¯ÂÌ˲ íÛ�ˆËË 25˲Ìfl 1992 „Ó‰‡ ‚ ëڇϷÛΠ‚ÒÚ�ÂÚËÎËÒ¸�ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎË ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì‡, Äη‡ÌËË,Ä�ÏÂÌËË, ÅÓ΄‡�ËË, É�ˆËË, É�ÛÁËË,åÓΉӂ˚, êÓÒÒËË, êÛÏ˚ÌËË, íÛ�ˆËË ËìÍ�‡ËÌ˚. ãˉÂ�‡ÏË ˝ÚËı ÒÚ�‡Ì ·˚·ÔÓ‰ÔË҇̇ «ÑÂÍ·�‡ˆËfl Ó óÂ�ÌÓÏÓ�ÒÍÓÏ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓÏ ÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒڂ». Ç ‡Ô�ÂÎÂ2004 „. Í Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË Ô�ËÒÓ‰ËÌË·ҸëÂ�·Ëfl, Ë ˜ËÒÎÓ ˜ÎÂÌÓ‚ éóùë ‰ÓÒÚË„ÎÓ‰‚Â̇‰ˆ‡ÚË.

íÂ��ËÚÓ�Ëfl ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË éóùëÒÓÒ�‰ÓÚÓ˜Â̇ ‚ �„ËÓÌ ÔÂ�ÂÒ˜ÂÌËflÒÚ�‡Ú„˘ÂÒÍË ‚‡ÊÌ˚ı Ú�‡ÌÁËÚÌ˚ıÔÛÚÂÈ, ÒÓ‰ËÌfl˛˘Ëı Ö‚�ÓÔÛ, ÄÁ˲ ËÅÎËÊÌËÈ ÇÓÒÚÓÍ. é·˘‡fl ˜ËÒÎÂÌÌÓÒڸ̇ÒÂÎÂÌËfl ÒÚ�‡Ì – ˜ÎÂÌÓ‚ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËËÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ 350 ÏÎÌ ˜ÂÎ., Ó·˘‡fl ÔÎÓ˘‡‰¸ÒÚ�‡Ì – 20 ÏÎÌ Í‚.ÍÏ. éÒÌӂ̇fl ˆÂθ

ÒÓÁ‰‡ÌËfl éóùë – Ò ÔÓÏÓ˘¸˛˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ÛÍ�ÂÔÎflÚ¸ ‰Ë‡ÎÓ„ ÏÂÊ‰Û ÒÚ�‡Ì‡ÏË�„ËÓ̇, ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÛÍ�ÂÔÎÂÌ˲ÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË Ë ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË ‚ �„ËÓÌÂ.ëÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó Ô�ÓËÒıÓ‰ËÚ ÔÓ Ú‡ÍËÏ̇Ô�‡‚ÎÂÌËflÏ, Í‡Í ÍÓÌÚ‡ÍÚ˚ ÏÂʉÛËÒÔÓÎÌËÚÂθÌÓÈ Ë Á‡ÍÓÌÓ‰‡ÚÂθÌÓȂ·ÒÚ¸˛ ÒÚ�‡Ì-Û˜‡ÒÚÌˈ, ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÂÒ‚flÁË, ·Ó�¸·‡ Ò ÚÂ��Ó�ËÁÏÓÏ Ë Ú.‰.

èÂ�‚˚Ï Á̇˜ËÚÂθÌ˚Ï Ì‡˜Ë̇ÌËÂÏ,ÔÓÒΉӂ‡‚¯ËÏ Á‡ ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒÚ‡ÎÓ ÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌËÂÑÂÎÓ‚Ó„Ó ÒÓ‚ÂÚ‡ éóùë. èÓÒΠ˝ÚÓ„Ó ·˚·ÒÓÁ‰‡Ì‡ ÄÒ҇ϷÎÂfl Ô‡�·ÏÂÌÚ‡�Ë‚é�„‡ÌËÁ‡ˆËË óÂ�ÌÓÏÓ�ÒÍÓ„ÓùÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó ëÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ ËÒÂÍ�ÂÚ‡�ˇÚ. ë̇˜‡Î‡ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËflÔ�‰ÒÚ‡‚Îfl· ÒÓ·ÓÈ ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÂÓ·˙‰ËÌÂÌËÂ, ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ ÍÓÚÓ�Ó„ÓÓÔË�‡Î‡Ò¸ ̇ ÔÓ‰ÔËÒ‡ÌÌÛ˛ ‰ÂÍ·�‡ˆË˛, ËÌ ËÏ· ˛�ˉ˘ÂÒÍÓ„Ó ÒÚ‡ÚÛÒ‡. ÑÎflÛÒÚ�‡ÌÂÌËfl ˝ÚÓ„Ó Ì‰ÓÒÚ‡Ú͇ ‚ χ�Ú 1994 „. ‚ ëڇϷÛΠ·˚Î ÒÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌÔÓÒÚÓflÌÌ˚È ÒÂÍ�ÂÚ‡�Ë‡Ú éóùë. ë 1 χfl1999 „. ‚ÒÚÛÔËÎ ‚ ‰ÂÈÒÚ‚Ë ìÒÚ‡‚ éóùë.

а к т у а л ь н о g ü n c e l

8 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

15-я годовщинаОЧЭС вселяет надежду

KE�’de 15. y�l umudu

Kadir Dikbafl

Gazeteci (Türkiye).

Karadeniz Ekonomik ‹flbirli¤i (KE‹)projesi, 1980’li y›llar›n sonundaSovyet co¤rafyas›nda etkili olan ve

Balkanlar› da içine alan h›zl› de¤iflim rüz-garlar›n›n esti¤i bir ortamda ortaya ç›kt›.Dönemin Türkiye Cumhurbaflkan› TurgutÖzal’›n önderli¤inde geliflen projede öntemas ve müzakereler iki y›ldan fazla sür-dü. Ve nihayet, Türkiye’nin daveti üzerineArnavutluk, Azerbaycan, Bulgaristan, Er-menistan, Gürcistan, Moldova, Romanya,Rusya, Türkiye, Ukrayna ve Yunanistan’›ndevlet veya hükümet baflkanlar› 25 Hazi-ran 1992 tarihinde ‹stanbul’da bir arayageldi. Liderler, imzalad›klar› “Zirve Dekla-rasyonu” ile “Karadeniz Ekonomik ‹flbirli-¤i”nin kuruluflunu gerçeklefltirdi. Nisan2004’de S›rbistan’›n da kat›l›m›yla üye sa-y›s› 12’ye ç›kt›.

KE‹’nin hitap etti¤i co¤rafya, Avrupa,Asya ve Ortado¤u transit yollar›n›n geçti¤istratejik bir konumda yer al›yor. Üye ülke-lerin nüfusu 350 milyonu bulurken, yüzöl-çümleri 20 milyon kilometrekareye ulafl›-yor. Örgütün temel kurulufl amac›, ekono-mik iflbirli¤ini gelifltirerek bölge ülkeleriaras›ndaki diyalogu güçlendirmek, bölge-

Page 9: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ÑÎfl ·ÓΠۉӷÌÓ„Ó ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl·‡ÌÍÓ‚ÒÍËı Ë ÙË̇ÌÒÓ‚˚ı ÓÔÂ�‡ˆËÈ 1˲Ìfl 1999 „. ‚ ë‡ÎÓÌË͇ı ̇˜‡Î‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ óÂ�ÌÓÏÓ�ÒÍËÈ ·‡ÌÍ �‡Á‚ËÚËflË ÚÓ�„Ó‚ÎË.

çÂÒÏÓÚ�fl ̇ ÔflÚ̇‰ˆ‡ÚËÎÂÚÌËÈ‚ÓÁ�‡ÒÚ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë Â ‚Í·‰ ‚ �‡Á‚ËÚËÂÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ ÏÂÊ‰Û ÒÚ�‡Ì‡ÏË, „Ó‚Ó�ËÚ¸Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËfl Óڂ˜‡ÂÚÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚Ï Ô�Ë Â ÒÓÁ‰‡ÌËË ˆÂÎflÏ,ÔÓ͇ �‡ÌÓ. é‰Ì‡ ËÁ „·‚Ì˚ı Ô�˘ËÌÁ‡Íβ˜‡ÂÚÒfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÏÂʉÛÌÂÍÓÚÓ�˚ÏË ˜ÎÂ̇ÏË éóùë ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛ÚÒÂ�¸ÂÁÌ˚ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË �‡ÁÌӄ·ÒËfl.ä�ÓÏ ÚÓ„Ó, ÓÊˉ‡ÌËfl �‡ÁÌ˚ı ÒÚ�‡Ì ÓÚéóùë ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÓÚ΢‡˛ÚÒfl. ä ˝ÚÓÏÛÏÓÊÌÓ Ô�Ë·‡‚ËÚ¸ Ô�Ó·ÎÂÏ˚, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ ÒÒӈˇθÌ˚Ï Ë ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÏ�ÂÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌËÂÏ ÌÂÍÓÚÓ�˚ı ÒÚ�‡Ì. Ç˝ÚÓÏ „Ó‰Û Ó· Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÌÓ‚‡Á‡„Ó‚Ó�ËÎË, Ë 27 ˲Ìfl 2007 „. ‚ ëڇϷÛÎÂÒÓÒÚÓflÎÒfl ˛·ËÎÂÈÌ˚È Ò‡ÏÏËÚ éóùë,ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚È 15-ÎÂÚÌÂÈ „Ó‰Ó‚˘ËÌÂÒÓÁ‰‡ÌËfl Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË. ë‡ÏÏËÚ Ò Û˜‡ÒÚËÂÏÔÓÒÚÓflÌÌ˚ı ˜ÎÂÌÓ‚ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë̇·Î˛‰‡ÚÂÎÂÈ ÒÓÒÚÓflÎÒfl ‚Ó ‰‚Ó�ˆÂ«óË�‡„‡Ì» ÔÓ‰ Ô�‰Ò‰‡ÚÂθÒÚ‚ÓÏÔ�ÂÁˉÂÌÚ‡ íÛ�ˆÍÓÈ êÂÒÔÛ·ÎËÍË ÄıÏÂÚ‡çÂʉÂÚ‡ ëÂÁÂ�‡. Ç Ò‡ÏÏËÚ Ô�ËÌflÎËÛ˜‡ÒÚË „·‚˚ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ Ë Ô�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì‡, Äη‡ÌËË, Ä�ÏÂÌËË,ÅÓ΄‡�ËË, É�ˆËË, É�ÛÁËË, åÓΉӂ˚,

nin güvenlik ve istikrar›na katk› sa¤lamak.Örgütün iflbirli¤i alanlar›, hükümetler veparlamentolar aras› iflbirli¤i yan›nda eko-nomiden terörle mücadeleye kadar pekçok konuyu kaps›yor.

Kuruluflun hemen ard›ndan at›lan ilkönemli ad›m, 1992’de ‹stanbul’da KE-‹ ‹fl Konseyi’nin kurulmas› oldu. Peflindenüye ülkelerin milletvekillerinin kat›l›m›ylaKaradeniz Ekonomik ‹flbirli¤i Parlamen-terler Asamblesi (KE‹PA) ve sekretaryas›oluflturuldu. Bafllang›çta siyasi deklaras-yona dayal› bölgesel bir iflbirli¤i olup ulus-lararas› tüzel kiflili¤e sahip örgüt niteli¤itafl›mayan KE‹’nin, bu konudaki eksiklikle-rini gidermek için Mart 1994 tarihinde ‹s-tanbul’da KE‹ uluslararas› daimi sekretar-yas› kuruldu. 1 May›s 1999 tarihinde de“Temel Yasa” yürürlü¤e girdi. KE‹ çerçeve-sinde gerekli bankac›l›k ve finansman hiz-metlerini karfl›lamak üzere kurulan Kara-deniz Ticaret ve Kalk›nma Bankas› ise, 1Haziran 1999 tarihinde Yunanistan’›n Se-lanik kentinde faaliyete geçti.

Örgütün geçmifli 15 y›l öncesine dayan-mas›na, baz› alanlarda ülkeler aras› iflbir-liklerinin geliflmesine katk›da bulunmas›-

g ü n c e l а к т у а л ь н о

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 9

� В саммите приняли участие 1100участников из 25 стран.

� За работой саммита наблюдали 489журналистов, в том числе 253 – из СМИ,представляющих другие страны, помимоТурции.

� К обслуживанию саммита былипривлечены более 2800 человек, все онибыли проверены службой безопасности.

� Саммит начался заседанием министровиностранных дел стран-членов ОЧЭС,представителей стран-наблюдателей имеждународных организаций. Заседание,состоявшееся утром 25 июня, открылминистр иностранных дел Турции АбдуллаГюль.

� Саммит собрал руководителей многихстран, кроме того, во время саммита былопроведено много двусторонних встреч.

� Еще до начала саммита состояласьвстреча премьер-министра ТурцииРеджепа Тайипа Эрдогана и президентаРФ Владимира Путина. Встреча длилась 45минут. На встрече присутствовали министриностранных дел Турции Абдулла Гюль,государственный министр Турции АлиБабаджан и министр природных ресурсови энергетики Хильми Гюлер.

� По окончании саммита президентУкраины Виктор Ющенко посетил свизитом Патриарха КонстантинопольскогоВарфоломея. Встреча президента ипатриарха была закрыта для прессы идлилась около 40 минут.

� Zirveye 25 ülkeden toplam 1100 kiflilikdelegasyon kat›ld›.

� Zirveyi 253’ü yabanc› toplam 489 bas›nmensubu izledi.

� Catering, tedarik ve ulafl›m için görevyapan personel say›s› 2 bin 800’ü geçti.Görevlilerin tamam› güvenliksoruflturmas›ndan geçirildi.

� Toplant›lar, 25 Haziran sabah› D›fliflleriBakan› Abdullah Gül baflkanl›¤›nda, KE‹üyesi devletlerin d›fliflleri bakanlar›,gözlemci ülke ve uluslararas› kurulufllar›ntemsilcilerinin kat›ld›¤› d›fliflleri bakanlar›toplant›s›yla bafllad›.

� Zirve, liderlerin bir araya gelmesininyan›nda bafl döndüren ikili görüflmetrafi¤ine de sahne oldu.

� Zirve öncesinde, Türkiye Baflbakan› RecepTayyip Erdo¤an ile Rusya Devlet Baflkan›Vladimir Putin, 45 dakika süren birgörüflme yapt›. Görüflmede D›fliflleriBakan› Abdullah Gül ve Devlet Bakan› AliBabacan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan›Hilmi Güler de bulundu.

� Ukrayna Cumhurbaflkan› Viktor Yuflçenkozirve sonras›nda, Fener RumPatrikhanesini ziyaret etti. Yuflçenko ilePatrik Bartholomeos, yaklafl›k 40 dakikabas›na kapal› olarak bafl bafla görüfltü.

ФАКТЫ О САММИТЕ

Z‹RVEDEN NOTLAR

Основная цель создания ОЧЭС – с помощьюэкономического сотрудничества укреплять диалог между

странами региона, содействовать укреплениюстабильности и безопасности в регионе.

KE‹’nin temel kurulufl amac›, ekonomik iflbirli¤ini gelifltirerek

bölge ülkeleri aras›ndaki diyalogu güçlendirmek, bölgenin

güvenlik ve istikrar›na katk› sa¤lamak.

Page 10: Diyalog Avrasya №26

êÓÒÒËË, êÛÏ˚ÌËË, íÛ�ˆËË Ë ìÍ�‡ËÌ˚.Ä�ÏÂÌ˲ ̇ Ò‡ÏÏËÚ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÎÏËÌËÒÚ� ËÌÓÒÚ�‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ.

è�ÂÁˉÂÌÚ íÛ�ˆËË ÄıÏÂÚ çÂʉÂÚëÂÁÂ� ̇ÔÓÏÌËÎ, ˜ÚÓ ÒÚ‡�Ú Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË·˚Î Ú‡ÍÊ ‰‡Ì ‚ ëڇϷÛΠ15 ÎÂÚ Ì‡Á‡‰. ÇÒ‚ÓÂÏ ‚˚ÒÚÛÔÎÂÌËË ÓÌ Ò͇Á‡Î: «á‡ 15 ÎÂÚÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ·˚ÎÓÁ‡‚Â�¯ÂÌÓ ÒÚ�ÛÍÚÛ�ÌÓ ÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌËÂéóùë. é�„‡ÌËÁ‡ˆËfl Òڇ· ‚ÌÛ¯ËÚÂθÌÓÈË Í�ÛÔÌÓÈ Ô·ÚÙÓ�ÏÓÈ ‚ �„ËÓÌÂ, ̇ÍÓÚÓ�ÓÈ �‡Á‚Ë‚‡˛ÚÒfl �‡ÁÌ˚ ‚ˉ˚ÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡. é�„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ̇ �‡Á΢Ì˚ı Û�Ó‚Ìflı, Ò�Â‰Ë ÍÓÚÓ�˚ıÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó ÏÂÊÔ‡�·ÏÂÌÚÒÍËı ËÏÂÊÔ�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÒÚ�ÛÍÚÛ�,·‡ÌÍÓ‚Ò͇fl ÒËÒÚÂχ, ÙË̇ÌÒÓ‚˚ÂÒÚ�ÛÍÚÛ�˚ Ë ‡Í‡‰ÂÏ˘ÂÒ͇flÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡fl. é�„‡ÌËÁ‡ˆËfl �‡Á‚Ë‚‡ÂÚ Ë‚Ì‰�flÂÚ ÍÓÌÍ�ÂÚÌ˚ Ô�ÓÂÍÚ˚.è�‚�‡˘‡fl ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓÂÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó ‚ ÙÛ̉‡ÏÂÌÚÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË ‚ �„ËÓÌÂ, Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËfl‚ÌÓÒËÚ ‚Í·‰ ‚ ÛÍ�ÂÔÎÂÌË ÏË�‡ ‚�„ËÓÌÂ, ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÛÍ�ÂÔÎflfl‡‚ÚÓ�ËÚÂÚ Ë �‡Ò¯Ë�flfl ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸ ̇ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÈ ‡�ÂÌ».

è�ÂÁˉÂÌÚ êÓÒÒËË Ç·‰ËÏË� èÛÚËÌÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ êÓÒÒËfl „ÓÚÓ‚‡ Ó͇Á˚‚‡Ú¸‚Òfl˜ÂÒÍÛ˛ ÔÓ‰‰Â�ÊÍÛ �‡Á‚ËÚ˲ �„ËÓ̇ ËÚ�‡ÌÒÙÓ�χˆËË Â„Ó ‚ ÚÂ��ËÚÓ�˲,̇˷ÓΠ·Î‡„ÓÔ�ËflÚÌÛ˛ ‰Îfl ÊËÁÌË.èÛÚËÌ ÔÓ‰˜Â�ÍÌÛÎ, ˜ÚÓ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸ Á‡Ó·ÂÒÔ˜ÂÌË ÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË Ë·Î‡„ÓÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ �„ËÓÌ ‚ �‡‚ÌÓÈÒÚÂÔÂÌË ÎÓÊËÚÒfl ̇ ÔÎÂ˜Ë ‚ÒÂı „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚.«ÑÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË Ô�Ë‚ÎÂ͇ÂÚ‚ÌËχÌË ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÈÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. è�Ó‚Ó‰ËÚÒfl �‡·ÓÚ‡ ‚�‡ÁÌ˚ı ̇Ô�‡‚ÎÂÌËflı – ˝ÍÓÌÓÏËÍ ˽ÌÂ�„ÂÚËÍÂ, ÒÔÓ�ÚÂ Ë ˝ÍÓÎÓ„ËË.çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ �‡ÒÒχÚ�Ë‚‡Ú¸ �‡θÌ˚ÂÔ�ÓÂÍÚ˚, ̇ �‡ÎËÁ‡ˆË˛ ÍÓÚÓ�˚ıÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚‰ÂÎflÚ¸ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÂÙË̇ÌÒË�Ó‚‡ÌË», – Ò͇Á‡Î èÛÚËÌ. ÉÓ‚Ó�fl

а к т у а л ь н о g ü n c e l

10 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

О чем говорили лидеры?

Liderler ne dedi?Президент Турции Ахмет Неждет СезерПовышение авторитета ОрганизацииЧерноморского Экономического Сотрудничества,которая предлагает наиболее эффективные формымногостороннего регионального сотрудничества,будет способствовать усилению влиянияЧерноморского региона, появятся реальные плодыего геополитического и экономического авторитета.

Türkiye Cumhurbaflkan› A. Necdet SezerBölgemizde çok tarafl› iflbirli¤i için en uygun çerçeveyisa¤layan Karadeniz Ekonomik ‹flbirli¤i Örgütü’nündaha da etkin k›l›nmas›yla Karadeniz bölgesi, sesiniküresel ölçekte daha iyi duyurarak, artan jeopolitik veekonomik öneminin ürünlerini en iyi biçimdetoplayabilecektir.

Президент России Владимир ПутинМы будем продолжать работать над созданиемоткрытого энергетического рынка в регионе. Мынадеемся, что Межпарламентская ассамблея,Черноморский торгово-экономический банк,Черноморский банк исследований иИсследовательский институт уже в ближайшеевремя дадут положительные результаты.

Rusya Devlet Baflkan› Vladimir PutinBölgede aç›k bir enerji piyasas› oluflturmaya yönelikçal›flmalar›m›z devam edecektir. Parlamentolar aras›asamblemiz, Karadeniz Ekonomi ve Ticaret Bankam›z,Karadeniz Araflt›rmalar Bankas› ve Araflt›rmalarEnstitüsü gibi kurumlar›n çal›flmalar›ndan ciddisonuçlar bekliyoruz.

Президент Украины Виктор ЮщенкоМы стремимся наилучшим образом решитьнаболевшие региональные проблемы, посколькуэти проблемы являются угрозой для нашейбезопасности. Мы должны принять срочные мерыдля предотвращения загрязнения бассейнаЧерного моря. Регион является территориейсуществования уникальных культур. Поэтомунеобходимо проводить более комплексноесотрудничество, отвечающее этому культурномуразнообразию.

Ukrayna Cumhurbaflkan› Viktor YuflçenkoEtkin bir biçimde bölgemizdeki dondurulmuflkonular›n hallini istemekteyiz. Çünkü bu genel olarakgüvenli¤imizi tehdit eden bir durumdur. Karadenizbölgesindeki kirlili¤i önleme konusunda acil ve etkilitepki vermemiz gerekiyor. Bölgede benzersiz kültürlerbulunmaktad›r. Bu nedenle bölgede daha genifl vekapsaml› bir iflbirli¤i gelifltirilmelidir.

Президент Азербайджана Ильхам Алиев

Продолжается оккупация около 20% нашейтерритории, 1 млн азербайджанцев вынужденыжить вдали от своей родной земли. Военныеподразделения Армении должны в срочномпорядке покинуть оккупированные территории.

Azerbaycan Cumhurbaflkan› ‹lham AliyevTopraklar›m›z›n yüzde 20’si hala iflgal alt›nda ve 1milyondan fazla Azerbaycan vatandafl› ait olduklar›topraklardan uzaklaflt›r›lm›fl durumda. Ermenistanaskeri kuvvetlerinin derhal bölgeyi terk etmesigerekiyor.

Премьер-министр Албании Сали Бериша

Признание независимости Косово имеетжизненно важное значение для установлениямира и стабильности как в Косово, так и во всемрегионе. Наше государство и правительствоготовы начать новую страницу в отношениях сСербией.

Arnavutluk Baflbakan› Sali BeriflaKosova’n›n ba¤›ms›zl›¤›n›n kabul edilmesi, bar›fl›n veistikrar›n hem Kosova’da, hem bölgede tesisedilebilmesi için hayati önem tafl›maktad›r. Devletimve hükümetim sayfay› çevirmek ve S›rbistan ileiliflkilerde yeni sayfa açmak konusunda son derecekararl›d›r.

Президент Сербии Борис ТадичКосово – это моя страна и часть моего народа. Мыдолжны с трепетом относиться к нашимотношениям. Подобные встречи – шанс дляналаживания отношений. Мы не признаемсуверенитета Косово.

S›rbistan Cumhurbaflkan› Boris TadiçKosova benim ülkem ve halk›m›n bir parças›d›r.‹liflkilerimize özen göstermek zorunday›z. Çünkü butür toplant›lar daha iyi iliflkiler yaflatmak konusundabir f›rsatt›r. Biz, özerk bir Kosova’y› tan›mayaca¤›z.

Президент Грузии Михаил Саакашвили Мы перестали быть просто странами,расположенными вокруг Европы и поэтомуимеющими схожие интересы. Мы должныдействовать так, чтобы содействовать развитию иновым успехам друг друга. Мы тоже часть Европы,поэтому с Европой нам необходимо развиватьотношения.

Gürcistan Cumhurbaflkan› Mihail SaakaflviliOrtak ç›karlar do¤rultusunda art›k sadece Avrupaçevresinde bulunan ülkeler de¤iliz biz. Birbirimizinbaflar›s›n›n art›r›lmas›, istikrar›n gelifltirilmesi içinçal›flmalar yap›lmas› gerekiyor. Biz de Avrupa’y›z veAvrupa ile iliflkilerimizi daha da gelifltirmeliyiz.

Премьер-министр Греции Костас Караманлис

Греция содействует развитию нового восприятия ЕС,охватывающего Черноморский регион.

Yunanistan Baflbakan› Kostas KaramanlisYunanistan, yeni bir AB görüflünün Karadenizbölgesini kapsayacak biçimde gelifltirilmesine katk›dabulunmaktad›r.

Президент Румынии Траян БэсескуОЧЭС не может быть закрытой организацией. Неможет быть изолированной от событий в Европе, наКавказе, на Ближнем Востоке и в Средней Азии.Богатство наших стран нельзя рассматривать лишькак экономический потенциал. ОЧЭС должназаниматься не столько перспективой отраслевогосотрудничества, сколько стать свободнойплатформой для обмена мнениями.

Romanya Cumhurbaflkan› Traian Basescu KE‹ kapal› bir kurulufl olarak çal›flamaz. ‹zole olarakAvrupa’da, Kafkasya’da, Orta Do¤u’da ve OrtaAsya’daki geliflimlerden ayr› tutulamaz. Pek çok varl›¤›bulunmakta ve sadece bunu ekonomik olarak görmekmümkün de¤il. Bizlerin bu sektörel perspektifinötesinde, bir ifade platformu olmas› laz›m.

Президент Болгарии Георги ПырвановВступление Болгарии и Румынии в ЕС создаетновые предпосылки для развития сотрудничествамежду ЕС и ОЧЭС.

Bulgaristan Cumhurbaflkan› Georgi P›rvanovBulgaristan ve Romanya’n›n Avrupa Birli¤i’ne üyeolmalar›, AB ile KE‹ aras›ndaki iflbirli¤iningeliflmesinde yeni f›rsatlar getirmifl bulunuyor.

Президент Молдовы Владимир ВоронинОЧЭС была создана для укрепления безопасности иповышения жизненного уровня наших народов. Мыявляемся свидетелями поворотного момента вработе организации. Пользуясь шансом,предоставленным нам историей, используянакопленный нами опыт демократии, мы обязаныспособствовать социальному и экономическомуразвитию стран – членов организации.

Moldova Cumhurbaflkan› Vladimir Voronin KE‹, halklar›m›z›n hayat flartlar›n› ve güvenli¤iniart›rabilecek bir süreç olarak ortaya konmufltur.KE‹’nin çok önemli bir geliflme noktas›nday›z. Biz, butarihi f›rsat›, demokratik tecrübeyi kullanarak, üyeülkelerin ekonomik ve sosyal geliflmelerinigüçlendirmeliyiz.

Page 11: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ êÓÒÒËfl Ô�Ó‰ÓÎʇÂÚ ‰Â·ڸ ‚Ò‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‰Îfl Ó·ÂÒÔ˜ÂÌËfl ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË‚ �„ËÓÌÂ, èÛÚËÌ Ó·˙fl‚ËÎ Ó „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚËêÓÒÒËË ÔÓ‰‰Â�ʇڸ ˉ² ÒÓÁ‰‡ÌËfl‰ËÌÓ„Ó óÂ�ÌÓÏÓ�ÒÍÓ„Ó ˝ÌÂ�„ÂÚ˘ÂÒÍÓ„Ó·‡ÒÒÂÈ̇. ÅÓθ¯ËÌÒÚ‚ÓÏ „ÓÎÓÒÓ‚ ·˚·Ô�ËÌflÚ‡ ËÚÓ„Ó‚‡fl ‰ÂÍ·�‡ˆËfl Ò‡ÏÏËÚ‡.ÑÂÍ·�‡ˆËfl, ÔÓ‰ ÍÓÚÓ�ÓÈ ÔÓÒÚ‡‚ËÎËÔÓ‰ÔËÒË Û˜‡ÒÚÌËÍË Ò‡ÏÏËÚ‡, ̇˜Ë̇ÂÚÒflÚ‡ÍËÏË ÒÎÓ‚‡ÏË: «å˚, �ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎË„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ Ë Ô�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ ÒÚ�‡Ì-Û˜‡ÒÚÌˈ é�„‡ÌËÁ‡ˆËË óÂ�ÌÓÏÓ�ÒÍÓ„ÓùÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó ëÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡(éóùë), ÒÓ·�‡ÎËÒ¸ ‚ ëڇϷÛΠÔÓ ÒÎÛ˜‡˛15-È „Ó‰Ó‚˘ËÌ˚ ÒÓÁ‰‡ÌËfl Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË.èÓ‰Ú‚Â�ʉ‡fl ÛÒÚ‡‚Ì˚ ˆÂÎË éóùë,ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÈ ‰Îfl ÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌËflÙÛ̉‡ÏÂÌÚ‡ ÏË�‡, ÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË Ë·Î‡„ÓÒÓÒÚÓflÌËfl ‚ �„ËÓÌ ·‡ÒÒÂÈ̇óÂ�ÌÓ„Ó ÏÓ�fl, ‡ Ú‡ÍÊ ÔÓ‰˜Â�ÍË‚‡flÔ�Ë‚flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸ Í ÛÒÚ‡‚Ì˚Ï Ô�Ë̈ËÔ‡ÏÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒÓÁ‰‡ÌÌÓÈ ‚ ëڇϷÛΠ25˲Ìfl 1992 „. ̇ ÓÒÌÓ‚Â Û˜�‰ËÚÂθÌÓ„Ó‰ÓÍÛÏÂÌÚ‡, Û˜ËÚ˚‚‡fl ÛÒÔÂıË Ë̉ÓÒÚ‡ÚÍË ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË

Á‡ ‚Ò ‚�ÂÏfl  ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, Ó·Òۉ˂Ú�Û‰ÌÓÒÚË, ‚ÓÁÌË͇˛˘Ë ̇ ÔÛÚˉÂflÚÂθÌÓÒÚË éóùë Ë Ô�ÓÂÍÚ˚,̇Ô�‡‚ÎÂÌÌ˚ ̇ ·Û‰Û˘Â Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ò„ÎÛ·ÓÍÓÈ ËÒÍ�ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÔÓÒÚ‡‚ËÎËÔÓ‰ÔËÒË ÔÓ‰ ËÚÓ„Ó‚ÓÈ ‰ÂÍ·�‡ˆËÂÈ...».

Конфликты между

участниками ОЧЭС

옇ÒÚÌËÍË Ò‡ÏÏËÚ‡ ‰ËÌӄ·ÒÌÓ‚˚�‡ÁËÎË „ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ Í ·ÓΠ‡ÍÚË‚ÌÓÏÛÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Û ‚ ӷ·ÒÚË ˝ÌÂ�„ÂÚËÍË,ÚÓ�„Ó‚ÎË Ë Ú�‡ÌÒÔÓ�Ú‡, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÏÛ ‰ÎflÔÓ‚˚¯ÂÌËfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓÒÚË Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË.ç‡ Ò‡ÏÏËÚ ·˚ÎÓ ÓÚϘÂÌÓ, ˜ÚÓ �‡Á‚ËÚËÂÏÌÓ„ÓÒÚÓ�ÓÌÌÂ„Ó ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„ÓÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ ÔÓÒÎÛÊËÚ ÛÍ�ÂÔÎÂÌ˲ÏË�‡, ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË Ë ÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË ‚�„ËÓÌÂ. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÂÏ, Í ÒÓʇÎÂÌ˲, ̇҇ÏÏËÚ Ì ·˚Î ‰‡Ì Ò˄̇ΠÍÔ�ÂÍ�‡˘ÂÌ˲ ËÎË Ô�‰ÓÚ‚�‡˘ÂÌ˲�„ËÓ̇θÌ˚ı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚.

äÓÒÓ‚Ó Ë ä‡�‡·‡ı fl‚Îfl˛ÚÒfl Ò‡Ï˚ÏË·Ó΂˚ÏË ÚӘ͇ÏË ‚ �„ËÓÌÂ. çÓ

na ra¤men, arzulanan neticenin elde edil-di¤i söylenemez. Bu baflar›s›zl›kta enönemli sebep, baz› üyeler aras›ndaki siya-si ihtilaflar ve her ülkenin KE‹’den beklen-tilerinin farkl› olmas›. Buna üye ülkeleringeçmifl y›llardaki yap›sal ve ekonomikproblemlerini de ilave edebiliriz. Bugün-lerde tekrar gündeme gelen Birli¤in 15. ku-rulufl y›ldönümü zirvesi 25 Haziran 2007tarihinde ‹stanbul’da yap›ld›. KE‹ asil üye-leri ile gözlemcilerinin devlet ve hükümetbaflkanlar›n›n davetli oldu¤u zirve toplan-t›s›, Ç›ra¤an Saray›’nda Türkiye Cumhur-baflkan› Ahmet Necdet Sezer’in baflkanl›-¤›nda yap›ld›. Zirvede Arnavutluk, Azer-baycan, Bulgaristan, Gürcistan, Moldova,Romanya, Rusya, S›rbistan, Türkiye, Ukray-na ve Yunanistan devlet veya hükümetbaflkan› seviyesinde temsil edilirken Er-menistan toplant›ya d›fliflleri bakan› sevi-yesinde kat›ld›.

Zirvenin ev sahipli¤ini ve baflkanl›¤›n›yapan Türkiye Cumhurbaflkan› AhmetNecdet Sezer, KE‹’nin kurulufl sürecininbundan 15 y›l önce, yine ‹stanbul’da bafl-lad›¤›n› hat›rlatt› ve flunlar› söyledi: “Ka-radeniz Ekonomik ‹flbirli¤i giriflimi, geçenbu 15 y›ll›k sürede örgütsel oluflumunu ta-mamlam›flt›r. Bölgemizdeki en kapsaml›ve önemli ifl birli¤i düzlemine dönüflmüfl-tür. Geliflmifl hükümetler aras› ve parla-mentolar aras› yap›lar›, ifl dünyas›, ban-kac›l›k ve akademik düflünce boyutlar›

g ü n c e l а к т у а л ь н о

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 11

Несмотря на существующие проблемы, единогласноестремление к укреплению организации, прозвучавшее наСтамбульском саммите, во многом изменило отношение кОЧЭС в мире.

S›k›nt›lara ra¤men ‹stanbul Zirvesi’nde KE‹’nin

güçlendirilmesi konusunda gösterilen ortak irade, örgüte

yönelik bak›fllar› önemli ölçüde de¤ifltirmifl gibi görünüyor.

Page 12: Diyalog Avrasya №26

Из итоговой декларации � Мы решительно настроены упрочивать роль организации как надежного и активного

партнера в региональных и международных отношениях. Мы готовы к трудностям,которые могут встретиться на нашем пути.

� Растущая роль и значение Черноморского региона диктуют необходимость развитиясотрудничества в области экологии, торговли, транспорта, туризма, энергетики,телекоммуникаций, науки и технологии, борьбы с терроризмом и в других приоритетныхобластях. Это даст возможность повысить жизненный уровень народов, что позволит впоследующие годы брать им на себя новые обязательства и тем самым будет быстрееинтегрироваться в стремительно меняющееся мировое сообщество. Среди приоритетныхотраслей следует уделить особое внимание энергетике, торговле и транспорту.

� Мы решительно считаем, что нельзя задерживать реализацию соглашений овзаимопонимании относительно введения в эксплуатацию кольцевой автомагистраливокруг Черного моря и морских путей, которые станут частью трансъевропейских иевразийских транспортных путей.

� С целью укрепления сотрудничества в регионе мы призываем Совет министровиностранных дел, не нарушая существующих международных договоренностей стран-участниц организации, к укреплению и расширению полномочий и правовых основсуществования ОЧЭС, особенно в отдельно обозначенных приоритетных отраслях.

� Мы призываем представителей государственного и частного бизнеса, совместныепредприятия, в том числе представителей малого и среднего бизнеса разрабатывать ивнедрять новые конкретные проекты, которые будут служить общим интересам стран-членов ОЧЭС.

� Мы подчеркиваем, что региональные конфликты, препятствующие развитиюсотрудничества в регионе, требуют скорейшего решения в рамках и на основе принципови законов международного права.

� Вступая в новый период многосторонних отношений между ОЧЭС и ЕС, мы подтверждаембольшое значение установления стратегических отношений между этими организациями.Мы готовы в сотрудничестве с ЕС определить рамки и принципы этих отношений.

Sonuç bildirgesinden baz› maddeler � Bölgesel ve uluslararas› iliflkilerde aktif ve güvenilir bir ortak olarak örgütün rolünü da-

ha da sa¤lamlaflt›rmaya kararl›y›z. Önümüzdeki zorluklara gö¤üs germeye haz›r›z.

� Genifl Karadeniz bölgesinin büyüyen rolü ve önemi, KE‹’nin, gelecek y›llarda yeni so-rumluluklar üstlenebilmesi için halklar›m›z›n günlük hayatlar›n›n kalitesini artt›rmaküzere somut sonuçlar ortaya ç›karacak, çevrenin korunmas›, ticaret, ulaflt›rma, turizm,enerji, telekomünikasyon, bilim ve teknoloji ve terörle mücadele gibi öncelikli ortak ilgialanlar›nda iflbirli¤ini derinlefltirirken, h›zla de¤iflen bir dünyayla uyumlu hale getiril-mesini gerektirmektedir. Bu alanlar aras›nda enerji, ticaret ve ulaflt›rmaya özel öncelikverilebilir.

� Trans-Avrupa A¤lar› ve Avrasya ulaflt›rma ba¤lant›lar›na bölgesel katk› niteli¤indekiKaradeniz Çevre Otoyolu ve Deniz Otoyollar›na ‹liflkin Anlay›fl Muht›ralar›n›n gecikmek-sizin uygulanmas›nda kararl›y›z.

� KE‹ bölgesindeki iflbirli¤ini daha da güçlendirmek amac›yla, D›fliflleri Bakanlar› Konseyi-nin (DBK), üye devletlerin di¤er uluslararas› yükümlülüklerine halel gelmeksizin, özel-likle belirli öncelik alanlar›nda, KE‹’nin akdi temellerini yeni hukuki araçlarla genifllete-cek ilave ad›mlar atmay› de¤erlendirmesini teflvik ediyoruz.

� Ekonomik iflbirli¤imizi sa¤lamlaflt›racak itici güçler olarak önemini teyit etti¤imiz kü-çük ve orta ölçekli iflletmeler dahil, özel sektörü ve kamu özel sektör ortakl›klar›n›, KE‹üye devletlerinin ortak ç›karlar›na somut projeler gelifltirilmesi ve uygulanmas›na ka-t›lmaya teflvik ediyoruz.

� Bölgede mevcut süregelen ihtilaflar›n iflbirli¤ini sekteye u¤ratt›¤›n› dikkate alarak,bunlar›n uluslararas› hukukun kural ve ilkeleri temelinde en erken bar›flç›l çözümüneduyulan ihtiyac› vurguluyoruz.

� KE‹ ile AB aras›nda iliflkilerin geniflledi¤i yeni bir döneme ilerlerken, iki örgüt aras›ndastratejik bir iliflki tesis edilmesinin önemini teyit ediyoruz. Böyle bir iliflkinin k›lavuz il-keleri ve alanlar›n› AB ile birlikte tan›mlamaya haz›r›z.

Ò·ÎËÊÂÌËfl ÏÂÊ‰Û �ÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎflÏËÄη‡ÌËË Ë ëÂ�·ËË, ÍÓÚÓ�Ó ÏÓ„ÎÓ ·˚ÔÓÒÓ‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ Û�„ÛÎË�Ó‚‡Ì˲ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ ‚ äÓÒÓ‚Ó, ̇ Ò‡ÏÏËÚ ÌÂÔ�ÓËÁÓ¯ÎÓ. èÓıÓʇfl ÒËÚÛ‡ˆËfl ÒÎÓÊËÎ‡Ò¸Ë ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í‡�‡·‡ıÒÍÓ„Ó ÍÓÌÙÎËÍÚ‡ÏÂÊ‰Û Ä�ÏÂÌËÂÈ Ë ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÓÏ.åËÌËÒÚ� ËÌÓÒÚ�‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ Ä�ÏÂÌËËLJ�Ú‡Ì éÒ͇ÌflÌ, Ô�‰ÒÚ‡‚Îfl‚¯ËÈÄ�ÏÂÌ˲ ̇ Ò‡ÏÏËÚÂ, ‚˚Ò͇Á‡ÎÚ�·ӂ‡ÌËÂ Í íÛ�ˆËË ÓÚÍ�˚Ú¸ „�‡ÌˈÛ,Ô�Ë ˝ÚÓÏ ÌË˜Â„Ó Ì Ò͇Á‡Î Ó·ÓÒ‚Ó·ÓʉÂÌËË ÓÍÍÛÔË�Ó‚‡ÌÌ˚ı‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÒÍËı ÚÂ��ËÚÓ�ËÈ.

è�ÂϸÂ�-ÏËÌËÒÚ� íÛ�ˆËË ê‰ÊÂÔí‡ÈËÔ ù�‰Ó„‡Ì ÓÚÏÂÚËÎ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸�¯ÂÌËfl ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ëı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ ‚�‡Ï͇ı éóùë. Ç˚ÒÚÛÔ‡fl ̇ Ò‡ÏÏËÚÂ,ù�‰Ó„‡Ì ÓÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÂ�‡ÁÌӄ·ÒËfl ‚ �„ËÓÌ Ô�‰ÒÚ‡‚Îfl˛ÚÒÓ·ÓÈ ÒÂ�¸ÂÁÌÓ Ô�ÂÔflÚÒÚ‚Ë ̇ ÔÛÚË Í�‡Á‚ËÚ˲ ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó ÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌ˲ ·Î‡„ÓÒÓÒÚÓflÌËfl �„ËÓ̇.ÉÓ‚Ó�fl Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÚÓθÍÓ ‚ÒÂÓ·˘‡flÏÓ·ËÎËÁ‡ˆËfl ÛÒËÎËÈ ÔÓÏÓÊÂÚ ÒÌËÁËÚ¸ ‰ÓÏËÌËÏÛχ ÓÚ�ˈ‡ÚÂθÌÓ ‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ ̇ �‡Á‚ËÚËÂ�„ËÓ̇θÌÓ„Ó ÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡, ù�‰Ó„‡ÌÓÚÏÂÚËÎ: «å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ËÒ͇ڸ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‰Îfl �¯ÂÌËfl �„ËÓ̇θÌ˚ıÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ ÒË·ÏË̇¯Â„Ó �„ËÓ̇. ëÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚ ۄ�ÓÁ˚͇˜ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÓÚ΢‡˛ÚÒfl ÓÚ Ò‚ÓËıËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı Ô�‰¯ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚. èÓÒÎÂÓÍÓ̘‡ÌËfl ıÓÎÓ‰ÌÓÈ ‚ÓÈÌ˚ ‚ ÌÓ‚˚ıÛÒÎÓ‚Ëflı ÌÂ�‰ÍÓ Ó˜Â̸ ÒÎÓÊÌÓÛÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸ ËÒÚÓ˜ÌËÍ Ë ˆÂθÒÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚ı Û„�ÓÁ».

ç‡ Ò„ӉÌfl¯ÌËÈ ‰Â̸ éóùëÔ�ÓËÁ‚Ó‰ËÚ ‚Ô˜‡ÚÎÂÌË ÓÙÓ�ÏË‚¯ÂÈÒflÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÈ ÒÚ�ÛÍÚÛ�˚. íÂÔÂ�¸ ÂÈÓÒÚ‡ÂÚÒfl ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ ËÒÔÓθÁÓ‚‡Ú¸·Ó„‡Ú˚È ÔÓÚÂ̈ˇΠ�„ËÓ̇. ᇠÔÓÒΉÌËÂÔflÚ¸ ÎÂÚ �„ËÓÌ, ̇ ÍÓÚÓ�˚È�‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌflÂÚÒfl ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸ éóùë,Ô�Ó‰ÂÏÓÌÒÚ�Ë�Ó‚‡Î ÔÓÎÓÊËÚÂθÌ˚½ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍË ÔÓ͇Á‡ÚÂÎË Ë ÒڇΠӉÌËÏËÁ ̇˷ÓΠ‰Ë̇Ï˘ÌÓ �‡Á‚Ë‚‡˛˘ËıÒfl�„ËÓÌÓ‚ ‚ ÏË�Â, ·ÓΠÚÓ„Ó – ‰ÓÒÚË„ÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË Ë ÒÛÏÂÎ ÒÙÓ�ÏË�Ó‚‡Ú¸Ì‡‰ÂÊÌÛ˛ ÙË̇ÌÒÓ‚Û˛ ÒËÒÚÂÏÛ ‚χÍ�Ó˝ÍÓÌÓÏËÍÂ.

çÂÒÏÓÚ�fl ̇ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂÔ�Ó·ÎÂÏ˚, ‰ËÌӄ·ÒÌÓ ÒÚ�ÂÏÎÂÌË ÍÛÍ�ÂÔÎÂÌ˲ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË, Ô�ÓÁ‚Û˜‡‚¯ÂÂ̇ ëڇϷÛθÒÍÓÏ Ò‡ÏÏËÚÂ, ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏËÁÏÂÌËÎÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÂ Í Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ÏË�Â. ç‡�fl‰Û Ò ÛÒËÎËflÏË íÛ�ˆËË,Ô�‰Ô�ËÌËχÂÏ˚ÏË Â˛ Ò ÏÓÏÂÌÚ‡ÒÓÁ‰‡ÌËfl Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË, ËÌÚÂ�ÂÒ Ë‚ÌËχÌËÂ, Ô�Ófl‚ÎÂÌÌ˚Â Í Ò‡ÏÏËÚÛêÓÒÒËÂÈ Ë, ‚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË, ‚˚ÒÚÛÔÎÂÌËÂÇ·‰ËÏË�‡ èÛÚË̇, ÛÍ�ÂÔËÎË Ì‡‰Âʉ˚ ̇ÚÓ, ˜ÚÓ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ÓÊˉ‡ÂÚ Ò‚ÂÚÎÓÂ·Û‰Û˘ÂÂ. �

а к т у а л ь н о g ü n c e l

12 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 13: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

bulunan, somut tasar›lar üreten ve uygu-layan bir örgüttür. Ekonomik ifl birli¤inibölgesel istikrar›n temel tafl›na dönüfltü-rürken, ayn› zamanda bölgede bar›fl›ngüçlenmesine yard›mc› olmufl, uluslara-ras› görünürlü¤ünü ve sayg›nl›¤›n› pekifl-tirmifltir.”

Rusya Devlet Baflkan› Vladimir Putinde, bölgenin yaflanabilir bir co¤rafya ol-mas› için Rusya’n›n elinden gelen deste-¤i vermeye haz›r oldu¤unu söyledi. Böl-genin ortak istikrar ve refah›ndan tümbölge ülkelerinin sorumlu oldu¤unu be-lirten Putin, “Örgütün faaliyetleri tümdünya kamuoyunun dikkatini çekiyor.Enerjiden ekonomiye, çevreden spora ka-dar birçok alanda çal›flmalar yürütülü-yor. Yeterli finansman kaynaklar› ayr›la-rak uygulanabilir projeler konuflulmas›gerekir” dedi. Enerji güvenli¤inin sa¤lan-mas› için gerekli ad›mlar›n at›lmaya de-vam etti¤ini söyleyen Rusya lideri, Kara-deniz enerji havzas›n›n oluflumuna des-tek vermeye haz›r olduklar›n› aç›klad›. Li-derler zirvesinin sonuç bildirisi, hükümetve devlet baflkanlar› taraf›ndan oy birli-¤iyle kabul edildi. Alt›na imza at›lan bil-dirinin bafllang›c›nda flu ifadelere yer ve-rildi: “Biz Karadeniz Ekonomik ‹flbirli¤i(KE‹) Örgütü üye devletleri Devlet ve Hü-kümet Baflkanlar›, KE‹’nin 15. y›l dönümü-nü kutlamak üzere, ‹stanbul’da toplan-d›k. Genifl Karadeniz bölgesinde bar›fl, is-tikrar ve refah›n vazgeçilmez temellerinioluflturan örgütte ve örgütün flart›naolan ba¤l›l›k ve inanc›m›z› yeniden teyitederek, 25 Haziran 1992 tarihli ‹stanbulbildirisi ile kuruluflundan bu yana, KE‹’ninfaaliyetleri ve baflar›lar›n›n yan›nda, kar-fl›laflt›¤› zorluklar› da gözden geçirmifl veileriye dönük kapsaml› bir fikir al›flveriflinegiriflmifl olarak, bu tarihi vesileyle, sami-miyetle beyan ediyoruz.”

Üyeler aras› ihtilaflar

KE‹ üyeleri zirvede, örgütün daha etkin k›-l›nmas›, enerji, ticaret ve tafl›mac›l›k konu-lar›nda daha fazla iflbirli¤ine haz›r olduk-lar›n› aç›klaman›n yan›nda, çok tarafl›ekonomik iflbirli¤inin bölge bar›fl›, huzur,güven ve istikrar›n› güçlendirece¤ini deifade ettiler. Bununla birlikte bölgesel ihti-laflarda çözüme dönük sinyal al›namad›.

Bölgedeki en önemli ihtilaflardan ikisiKaraba¤ ve Kosova. Zirvede Arnavutluk veS›rbistan cumhurbaflkanlar› aras›ndanKosova sorununa iliflkin yak›nlaflma sa¤-lanamad›. Azerbaycan ile Ermenistan ara-s›ndaki Karaba¤ sorununda da durumfarkl› de¤ildi. D›fliflleri Bakan› Vartan Os-kanyan taraf›ndan temsil edilen Ermenis-tan, iflgal alt›nda tuttu¤u Azerbaycan top-raklar›ndan çekilme konusunda herhangibir iflaret dahi vermezken Türkiye’den Er-menistan’la olan s›n›r›n› hemen açmas›n›talep ediyordu

Türkiye Baflbakan› Recep Tayip Erdo-

¤an, mevcut ihtilaflar›n KE‹ içinde çözül-mesi gerekti¤inin alt›n› çizdi. Erdo¤an, ko-nuflmas›nda, bölgede yaflanan siyasi ihti-laflar›n ekonomik iflbirlikleri ve kalk›nma-n›n önünde önemli bir engel teflkil etti¤inisöyledi. Söz konusu sorunlar›n iflbirlikleri-ni etkilememesi için hep birlikte çaba sarfedilmesi gerekti¤ini kaydeden Erdo¤an,“‹mkan bulunmas› halinde siyasi sorunla-ra bölgemizin kendi içinden de çözüm üre-tilmesi için ortak gayret sarf etmeliyiz. Gü-nümüzde tehdit unsurlar› geçmifle k›yaslaciddi bir de¤ifliklik göstermekte. So¤uk sa-vafl sonras› dönemde küresel planda tehditunsurlar›n› nerede ortaya ç›kaca¤› ve kimihedef alaca¤› ço¤u zaman yeterince biline-memektedir” dedi.

KE‹ bugün, alt yap›s›n› tamamlam›fl,tam teflekküllü uluslararas› bir örgüt kim-li¤ine kavuflmufl görünüyor. Bundan son-ra yap›lmas› gereken, bölgenin zengin po-tansiyelinin harekete geçirilmesi. Son 5 y›liçinde KE‹ bölgesi ekonomik görünümünüiyilefltirerek, dünyan›n en h›zl› büyüyenbölgelerinden biri haline gelmifl, ayn› za-manda makul düzeyde makroekonomikistikrar ve sorumlu mali yönetim sa¤la-may› baflarm›fl bulunuyor.

S›k›nt›lara ra¤men ‹stanbul Zirvesi’ndeörgütün güçlendirilmesi konusunda gös-terilen ortak irade, örgüte yönelik bak›flla-r› önemli ölçüde de¤ifltirmifl gibi görünü-yor. Ayr›ca Türkiye’nin bafllang›çtan bu ya-na devam eden gayretlerinin yan›nda,Rusya’n›n da son zirveye verdi¤i önem veBaflkan Putin’in verdi¤i destek mesajlar›,KE‹’nin gelece¤i konusundaki umutlar› dakuvvetlendirmifl bulunuyor. �

g ü n c e l а к т у а л ь н о

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 13

На саммите не произошло сближения междуруководителями Албании и Сербии, которое могло быпосодействовать урегулированию конфликта в Косово.Похожая ситуация сложилась и в отношении карабахскогоконфликта между Арменией и Азербайджаном.

Zirvede Arnavutluk ve S›rbistan cumhurbaflkanlar›

aras›ndan Kosova sorununa iliflkin yak›nlaflma

sa¤lanamad›. Azerbaycan ile Ermenistan aras›ndaki

Karaba¤ sorununda da durum farkl› de¤ildi.

Page 14: Diyalog Avrasya №26

и н т е л л е к т у а л ь н ы й в з г л я д e n t e l e k t ü e l b a k › fl

14 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Конфликтуют неистины, а мечты

Hakikatler de�il,hayâller çat���r

Page 15: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

Nadir Odilov

Felsefe Bilimleri Doktoru (Tacikistan)

C elaleddin-i Rumi zaman›nda ÖnAsya’da farkl› etnik ve dini top-luluklar yaflamaktayd›. Selçuk-

lular›n ekonomisinde en önemli yeri,öncelikle Müslümanlar›n meflgul ol-duklar› tar›m al›yordu. Dönemin esnafve zanaatkarlar› genellikle H›ristiyan-lard›. 13. yüzy›l›n ikinci yar›s›nda Ön As-ya’y› dolaflm›fl olan Marco Polo flöyleyazm›flt›r: “... Büyük flehirlerde yafla-yan, ticaret ve zanaatla u¤raflan Erme-niler ve Rumlar da var.” Böyle bir emekbölüflümü halklar›n birbirlerine ba-¤›ml›l›k duymalar›n› sa¤lam›fl ve arala-r›nda s›k› bir iflbirli¤i kurulmas› içingerçek temeli atm›flt›r. Bu ba¤ Asyal›hükümdarlar›n, Müslüman olmayanhalklara karfl› daha liberal politikalarizlemelerini de sa¤lam›flt›r.

Tam da bu dönemde nümizmatik,mimari, heykel sanat›nda kendini bellieden, ‹slam kültürünün Helenistik te-mel üzerinde yükselmesi gerçeklefl-mifltir. Kufllar ve di¤er hayvanlar gibicanl› varl›klar›n heykelleri yap›lmayabafllanm›flt›r. Tüm bunlar dini ve etniks›n›rlar›n parçalanmas›na ve ‹slam’abaflka kültürlerin katk› sa¤lamas›naönayak olmufltur.

Savafl aristokrasisinin menfaatleri-ni gözeten kimi gruplar, gayrimüslimnüfusa hoflgörüsüzlüklerini ifade edipMüslüman ve gayrimüslümler aras›n-da nefreti körüklemifllerdir. fiehir es-naflar›n›n menfaatlerini gözeten veÖn Asya hükümdarlar›n›n iç politikala-r›n› yans›tanlar da inanç hoflgörüsünütemellendirmifltir. Bu e¤ilim Celaled-din-i Rumi’nin eserlerinde daha geniflbir flekilde ifadesini bulmufltur. Bu ikiak›m›n temsilcileri aras›nda çetin tar-t›flmalar yaflanm›flt›r. Baz› Müslümanfanatiklerin bask› ve tehditlerine ra¤-men Celaleddin-i Rumi kendi ‹slam an-lay›fl›n› savunmaya devam etmifltir.

Celaleddin-i Rumi’nin din felsefesi,Kur’an’›n ve Hazreti Muhammed’insözleri ve hareketleri anlam›na gelenhadislerin rasyonel hümanist bir yoru-muna dayan›r. Kur’an’da: “‹çlerindenzulmedenler hariç, Kitap ehli ile ancaken güzel bir yolla mücadele edin ve(onlara) flöyle deyin: “Biz, bize indirile-

e n t e l e k t ü e l b a k › fl и н т е л л е к т у а л ь н ы й в з г л я д

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 15

Нодир Одилов

Доктор философских наук (Таджикистан).

å‡ÎÛ˛ ÄÁ˲ ‚�ÂÏÂÌÑʇ·Ή‰Ë̇ êÛÏË Ì‡ÒÂÎflÎËÔ�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË �‡ÁÌ˚ı

˝ÚÌ˘ÂÒÍËı Ë �ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı Ó·˘ÌÓÒÚÂÈ. Ç˝ÍÓÌÓÏËÍ ÒÂθ‰ÊÛÍˉӂ „·‚ÌÓ ÏÂÒÚÓÁ‡ÌËχÎÓ ÒÂθÒÍÓ ıÓÁflÈÒÚ‚Ó, ‚ ÍÓÚÓ�ÓÏ·˚ÎË Á‡ÌflÚ˚ Ô�ÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛÒÛθχÌÂ. êÂÏÂÒÎÂÌÌËÍË Ê ·˚ÎË, ‚ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ, ı�ËÒÚˇ̇ÏË. å‡�ÍÓ èÓÎÓ,ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ó‚‡‚¯ËÈ ÔÓ å‡ÎÓÈ ÄÁËË ‚Ó‚ÚÓ�ÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌ XIII ‚., Ô˯ÂÚ: «...ÖÒڸ¢ ‡�ÏflÌÂ Ë „�ÂÍË, ÊË‚ÛÚ ÓÌË‚ÔÂ�ÂϯÍÛ ÔÓ „Ó�Ó‰‡Ï Ë „Ó�Ӊˢ‡Ï,Á‡ÌËχ˛ÚÒfl ÚÓ�„Ó‚ÎÂÈ Ë �ÂÏÂÒ·ÏË».í‡ÍÓ �‡Á‰ÂÎÂÌË Ú�Û‰‡ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡ÎÓ‚Á‡ËÏÓÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË Ì‡�Ó‰Ó‚ Ë ÒÓÁ‰‡‚‡ÎÓ�‡θÌÛ˛ ÓÒÌÓ‚Û ‰Îfl ÚÂÒÌÓ„ÓÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ ÏÂÊ‰Û ÌËÏË. ùÚ‡ Ê‚Á‡ËÏÓÒ‚flÁ¸ Ôӷۉ˷ χÎÓ‡ÁˇÚÒÍËıÔ�‡‚ËÚÂÎÂÈ ‚ÂÒÚË ·ÓΠÎË·Â�‡Î¸ÌÛ˛ÔÓÎËÚËÍÛ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌ˲ ÍÌÂÏÛÒÛθχÌÒÍËÏ Ì‡�Ó‰ÌÓÒÚflÏ.

Ç ÚÓÚ Ê ÔÂ�ËÓ‰ Ô�ÓËÒıÓ‰ËÎÓ̇ÒÎÓÂÌË ËÒ·ÏÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ�˚ ̇˝ÎÎËÌËÒÚ˘ÂÒÍÛ˛ ÓÒÌÓ‚Û, ˜ÚÓÒ͇Á‡ÎÓÒ¸ ‚ ÌÛÏËÁχÚËÍÂ,‡�ıËÚÂÍÚÛ�Â, ÒÍÛθÔÚÛ�Â Ë Ú.‰.èÓfl‚ËÎËÒ¸ ÒÍÛθÔÚÛ�Ì˚ÂËÁÓ·�‡ÊÂÌËflÊË‚˚ıÒÛ˘ÂÒÚ‚:

Философия религииДжалаледдина Руми

опирается на рационально-гуманистическую

интерпретацию Корана ихадисов (высказываний и

действий ПророкаМухаммада).

Celaleddin-i Rumi’nin din

felsefesi, Kur’an’›n ve

Hazreti Muhammed’in

sözleri ve hareketleri

anlam›na gelen hadislerin

rasyonel hümanist bir

yorumuna dayan›r.

Page 16: Diyalog Avrasya №26

ÔÚˈ, ÊË‚ÓÚÌ˚ı. ÇÒ ˝ÚÓ Ô�Ë‚Ó‰ËÎÓ Í�‡Á�Û¯ÂÌ˲ �ÂÎË„ËÓÁÌÓ-˝ÚÌ˘ÂÒÍËı„�‡Ìˈ Ë Ô�ÓÌËÍÌÓ‚ÂÌ˲ ‚ ËÒÎ‡Ï˝ÎÂÏÂÌÚÓ‚ ‰�Û„Ëı ÍÛθÚÛ�.

åÛÒÛθχÌÒÍË ·Ó„ÓÒÎÓ‚˚,Á‡˘Ë˘‡‚¯Ë ËÌÚÂ�ÂÒ˚ ‚ÓÂÌÌÓȇ�ËÒÚÓÍ�‡ÚËË, Ô�ÓÔӂ‰ӂ‡ÎËÌÂÚÂ�ÔËÏÓÒÚ¸ Í ÌÂÏÛÒÛθχÌÒÍÓÏÛ̇ÒÂÎÂÌ˲ Ë �‡ÁÊË„‡ÎË ÌÂ̇‚ËÒÚ¸ Ë‚�‡Ê‰Û ÏÂÊ‰Û ÏÛÒÛθχ̇ÏË ËÌÂÏÛÒÛθχ̇ÏË. Ñ�Û„‡fl ˜‡ÒÚ¸·Ó„ÓÒÎÓ‚Ó‚, ‚˚�‡Ê‡‚¯‡fl ËÌÚÂ�ÂÒ˚„Ó�Ó‰ÒÍËı �ÂÏÂÒÎÂÌÌËÍÓ‚ Ë ÓÚ�‡Ê‡‚¯‡fl‚ÌÛÚ�ÂÌÌ˛˛ ÔÓÎËÚËÍÛ Ô�‡‚ËÚÂÎÂÈ å‡ÎÓÈÄÁËË, ÓÚÒڇ˂‡Î‡ ‚Â�ÓÚÂ�ÔËÏÓÒÚ¸. ùÚÓ̇Ô�‡‚ÎÂÌË ̇¯ÎÓ Ì‡Ë·ÓΠÔÓÎÌÓ‚˚�‡ÊÂÌË ‚ Ú‚Ó�˜ÂÒÚ‚Â Ñʇ·Ή‰Ë̇êÛÏË. åÂÊ‰Û Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË ˝ÚËı ‰‚ÛıÚ˜ÂÌËÈ Ô�ÓËÒıÓ‰ËÎË ÓÊÂÒÚÓ˜fiÌÌ˚ÂÒÔÓ�˚. çÂÒÏÓÚ�fl ̇ Ô�ÂÒΉӂ‡ÌËfl ËÛ„�ÓÁ˚ Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ Ù‡Ì‡Ú˘ÌÓÈ ˜‡ÒÚËËÒ·χ, Ñʇ·Ή‰ËÌ êÛÏË Ô�Ó‰ÓÎʇÎÔ�ÓÔӂ‰ӂ‡Ú¸ Ò‚Ó ÔÓÌËχÌËÂÏÛÒÛθχÌÒÚ‚‡.

îËÎÓÒÓÙËfl �ÂÎË„ËË Ñʇ·Ή‰Ë̇êÛÏË ÓÔË�‡ÂÚÒfl ̇ �‡ˆËÓ̇θÌÓ-„ÛχÌËÒÚ˘ÂÒÍÛ˛ ËÌÚÂ�Ô�ÂÚ‡ˆË˛ äÓ�‡Ì‡Ë ı‡‰ËÒÓ‚ (‚˚Ò͇Á˚‚‡ÌËÈ Ë ‰ÂÈÒÚ‚ËÈè�Ó�Ó͇ åÛı‡Ïχ‰‡). äÓ�‡Ì „Ó‚Ó�ËÚ:«ÖÒÎË ‚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÒÔÓ�˚ Ò Î˛‰¸ÏËèËÒ‡ÌËfl, ÚÓ [Ô�Ë‚Ó‰ËÚ ËÏ] ̇ËÎÛ˜¯ËÂ[‰Ó‚Ó‰˚]. à Ì ÒÔÓ�¸ÚÂ Ò ÚÂÏË ËÁ ÌËı,ÍÓÚÓ�˚ ·ÂÒ˜ËÌÒÚ‚Û˛Ú. ÉÓ‚Ó�ËÚÂ: «å˚Û‚Â�Ó‚‡ÎË ‚ ÚÓ, ˜ÚÓ ÌËÒÔÓÒ·ÌÓ Ì‡Ï (Ú. Â. ‚äÓ�‡Ì) Ë ˜ÚÓ ÌËÒÔÓÒ·ÌÓ ‚‡Ï (Ú. Â. ‚ÅË·Î˲). 燯 ·Ó„ Ë ‚‡¯ ·Ó„ – Ó‰ËÌ Ë ÚÓÚÊÂ, Ë å˚ Ô�‰‡ÂÏÒfl ÖÏÛ» (ë‚fl˘ÂÌÌ˚ÈäÓ�‡Ì, 29/46, ÔÂ�‚Ӊ éÒχÌÓ‚‡). ÄflÚ˚,ÍÓÚÓ�˚Â Ò Û‚‡ÊÂÌËÂÏ „Ó‚Ó�flÚ Ó ‰�Û„Ëı�ÂÎË„Ëflı, ‰‡ÎË ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸Ñʇ·Ή‰ËÌÛ êÛÏË Ó·ÓÒÌÓ‚‡Ú¸ Ò‚Ó˛ÚÓÎÂ�‡ÌÚÌÛ˛ ÚÂÓ�˲ �ÂÎË„ËË ‚ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ËÒ·ÏÓÏ.

è�Ë ËÒÒΉӂ‡ÌËË ÔÓÌflÚËfl ‚Â�˚Ñʇ·Ή‰ËÌ êÛÏË ËÒıÓ‰ËÚ ËÁ‡·ÒÚ�‡ÍÚÌÓ-Îӄ˘ÂÒÍÓÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚË ÅÓ„‡.Ä·ÒÚ�‡ÍÚ̇fl ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ËÎË Ê ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ÒÛ˘ÌÓÒÚÂÈ – ·Ó„, ̉ÓÒÚÛÔÂÌ ÌË Ó�„‡Ì‡Ï˜Û‚ÒÚ‚‡ ˜ÂÎÓ‚Â͇, ÌË �‡ÁÛÏÛ. ê‡ÁÛÏÔ�‰ÔÓ·„‡ÂÚ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌË ڇÍÓÈÒÛ˘ÌÓÒÚË, ÌÓ ÓÌ Ì ÏÓÊÂÚ Á̇ڸ, ‚ ͇ÍÓÈÙÓ�Ï Ó̇ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ, Ë·Ó ÙÓ�χÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl ·ÓÊÂÒÚ‚‡ ÌÂÔÓÁ̇‚‡Âχ:«ê‡ÁÛÏ ÂÒÚ¸ ÚÓ, ˜ÚÓ ÔÓÒÚÓflÌÌÓ ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚÔÓ ÔÛÚË ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÓÚÍ�Ó‚ÂÌËfl, ıÓÚflËÒÚË̇ ÅÓʸfl ÌÂÔÓÒÚËÊËχ, ̉ÓÒÚÛÔ̇�‡ÁÛÏÛ».

è�Ë ˝ÚÓÏ Ñʇ·Ή‰ËÌ ÒÔ�‡¯Ë‚‡ÂÚ:ÂÒÎË Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ ˜Û‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÂ Ë ‰‡ÊÂ�‡ˆËÓ̇θÌÓ ÔÓÁ̇ÌË ÅÓ„‡, ÚÓ Í‡Í ·˚Ú¸Ò ÍÓÌÍ�ÂÚÌ˚ÏË �ÂÎË„ËÓÁÌ˚ÏËÔ�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏË Ë Û˜ÂÌËflÏË Ó ÅÓ„Â?èÓÒÍÓθÍÛ ÅÓ„‡ ÌÂθÁfl Ò· Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚ¸,ÚÓ ‚Ò ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘ËÂ Ó ÌÂÏÔ�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÎÓ‰ÓÏ

‚ÓÓ·�‡ÊÂÌËfl ˜ÂÎÓ‚Â͇, ÍÓÚÓ�˚ÈÔ�ËÁ̇ÍË Ï‡ÚÂ�ˇθÌÓ„Ó ÔÂ�ÂÌÓÒËÚ Ì‡Ë‰Â‡Î¸ÌÓÂ. ç ÚÓθÍÓ ÓÚ‰ÂθÌ˚ ̇�Ó‰˚,ÌÓ Ë Í‡Ê‰˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÅÓ„‡ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ Ó·�‡ÁÛ Ë ÔӉӷ˲. é·ÎÂ͇fl ˝ÚÛÏ˚Òθ ‚ ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÙÓ�ÏÛ, êÛÏË ‚ÍÌË„Â ‰‚ÛÒÚ˯ËÈ «å‡Ò̇‚Ë» ‚˚�‡Ê‡ÂÚ Â‚ ‰Ë‡ÎÓ„Â Ô‡ÒÚÛı‡ Ò ÅÓ„ÓÏ:

Причина вражды –

в разном восприятии

«åÓËÒÂÈ Û‚Ë‰ÂÎ Ô‡ÒÚÛı‡, ÍÓÚÓ�˚È„Ó‚Ó�ËÎ: «ÉÓÒÔÓ‰Ë! ɉ Ú˚? ÉÓÒÔÓ‰Ë, fl„ÓÚÓ‚ Ô�ËÌÂÒÚË Ú· ‚ ÊÂ�Ú‚Û ÏÓ˛ ‰Û¯Û,‰ÂÚÂÈ, ÏÓÈ ‰ÓÏ. ɉ Ú˚? ü ıÓÚÂÎ ·˚�‡Ò˜ÂÒ˚‚‡Ú¸ Ú‚ÓË ‚ÓÎÓÒ˚, ¯ËÚ¸ ÍÓʇÌ˚·ÔÚË ‰Îfl Ú·fl! ü ıÓÚÂÎ ·˚ ÒÚË�‡Ú¸ Ú‚ÓÂÔ·ڸÂ, Û·Ë‚‡Ú¸ Ú‚ÓËı ‚¯ÂÈ, Ô�ËÌÓÒËÚ¸Ú· ÏÓÎÓÍÓ. ÑÓÒÚÓÔÓ˜ÚÂÌÌ˚È (·ÓÊÂ)! ÄÂÒÎË ·˚ Ò ÚÓ·ÓÈ Ô�ËÍβ˜Ë·Ҹ ·ÓÎÂÁ̸, fl·˚ Á‡·ÓÚËÎÒfl Ó Ú·Â. ü ·˚ ˆÂÎÓ‚‡Î Ú‚ÓË�ÛÍË, �‡ÒÚË�‡Î Ú‚ÓË ÌÓ„Ë, fl ·˚ ÔÓ‰ÏÂڇΠ‚Ú‚ÓÂÏ ‰ÓÏÂ. ìÚ�ÓÏ Ë ‚˜Â�ÓÏ fl Ô�ËÌÓÒËη˚ Ú· χÒÎÓ, ÏÓÎÓÍÓ Ë Ò˚�, ıηˆ˚ Ë‚Ë̇, ÌÂÊÌÛ˛ Ô�ÓÒÚÓÍ‚‡¯Û. é í˚, ‚ÊÂ�Ú‚Û ÍÓÏÛ fl „ÓÚÓ‚ ÓÚ‰‡Ú¸ ‚ÒÂı ÏÓËı ÍÓÁ!é í˚, �‡‰Ë ÍÓÚÓ�Ó„Ó fl ‚ÓÒÍÎˈ‡˛: ÉÂÈ,„ÂÈ, „ÂÈ!»... åÓËÒÂÈ ÓÒÛʉ‡ÂÚ Ô‡ÒÚÛı‡ Á‡‡ÌÚ�ÓÔÓÏÓ�Ù˘ÂÒÍÓ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË ÓÅÓ„Â: «í˚ ÒÓ¯ÂÎ Ò Ûχ, – „Ó‚Ó�ËÚ åÓËÒÂÈ,– ‰‡Ê Ì ÒÚ‡‚ ÏÛÒÛθχÌËÌÓÏ, Ú˚ ÛÊÂÒڇΠ·Ó„ÓÓÚÒÚÛÔÌËÍÓÏ! óÚÓ Á‡·ÂÒÒÏ˚ÒÎÂÌ̇fl �˜¸! óÚÓ ˝ÚÓ Á‡·Ó„ÓıÛθÒÚ‚Ó Ë ÌÂÛ‰Â�ÊËÏ˚È ‚Á‰Ó�? ÇÓ̸ڂÓÂ„Ó ·Ó„ÓıÛθÒÚ‚‡ �‡Áӯ·Ҹ ̇ ‚ÂÒ¸ÏË�! í‚Ó ·Ó„ÓıÛθÒÚ‚Ó Ô�‚�‡ÚËÎÓ Ô‡�˜Û‚Â�˚ ‚ ʇÎÍË ÎÓıÏÓÚ¸fl. äÓʇÌ˚ ·ÔÚËË ÓÌÛ˜Ë ÔÓ‰ıÓ‰flÚ ‰Îfl Ú·fl. çÓ �‡Á‚„ӉflÚÒfl ÓÌË ÒËfl˛˘ÂÏÛ ÒÓÎ̈Û?»

àÁ ˝ÚÓÈ Ô�ËÚ˜Ë Ó˜Â‚Ë‰ÌÓ, ˜ÚÓ Í‡Ê‰˚ÈÔÓÌËχÂÚ ÅÓ„‡ Ú‡ÍËÏ, ͇ÍËÏ ıÓ˜ÂÚ Â„Ó‚Ë‰ÂÚ¸. êÛÏË Ê ÛÚ‚Â�ʉ‡ÂÚ, ˜ÚÓ „·‚ÌÓ– ˝ÚÓ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ‚Â�˚, ‡ Ì ÚÓ, Í‡Í ÓÌÓÔ�Ófl‚ÎflÂÚÒfl: «ë͇Á‡Î ÉÓÒÔÓ‰¸ åÓËÒ²:

ne de, size indirilene de inand›k. Bizimilah›m›z ve sizin ilah›n›z birdir (ayn›ilaht›r). Biz sadece ona teslim olmuflkimseleriz.” (Kur’an-› Kerim, 29/46). Di-¤er dinler hakk›nda sayg› ifade edenayetler Celaleddin-i Rumi’ye, hoflgörü-lü din teorisini ‹slam’a göre kurgulamaimkân› sa¤lam›flt›r.

‹nanc›n anlam›n› irdelerken Celaled-din-i Rumi, Allah’›n soyut mant›ksalgerçekli¤inden yola ç›km›flt›r. Soyutgerçeklik ya da hakikatin hakikati, insa-n›n ne bir duyusuna ne de akl›na anla-fl›l›r gelen Allah’› ifade eder. Ak›l, böylesibir gerçe¤in var oldu¤unu farzeder, an-cak hangi formda varl›¤›n› sürdürdü¤ü-nü bilemez çünkü ilahi varl›¤›n formutasvir edilemez: “Ak›l, Allah’› aç›klama-da yegane yoldur, gelin görün ki, Al-lah’›n hakikatine ak›l ile ulafl›lamaz.”

Tüm bunlara karfl›l›k Rumi, hissi yada ak›lc› bir Allah kavram› oluflmuyor-sa, temellendirilmifl dini aç›klamalarve Allah ö¤retilerinin nas›l flekillenece-¤ini sorar. Allah tasvir edilemez oldu-¤una göre, onun hakk›nda var olagel-mifl tüm aç›klamalar da maddeyi fikretafl›yan insan›n hayal ürünüdür. Sade-ce halklar de¤il, insanlar da birbirin-den farkl›, kendine özgü bir Allah ta-savvuru ve anlay›fl›na sahiptir. Rumi,bu düflünceyi sanatsal forma sokarak,beyitler kitab› Mesnevi’sinde, Allah’›nbir çobanla diyalo¤unda ifade eder.

Kavgan›n sebebi

alg›lay›fl fark›nda

“Musa, Allah’a flunlar› söyleyen çoban›gördü: “Allah›m! Neredesin? Allah›m,sana ruhumu çocuklar›m›, evimi kur-ban vermeye haz›r›m. Nerdesin? Saçla-r›n› taramak, sana deri pabuçlar dik-mek istiyorum! Elbiseni y›kamak, bitle-rini öldürmek, sana süt getirmek isti-yorum. Allah›m! Olur ki hastalan›rsan,sana bakar›m. Ellerini öper, ayaklar›n›y›kar›m; evini süpürürüm. Sabahlar› veakflamlar› sana ya¤, süt ve peynir, ek-mek ve flarap, yulaf getiririm. Sen, u¤-runa bütün keçilerimi kurban etmeyehaz›r oldu¤umsun! Sen, u¤runa hey,hey, hey diye hayk›rd›¤›ms›n!..” Musaçoban›n Allah’la ilgili bu tan›mlamala-r›na k›zar: “Delirmiflsin sen, kâfir ol-muflsun! Ne ak›ls›z laflar bunlar! Nas›l

и н т е л л е к т у а л ь н ы й в з г л я д e n t e l e k t ü e l b a k › fl

16 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 17: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

«í˚ �‡ÁÎÛ˜ËÎ Ò Ì‡ÏË Ì‡¯Â„Ó �‡·‡! Ä ‚‰¸Ú˚ ·˚Î ÓÚÔ�‡‚ÎÂÌ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ÒÓ‰ËÌËÚ¸ ̇Ò! í˚ ·˚Î ÔÓÒÎ‡Ì Í Î˛‰flÏ Ì‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ �‡Á˙‰ËÌflÚ¸! å˚ ‰‡ÎË͇ʉÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÓÒÓ·˚È ÒÔÓÒÓ·‚˚�‡ÊÂÌËÈ. é‰ÌË Ë Ú Ê ÒÎÓ‚‡ Ò Â„Ó ÛÒÚ– ı‚‡Î‡, ‡ Ò Ú‚ÓËı – ıÛ·. ë Â„Ó ÛÒÚ – ω,Ò Ú‚ÓËı ÛÒÚ – fl‰. ë Â„Ó ÛÒÚ – Ò‚ÂÚ ËÒÚËÌ˚,Ò Ú‚ÓËı – Ó„Ó̸ ‡‰‡. ë Â„Ó ÛÒÚ – ·Î‡„Ó, ‡ ÒÚ‚ÓËı – ÁÎÓ. ë Â„Ó ÛÒÚ – Òӄ·ÒËÂ, Ò Ú‚ÓËı– ÓÚ͇Á. ü „ÎflÊÛ Ì ̇ ‚̯ÌÓÒÚ¸ Ë Ì ̇ÒÎÓ‚‡. ü ‚ÁË�‡˛ ̇ ÒÂ�‰ˆÂ ˜ÂÎÓ‚Â͇,ÒÏË�ÂÌÌÓ ·Ófl˘Â„ÓÒfl ÅÓ„‡, ÔÛÒÚ¸Ô�ÓËÁÌÓÒËÏ˚ ËÏ ÒÎÓ‚‡ ͇ÊÛÚÒflÌÂÔÓÍÓ�Ì˚ÏË, ÒÂ�‰ˆÂ ÂÒÚ¸ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸, ‡�˜¸ – ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸. ëÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl„ÓÒÚ¸ÂÈ, ‡ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ – „·‚ÌÓÈ ˆÂθ˛».

Ñʇ·Ή‰ËÌ Ó·˙fl‚ÎflÂÚ ˜Û‚ÒÚ‚Ó ‚Â�˚‚ÌÛÚ�ÂÌÌÂÈ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ �ÂÎË„ËÓÁÌÓÒÚË, ‡Â ӷ�‡ÁÌÛ˛ ÒÚÓ�ÓÌÛ Ò˜ËÚ‡ÂÚχÎÓ‚‡ÊÌÓÈ, ÚÂÏ Ò‡Ï˚Ï ËÒÍβ˜‡fl‚�‡Ê‰Â·ÌÓÒÚ¸, ÍÓÚÓ�‡fl ÓÒÌÓ‚‡Ì‡ ̇ÓÚ΢ËË ‚̯̄Ó, Ó·�‡ÁÌÓ„Ó ‚˚�‡ÊÂÌËfl�‡Á΢Ì˚ı ‚Â�Ó‚‡ÌËÈ. êÛÏË ‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚÔ�ÓÚË‚ ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓ„Ó „ÓÒÔÓ‰ÒÚ‚‡ β·ÓÈ�ÂÎË„ËË. èÓ Â„Ó ÏÌÂÌ˲, ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸�ÂÎË„ËÓÁÌÓÒÚË ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ‚Â�‡ ‚ ÅÓ„‡. çÓ˝ÚÛ ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÌËÍ‡Í ÌÂθÁfl ‚˚�‡ÁËÚ¸,ÒÙÓ�ÏÛÎË�Ó‚‡Ú¸, Ë·Ó Ó̇ Ú‡Í ÊÂÌÂÓÔ�‰ÂÎÂÌ̇, Í‡Í ÌÂÓÔ�‰ÂÎÂÌÂÌ Ò‡ÏÅÓ„. èÓ˝ÚÓÏÛ ÍÓ„‰‡ β‰Ë ‚Â�Û˛Ú ‚ ‰Û¯Â,ÓÌË Â‰ËÌ˚, ÌÓ Í‡Í ÚÓθÍÓ ÓÌË ÔÂ�ÂıÓ‰flÚÍ ÓÔ�‰ÂÎÂÌ˲ ‚Â�˚, ÏÂÊ‰Û ÌËÏË‚ÓÁÌË͇˛Ú ÒÔÓ�˚, Ë·Ó Í‡Ê‰˚È ËÁ ÌËıÓÔ�‰ÂÎflÂÚ ˝ÚÛ ÌÂÓÔ�‰ÂÎÂÌÌÛ˛ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸ ÔÓ-Ò‚ÓÂÏÛ, ‚ �ÂÁÛθڇÚ ˜Â„Ó ÓÌË‚Ó˛˛Ú Ì ËÁ-Á‡ ÒÛ˘ÌÓÒÚË, ‡ ËÁ-Á‡ÓÔ�‰ÂÎÂÌËfl ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ËÎβÁËÈ.

ã˛‰Ë ÒÂ�‰ˆÂÏ Ë ‰Û¯Ó˛ β·flÚ ÅÓ„‡,˜ÚflÚ Â„Ó. éÚ ÌÂ„Ó Ê‰ÛÚ ·Î‡„‡ Ë ÏËÎÓÒÚË,Ò˜ËÚ‡fl Â„Ó Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ·Î‡„Ó‰ÂÚÂÎÂÏ.í‡ÍÓ ÔÓÌËχÌË ‚ ‰Û¯Â Ì ËÏÂÂÚÌË͇ÍÓ„Ó Ì‡Á‚‡ÌËfl. çÓ Í‡Í ÚÓθÍÓ ˝Ú˘ۂÒÚ‚‡ Ó·ÎÂ͇˛ÚÒfl ‚ ÒÎÓ‚ÂÒÌÛ˛ Ó·ÓÎÓ˜ÍÛ,ÔÓÌflÚËfl ̇˜Ë̇˛Ú Ô�ÓÚË‚ÓÒÚÓflÚ¸ ‰�Û„‰�Û„Û Í‡Í ıÓ�Ó¯ÂÂ Ë ÔÎÓıÓÂ, ‰Ó·�Ó ËÁÎÓÂ, ‚Â�‡ Ë Ì‚Â�ËÂ. éÚÒ˛‰‡ ÒΉÛÂÚ, ˜ÚÓ‚ÓÓ·�‡ÊÂÌË ˜ÂÎÓ‚Â͇ ÒÓÒÚÓËÚ ËÁËÎβÁËÈ ÓÚÌÓÒËÚÂθÌÓ ·ÓÊÂÒÚ‚‡. ùÚËËÎβÁËË ÚÂÍÛ˜Ë, ËÁÏÂ̘˂˚,ÌÂÔÓÒÚÓflÌÌ˚. ä‡Ê‰˚È �‡Á ˜ÂÎÓ‚ÂÍ‚ÓÓ·�‡Ê‡ÂÚ ÅÓ„‡ ÔÓ-ËÌÓÏÛ. à ÍÓ„‰‡ β‰ËÔ˚Ú‡˛ÚÒfl ͇Í-ÚÓ ‚˚�‡ÁËÚ¸ Ò‚ÓÂÔÓÌËχÌË ÅÓ„‡, ÓÌË ÓÒڇ̇‚ÎË‚‡˛ÚÒfl ͇̇ÍÓÏ-ÚÓ ÏÓÏÂÌÚ ڂÓ�fl˘Â„Ó Ó·�‡Á ÅÓ„‡‚ÓÓ·�‡ÊÂÌËfl. é‰ËÌ ÏÓÏÂÌÚ‚ÓÓ·�‡ÊÂÌËfl Ô�ÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl‰�Û„ÓÏÛ ÏÓÏÂÌÚÛ, Í‡Í Ó‰ÌÓÔ�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË – ‰�Û„ÓÏÛ, ‡ ˝ÚÓ Ô�Ë‚Ó‰ËÚÍ �ÂÎË„ËÓÁÌÓÈ ‚�‡Ê‰Â, ıÓÚfl, ‚ ÒÛ˘ÌÓÒÚË,ÓÌË fl‚Îfl˛ÚÒfl �‡Á΢Ì˚ÏË ÏÓÏÂÌÚ‡ÏˉËÌÓ„Ó Ô�ÓˆÂÒÒ‡ – �ÂÎË„ËÓÁÌÓ„Ó‚ÓÓ·�‡ÊÂÌËfl. í‡Í ˜ÚÓ Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË�‡Á΢Ì˚ı ‚Â�ÓÛÒÚ‡‚Ó‚ ‚Ó˛˛Ú ‰�Û„Ô�ÓÚË‚ ‰�Û„‡ Ì ËÁ-Á‡ ÒÛ˘ÌÓÒÚË, ‡ ËÁ-Á‡ËÏÂÌ. �

hakaretler, ne ak›l almaz sözler? Seninbu kendini bilmezli¤inin pis kokusutüm dünyaya yay›ld›! Hakaretlerin bü-yük inanc› zavall› parçalara böldü. Deripabuçlar senin içindir. Ifl›ldayan güne-flin ne ifline yarar onlar?”

Bu hikâyede de anlafl›ld›¤› gibi her-kes Allah’› görmek istedi¤i gibi anlar.Rumi, en önemli fleyin herkes nas›l al-g›larsa alg›las›n inanç hissi oldu¤unuvurguluyor. “Allah Musa’ya buyurduki: ‘Bizi kulumuzdan ay›rd›n! Oysa kisen bizi ay›rmak için de¤il, birlefltirmekiçin gönderildin! ‹nsanlara onlar› böl-mek üzere gönderilmedin! Her bir in-sana kendini ifade etme yetene¤i ver-dik. Ayn› kelimeler onun a¤z›nda övgü,seninkindeyse sövgü. Onun a¤z›nda

bal, seninkinde zehir. Onun a¤z›ndahakikatin ›fl›¤›, seninkinde cehenne-min atefli. Onun a¤z›nda iyilik, senin-kinde kötülük. Onun a¤z›nda kabul!Seninkinde ret. Ben ne d›fl görünüfle,ne de kelimelere bakar›m. Ben, Al-lah’tan korkan insan›n kalbine girerim,b›rak söyledi¤i sözler itaatsiz olsun,kalp gerçek, söz tesadüfîdir. Tesadüfmisafir, gerçek as›l amaçt›r”.

Rumi inanç hissini dindarl›¤›n içgerçekli¤iyle aç›kl›yor, onun tasvir edi-lebilir k›sm›n› ise, farkl› inançlar›n d›flve tasviri ifadelerinde temellenen düfl-manl›ktan daha önemsiz buluyor. Ru-mi herhangi bir dinin politik hüküm-ranl›¤›na karfl› ç›k›yor. Ona göre, din-darl›¤›n asl›n› Allah’a olan inanç olufl-turuyor. Ancak bu gerçe¤in ifadesi yada formüle edilmesi mümkün de¤il,çünkü o da t›pk› Allah’›n kendisi gibitan›mlanamaz. Bu nedenle, insanlarsamimiyetle inand›klar›nda, tek vücut-turlar; ancak herhangi bir inanç ayr›-m›na girdiklerinde, aralar›nda tart›fl-malar bafll›yor, çünkü her biri bu ta-n›mlanamaz gerçe¤i kendine göre ta-n›mlamaya çal›fl›yor, tüm bunlar›n so-nunda da tan›mlad›klar›, u¤runa sa-vaflt›klar› hakikatin kendisi de¤il, ken-dilerine özgü kurgular› oluyor.

‹nsanlar, kalpleri ve ruhlar›yla Allah’›seviyorlar, onu say›yorlar. Onu tek ba-¤›fllay›c› say›p, ondan hay›r ve merha-met bekliyorlar. Kalpteki bu anlay›fl her-hangi bir flekilde isimlendirilemez. Buhisler edebi bir kal›ba girer girmez, kav-ramlar t›pk› iyi ve kötü, merhamet vezulüm, inanç ve inançs›zl›k gibi birbirle-rine karfl› durmaya bafll›yorlar. Buradaninsan›n düflünce dünyas›n›n Allah’a da-ir yan›lsamalardan olufltu¤u ortaya ç›-k›yor. Bu yan›lsamalar sabit de¤il, de-¤iflken ve kal›c› da de¤il. ‹nsan her defa-s›nda Allah’› baflka türlü hayal ediyor.‹nsanlar, kendi Allah anlay›fllar›n› ifadeetmeye çal›flt›klar›nda ise, Allah’›n yara-t›c› tasviri tahayyüllerinde bir an durak-s›yor. Sonuçta, bir hayal ân›, di¤er birhayal ân›yla, bir anlay›fl›n di¤eriyle çe-liflti¤i gibi çelifliyor. Böylece bunlar as-l›nda tek bir sürecin – dini tasavvurun–ayr› anlar› olmalar›na ra¤men, dini düfl-manl›¤a dönüflüyorlar. Sonuçta, farkl›inançlar›n temsilcileri birbirleri ile haki-kat yüzünden de¤il, isimlendirmeleryüzünden savafl›yor. �

e n t e l e k t ü e l b a k › fl и н т е л л е к т у а л ь н ы й в з г л я д

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 17

Когда люди веруют в душе,они едины, но как только

они переходят копределению веры, междуними возникают споры,

ибо каждый из нихопределяет эту

неопределенную сущностьпо-своему, в результате чего

они воюют не из-засущности, а из-за

определения собственныхиллюзий.

‹nsanlar samimiyetle

inand›klar›nda, tek

vücutturlar; ancak

herhangi bir inanç ayr›m›na

girdiklerinde, aralar›nda

tart›flmalar bafll›yor, çünkü

her biri bu tan›mlanamaz

gerçe¤i kendine göre

tan›mlamaya çal›fl›yor, tüm

bunlar›n sonunda da

tan›mlad›klar›, u¤runa

savaflt›klar› hakikatin

kendisi de¤il, kendilerine

özgü yan›lsamalar› oluyor.

Page 18: Diyalog Avrasya №26

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

18 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 19: Diyalog Avrasya №26

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 19

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Человечествонуждаетсяв помощи

‹nsanl›kyard›mamuhtaç

Page 20: Diyalog Avrasya №26

ÑÎfl ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚ı �ÓÒÒËflÌ ‚ÓÔ�ÓÒ˚ÏÓ�‡Î¸ÌÓ-Ì�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÍÎËχڇ ‚Ó·˘ÂÒÚ‚Â fl‚Îfl˛ÚÒfl Ò„ӉÌfl,

ÔÓʇÎÛÈ, Ó‰ÌËÏË ËÁ Ò‡Ï˚ı ‡ÍÚۇθÌ˚ı.ëÚÓθ Ó·ÓÒÚ�ÂÌÌÓ ‚ÓÒÔ�ËflÚË ÒËÚÛ‡ˆËË‚ ÏÓ�‡Î¸ÌÓ-Ì�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÙÂ� ӷ˘ÂÒÚ‚‡Ó·ÛÒÎÓ‚ÎÂÌÓ, ‚ ÔÂ�‚Û˛ Ó˜Â�‰¸, ÚÂÏ, ˜ÚÓ�ÓÒÒËflÌ ҘËÚ‡˛Ú, ˜ÚÓ ‰Â· ‚ ˝ÚÓÈ ÒÙÂ�ÂÓ·ÒÚÓflÚ Í�‡ÈÌ Ì··„ÓÔÓÎÛ˜ÌÓ Ë ËϲÚÚẨÂÌˆË˛ Í ÛıÛ‰¯ÂÌ˲. è�˘ÂÏ, ͇ÍÔÓ͇Á˚‚‡˛Ú ÓÔ�ÓÒ˚, Ô�Ó‚Ó‰ËÏ˚ÂÇñàéå,1 „·‚̇fl Ô�Ó·ÎÂχ, ÍÓÚÓ�‡fl‚ÓÎÌÛÂÚ �ÓÒÒËflÌ, - Ì ÒÚÓθÍÓ ËÁ·˚ÚӘ̇flÒ‚Ó·Ó‰‡ Ì�‡‚Ó‚, �‡ÒÔÛ˘ÂÌÌÓÒÚ¸,‡ÏÓ�‡Î¸ÌÓÒÚ¸, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ Ë ‚ Ò�‰ÒÚ‚‡ıχÒÒÓ‚ÓÈ ËÌÙÓ�χˆËË, Ó ˜ÂÏ ÏÌÓ„Ó„Ó‚Ó�flÚ Ë Ô˯ÛÚ, ÒÍÓθÍÓ ËÁÏÂÌÂÌËÂı‡�‡ÍÚÂ�‡ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂʉÛβ‰¸ÏË. ùÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ‚Ò ·Óθ¯Â̇˜Ë̇˛Ú ̇ÔÓÏË̇ڸ ÚÂ, ÍÓÚÓ�˚ÂÔ�ËÒÛ˘Ë Î˛·ÓÏÛ Ï‡ÒÒÓ‚ÓÏÛ,ÔÓÚ�·ËÚÂθÒÍÓÏÛ Ó·˘ÂÒÚ‚Û. Ç Ú‡ÍÓ„Ó�Ó‰‡ Ó·˘ÂÒÚ‚Â ˝ÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÒÚ�ÓflÚÒfl,ÔÓ ÏÌÂÌ˲ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó ·�ËÚ‡ÌÒÍÓ„ÓÒÓˆËÓÎÓ„‡ ç‡Ûχ̇, ̇ ÓÒÌÓ‚Â ËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó«Ô�Ë̈ËÔ‡ ä‡Ë̇»: «ê‡Á‚ fl ÒÚÓ�ÓÊ ·�‡ÚÛÒ‚ÓÂÏÛ?». äÓ̘ÌÓ, ˝ÚÓ Ì ÏÓÊÂÚ Ì‚˚Á˚‚‡Ú¸ ·ÂÒÔÓÍÓÈÒÚ‚‡. í‡Í, ̇ Ô�flÏÓÈ‚ÓÔ�ÓÒ: «ä‡ÍË ÔÓÒÚÛÔÍË Ë ‰ÂÈÒÚ‚Ëflβ‰ÂÈ fl‚Îfl˛ÚÒfl ̇˷ÓηÂÁÌ�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË?», Á̇˜ËÚÂθÌÓ ˜ËÒÎÓ�ÓÒÒËflÌ, ÔÓÏËÏÓ ÛÊ Ú�‡‰ËˆËÓÌÌÓ„Ó‡ÎÍÓ„ÓÎËÁχ Ë Ì‡�ÍÓχÌËË, ÓÚÏÂÚËÎË·ÂÁ�‡Á΢ˠβ‰ÂÈ ‰�Û„ Í ‰�Û„Û (26%),ÎÓʸ, ÎˈÂÏÂ�ËÂ, ÔÓ‰ÎÓÒÚ¸ (20%), ‡ Ú‡ÍÊÂÌÂÛ‚‡ÊÂÌË β‰ÂÈ Í ÓÍ�Ûʇ˛˘ËÏ,Ô�Ófl‚Îfl˛˘ÂÂÒfl ‚ ·˚ÚÓ‚ÓÏ ı‡ÏÒÚ‚Â ËÔ�‡ÍÚ˘ÂÒÍË ÚÓڇθÌÓÏ ËÒÔÓθÁÓ‚‡ÌËËÌÂÌÓ�χÚË‚ÌÓÈ ÎÂÍÒËÍË, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒΠËÔ�Ë Ó·˘ÂÌËË Ò ÊÂÌ˘Ë̇ÏË Ë ‰ÂÚ¸ÏË(17%).

֢ ·ÓΠÊÂÒÚÍËÏË Ë ‰‡Ê ‚ ˜ÂÏ-ÚÓ

Ò‡ÏÓÛÌ˘ËÊËÚÂθÌ˚ÏË ‚˚„Îfl‰flÚ ÓˆÂÌÍË,‰‡‚‡ÂÏ˚ �ÓÒÒËfl̇ÏË ÚÂÏ ËÁÏÂÌÂÌËflÏ,ÍÓÚÓ�˚ Ô�ÓËÁÓ¯ÎË ‚ β‰flı, ‚ Ëı‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ÏÂÊ‰Û ÒÓ·ÓÈ Á‡ „Ó‰˚�ÂÙÓ�Ï. í‡Í, ËÒÒΉӂ‡ÌË ‰�Û„Ó„Ó‚Â‰Û˘Â„Ó ÒÓˆËÓÎӄ˘ÂÒÍÓ„Ó ˆÂÌÚ�‡,àÌÒÚËÚÛÚ‡ ÒÓˆËÓÎÓ„ËË êÄç,ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓ ‡Ì‡ÎËÁÛ ËÚÓ„Ó‚ �ÓÒÒËÈÒÍËı�ÂÙÓ�Ï, ÙËÍÒË�ÛÂÚ Ó·‚‡Î Ú‡ÍËıÚ�‡‰ËˆËÓÌÌÓ Ô�ËÒÛ˘Ëı �ÓÒÒËfl̇Ï͇˜ÂÒÚ‚, Í‡Í ‰Ó·�ÓÊ·ÚÂθÌÓÒÚ¸,‰Û¯Â‚ÌÓÒÚ¸, ËÒÍ�ÂÌÌÓÒÚ¸, ·ÂÒÍÓ�˚ÒÚË ˄ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ÔÓÏÓ˜¸ ‰�Û„ËÏ, Û‚‡ÊÂÌË ÍÊÂÌ˘ËÌ‡Ï Ë ÒÚ‡�¯ËÏ. à Ô�Ë ˝ÚÓÏÓÚϘ‡ÂÚÒfl, ̇Ô�ËÏÂ�, Ì‚ˉ‡ÌÌ˚È �ÓÒÚÔ�Ófl‚ÎÂÌËÈ ‡„�ÂÒÒË‚ÌÓÒÚË, ˆËÌËÁχ –˝ÚË ÚẨÂ̈ËË ÓÚÏÂÚËÎË 91% Ë 84%�ÂÒÔÓ̉ÂÌÚÓ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓ.

ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‚ÓÁÌË͇ÂÚ ‚ÓÔ�ÓÒ:

Ça¤dafl Rusyal›lar için toplumdakiahlak sorunlar› bugünün belkide en güncel sorunlar›ndand›r.

Toplum ahlak› aç›s›ndan durumun bukadar yüzeysel biçimde ele al›n›fl›, Rus-yal›lar›n düflündü¤ü gibi, bu konudaifllerin son derece kötü ve sonuçsuz git-ti¤ine iflaret ediyor. Bununla birlikte,VS‹OM taraf›ndan yap›lan araflt›rma-lara göre,1 Rusyal›lar› endiflelendirenbafll›ca problem sadece vurdumduy-mazl›k ve ahlaks›zl›k de¤il; tüm bunla-r›n yan›nda, medya organlar›nda s›k-l›kla yaz›l›p çizildi¤i gibi insanlar›n bir-birleri ile iliflkilerinde meydana gelende¤iflimdir. Bu iliflkiler gittikçe her tü-ketici, yüzeysel topluma özgü yaflan›-lanlar› and›r›yor. Bu tür toplumlardaböylesi iliflkiler ünlü Britanyal› sosyo-log Nowman’›n düflüncesine göremeflhur Kain Prensibi temelinde inflaedilir: “Kardeflimin bekçisi miyim?”. Ta-bii ki, böylesi bir durumun huzursuz-luk yaratmamas› düflünülemez. “Han-gi davran›fllar ve hareketler daha ah-laks›zcad›r?” sorusuna çok say›da Rus-yal› geleneksel olan alkoliklik, uyufltu-rucu ba¤›ml›l›¤› yan›nda vurdumduy-mazl›¤› da eklemifltir (%26), bir k›sm›yalanc›l›k, riyakarl›k ve alçakl›¤› öne ç›-kar›rken (%20), bir di¤er k›s›m da gün-lük hayatta s›kl›kla karfl›lafl›lan ve özel-likle bayanlar ve çocuklarla iletiflim es-nas›nda da kullan›lan küfürlü konufl-madan kaynaklanan çevreye sayg›s›zl›-¤› öne ç›karm›flt›r (%17).

Rusyal›lar taraf›ndan reform y›llar›

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

20 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Россияне испытывают дефицитдоверительного общения

Елена Пахомова

Руководитель отдела социальных исследований ВЦИОМ, кандидат экономических наук (РФ).

Rusyal›lar güvenilir

iletiflimden yoksunlar

Yelena Pahomova

VS‹OM*

Sosyal Araflt›rmalar Bölümü Baflkan› Ekonomi Doktoru (Rusya Federasyonu).

Page 21: Diyalog Avrasya №26

‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ ÎË Á‡ ÔÓÒΉÌË 15 ÎÂÚÏÓ„ÎË Ô�ÓËÁÓÈÚË ÒÚÓθ �‡‰Ë͇θÌ˚ÂËÁÏÂÌÂÌËfl ‚ β‰flı, ‡ Ú‡ÍÊ ‚ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ÏÂÊ‰Û ÌËÏË ÔÓ Ò�‡‚ÌÂÌ˲ Ò‰Ó�ÂÙÓ�ÏÂÌÌ˚ÏË ‚�ÂÏÂ̇ÏË? íÂÏ ·ÓΘÚÓ Ë ‚ ÒÓ‚ÂÚÒÍË ‚�ÂÏÂ̇, Í‡Í ‚Ò Ï˚ıÓ�Ó¯Ó ÔÓÏÌËÏ, Ô�Óˆ‚Âڇ· ‰‚ÓÈ̇flÏÓ�‡Î¸, ·Î‡Ú, Û„Ó‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó Ë ÏÌÓ„Ó‰�Û„ÓÂ. ëÛ‰fl ÔÓ �ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï ËÒÒΉӂ‡ÌËÈÇñàéå Ë ÏÌÓ„Ëı ‰�Û„Ëı ‚Â‰Û˘Ëı�ÓÒÒËÈÒÍËı ÒÓˆËÓÎӄ˘ÂÒÍËı ˆÂÌÚ�Ó‚,Ò„ӉÌfl Ï˚ ËÏÂÂÏ ‰ÂÎÓ Ì ÒÚÓθÍÓ ÒÚÓڇθÌ˚Ï Ô‡‰ÂÌËÂÏ Ì�‡‚Ó‚ Ë ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ

ÏÓ�‡Î¸ÌÓÈ ‰Â„�‡‰‡ˆËÂÈ, ÒÍÓθÍÓ Ò‚Â�·‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ÒÚ�‡ıÓ‚ Ë ÙÓ·ËÈ, ÍÓÚÓ�˚‚ ÔÓÒΉÌË „Ó‰˚ ÔÓÎÛ˜ËÎË ¯Ë�ÓÍÓÂ�‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌÂÌËÂ. îËÍÒË�ÛÂÏ˚ÂÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ÏË ÒÓˆËÓÎӄ˘ÂÒÍËÏËËÒÒΉӂ‡ÌËflÏË �‡ÁÏ˚‚‡ÌË ÏÓ�‡Î¸Ì˚ı ËÌ�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó�ËÂÌÚË�Ó‚, �ÓÒÚ̉ӂÂ�Ëfl Ë ÓÚ˜ÛʉÂÌÌÓÒÚË ÔÓÓÚÌÓ¯ÂÌ˲ Í ‚̯ÌÂÏÛ ÏË�Û Ë ÔÓËÒÍÓÔÓ�˚ ‚ ·ÎËÊÌÂÏ Í�Û„Â, ÔÓÒÚÓflÌ̇fl·Ó�¸·‡ „�‡Ê‰‡Ì Á‡ ‚˚ÊË‚‡ÌË ̇ ÙÓ̉ÎËÚÂθÌÓ„Ó ÒӈˇθÌÓ-˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„ÓÍ�ËÁËÒ‡ ‚ ÒÚ�‡ÌÂ, Ù�‡„ÏÂÌÚ‡ˆËfl

s›ras›nda insanlar ve birbirleri ile ilifl-kilerinde meydana gelen de¤iflim hak-k›nda yap›lan de¤erlendirmeler isedaha ac› ve incitici. Bir baflka ünlü sos-yoloji merkezi olan Rusya Bilimler Aka-demisi Sosyoloji Enstitüsü’nün Rusyareformlar›n›n genel analizi ile ilgiliyapt›¤› araflt›rma da Rusyal›lara özgüiyilik, içtenlik, samimiyet, kâr gözet-mezlik ve baflkalar›na yard›ma haz›r-l›k, bayanlara ve yafll›lara sayg› gibi ni-teliklerdeki düflüfle iflaret ediyor. Bu-nunla birlikte, sald›rganl›k ve flüpheci-lik oran›ndaki önlenemez yükselifle dedikkat çekiliyor. Bu e¤ilimler araflt›r-ma kat›l›mc›lar›n›n %91 ila %84’ü ta-raf›ndan onaylan›yor.

Do¤al olarak, flöyle bir soruyla karfl›karfl›ya kal›n›yor: Gerçekten, geçen 15sene içerisinde insanlarda ve insanla-r›n birbirleriyle olan iliflkilerinde, re-form öncesi dönemle bir karfl›laflt›rmaiçine girildi¤inde, böylesine radikal de-¤iflim meydana gelebilir mi? ÜstelikSovyetler döneminde her birimizin iyihat›rlad›¤› gibi, ikiyüzlülük, iltimas, ç›-karc›l›k ve bunun gibi birçok fleye s›kl›k-la rastlan›rken... VS‹OM’un ve Rus-ya’n›n önde gelen di¤er sosyoloji mer-kezlerinin araflt›rmalar›n›n sonuçlar›-na göre, bugünlere gelmemizde genel

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 21

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Page 22: Diyalog Avrasya №26

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

22 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Сегодня большинство россияниспытывает дефицит

доверительных, откровенныхотношений. В особенности за

пределами собственной семьи,точнее – самых близких

родственников.

Günümüzde Rusyal›lar›n ço¤u,

iliflkilerinde güven ve aç›kl›k

eksikli¤i yafl›yor. Özellikle de

ailelere, daha do¤rusu en yak›n

akraba çevresine kapanmayla bu

eksiklik hissediliyor.

Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË, ÛÒËÎÂÌËÂË̉˂ˉۇÎËÁχ Ë Ú.‰. – ‚Ò ˝ÚÓ Ì ÏÓ„ÎÓÌ Ò͇Á‡Ú¸Òfl ̇ ͇˜ÂÒÚ‚Â ÏÂÊ΢ÌÓÒÚÌ˚ıÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ.

Мы все больше

замыкаемся на себе

ë„ӉÌfl ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Ó �ÓÒÒËflÌËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ ‰ÂÙˈËÚ ‰Ó‚Â�ËÚÂθÌ˚ı,ÓÚÍ�Ó‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. Ç ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚËÁ‡ Ô�‰Â·ÏË ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÂϸË, ÚӘ̖ Ò‡Ï˚ı ·ÎËÁÍËı �Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚. éڂ˜‡fl̇ ‚ÓÔ�ÓÒ: «ë ÍÂÏ Û Ç‡Ò ÒÎÓÊËÎËÒ¸ÓÚÍ�Ó‚ÂÌÌ˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl?», ÔÓ‰‡‚Îfl˛˘Â·Óθ¯ËÌÒÚ‚Ó ÓÔ�Ó¯ÂÌÌ˚ı ̇Á˚‚‡˛ÚÚÓθÍÓ ˜ÎÂÌÓ‚ Ò‚ÓÂÈ ÒÂϸË: 53% ̇Á‚‡ÎËÒÛÔ�Û„‡ (ÒÛÔ�Û„Û), 46% – �Ó‰ËÚÂÎÂÈ, 44%– ‰ÂÚÂÈ. ÉÓ�‡Á‰Ó �ÂÊ ÒÍ·‰˚‚‡˛ÚÒflÓÚÍ�Ó‚ÂÌÌ˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ‰�ÛÁ¸flÏË,ÍÓÎ΄‡ÏË ÔÓ �‡·ÓÚÂ, ·ÓΠ‰‡ÎÂÍËÏË�Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌË͇ÏË. ë ‚ÓÁ�‡ÒÚÓÏ Â˘Â ·Óθ¯ÂÒÛʇÂÚÒfl Í�Û„ ‰Ó‚Â�ËÚÂθÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËflÏÂÊ‰Û Î˛‰¸ÏË: ÔÓÒΠ30-35 ÎÂÚ �ÂÁÍÓÒÌËʇÂÚÒfl �Óθ ‰�ÛÊÂÒÍËı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ,˜ÂÎÓ‚ÂÍ Á‡Ï˚͇ÂÚÒfl ̇ Ô�Ó·ÎÂχı Ò‚ÓËıÒ‡Ï˚ı ·ÎËÁÍËı – ÒÛÔ�Û„‡, ‰ÂÚÂÈ.é·�‡˘‡ÂÚ Ì‡ Ò·fl ‚ÌËχÌËÂ Ë ÌËÁÍËÈÛ�Ó‚Â̸ ‰Ó‚Â�ËÚÂθÌÓÒÚË ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ÒÍÓÎ΄‡ÏË, ÚÓ‚‡�ˢ‡ÏË ÔÓ �‡·ÓÚÂ, ÒÍÓÚÓ�˚ÏË, ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ‰ÛıÓÏÔ�‡„χÚ˘ÌÓ„Ó ‚�ÂÏÂÌË, ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÒÍ·‰˚‚‡˛ÚÒfl ˜‡˘Â ‚ÒÂ„Ó ÒÛ„Û·Ó ‰ÂÎÓ‚˚Â.à ˝ÚÓ ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı �ÓÒÒËflÌ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍË ‡ÍÚË‚ÌÓÈ ˜‡ÒÚË Ì‡ÒÂÎÂÌËfl(‚ ‚ÓÁ�‡ÒÚÌ˚ı „�ÛÔÔ‡ı 30-55 ÎÂÚ),‚ÓÒÔËÚ‡ÌÌÓÈ Â˘Â ‚ ‰Ûı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈÍÓÎÎÂÍÚË‚ËÁχ, fl‚ÎflÂÚÒfl Á‡˜‡ÒÚÛ˛˜Ûʉ˚Ï Ë ÌÂÔ�ËÂÏÎÂÏ˚Ï. �

1 èÓ �ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï ÓÔ�ÓÒÓ‚ Çñàéå Ò flÌ‚‡�fl 2005 „. ÔÓ̇ÒÚÓfl˘Â ‚�ÂÏfl, Ô�Ó‚Ó‰ËÏ˚ı ÔÓ Ó·˘Â�ÓÒÒËÈÒÍÓÈ‚˚·Ó�ÍÂ, �ÂÔ�ÂÁÂÌÚË�Û˛˘ÂÈ Ì‡ÒÂÎÂÌË êÓÒÒËË ÔÓÔÓÎÛ, ‚ÓÁ�‡ÒÚÛ, ÚËÔÛ Ì‡ÒÂÎÂÌÌÓ„Ó ÔÛÌÍÚ‡ ‚ 46 �„ËÓ̇ı,153 ÚÓ˜ÍË ÓÔ�ÓÒ‡, ̇ ÂÊẨÂθÌÓÈ ÓÒÌÓ‚Â. Ç˚·Ó�͇ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ 1600 �ÂÒÔÓ̉ÂÌÚÓ‚. ëÚ‡ÚËÒÚ˘ÂÒ͇flÔÓ„�¯ÌÓÒÚ¸ Ì Ô�‚˚¯‡ÂÚ 3,4%.

ahlaki düflüfl ve ahlaki bozulma oldu¤ukadar, son y›llarda edindi¤imiz korkuve fobilerin gittikçe yayg›nlaflmas›n›netkili olmas› da önemlidir. Birçok sosyo-lojik araflt›rman›n da alt›n› çizdi¤i gibi,ahlaki ve etik çöküfl, d›fl dünya ile iliflki-lerde uzaklaflma ve güvensizlikteki ar-t›fl, yak›n çevrede ç›kar aray›fl›, ülkedekiuzun süreli sosyo-ekonomik kriz arkaplandayken, süregiden yaflam mücade-lesi, toplumsal hayatta gözlemlenenparçalanma, bireycili¤in güçlenmesi vebunun gibi tüm gerçeklerin insanlararas›ndaki flahsi iliflkiler baz›nda eleal›nmamas› mümkün olamaz.

Çevremize gittikçe daha da

yabanc›lafl›yoruz

Günümüzde Rusyal›lar›n ço¤u, iliflki-

lerinde güven ve aç›kl›k eksikli¤i s›k›n-t›s› yafl›yor. Özellikle de ailelere, dahado¤rusu en yak›n akraba çevresine ka-panmayla bu eksiklik hissediliyor.“Kimlerle s›k› iliflkiler içindesiniz?” so-rusuna, kat›l›mc›lar›n büyük bir ço-¤unlu¤u ailelerinin üyelerini söyleye-rek cevap veriyor: Kat›l›mc›lar›n %53’üefllerinin ad›n› verirken, %46’l›k bir bö-lüm ebeveynleri, %44’lük bir kesimdeçocuklar› ile s›k› iliflkiler içerisinde ol-duklar›n› belirtti. Kat›l›mc›lar aras›n-da arkadafllar, ifl arkadafllar› ve dahauzak akrabalar ile kurulan iliflkileri da-ha aç›k olarak nitelendirenlere çok na-dir rastlan›yor. Yafl›n ilerlemesiyle bir-likte güven duyulan insanlar›n olufl-turdu¤u çember de daral›yor: 30-35yafl sonras› arkadafll›k iliflkilerinin ha-yattaki rolü keskin bir flekilde düflüyor;insan, efli ve çocu¤u gibi en yak›n›ndabulunan kiflilerin problemleri ile ilgi-leniyor. Kendine önem veriyor ve ifl ar-kadafllar›yla iliflkileri daha çok sadeceifl iliflkilerine dönüflüp, iliflkilerde gü-venilirlik seviyesi gittikçe düflüyor. Vebu durum nüfusun ekonomik olarakaktif k›sm›n› oluflturan (30-55 yafl ara-l›¤›), birliktelik ruhu ile yetifltirilmiflçok say›da Rusyal› için garip ve kabuledilemez addediliyor. �

* VS‹OM (Vserossiyskiy Sentr ‹zuçeniya Obflestven-nogo Mneniya) – Rusya Toplum Araflt›rmalar›Merkezi (ç.n.)1 VS‹OM’un Rusya çap›nda 2005 Ocak’›ndan günü-müze kadar sürdürdü¤ü, kat›l›mc›lar›n cinsiyet veyafla göre s›n›fland›r›ld›¤›, 46 bölgede ve 153 arafl-t›rma noktas›nda haftal›k olarak yürütülen arafl-t›rmalar›n sonuçlar›na göre bu veriler elde edil-mifltir. Ankete 1600 kifli kat›lm›flt›r. ‹statiksel sap-ma %3,4’ten fazla de¤ildir.

Page 23: Diyalog Avrasya №26

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 23

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Благотворительный фонд «Милосердие» занимаетсяблаготворительной деятельностью в Российской Федерации. Фонд

оказывает социальную поддержку и защиту детей-сирот, детей-инвалидов; осуществляет социальную реабилитацию

малообеспеченных детей, детей-инвалидов и иных лиц, которыепо причине своих физических или интеллектуальных

особенностей, иных обстоятельств не способны реализовать своиправа и законные интересы; оказывает помощь детским домам,

содействует пропаганде здорового образа жизни, улучшенияморально-психологического состояния граждан.

Протяни руку помощи В.В. Ефанов

Руководитель Благотворительного фонда «Милосердие» (РФ).

Сегодня 55% российских граждан ничего не знают о деятельностиблаготворительных организаций и только 2% сталкивались с ней. В

России на благотворительность в 2006 г.было пожертвовано около 2млрд долл., а в США – 265 млрд. В нашей стране около 868 тыс.детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей. Для

сравнения: после Великой Отечественной войны во всем СССР безродителей остались 620 тыс. детей. Благотворительных организаций у

нас в стране в несколько десятков раз меньше, чем, например, вСША, а потребность в деятельности таких организаций в России

возрастает с каждым годом. Наша главная цель – обратить вниманиесоотечественников на проблемы больных детей и детей, оказавшихся

без попечения. Наш фонд – это инициатива, которая призванаобъединить совершенно разных людей для помощи тем, кто в ней

нуждается больше всего, детям, оставшимся без опеки, больнымдетям, воспитанникам детских домов и приютов. У нас есть силы ижелание им помочь. И быть полезными. Мы пытаемся сделать все,

чтобы эти маленькие люди не понесли дальше по жизни обиду набольшой мир, выбросивший их на обочину в самом началежизненного пути. Задача фонда – использовать энергию и

возможности бизнеса, политики, узнаваемых и влиятельных людей,обычных граждан для организации помощи тем, кто сейчас в ней

более всего нуждается.

Hay›r kurumu “Miloserdiye/Merhamet” Vakf›, Rusya Federasyonu’nda hay›r iflleriyle u¤rafl›yor. Vak›f yetim ve engelli çocuklara destek sa¤l›yor; fiziki güçleri ve entelektüel özellikleriyle haklar›n› arayamayanfakir, engelli çocuklar›n veya yetiflkinlerin toplumsalrehabilitasyonunu gerçeklefltiriyor. Krefllere yard›m, sa¤l›kl› hayat programlar›na destek, vatandafllar›n moral ve psikolojik durumunu iyilefltirme çal›flmalar› di¤er faaliyet alanlar›ndan…

Yard›m elini uzatV. V. Yefanov

Miloserdiye Vakf› Baflkan› (Rusya Federasyonu).

Bugün Rusya vatandafllar›n›n %55’i hay›r kurumlar›n›n faaliyetlerihakk›nda bir fley bilmiyor ve sadece %2’si bu faaliyetlerle tan›flt›.Rusya’da 2006 y›l›nda hay›r ifllerine 2 milyar dolar civar›nda paraba¤›flland›, ABD’de 265 milyar dolar. Ülkemizde 868 bin dolay›ndaanne baba himayesinden mahrum kalan yetim çocuk var.Karfl›laflt›rma yapacak olursak ‹kinci Dünya Savafl›’ndan sonra bütünSovyetler Birli¤i’nde yetim kalan çocuk say›s› 620 bindir. Rusya’dahay›r kurulufllar›, mesela ABD’den onlarca kat daha az ama Rusya’dabu kurulufllara ihtiyaç her y›l art›yor. Bafll›ca amac›m›z hasta ve ailevesayetinden mahrum çocuklar›n problemlerine vatandafllar›m›z›ndikkatlerini çekmektir. Vakf›m›z, yard›ma muhtaç insanlara özelliklevesayetten mahrum çocuklara, hasta çocuklara; çocuk yuvalar›nda,yetimhanelerde yaflayanlara yard›m etmek için birbirlerindentamamen farkl› insanlar› bir araya getiren bir giriflimdir. Yard›metme gücü ve arzumuz var. Ve faydal› olma arzusu. Bu küçük insanlarhayat yolunun bafl›nda onlar› kenara atan koca dünyaya bir dahak›r›lmas›nlar diye her fleyi yapmaya çal›fl›yoruz. Vakf›n görevi, ifldünyas›n›n, politikan›n, ünlü ve etkin insanlar›n, s›radanvatandafllar›n enerjisi ve imkânlar›n› organize ederek ihtiyaçduyanlar için kullanmakt›r.

Page 24: Diyalog Avrasya №26

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a çГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР24 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

Оксана Гарнаева на детском рождественском празднике, организованном фондомVakf›n düzenledi¤i bir Noel Bayram› töreninde Oksana Garnayeva çocuklarla birlikte

Председатель благотворительногофонда «Русская береза»

Оксана Гарнаева

Спасая детей, мыспасаем Россию!

Yard›m Vakf› ‘Russkaya Beryoza’n›n Baflkan›

Oksana Garnayeva

Çocuklar›

kurtar›rken Rusya’y›

kurtar›yoruz!

Page 25: Diyalog Avrasya №26

è�‰Ò‰‡ÚÂθ ·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓ„ÓÙÓ̉‡ «êÛÒÒ͇fl ·Â�ÂÁ‡» ËÏ. û�Ëflɇ�̇‚‡ éÍ҇̇ ɇ�̇‚‡ ÊË‚ÂÚ ‚ „.ÜÛÍÓ‚ÒÍËÈ Ë �‡·ÓÚ‡ÂÚ Û·Ó�˘ËˆÂÈ ‚ÅÓ„Ófl‚ÎÂÌÒÍÓÏ Í‡Ù‰�‡Î¸ÌÓÏ(ÖÎÓıÓ‚ÒÍÓÏ) ÒÓ·Ó�Â Û ÏÓ˘ÂÈÒ‚flÚËÚÂÎfl ÄÎÂÍÒËfl, åËÚ�ÓÔÓÎËÚ‡åÓÒÍÓ‚ÒÍÓ„Ó Ë ‚ÒÂfl êÛÒË, ˜Û‰ÓÚ‚Ó�ˆ‡.å‡Ú¸ ˜ÂÚ‚Â�˚ı ‰ÂÚÂÈ, ‚Ì͇ۘ ÉÂ�ÓflëÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ëÓ˛Á‡ û�ËflÄÎÂÍ҇̉�ӂ˘‡ ɇ�̇‚‡, éÍ҇̇ɇ�̇‚‡ ̇ Ò· ËÒÔ˚ڇ· ‚ÒÂÚ�Û‰ÌÓÒÚË ÊËÁÌË ÏÌÓ„Ó‰ÂÚÌÓÈ ÒÂÏ¸Ë ‚êÓÒÒËË. è�Óȉfl ˜Â�ÂÁ ÌˢÂÚÛ, ·ÓÎÂÁÌË,ÛÌËÊÂÌËfl, Ó̇ �¯Ë· Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡Ú¸·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÛ˛ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆË˛ ‰ÎflÔÓÏÓ˘Ë, ‰ÂÚflÏ-ÒË�ÓÚ‡Ï, ‰ÂÚflÏ-ËÌ‚‡Îˉ‡Ï, ÏÌÓ„Ó‰ÂÚÌ˚ÏÒÂϸflÏ Ë ÒÂϸflÏ, ‚Áfl‚¯ËÏ Ì‡‚ÓÒÔËÚ‡ÌË ‰ÂÚÂÈ-ÒË�ÓÚ. éÍ҇̇ɇ�̇‚‡ ̇„�‡Ê‰Â̇ ω‡Î¸˛«åˆÂ̇Ú˚ ÒÚÓÎÂÚËfl», ÔÓÓ˘�Â̇Å·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌ˚Ï ÙÓ̉ÓÏ«ç‡�Ó‰ÌÓ Ô�‰Ô�ËflÚË».

ê ÓÒÒËfl – ÒÚ�‡Ì‡, Ëϲ˘‡flÚ˚Òfl˜ÂÎÂÚÌË ı�ËÒÚˇÌÒÍËÂÍÓ�ÌË. çË ‚ Ó‰ÌÓÈ ÒÚ�‡Ì ÏË�‡

ÌÂÚ ÒÚÓθÍÓ Ò‚flÚ˚ı, ÌË„‰Â Ì Ô�ÓËÒıÓ‰ËÚ‚ ̇ÒÚÓfl˘Â ‚�ÂÏfl ÒÚÓθÍÓ ˜Û‰ÂÒ,ÒÍÓθÍÓ ‚ êÓÒÒËË. üÁ˚˜ÂÒ͇fl Ñ�‚ÌflflêÛÒ¸, Ô�ËÌfl‚ ı�ËÒÚˇÌÒÚ‚Ó,Ô�‚�‡ÚË·Ҹ ‚ ÏÓ„Û˜Û˛ êÓÒÒËÈÒÍÛ˛ËÏÔÂ�˲, Á‡ÌËχ˛˘Û˛ Ó‰ÌÛ ¯ÂÒÚÛ˛˜‡ÒÚ¸ Ò‚ÂÚ‡. 燯 ̇�Ó‰, ‚ÓÒÔËÚ‡ÌÌ˚È Ì‡‰ÛıÓ‚Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚflı Ô�‡‚ÓÒ·‚Ëfl: β·‚ËÍ Î˛‰flÏ, ÏËÎÓÒÂ�‰Ëfl, ‰Ó·�‡,‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë, ÚÂ�ÔÂÌËfl Ë ÒÂȘ‡Ò ÌÂÔÓÚÂ�flÎ Ò‚ÓËı ÎÛ˜¯Ëı ͇˜ÂÒÚ‚,ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı �ÛÒÒÍËÈ Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚Èı‡�‡ÍÚÂ�, �ÛÒÒÍÛ˛ ‰Û¯Û. Ç Ô‡ÏflÚ¸ Ó̇¯ÂÏ Ô�Ó¯ÎÓÏ Ë Ò ‚Â�ÓÈ ‚ ·Û‰Û˘Â Ï˚‰ÓÎÊÌ˚ ·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓ Ò�‡Ê‡Ú¸Òfl Á‡ ̇¯Ëı‰ÂÚÂÈ, Í‡Í ·ËÎËÒ¸ Á‡ Ì‡Ò Ì‡¯Ë ‰Â‰˚. å˚

‰ÓÎÊÌ˚ Á‡˘ËÚËÚ¸ ÓÚ ‚˚ÏË�‡ÌËfl ̇¯Ì‡�Ó‰, ÔÓÏÓ˜¸ ‚˚ÊËÚ¸ ‰ÂÚflÏ. ã˯¸ÚÓ„‰‡ ÉÓÒÔÓ‰¸ ÔÓÏËÎÛÂÚ êÓÒÒ˲.

ü Ô�‡‚ÓÒ·‚̇fl ı�ËÒÚˇÌ͇, ÔÓ˝ÚÓÏÛÌ ÏÓ„Û ÓÒÚ‡‚‡Ú¸Òfl �‡‚ÌÓ‰Û¯ÌÓÈ ÍÛÏË�‡˛˘ËÏ ‚ÓÍ�Û„ ÏÂÌfl β‰flÏ.ÄÔÓÒÚÓΠ臂ÂÎ ‚ Ò‚ÓfiÏ èÓÒ·ÌËË„‡ÎËÎÂflÌ‡Ï Ò͇Á‡Î: «Ñ�Û„ ‰�Û„‡ Úfl„ÓÚ˚ÌÓÒËÚÂ, Ë Ú‡ÍÓ ËÒÔÓÎÌËÚ Á‡ÍÓÌï�ËÒÚÓ‚». è�‡‚ÓÒ·‚Ë – ҇χflÏË�Óβ·Ë‚‡fl Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓβ·Ë‚‡fl�ÂÎË„Ëfl, ËÏÂÌÌÓ ‚ Ô�‡‚ÓÒ·‚ËË Ì‡ÔÂ�‚ÓÏ ÏÂÒÚ ÒÚÓËÚ ‚ÓÔ�ÓÒ Î˛·‚Ë ÍÓÍ�Ûʇ˛˘ËÏ Î˛‰flÏ. ç‡ Ô�‡‚ÓÒ·‚Ì˚ı‰ÛıÓ‚Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚflı ÒÎÓÊËÎÒfl �ÛÒÒÍËÈ̇ˆËÓ̇θÌ˚È ı‡�‡ÍÚÂ�, ̇‚Â�ÌÓÂÔÓÚÓÏÛ Ë „Ó‚Ó�flÚ Ó Á‡„‡‰Ó˜ÌÓÈ �ÛÒÒÍÓȉۯÂ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÓÒڇθÌÓÈ ÏË� ÊË‚fiÚÔÓ ËÌ˚Ï, ÊÂÒÚÓÍËÏ Ë ÌÂÏËÎÓÒÂ�‰Ì˚ÏÁ‡ÍÓ̇Ï. ëÏ˚ÒÎ Ô�ÓÒÚ: ÊËÚ¸ Ú‡Í, ͇ÍÔÓ‰Ó·‡ÂÚ Ô�‡‚ÓÒ·‚ÌÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ,ËÒÔÓÎÌflfl Á‡ÍÓÌ ï�ËÒÚÓ‚ Ë ‰‡Ú¸ Ô�ËÏÂ�

Yuri Garnayev Yard›m Vakf› RusskayaBeryoza(Rus aka¤ac›)’n›n Baflkan› Oksa-na Garnayeva, Jukovskiy flehrinde yafl›-yor ve Moskova ile tüm Rus Halklar› Met-ropoliti Aziz Aleksiy himayesindeki Bogo-yavlinskiy (Yelohovskiy) katedraliningönüllü temizlik görevlisi olarak hayat›-n› sürdürüyor. Dört çocuk annesi ve Sov-yetler Birli¤i Kahraman› Astronot YuriyAleksandroviç Garnayev’in torunu olanOksana Garnayeva, Rusya’da çok çocuk-lu bir aileyi geçindirmenin bütün zorluk-lar›n› bizzat yaflam›fl. Hayat› boyuncayoksulluk, hastal›k, afla¤›lanmay› yafla-d›ktan sonra öksüz ve yetimlere, engelliçocuklara, çok çocuklu ailelere ve öksüz,yetimleri evlat edinen ailelere yard›m or-ganizasyonunu kurmaya karar vermifl.Oksana Garnayeva baflka bir yard›mvakf› olan Narodnoe Predpriyatiye (Halkkurumu) taraf›ndan verilen ‘Yüzy›l›nHay›rseveri’ madalyas›yla ödüllendirildi.

Rusya bin y›ll›k H›ristiyan kökleresahip bir ülke. Dünyada bu ülke-deki kadar çok Aziz hiç bir ülkede

yok ve hiç bir ülkede günümüz Rus-ya’s›ndaki kadar mucize gerçekleflmi-yor. Eski Pagan Rusya, H›ristiyanl›¤› ka-bul ederek, dünyan›n alt›da birine hâ-kim güçlü Rus ‹mparatorlu¤u halinegeldi. Ortodokslu¤un insanlara sevgi,merhamet, iyilik, karfl›l›kl› yard›m, sab›rgibi manevi de¤erleri ile e¤itilen flehri-miz, bugün de milli Rus karakterini veRus ruhunu oluflturan en önemli özel-likleri kaybetmifl de¤il. Geçmiflimizinhat›ras› ve gelece¤e olan inanc›m›zla,t›pk› dedelerimizin bizler için verdi¤imücadele gibi bir mücadeleyi kendi ço-cuklar›m›z için vermeliyiz. Halk›m›z›yok olmaya karfl› savunmal›, çocuklar›-m›z›n hayatta kalmas›na yard›m etme-liyiz. ‹flte Tanr› Rusya’y› ancak o zamanba¤›fllar.

Ben bir Ortodoks H›ristiyan›m, bunedenle etraf›mda ölen insanlara karfl›duyars›z kalamam. Havari Pavel risale-sinde Galilelilere “Birbirinizin yükünütafl›y›n, böylece ‹sa’n›n kural›na uyun”demifltir. Ortodoksluk bar›flç›l ve insan-sever bir dindir. Ortodoksluk’ta etrafta-

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 25

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Оксана Гарнаева с семьей живет в комнатеплощадью 17 квадратных метров

Oksana Garnayeva yaflad›¤› 17 metrekarelik tekodal› evinde çocuklar›yla birlikte

Page 26: Diyalog Avrasya №26

‰�Û„ËÏ, Í‡Í Ì‡‰Ó Ô�ÓÊËÚ¸ Ò‚Ó˛ ÊËÁ̸.ëӄ·ÒÌÓ ÒÚ‡ÚËÒÚËÍÂ, Î˯¸ 10%

‚ÓÒÔËÚ‡ÌÌËÍÓ‚ ‰ÂÚÒÍËı ‰ÓÏÓ‚ ‚ êÓÒÒË˂‰ÛÚ ÌÓ�χθÌÛ˛ ÊËÁ̸. óÚÓ ÊÂÔ�ÓËÒıÓ‰ËÚ Ò ÓÒڇθÌ˚ÏË 90%? éÌËÔÓÔ‡‰‡˛Ú ‚ Ú˛�¸Ï˚, ‚ Á‡Í�˚Ú˚ÂÔÒËıÓÌ‚�ÓÎӄ˘ÂÒÍË ËÌÚÂ�̇Ú˚ ҉ˇ„ÌÓÁÓÏ «ÓÎË„ÓÙ�ÂÌËfl» Ë«‰Â·ËθÌÓÒÚ¸», ıÓÚfl ·Óθ¯ËÌÒÚ‚Ó ËÁÌËı ‚ÔÓÎÌ ÌÓ�χθÌ˚ β‰Ë, ÚÓθÍÓ ÒËÁÛ�Ó‰Ó‚‡ÌÌÓÈ ÔÒËıËÍÓÈ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ Ò‰ÂÚÒÚ‚‡ ·˚ÎË Î˯ÂÌ˚ β·‚Ë, Á‡·ÓÚ˚ ËÛ˜‡ÒÚËfl. 70% ‚ÓÒÔËÚ‡ÌÌËÍÓ‚ ‰ÂÚÒÍËı‰ÓÏÓ‚ ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ̇�ÍÓχ̇ÏË,Ô�ÓÒÚËÚÛÚ͇ÏË. åÌÓ„Ë ÍÓ̘‡˛Ú ÊËÁ̸҇ÏÓÛ·ËÈÒÚ‚ÓÏ.

Многие семьи живут

на грани нищеты

Ç ÛʇÒÌ˚ı ÛÒÎÓ‚Ëflı ÌˢÂÚ˚ Ë·ÂÁ�‡·ÓÚˈ˚ ÓÚ˜‡fl‚¯ËÂÒfl �Ó‰ËÚÂÎË

ÔÓ‰ÌËχ˛Ú Ò‚ÓËı ˜‡‰ ‚ÒÂÏËÌÂÏ˚ÒÎËÏ˚ÏË ÒÔÓÒÓ·‡ÏË, ̇‰�˚‚‡flÒ‚Ófi Á‰Ó�Ó‚¸Â. Ç·˜‡Ú ʇÎÍÓÂÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, ÛÏË�‡˛Ú ‚ ·Ó�¸·Â Á‡‚˚ÊË‚‡ÌËÂ. ÑÓ ÌËı ÌËÍÓÏÛ ÌÂÚ ‰Â·. äÒÓʇÎÂÌ˲, �‡·Ó˜Ë ÏÂÒÚ‡ ‚ ̇¯ÂÈÒÚ�‡Ì ÂÒÚ¸ ÚÓθÍÓ ‚ Í�ÛÔÌ˚ı „Ó�Ó‰‡ı.ÇÓ ÏÌÓ„Ëı �„ËÓ̇ı ÔÓ˜ÚË ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛Á‡Í�˚Ú˚ Ô�‰Ô�ËflÚËfl, Á‡‚Ó‰˚, ÒÂθÒÍÓÂıÓÁflÈÒÚ‚Ó Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ ÛÔ‡‰Í ËÁ‡ÔÛÒÚÂÌËË. ã˛‰flÏ Ì„‰Â �‡·ÓÚ‡Ú¸. éÌËÓ·�˜ÂÌ˚ ̇ ÌˢÂÌÒÍÓ „ÓÎÓ‰ÌÓÂÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËÂ, Ì ËÏÂ˛Ú ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚˉ‡Ú¸ Ò‚ÓËÏ ‰ÂÚflÏ ‰ÓÎÊÌ˚È ÛıÓ‰,Ó·�‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ωˈËÌÒÍÓÂÓ·ÒÎÛÊË‚‡ÌËÂ Ë Ú.‰., ‰ÂÚflÏ ËÁ ÏÌÓ„Ëı̇¯Ëı ÔÓ‰ÓÔ˜Ì˚ı ÒÂÏÂÈ Ì ‚ ˜ÂÏÔÓÈÚË ‚ ¯ÍÓÎÛ: ÌÂÚ Ó‰Âʉ˚.

Ç Í�ÛÔÌ˚ı „Ó�Ó‰‡ı Û ÏÌÓ„Ó‰ÂÚÌ˚ıÒÂÏÂÈ ÓÒÚ�Ó ÒÚÓËÚ ÊËÎË˘Ì‡fl Ô�Ó·ÎÂχ– �Ó‰ËÚÂÎË Ë ‰ÂÚË ˛ÚflÚÒfl ‚ χÎÂ̸ÍËıÍÓÏ̇ڇı. àÁ-Á‡ ˝ÚÓ„Ó ‰ÂÚË ˜‡ÒÚÓ

ki insanlara karfl› duyulan sevginin öne-mi ilk s›rada yerini alm›flt›r. Milli Rus ka-rakteri Ortodoks manevi de¤erleri üze-rine kurulmufltur. Düflüncenin özü ba-sittir: Bir Ortodoks H›ristiyan’a yak›fl›rbiçimde ‹sa’n›n kurallar›na uyarak yaflave di¤erlerine, hayat› nas›l yaflamalar›gerekti¤i konusunda örnek ol.

Rusya’daki yetifltirme yurtlar› istatis-tiklerine göre buralarda yaflayan çocuk-lar›n sadece %10’u normal bir hayatasahip oluyor. Ya di¤er %90’l›k kesim?Onlar da cezaevine ya da ço¤u gayetnormal insanlar olmalar›na ra¤men,çocukluklar›ndan beri sevgi, sayg› vebak›mdan uzak yetifltirilmifl olmalar›n-dan dolay› bozulmufl bir akli dengeyesahip kifliler olarak standart oligrofenive depresyon teflhisleri ile kapal› ak›lhastanelerine kald›r›l›yorlar. Bu çocuk-lar›n %70’i uyuflturucu ba¤›ml›s› ya dafahifle olurken, birço¤u da hayat›n› inti-harla sonland›r›yor.

Kimi aileler yokluk içinde

Yoksulluk ve iflsizli¤in korkunç flartlar›alt›nda, umutlar›n› yitirmifl ana-baba-lar, sa¤l›klar›n› hiçe say›p, ak›l almazyöntemlerle yaflamaya çal›fl›yorlar. Za-vall› hayatlar› sonlan›yor, hayat müca-delesinde ölüyorlar. Kimsenin eli onlarayetiflmiyor. Maalesef, ülkemizdeki iflalanlar› sadece büyük flehirlerde… Bir-çok bölgede hemen hemen bütün ifllet-meler, fabrikalar kapal›; tar›m alanlar›zararda ve tasfiye halinde. ‹nsanlar›nçal›flacak yeri yok. Açl›k seviyesinde yok-sullukla çevrelenmifl durumdalar, ço-

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

26 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Мы должны защитить отвымирания наш народ,помочь выжить детям.Лишь тогда Господьпомилует Россию.

Halk›m›z› yok olmaya karfl›

savunmal›, çocuklar›m›z›n

hayatta kalmas›na yard›m

etmeliyiz. ‹flte Tanr› Rusya’y›

ancak o zaman ba¤›fllar.

Page 27: Diyalog Avrasya №26

·ÓβÚ, Ì ÏÓ„ÛÚ ÌÓ�χθÌÓ ‰Â·ڸÛ�ÓÍË, Ë„�‡Ú¸, ÓÚ‰˚ı‡Ú¸. åÌÓ„Ó‰ÂÚÌ˚ÂÒÂÏ¸Ë Î˯ÂÌ˚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÛÎÛ˜¯ËÚ¸Ò‚ÓË ÊËÎˢÌ˚ ÛÒÎÓ‚Ëfl. èÓ ˝ÚÓÈÔ�˘ËÌ β‰Ë Ì ÏÓ„ÛÚ ·�‡Ú¸ ‰ÂÚÂÈ-ÒË�ÓÚ ËÁ ‰ÂÚÒÍËı ‰ÓÏÓ‚ ÔÓ‰ Ò‚Ó˛ ÓÔÂÍÛË ‚ÓÒÔËÚ‡ÌËÂ. åÓfl ÒÂϸfl Ì fl‚ÎflÂÚÒflËÒÍβ˜ÂÌËÂÏ: Û ÏÂÌfl ˜ÂÚ‚Â�Ó ‰ÂÚÂÈ, Ë‚Ò Ï˚ ÊË‚ÂÏ ‚ ÍÓÏ̇Ú �‡ÁÏÂ�ÓÏ 17Í‚. Ï. à Ô�ÓËÒıÓ‰ËÚ ˝ÚÓ ‚ ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ,ÍÓ„‰‡ ‚ ÒÚ�‡Ì ÊÂÒÚÓ˜‡È¯ËȉÂÏÓ„�‡Ù˘ÂÒÍËÈ Í�ËÁËÒ, Ë ‚Ò Ï˚‰ÓÎÊÌ˚ Ô�ËÎÓÊËÚ¸ ÛÒËÎËfl, ˜ÚÓ·˚�Óʉ‡ÂÏÓÒÚ¸ ‚ êÓÒÒËË ÔÓ‚˚ÒË·Ҹ ˘ÚÓ·˚ Í‡Í ÏÓÊÌÓ ·Óθ¯Â ‰ÂÚÂÈ ËÁ‰ÂÚÒÍËı ‰ÓÏÓ‚ ÔÓÔ‡ÎË ‚ ÌÓ�χθÌ˚ÂÒÂϸË.

ᇷÓÚÛ Ó ‰ÂÚflı ÏÌ Ô�˯ÎÓÒ¸‚Á‚‡ÎËÚ¸ ̇ Ò‚ÓË ÔΘË. çÓ ÏÓËÒÚ�‡‰‡ÌËfl, Ó͇Á‡ÎÓÒ¸, ÌË˜Â„Ó Ì Á̇˜‡ÚÔÓ Ò�‡‚ÌÂÌ˲ ÒÓ ÒÚ�‡‰‡ÌËflÏË ÚÂıχÚÂ�ÂÈ, ÍÓÚÓ�˚ ‚ÔÓÒΉÒÚ‚ËË ÒÚ‡ÎËÔÓ‰ÓÔ˜Ì˚ÏË ÙÓ̉‡ «êÛÒÒ͇fl ·Â�ÂÁ‡».åÌÓ„Ë χÚÂ�Ë ËÁ ÚÂı ÒÂÏÂÈ, ÍÓÚÓ�˚ÂÔ˯ÛÚ ‚ ÙÓ̉, ÒıÓ‰flÚ Ò Ûχ ÓÚÚÓ„Ó, ˜ÚÓ‰ÂÚË ÛÏË�‡˛Ú ÓÚ ÚflÊÂÎ˚ı ·ÓÎÂÁÌÂÈ ÛÌËı ̇ �Û͇ı, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ÌÂÚ ‰ÂÌ„ ̇ΘÂÌËÂ. êÓ‰ËÚÂÎË ÓÚ Ú‡ÍÓÈ ÊËÁÌË ÎË·ÓÒ‡ÏË Á‡·Ó΂‡˛Ú, ÎË·Ó Â˘Â ıÛÊ –ÛÏË�‡˛Ú, Ë Ëı ‰ÂÚË ÔÓÔ‡‰‡˛Ú ‚ ‰ÂÚÒÍˉÓχ.

Спасем детей от смерти

Ä ‚‰¸ ‚Ò ˝ÚË Î˛‰Ë – Ë ‚Á�ÓÒÎ˚Â, ˉÂÚË, Ë Ï˚ Ò ‚‡ÏË ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛Ú ̇¯ÛêÓ‰ËÌÛ – êÓÒÒ˲. ç ‰Îfl ÚÓ„Ó Ì‡¯Ë‰Â‰˚ Ë Ô�‡‰Â‰˚ Í�Ó‚¸ ̇ ÔÓÎflıÒ�‡ÊÂÌËÈ Ô�ÓÎË‚‡ÎË Á‡ ·Û‰Û˘Â ҂flÚÓÈêÛÒË, ˜ÚÓ·˚ ̇¯ ̇�Ó‰ ÚÂÔÂ�¸ ‚˚ÏË�‡ÎÚ‡ÍËÏ ÊÂÒÚÓÍËÏ Ó·�‡ÁÓÏ.

éÚ ËÏÂÌË ÏÌÓ„Ó‰ÂÚÌ˚ı χÚÂ�ÂÈ,ÍÓÚÓ�˚ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÔÓ‰ÓÔ˜Ì˚ÏË ÙÓ̉‡,Ë ÓÚ Ò·fl ΢ÌÓ ÏÓ„Û Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚Ó Ì‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Á‡·ÓÚËÚÒfl Ó̇ÒÂÎÂÌËË êÓÒÒËË, Ô�‰Ô�ËÌËχÂÏ˚‰ÂÈÒÚ‚Ëfl Ì ‚Ò„‰‡ ‰ÓÒÚË„‡˛Ú ˆÂÎË.èÓ˝ÚÓÏÛ ËÌˈˇÚË‚‡ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ıÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËÈ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ¢ ·ÓÎÂÂÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ. åÌÓ˛ ·˚Î Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÙÓ̉ «êÛÒÒ͇fl ·Â�ÂÁ‡», fl Ô�Ë‚ÎÂ͇˛‰Ó·�˚ı β‰ÂÈ Í ÔÓÏÓ˘Ë ‰ÂÚflÏ ËÁÏÌÓ„Ó‰ÂÚÌ˚ı ÒÂÏÂÈ Ë ‰ÂÚflÏ-ÒË�ÓڇςÒÂı ̇ˆËÓ̇θÌÓÒÚÂÈ, Ô�ÓÊË‚‡˛˘Ëı ‚êÓÒÒËË. éÒÌӂ̇fl ˆÂθ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚËÙÓ̉‡ – ÔÓÏÓ˘¸ χÎÓËÏÛ˘ËÏÏÌÓ„Ó‰ÂÚÌ˚Ï ÒÂϸflÏ êÓÒÒËË Ë ‰ÂÚflÏ-ÒË�ÓÚ‡Ï. ç‡ Ò„ӉÌfl¯ÌËÈ ‰Â̸ Û ÙÓ̉‡·ÓΠ300 ÔÓ‰ÓÔ˜Ì˚ı ÒÂÏÂÈ ËÁ„ÎÛ·ËÌÍË. ëÂϸË, ÍÓÚÓ�˚ ÔÓÎÛ˜ËÎË ËÔ�Ó‰ÓÎʇ˛Ú ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ ÔÓÏÓ˘¸·Î‡„Ó‰‡�fl ̇¯ËÏ ·Î‡„Ó‰ÂÚÂÎflÏ, Ô˯ÛÚ,˜ÚÓ ÔÓÒ˚ÎÍË Ò Ó‰ÂʉÓÈ, Ó·Û‚¸˛,Ë„�ۯ͇ÏË, ÎÂ͇�ÒÚ‚‡ÏË Ë Ú.‰. ‚·ÛÍ‚‡Î¸ÌÓÏ ÒÏ˚ÒΠfl‚ËÎËÒ¸ ËıÒÔ‡ÒÂÌËÂÏ. �

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 27

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

cuklar›na gerekli olan bak›m, e¤itim yada sa¤l›k hizmetini sa¤lama imkânla-r›ndan yoksunlar, böylesi ailelerimizinçocuklar› okula gidebilecek elbiseye da-hi sahip de¤iller.

Büyük flehirlerde de çok çocuklu aile-ler konut problemi ile karfl› karfl›ya kal›-yorlar. Ana-babalar ve çocuklar küçükodalarda yaflamaya çal›fl›yorlar, bu ne-denle çocuklar s›kl›kla hastalan›yor,derslerine gerekti¤i gibi çal›flamay›p oy-nayam›yor, dinlenemiyorlar. Çok çocuk-lu ailelerin genelde ciddi konut s›k›nt›-lar› var. Tam da bu nedenle insanlar ye-tifltirme yurtlar›ndan öksüz ve yetimlerikendi himayelerine alam›yorlar. Benimailem de istisna de¤il: Dört çocu¤um

Ebeveynler böyle bir hayat tarz›ndandolay› hastalan›yorlar, ya da daha dakötüsü, ölüyorlar ve çocuklar› yetifltir-me yurtlar›na düflüyor.

Çocuklar›m›z ölmesin

Bu vatan›, Rusya’y› yetiflkiniyle, çocu-¤uyla bizler, tüm bu insanlar olufltur-muyor muyuz? Dedelerimiz, gelece¤inkutsal Rusya’s› için savafl meydanlar›n-da kanlar›n›, halk›m›z bu kadar vahfli birflekilde can versin diye dökmediler.

Vakf›n çat›s› alt›ndaki çok çocukluannelerden duyduklar›m ve kendi yafla-d›klar›mla ilgililerin Rusya nüfusu hak-k›nda yeterince endifle duymad›¤›n›,

var ve hepimiz 17 metrekarelik bir oda-da yaflam›m›z› sürdürüyoruz. Asl›ndaülkemizde ciddi bir nüfus sorunu yafla-n›rken, Rusya’daki do¤um oran›n›n art-mas› ve yetifltirme yurtlar›ndan dahafazla çocu¤un normal ailelerle yaflama-s› konular›nda güç sarf edilmesi gere-kirken çok çocuklu aileler böylesi sorun-lar› yafl›yorlar.

Çocuklar›n sorumlulu¤unu yüklen-mek bana kald›. Ancak çektiklerim,Russkaya Beryoza Vakf›’n›n yard›m sa¤-lad›¤› annelerin çektikleri ile karfl›laflt›-r›ld›¤›nda çok basit kal›yor. Bu kuruluflayazan birçok anne, tedavi paras› olma-d›¤› için, a¤›r hastalanan çocuklar›n›nellerinde ölmesinden deliye dönüyor.

al›nan önlemlerin de her zaman amac›-na ulaflmad›¤›n› söyleyebilirim. Bu dasivil toplum inisiyatifini daha gerekli k›-l›yor. Russkaya Beryoza Vakf› benim ta-raf›mdan kuruldu. Yard›msever insan-lar›n çok çocuklu ailelerin çocuklar›nave Rusya’da yaflayan her bir millettenöksüz ve yetime yard›m etmelerini sa¤-l›yorum. Kuruluflun faaliyetlerinin te-mel amac›, yoksul çok çocuklu ailelereve ana babas›zlara yard›m etmek. Bu-gün itibariyle vakf›n çat›s› alt›nda Rus-ya’n›n ücra köflelerinden gelen 300’denfazla aile var. Hay›rseverlerimiz sayesin-de yard›m alm›fl ve almaya devam edenaileler elbise, ayakkab›, oyuncak, ilaç vebunun gibi ald›klar› yard›mlar›n onlar›nkurtuluflu haline geldi¤ini yaz›yorlar. �

Page 28: Diyalog Avrasya №26

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

28 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Сделай добро, исердце найдет покой

Невзат Тархан

Профессор психиатрии, председатель Фонда человеческих ценностей и душевного здоровья (Стамбул).

‹yilik yap, huzur bulNevzat Tarhan

Prof. Dr., ‹nsani De¤erler ve Ruh Sa¤l›¤› Vakf› Baflkan›- Psikiyatri Uzman› (‹stanbul).

Page 29: Diyalog Avrasya №26

ã ˛·ÓÈ �Ó‰ËÚÂθ ıÓ˜ÂÚ, ˜ÚÓ·˚ „Ó�·ÂÌÓÍ ‚˚�ÓÒ ıÓ�Ó¯ËϘÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. èÓÚ�·ÌÓÒÚ¸ ‰Â·ڸ

‰Ó·�Ó ‰ÓÎÊ̇ ÊËÚ¸ ‚ ͇ʉÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ,ÔÓÒÍÓθÍÛ Ó̇ ÓÔ�‰ÂÎflÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸˜ÂÎÓ‚Â͇ ·˚Ú¸ Ò˜‡ÒÚÎË‚˚Ï. ÑÓ·�Ó –ËÒÚÓ˜ÌËÍ �‡‰ÓÒÚË ‰Îfl ÚÓ„Ó, ̇ ÍÓ„Ó ÓÌÓ̇Ô�‡‚ÎÂÌÓ, Ë ‰Îfl ÚÓ„Ó, ÍÚÓ Â„Ó ‰Â·ÂÚ.ëÎÓ‚ÌÓ ‚ÓÎÌ˚ ÓÚ ·�Ó¯ÂÌÌÓ„Ó ‚ ‚Ó‰Û͇ÏÌfl, Ó‰ÌÓ ‰Ó·�Ó ‰ÂÎÓ ‰‡ÂÚ ËÏÔÛθÒÌÓ‚˚Ï ‰Ó·�˚Ï ‰Â·Ï. Ç ÊËÁÌËÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÒÍ�˚Ú˚ Á‡ÍÓÌ˚ Ò˜‡ÒÚ¸fl.é‰ËÌ ËÁ ÔÛÚÂÈ, ‚Â‰Û˘Ëı Í �‡‰ÓÒÚË ËÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó�ÂÌ˲, – ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸‰ÂÎËÚ¸Òfl Ë ÓÚ‰‡‚‡Ú¸. ч‚‡Ú¸, ‰ÂÎËÚ¸Òfl ËÔÓÎÛ˜‡Ú¸ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚Ë ÓÚ ˝ÚÓ„ÓÔ�ÓˆÂÒÒ‡ – Á̇˜ËÚ Ô�Ë·ÎËÁËÚ¸Òfl ÍÓ˘Û˘ÂÌ˲ Ò˜‡ÒÚ¸fl.

Счастлив тот,

кто вершит добро

ÑÎfl ̇˜‡Î‡ ÔÓ„Ó‚Ó�ËÏ Ó ÒÍ�˚Ú˚ıÔÒËıÓÎӄ˘ÂÒÍËı Á‡ÍÓ̇ı. óÚÓ ·˚ ÌˉÂ·Π˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Â„Ó ÔÓÒÚÛÔÍË ÌÂÏËÌÛÂÏÓÓÚ�‡Ê‡˛ÚÒfl ̇ Â„Ó ÊËÁÌË. Ñ·˛˘Ëȉӷ�Ó ‚ ÓÚ‚ÂÚ Ú‡ÍÊ ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ‰Ó·�Ó,Ûϲ˘ËÈ ÒÎÛ¯‡Ú¸ ̇„�‡Ê‰‡ÂÚÒfl‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËÂÏ. Ç ÔÒËıÓÎÓ„ËËËÁ‚ÂÒÚÂÌ Ô�Ë̈ËÔ Ú‡ÍÓÈ Ó·�‡ÚÌÓÈÒ‚flÁË. ÑÓ·�Ó ÌÂθÁfl Ó„�‡Ì˘˂‡Ú¸ÚÓθÍÓ Ï‡ÚÂ�ˇθÌÓÈ ÔÓÏÓ˘¸˛.ìÎ˚·ÌÛÚ¸Òfl ÍÓÏÛ-ÚÓ, ÔÓ‰‡�ËÚ¸ ˆ‚ÂÚÓÍËÎË Ò͇Á‡Ú¸ ˜ÚÓ-ÚÓ Ô�ËflÚÌÓ – ˝ÚÓÚÓÊ ‰Ó·�˚ ÔÓÒÚÛÔÍË. ÑÓ·�Ó ÒÎÓ‚ÌÓÁ‡Íβ˜‡ÂÚ ÒÓ˛Á Ò ÚÂÏË, ÍÚÓ Â„ÓÒÓ‚Â�¯‡ÂÚ, Ë ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÌÂÔ�ÂÏÂÌÌÓ‚ÓÁ‚�‡˘‡ÂÚÒfl Í ÌËÏ.

çÓ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ Ê·ÌË ‰Â·ڸ‰Ó·�Ó Ì ÔÓÍˉ‡ÎÓ ‚‡Ò, ‚˚ ‰ÓÎÊÌ˚·˚Ú¸ ËÒÍ�ÂÌÌËÏË. íÓÚ, ÍÚÓ ıÓ˜ÂÚ ·˚ڸβ·ËÏ˚Ï, Ò̇˜‡Î‡ ‰ÓÎÊÂÌ Ì‡Û˜ËÚ¸Òflβ·ËÚ¸, ÚÓÚ, ÍÚÓ Ê‰ÂÚ ÔÓı‚‡Î˚ Ë‚ÌËχÌËfl ‰�Û„Ëı, Ò‡Ï ‰ÓÎÊÂÌ̇ۘËÚ¸Òfl ı‚‡ÎËÚ¸. óÂÎÓ‚ÂÍ, β·fl˘Ëȉӷ�Ó, ÌÂÔ�ÂÏÂÌÌÓ ‚ÒÚ�ÂÚËÚÒfl Ò ÌËÏ.

Ç Ôӂ҉̂ÌÓÈ ÊËÁÌË ÌÂ�‰ÍÓÏÓÊÌÓ ÛÒÎ˚¯‡Ú¸ ʇÎÓ·˚ β‰ÂÈ Ì‡ ÚÓ,˜ÚÓ ÓÌË ÏÌÓ„Ó ‰Â·˛Ú ‰Îfl ‰�Û„Ëı, ÌÓ ‚·Î‡„Ó‰‡�ÌÓÒÚ¸ ÌË˜Â„Ó Ì ÔÓÎÛ˜‡˛Ú.é¯Ë·Í‡ ˝ÚËı β‰ÂÈ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ËÏˉ‚ËÊÂÚ ÓÊˉ‡ÌË ÔÓı‚‡Î˚. çÓ ‚‰¸‰Ó·�˚ ‰Â· Ë Ú‡Í Ó·Ó„‡˘‡˛Ú.àÒÒΉӂ‡ÌËfl ÔÓ͇Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓ Ò‡ÏË ÔÓÒ· ‰Ó·�˚ ÔÓÒÚÛÔÍË ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú‚˚�‡·ÓÚÍ ‚ ÏÓÁ„Û ˜ÂÎÓ‚Â͇ „Ó�ÏÓ̇Ҙ‡ÒÚ¸fl. Ñ·˛˘ËÈ ‰Ó·�Ó ˜ÂÎÓ‚Â͘ۂÒÚ‚ÛÂÚ Ô�ËÎË‚ ·Ó‰�ÓÒÚË Ë ÒËÎ, ÓÌÔ�ËÓ·�ÂÚ‡ÂÚ ‰Ó‚Â�Ë ӷ˘ÂÒÚ‚‡,ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÌÓ‚˚È Á‡�fl‰ ˝ÌÂ�„ËË ‰ÎflÒ‚Â�¯ÂÌËfl ‰Ó·�˚ı ‰ÂÎ.

Для чего нужно

делать добрые дела?

óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÒÓ‚Â�¯‡Ú¸ ‰Ó·�˚Â

Çocuklar›n› iyi birer insan olarak gö-rebilmek her anne baban›n arzu-sudur. ‹yilik yapmak asl›nda her-

keste olmas› gereken, insanlar›n mutluolmas›n› sa¤layan özelliklerden birisidir.‹yilik, hem iyili¤i yapan›, hem de bu iyilik-ten nasiplenenleri mutlu eder. Suya at›-lan tafl›n etraf›nda oluflan halkalar misa-li, yay›la yay›la genifller ve yeni iyiliklereortam haz›rlar. Mutlu olabilmek için gizliyaflam kanunlar› vard›r. Bu kanunlardanbirisi de verme yasas›d›r. Verebilen vebundan zevk alan, bunu isteyerek yapaninsan mutlu olur.

‹yilik yapan mutlu olur

Öncelikle psikolojideki gizli yaflam ka-nunlar›ndan bahsedelim. ‹nsan ne yapar-sa, ayn›s› kendisine döner. ‹yilik yapan iyi-lik bulur, karfl›s›ndaki insan› dinleyen an-lay›fl görür. Psikolojide böyle bir geri dö-nüfl ilkesi vard›r. ‹yilik yapmak, bilindi¤igibi sadece maddi yard›mda bulunmakde¤ildir. ‹nsanlara güler yüz göstermek,bir çiçek vermek, tebessüm etmek, hoflbir söz söylemek, bunlar›n hepsi birer iyi-liktir. ‹yi olan her fley, kendisini sevenlerleiflbirli¤i yapar ve kendisini sevenlere birgün olur geri döner.

‹yi fleylerin, kendisi ile iflbirli¤i yapma-s›n› isteyen insan›n önce kendisinin iyi ol-mas› gerekir. Birisi insanlar›n kendisinisevmesini istiyorsa, önce kendisi insanla-r› sevmeli, insanlardan ilgi ve takdir bekli-yorsa, önce kendisi baflkalar›na ilgi ve tak-dir göstermelidir. ‹yili¤i seven kiflinin önü-ne fark›nda olmadan iyi f›rsatlar ç›kar.

Gündelik hayat›n içinde kimi zamaninsanlar›n art›k vermek istemediklerin-den, hep verdiklerinden ama hiç alama-d›klar›ndan bahsettiklerine tan›k oluruz.Burada yap›lan hata, iyili¤in karfl›l›k gör-mek için yap›lm›fl olmas›d›r. Zaten iyilikyapman›n kendisi iyilik yapan›n kazan›-m›d›r. Yap›lan bir araflt›rmada iyilik yap-man›n beyinde mutluluk hormonununsalg›lanmas›na neden oldu¤u tespit edil-mifltir. ‹yilik yapan kifli kendini mutlu vegüvende hisseder, insanlar aras›nda gü-ven duygusu, kendisinde ise yard›mlafl-ma duygusu artar.

‹yilik ne için yap›lmal›?

‹nsan iyili¤i do¤ru oldu¤u için, kendisiiçin, baflkalar›na faydal› olmaktan zevkald›¤› için yapmal›d›r. ‹yilik yapmada

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 29

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

В жизни существуют скрытыезаконы счастья. Давать,

делиться и получатьудовольствие от этого процесса

– значит приблизиться кощущению счастья.

Mutlu olabilmek için gizli yaflam

kanunlar› vard›r. Bu

kanunlardan birisi de verme

yasas›d›r. Verebilen ve bundan

zevk alan, bunu isteyerek yapan

insan mutlu olur.

ÔÓÒÚÛÔÍË Ô�Âʉ ‚ÒÂ„Ó ‰Îfl Ò·fl,ÔÓÒÍÓθÍÛ ‰Â·ڸ ‰Ó·�Ó – Ó·flÁ‡ÚÂθÌ˚ÈÍÓÏÔÓÌÂÌÚ ÔÓÁËÚË‚ÌÓÈ ÏÓ‰ÂÎËÔӂ‰ÂÌËfl. ë ‰�Û„ÓÈ ÒÚÓ�ÓÌ˚, ‰Ó·�˚ÂÔÓÒÚÛÔÍË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓ‚Â�¯‡ÂÚ ÔÓÚÓÏÛ,˜ÚÓ ÔÓÏÓ˘¸ ‰�Û„ËÏ ‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÂÏÛÛ‰Ó‚ÓθÒÚ‚ËÂ. É·‚Ì˚È Ô�Ë̈ËÔ Ô�Ë˝ÚÓÏ – ҉·ڸ Ë Á‡·˚Ú¸: «è�‡‚‡fl �Û͇Ì ‰ÓÎÊ̇ Á̇ڸ, ˜ÚÓ ‰‡ÂÚ Î‚‡fl».óÂÎӂ˜ÂÒÍÓÏÛ «˝„Ó» ÔÓ�ÓÈ Ú�Û‰ÌÓÒÏË�ËÚ¸Òfl Ò ˝ÚËÏ, ÔÓÒÍÓθÍÛ, ‰Â·fl‰Ó·�Ó, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ıÓ˜ÂÚ, ˜ÚÓ·˚ Ó· ˝ÚÓÏÛÁ̇Π‚ÂÒ¸ ÏË�. ÄθÚ�ÛËÁÏ �‡‰Ë ÔÓı‚‡Î˚ÌÂθÁfl Ò˜ËÚ‡Ú¸ ıÓ�Ó¯ËÏ ÔÓÒÚÛÔÍÓÏ.ëÓ‚Â�¯‡fl ‰Ó·�˚È ÔÓÒÚÛÔÓÍ �‡‰ËÔÓı‚‡Î˚ Ë Ì ÔÓÎÛ˜‡fl ÂÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÌÂ

Page 30: Diyalog Avrasya №26

˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚ Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó�ÂÌËfl. ç‡ Ò‡ÏÓωÂÎÂ, ‰Ó·�Ó – ˝ÚÓ ÔÓ‰‡�ÓÍ ˜ÂÎÓ‚Â͇҇ÏÓÏÛ Ò·Â. è·ڇ Á‡ ‰Ó·�Ó Ï„ÌÓ‚ÂÌ̇,Ó̇ ‚˚�‡Ê‡ÂÚÒfl ‚ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚ËË,ÍÓÚÓ�Ó ‰‡ÂÚ ‰Ó·�˚È ÔÓÒÚÛÔÓÍ.

«ê‡‰Ë η‰fl Ì ʇÎÍÓÔÓÊÂ�Ú‚Ó‚‡Ú¸ ÍÛ�ˈÂÈ», „Ó‚Ó�flÚ ‚̇�Ó‰Â. ÑÓ·�Ó, ÒÓ‚Â�¯‡ÂÏÓ ‚ ÛÌËÒÓÌ˝ÚÓÈ ÔÓ„Ó‚Ó�ÍÂ, ÒÓ‰Â�ÊËÚ ‚ Ò·ÂÓÊˉ‡ÌË ‚˚„Ó‰˚, ÔÓ˝ÚÓÏÛ, Í‡Í ÚÓθÍÓ‚Â�ÓflÚÌÓÒÚ¸ ÔÓÎÛ˜ÂÌËfl ‚˚„Ó‰˚ÓÚÔ‡‰ÂÚ, ÒÚ‡ÌÂÚ Ó˜Â‚Ë‰ÌÓÈÌÂËÒÍ�ÂÌÌÓÒÚ¸ ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ„Ó flÍÓ·˚‰Ó·�Ó„Ó ÔÓÒÚÛÔ͇. ê‡ÒÒ͇Á˚‚‡fl �·ÂÌÍÛÓ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ì‡‰Ó ÔÓÏÓ„‡Ú¸ β‰flÏ ËÒÓ‚Â�¯‡Ú¸ ‰Ó·�˚ ÔÓÒÚÛÔÍË,ÌÂÔ�ÂÏÂÌÌÓ ÌÛÊÌÓ ÔÓ‰˜Â�ÍÌÛÚ¸, ˜ÚÓˉ‡θÌ˚È ‰Ó·�˚È ÔÓÒÚÛÔÓÍ ÚÓÚ, ÓÍÓÚÓ�ÓÏ ÌËÍÚÓ Ì Á̇ÂÚ.

Добру можно научиться

Ç ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÂÒÚ¸ ‰‚‡ ̇˜‡Î‡: ‰Ó·�Ó ËÁÎÓÂ. ç‚Â�ÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸, ˜ÚÓ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Ò�ÓʉÂÌËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ‡Ì„ÂÎÓÏ. ÖÏÛÒ‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌÓ Í‡Í ıÓ�Ó¯ÂÂ, Ú‡Í Ë ÔÎÓıÓÂ

Ôӂ‰ÂÌËÂ. å˚ ӷ·‰‡ÂÏ ÔÓÚÂ̈ˇÎÓÏÓ͇Á‡ÌËfl ÔÓÏÓ˘Ë, ÒÓ‚Â�¯ÂÌËfl ‰Ó·�‡,ÌÂÊÌÓÒÚË, β·‚Ë Í Î˛‰flÏ, ÌÓ ‚ ̇ÒÚ‡ÍÊ ÒËθÌ˚ ˝„ÓËÁÏ, ÌÂÛ‚‡ÊÂÌË ‰�Û„Í ‰�Û„Û, ÒÚ�ÂÏÎÂÌËÂ Í ‚˚„Ó‰Â,‡„�ÂÒÒË‚ÌÓÒÚ¸. ê·ÂÌÓÍ fl‚ÎflÂÚÒfl˜ËÒÚ˚Ï ÎËÒÚÓÏ, ̇ ÍÓÚÓ�ÓÏ ÏÓÊÌÓ‚Á�‡ÒÚËÚ¸ ‰Ó·�Ó Ë Ô�‰ÓÚ‚�‡ÚËÚ¸�‡Á‚ËÚË ÓÚ�ˈ‡ÚÂθÌ˚ı ͇˜ÂÒÚ‚. è�Ë‚ÓÒÔËÚ‡ÌËË �·ÂÌ͇ ÌÂθÁfl Á‡·˚‚‡Ú¸,˜ÚÓ ÔÓÁËÚË‚Ì˚Â Ë Ì„‡ÚË‚Ì˚ ͇˜ÂÒÚ‚‡�·ÂÌÓÍ ‚ÓÒÔ�ËÌËχÂÚ Í‡Í ˜‡ÒÚ¸Ó·˘ÂÈ ÍÛθÚÛ�˚ Ôӂ‰ÂÌËfl.

ê‡Á‚ËÚË ÔÓÎÓÊËÚÂθÌ˚ı ͇˜ÂÒÚ‚ Û�·ÂÌ͇ Ô�˂‰ÂÚ Í ÔÓÎÓÊËÚÂθÌ˚Ï�ÂÁÛÎ¸Ú‡Ú‡Ï Í‡Í ‰Îfl ÌÂ„Ó Ò‡ÏÓ„Ó, Ú‡Í Ë‰Îfl Ó·˘ÂÒÚ‚‡. «åÓÈ �·ÂÌÓÍ ‰ÓÎÊÂÌÛÏÂÚ¸ ÒÓÔ�ÓÚË‚ÎflÚ¸Òfl ÁÎÛ, Ì ÚÓθÍÓ‰‡‚‡Ú¸, ÌÓ Ë ·�‡Ú¸», Ò˜ËÚ‡˛Ú ÌÂÍÓÚÓ�˚Â�Ó‰ËÚÂÎË. ÑÛχڸ Ú‡Í Ó¯Ë·Ó˜ÌÓ,ÔÓÒÍÓθÍÛ, Í‡Í ÛÊ „Ó‚Ó�ËÎÓÒ¸ ‚˚¯Â,‰Â·ڸ ‰Ó·�Ó – ˝ÚÓ Ò‡ÏÓ ÔÓ Ò·‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ۉӂÎÂÚ‚Ó�ÂÌËÂ. ÇÏÂÒÚÓÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ Ô�ËÛ˜‡Ú¸ �·ÂÌ͇ ÍÓÊˉ‡Ì˲ ÔÓı‚‡Î˚ ËÎË Ô·Ú˚ Á‡‰Ó·�ÓÚÛ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ì‡Û˜ËÚ¸ �·ÂÌ͇

prensip, yap›p unutmakt›r. “Bir elin ver-di¤ini öbür elin duymamas›” anlay›fl›n›esas almak gerekir. Asl›nda bu içgüdü-lerin pek kabul edebilece¤i bir fley de¤il-dir, insan bir iyilik yapt›¤› zaman herkesduysun ister ama ideal olan gizli yap›l-m›fl iyiliktir. Baflkalar›n›n takdirini ka-zanmak için verici olmak burada kastet-ti¤imiz anlamda iyilik yapmak de¤ildir.‹yili¤i karfl›l›k bekleyerek yapan insan k›-sa vadede bunun karfl›l›¤›n› görmeyipüzülür. Ama asl›nda iyilik yapmak insa-n›n kendi kendine verdi¤i bir hediyedir.Karfl›l›¤› ise an›nda, iyilik yapman›n lez-zeti olarak al›n›r.

“Kaz gelecek yerden tavuk esirgen-mez” diye bir söz vard›r. Bu anlay›flla ya-p›lan iyili¤in ard›nda bir ç›kar beklentisiyatar. Böyle bir iyilik ç›kara dayal› oldu¤uiçin flartlar ortadan kalkt›¤› zaman kesi-len, yapay bir iyiliktir bu. Çocu¤a iyilikyapma duygusu verilirken karfl›l›k bekle-

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

30 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Главный принцип доброгопоступка – сделать и забыть:

«Правая рука не должназнать, что дает левая».

Человеческому «эго» трудносмириться с этим,

поскольку, делая добро,человек хочет, чтобы об

этом узнал весь мир.

‹yilik yapmada prensip, yap›p

unutmakt›r. “Bir elin

verdi¤ini öbür elin

duymamas›” anlay›fl›n› esas

almak gerekir. Asl›nda bu

içgüdülerin pek kabul

edebilece¤i bir fley de¤ildir,

insan bir iyilik yapt›¤›

zaman herkes duysun ister

ama ideal olan gizli yap›lm›fl

iyiliktir.

Page 31: Diyalog Avrasya №26

ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚Ë ÓÚ ÔÓÏÓ˘Ë Ë‰Ó·�˚ı ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚.

óÂÎӂ˜ÂÒÍËÈ ÏÓÁ„ ӷ·‰‡ÂÚÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸˛ ËÒÔ˚Ú˚‚‡Ú¸ Ò˜‡ÒÚ¸Â.ÖÒÎË ‰‡Ú¸ ÏÓÁ„Û ÛÒÚ‡ÌÓ‚ÍÛ ·˚Ú¸Ò˜‡ÒÚÎË‚˚Ï, ÒÓ‚Â�¯‡fl ‰Ó·�˚ ‰Â·,ÔÓÏÓ„‡fl β‰flÏ, Ì Ú�·Ûfl Ì˘„ӂÁ‡ÏÂÌ, ·ÂÒÍÓ�˚ÒÚÌÓ ÒÎÛÊËÚ¸, ÚÓ Ô�ËÒÓ‚Â�¯ÂÌËË ‰Ó·�˚ı ‰ÂÎ ÏÓÁ„ ̇˜ÌÂÚ‚˚�‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ „Ó�ÏÓÌ Ò˜‡ÒÚ¸fl. á̇˜ËÚ,Ì‡Ï Ô�ÓÒÚÓ ÌÛÊÌÓ Ì‡Û˜ËÚ¸ ̇¯ ÏÓÁ„ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚Ë ÓÚ Ô�ËflÚÌ˚ıÏÂÎÓ˜ÂÈ, ÓÚ ÔÓÏÓ˘Ë Î˛‰flÏ, ÓÚ ‰Ó·�˚ı‰ÂÎ. ÖÒÎË Ò ‰ÂÚÒÚ‚‡ Ô�ËÛ˜ËÚ¸ ÏÓÁ„�‡·ÓÚ‡Ú¸ Ú‡ÍËÏ Ó·�‡ÁÓÏ, ÚÓ ‚ ·Û‰Û˘ÂÏÏ˚ ‰ÂÒflÚ¸ �‡Á Á‡‰ÛχÂÏÒfl, Ô�Âʉ ˜ÂÏ҉·ڸ ˜ÚÓ-ÚÓ ÌÂÔ�Ë„Îfl‰ÌÓÂ.

ÖÒÎË Ï˚ ÒÚ‡‚ËÏ ÔÂ�‰ ÒÓ·ÓÈ Á‡‰‡˜Û‚˚�‡ÒÚËÚ¸ ÔÓÍÓÎÂÌËÂ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛Ôӂ‰ÂÌËfl ÍÓÚÓ�Ó„Ó ·Û‰ÛÚ ‰Ó·�˚ ‰Â·,ÚÓ ÔÂ�‰ „·Á‡ÏË ‰ÂÚÂÈ ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ÔÓÎÓÊËÚÂθÌ˚È Ô�ËÏÂ�, ÍÓÚÓ�˚ÈÒÚ‡ÌÂÚ ‰Îfl ÌËı Ôӂ‰Â̘ÂÒÍÓÈÏÓ‰Âθ˛. è�ÓËÒıÓ‰fl˘Â ‚ÓÍ�Û„Á‡ÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ÏÓÁ„Û �·ÂÌ͇, Í‡Í Ì‡

‚ˉÂÓÔÎÂÌÍÂ. ê·ÂÌÓÍ, ÍÓÚÓ�˚È‚ÓÒÔËÚ˚‚‡ÂÚÒfl ‚ ‡ÚÏÓÒÙÂ� ‰Ó·�‡,‡Î¸Ú�ÛËÁχ, ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë, ˜¸Ë�Ó‰ËÚÂÎË ÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ‰Îfl Ì„ÓÔ�ËÏÂ�ÓÏ ‚ÓÔÎÓ˘ÂÌËfl ‚ ÊËÁ̸ÔÓÎÓÊËÚÂθÌ˚ı ÏÓ‰ÂÎÂÈ Ôӂ‰ÂÌËfl,Á‡ÔÓÏÌËÚ ˝ÚË ÏÓ‰ÂÎË Ë ·Û‰ÂÚ ËıÔÓ‚ÚÓ�flÚ¸.

ê‡Á‚ËÚË ˜Û‚ÒÚ‚‡ ˝ÏÔ‡ÚËË Û ‰ÂÚÂÈ,Ú.Â. ÔÓ‚˚¯ÂÌË ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚË ÔÓÌËχڸ˜Û‚ÒÚ‚‡ Ë ÌÛʉ˚ ·ÎËÊÌ„Ó,ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÓÒÓÁ̇Ì˲ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚ Ó͇Á‡‚¯ËÈÒfl ‚ Ú�Û‰ÌÓÈÒËÚÛ‡ˆËË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, �‡Á‚Ë‚‡ÂÚÔÓÌËχÌË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ó͇Á‡ÌËflÔÓÏÓ˘Ë Ú‡ÍÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ. ê·ÂÌ͇ ÒÒ‡ÏÓ„Ó �‡ÌÌÂ„Ó ‚ÓÁ�‡ÒÚ‡ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÛ˜ËÚ¸ Û‚‡Ê‡Ú¸ ·ÎËÊÌ„Ó,ÒÓÔÂ�ÂÊË‚‡Ú¸, ÔÓÎÛ˜‡Ú¸ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚ËÂÓÚ ÔÓÏÓ˘Ë ÌÛʉ‡˛˘ÂÏÛÒfl ‚ ÌÂÈ.í‡ÍÓÈ �·ÂÌÓÍ ‚�fl‰ ÎË ‚Ó ‚Á�ÓÒÎÓÈÊËÁÌË ÒÚ‡ÌÂÚ ÒÓ‚Â�¯‡Ú¸ ÊÂÒÚÓÍËÂÔÓÒÚÛÔÍË Ë ‚�fl‰ ÎË ÓÒÚ‡ÌÂÚÒfl�‡‚ÌÓ‰Û¯Ì˚Ï Í ˜ÛÊËÏ ·Â‰‡Ï ËÌ‚Á„Ó‰‡Ï.

meden yap›lan gizli iyili¤in ideal oldu¤u-nu ö¤retmek gerekir.

‹yilik yapmak ö¤renilir

‹nsan›n içinde hem iyili¤i, hem de kö-tülü¤ü yapmas›n› isteyen güçler vard›r.‹nsan›n do¤ufltan melek gibi oldu¤unudüflünmek do¤ru de¤ildir. Çünkü insaniyilik yapmaya da kötülük yapmaya dameyillidir. ‹çimizde hem yard›m etme,güler yüzlü olma, iyilik yapma, flefkatli ol-ma, insanlar› sevme gibi iyilik potansiyelihem de baflkas›n›n hakk›na sayg› duyma-ma, bencil olma, ç›karc› olma, sadecekendisini düflünme, sald›rganl›k gibi kö-tülük potansiyeli vard›r. Çocu¤u bofl birka¤›t gibi kabul edip iyilik potansiyelininfilizlenip büyümesine yard›m etmeli,ama kötülü¤ü beslememeliyiz. Çocuk ye-tifltirirken iyili¤in de kötülü¤ün de büyükölçüde kültürel olarak kazan›ld›¤›n›unutmamak gerekir.

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 31

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Page 32: Diyalog Avrasya №26

Как защитить детей от зла?

çÂÍÓÚÓ�˚ �Ó‰ËÚÂÎË ÓÔ‡Ò‡˛ÚÒfl, ˜ÚÓ�·ÂÌ͇, Ô�ËÛ˜ÂÌÌÓ„Ó ‰Â·ڸ ‰Ó·�˚‰Â·, ·Û‰ÛÚ ˜‡ÒÚÓ Ó·Ï‡Ì˚‚‡Ú¸ ËÔÓÏ˚͇ڸ ËÏ. ÑÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ, ‚ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌÓÏ ÏË�Â, „‰Â ı‡ÏÒÚ‚Ó Ë„�Û·ÓÒÚ¸ Ò˜ËÚ‡˛ÚÒfl ‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡Ï, ÌÂÚ‡Í-ÚÓ Ô�ÓÒÚÓ ‚ÓÒÔËÚ‡Ú¸ �·ÂÌ͇ıÓ�Ó¯ËÏ, Ì�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ï˚ÒÎfl˘ËϘÂÎÓ‚ÂÍÓÏ. çÓ ÌÂθÁfl Á‡·˚‚‡Ú¸ Ó ÚÓÏ,˜ÚÓ „·‚ÌÓ – Ì ÒΉӂ‡Ú¸Ô�‰�‡ÒÒÛ‰Í‡Ï ‚�ÂÏÂÌË, ‚ ÍÓÚÓ�ÓÏ Ï˚ÊË‚ÂÏ, ‡ Ó·Û˜‡Ú¸ �·ÂÌ͇ ËÒÚËÌÂ,ÔÓÒÍÓθÍÛ Ò„ӉÌfl¯ÌË ‰ÂÚË – ˝ÚÓ·Û‰Û˘Â ̇¯Â„Ó Ó·˘ÂÒÚ‚‡.

çÂÍÓÚÓ�˚ ÒÂϸË, ÒÚ�ÂÏflÒ¸Á‡˘ËÚËÚ¸ ‰ÂÚÂÈ ÓÚ Ô�‚�‡ÚÌÓÒÚÂÈ ˝ÚÓ„ÓÏË�‡, Û˜‡Ú Ëı Ì ‰Ó‚Â�flÚ¸ β‰flÏ, ˜ÚÓ·˚Ì ·˚Ú¸ ӷχÌÛÚ˚ÏË. ê·ÂÌÓÍ Ì‡˜Ë̇ÂÚÍ Í‡Ê‰ÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl ÒÔÓ‰ÓÁ�ÂÌËÂÏ, ÓÊˉ‡fl ͇ÍÓ„Ó-ÚÓÔÓ‰‚Óı‡, ÓÌ Ô�‰ÔÓ˜ËÚ‡ÂÚ ‰Â�ʇڸÒflÔÓ‰‡Î¸¯Â ÓÚ Î˛‰ÂÈ, ÛıÓ‰ËÚ ‚ Ò·fl. ÖÒÎË‚ ÒÂϸ ˜‡ÒÚÓ „Ó‚Ó�flÚ Ó Ì‰ÓÒÚ‡Ú͇ı ËÎËÓÚ�ˈ‡ÚÂθÌ˚ı ͇˜ÂÒÚ‚‡ı β‰ÂÈ, ‰ÂÚË ‚Ú‡ÍËı ÒÂϸflı ‚˚�‡ÒÚ‡˛Ú β‰¸ÏË,ÍÓÚÓ�˚ ‚Ò„‰‡ ‚ˉflÚ ˜ÛÊË ӯ˷ÍË.

ÅÂÁÛÒÎÓ‚ÌÓ, Ï˚ ‰ÓÎÊÌ˚ Û˜ËÚ¸ ‰ÂÚÂÈËÒ͇ڸ ÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË, Á‡˘Ë˘‡Ú¸ Ò‚ÓËÔ�‡‚‡. çÓ, Ô�Ë‚Ë‚‡fl ˝ÚË Ì‡‚˚ÍË, ‚‡ÊÌÓÌ ۂÎÂ͇ڸÒfl Ó·Ó·˘ÂÌËflÏË. «ç‰ӂÂ�flÈ ÌËÍÓÏÛ, ‰‡Ê ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛÓÚˆÛ» – ڇ͇fl ÛÒÚ‡Ìӂ͇ ÏÓÊÂÚÔ�ËÌÂÒÚË �·ÂÌÍÛ ÏÌÓ„Ó ÌÂÒ˜‡ÒÚËÈ.

çÂÒÏÓÚ�fl ̇ ÌÂÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸, ÒÍÓÚÓ�ÓÈ ÒÚ‡ÎÍË‚‡ÂÚÒfl ‚ ÊËÁÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ,ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Ì‡Û˜ËÚ¸ ‰ÂÚÂÈ ÌÂÓÚ͇Á˚‚‡Ú¸Òfl ÓÚ Ë‰Â‡ÎÓ‚. ê·ÂÌÓ͉ÓÎÊÂÌ ıÓ�Ó¯Ó ÔÓÌËχڸ, ˜ÚÓÌÂÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ Ë ÁÎÓ ÔÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË˛Í ÌÂÏÛ Ì ‰‡˛Ú ÂÏÛ Ô�‡‚‡ Óڂ˜‡Ú¸ ÚÂÏÊÂ. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ Ô�Ë‚ËÚ¸ ‰ÂÚflÏ ÏÓ‰ÂθÔӂ‰ÂÌËfl, ÍÓÚÓ�‡fl Û˜ËÚ Óڂ˜‡Ú¸‰Ó·�ÓÏ Ì‡ ‰Ó·�Ó Ë Ì Óڂ˜‡Ú¸ ̇ ÁÎÓ.

ÇÒÔÓÏÌËÏ Ô�ËÚ˜Û Ó· àËÒÛÒÂ. àËÒÛÒ¯ÂÎ ÔÓ ‰Ó�Ó„Â Ò Û˜ÂÌË͇ÏË. 燂ÒÚ�˜ÛËÏ ÔÓ͇Á‡ÎËÒ¸ ‚�‡„Ë àËÒÛÒ‡, ÍÓÚÓ�˚Â̇˜‡ÎË ÓÒÍÓ�·ÎflÚ¸ „Ó. àËÒÛÒ ÓÚ‚ÂÚËÎËÏ ‰Ó·�ÓÏ Ë ‚ÂÊÎË‚˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË.ì˜ÂÌËÍË ÒÔ�ÓÒËÎË, ÔÓ˜ÂÏÛ ÓÌ Ú‡ÍÔÓÒÚÛÔ‡ÂÚ: «ç‡ ÓÒÍÓ�·ÎÂÌË Ú˚Óڂ˜‡Â¯¸ ‰Ó·�ÓÏ. ç‡Ï ÌÂÔÓÌflÚÌÓ Ú‚ÓÂÔӂ‰ÂÌË». ç‡ ˝ÚÓ àËÒÛÒ ÓÚ‚ÂÚËÎ:«óÂÎÓ‚ÂÍ ‰‡ÂÚ ÚÓθÍÓ ÚÓ, ˜ÚÓ ÂÒÚ¸ Û Ì„ӂ ÒÛÏÍÂ. ì ÏÂÌfl ÌË˜Â„Ó ‰�Û„Ó„Ó ÌÂÚ».

ùÚÓ Ô�ËÏÂ� Ó‰ÌÓ„Ó ËÁ Ú‡ÈÌ˚ıÁ‡ÍÓÌÓ‚ ÊËÁÌË. áÂ�Ì˚¯ÍÓ ‰‡ÂÚ ÔÎÓ‰ÚÓ„Ó ‰Â�‚‡, ˜¸ËÏ Á‡�Ó‰˚¯ÂÏ ÓÌÓfl‚ÎflÂÚÒfl. ã˛·Ó ‰ÂÈÒÚ‚Ë ˜ÂÎÓ‚Â͇‰ÂÏÓÌÒÚ�Ë�ÛÂÚ Â„Ó ‚ÌÛÚ�ÂÌÌËÈÔÓÚÂ̈ˇÎ.

ëÚ�ÂÏflÒ¸ ‚˚�‡ÒÚËÚ¸ ËÁ Ò‚ÓËı ‰ÂÚÂÈıÓ�Ó¯Ëı, ÒÔ�‡‚‰ÎË‚˚ı Ë ·Î‡„Ó�Ó‰Ì˚ıβ‰ÂÈ, �Ó‰ËÚÂÎË, ‚ÔÓÎÌ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ,

·ÂÒÔÓÍÓflÚÒfl Ó ÚÓÏ, ÒÏÓ„ÛÚ ÎË Ëı ‰ÂÚË‚˚ÊËÚ¸ ‚ ÊÂÒÚÓÍËı ÛÒÎÓ‚ËflıÒÓ‚�ÂÏÂÌÌÓ„Ó ÏË�‡. lj¸ ‚ ̇¯Â ‚�ÂÏflÁÎÓ Ë ÌÂÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ ‰ÓÒÚË„ÎËÌÂÏ˚ÒÎËÏ˚ı Ô�‰ÂÎÓ‚. Ç Ú‡ÍËıÛÒÎÓ‚Ëflı ‚ÓÒÔËÚ‡Ú¸ ËÁ �·ÂÌ͇ıÓ�Ó¯Â„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇ ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ Ú�Û‰ÌÓ.èÓ˝ÚÓÏÛ �Ó‰ËÚÂÎË ‰ÓÎÊÌ˚ ·Ó΂ÌËχÚÂθÌÓ ÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl Í ‰ÂÚflÏ,Ó·Â�„‡Ú¸ Ëı ÓÚ Ì‚Â�Ì˚ı ¯‡„Ó‚.

è�ÓÔ‡„‡Ì‰‡ Á· �‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌflÂÚÒfl ÒÌÂËÏÓ‚Â�ÌÓÈ ÒÍÓ�ÓÒÚ¸˛. áÎÓÔ�ÂÔÓ‰ÌÓÒËÚÒfl ‚ Ò‚Â�͇˛˘ÂÈ Ï‡Ìfl˘ÂÈÓ·Â�ÚÍÂ Ë ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl Ó·˙ÂÍÚÓÏÊ·ÌËfl ‰Îfl ÏÌÓ„Ëı. ëË„‡�ÂÚ˚,‡ÎÍÓ„Óθ, ̇�ÍÓÚËÍË Ë ‰�Û„ËÂÔ�Ë‚˚˜ÍË, ‰‡˛˘Ë ÏËÏÓÎÂÚÌÓÂ̇Ò·ʉÂÌËÂ, ÏÓ„ÛÚ ÔÓ͇Á‡Ú¸ÒflÔ�Ë‚ÎÂ͇ÚÂθÌ˚ÏË ‰Îfl �·ÂÌ͇. lj¸�ÂÁÛθڇÚ˚ ‰Ó·�Ó„Ó ÔÓÒÚÛÔ͇ ‚ˉÌ˚ ÌÂÒ�‡ÁÛ, Ó˘ÛÚËÚ¸ Ëı ÒÔÓÒÓ·Ì˚ ÚÓθÍÓÒ‡Ï˚ ÚÂ�ÔÂÎË‚˚Â. ç ‚ˉfl �ÂÁÛθڇڇ,�·ÂÌÓÍ ÏÓÊÂÚ Û‚Î˜¸Òfl ÏËÏÓÎÂÚÌ˚ÏË̇Ò·ʉÂÌËflÏË.

óÚÓ·˚ Á‡˘ËÚËÚ¸ ‰ÂÚÂÈ, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ̇ۘËÚ¸ Ëı ‚˚�‡·‡Ú˚‚‡Ú¸ ÏÂı‡ÌËÁÏÒ‡ÏÓÍÓÌÚ�ÓÎfl, Ô�Ë‚Ë‚‡Ú¸ ËÏ Ì‡‚˚ÍËÙËθÚ�‡ˆËË Ê·ÌËÈ Ë Ï˚ÒÎÂÈ. чÊÂÂÒÎË �·ÂÌÓÍ Ì Ò�‡ÁÛ ÒÏÓÊÂÚ Û‚Ë‰ÂÚ¸ÔÎÓ‰˚ Ò‚ÓËı ‰Ó·�˚ı ÔÓÒÚÛÔÍÓ‚, Ó̉ÓÎÊÂÌ Ì‡Û˜ËÚ¸Òfl ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸ Ô�‡‚ËθÌÓ.óÂÎÓ‚ÂÍ ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÌËχڸ, ˜ÚÓ ÁÎÓÒÔÓÒÓ·ÌÓ ‰‡Ú¸ ÏËÏÓÎÂÚÌÓÂ̇Ò·ʉÂÌËÂ. ê‡θÌÓ Ҙ‡Òڸ ËÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó�ÂÌË ÒÍ�˚ÚÓ ÚÓθÍÓ ‚ ‰Ó·�Â.

å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ Ô�‚�‡ÚËÚ¸ ̇¯Ë ‰Óχ ‚Ó˜‡„Ë ‰Ó·�‡ Ë Í�‡ÒÓÚ˚. ÖÒÎË �·ÂÌÓÍ‚ÔËÚ‡ÂÚ ÚÂÔÎÓ Ë ÔÓÍÓÈ �Ó‰ÌÓ„Ó ‰Óχ,ÔÓ�ÓÍË Ô�ÓÒÚÓ Ì ·Û‰ÛÚ ÂÏÛ ËÌÚÂ�ÂÒÌ˚,ÂÏÛ Î„˜Â ·Û‰ÂÚ ÓÚ‰ÂÎËÚ¸ ‰Ó·�Ó ÓÚ Á·. ìçˈ¯Â ÂÒÚ¸ Ú‡ÍÓ ‚˚�‡ÊÂÌËÂ: «ì‰‡�,ÍÓÚÓ�˚È ÏÂÌfl Ì ÒÎÓχÎ, ҉·ΠÏÂÌflÒËθÌ». ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ, ÂÒÎË ˜ÂÎÓ‚ÂÍÒÔÓÒÓ·ÂÌ Ô�ÓÚË‚ÓÒÚÓflÚ¸ Û„�Óʇ˛˘ËÏÓ·ÒÚÓflÚÂθÒÚ‚‡Ï, ÓÌ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÒËθÌÂÂ,‚˚ÌÓÒÎË‚ÂÂ, Í�ÂÔ˜Â. �

Çocu¤un içindeki iyicil güçleri hareke-te geçirmek, baflta çocu¤un kendisi ol-mak üzere, herkes için faydal› sonuçlardo¤urur. “Çocu¤um kötülüklere karfl› ha-z›rl›kl› olsun. Hep vermesin, biraz da o al-s›n” demek do¤ru de¤ildir. Çünkü yukar›-da ifade etti¤imiz gibi iyilik yapman›nkendisi bafll› bafl›na bir mutluluk sebebi-dir. Çocu¤u karfl›l›k beklemeye flartland›r-mak yerine ona iyilik yaparak mutlu ol-may› ö¤retmek gerekir.

Beyin kendisine ne ö¤retilirse onunlamutlu olmay› ö¤renir. Beynimize e¤er“Ben iyilik yaparak mutlu olaca¤›m. Bunuda insanlardan ilgi, takdir ve karfl›l›k gör-mek için de¤il, sadece do¤rusu bu oldu¤uiçin, iyilik yapmaktan zevk ald›¤›m için,kendim için yapaca¤›m” komutunu verir-sek beynimiz iyilik yap›nca mutluluk kim-yasallar› salg›lar. O halde beynimizi kü-çük fleylerden mutlu olmaya, insanlarayard›m etmekten zevk almaya, iyiliktentat almaya koflullarsak bunu baflarabili-riz. Bu anlay›fl çocukluktan beynimize ya-z›l›rsa kolay kolay kötülük yapamay›z.

‹yilik yapmay› kal›c› bir davran›fl hali-ne getiren çocuklar yetifltirmek istiyor-sak, her konuda oldu¤u gibi bu konudada do¤ru bir model olmak önem tafl›r. Ço-cuk, çevresinde olup biten her fleyi bir ka-mera gibi kaydeder. ‹yilik yapman›n öne-minden, bunun insan› mutlu etti¤indenbahsedilen bir ortamda yetiflen ve duy-duklar›n› anne babas›ndan gördü¤ü kar-fl›l›ks›z iyilik örnekleriyle pekifltiren çocukbunu benimseyecektir.

Çocuklarda empati (efl duyum) yanikarfl›m›zdaki kiflinin ne hissetti¤ini, neyeihtiyac› oldu¤unu anlayabilme yetene¤i-nin geliflmesi onlar› çevrelerinde olup bi-tene duyarl› k›lacak, zor durumdaki in-sanlar›n neler hissettiklerini anlay›p on-lar için bir fleyler yapmak zorunda olduk-lar›n› idrak etmelerini sa¤layacakt›r. Ço-cu¤a karfl› taraf› anlama, sevindirme veiyilik yapmaktan zevk alma becerisi ka-zand›r›rsak ileride o çocu¤un içinde kötü-lük tohumlar› filizlenmez.

Çocuklar› kötülükten

nas›l korumal›y›z?

Baz› ebeveynler, “Çocu¤uma sadece iyilikyapmay› ö¤retirsem herkes onu aldat›r”diye düflünebilirler. Gerçekten de kötülü-¤ün prim yapt›¤› bu zamanda bir çocu¤aiyilik yapmay› ö¤retmek kolay de¤ildir

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

32 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Человек должен понимать,что зло способно дать лишьмимолетное наслаждение.

Реальное счастье иудовлетворение скрыто

только в добре.

‹nsan, kötülükten gelen

anl›k mutluluklar›n k›sa

zamanda geçece¤ini,

aslolan›n iyilik oldu¤unu

görmelidir.

Page 33: Diyalog Avrasya №26

ama çocuk e¤itiminde günümüze hâkimolan yarg›lara tak›l›p kalmak yerine do¤-ru olan neyse onu yapmam›z gerekir.Çünkü çocuklar toplumun gelece¤ini fle-killendireceklerdir.

Baz› aileler çocuklar›n› d›flar›dan gele-bilecek tehlikelerden koruma kayg›s›ylaonlara insanlara güvenmemeleri, aldan-mamalar› yolunda telkinlerde bulunur-lar. Çocuklar da karfl›lar›na ç›kan herkeseihtiyatla yaklafl›p “Acaba bu kifli bana nezarar verecek? En iyisi ben uzak duray›m.Ne olur ne olmaz, belki bir sorun yarata-bilir.” diye düflünüp karamsarl›¤a kap›l›r-lar. Aile içinde sürekli baflka insanlar›nkötülüklerinden bahsediliyorsa çocuklarbaflkalar›n›n hatalar›na odaklanan birey-ler haline gelirler. Oysa insan›n mutlu ol-mak için güvenmeye ihtiyac› vard›r.

Elbette ki çocuklar›m›za aldat›lmama-ya, haks›zl›¤a u¤ramamaya, u¤rad›¤› za-man hakk›n› aramaya yönelik becerilerkazand›rmal›y›z. Ancak bu bilinci olufltu-rurken genellemeler yapmaktan kaç›n-mak gerekir. “Babana bile güvenmeye-ceksin” anlay›fl› çocu¤a çok ac› çektirir. Birde çocuklara haks›zl›¤a u¤rasalar bileideal ölçülerden ayr›lmama hassasiyetinikazand›rmak gerekir. Çocuk bir kötülükle,haks›zl›kla karfl›laflt›¤› zaman kendisininde kötülükle cevap vermeye hakk› oldu-

¤unu düflünmemelidir. Çocuklar›m›za“‹yilik yapana iyilik yap›n, kötülük yapanahaks›zl›k yapmay›n” prensibini benim-setmeliyiz. Bu noktada Hz. ‹sa’n›n bafl›n-dan geçen flu olay› hat›rlayal›m: Bir günHz. ‹sa yolda giderken düflmanlar› onahakaret eder, kötü fleyler söylerler. Kendi-si ise onlara iyilikle karfl›l›k verir, güzelsözler söyler. Havarileri bunun nedeninisorar, “Onlar sana kötülük yap›yorlar,sense onlara iyi fleyler söylüyorsun, bu ifliakl›m›z almad›” derler. Hz. ‹sa flöyle cevapverir: “Bir insan çantas›nda ne varsa onuverir. Bende sadece bu var.” Bu da yafla-m›n gizli kanunlar›ndan birisidir. Tohumkendi cinsinden meyve verir. ‹nsan›n yap-t›klar› kendi iç potansiyelini gösterir.

Aileler çocuklar›n› mümkün oldu¤un-ca iyi bir insan olarak yetifltirmeye çal›fl›r-ken bir yandan da d›flar›daki ac›mas›z ha-yat›n, çocuklar›na zarar verece¤inden en-difle etmekte hakl›d›rlar. Gerçekten de kö-tülü¤ün taban yapt›¤› bir dönemde yafl›-yoruz. Bu koflullarda iyi çocuk yetifltirmekhakikaten çok zordur. Bu durumda yap›l-mas› gereken, anne babalar›n çocuklar›-na daha fazla zamana ay›rmalar› ve dahadikkatli olup çocu¤u yanl›fl mesajlardankorumalar›d›r.

Kötülük propagandas› bombard›manhalinde yay›l›yor. Kötü fleyler çok süslü,

çok çekici, göz boyay›c› mesajlarla yay›l›-yor. Anl›k zevkler yaflatan içki, sigara,uyuflturucu vs. çocuklara cazip gelebilir.Gerek ba¤›ml›l›k yaratan maddeler ge-rekse bencillik, ç›karc›l›k, emek vermedenkazanmak, baflkalar›n›n haklar›na sayg›duymamak gibi mesajlar o anda çocu-¤un hofluna gidebilir. Oysa iyili¤in sonuç-lar› uzun vadede al›nmaktad›r. Uzun va-dede geri dönen kazan›mlar› göremeyençocuk, anl›k ve kolay elde edilebilir hazla-r›n pefline düflebilir.

Çocuklar›m›z› korumak için onlarakendi içlerinde bir kontrol mekanizmas›kurma, davran›fllar›n› kendi kendilerineak›l süzgecinden geçirme al›flkanl›¤› ka-zand›rmal›y›z. Çocuk iyi fleylerin karfl›l›¤›-n› hemen alamasa da do¤ru olan ne iseonu yapmas› gerekti¤ini ö¤renmelidir.Kötülükten gelen anl›k mutluluklar›n k›-sa zamanda geçece¤ini, aslolan›n iyilikoldu¤unu görmelidir. Evlerimizi iyi ve gü-zel fleylerin takdir edildi¤i, onay gördü¤üyerler haline getirmeliyiz. Çocuk, evdekis›cakl›¤›, güzelli¤i görürse, d›flar›dakiyanl›fllar›n etkisine kap›lmayaca¤› gibigördükleri de iyi-kötü ayr›m›n› pekifltirir.Nietzsche’nin “Beni y›kmayan darbeler,beni güçlendirir” fleklinde güzel bir sözüvard›r. Gerçekten de d›flar›daki olumsuz-luklar, darbeler, haks›zl›klar, kötülüklerinsan› y›km›yorsa güçlendirir. �

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 33

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Page 34: Diyalog Avrasya №26

ë Ó˜Û‚ÒÚ‚ËÂ, ÒÓÒÚ�‡‰‡ÌË ·Â‰Ì˚ÏË Ò··˚Ï, ÌÂ�‡‚ÌӉۯˠÍβ‰ÒÍËÏ ÌÂÒ˜‡ÒÚ¸flÏ Û Ì‡�Ó‰Ó‚

Ö‚�‡ÁËË ‚Ò„‰‡ Ò˜ËÚ‡ÎËÒ¸ ‚‡ÊÌÂȯËÏËÌ�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ú�‡‰ËˆËflÏË. àÒÚÓÍ˷·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚË ‚ ä‡Á‡ıÒÚ‡ÌÂÛıÓ‰flÚ ‚ „ÎÛ·ÓÍÛ˛ ‰�‚ÌÓÒÚ¸.è�Ófl‚ÎÂÌËfl ·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚË‚ÒÚ�˜‡ÎËÒ¸ ¢ ‚ ‰�‚ÌÂÈ Ò‡ÍÒÍÓȈ˂ËÎËÁ‡ˆËË, ‡ Ò Ô�ËıÓ‰ÓÏÏÛÒÛθχÌÒÚ‚‡ ‚ Ò�Â‰Û ÍӘ‚ÌËÍÓ‚-͇Á‡ıÓ‚ ÒÚ‡ÎË ÒËÒÚÂχÚ˘ÂÒÍËÏË. ì̇¯Ëı Ô�‰ÍÓ‚ ¢ ÒÓÚÌË ÎÂÚ Ì‡Á‡‰ÛÍÓ�ÂÌËÎÓÒ¸ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËÂ Ó ÚÓÏ, ˜ÚӉ·ڸ ‰Ó·�Ó ·ÎËÊÌËÏ – ‰Ûıӂ̇flÓ·flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸ Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇.

ÇÓ ‚ÚÓ�ÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌ XIX Ë Ì‡˜‡Î ïï‚. ‚ ä‡Á‡ıÒڇ̠Ô�ÓËÁÓ¯ÎÓ Ò‚Ó„Ó�Ó‰‡ ÒϯÂÌË ËÒÍÓÌÌ˚ıÔ‡Ú�ˇ�ı‡Î¸Ì˚ıÚ�‡‰ËˆËÈ

‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë, ÍÓÚÓ�˚ ·˚ÎËÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ÏË ‰Îfl ÒÚÂÔÌfl͇, Ë ÌÓ‚ÓÈÍÛθÚÛ�˚, Ô�Ë‚ÌÂÒÂÌÌÓÈÔÂ�ÂÒÂÎÂÌÌ˚ÏË Ì‡�Ó‰‡ÏË. Ç ÚÓ ‚�ÂÏflÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎflÎÓÒ¸ χÒÒÓ‚Ó ÔÂ�ÂÒÂÎÂÌËÂÍ�ÂÒÚ¸flÌ ËÁ „ÎÛ·ËÌÌ˚ı „Û·Â�ÌËÈêÓÒÒËË, Ò ìÍ�‡ËÌ˚, ËÁ ëË·Ë�Ë.ëÔ‡Ò‡flÒ¸ ÓÚ Ì‡ˆËÓ̇θÌÓ„Ó ËÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓ„Ó „ÌÂÚ‡ ñËÌÒÍÓÈËÏÔÂ�‡ÚÓ�ÒÍÓÈ ‰Ë̇ÒÚËË ‚ äËÚ‡Â,Ò˛‰‡ ÔÂ�ÂÒÂÎflÎËÒ¸ ÛÈ„Û�˚ Ë ‰ÛÌ„‡ÌÂ.ÇÏÂÒÚÂ Ò ÚÓ�„Ó‚˚ÏË Í‡�‡‚‡Ì‡ÏËÔ�ËıÓ‰ËÎË Ë ÓÒ‰‡ÎË Ú‡Ú‡�˚. Ç „Ó‰˚ÇÚÓ�ÓÈ ÏË�Ó‚ÓÈ ‚ÓÈÌ˚ ‚ ä‡Á‡ıÒڇ̷˚ÎË ÔÂ�ÂÒÂÎÂÌ˚ÍÓ�ÂȈ˚,

Fakir ve zay›flar›n halinden anlamave onlara ac›ma, insan›n ac›lar›naduyars›z kalmama, Avrasya halklar›-

n›n her zaman en önemli ahlaki düsturuolmufltur. Kazakistan’da yard›mseverli¤inkökleri çok eskilere dayan›r. Yard›mseverli-¤e Sakslar’da da rastlan›yor fakat Müslü-manl›¤›n göçebe Kazaklara gelmesiyle sis-temli hâle geliyor. “Yak›nlara iyilik yapmakher insan›n manevi yükümlülü¤üdür” dü-flüncesi daha yüzlerce y›l önce atalar›m›z-da kökleflmiflti.

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

34 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Благотворительность – формамежцивилизационного диалога

Жетписбай Бекболатулы

Кандидат экономических наук(Казахстан).

Page 35: Diyalog Avrasya №26

ÌÂψ˚, ÚÛ�ÍË-ÏÂÒıÂÚË̈˚, ÍÛ�‰˚,˜Â˜Â̈˚, ËÌ„Û¯Ë, „�ÂÍË.îÓ�ÏË�Ó‚‡Î‡Ò¸ ÍÛθÚÛ�‡ÏÂÊ̇ˆËÓ̇θÌÓ„Ó Ó·˘ÂÌËfl:Û‚‡ÊÂÌËÂ Í Î˛‰flÏ ‰�Û„ÓÈ̇ˆËÓ̇θÌÓÒÚË, ‰Ó·�ÓÊ·ÚÂθÌÓÒÚ¸,„ÓÚÓ‚ÌÓÒÚ¸ ‚Ò„‰‡ Ô�ËÈÚË Ì‡ ÔÓÏÓ˘¸.ÄÒ‡� – ˝Ú‡ ÛÌË͇θ̇fl ÙÓ�χ‚Á‡ËÏÓÔÓ˘Ë Î˛‰ÂÈ, fl‚ÎflÂÚÒfl ËÒÍÓÌÌÓ‚�‡ÁËÈÒÍËÏ ÒӈˇθÌ˚ÏËÁÓ·�ÂÚÂÌËÂÏ ÏÂÊ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓ„Ó ËÏÂʈ˂ËÎËÁ‡ˆËÓÌÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡.

ÖÒÚ¸ ÏÌÓ„Ó Ò‚Ë‰ÂÚÂθÒÚ‚ Ó�‡ÁÌÓÓ·�‡ÁËË Ë Ï‡ÒÒÓ‚ÓÒÚ˷·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚË, Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓÒÚ�ÂÏÎÂÌË ‰Â·ڸ ‰Ó·�Ó ·ÎËÊÌËÏÓı‚‡ÚËÎÓ Ò‡Ï˚ �‡ÁÌ˚ ÒÎÓË͇Á‡ıÒÚ‡ÌÒÍÓ„Ó Ì‡ÒÂÎÂÌËfl. é· ˝ÚÓÏ„Ó‚Ó�ËÚ ıÓÚfl ·˚ ÚÓ, ˜ÚÓ ‚ ä‡Á‡ıÒÚ‡ÌÂÓ„�ÓÏÌ˚Ï ÒÔ�ÓÒÓÏ ÔÓθÁÓ‚‡ÎÒflÒÔˆˇθÌ˚È ÊÛ�̇Î, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚È‚ÓÔ�ÓÒ‡Ï ·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚË ËÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ô�ËÁ�ÂÌËfl – «ÇÂÒÚÌËͷ·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚË».

Ç ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌÓÏ ä‡Á‡ıÒڇ̠ÂÒÚ¸ÍÓÏÔ‡ÌËË, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚Â

Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË Ë

XIX. yüzy›l›n ikinci yar›s›nda ve XX. yüz-y›l›n bafllar›nda Kazakistan’da; bir bozk›rl›için kutsal olan ezeli ataerkil yard›mlaflmagelene¤iyle, göçebe milletlerin getirdi¤iyeni kültürün kendine özgü bir kaynafl-mas› meydana geldi. O zamanlar Rus-ya’n›n ücra köflelerinden, Ukrayna’dan veSibirya’dan köylülerin göçü gerçekleflti.Çin’deki Tsin hanedan›n›n milli ve siyasitahakkümünden kaçan Uygurlar ve Dun-ganlar buraya göç ettiler. Tatarlar da tica-ret kervanlar›yla gelip buray› yurt edindi-ler. ‹kinci Dünya Savafl› y›llar›nda Kazakis-tan’a Koreliler, Almanlar, Misket Türkleri,Kürtler, Çeçenler, ‹ngufllar, Grekler yerlefl-

tirildi. Halklar aras› iletiflim kültürü;baflka ulustan insanlara

sayg›, iyilikseverlikve her za-

m a n

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 35

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Yard�mseverlik birmedeniyetler aras� diyalog biçimidirJetpisbay Bekbolatul›

Dr, Ekonomi Bilimleri (Kazakistan).

Page 36: Diyalog Avrasya №26

˜‡ÒÚÌ˚ Ô�‰Ô�ËÌËχÚÂÎË, ÍÓÚÓ�˚ÂÏÌÓ„Ó ‚�ÂÏÂÌË Ë Ò�‰ÒÚ‚ ÓÚ‰‡˛Ú ‰ÂÎÛÔÓÏÓ˘Ë ·ÎËÊÌËÏ. ë‡ÏÓÈ ËÁ‚ÂÒÚÌÓȷ·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÈ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËÂÈ ‚�ÂÒÔÛ·ÎËÍ ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ‰ÂÚÒÍËÈÙÓ̉ «ÅÓ·ÂÍ», ‚ÓÁ„·‚ÎflÂÏ˚È ÔÂ�‚ÓÈÎÂ‰Ë ÒÚ�‡Ì˚ ë. Ä. ç‡Á‡�·‡Â‚ÓÈ.ÑÓ‚ÓθÌÓ ¯Ë�ÓÍÛ˛ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÒÚ¸ÔÓÎۘ˷ ‚ ä‡Á‡ıÒڇ̷·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθ̇fl ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸�‡·ÓÚ‡˛˘Ëı Á‰ÂÒ¸ Í�ÛÔÌ˚ıËÌÓÒÚ�‡ÌÌ˚ı ÍÓÏÔ‡ÌËÈ: «ò‚�ÓÌ»,«ùÍÒÓÌ åÓ·Ëλ, «äÓ͇-äÓ·» Ë ÏÌÓ„Ëı‰�Û„Ëı. ëΉÛÂÚ ÓÒÓ·Ó ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl ̇·Î‡„Ëı ‰Â·ı ÙÓ̉‡ äÄíÖÇ, ·Î‡„Ó‰‡�flÍÓÚÓ�ÓÏÛ ÏÌÓ„Ë ͇Á‡ıÒÚ‡ÌÒÍ˲ÌÓ¯Ë Ë ‰Â‚Û¯ÍË, ÔÓÎۘ˂ ·ÎÂÒÚfl˘ÂÂ

Ó·�‡ÁÓ‚‡ÌË ‚ ÚÛ�ˆÍÓ-͇Á‡ıÒÚ‡ÌÒÍËıÎˈÂflı, ÛÒÔ¯ÌÓ Ô�Ó‰ÓÎʇ˛Ú Û˜Â·Û ‚Ô�ÂÒÚËÊÌ˚ı ÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚ‡ı Ö‚�ÓÔ˚ ËëòÄ.

ë„ӉÌfl, ÓˆÂÌË‚‡fl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ˷·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË ‚ä‡Á‡ıÒÚ‡ÌÂ, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚‡ÊÌÓÔ�Ӈ̇ÎËÁË�Ó‚‡Ú¸ ËÒÚÓ�˘ÂÒÍË ËÒÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚ هÍÚ˚. á̇fl, ˜ÚÓ ËÒÚÓÍ˷·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚË Û Ì‡Ò ÛıÓ‰flÚ ‚‰‡ÎÂÍÓ Ô�Ó¯ÎÓÂ, Ò„ӉÌfl ÌÛÊÌÓÁ‡·ÓÚËÚ¸Òfl Ó �‡Á‚ËÚËË ˝ÚËı Ú�‡‰ËˆËÈ ‚Ó·˘ÂÒÚ‚Â. í‡Í ˜ÚÓ ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚ÏÔÓ‰‚ËÊÌË͇Ï-·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂÎflÏ Ëβ‰flÏ, Ê·˛˘ËÏ Á‡ÌflÚ¸ÒflψÂ̇ÚÒÚ‚ÓÏ, ÂÒÚ¸ Û ÍÓ„Ó Û˜ËÚ¸Òfl Ë͇ÍË Ú�‡‰ËˆËË Ô�Ó‰ÓÎʇڸ. �

yard›ma koflmaya haz›r bulunma geliflti.‹nsanlar aras› yard›mlaflman›n benzersizbir flekli olan Asar, eskiden beri Avrasya’dahalklar ve medeniyetler aras› diyalogunyoludur.

Yard›mseverli¤in kitlesel halde yap›ld›-¤›na ve yak›nlar›na iyilik yapma gayreti-nin Kazakistan halk›n›n en farkl› katman-lar›n› içine ald›¤›na dair çok belge var. Ka-zakistan’da iyili¤e ve toplumsal himayeyeadanan Vestnik Blagotveritelnosti/‹yilikUla¤› gazetesinin büyük talep görmesibunu teyit ediyor.

Günümüz Kazakistan’›nda insanlarayard›m için zaman ay›ran ve para ba¤›fl-layan flirketler, toplumsal örgütler ve bi-reysel giriflimciler var. Cumhuriyetimizinen ünlü yard›m kuruluflunun baflkanl›¤›-n› First Lady’miz S. A. Nazarbayeva’n›nyapt›¤› çocuk vakf› Bobek oldu¤unu söy-leyebiliriz. Burada çal›flan büyük yabanc›flirketler Chevron, Ekson Mobil, Coca Colave di¤er birçok flirketin çal›flanlar›n›nyard›m çal›flmalar› da hayli büyük ün ka-zand›. Sayesinde birçok Kazakistanl› gen-cin parlak bir e¤itim al›p Avrupa ve Ame-rika’n›n prestijli üniversitelerinde e¤i-timlerinde devam etti¤i KATEV Vakf›’n›nda hay›r ifllerinin özellikle üstünde dur-mak gerekir.

Bugün Kazakistan’da hay›r ifllerininimkânlar›n› de¤erlendirirken tarihi ve gü-nümüz gerçeklerinin analiz edilmesiönemlidir. ‹yilikseverli¤in köklerinin bizdegeçmifle dayand›¤›n› bilerek toplumda bugelene¤in geliflmesine özen göstermekgerekir. Günümüzde hay›rseverlik ve feda-kârl›k yoluna girenlerin bunu kendilerin-den ö¤renebilecekleri insanlar ve takipedebilecekleri gelenekler var. �

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

36 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

В современном Казахстане естькомпании, общественныеорганизации и частныепредприниматели, которыемного времени и средствотдают делу помощи ближним.

Günümüz Kazakistan’›nda

insanlara yard›m için zaman

ay›ran ve para ba¤›fllayan

flirketler, toplumsal örgütler

ve bireysel giriflimciler var.

Page 37: Diyalog Avrasya №26

ä ‡Á‡ıÒÍËÈ Ì‡�Ó‰ ËÁ‰‡‚̇Òӷβ‰‡Î Ú�‡‰ËˆËË Â�ÛÎiÍ(„ÓÒÚÂÔ�ËËÏÒÚ‚‡), ÔÓ˜ËڇΠËı

Í‡Í ·Î‡„Ó�Ó‰ÌÓ ‰ÂÎÓ. ä Ô�ËÏÂ�Û,„ÓÒÚflÏ Ê·˛Ú ‚ÒÂı ·Î‡„, ̇Í�˚‚‡˛Ú‰Îfl ÌËı ÒÚÓÎ, Ô�‰·„‡˛Ú ‚ÍÛÒÌ˚ÂÏflÒÌ˚Â Û„Ó˘ÂÌËfl. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ë ‰�Û„‡flÚ�‡‰ËˆËfl – ‡Ò‡�. é‰ÌÓÒÂθ˜‡ÌÔ�˄·¯‡˛Ú ÔÓÏÓ˜¸ ‚ Ú‡ÍËı ·Óθ¯Ëı�‡·ÓÚ‡ı, Í‡Í ÒÚ�ËÊ͇ ӂˆ,ËÁ„ÓÚÓ‚ÎÂÌË ‚ÓÈÎÓ͇, ÒÚ�ÓËÚÂθÒÚ‚Ó‰Óχ, Ò·Ó� Û�Óʇfl, ÒÂÌÓÍÓÒ Ë ‰�Û„Ëı.ä�ÓÏ ˝ÚÓ„Ó, ÔÓÏÓ„‡ÎË ÚÂÏ, ÍÚÓ‚�ÂÏÂÌÌÓ ÌÛʉ‡ÎÒfl, ˜ÚÓ·˚ ÓÌË

ÔÂ�ÂÊËÎË Ï‡ÚÂ�ˇθÌ˚ Ú�Û‰ÌÓÒÚË Ë‚ÒÚ‡ÎË Ì‡ ÌÓ„Ë. ëÓÒÚÓflÚÂθÌ˚ ÒÂϸË,̇Ô�ËÏÂ�, ÓÚ‰‡‚‡ÎË ‰ÓÈÌ˚È ÒÍÓÚ ‚Ó‚�ÂÏÂÌÌÓ ÔÓθÁÓ‚‡ÌËÂ. èÓÏÓ˘¸ Ê˚ÎÛÓ͇Á˚‚‡Î‡Ò¸ ÚÂÏ, ÍÚÓ ÔÓÚÂ�flÎ Í�Ó‚,‚ÌÂÁ‡ÔÌÓ Î˯ËÎÒfl ËÏÛ˘ÂÒÚ‚‡, Ó͇Á‡ÎÒfl‚ ·Â‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ÔÓÎÓÊÂÌËË, ÔÓ‰‚Â�„Òfl̇ԇ‰ÂÌ˲ ËÎË Ì‡ÒËÎ˲.

ä‡Á‡ıÒÍËÈ Ì‡�Ó‰, ÍÓÚÓ�˚È ‚ Ú�Û‰Ì˚‰Îfl Ò·fl ‚�ÂÏÂ̇ Ô�‰ÓÒÚ‡‚ËÎ Í�Ó‚ÔÂ�ÂÒÂÎÂ̈‡Ï, ‚ 1991 „. Ó·�ÂÎÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚ¸. Ç ÔÂ�‚˚ „Ó‰˚ä‡Á‡ıÒÚ‡Ì ÏÌÓ„Ë Ò�‡‚ÌË‚‡ÎË ÒÔ�Ë·‡ÎÚËÈÒÍËÏË „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ÏË. çÓ, Í

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 37

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

НПО – потребностьсовременного общества

Улан Нарынбек

Журналист Казахского радио (Казахстан).

STK’lar toplumsal bir ihtiyaç

Ulan Nar›nbek

Gazeteci, Kazak Radyosu (Kazakistan).

Kazak milleti eskiden beri “yerulik”(Kazak misafirperverli¤i) gelene¤i-ne uyar, bu gelene¤e hay›rl› bir ifl

olarak hürmet gösterirdi. Örne¤in yenigelenlere her türlü iyi dilekleri diler, evle-rine yeni tafl›nanlar için lezzetli et yemek-leriyle ziyafet verirlerdi. Bundan baflka birgelenek daha var; “asar”. Koyunlar›n k›r-p›lmas›, keçe imalat›, inflaat, mahsulüntoplanmas›, ot biçimi gibi büyük ifllerdeköydefller yard›ma ça¤›r›l›r. Geçici olarakyard›ma muhtaçlara yard›m edilirdi. Var-

Page 38: Diyalog Avrasya №26

Ò˜‡ÒÚ¸˛, ·Î‡„Ó‰‡�fl ÚÓÎÂ�‡ÌÚÌÓÒÚË͇Á‡ıÒÍÓ„Ó Ì‡�Ó‰‡, ÒÓı�‡ÌË·ҸÒÚ‡·ËθÌÓÒÚ¸ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â. Ç �ÂÁÛθڇÚ½ÚÓ„Ó ÒÚ�‡Ì‡ ÒÏӄ· ‰ÓÒÚ˘¸ ·Óθ¯ËıÛÒÔÂıÓ‚ ‚ ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓÏ ËÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÏ �‡Á‚ËÚËË. ä‡Á‡ıÒÍÓÏÛ̇�Ó‰Û, ÍÓÚÓ�˚È ‚ Ú�Û‰Ì˚ ‚�ÂÏÂ̇Ô�ÓÚflÌÛÎ �ÛÍÛ ÔÓÏÓ˘Ë ÒÓ·�‡Ú¸flÏ, ̘Ûʉ˚ Ú‡ÍË ÔÓÌflÚËfl, ͇ͷ·„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚ¸ Ë ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘¸.

Ç Ì‡ÒÚÓfl˘Â ‚�ÂÏfl ‚ ÒÚ�‡ÌÂÁ‡�„ËÒÚ�Ë�Ó‚‡ÌÓ ÓÍÓÎÓ 5 Ú˚Òfl˜ÌÂÔ�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËÈ. Ç

̇�Ӊ çèé ̇Á˚‚‡˛Ú «Ú�ÂÚËÈ ÒÂÍÚÓ�»,ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ˝ÚË Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓÏÓ„‡˛Ú ‚�¯ÂÌËË ÒӈˇθÌ˚ı Ô�Ó·ÎÂÏ, ÍÓÚÓ�˚ÂÏÓ„ÎË ÛÒÍÓθÁÌÛÚ¸ ËÁ ÔÓÎfl Á�ÂÌËfl‚·ÒÚË. ä‡Í ÔÓ͇Á‡ÎË ËÒÒΉӂ‡ÌËfl,çèé �‡·ÓÚ‡˛Ú ‚ 25 ̇Ô�‡‚ÎÂÌËflı,Ú‡ÍËı Í‡Í ˝ÍÓÎÓ„Ëfl, Ô�Ó·ÎÂÏ˚ÏÓÎÓ‰ÂÊË, ̇Û͇, ÍÛθÚÛ�‡, „ẨÂ�̇flÔÓÎËÚË͇ Ë ÏÌÓ„Ë ‰�Û„ËÂ. óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒflÔ�ÓÙËÎfl Ëı �‡·ÓÚ˚, ÚÓ Ó‰Ì‡ Ú�ÂÚ¸ ËÁ 5Ú˚Òfl˜ Á‡�„ËÒÚ�Ë�Ó‚‡ÌÌ˚ıÌÂÍÓÏÏÂ�˜ÂÒÍËı Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËÈ –·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌ˚Â Ë ÒӈˇθÌ˚ ÙÓ̉˚.

l›kl› aileler sa¤mal hayvan›n› geçici olarakverirlerdi. Bu da ihtiyaç sahiplerinin mad-di s›k›nt›lar›n› atlatmas›na ve ayaklar›üzerinde durmalar›na yard›mc› olurdu.“J›lu”ya yard›m hay›rl› bir ifl say›l›rd›. Evinikaybeden, fakir düflen, sald›r› veya flidde-te maruz kalanlara yap›l›rd› bu yard›m.

Zor zamanlarda göçmenlere bafllar›n›sokacak yer, ev sa¤layan Kazak milleti1991 y›l›nda ba¤›ms›zl›¤›na kavufltu. Çok-lar› Kazakistan ba¤›ms›zl›¤›n›n ilk y›llar›-n› Balt›k devletlerinin kaderiyle k›yaslad›.Ama Kazak milletinin hoflgörüsü sayesin-de bu süre boyunca toplumda istikrar ko-rundu. Bunun sonucunda ülke ekonomikve politik geliflmede büyük baflar›laraulaflt›. Zor zamanlarda kardefllerine yar-d›m elini uzatan Kazak milleti iyiliksever-lik ve baflkas›na yard›m mefhumlar›nayabanc› de¤ildir.

Bugün ülkede yaklafl›k befl bin siviltoplum örgütü kay›tl›d›r. STK’lar toplum-da “üçüncü sektör” olarak adland›r›l›rlar.Çünkü bu kurulufllar iktidar›n gözündenkaçan toplumsal olaylar›n çözümüneyard›mc› oluyorlar. Ülkemizde yap›lanaraflt›rmalar›n gösterdi¤ine göre STK’larçevre, gençlik problemleri, bilim, kültür,cinsiyet eflitli¤i politikalar› gibi 25 ayr›alanda çal›fl›yorlar. Çal›flmalar›n›n profili-ne gelince, kay›tl› befl bin kuruluflun üçtebiri ticari olmayan kurulufllar; hay›r ku-rumlar› ve toplumsal vak›flardan oluflu-yor. ‹statistiklere göre bu kurulufllar özel,devlet ve uluslararas› olarak ayr›l›yorlar.Bunlar›n aras›nda en ünlüleri DusnbayKusainov’un baflkanl›¤›n› yapt›¤› hay›rkurumu “Degdar”, Kazakistanl› ünlü flar-k›c› Nurlan Abdulin’in yönetimindeki yar-d›m vakf› “Par›z”, ünlü bankac› Erlan Tati-flev’in ad›n› tafl›yan vak›f, ‹rina Vlaso-va’n›n “Spravedlivost/Adalet” vakf› ve da-ha 800 dolay›nda bu tür kurulufllar.

Devlet vak›flar› aras›nda en ünlüsüBaflkan›n efli Sara Nazarbayeva’n›n bafl-kan› oldu¤u “Bobek/Bebek” vakf›d›r. Birdi¤er vak›f kendisini e¤itim sahas›ndaciddi bir kurum olarak ispat eden art›kuluslararas› hale gelen KATEV’dir. Kaza-kistan Cumhurbaflkan› Nursultan Nazar-bayev ve Türkiye Cumhurbaflkan› TurgutÖzal’›n himayeleriyle kurulan KATEV ikiülkenin dostane iliflkilerinde amiral ge-milerden biri oldu. Bu vak›f sayesinde ül-kemizde 20’den fazla ortak Kazak – Türklisesi, Almat›’da Süleyman Demirel Üni-versitesi, dil ve haz›rl›k kursu “Dost›k”

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

38 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Казахскому народу, который в трудные времена протянулруку помощи собратьям, не чужды такие понятия, какблаготворительность и взаимопомощь.

Zor zamanlarda kardefllerine yard›m elini uzatan Kazak

milleti iyilikseverlik ve baflkas›na yard›m mefhumlar›na

yabanc› de¤ildir.

Page 39: Diyalog Avrasya №26

ëӄ·ÒÌÓ ÒÚ‡ÚÛÒÛ, ÓÌË ÔÓ‰�‡Á‰ÂÎfl˛ÚÒfl̇ ˜‡ÒÚÌ˚Â, �ÂÒÔÛ·ÎË͇ÌÒÍË ËÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚Â. ë�Â‰Ë ÌËı ̇˷ÓÎÂÂËÁ‚ÂÒÚÌ˚: „ÛχÌËÚ‡�Ì˚È ÙÓ̉ «Ñ„‰‡�»,‚ÓÁ„·‚ÎflÂÏ˚È ÑÛ̷҇‡ÂÏ äÛÒ‡ËÌÓ‚˚Ï,·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌ˚È ÙÓ̉ «è‡�˚Á» ÔÓ‰�ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó͇Á‡ıÒÚ‡ÌÒÍÓ„Ó Ô‚ˆ‡ çÛ�·̇ķ‰ÛÎË̇, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÙÓ̉ ËÏÂÌËËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó ·‡ÌÍË�‡ Ö�·̇ í‡Ú˯‚‡,ÙÓ̉ «ëÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸» à�ËÌ˚Ç·ÒÓ‚ÓÈ Ë Â˘fi ÓÍÓÎÓ 800 ÔÓ‰Ó·Ì˚ıÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËÈ.

ë�Â‰Ë �ÂÒÔÛ·ÎË͇ÌÒÍËı ÙÓ̉ӂÓÒÓ·ÓÈ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÒÚ¸˛ ÔÓθÁÛÂÚÒfl ÙÓ̉«ÅÓ·ÂÍ», ‚ÓÁ„·‚ÎflÂÏ˚È ÒÛÔ�Û„ÓÈÔ�ÂÁˉÂÌÚ‡ ÒÚ�‡Ì˚ ë‡�ÓÈ ç‡Á‡�·‡Â‚ÓÈ.Ñ�Û„ÓÈ ÙÓ̉, ÌÓ ÛÊ ÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚È,äÄíÖÇ Á‡�ÂÍÓÏẨӂ‡Î Ò·fl ͇ÍÒÂ�¸fiÁ̇fl Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‚ ÒÙÂ�ÂÓ·�‡ÁÓ‚‡ÌËfl. îÓ̉ äÄíÖÇ, ‚ÓÁÌËͯËÈÔÓ‰ Ô‡Ú�Ó̇ÊÂÏ Ô�ÂÁˉÂÌÚ‡ ä‡Á‡ıÒڇ̇çÛ�ÒÛÎڇ̇ ç‡Á‡�·‡Â‚‡ Ë „·‚˚ íÛ�ˆËËíÛ�„ÛÚ‡ éÁ‡Î‡, ÒڇΠӉÌËÏ ËÁ Ù·„χÌÓ‚‰�ÛÊÂÒÍÓ„Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‰‚Ûı„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚. Å·„Ó‰‡�fl ˝ÚÓÏÛ ÙÓÌ‰Û ‚ÒÚ�‡Ì ·˚ÎÓ ÓÚÍ�˚ÚÓ ·ÓΠ20ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı ͇Á‡ıÒÍÓ-ÚÛ�ˆÍËı Îˈ‚,ìÌË‚Â�ÒËÚÂÚ ËÏÂÌË ëÛÎÂÈχ̇ÑÂÏË�ÂÎfl ‚ „Ó�Ӊ ÄÎχÚ˚, flÁ˚ÍÓ‚˚ ËÓ·˘ÂÓ·�‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ ÍÛ�Ò˚ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚÂθÌÓ„Ó ˆÂÌÚ�‡ «ÑÓÒÚ˚Í».è�‡‚ËÚÂθÒÚ‚Ó ä‡Á‡ıÒڇ̇ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓÙÓ̉˚ Ë ÌÂÔ�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÂÌÌ˚Â

Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ ˆÂÎÓÏ fl‚Îfl˛ÚÒflÒ‚flÁÛ˛˘ËÏ Á‚ÂÌÓÏ ÏÂÊ‰Û ·ËÁÌÂÒÓÏ ËÓ·˘ÂÒÚ‚ÓÏ. è�Ó‚Ó‰fl ÂÊ„ӉÌ˚‚ÒÚ�Â˜Ë Ò ËÌÓÒÚ�‡ÌÌ˚ÏË ËÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË ËÌ‚ÂÒÚÓ�‡ÏË,çÛ�ÒÛÎÚ‡Ì ç‡Á‡�·‡Â‚ Ô�ËÁ˚‚‡ÂÚ·ËÁÌÂÒ-Í�Û„Ë Í ÒӈˇθÌÓÈÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË ÔÂ�‰ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ. ç‡Ò„ӉÌfl¯ÌËÈ ‰Â̸ ͇ʉÓÏÛ Ì‡�Ó‰Û,Ò˜ËÚ‡˛˘ÂÏÛ ä‡Á‡ıÒÚ‡Ì Ò‚ÓÂÈ �Ó‰ËÌÓÈ,Ó͇Á˚‚‡ÂÚÒfl ÔÓÏÓ˘¸ Ë ÔÓ‰‰Â�Ê͇ ‚ÒÓı�‡ÌÂÌËË Ë ‚ÓÁ�ÓʉÂÌËË̇ˆËÓ̇θÌ˚ı Ú�‡‰ËˆËÈ, ÍÛθÚÛ�˚,ÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚ Ë flÁ˚͇. ê‡Á‚ ˝ÚÓ Ì‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘¸? �

aç›ld›. Kazakistan hükümeti, vak›f ve siviltoplum kurulufllar›n›n toplumu ve ifldünyas›n› birbirine ba¤layan halkalar ol-duklar›n› düflünüyor. Cumhurbaflkan›Nursultan Nazarbayev yerli ve yabanc›yat›r›mc›larla her y›l yapt›¤› görüflmeler-de ifl çevrelerini her defas›nda toplumakarfl› sosyal sorumluluklar›n› büyütmeyeça¤›r›r. Bugün, Kazakistan’› vatanlar› sa-yan her ulusa gelenek, kültür, edebiyat vedillerinin korunmas› ve yeniden ihyas›için yard›m ediliyor ve destek sa¤lan›yor.Yard›mlaflma da bu de¤il midir? �

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 39

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Page 40: Diyalog Avrasya №26

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

40 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 41: Diyalog Avrasya №26

èÂ�ËÓ‰ éÒχÌÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡·˚Î ‰Ó‚ÓθÌÓ Ô�ÓÚflÊÂÌÌ˚È. ꘸ˉÂÚ, Ò „ÂÓ„�‡Ù˘ÂÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË

Á�ÂÌËfl, Ó ÒÚ�‡ÌÂ, ÚÂ��ËÚÓ�Ëfl ÍÓÚÓ�ÓÈ Ò̇˜‡Î‡ XIV ‚. ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ Û‚Â΢˂‡Î‡Ò¸, ‡Ò ÍÓ̈‡ XVII ‚. ÒÓÍ�‡˘‡Î‡Ò¸. ꘸ ˉÂÚ Ó·ËÏÔÂ�ËË, ‚ ÍÓÚÓ�ÓÈ Ô�ÓÊË‚‡ÎË�‡Á΢Ì˚ ̇�Ó‰˚. èÓ˝ÚÓÏÛ Ò Ò‡ÏÓ„Ó̇˜‡Î‡ ÒΉÛÂÚ Ò͇Á‡Ú¸, Ó ˜ÂÏ ·Û‰ÂÚ„Ó‚Ó�ËÚ¸Òfl ‚ ˝ÚÓÈ Ï‡ÎÂ̸ÍÓÈ ÒÚ‡Ú¸Â,�‡ÁÏÂ�ÓÏ ‚ÒÂ„Ó Î˯¸ ‚ ‰‚ ÒÚ�‡Ìˈ˚.éÙˈˇθÌ˚Ï flÁ˚ÍÓÏ ËÏÔÂ�ËË ·˚ÎÚÛ�ˆÍËÈ flÁ˚Í, ÍÓÚÓ�˚È Ô�˯ÂÎ ‚ÏÂÒÚ ÒÚ˛�ÍÒÍËÏË Ó·˚˜‡flÏË Ë Ì�‡‚‡ÏË, ‡‚Â�ÓÈ/�ÂÎË„ËÂÈ – ËÒ·Ï, Ó ˜ÂÏ Ë ÒΉÛÂÚÔÓ„Ó‚Ó�ËÚ¸. é·˚˜‡Ë Ë Ì�‡‚˚ ˉÛÚ ÓÚÍӘ‚ÌËÍÓ‚, ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ÔÓ ÚËÔÛ‚‡ÍÛÙ‡, Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÓÒ‰Î˚ÏÓ·˘ÂÒÚ‚‡Ï, Ì ÏÓ„ÛÚ ·˚Ú¸ ÓÒÌÓ‚‡Ì˚ ̇ӷ˚˜‡flı. LJÍÛÙ – ÔÎÓ‰ ËÒ·ÏÒÍÓÈÍÛθÚÛ�˚. ë�Â‰Ë Ó·˚˜‡Â‚ Ë Ì�‡‚Ó‚ ÂÒÚ¸ÔÂ�‚Ó˝ÎÂÏÂÌÚ Â‰ËÌ˘ÌÓÈ ÔÓÏÓ˘Ë ËÚ�‡‰ËˆËfl «Ô�ËÂÏÓ‚». àÌÚÂ�ÂÒÌÓ, ÂÒÚ¸ ÎˉÓÎfl Ú�‡‰ËˆËË Ô�ËÂχ ‚ ÚÓÏ ‚ÌËχÌËË,ÍÓÚÓ�Ó ۉÂÎflÂÚÒfl Ò„ӉÌfl «¯‡Ú�‡Ï�ÓÁ„Ó‚Â̸fl»?

àÒÎ‡Ï fl‚ÎflÂÚÒfl ‚˚�‡ÊÂÌËÂÏÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ô�‡‚‡.àÏÂÌÌÓ ÔÓ˝ÚÓÏÛ ÚÂÓ�ÂÚ˘ÂÒ͇fl ÓÒÌÓ‚‡Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó ‚ˉ‡ ÒӈˇθÌÓ„Ó„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡, ÒӈˇθÌÓÈ ÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË ËÒӈˇθÌÓÈ ÒÓÎˉ‡�ÌÓÒÚË, „Ó‚Ó�flÒ„ӉÌfl¯ÌËÏ flÁ˚ÍÓÏ, ËÒıÓ‰ËÚ ÓÚ ËÒ·χ.é‰Ì‡ÍÓ ËÁ-Á‡ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Ú‡Í‡fl ÊÂÚÂÓ�ÂÚ˘ÂÒ͇fl ÓÒÌÓ‚‡ ÒÓ‰Â�ÊËÚÒfl Ë ‚Ô�‰˚‰Û˘Ëı ÙÓ�χı ËÒ·χ, Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËËÔÓ‰Ó·ÌÓÈ ÙÓ�Ï˚ ÂÒÚ¸ Ë Û Â‚�‚, Ë Ûı�ËÒÚˇÌ. ÇÍ�‡ÚˆÂ Ê ÚÂÓ�ÂÚ˘ÂÒÍËÂÔÂ�‚ÓÓÒÌÓ‚˚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÒÓÎˉ‡�ÌÓÒÚËË ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë ‚ ËÒ·Ï ÏÓÊÌÓ ÔÓÌflÚ¸ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ Ó·�‡ÁÓÏ.

èÂ�‚ÓÓÒÌÓ‚‡ ÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË.é‰ÌËÏ ËÁ ËÁÏÂ�ÂÌËÈ ÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË

fl‚ÎflÂÚÒfl «‡‰Î». ùÚÓ ÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸�‡‚ÂÌÒÚ‚‡, ÓÁ̇˜‡˛˘‡fl, „Ó‚Ó�flÒ„ӉÌfl¯ÌËÏ flÁ˚ÍÓÏ, ÔÂ�‚ÓÓÒÌÓ‚Û�‡‚ÂÌÒÚ‚‡ (‚ ˆÂÌÌÓÒÚË Í‡Ê‰Ó„Ó ˜ÂÎÓ‚Â͇).ÇÚÓ�Ó ËÁÏÂ�ÂÌË «Í˚ÒÚ». ë„ӉÌfl Ï˚̇Á˚‚‡ÂÏ ˝ÚÓ ËÁÏÂ�ÂÌËÂ, Í‡Í Ô�ÓÔËÒ‡ÌÓ ‚ÍÓÌÒÚËÚÛˆËË, ÔÂ�‚ÓÓÒÌÓ‚ÓÈÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË.

ëÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ �‡‚ÂÌÒÚ‚‡ (Iustitiacommutativa) Ú�·ÛÂÚ ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl͇ʉ˚Ï ÚÓ„Ó ÊËÁÌÂÌÌÓ„Ó Û�Ó‚Ìfl,ÍÓÚÓ�Ó„Ó ‰ÓÒÚÓÈÌÓ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Ó.ëÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸ �‡ÒÔ�‰ÂÎÂÌËfl (Iustitiadistributiva) Ú�·ÛÂÚ, ˜ÚÓ·˚ ‚ ͇ʉÓÈÍÓÌÍ�ÂÚÌÓÈ ÒËÚÛ‡ˆËË Í‡Ê‰˚È ÔÓÎÛ˜‡Î ÚÓ,˜Â„Ó Á‡ÒÎÛÊËÎ. Ç Ò‚fl˘ÂÌÌÓÏ äÓ�‡ÌÂÔÂ�‚ÓÓÒÌÓ‚˚ «‡‰Î» Ë «Í˚ÒÚ» ÓÚÍ�˚ÚÓÓ·ÓÁ̇˜ÂÌ˚. ÑÎfl ÚÓ„Ó ˜ÚÓ·˚ ÓÌË ÌÂÓÒÚ‡‚‡ÎËÒ¸ ‚ÒÂ„Ó Î˯¸ ̇ ·Ûχ„Â Ë ÌÂÌÓÒËÎË Î˯¸ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Ì˚È ÒÏ˚ÒÎ, ‡�‡ÎËÁÓ‚˚‚‡ÎËÒ¸ ‚ ÊËÁÌË, ‚˚ËÒÍË‚‡ÎÒflÓ·�‡ÁÓ‚‡ÌÌ˚È, Ô�‡‚˚È, ·Î‡„Ó‚ÓÒÔËÚ‡ÌÌ˚ÈÔÓÍ�Ó‚ËÚÂθ Ô�‰ÔËÒ‡ÌËÈ. ç‡ Ì„ӂÓÁ·„‡Î‡Ò¸ Ó·flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸ �‡ÎËÁ‡ˆËËêÂÊËχ å‡ÛÌ. êÂÊËÏ å‡ÛÌ – ˝ÚÓ �ÂÊËÏÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ (ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÈ)ÒÓÎˉ‡�ÌÓÒÚË, ÒӈˇθÌÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ ËÒӈˇθÌÓÈ ÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË.

åÓ�‡Î¸ ·Î‡„Ó‰ÂflÌËfl ËÔÓ‰ÌÓ¯ÂÌËfl. é�„‡ÌËÁ‡ˆËfl êÂÊËχå‡ÛÌ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ‰Ó΄ÓÏ.(ÇÁ„ÎflÌËÚ ̇ ÒÛ�Û å‡ÛÌ ‚ äÓ�‡ÌÂ). ä�ÓÏÂÚÓ„Ó, Ë ‚ «Ó·flÁ‡ÚÂθÌÓÏ ÏËÌËχθÌÓÏÌ�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ‰Ó΄» ̇‰«ÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚ¸˛» ÒÚÓËÚ «·Î‡„Ó‰ÂflÌË».èÓÏËÏÓ Ó·flÁ‡ÚÂθÌ˚ı ÔÓ Á‡ÍÓÌÛ ‚˚Ô·ګ҇‰‡Í‡», Ú‡ÍÊ ÓÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ̇ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÔÓÔÓ‚Ó‰Û ·ÂÁÁ‡‚ÂÚÌÓÈ ÔÓÏÓ˘Ë ‰�Û„ËÏ, �‡‰Ë‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÒÓ‚Â�¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl.è�‰ÔËÒ˚‚‡ÂÚÒfl ÒÓ‚Â�¯‡Ú¸Ò‡ÏÓÔÓÊÂ�Ú‚Ó‚‡ÌËfl, ÔÓ‰ÌÓ¯ÂÌËflÔÓ‰‡�ÍÓ‚, ‡ Ú‡ÍÊ ÓÚ‰‡‚‡Ú¸ ‚Ò ҂Â�ı

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 41

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Эгоизм приводит человекак разочарованию

Хюсеин Хатеми

Профессор юриспруденции (Турция).

Bencillik, insan› hüsrana

sürüklüyor

Hüseyin Hatemi

Prof. Dr. Hukukçu (Türkiye).

Osmanl› Dönemi uzun bir dönem-dir. Co¤rafî olarak, on dördüncüyüzy›l bafllar›ndan önce gitgide

geniflleyip on yedinci yüzy›l sonlar›ndanitibaren de gitgide daralmaya bafllayanbir mekân söz konusudur. Ayr›ca, buradabahsi geçen, bir “imparatorluk”tur. Buimparatorlukta çok çeflitli halklar vard›r.Bu sebeple, hele iki sahife hacmindeki biryaz›da, neden söz edece¤imizi baflta belir-lememiz gerek: ‹mparatorlu¤un resmî di-linin Türkçe olmas›, Türk törelerinin getir-diklerinden, “din”in “‹slâm” olmas› da ‹s-lâm nazarî temelinden söz edilmesini ge-rektiriyor. Töre, gezgin bir halk›n töresiolarak geldi¤i için, yerleflik toplumlar›n“vak›f” türünde örgütlenme gelene¤i butöreden de¤il, ‹slâm’dan geliyor. Töredeferdî yard›m ilkesi, “flölen” gelene¤i var.Acaba günümüz “iftar çad›rlar›”na göste-rilen ra¤bette bu flölen gelene¤inin pay›olabilir mi?

‹slâm, Tabiî-ilâhî Hukuk’un ifadesi ol-du¤u için, bugünkü deyimlerimizle sosyaldevlet, sosyal adalet ve sosyal dayan›flma-n›n örgütlü görünümünün nazarî temeli‹slâm’dan geliyor. Ne var ki, ayn› nazarî te-mel ‹slâm’›n önceki flekillerinde de var ol-du¤u için Musevî ve H›ristiyanlar›n da ay-n› flekilde kurumlar› var. K›saca ‹slâm’›ntoplumsal dayan›flma ve yard›mlaflmas›-n›n nazarî ilkelerini flu flekilde anlamakmümkün:

Adalet ilkesi: Adaletin bir boyutu“adl”dir. Eflitlik adaleti, bugün kulland›¤›-m›z terimle, eflitlik ilkesi (insanl›k de¤e-rinde eflitlik ilkesi) demektir. ‹kinci boyutu

Page 42: Diyalog Avrasya №26

ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ„Ó ·ÓΠÌÛʉ‡˛˘ËÏÒfl,ËÁ·‡‚Ë‚¯ËÒ¸ ÓÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ˝„ÓËÁχ.à‰Û˘Ë ÔÓ ‰‡ÌÌÓÏÛ ÔÛÚË Ó·�ÂÚÛÚ ÏÓ�‡Î¸·Î‡„Ó‰ÂflÌËfl. (à ‚ äÓ�‡Ì Ò͇Á‡ÌÓ Ó ÚÓÏ,˜ÚÓ, Ì ÔÓÊÂ�Ú‚Ó‚‡‚ Ò‚ÓËÏË Î˛·ËÏ˚Ï˂¢‡ÏË, ˝ÚÓÈ ÏÓ�‡ÎË ‚˚ Ì ӷ�ÂÚÂÚÂ.).

Ü·ÌË Ô�Ë·ÎËÁËÚ¸Òfl Í ÄηıÛ.ÑÎfl ‰ÛıÓ‚ÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÒÓ‚Â�¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl˜ÂÎÓ‚Â͇ Ë ‰ÓÒÚËÊÂÌËfl ËÏ Î˛·‚Ë Äηı‡,ÂÏÛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚ÔÓÎÌflÚ¸ Ô�‰ÔËÒ‡ÌËflÁ‡ÍÓ̇ Ë ÏÓ�‡ÎË Ò ‰Û¯Â‚ÌÓÈ Î˛·Ó‚¸˛ ÍÄηıÛ, Ê·ÌËÂÏ Ô�Ë·ÎËÁËÚ¸Òfl Í ÄηıÛ.ÇÒ ÏÓ�‡Î¸ÌÓ-Ì�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚ ÔÓÒÚÛÔÍË,ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌ˚Â Ò ‰‡ÌÌ˚Ï Ê·ÌËÂÏ(charité, caritas) Äηı Ó‰Ó·�ËÚ, ÔÓ˝ÚÓÏÛβ·Ó ÔÓÊÂ�Ú‚Ó‚‡ÌËÂ, ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ ҉‡ÌÌ˚Ï Ê·ÌËÂÏ, ÒÚ‡ÌÂÚ «Ò‡‰‡ÍÓÈ».чÊ ӷflÁ‡ÚÂθÌ˚ ̇ÎÓ„Ë ÏÓ„ÛÚ ÒÚ‡Ú¸«Ò‡‰‡ÍÓÈ». à ‚ ÓÒÌÓ‚Â ‚‡ÍÛÙ‡ ÒÓ‰Â�ÊËÚÒflÏ˚Òθ Ó «ÚÂÍÛ˘Ëı (Ô�Ó‰ÓÎÊËÚÂθÌ˚ı)̇ÎÓ„‡ı».

Как было поставлено дело в

Османском государстве?

èÓÒÚ‡�‡ÂÏÒfl �‡ÒÒÏÓÚ�ÂÚ¸ ˝ÚÓÚ ‚ÓÔ�ÓÒ ‚Ó·˘ÂÏ ‚ˉÂ. éÒχÌÒÍÓ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚Ó̇˜Ë̇ÎÓÒ¸ Ò Ï˚ÒÎË Ó «Á‰�‡‚ÓÏ ÒÂ�‰ˆÂ», ÒÚ�·ӂ‡ÚÂθÌÓ„Ó ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Í �‡ÁÎË˜Ë˛«ı‡Îfl·» Ë «ı‡�‡Ï‡», Ò Ì‡ÒÚ‡‚ÎÂÌËÈ Ì‡ËÒÚËÌÌ˚È ÔÛÚ¸ ¯ÂÈı‡ ù‰‡·‡ÎË. чÊÂÒıÓ‰fl Ò ËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓÈ ÒˆÂÌ˚, ÔÓÒΉÌËÂÓÒχ̈˚ ÔÓ ÏÂ� ҂ÓËı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ

ÒÚ‡�‡ÎËÒ¸ Ó͇Á‡Ú¸ ÔÓÏÓ˘¸ÌÛʉ‡˛˘ËÏÒfl. Å˚ÎË ‚ÂÎËÍÓÎÂÔÌ˚ÂÔ�ËÏÂ�˚ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚‡ÍÛÙ‡. é‰Ì‡ÍÓ,Í‡Í ÌÂθÁfl Ó‰ÌËÏ �ÓÒ˜Â�ÍÓÏ ÔÂ�‡Ó·�ËÒÓ‚‡Ú¸ ‚Ò ̇¯Â Ô�Ó¯ÎÓÂ, Ú‡Í ÌÂθÁflË Ò˜ËÚ‡Ú¸, ˜ÚÓ ‚Ò ÌÓ‚Ó‚‚‰ÂÌËfl ‚ ̇¯ÂÈÒÂÏË‚ÂÍÓ‚ÓÈ ËÒÚÓ�ËË ·˚ÎË Ë‰Â‡Î¸Ì˚ÏË.à‰Â‡Î¸Ì˚Ï fl‚ÎflÂÚÒfl ÚÓ, ˜ÚÓ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂÒÚ‡�ÂÂÚ Ë Ì ËÁÏÂÌflÂÚÒfl; Ú ÓÒÌÓ‚Ì˚ÂÔÂ�‚Ó˝ÎÂÏÂÌÚ˚, ÍÓÚÓ�˚ı Ï˚ ÍÓÒÌÛÎËÒ¸‚˚¯Â. Ç ÒÛ˘ÌÓÒÚË ‰Â· ÎÂÊËÚ Î˛·Ó‚¸ ÍÇÒ‚˚¯ÌÂÏÛ. äÓ„‰‡ ÌÂÚ ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈβ·‚Ë, Ë ÏÂÒÚÓ Î˛·‚Ë Á‡ÌËχ˛Ú ÎÓÊÌ˚·ÓÊÂÒÚ‚‡ ˝„ÓËÁχ, Á‡‚ËÒÚË Ë ÌÂ̇‚ËÒÚË,Ì‡Ï Ì ÒÔ‡ÒÚËÒ¸ ÓÚ �‡ÁÓ˜‡�Ó‚‡ÌËfl. óÚÓ·˚·˚Ú¸ ‰ÓÒÚÓÈÌ˚ÏË ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ Î˛·‚Ë,Ì‡Ï Ì‡‰Ó Á‡ÒÎÛÊËÚ¸ β·‚ËÇÂ΢ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ñ�Û„‡. ã˛·Ó‚¸ ÊÂÇÂ΢ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ñ�Û„‡ ê‡ÒÛθ-Ë ùÍ�Âχ(Ò.„.‚.) ÓÁ̇˜‡ÂÚ Î˛·Ó‚¸ ùıÎ-Ë ÅÂÈÚ.êÂÊËÏ å‡ÛÌ ÏÓÊÂÚ ÓÒÌÓ‚‡Ú¸ ÚÓθÍÓ ÚÓÚ,ÍÚÓ fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÓÒËÚÂÎÂÏ Ú‡ÍÓÈ Î˛·‚Ë. �

da “k›st”d›r. Bugün buna “Hakkaniyet il-kesi” veya anayasada kullan›lan terimle“adalet ilkesi” diyoruz.

Eflitlik adaleti (Iustitia commutati-va); herkesin insanl›k onuruna (de¤eri-ne, haysiyetine, kerâmetine) yak›flan birhayat seviyesine kavuflturulmas›n› ge-rektirmektedir. Da¤›t›m (tevzi) adaletiise, karfl›laflt›¤›m›z somut olaylarda her-kesin hak etti¤ine kavuflturulmas›n› ge-rektirir (Iustitia distributiva). Kur’an-›Kerim’de “adl” ve “k›st” ilkeleri aç›kça be-lirtilmektedir. Bunlar›n k⤛t üzerindeve edebî mazmun olarak kalmay›p, ger-çekleflebilmesi için de ul-ül-emrin (veliy-yul-emr) bilgili ve âdil (ahlâkl›) olmas›aranm›fl ve veliyyul-emr’e, Mâûn Düze-ni’ni gerçeklefltirme yükümlülü¤ü yük-lenmifltir. Mâûn düzeni; toplumsal (zo-

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

42 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Помимо обязательных по закону выплат «садака»,рекомендуется беззаветная помощь другим, необходимая

для духовного самосовершенствования.

Hukuken mecbur oldu¤u “sadaka ifalar›” d›fl›nda da,

insan›n manevî tekâmülü için, baflkas› (öteki) için

fedakârl›k ö¤ütlenmifltir.

Page 43: Diyalog Avrasya №26

runlu) dayan›flma, sosyal devlet ve sos-yal adalet düzeni demektir.

‹hsan ve Îsâr Ahlâk› (Birr Ahlâk›): MâûnDüzeni’nin kurulmas› zorunlu bir ödev-dir. (Kur’an’daki Mâûn Suresi’ne bak›n›z).Bir de “asgarî ve zorunlu ahlâkl›l›k”›n daüzerinde, “adl”in üzerinde “‹hsân” vard›r.Hukuken mecbur oldu¤u “sadaka ifalar›”d›fl›nda da, insan›n manevî tekâmülü için,baflkas› (öteki) için fedakârl›k ö¤ütlenmifl-tir. Nefsinin bencilli¤inden kurtularak, ih-tiyac›ndan fazlas›n› daha fazla ihtiyac›olana verme, fedakarl›k yapma, Îsar tavsi-ye edilmifltir. Bu yönde ilerleyenler, “Birrahlâk›”na ulafl›rlar (Sevdi¤iniz fleylerdenfedakârl›k etmedikçe, Birr’e eriflemezsi-niz! –Kur’an-› Kerîm).

Kurbet Kasd›: ‹nsan›n manen tekâmüledip Allah’›n sevgisine nail olabilmesiiçin, gerek hukukun, gerek ahlâk›n emirle-rini gönlündeki Allah sevgisi ile, Allah’ayak›nlaflma arzusu ile (Kurbet Kasd›) yeri-ne getirmesi gerekir. Kurbet kasd› (cha-rité, caritas) bu kasd ile yap›lan bütün ah-lâka uygun eylemleri Allah’›n tasdikinemazhar k›laca¤› için, kurbet kasd› ile yap›-lan hibe (ba¤›fl) “sadaka” olur. Kurbet kas-d› ile ödenen mecburî vergiler de “sada-ka” olur. Vakf›n temelinde de “sadaka-icariye” (sürekli sadaka) düflüncesi vard›r.

Osmanl›’da nas›l

uygulanm›flt›?

Bu uygulama hakk›nda da ancak çok ge-nel bir bak›fl sa¤lamaya gayret edece¤iz.Osmanl›’n›n “kalb-i selim” düflüncesiyle,helâl – haram ay›rma titizli¤iyle, Edebal›irflatlar›yla ifle bafllad›¤›n› görüyoruz. Ta-rih sahnesinden ç›karlarken de son Os-manl›lar ellerinden geldi¤ince yoksullarakol-kanat germeye çal›fl›yorlard›. Vak›f ku-rumunun muhteflem örnekleri verilmiflti.Ne var ki, geçmiflimizi bir kalem darbesiy-le çizemeyece¤imiz gibi, “yedi yüz y›ll›k hi-kâyemiz”in bütün uygulamalar›n› da“ideal” sayamay›z. “‹deal” olan, eskimeye-cek, de¤iflmeyecek olan; yukar›da de¤in-di¤imiz temel ilkelerdir. ‹flin özü de, “kur-bet kasd›”d›r. ‹lâhî sevgi olmad›kça, sevgi-nin yerine bencillik, haset ve kinin bât›lilâhlar› ikame edildikçe, “hüsran”dan kur-tulamay›z. ‹lâhî sevgiye mazhar olabilme-miz için de Yüce Sevgili’nin sevgisinemazhar olmam›z gerekir. Yüce Sevgili Re-sûl-i Ekrem’in (S.A.) sevgisi de Ehl-i Beytsevgisi demektir. Maûn Düzeni’ni ancaksevgi ehli kurabilir. �

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 43

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Page 44: Diyalog Avrasya №26

Ç�‡Ï͇ı III åÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓ„ÓÙÂÒÚË‚‡Îfl ‰ÂÚÂÈ-ÒË�ÓÚ,Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓ„Ó

·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌ˚Ï ÙÓ̉ÓÏ IHH, ‰ÂÚË ËÁ�‡Á΢Ì˚ı ÒÚ�‡Ì ÏË�‡ ‚ÒÚ�ÂÚËÎËÒ¸ ÒÓÒ‚ÓËÏË �Ó‚ÂÒÌË͇ÏË ‚ ëڇϷÛÎÂ. àÁ 17ÒÚ�‡Ì ‚ ëڇϷÛÎ Ô�ËÂı‡ÎË 68 ÒË�ÓÚ,ÍÓÚÓ�˚ Ô�Ó‰ÂÏÓÌÒÚ�Ë�Ó‚‡ÎËÙÓθÍÎÓ�ÌÓ ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó Ò‚ÓËı ̇�Ó‰Ó‚.

êÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÛflÒ¸ ÎÓÁÛÌ„ÓÏ «ëË�ÓÚ˚ ‚β·ÓÈ ÚӘ͠ÁÂÏÌÓ„Ó ¯‡�‡ – ̇¯Ë Ó·˘Ë‰ÂÚË», ÙÓ̉ IHH Ó͇Á˚‚‡ÂÚ

‹HH ‹nsani Yard›m Vakf›’n›n, düzenle-di¤i “III. Uluslararas› Çocuk Buluflma-s›” için ‹stanbul’a gelen yetimler, Tür-

kiyeli kardeflleriyle bir araya geldiler. 17ülkeden gelen 68 yetim “flölende” kendiyerel gösterilerini de sergilediler.

“Dünyan›n neresinde olursa olsun, ye-timler bizim çocuklar›m›zd›r” anlay›fl›ylahareket eden ‹HH, Afrika’dan Asya’ya,Kafkaslar’dan Balkanlar’a kadar birçokbölgede yetimlere yönelik çal›flmalar yü-

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

44 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Дети-сироты со всего мирасобрались в Стамбуле

Адем Демир

Журналист (Турция).

Dünya yetimleri ‹stanbul’da

Adem Demir

Gazeteci (Türkiye).

Page 45: Diyalog Avrasya №26

·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÛ˛ ÔÓÏÓ˘¸ ÒË�ÓÚ‡Ï ‚ÄÙ�ËÍÂ, ÄÁËË, ̇ 䇂͇ÁÂ Ë ‚ ÒÚ�‡Ì‡ıŇÎ͇ÌÒÍÓ„Ó ÔÓÎÛÓÒÚ�Ó‚‡. îÓ̉ ÓÔÂ͇ÂÚÓÍÓÎÓ 2462 ‰ÂÚÂÈ-ÒË�ÓÚ ‚ 12 ÒÚ�‡Ì‡ı.é‰Ì‡ ËÁ ˆÂÎÂÈ ÙÓ̉‡ – Û‚Â΢ËÚ¸ ˜ËÒÎÓ‰ÂÚÂÈ, ÍÓÚÓ�˚Ï Ó͇Á˚‚‡ÂÚÒfl ÔÓÏÓ˘¸, ËÔ�˂Θ¸ ‚ÌËχÌË ÏË�Ó‚ÓÈÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Í Ô�Ó·ÎÂÏ‡Ï ‰ÂÚÒÍÓ„ÓÒË�ÓÚÒÚ‚‡. åÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚È ÙÂÒÚË‚‡Î¸‰ÂÚÂÈ-ÒË�ÓÚ ‚ ëڇϷÛΠÛÊ ÒÚ‡ÎÚ�‡‰ËˆËÓÌÌ˚Ï, ÓÌ Ô�Ó‚Ó‰ËÚÒfl Ú�ÂÚËÈ �‡Á.

ç‡ ÙÂÒÚË‚‡Î¸, ÍÓÚÓ�˚È ‚ ˝ÚÓÏ „Ó‰ÛÒÓÒÚÓflÎÒfl 17 ˲Ìfl ‚ äÓ̈Â�ÚÌÓÏ Á‡ÎÂëڇϷÛ·, Ô�ËÂı‡ÎË ‰ÂÚË ËÁ è‡ÎÂÒÚËÌ˚,ó˜ÂÌÒÍÓÈ �ÂÒÔÛ·ÎËÍË êî, à�‡Í‡,ÅÛ�ÍË̇-î‡ÒÓ, ùÙËÓÔËË, ÄÙ„‡ÌËÒڇ̇,ëË̈ÁflÌ-ìÈ„Û�ÒÍÓ„Ó ‡‚ÚÓÌÓÏÌÓ„Ó �‡ÈÓ̇äçê, è‡ÍËÒڇ̇, Ň̄·‰Â¯, à̉ÓÌÂÁËË,ãË‚‡Ì‡, ÅÓÒÌËË Ë ÉÂ�ˆÂ„Ó‚ËÌ˚, äÓÒÓ‚Ó,àÓ�‰‡ÌËË. 옇ÒÚÌËÍË ÙÂÒÚË‚‡Îfl̇ıÓ‰ËÎËÒ¸ ‚ íÛ�ˆËË ‰Ó 24 ˲Ìfl. ᇠ˝ÚÓ‚�ÂÏfl ÓÌË ÔÓÁ̇ÍÓÏËÎËÒ¸ Ò ÚÛ�ˆÍËÏËÒ‚Â�ÒÚÌË͇ÏË. ÇÏÂÒÚ ÒÒÓÔ�Ó‚Óʉ‡˛˘ËÏË ˜ËÒÎÓ ËÌÓÒÚ�‡ÌÌ˚ı„ÓÒÚÂÈ ÒÓÒÚ‡‚ËÎÓ ÓÍÓÎÓ 100 ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. ÑÂÚËÓÒÏÓÚ�ÂÎË ËÒÚÓ�˘ÂÒÍˉÓÒÚÓÔ�ËϘ‡ÚÂθÌÓÒÚË ëڇϷÛ·,ÔÓ·˚‚‡ÎË ‚ ÚÛ�ˆÍËı „Ó�Ó‰‡ı äÓ̸fl ËÅÛ�Ò‡.

è�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ÙÓ̉‡ IHH Á‡fl‚ËÎË, ˜Úӄ·‚̇fl ˆÂθ Ô�ӂ‰ÂÌËfl ÔÓ‰Ó·Ì˚ıÏÂ�ÓÔ�ËflÚËÈ – Ô�˂Θ¸ ‚ÌËχÌËÂÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË Í Ô�Ó·ÎÂÏ‡Ï ‰ÂÚÂÈ-

ÒË�ÓÚ, ÒÙÓ�ÏË�Ó‚‡Ú¸ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÔÓÌËχÌË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ó͇Á˚‚‡Ú¸ÔÓÏÓ˘¸ ·ÎËÊÌÂÏÛ.

Дети войны призвали к миру

ÑÂÚË ‚˚�‡ÁËÎË ·Î‡„Ó‰‡�ÌÓÒÚ¸ Á‡‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Û˜‡ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ ÙÂÒÚË‚‡ÎÂ. éÚËÏÂÌË Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ Ò ·Î‡„Ó‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏÒÎÓ‚ÓÏ ‚˚ÒÚÛÔËÎË ‰ÂÚË ËÁ è‡ÍËÒڇ̇,à�‡Í‡ Ë ä‡Ï·Ó‰ÊË. ÑÂÚË-ÒË�ÓÚ˚ ÒÌÂÒÍ�˚‚‡ÂÏ˚Ï ‚ÓÎÌÂÌËÂÏ Ó·�‡ÚËÎËÒ¸ Íβ‰flÏ ‚ÒÂ„Ó ÏË�‡: «Å·„Ó‰‡�fl ÔÓÏÓ˘ËÚÛ�ˆÍÓ„Ó Ì‡�Ó‰‡ Ï˚ ÊË‚ÂÏ ‚ ‰ÓÒÚ‡ÚÍ ‚Ò‚ÓËı ÒÚ�‡Ì‡ı. çÓ ‚ ̇¯Ëı ÒÚ�‡Ì‡ıÔ�Ó‰ÓÎʇ˛ÚÒfl ‚ÓÈÌ˚ Ë ÍÓÌÙÎËÍÚ˚,

rütüyor. 12 ülkede 2 bin 462 yetime bakanve bu say›y› artt›rmay› amaçlayan vak›f,yetimlere bakmay› ve yetimli¤i gündemegetirme amac›nda. Üç y›ld›r yap›lan buetkinliklerin bu y›ldan itibaren gelenek-sellefltirilmesi planlan›yor.

17 Haziran’da ‹stanbul Gösteri Merke-zi’nde gerçeklefltirilen bu flölende yetim-lere bayram neflesi yaflat›lmas› amaçlan-d›. Filistin, Çeçenistan, Irak, Burkina Faso,Etiyopya, Afganistan, Do¤u Türkistan,Pakistan, Bangladefl, Endonezya, Lübnan,

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 45

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Page 46: Diyalog Avrasya №26

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

46 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Благотворительный фонд

защиты прав и свобод человека

и оказания гуманитарной

помощи (IHH)

Фонд начал работу в 1995 г. С этоговремени он стал источником

надежды для всех нуждающихся впомощи в разных уголках планеты.Интересно, что дата создания фонда подруководством Бюлента Йылдырымасовпала с активизацией вооруженныхконфликтов в мире после окончанияхолодной войны. Уставная цель фондазвучит следующим образом: «Оказыватьгуманитарную помощь и предотвращатьнарушение прав и свобод людей,пострадавших в войнах, землетрясениях,стихийных бедствиях, подвергшихсянасилию, оставшихся без пищи и крова ит.д.». Фонд существует за счетпожертвований частных и юридическихлиц. Пожертвования имеют различныеформы: движимое и недвижимоеимущество, наличные деньги ибанковские перечисления, помощьместных и зарубежных компаний,купоны, облигации, ценные бумаги и т.д.

‹nsan Hak ve Hürriyetleri ve‹nsani Yard›m Vakf› (‹HH)

Çal›flmalar›na 1995 y›l›nda bafllayanvak›f faaliyetleri, kuruldu¤u günden

beri dünyan›n neresinde olursa olsunyard›ma muhtaç insanlara umutkayna¤› oluyor. Baflkanl›¤›n› FehmiBülent Y›ld›r›m’›n yapt›¤› vak›f›nkurulufl tarihi, So¤uk Savafl’›nbitmesine ra¤men dünyada devameden çat›flmalar›n s›kl›kla yafland›¤›döneme denk gelmesi dikkat çekici.Kurulufl amac›n› “Nerede olursa olsuns›k›nt›ya düflmüfl, felakete u¤ram›fl,savafl, tabi afet vb. sebeplerle ma¤durolmufl, yaralanm›fl, sakat kalm›fl, aç yada aç›kta kalm›fl, zulme u¤ram›flbulunan tüm insanlara gerekli insaniyard›m› ulaflt›rmak ve bu insanlar›ntemel hak ve hürriyetlerinin ihlaledilmemesi için gerekli tüm giriflimleriyapmak” fleklinde aç›klayan vak›fhay›rsever kurum, kurulufl veinsanlar›n, her türlü menkul,gayrimenkul, ayni ve nakdi ba¤›fllar ileyerli veya yabanc› flirketlerin, intifasenetleri, kuponlar› vb. k›ymetlievraklar›ndan elde edilen gelirlerlefaaliyetini yürütüyor.

ÔÓ‚ÒÂÏÂÒÚÌÓ �‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌÂ̇ ·Â‰ÌÓÒÚ¸å˚, ‰ÂÚË, Ô�ËÁ˚‚‡ÂÏ ‚ÒÂı Í ÏË�Û. å˚ ÌÂıÓÚËÏ ‚ÓÈÌ˚, Ï˚ ıÓÚËÏ ÏË�‡».

ÉÂÌÂ�‡Î¸Ì˚È Ô�ÂÁˉÂÌÚ îÓ̉‡ IHHÅ˛ÎÂÌÚ â˚Ή˚�˚Ï �‡ÒÒ͇Á‡Î, ˜ÚÓ ‚̇ÒÚÓfl˘Â ‚�ÂÏfl îÓ̉ ÔÓÏÓ„‡ÂÚ 2500ÒË�ÓÚ‡Ï ËÁ 12 �‡ÁÌ˚ı ÒÚ�‡Ì, ÌÓ Ô·ÌË�ÛÂÚÛ‚Â΢ËÚ¸ ˜ËÒÎÓ ÔÓÎÛ˜‡ÚÂÎÂÈ ÔÓÏÓ˘Ë ‰Ó10 000. ç‡ÔÓÏÌË‚ Ó ˆÂÎË Ô�ӂ‰ÂÌËflåÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓ„Ó ÙÂÒÚË‚‡Îfl ‰ÂÚÂÈ-ÒË�ÓÚ,â˚Ή˚�˚Ï ÓÚÏÂÚËÎ, ˜ÚÓ «Ó·˘ÂÒÚ‚Ó‰ÓÎÊÌÓ ‚ÁflÚ¸ ̇ Ò·fl Á‡·ÓÚÛ Ó ÒË�ÓÚ‡ı.ùÚÓ Ì‡¯Ë Ó·˘Ë ‰ÂÚË. å˚ Ì ËÏÂÂÏÔ�‡‚‡ ÓÒÚ‡‚ËÚ¸ Ëı ̇ Ô�ÓËÁ‚ÓÎ ÒÛ‰¸·˚.ÖÒÎË Ï˚ Ì ÔÓÏÓÊÂÏ ˝ÚËÏ ‰ÂÚflÏ, ÓÌËÏÓ„ÛÚ ÔÓÔ‡ÒÚ¸ ‚ �ÛÍË Î˛‰ÂÈ Ò ÔÎÓıËÏË̇ÏÂ�ÂÌËflÏË».

Грустное прощание

ÑÂÒflÚ¸ ‰ÌÂÈ, Ô�ӂ‰ÂÌÌ˚ ‚ íÛ�ˆËË, ·˚ÎË̇ÔÓÎÌÂÌ˚ �‡‰ÓÒÚ¸˛, ÒÏÂıÓÏ Ë ‚ÂÒÂθÂÏ.èÓ˝ÚÓÏÛ Ô�Ó˘‡Ú¸Òfl Ò íÛ�ˆËÂÈ ·˚ÎÓÌÂÔ�ÓÒÚÓ. ÑÂÚË Ì ıÓÚÂÎË �‡ÒÒÚ‡‚‡Ú¸Òfl

Bosna, Kosova, Ürdün gibi 17 ülkede 65yetimin kat›ld›¤› “flölende” yetimlere sa-hip ç›k›lmas› hususunda önemli mesaj-lara yer verildi. 24 Haziran’a kadar Türki-ye’de bulunan dünya yetimlerinin Türki-ye’deki kardeflleriyle tan›flmalar› için degerekli zemin haz›rland›. Yetimlerin yan›s›ra mihmandarlar›yla birlikte 100’e ya-k›n kiflinin kat›ld›¤› organizasyona ilgibüyüktü.

Yetim çocuklar, ‹stanbul’daki kadimkentin tarihi ve turistik yerlerini gezdiler.Misafir yetimler ‹stanbul’daki “büyük flö-lenden” sonra Bursa ve Konya’da da gös-teriler yapt›lar. ‹HH yöneticileri, flölen ha-vas›nda gerçeklefltirilen “Çocuk Bulufl-mas›n›” düzenlemedeki hedeflerinin“yetime sahip ç›kma duygusu”nu toplu-mun tüm kesimlerine yaymak oldu¤unusöylediler.

Page 47: Diyalog Avrasya №26

ВИДЫ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ФОНДА

BAZI ETK‹NL‹KLER

‰�Û„ Ò ‰�Û„ÓÏ Ë Ò ˝ÚÓÈ Á‡Ï˜‡ÚÂθÌÓÈÒÚ�‡ÌÓÈ. ë̇˜‡Î‡ ÓÌË Ó·ÏÂÌË‚‡ÎËÒ¸¯ÛÚ͇ÏË Ó ÚÓÏ, Í‡Í Á‰Ó�Ó‚Ó ÒÌÓ‚‡ ÒÂÒÚ¸ ‚Ò‡ÏÓÎÂÚ Ë Ì‡·Î˛‰‡Ú¸ Á‡ ӷ·͇ÏË, ÌÓÍÓ„‰‡ ‚�ÂÏfl �‡ÒÒÚ‡‚‡ÌËfl ̇ÒÚ‡ÎÓ, ÌËÍÚÓÌ ÒÏÓ„ Ò‰Â�ʇڸ ÒÎÂÁ.

èÂ�‚ÓÈ íÛ�ˆË˛ ÔÓÍËÌÛ· ‰Â΄‡ˆËflËÁ ä‡Ï·Ó‰ÊË. á‡ÚÂÏ à̉ÓÌÂÁËfl, ÅÛ�ÍË̇-î‡ÒÓ, ÅÓÒÌËfl Ë ÉÂ�ˆÂ„Ó‚Ë̇, äÓÒÓ‚Ó,ùÙËÓÔËfl, Ň̄·‰Â¯. éÒÓ·ÂÌÌÓÚ�Ó„‡ÚÂθÌ˚Ï ·˚Î ÓÚ˙ÂÁ‰ ‰Â΄‡ˆËÈà�‡Í‡, äÓÒÓ‚Ó, ÅÓÒÌËË Ë ÉÂ�ˆÂ„Ó‚ËÌ˚,à̉ÓÌÂÁËË. êÛÍÓ‚Ó‰ËÚÂÎflÏ „�ÛÔÔÔ�˯ÎÓÒ¸ ÒËÎÓÈ �‡Á�˚‚‡Ú¸ Ó·˙flÚ¸fl ‰ÂÚÂÈ.é‰Ì‡ÍÓ Ô�Ó˘‡ÌË ·˚ÎÓ Ú�Û‰Ì˚Ï ‰Îfl ‚ÒÂı100 Û˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ÙÂÒÚË‚‡Îfl.

Ö‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ÛÚ¯ÂÌËÂÏ ‰ÎflÛ˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ÙÂÒÚË‚‡Îfl ·˚ÎÓ ÚÓ, ˜ÚÓ ˜Â�ÂÁ„Ó‰ ÙÂÒÚË‚‡Î¸ ÒÓÒÚÓËÚÒfl ÒÌÓ‚‡. à ÒÌÓ‚‡ ‚íÛ�ˆËË Ëı ·Û‰ÛÚ Ê‰‡Ú¸ ÛÎ˚·ÍË,�‡ÒÔ�ÓÒÚÂ�Ú˚ ӷ˙flÚ¸fl, ÌÂÊÌ˚Â,Á‡·ÓÚÎË‚˚ ‚Á„Îfl‰˚... ÑÂÚË �‡ÒÒÚ‡‚‡ÎËÒ¸ Ò̇‰ÂʉÓÈ Ì‡ ÌÓ‚Û˛ ‚ÒÚ�˜Û. �

Savafl›n çocuklar›

bar›fl istedi

Yetimler flölenle ilgili düzenlenen bas›ntoplant›s›nda, Türkiye’ye gelmekten bü-yük bir mutluluk duyduklar›n› ifade et-tiler. Tüm yetimler ad›na Pakistan, Irakve Kamboçyal› çocuklar birer konuflmayapt›lar. Zaman zaman duyguland›klar›gözlenen yetimler “hay›rsever Türk hal-k›n›n katk›lar›yla ülkelerimizde rahatbir flekilde yafl›yoruz. Ancak, ülkeleri-mizde savafl, kriz, çat›flma ya da fakirlikvar. Biz çocuklar olarak bunlar›n bitme-sini istiyoruz. Art›k yeter, savafl de¤il,bar›fl istiyoruz.” dediler.

‹HH Genel Baflkan› Bülent Y›ld›r›mise, yapt›¤› konuflmada vak›f olarak, 12ülkeden 2 bin 500 yetime bakt›klar›n› vehedeflerinin 10 bin yetimin bak›m›n›

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 47

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Образование• Открытие средних учебных заведений • Открытие высших учебных заведений • Реабилитационные программы для детей • Учреждение библиотек (в том числе

передвижных) • Стипендии для студентов • Организация и проведение летних

лагерей • Издание и распространение печатной

продукции

Социальные проекты• Гуманитарная помощь сиротам и

одиноким людям• Создание передвижных столовых • Помощь в проведении праздника

жертвоприношения «Курбан» • Помощь в месяц Рамадан • Учреждение детских домов • Строительство и ремонт мечетей • Поддержка лагерей беженцев• Ремонт домов, школ и мостов • Учреждение типографий • Помощь молодоженам • Строительство колодцев и каналов • Создание фермерских

животноводческих хозяйств и выделениедля них сертифицированных животных

• Строительство передвижных душевыхкабинок, туалетов и кухонь

• Учреждение радиостанций • Учреждение культурных центров • Проекты профессионального обучения

E¤itim Çal›flmalar›• Okul açma çal›flmas› • Enstitülerin kurulmas› • Çocuk rehabilitasyon ve koruma prog-

ramlar› • Kütüphanelerin kurulmas› ve gezici kü-

tüphane çal›flmalar› • Burs çal›flmalar› • Yaz e¤itim kamplar› programlar› • Kitap bas›m ve da¤›t›m›

Sosyal Yard›m Çal›flmalar›• Kimsesizlere ve yetimlere yap›lan insani

yard›mlar • Gezici aflevi çal›flmas› • Kurban yard›mlar› • Ramazan yard›mlar› • Yetimhanelerin kurulmas› • Cami imar›, tamir ve bak›m› • Mülteci kamplar›n›n desteklenmesi • Evlerin, okullar›n ve köprülerin onar›l-

mas› • Matbaa kurma çal›flmalar› • Evlendirme projeleri • Su kuyusu ve kanallar› açma çal›flmalar› • Hayvan çiftlikleri kurulmas› ve sertifika-

l› hayvan da¤›t›m projeleri • Seyyar mutfak, dufl ve tuvaletlerin ku-

rulmas› • Radyolar›n kurulmas› • Kültür merkezlerinin aç›lmas› • Meslek edindirme çal›flmalar›

Page 48: Diyalog Avrasya №26

üstlenmek oldu¤unu ifade etti. “Ulusla-raras› Çocuk Buluflmas›”n›, “yetime sa-hip ç›kma bilinci”ni yayg›nlaflt›rmakiçin yapt›klar›n› vurgulayan Y›ld›r›m,“Yetimlere sahip ç›kmal›y›z. Bu çocuklarbizim. Onlar› ortada b›rakamay›z. Bizlersahip ç›kmazsak kötü düflünceli baflka-lar› el atar.” diye konufltu.

Hüzünlü veda

fiölen, gezi, ziyaret ve de¤iflik temasla-r›n ard›ndan Türkiye’de bulunduklar› 10günü dolu dolu geçiren çocuklar›n ayr›-l›fl› zor oldu. Yetimler Türkiye’den ve bir-birlerinden ayr›lmak istemediler. ‹lkbafllarda uçman›n keyifli olaca¤›n› dilegetirerek birbirlerine flaka yapan çocuk-lar, ayr›l›k vakti gelip çatt›¤›nda gözyafl-lar›na bo¤uldular.

Kafileden ilk ayr›lan Kamboçya ekibi

oldu. Ard›ndan Endonezya, Burkina Fa-so, Bosna, Kosova, Etiyopya, Bangladeflve Patani ekipleri gitti. Çocuklar gidenekipleri tek tek u¤urlad›lar. ÖzellikleIrak, Kosova, Bosna Hersek ve Endonezyaekibinin ayr›l›fl› s›ras›nda yetimler göz-yafllar›na bo¤uldular. Birbirlerine sar›-lan yetimleri ay›rmaksa ablalar›na kald›.Ancak çocuklar›n duygu yüklü halleri veTürkiye’den ayr›lmak istemeyen tav›rlar›100 kiflilik ekibi duyguland›rd›.

Gittikleri her yerde hediyelere bo¤u-lan, s›cak karfl›lanan; sevgi, flefkat vemerhametle muamele gören yetimle-rin tek tesellisi ise, söz konusu flöleninönümüzdeki sene tekrar yap›lacak ol-mas› oldu. Yetimler, kurduklar› güzeldostluklarla birbirlerinden ayr›l›rken,bir dahaki sene yeniden buluflmakumuduyla memleketlerinin yolunututtular. �

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

48 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Проведен осмотр 600 человек,сделаны операции 165 детям

После Бенина, Того и Ганы в Нигерии 165человек снова получили возможностьвидеть.

Операции по удалению катаракты былипроведены в городе Тисава с населением130 тыс. человек, находящемся всемистах километрах от столицы НигерииАбуджи. В течение 10 дней доктор и тримедсестры провели осмотр около 600человек, в результате чего быливыявлены больные, нуждающиеся воперации.

Население Нигерии составляет 13 млнчеловек. Несмотря на это, в странеработают всего лишь 11 специалистов поглазным болезням. Инициативапроведения турецким фондом операцийпо удалению катаракты здесь былавстречена с радостью и благодарностью.Фонд IHH продолжает работы с цельюизлечения как можно большегоколичества жителей Нигерии.

165 kifli ameliyat, 600 kifli demuayene edildi Benin, Togo ve Gana’n›n ard›ndanNijer’de gerçeklefltirilen ameliyatlarla165 kiflinin gözleri aç›ld›.Nijer’deki katarakt ameliyatlar›,Baflkent Niamey’den 700 kilometreuzakta bulunan ve 130 bin nüfusluTisava kentinde yap›ld›. Tisavabölgesinde önce kataraktl› hastalartespit edildi. 3 bayan doktor ve 3hemflire eflli¤inde 10 gün sürençal›flmada 600 hasta muayene edildi. Afrika’n›n en fakir ülkesi durumundaolan ve 13 milyon nüfusa sahip Nijer’deTürkiye’den gelen bir hay›r kurumuekibinin göz ameliyat› yapmas› büyüksevinçle karfl›land›. Az›msanmayacak birnüfusa sahip olmas›na ra¤men sadece 11adet göz doktoru bulunan Nijer’de dahafazla ameliyat yap›lmas› içinçal›flmalar›n devam edece¤i bildirildi.

Page 49: Diyalog Avrasya №26
Page 50: Diyalog Avrasya №26

ê‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌË ̇ ÚÂ��ËÚÓ�ËËÄ̇ÚÓÎËË ËÒ·ÏÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ�˚ÒÚ‡ÎÓ Ì‡˜‡ÎÓÏ ‚‡ÊÌ˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ

‚ ÊËÁÌË Î˛‰ÂÈ. ë�Â‰Ë ˝ÚËı ÔÂ�ÂÏÂÌÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚˚‰ÂÎËÚ¸ ‚ÓÁÌËÍÌÓ‚ÂÌËÂÍÛθÚÛ�˚ ÒӈˇθÌÓÈ ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë,ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸˛ ÍÓÚÓ�ÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl Á‡·ÓÚ‡ Ó·ÎËÊÌÂÏ. àÌ˚ÏË ÒÎÓ‚‡ÏË, Ó̇Ô�‰ÔÓ·„‡ÂÚ Ó͇Á‡ÌË Ò˚Ú˚ÏË ÔÓÏӢ˄ÓÎÓ‰ÌÓÏÛ, ÌÛʉ‡˛˘ÂÏÛÒfl. ᇷÓÚ‡ Ó·ÎËÊÌÂÏ – „·‚ÌÂȯ‡fl ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘‡flÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Á‰Ó�Ó‚¸fl.

ùÚ‡ ÙËÎÓÒÓÙËfl ÎÂÊËÚ ‚ ÓÒÌÓ‚Â�‡·ÓÚ‡˛˘Â„Ó ‚ äÓ̸ ӷ˘ÂÒÚ‚‡ «êÛ͇‰�Û„‡», ÍÓÚÓ�Ó Ó͇Á˚‚‡ÂÚ ÔÓÏÓ˘¸ÒË�ÓÚ‡Ï, χÎÓÓ·ÂÒÔ˜ÂÌÌ˚Ï, ·ÓθÌ˚Ï ËËÌ‚‡Îˉ‡Ï. äÓ„‰‡ ÓÌÓ ÒÓÁ‰‡‚‡ÎÓÒ¸, ·˚ÎÓ�¯ÂÌÓ ‚̉�ËÚ¸ ÌÓ‚˚ ÔÓ‰ıÓ‰˚ ÍÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë. é‰ÌËÏ ËÁÚ‡ÍËı ÌÂÓ�‰Ë̇�Ì˚ı ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚ Òڇ·Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ì Ô�‡ÍÚËÍÓ‚‡‚¯Â„ÓÒfl�‡Ì ‚ íÛ�ˆËË è�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó·‡Ì͇. é·˘ÂÒÚ‚Ó «êÛ͇ ‰�Û„‡» ÔÓÏÓ„ÎÓè�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ ·‡ÌÍÛËÌÚ„�Ë�Ó‚‡Ú¸Òfl ‚ ÒËÒÚÂÏÛ ÚÛ�ˆÍËıÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËÈ ËÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÚ¸ á‡ÍÓÌ Óè�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ·‡ÌÍÂ.

Что такое

Продовольственный банк?

è�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌ˚È ·‡ÌÍ – ˝ÚÓ ÒËÒÚÂχÓ͇Á‡ÌËfl Ò�Ó˜ÌÓÈ ÔÓÏÓ˘ËÌÛʉ‡˛˘ËÏÒfl. Ç Â ÓÒÌÓ‚Â ÎÂʇÚÔ�Ë̈ËÔ˚ ÒӈˇθÌÓÈ ÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË ËÓÚ͇Á ÓÚ �‡ÒÚÓ˜ËÚÂθÒÚ‚‡.

è�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌ˚È ·‡ÌÍ ÔÓ·Ûʉ‡ÂÚÍÓÏÏÂ�˜ÂÒÍË Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË Í Ó͇Á‡Ì˲·ÂÁ‚ÓÁÏÂÁ‰ÌÓÈ ÔÓÏÓ˘Ë ÌÛʉ‡˛˘ËÏÒfl.äÓÏÏÂ�˜ÂÒÍË ÒÚ�ÛÍÚÛ�˚, Ó͇Á˚‚‡˛˘ËÂÔÓÏÓ˘¸ ‚ ‚ˉ Ô�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚Ëfl, Ó‰Âʉ˚,

ωË͇ÏÂÌÚÓ‚, Òӄ·ÒÌÓ ìÒÚ‡‚Ûè�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·‡Ì͇,ÓÒ‚Ó·Óʉ‡˛ÚÒfl ÓÚ Ì‡ÎÓ„Ó‚ ̇ ÒÛÏÏÛ,�‡‚ÌÛ˛ Ô�‰ÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌÓÈ ÔÓÏÓ˘Ë. è�Ë˝ÚÓÏ Ó·Â ÒÚÓ�ÓÌ˚ ÓÒÚ‡˛ÚÒfl ‚ ‚˚Ë„�˚¯Â:ÌÛʉ‡˛˘ËÂÒfl ÔÓÎÛ˜‡˛Ú ÔÓÏÓ˘¸,ÍÓÏÏÂ�˜ÂÒÍË Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË – θ„ÓÚ˚.Å·„Ó‰‡�fl ˝ÚÓÈ Ô�Ó„�‡ÏÏ ˜ËÒÎÓÊ·˛˘Ëı ‚Íβ˜ËÚ¸Òfl ‚ Ó͇Á‡ÌËÂÔÓÏÓ˘Ë Á̇˜ËÚÂθÌÓ ‚ÓÁ�ÓÒÎÓ.

èÂ�‰ è�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌ˚Ï ·‡ÌÍÓÏ·˚· ÔÓÒÚ‡‚ÎÂ̇ ˆÂθ ËÒÔÓθÁÓ‚‡Ú¸Ô�Ó‰ÛÍÚ˚ ÔËÚ‡ÌËfl, Ô�Ë ÛÔ‡ÍÓ‚ÍÂÍÓÚÓ�˚ı ·˚· ‰ÓÔÛ˘Â̇ ӯ˷͇, ‡Ú‡ÍÊ ËÁÎ˯ÍË „ÓÚÓ‚ÓÈ Â‰˚ ËÔ�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ô�Ó‰ÛÍÚÓ‚ ̇Í�ÛÔÌ˚ı Ô�‰Ô�ËflÚËflı. ä�ÓÏ ÚÓ„Ó,ÔÓfl‚Ë·Ҹ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ô�ËÌËχڸÔÓÊÂ�Ú‚Ó‚‡ÌËfl ‚ ‚ˉ Ô�Ó‰ÛÍÚÓ‚,ÍÓÚÓ�˚ ı�‡ÌflÚÒfl ‚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ıÛÒÎÓ‚Ëflı Ë ‰ÓÒÚ‡‚Îfl˛ÚÒflÌÂÔÓÒ�‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ ËÎË ˜Â�ÂÁ �‡Á΢Ì˚··„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌ˚ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË

‹slam kültürünün Anadolu’da benim-senmesi, beraberinde de¤iflimi de ge-tirmifltir. Bu de¤iflim fert ve toplum ha-

yat›n›n tamam›na etki etmifltir. Yard›m-laflma kültürü bu de¤iflimin belki de enönemlisidir. Çünkü bu kültürde “öteki”nidüflünme ön plandad›r. Yani kendisi tokiken komflusunu, köylüsünü ve flehirlisinidoyurmak, ihtiyac›n› en k›sa sürede gider-mek vard›r bu anlay›flta. Ötekini düflün-mek, beraber yaflaman›n olmazsa olmaz›-d›r. Yok’u bilmeyenin, yok’u yaflayanla be-raber olmas›d›r “öteki”ni düflünmek.

‹flte bu anlay›flla harekete geçen KonyaDost Eli Derne¤i yöneticileri öncelikle Kon-ya merkezini hedef alarak yetimlere, ga-riplere ve çaresizlere çare olabilecek “DostEli”ni kurdular. Dernek kurulurken klasikbir yard›m derne¤i olman›n ötesinde, sos-yal yard›m alan›nda yeni bir yaklafl›m ser-gilemek ve bu ifli farkl› uygulamalarla yap-mak amaçland›. Bu amac›n bir uzant›s›olarak Dost Eli, Türkiye’de daha önce du-yulmam›fl olan “G›da Bankas›” kavram›n›teorinin ötesine geçirip bizzat uygulay›c›s›olmufltur. Bu kavram›n, sosyal yard›m ala-n›nda faaliyet gösteren dernek ya da va-k›flar›n yap›s›na entegre edilmesinde vehükümet taraf›ndan kanun haline getiril-mesinde Dost Eli Derne¤i’nin çok büyükkatk›s› olmufltur.

G›da Bankas› nedir?

G›da bankas›, yoksul insanlara ba¤›fltabulunmak isteyen ticari iflletmeleri buifle teflvik eden bir uygulamad›r. Yoksul

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

50 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Новые подходы к вопросамсоциальной взаимопомощи

Мевлют Йылдырым

Заместитель председателя правления Общества взаимопомощи Продовольственного банка города Конья «Рука друга» (Турция).

Sosyal yard›mlaflmada

yeni yaklafl›mlar

Mevlüt Y›ld›r›m

Dost Eli Derne¤i, Konya G›da Bankas› Yard›mlaflma ve Dayan›flma Derne¤i Yönetim Kurulu Baflkan Yard›mc›s› (Türkiye).

Page 51: Diyalog Avrasya №26

ÔÓÚÂ�Ô‚¯ËÏ ‚Ó ‚�ÂÏfl ÒÚËıËÈÌ˚ı·Â‰ÒÚ‚ËÈ.

éÙˈˇθÌÓ ÒËÒÚÂχè�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ·‡Ì͇ ‚ íÛ�ˆËË·˚· ‚̉�Â̇ ‚ 1994 „. çÓ Ù‡ÍÚ˘ÂÒÍËÔÂ�‚˚È Ô�Ó‰Ó‚ÓθÒÚ‚ÂÌÌ˚È �˚ÌÓÍ Ëχ„‡ÁËÌ Ó‰Âʉ˚ ‚ �‡Ï͇ı ˝ÚÓÈÔ�Ó„�‡ÏÏ˚ ·˚ÎË ÓÚÍ�˚Ú˚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ«êÛ͇ ‰�Û„‡» ‚ 2001 „. ùÚ‡ ËÌˈˇÚË‚‡·˚· ÔÓÁËÚË‚ÌÓ ‚ÓÒÔ�ËÌflÚ‡ ͇ÍÔ�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÓÏ, Ú‡Í Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏËÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË íÛ�ˆËË. 燘Ë̇fl Ò 2007„., ÔÓÏÓ˘¸ ˜Â�ÂÁ χ„‡ÁËÌ˚, �˚ÌÍË ËÒÔˆˇÎËÁË�Ó‚‡ÌÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛ ·‡�ÍÓ‰‡ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛Ú 42 �‡Á΢Ì˚ÂÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚ �‡ÁÌ˚ı�‡ÈÓ̇ı íÛ�ˆËË.

Продуктовый рынок

для нуждающихся

é‰ÌÓÈ ËÁ Ó�Ë„Ë̇θÌ˚ı ËÌˈˇÚË‚Ó·˘ÂÒÚ‚‡ «êÛ͇ ‰�Û„‡» ÒÚ‡ÎÓ ÓÚÍ�˚ÚËÂÔ�Ó‰ÛÍÚÓ‚Ó„Ó �˚Ì͇. çÛʉ‡˛˘ËÂÒflÒÂϸË, Á‡�„ËÒÚ�Ë�Ó‚‡ÌÌ˚ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â,ËÏÂ˛Ú ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ·ÂÒÔ·ÚÌÓÔ�ËÓ·�ÂÚ‡Ú¸ Á‰ÂÒ¸ Ô�Ó‰ÛÍÚ˚ ÔËÚ‡ÌËfl.è�Ë ˝ÚÓÏ Ô�ËÌËχ˛ÚÒfl ‚Ó ‚ÌËχÌËÂÒӈˇθÌ˚È ÒÚ‡ÚÛÒ ÌÛʉ‡˛˘ËıÒfl ÒÂÏÂÈË Ëı ÔÒËıÓÎӄ˘ÂÒÍÓ ÒÓÒÚÓflÌËÂ.

Ç Ó·˚˜ÌÓÈ Ô�‡ÍÚËÍ··„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚËÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl Òڇ̉‡�ÚÌ˚È Ô�Ó‰ÛÍÚÓ‚˚È

̇·Ó�, ÍÓÚÓ�˚È ‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl ÔÓÛ͇Á‡ÌÌ˚Ï ‡‰�ÂÒ‡Ï. í‡ÍÓÈ ÏÂÚÓ‰ Ì ‰‡ÂÚ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó�ËÚ¸ ËÒÚËÌÌ˚ÂÔÓÚ�·ÌÓÒÚË ÒÂϸË, ˜ÚÓ ‰Â·ÂÚ ÔÓÏÓ˘¸ÌÂÔÓÎÌÓˆÂÌÌÓÈ. ä�ÓÏ ÚÓ„Ó, ÒÂϸfl,ÍÓÚÓ�ÓÈ Ó͇Á˚‚‡ÂÚÒfl ÔÓÏÓ˘¸, ˜Û‚ÒÚ‚ÛÂÚÒ·fl ÛÌËÊÂÌÌÓÈ ‚ „·Á‡ı ÒÓÒ‰ÂÈ, ˜ÚÓÓÚ�ˈ‡ÚÂθÌÓ Ò͇Á˚‚‡ÂÚÒfl ̇ÔÒËıÓÎӄ˘ÂÒÍÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË ˜ÎÂÌÓ‚ÒÂϸË, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‰ÂÚÂÈ. ì˜ËÚ˚‚‡fl ˝ÚË Ë‰�Û„Ë Ô�˘ËÌ˚, ̇¯Â Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÓÚÍ�˚ÎÓ Ô�Ó‰ÛÍÚÓ‚˚È �˚ÌÓÍ.

í‡ÍÓÈ �˚ÌÓÍ ËÏÂÂÚ ÏÌÓ„ÓÔ�ÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚. ç‡ �˚ÌÍ ·Óθ¯ÓȇÒÒÓ�ÚËÏÂÌÚ Ô�Ó‰ÛÍÚÓ‚. å‡ÎÓËÏÛ˘‡flÒÂϸfl ÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ ‰Â·ڸ Á‰ÂÒ¸ÔÓÍÛÔÍË ÔÓ Ò‚ÓÂÏÛ ‚˚·Ó�Û. çËÍÚÓ ÌÂÏÓÊÂÚ ÛÁ̇ڸ, ˜ÚÓ ÒÂϸfl ÔÓÎÛ˜‡ÂÚÔÓÏÓ˘¸.

ç‡�fl‰Û Ò Ô�Ó‰ÛÍÚÓ‚˚Ï �˚ÌÍÓÏ,Ó·˘ÂÒÚ‚Ó «êÛ͇ ‰�Û„‡» ÓÚÍ�˚ÎÓ Ï‡„‡ÁËÌÓ‰Âʉ˚, �‡·ÓÚ‡˛˘ËÈ ÔÓ Ú‡ÍÓÏÛ ÊÂ

insanlara g›da, giyim, sa¤l›k ve yakacakba¤›fl›nda bulunmak isteyen iflletmeler,yapt›klar› ba¤›fl miktar›n›n maliyet bede-linin tamam›n›, “G›da Bankas›” mevzua-t› gere¤i, vergilerinden düflebilirler. Buuygulama hem iflletmecilerin, hem der-nek ve vak›flar›n, hem de yoksul insanla-r›n lehinde bir uygulamad›r. Bu uygula-ma sayesinde yoksullara yard›m edenle-rin say›s› artm›flt›r.

G›da Bankas› kurulurken, paketlemehatalar›n›n ortaya ç›kard›¤› ürünlerin vebüyük iflletmelerin yemekhanelerindekifazla g›dalar›n çöpe gitmesi yerine, yok-sul kesimlere ulaflt›r›lmas› hedeflenmifl-tir. Ayr›ca ba¤›fl veya üretim fazlas› sa¤l›-¤a uygun her türlü g›dan›n, uygun flart-larda depolan›p do¤rudan veya de¤iflikyard›m kurulufllar› vas›tas›yla fakirlere

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 51

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Забота о ближнем предполагает оказание сытымипомощи голодному. Забота о ближнем – главнейшая

составляющая общественного здоровья.

Ötekini düflünmek, beraber yaflaman›n olmazsa

olmaz›d›r. Yok’u bilmeyenin, yok’u yaflayanla

beraber olmas›d›r “öteki”ni düflünmek.

Page 52: Diyalog Avrasya №26

Ô�Ë̈ËÔÛ. á‰ÂÒ¸ ÂÒÚ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸‚˚·Ó�‡ ÔÓÌ�‡‚Ë‚¯ËıÒfl ÏÓ‰ÂÎÂÈ ËÌÛÊÌÓ„Ó �‡ÁÏÂ�‡, Í‡Í ‚ Ó·˚˜ÌÓÏχ„‡ÁËÌÂ. Ç ‡ÒÒÓ�ÚËÏÂÌÚ χ„‡ÁË̇ –ÌÓ‚˚ ÚÓ‚‡�˚.

Специализированный баркод

для Продовольственного банка

Ä̇ÚÓÎËfl, ÍÓÚÓ�‡fl ÔÓ Ô�‡‚Û Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒflÍÓÎ˚·Âθ˛ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ, ӷ·‰‡ÂÚ‰‡‚ÌËÏË Ú�‡‰ËˆËflÏË ÍÛθÚÛ�˚‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë. ç‡ Ô�ÓÚflÊÂÌËËËÒÚÓ�ËË ÓÌË Ô�Ófl‚ÎflÎËÒ¸ ÔÓ-�‡ÁÌÓÏÛ.ëΉÛÂÚ, ̇Ô�ËÏÂ�, Ô�ˉÂ�ÊË‚‡Ú¸ÒflÚ‡ÍÓ„Ó Ô�Ë̈ËÔ‡: ΂‡fl �Û͇ Ì ‰ÓÎÊ̇Á̇ڸ, ˜ÚÓ Ë ‚ ͇ÍËı ÍÓ΢ÂÒÚ‚‡ı ‰‡ÂÚÔ�‡‚‡fl. ç‡ ˝ÚÓÏ Ô�Ë̈ËÔ ‚ éÒχÌÒÍÓÈËÏÔÂ�ËË ÛÒÚ�‡Ë‚‡ÎËÒ¸ «ä‡ÏÌË ‰Îfl‡ÌÓÌËÏÌ˚ı ÔÓÊÂ�Ú‚Ó‚‡ÌËÈ».

é·˘ÂÒÚ‚Ó «êÛ͇ ‰�Û„‡» ‚‚ÂÎÓÒÔˆˇθÌ˚È ·‡�ÍÓ‰, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚È ‰ÎflÓÚÒÎÂÊË‚‡ÌËfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ Ó͇Á˚‚‡ÂχflÔÓÏÓ˘¸ �‡ÒÔ�‰ÂÎfl·Ҹ ‡‰�ÂÒÌÓ.

èÓÒÚÛÔ‡˛˘Ë ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÔÓÊÂ�Ú‚Ó‚‡ÌËfl ‚ÌÓÒflÚÒfl ‚˝ÎÂÍÚ�ÓÌÌ˚È Í‡Ú‡ÎÓ„ Ë ‰Îfl ͇ʉÓÈ‚Â˘Ë ËÎË Ô�Ó‰ÛÍÚ‡ ÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl Ò‚ÓÈ·‡�ÍÓ‰. Ň�ÍÓ‰ Û͇Á‡Ì ̇ ‚ÒÂÈÔ�Ó‰Û͈ËË Ô�Ó‰ÛÍÚÓ‚Ó„Ó �˚Ì͇ Ëχ„‡ÁË̇ Ó‰Âʉ˚. è�Ë Ô�ËÓ·�ÂÚÂÌËËÔ�Ó‰Û͈ËË, ·Î‡„Ó‰‡�fl ·‡�ÍÓ‰Û, ‚˝ÎÂÍÚ�ÓÌÌÓÏ Í‡Ú‡ÎÓ„Â ‡‚ÚÓχÚ˘ÂÒÍË

ÓÚ�‡Ê‡ÂÚÒfl ËÌÙÓ�χˆËfl Ó ÚÓÏ, ÍÚÓÔÓÊÂ�Ú‚Ó‚‡Î Ë ÍÚÓ ÍÛÔËÎ ÓÔ�‰ÂÎÂÌÌ˚ÈÚÓ‚‡�. í‡Í‡fl ÒËÒÚÂχ ÌÂÓ·ıÓ‰Ëχ ‰ÎflÓÚÒÎÂÊË‚‡ÌËfl ÚÂı, ÍÚÓ Ó͇Á˚‚‡ÂÚ Ë ÍÚÓÔÓÎÛ˜‡ÂÚ ÔÓÏÓ˘¸. é̇ ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ ÒÔÛÒÚflÏÌÓ„Ë „Ó‰˚ ÓÔ�‰ÂÎËÚ¸, ÍÓ„‰‡ Ë ÍÓÏÛ·˚· Ó͇Á‡Ì‡ ÔÓÏÓ˘¸.

Ç ÛÒÎÓ‚Ëflı �˚ÌÓ˜Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈÔÓ‰Ó·Ì˚ ËÌˈˇÚË‚˚ ̇ ÔÓÔ�ˢÂÒӈˇθÌÓÈ ‚Á‡ËÏÓÔÓÏӢ˂ÓÁ�Óʉ‡˛Ú ‰Ó·�˚ ˜Û‚ÒÚ‚‡ Û Î˛‰ÂÈ ËÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÓÁ‰Ó�Ó‚ÎÂÌ˲Ì�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ‡ÚÏÓÒÙÂ�˚ Ó·˘ÂÒÚ‚‡. �

www.dosteli.org.tr

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

52 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

ve afetlerden etkilenenlere ulaflt›r›lmas›amaçlanm›flt›r.

Türkiye’de G›da Bankas›’n›n resmi uy-gulamas› 2004 y›l›nda bafllam›flt›r. FakatDost Eli Derne¤i, bu sistemi 2001 y›l›ndayoksullar için açt›¤› “G›da Marketi” ve “Gi-yim Ma¤azas›” uygulamas› ile bafllatm›fl-t›r. Bu uygulama hem hükümet kanad›-n›n, hem de Türkiye’nin muhtelif illerindefaaliyet gösteren dernek ve vak›f yetkilile-rinin dikkatini çekmifltir. 2007 y›l› itibariy-le Dost Eli Derne¤i’nin uygulad›¤› market,

Page 53: Diyalog Avrasya №26

ma¤aza ve barkot sistemli yard›m biçimiTürkiye genelindeki 42 adet vak›f ve der-ne¤e transfer edilmifltir.

Yoksullar için g›da marketi

Dost Eli Derne¤i’nin sosyal yard›m alan›n-daki ilklerinden biri de, dernek bünyesin-de yoksullar için kurdu¤u G›da Marketi ol-mufltur. Bu market sadece dernekten yar-d›m almas› kesinleflmifl olan yoksul ailele-rin ücretsiz olarak ihtiyaçlar›n› giderebile-cekleri bir yerdir. Bu market kurulurkenyoksul ailelerin hem psikolojik, hem desosyal statüleri düflünülmüfltür. Klasikyard›m uygulamas›na göre yard›m içindüflünülen ürünler paket yap›l›r ve bu pa-ket yoksul ailenin evine b›rak›l›r. Bu yön-temde, yoksul ailenin ihtiyac› belirlenme-den bir yard›m yap›ld›¤› için hedefe tamanlam›yla ulafl›lm›fl olmaz. Yard›m alanyoksul aile komflular›n›n yan›nda düflükprofilli bir görünüme büründürülmüflolur. Bu durum ailenin hem kendisi, hemde çocuklar›n›n psikolojilerini olumsuzanlamda etkilemektedir. Daha sayabilece-¤imiz birçok sebep düflünülerek G›daMarketi uygulamas› derne¤imiz taraf›n-dan hemen bafllat›lm›flt›r.

G›da Marketi uygulamas›n›n birçokavantaj› vard›r. Öncelikle yoksul aileyemarketten al›fl-verifl yapma hazz› veril-mifl olur. Ayr›ca aile evinde neye ihtiyaçduyuyorsa, onu al›r. ‹sraf önlenmifl olur.Evine giderken normal bir markettenal›fl-verifl yapm›fl gibi gider. Kimse ona“yard›m al›yor” gözüyle bakmaz. Marketarac›l›¤› ile kendisine daha çok seçim ter-cihi yapt›r›lm›fl olur.

G›da Marketi uygulamas›n›n yan›ndaDost Eli Derne¤i’nin ayn› anlay›flla kuru-lan di¤er birimi de “Giyim Ma¤azas›”d›r.Buradan da yine yoksul aileler ücretsizolarak giyinirler. Zevklerine ve bedenleri-ne göre ihtiyaç duyduklar› bütün giysiler

kendilerine normal bir ma¤aza biçimindesunulmufltur. ‹ç çamafl›r›ndan ayakkab›yakadar hiçbir rakam limiti konulmadan bü-tün aile fertleri giyim ihtiyaçlar›n› bura-dan giderirler. Ma¤azadaki giysilerin ta-mam› hiç kullan›lmam›fl yeni ürünlerdir.

G›da Bankas› özel

barkot uygulamas›

Medeniyetin befli¤i olan Anadolu’da yar-d›mlaflma kültürünün çok genifl bir zemi-ni vard›r. Sa¤ elin verdi¤ini sol elin görme-mesi ve verilecek yard›m›n ihtiyac› olanaulaflmas›n› sa¤lamak için geçmiflten bu-güne kadar farkl› uygulamalar görülmüfl-tür. Osmanl›n›n “Sadaka Tafllar›” bu anla-y›fl›n bir ürünüdür.

Dost Eli Derne¤i’nin hem Türkiye’ye,hem de dünyaya bir hizmeti de bu alandaolmufltur. Bu yeni uygulaman›n ad› da“Ba¤›fl Barkodu”dur. Bu barkot, derne¤eyap›lan ba¤›fllar›n takibi için kullan›lmak-tad›r. Bir bak›ma ba¤›flç›ya güven telkineden bir uygulamad›r.

Derne¤e ba¤›fl ya da sat›n alma yoluy-la giren bütün ürünler, bilgisayarlarahangi flekilde girdi¤i de belirtilerek kay-dedilmekte ve bu ürün için özel bir bar-kot üretilmektedir. Her bir ürünün üze-rinde bu barkot mevcuttur. Bu ürünüyoksul insan market veya ma¤azadan al-d›¤› zaman bilgisayardan yoksul insan›nhanesine otomatik olarak kaydedilmek-tedir. Dolay›s›yla ba¤›flç›n›n hanesindekio ürün yoksul insan›n hanesine geçmek-tedir. Bu da dernekteki bir ürünün kim-den geldi¤ini ve kime gitti¤ini takip aç›-s›ndan çok önemlidir. Bu sisteme göreba¤›flç›n›n ba¤›fllad›¤› bir ürünü y›llarsonra bile sorgulayarak nereye ve kimegitti¤ini ö¤renme imkân› vard›r.

Sosyal yard›m alan›nda uygulanan buve benzeri çal›flmalar, her fleye ekonomikbir gözlükle bakan insanlar›m›zda kaybol-maya yüz tutmufl güven duygusunu sa¤-lamak ve asl›nda var olan fakat bozulma-ya bafllayan ahlaki yap›n›n yeniden tesisiiçin önemlidir. �

www.dosteli.org.tr

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 53

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Продуктовый рынок имеет много преимуществ. На рынкебольшой ассортимент продуктов. Малоимущая семья получает

возможность делать здесь покупки по своему выбору.

G›da Marketi uygulamas›n›n birçok avantaj› var.

Öncelikle yoksul aileye marketten al›fl-verifl yapma hazz›

verilmifl olur. Ayr›ca aile evinde neye ihtiyaç duyuyorsa,

onu al›r, israf önlenmifl olur.

Page 54: Diyalog Avrasya №26

ë Ó‰ÌËÏ ËÁ ËÁ‚ÂÒÚÌ˚ı ‡ÔÚÂ͇�ÂÈ„Ó�Ó‰‡ ò‡ÌÎ˚Û�Ù‡, ç‰ʇÚËë‡Ú˚‰Ê˚, ̇Ô�‡‚ÎflÂÏÒfl ‚

�‡ÈÓÌ ëË„Ó�Ú‡. Ç Ì‡¯ÂÈ Ï‡¯ËÌÂÚ‡ÍÊ ̇ıÓ‰flÚÒfl ÊÂ̇ ç‰ʇÚË,ʼn�ËÌ, Ë Ëı ‰ÂÚË – ÄıÏÂÚ ÑÊËı‡Ú,ÍÓÚÓ�ÓÏÛ 9 ÎÂÚ, Ë Ï‡ÎÂ̸͇flÔflÚËÎÂÚÌflfl ùÒ�‡.

Ç˙Âı‡ÎË ‚ ÛÁÍÛ˛ ÛÎÓ˜ÍÛ Ë ˜Â�ÂÁÌÂÍÓÚÓ�Ó ‚�ÂÏfl χ¯Ë̇ ̇˜‡Î‡ÒÌËʇڸ ÒÍÓ�ÓÒÚ¸. ä Ì‡Ï ·ÂʇÎË ‰‚‡Ï‡Î¸˜Ë͇ Ë ‰Â‚Ә͇. éÌË ·˚ÎË �‡‰˚Ô�‰ÒÚÓfl˘ÂÈ ‚ÒÚ�Â˜Â Ò ÚÂÏË, ÍÓ„Ó Ú‡Í‰ÓÎ„Ó Ê‰‡ÎË. ÑÂÚË ÓÚÍ�˚ÎË ‰‚Â�¸Ï‡¯ËÌ˚ Ë Ì‡˜‡ÎË ˆÂÎÓ‚‡Ú¸ �ÛÍËç‰ʇÚË. á‡ÚÂÏ, ÓÚÍ�˚‚ ‰�Û„Û˛ ‰‚Â�¸,ÔÓˆÂÎÓ‚‡ÎË �ÛÍÛ Å‰�ËÌ ÒÓ ÒÎÓ‚‡ÏË«ÑÓ·�Ó ÔÓʇÎÓ‚‡Ú¸!».

å‡ÎÂ̸͇fl ‰Â‚Ә͇ ÔÓ‰·Âʇ· ͉ÓÏÛ, Û ÍÓÚÓ�Ó„Ó ÓÒÚ‡ÌÓ‚Ë·Ҹ ̇¯‡Ï‡¯Ë̇, Ë „�ÓÏÍÓ Í�ËÍÌÛ·: «å‡Ï‡,Ô�ËÂı‡Î ‰fl‰fl ç‰ʇÚË Ò ÒÂϸÂÈ». lj‚Â�flı, ÔÓÍ�‡¯ÂÌÌ˚ı „ÓÎÛ·ÓÈ Í�‡ÒÍÓÈ,ÔÓ͇Á‡Î‡Ò¸ ÊÂÌ˘Ë̇. Å˚ÎÓ Á‡ÏÂÚÌÓ,˜ÚÓ Ó̇ ‚ÓÎÌÛÂÚÒfl. íÓ Ë ‰ÂÎÓ ÔÓÔ�‡‚Îflfl¯‡�Ù, Ó̇ Ô�˄·ÒË· Ì‡Ò ‚ ‰ÓÏ.òÂÒÚËÎÂÚÌËÈ à·�‡ıËÏ ï‡ÎËÎ Ó·ÌflÎÄıÏÂÚ‡ ÑÊËı‡Ú‡ Ë Û‚ÂÎ Â„Ó ‚ ÍÓÏ̇ÚÛ.ÄıÏÂÚ ÑÊËı‡Ú, Û˘ËÔÌÛ‚ χθ˜Ë͇ Á‡

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

54 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

fianl›urfa’n›n önde gelen eczac›lar›n-dan Necati Sat›c› ile birlikte fianl›ur-fa’n›n kuzeydo¤usundaki Sigorta

Mahallesi’ne do¤ru yola ç›k›yoruz. Arac›-m›zda Sat›c›’n›n efli Bedrin Han›m ve Ne-cati Bey’in o¤lu Ahmet Cihat (9) ve küçükk›zlar› Esra (5)’da var. Dar bir soka¤a giri-yoruz, biraz ilerledikten sonra arac›m›z ya-vafll›yor ve araca do¤ru koflan biri k›z, 3 ço-cu¤u fark ediyorum. Çok özledi¤i birinekavuflma sevinci seziliyor çocuklar›n yü-zünde. Necati Bey’in bulundu¤u tarafa yö-neliyor çocuklar, arac›n kap›s›n› aç›p Ne-cati Bey’in elini öpüyorlar. Arkas›ndan ara-c›n araka kap›s›n› açarak Bedrin Han›mada “Hofl geldiniz” deyip elini öpüyorlar.

Küçük k›z koflarak arac›n karfl›s›nda du-ran evin kap›s›na yöneliyor ve avaz› ç›kt›¤›kadar “Anne Necati amcamlar geldi” diyeba¤›r›yor. Telafll› bir bayan beliriyor mavikap›da. Aceleyle eflarb›n› düzelterek, “Bu-yurun, buyurun hofl geldiniz!” deyip bizeyol gösteriyor. Çocuklardan ‹brahim Halil(6), Necati Bey’in o¤lu Ahmet Cihat’a sar›-l›yor; odaya do¤ru ilerliyorlar. Ahmet Ci-hat çocu¤un yana¤›ndan bir makas al›pkarneyi soruyor. ‹brahim Halil’in “HepsiPekiyi” demesi bütün dikkatlerin kendiüzerine yönelmesine neden oluyor. NecatiBey, “Aferin çocu¤um, aferin sana” diyetebrik ediyor. Geniflçe bir salona geçiyo-ruz. Necati Bey beni, ev sahibi Ayfle Ha-n›m’la (Eldem) tan›flt›r›yor. Merak edip,“Aran›zdaki samimiyeti görüp de k›skan-mamak elde de¤il. Nas›l tan›flt›n›z? Bir bi-rinize nas›l bu kadar al›flt›n›z?” diye AyfleHan›m’a soruyorum.

Семья-побратим в Урфе исамоконтроль

Халиль Ибрахим Гаффар

Журналист (Турция).

Urfa’da bir kardefl aile

ve otokontrol

Halil ‹brahim Gaffar

Gazeteci (Türkiye).

Page 55: Diyalog Avrasya №26

˘ÂÍÛ, ÒÔ�ÓÒËÎ, ͇ÍËÂ Û ÌÂ„Ó ÓˆÂÌÍË.éÚ‚ÂÚÛ à·�‡ıËχ ï‡ÎË· «ÇÒÂÔ�‰ÏÂÚ˚ ̇ «ÓÚ΢ÌÓ» ‚ÒÂÔÓ�‡‰Ó‚‡ÎËÒ¸. ç‰ʇÚË ÔÓı‚‡ÎËÎÓÚ΢ÌË͇: «åÓÎӉˆ, ÏÓÈ Ï‡Î¸˜ËÍ,ÏÓÎӉˆ!».

å˚ Ô�Ó¯ÎË ‚ Á‡Î. ç‰ʇÚËÔÓÁ̇ÍÓÏËÎ ÏÂÌfl Ò ıÓÁflÈÍÓÈ ‰Óχ,Äȯ ùθ‰ÂÏ. ü ÒÔ�ÓÒËÎ Û ÄȯÂ:«ïÓ˜ÂÚÒfl ÔÓÁ‡‚ˉӂ‡Ú¸ Ú‡ÍËÏÒÂ�‰Â˜Ì˚Ï ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏ ÏÂÊ‰Û ‚‡ÏË.ä‡Í ‚˚ ÔÓÁ̇ÍÓÏËÎËÒ¸ Ë Ú‡ÍÔ�Ë‚flÁ‡ÎËÒ¸ ‰�Û„ Í ‰�Û„Û?».

Простого «здравствуйте»

достаточно, чтобы человек

на годы сохранил улыбку

ÇÁ‰ÓıÌÛ‚, Äȯ ùθ‰ÂÏ Ì‡˜‡Î‡ Ò‚ÓÈ�‡ÒÒ͇Á:

«óÂÚ˚� „Ó‰‡ ̇Á‡‰ Ï˚ ÊËÎË ‚·‡�‡ÍÂ, ‚ �‡ÈÓÌ ùÈ˛·ËÂ. å˚ÔÓÒÂÎËÎËÒ¸ Ú‡Ï ÔÓÒΠ҂‡‰¸·˚, ÔÓÚÓÏÛ˜ÚÓ Û Ì‡Ò Ì ·˚ÎÓ ‰ÂÌ„, ˜ÚÓ·˚ ÒÌËχڸÊËθÂ. ç‡Ò ÏÛ˜ËÎ „ÓÎÓ‰, ıÓÎÓ‰, Ì ·˚ÎÓ˝ÎÂÍÚ�˘ÂÒÚ‚‡. èÓ ÌÓ˜‡Ï Ï˚ Ô˚Ú‡ÎËÒ¸ÓÒ‚ÂÚËÚ¸ ÔÓÏ¢ÂÌË „‡ÁÓ‚˚ÏË·ÏÔ‡ÏË. çÂÔÓ‰‡ÎÂÍÛ ÓÚ ·‡�‡Í‡ÏÛÌˈËÔ‡ÎËÚÂÚ ÔÓÒÚ�ÓËΠ͇ÍÓÂ-ÚÓÁ‰‡ÌËÂ, ÍÛ‰‡ ·˚ÎÓ Ô�ӂ‰ÂÌÓ˝ÎÂÍÚ�˘ÂÒÚ‚Ó. åÓÈ ÏÛÊ ÔÓÔ˚Ú‡ÎÒflÌÂ΄‡Î¸ÌÓ ÔÓ‰‚ÂÒÚË ÓÚÚÛ‰‡ ÚÓÍ Í̇¯ÂÏÛ ·‡�‡ÍÛ Ë ÔÓ„Ë·. ü ÓÒڇ·Ҹ ÒÚ�ÂÏfl ‰ÂÚ¸ÏË, ·ÂÁ Ò�‰ÒÚ‚ Í

ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡Ì˲, ·ÂÁ ÊËθfl. çËÍÓ„Ó Ì‚ÓÎÌÓ‚‡Î‡ ̇¯‡ Û˜‡ÒÚ¸, ÌËÍÚÓ ÍÛÒ͇ıη‡ Ì‡Ï Ì ÔÓ‰‡Î... í‡Í Ô�Ó‰ÓÎʇÎÓÒ¸‰Ó ÚÂı ÔÓ�, ÔÓ͇ ‚ ̇¯ ·‡�‡Í ÌÂÔ�˯ÂÎ ÏÓÎÓ‰ÓÈ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÔÓ ËÏÂÌËéÒχÌ. éÌ Ò͇Á‡Î, ˜ÚÓ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÓ·˘ÂÒÚ‚Ó «Kimse Yok Mu?» («çÂÛÊÂÎËÌËÍÓ„Ó ÌÂÚ?») Ë ˜ÚÓ ÓÌÓ Ó͇Á˚‚‡ÂÚÔÓÏÓ˘¸ ÌÛʉ‡˛˘ËÏÒfl. íÓ„‰‡ flÒ͇Á‡Î‡: «Ç˚ Ë Ò‡ÏË ‚Ò ‚ˉËÚ» Ë�‡ÒÒ͇Á‡Î‡ Ó ÒÏÂ�ÚË ÏÛʇ. åÓÎÓ‰ÓȘÂÎÓ‚ÂÍ ˜ÚÓ-ÚÓ Á‡ÔËÒ‡Î Ë Û¯ÂÎ. çÂÔ�Ó¯ÎÓ Ë ÌÂÒÍÓθÍÓ ‰ÌÂÈ, Í‡Í ‚ ̇¯·‡�‡Í Ô�ËÂı‡Î ç‰ʇÚË Ò ÒÂϸÂÈ.äÓ̘ÌÓ, Ï˚ Ë ‰Ó ÚÓ„Ó ·˚ÎË Á̇ÍÓÏ˚ Òç‰ʇÚË. éÌ ‚ÓÁ„·‚ÎflÎ Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÔÓÓ͇Á‡Ì˲ ÔÓÏÓ˘Ë ‚ ùÈ˛·ËÂ. éÌÔ�Ë‚ÂÁ ÏÌÓ„Ó Ó‰Âʉ˚ Ë, ̇‚Â�ÌÓÂ,ÒÚÓθÍÓ Ô�Ó‰ÛÍÚÓ‚, ˜ÚÓ ı‚‡ÚËÎÓ ·˚ ̇ÏÂÒflˆ. ç ÏÓ„Û ‰‡Ê ÓÔËÒ‡Ú¸, ͇ÍÓ·�‡‰Ó‚‡ÎËÒ¸ ‰ÂÚË. ç‰ʇÚË ÔÓ͇Á‡Î̇Ï, „‰Â ̇ıÓ‰ËÚÒfl Â„Ó ‡ÔÚÂ͇. éÌÒ͇Á‡Î, ˜ÚÓ·˚ Ï˚ Ó·�‡˘‡ÎËÒ¸ Í ÌÂÏÛ Òβ·ÓÈ Ô�ÓÒ¸·ÓÈ. ÇÏÂÒÚ ÒÓ Ò‚ÓÂÈÒÂϸÂÈ ÓÌ Í‡Ê‰Û˛ ̉Âβ Ô�ËÂÁʇΠÍ̇Ï, Ô�Ë‚ÓÁËÎ ‚ÒÂ, ‚ ˜ÂÏ Ï˚ ÌÛʉ‡ÎËÒ¸.íÓθÍÓ ÔÓÚÓÏ Ï˚ ÔÓÌflÎË, ˜ÚÓ

Bir merhabayla

y›llarca gülen yüzler var

Ayfle Eldem, bir iç çektikten sonra bafll›-yor söze: “Biz bundan 4 y›l önce Eyyübiyemahallesindeki bir barakada yafl›yor-duk. Evlendikten sonra kiraya verecekpara bulamad›¤›m›z için eflimle birlikteoraya tafl›nm›flt›k. Üç y›l boyunca oradakald›k. Barakada kald›¤›m›z dönem içeri-sinde 2 tane çocu¤um oldu; ancak a¤›rk›fl flartlar›na dayanamayan yavrular›m,akci¤er rahats›zl›¤›ndan öldü. Açl›k, so-¤uk ve elektriksiz kalmak temel prob-lemlerimizdi. Gece olunca göz gözü gör-müyor, gazl› lambalarla barakay› ayd›n-latmaya çal›fl›yorduk. Barakan›n yak›n›-na Belediye bir yap› infla etti ve elektrikgetirdi. Eflim de kaçak yollarla barakayabu hattan elektrik çekmek isterken yafla-m›n› yitirdi. Eflimin ölümünden sonra 3çocu¤umla tam anlam› ile ortada kal-m›flt›m. Ne halimizi hat›r›m›z› soran

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 55

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

У людей есть стремление помогать малоимущим, только онихотят быть уверенными в том, что их помощь дойдет до адресата.

‹nsan›m›z yard›m etmeye hevesli, ancak yapt›¤› yard›m›n tam da

yerine ulaflmas›n›, ihtiyaç sahibi birine gitmesini istiyor.

Page 56: Diyalog Avrasya №26

Ó·˘ÂÒÚ‚Ó «çÂÛÊÂÎË ÌËÍÓ„Ó ÌÂÚ?»‚˚·�‡ÎÓ ÒÂϸ˛ ç‰ʇÚË ‰Îfl Ì‡Ò ‚͇˜ÂÒÚ‚Â ÒÂϸË-ÔÓ·�‡ÚËχ. äÓ„‰‡ ÏÌÂÔ�‰ÎÓÊËÎË ‚˚ÒÚÛÔËÚ¸ ‚ Ó‰ÌÓÈÚÂ΂ËÁËÓÌÌÓÈ ÔÂ�‰‡˜Â, fl Ò ·Óθ¯ËÏÛ‰Ó‚ÓθÒÚ‚ËÂÏ Òӄ·ÒË·Ҹ. åÌÂıÓÚÂÎÓÒ¸ �‡ÒÒ͇Á‡Ú¸ ‚ÒÂÏÛ ÏË�Û Ó·˝ÚËı Á‡Ï˜‡ÚÂθÌ˚ı β‰flı, ÍÓÚÓ�˚ÂÔ�ËÌÂÒÎË ÒÚÓθÍÓ �‡‰ÓÒÚË Ì‡¯ÂÈÒÂϸÂ. ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‚ ‰Â̸ ÔÂ�‰‡˜Ë ̇ÒÓÊˉ‡Î ·Óθ¯ÓÈ Ò˛�Ô�ËÁ. ç‰ʇÚˉӄӂÓ�ËÎÒfl Ò Ï‡„‡ÁË̇ÏË Ó ÔÓÏÓ˘Ë̇Ï.»

ÖÒÎË ÔÓÁ‚ÓÎËÚÂ, fl ıÓ˜Û Á‡‰‡Ú¸‚ÓÔ�ÓÒ ç‰ʇÚË. ä‡Í Ç‡Ï Û‰‡ÎÓÒ¸Ô�ËÓ·�ÂÒÚË ‚Ò ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‰ÎflÄÈ¯Â Ë ‰ÂÚÂÈ?

å˚ Ó·Ó¯ÎË ‰�ÛÁÂÈ Ë Á̇ÍÓÏ˚ı.é·˙flÒÌËÎË ÒÂ�¸ÂÁÌÓÒÚ¸ ÒËÚÛ‡ˆËËÌÂÍÓÚÓ�˚Ï Ô�‰Ô�ËÌËχÚÂÎflÏ.燯ÎÓÒ¸ Ó˜Â̸ ÏÌÓ„Ó Î˛‰ÂÈ,Ê·˛˘Ëı Á‡ÌflÚ¸Òfl·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌÓÒÚ¸˛. åÌÓ„Ë ËÁÏÓËı ‰�ÛÁÂÈ ıÓÚÂÎË ÔÓÏÓ˜¸ ˝ÚÓÈ ÒÂϸ‚ �‡Ï͇ı Ô�ÓÂÍÚ‡ «ëÂϸË-ÔÓ·�‡ÚËÏ˚».Ç Ó·˘ÂÏ, Û Î˛‰ÂÈ ÂÒÚ¸ ÒÚ�ÂÏÎÂÌËÂÔÓÏÓ„‡Ú¸ χÎÓËÏÛ˘ËÏ, ÚÓθÍÓ ÓÌËıÓÚflÚ ·˚Ú¸ Û‚Â�ÂÌÌ˚ÏË ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ËıÔÓÏÓ˘¸ ‰ÓȉÂÚ ‰Ó ‡‰�ÂÒ‡Ú‡. LJ„ÂÌÚÒڂ ̉‚ËÊËÏÓÒÚË «TURYAPEmlak» �‡·ÓÚ‡ÂÚ ÏÓÈ Á̇ÍÓÏ˚Èï‡ÌÂÙË-·ÂÈ. éÌ Ó·ÂÒÔ˜ËÎ ÒÂϸ˛Äȯ ùθ‰ÂÏ ·ÂÒÔ·ÚÌ˚ÏÔ�ÓÊË‚‡ÌËÂÏ ‚ Ó‰ÌÓÈ Í‚‡�ÚË� ‚Ú˜ÂÌË ‰‚Ûı ÎÂÚ. å˚ Ô�ËÓ·�ÂÎËÏ·Âθ, ÍÛÔËÎË ‚ÂÎÓÒËÔ‰, ÍÛıÓÌÌ˚ÂÔ�Ë̇‰ÎÂÊÌÓÒÚË Ë Ô�Ó˜ÂÂ. ë ÔÓÏÓ˘¸˛Ô�‰Ô�ËÌËχÚÂÎÂÈ „Ó�Ó‰‡ ò‡ÌÎ˚Û�Ù‡Ëı Ó·ÂÒÔ˜ËÎË ‚ÒÂÏ, ˜ÚÓ Ú�·ӂ‡ÎÓÒ¸.èÓÁ̇ÍÓÏË‚¯ËÒ¸ Ò ˝ÚÓÈ ÒÂϸÂÈ, Ï˚

ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡ÎË Ò·fl Ò˜‡ÒÚÎË‚˚ÏË. é̇‰Îfl Ì‡Ò – ÔÓ‰‡�ÓÍ Äηı‡...

Помощь нуждающемуся

– вид самоконтроля

ÖÒÚ¸ ÓÒÓ·‡fl �‡‰ÓÒÚ¸ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ÔÓÍ�Ó‚ËÚÂθÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÌÛʉ‡˛˘ÂÏÛÒfl ‚ÔÓÏÓ˘Ë ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ. à ‰Îfl Ì‡Ò ˝ÚÓ Ò‚Ó„Ó�Ó‰‡ Ò‡ÏÓÍÓÌÚ�Óθ. äÓ„‰‡ ‚ÓÁÌË͇ÂÚÊ·ÌË ÔÓÚ�‡ÚËÚ¸ ‰Â̸„Ë Ì‡ ͇ÍÓÈ-ÌË·Û‰¸ ÔÛÒÚflÍ, Ï˚ ÓÒڇ̇‚ÎË‚‡ÂÏ Ò·fl:«ç ̇‰Ó ˝ÚÓ ‰Â·ڸ, ‚‰¸ Û ÏÓÂÈ ÒÂϸË-ÔÓ·�‡ÚËχ ÂÒÚ¸ ¢ Ú�Û‰ÌÓÒÚË». äÓ„‰‡Ï˚ Ô�ËÂÁʇÂÏ Ò˛‰‡, ‰ÂÚË Íˉ‡˛ÚÒflÌ‡Ï Ì‡ ¯Â˛. ë·‚‡ ÇÒ‚˚¯ÌÂÏÛ, ̇¯Ë‰ÂÚË ÚÓÊ ıÓ�Ó¯Ó Î‡‰flÚ Ò ÌËÏË.ç‚ÓÁÏÓÊÌÓ ‚˚�‡ÁËÚ¸ ÒÎÓ‚‡ÏË ÚÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó, ÍÓÚÓ�Ó ËÒÔ˚Ú˚‚‡Â¯¸, ÍÓ„‰‡Ó·Î„˜Ë¯¸ ÊËÁ̸ Ò‚ÓÂÏÛ ·�‡ÚÛ. ëÂȘ‡ÒÔÂ�‰ ̇ÏË ÒÚÓËÚ ˆÂθ ÔÓÏÓ˜¸ ˝ÚÓÈÒÂϸ Í�ÂÔÍÓ ‚ÒÚ‡Ú¸ ̇ ÌÓ„Ë. ùÚÓ ÌÂÁ̇˜ËÚ, ˜ÚÓ Ï˚ ÔÂ�ÂÒÚ‡ÌÂÏ ÔÓÏÓ„‡Ú¸Ï‡ÚÂ�Ë Ë ‰ÂÚflÏ. ùÚÓÚ ‰ÓÏ Ï˚ ‚Ô�Ó¯ÎÓÏ „Ó‰Û ÍÛÔËÎË ‰Îfl ÌËı ÊÂ. à҂ˉÂÚÂθÒÚ‚Ó Ó ‚·‰ÂÌËË̉‚ËÊËÏÓÒÚ¸˛ ÚÓÊ ÓÙÓ�ÏËÎË Ì‡ÌËı. èÓ͇ ‰ÓÏ Ó‰ÌÓ˝Ú‡ÊÌ˚È, ÌÓ ÂÒÎË̇‰ÒÚ�ÓËÚ¸ ¢ ‰‚‡ ˝Ú‡Ê‡, ÚÓ‰ÓÔÓÎÌËÚÂθÌÛ˛ ÔÎÓ˘‡‰¸ ÏÓÊÌÓ ·Û‰ÂÚÒ‰‡‚‡Ú¸ ‚ ‡�ẨÛ. íÓ„‰‡ ÒÂϸfl ÒÏÓÊÂÚÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ Ó·ÂÒÔ˜˂‡Ú¸ Ò·fl Á‡ Ò˜ÂÚ‡�ẨÌÓÈ Ô·Ú˚. ÅÓθ¯Â ÓÌË Ì ·Û‰ÛÚÌË ‚ ÍÓÏ ÌÛʉ‡Ú¸Òfl.

ïÓ˜Û Ó·�‡ÚËÚ¸Òfl Í ‚‡¯ÂÈ ÊÂÌÂ.ä‡Í Ç˚ Ë Ç‡¯Ë ‰ÂÚË ÓÚÌÂÒÎËÒ¸ Í˝ÚÓÏÛ Ì‡˜Ë̇Ì˲? ì ‰ÂÚÂÈ Ì·˚ÎÓ Ì‰ӂÓθÒÚ‚‡ ÚÂÏ, ˜ÚÓ Ëı�Ó‰ËÚÂÎË Á‡ÌËχ˛ÚÒfl ˜ÛÊËÏˉÂÚ¸ÏË?

vard›, ne de bir parça ekmek gönderen…Çok büyük s›k›nt›lar yaflad›k anlayaca¤›-n›z. Ta ki Osman diye bir gencin baraka-m›z› ziyaretine kadar. Genç, “Kimse Yokmu” Derne¤inden geldi¤ini, ihtiyac›olanlara yard›m yapt›klar›n› söyledi. Bende “halimiz ortada” deyip eflimin nas›löldü¤ünü anlatt›m. Genç elindeki k⤛-da bir fleyler yazd› ve ayr›ld›. Aradan bir-kaç gün geçmiflti ki, Necati a¤abeylergeldi barakam›za. Tabii Necati beyi dahaönceden tan›yorduk. Eyyübiye’deki biryard›m derne¤inin bafl›nda idi. Gelirkenyan›nda belki de bir ay boyunca yetecekg›da ile bir sürü giysi getirmiflti. Çocuk-lar›m nas›l mutlu oldu anlatamam. Ne-cati Bey bize eczanesinin yerini tarif etti.Ne ihtiyac›m›z olursa, kendisine ulafla-rak iletmemizi söyledi. Kendisi de zatenher hafta efli ile birlikte ziyaretimize ge-liyor, ihtiyaçlar›m›z› tespit edip bize ge-tiriyordu. Daha sonra anlad›k ki, KimseYok Mu Derne¤i Necati Beyleri bize kar-defl aile olarak seçmifl (gülüflmeler). BirTV program›na ç›karmak istediklerinisöylediklerinde seve seve kabul ettim.‹çimden bu kadar güzelliklere sebepolan insanlar› dünyaya ilan etmek geli-yordu. Tabii program günü geldi¤indebüyük sürprizler beni bekliyordu. Necatia¤abeyler esnaflar› dolaflm›fllar, ihtiyaç-lar›m›z› belirlemifller.

Müsaadenizle araya girmek istiyo-rum. Necati Bey, neler yapt›n›z, nas›ltemin ettiniz ihtiyaçlar›?

Dostlar›m›z›, arkadafllar›m›z› dolafl-t›k. ‹fladamlar›na konunun vahametinianlatt›k. O kadar çok yard›m etmek iste-yen insan ç›kt› ki. Birçok dostum “kardeflaile” projesi kapsam›nda bu aileye yar-d›mda bulunmaya talip oldu. ‹nsan›m›zyard›m etmeye hevesli, ancak yapt›¤›yard›m›n tam da yerine ulaflmas›n›, ihti-yaç sahibi birine gitmesini istiyor. Biz debu düflünce ile bu aileye talip olduk. Ça-l›flmalara bafllad›k. TURYAP Emlak’ta Ha-nefi Bey var. Bir apartman dairesini ikiy›l boyunca kira ödemeden kullanmala-r›n› sa¤lad›. Ev eflyalar›n› bafltan sona te-min ettik. Çocuklara bisiklet ald›k, mut-fak ihtiyaçlar›n› karfl›lad›k, kap kacak vs.fianl›urfa’n›n fedakâr ifladamlar›n›n kat-k›s› ile bütün ihtiyaçlar›n› bafltan sonakarfl›lad›k. Biz bu aile ile tan›flmadan ön-ce bu kadar mutlu ve huzurlu de¤ildik.Bu aile bize Allah’›n bir ikram›...

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

56 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 57: Diyalog Avrasya №26

ÑÎfl ÏÂÌfl ˝ÚÓ ·˚· �‡‰ÓÒÚ¸. à ‰Îfl‰ÂÚÂÈ ÚÓÊÂ. ä‡Í ÛÊ Ò͇Á‡Î ÏÛÊ, Ï˚̇ۘËÎËÒ¸ ÍÓÌÚ�ÓÎË�Ó‚‡Ú¸ Ò·fl Ë ÌÂÚ�‡ÚËÚ¸ ‰Â̸„Ë ‚ÔÛÒÚÛ˛. å˚ Ó·˙flÒÌËÎËÒ‚ÓËÏ ‰ÂÚflÏ, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓ ÔÓ‰‡�ÓÍ, ͇͂‡ÊÌÓ �‡‰Ó‚‡Ú¸ ‰�Û„Ó„Ó, Ë ÓÌË Ú�ÂÔÂÚÌÓÓÚÌÓÒflÚÒfl Í ˝ÚÓÏÛ. ê‡ÒÒ͇ÊÛ ‚‡Ï Ó‰ÌÛËÒÚÓ�˲. èÓÒΠ̇¯Â„Ó ÔÓÒΉ̄ÓÔ�ËÂÁ‰‡ Ò˛‰‡, ̇ Ó·�‡ÚÌÓÏ ÔÛÚË, flÓ·�‡ÚË· ‚ÌËχÌË ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ ËÁÔ�˘ÂÒÍË ÏÓÂÈ ‰Ó˜Â�Ë ËÒ˜ÂÁ· Á‡ÍÓÎ͇.ü ÒÔ�ÓÒË·: «ÑӘ͇, „‰Â Ú‚Ófl Á‡ÍÓÎ͇?»é̇ ÓÚ‚ÂÚË·: «ü ÔÓ‰‡�Ë· Á‡ÍÓÎÍÛà·�‡ıËÏÛ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ Äηı ÏÌ ‰‡ÒÚ¢ ÎÛ˜¯Â». é̇ Ò Ú�Û‰ÓÏ Á‡ÒÚ‡‚Ë·χθ˜Ë͇ ‚ÁflÚ¸ Á‡ÍÓÎÍÛ. (ëÏÂÂÚÒfl.)

ëÂȘ‡Ò Ò‡Ï˚Ï ‚‡ÊÌ˚Ï ‰ÂÎÓÏfl‚ÎflÂÚÒfl ‰ÓÒÚ�ÓÈ͇ ‚Â�ıÌËı ˝Ú‡ÊÂȉÓχ ÄȯÂ, ·Î‡„Ó‰‡�fl ˜ÂÏÛ ÒÂϸfl·Û‰ÂÚ Ó·ÂÒÔ˜Â̇ ‰Â̸„‡ÏË. ÑÓ ÍÓ̈‡ÊËÁÌË ÓÌË ·Û‰ÛÚ ÔÓ‰ ̇¯ËÏÔÓÍ�Ó‚ËÚÂθÒÚ‚ÓÏ. å˚ Ì ·Û‰ÂÏ�‡Á‰ÂÎflÚ¸ ‰ÂÚÂÈ Ì‡ «Ò‚ÓËı» Ë «˜ÛÊËı».

* * *èÓ͇ Ï˚ �‡Á„Ó‚‡�Ë‚‡ÎË ‚ ‰ÓÏÂ, ‰ÂÚË

‚Ó ‰‚Ó� ˄�‡ÎË ‚ Ïfl˜ Ë Í‡Ú‡ÎËÒ¸ ̇‚ÂÎÓÒËÔ‰Â. ÑÓ Ì‡Ò ‰ÓÌÓÒËÎËÒ¸ Ëı„�ÓÏÍË „ÓÎÓÒ‡. èÓ ‚ÒÂÏÛ ·˚ÎÓ ‚ˉÌÓ,˜ÚÓ ÓÌË �‡‰˚ ‚ÒÚ�˜Â.

å˚ ÒÓ·�‡ÎËÒ¸ ·˚ÎÓ ÛıÓ‰ËÚ¸, ÌÓÄȯ Ò͇Á‡Î‡, ˜ÚÓ ·ÂÁ ˜‡¯ÍË ÍÓÙ ̇ÒÌ ÓÚÔÛÒÚËÚ. Ç˚ÔË‚ ÍÓÙÂ, Ï˚ ‚˚¯ÎË ËÁ‰Óχ. èÓÌfl‚, ˜ÚÓ Ï˚ ÛÂÁʇÂÏ, ‰ÂÚËÁ‡„�ÛÒÚËÎË. å˚ ÔÓÔ˚Ú‡ÎËÒ¸ ÛÚ¯ËÚ¸Ëı, Ò͇Á‡‚: «å˚ ¢ ‚Â�ÌÂÏÒfl».à·�‡ıËÏ ï‡ÎËÎ ‚ÁflÎ Û ç‰ʇÚË Íβ˜ËË ÓÚÍ�˚Î ‰‚Â�ˆ˚ χ¯ËÌ˚. ç‰ʇÚËÔ�‰ÛÔ�‰ËΠχθ˜Ë͇: «ëÏÓÚ�Ë, ÌÂÛ‰‡�¸Òfl Ó ÒÚÓη, Í‡Í ‚ ÚÓÚ ‰Â̸». üÔÓÌËχ˛, ˜ÚÓ à·�‡ıËÏ Û‚ÎÂ͇ÂÚÒfl‡‚ÚÓÏÓ·ËÎÂÏ. ç‰ʇÚË, ÔÓÒ‡‰Ë‚ ‚χ¯ËÌÛ ‚ÒÂı ‰ÂÚÂÈ, ÒÓ‚Â�¯‡ÂÚ ÚÛ� ÔÓÍ‚‡�Ú‡ÎÛ. ÇÓÁ‚�‡˘‡ÂÏÒfl Í ‰ÓÏÛ. ÑÂÚË Ò„�ÛÒÚ¸˛ χ¯ÛÚ Ì‡Ï �Û͇ÏË. �

Yoksula yard›m,

bir tür otokontroldür

Yard›ma muhtaç olan birine sahip ç›kma-n›n ayr› bir mutlulu¤u var. Bizim için otokontrol oluyor sonra. Bir konuda israf yap-maya kalksak, “Benim kardefl ailem flu zor-lu¤u yaflarken, benim böyle bir fley yap-mam do¤ru olmaz.” diyerek kendimizifrenliyoruz. Buraya geldi¤imizde çocuklarboynumuza sar›l›yor. Çocuklar›m›z da çokflükür birbiriyle çok iyi anlafl›yor. Bir karde-flinizin yaras›na merhem olmak, onun ac›-s›n› hafifletmek anlatmakla anlafl›lacakbir duygu de¤il. Bizim flimdiki amac›m›zailemizin kendi ayaklar› üzerinde durma-s›n› sa¤lamak. Bu onlara sahip ç›kmayaca-¤›z, gelip gitmeyece¤iz anlam›na gelmiyortabii. Yine her hafta düzenli olarak ziyaret-lerine gelece¤iz. fiimdi oturduklar› bu evibiz geçen y›l kendileri için sat›n ald›k. Ta-pular›n› da kendi üzerlerine yapt›rd›k. Bu-ras› üç kata kadar imara aç›k bir yer. fiuanda evimiz tek katl› ama buraya iki katdaha yapt›¤›m›z zaman üst katlar› kirayaverece¤iz. O zaman aile buradan gelecekolan kira bedelleri ile evlerini rahatça ge-çindirebilecek. Kimseye de ihtiyaçlar› kal-mayacak.

Eflinize sormak istiyorum: Siz nas›l kar-fl›lad›n›z bu durumu, çocuklar›n›z nas›lkarfl›lad›? K›skanmad›lar m›, anne baba-lar›n›n baflka çocuklarla ilgilenmesini(gülüflmeler)?

Ben çok mutlu oldum bir kere. Çocuk-lar da öyle. Bizim için en önemli yönü efli-min de söyledi¤i gibi oto kontrol olmas›idi. Çocuklar›m›za hediyenin, birilerini se-

vindirmenin önemini anlatmam›za vesileoldular. Onlar da bu konuda hassas dav-ranmaya bafllad›. Bafl›m›zdan geçen birolay› anlatay›m isterseniz. Son geliflimizinard›ndan eve gitti¤imizde k›z›m›n bafl›n-da tokas›n›n olmad›¤›n› fark etim. “K›z›mtokan nerede?” diye sordum. “Tokay› ‹bra-him’e hediye ettim. Çünkü Allah bana da-ha güzelini verecek.” dedi. O¤lana tokay›zorla kabul ettirmifl (gülüflmeler). fiimdibizim tek derdimiz üst katlar› yap›p bura-dan her ay düzenli olarak gelecek olan pa-ra ile ailemizin geçimini sa¤lamas›na kat-k›da bulunmak. Ömrümüzün sonuna ka-dar onlara sahip ç›kaca¤›z. ‹htiyaçlar›n› gi-derece¤iz. Çocuklar›n› kendi öz çocuklar›-m›zdan ay›rt etmeyece¤iz. Dertleri iledertlenece¤iz.

* * *Biz içerde konuflurken çocuklar evin av-

lusunda top oynay›p bisiklet sürüyorlard›.Sesleri bize kadar geliyor. Anlafl›lan onla-r›n da keyfine diyecek yok. Biz müsaade is-tiyoruz Ayfle Han›m’dan ama Ayfle Han›m“Kahve içmezseniz b›rakmam” diyor. Kah-velerimizi içip evden ayr›l›yoruz. Ayr›laca-¤›m›z› ö¤renen çocuklar›n gözlerine hü-zün çöküyor. “Tekrar gelece¤iz” diyerek te-selli etmeye çal›fl›yoruz onlar›. ‹brahimHalil, Necati Bey’den arac›n anahtar›n›alarak kap›y› aç›yor. Necati Bey uyar›yorçocu¤u “Geçen günkü gibi dire¤e tosla-ma, arac› bofla al çal›flt›rmadan önce.” Da-ha önce de ‹brahim’in arabaya karfl› heve-sinin oldu¤unu anl›yorum. Necati Bey,kardefl ailenin çocuklar›n› da arabaya bin-direrek mahallede bir tur at›yor. Tekrarevin önüne geliyoruz. Çocuklar araçtan bi-raz gönülsüz inip bize el sall›yorlar. �

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 57

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Н. Сатыджы: «До концажизни они будут под нашим

покровительством. Мы небудем разделять детей на

своих и чужих».

N. Sat›c›: Ömrümüzün

sonuna kadar onlara sahip

ç›kaca¤›z. ‹htiyaçlar›n›

giderece¤iz. Çocuklar›n›

kendi öz çocuklar›m›zdan

ay›rt etmeyece¤iz. Dertleri

ile dertlenece¤iz.

Page 58: Diyalog Avrasya №26

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

58 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 59: Diyalog Avrasya №26

ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓ„Ó ·Î‡„ÓÚ‚Ó�ËÚÂθÌ˚ıÙÓ̉ӂ, Ó͇Á˚‚‡˛˘Ëı ÔÓ‰‰Â�ÊÍÛÌÛʉ‡˛˘ËÏÒfl. íÛ�ˆÍËÈ ÙÓ̉ «åÓ�ÒÍÓÈχflÍ» (Deniz Feneri Dernegi) fl‚ÎflÂÚÒflËÏÂÌÌÓ Ú‡ÍËÏ ÙÓ̉ÓÏ ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë,Ëϲ˘ËÏ �‡Á‚ÂÚ‚ÎÂÌÌÛ˛ ÒÚ�ÛÍÚÛ�Û Ë‚Â‰Û˘ËÏ ÒËÒÚÂχÚ˘ÂÒÍÛ˛ ·Ó�¸·Û ҷ‰ÌÓÒÚ¸˛. Å·„Ó‰‡�fl Ó�„‡ÌËÁÛÂÏ˚ÏÙÓ̉ÓÏ ÍÓÌÙÂ�Â̈ËflÏ, Ô�Ó‚Ó‰ËÏ˚ÏÒÓˆËÓÎӄ˘ÂÒÍËÏ ËÒÒΉӂ‡ÌËflÏ,ÏÂÚÓ‰‡Ï ÓÔ�‰ÂÎÂÌËfl ÔÓÚ�·ÌÓÒÚÂÈÌÛʉ‡˛˘ËıÒfl Ë ÒÔÓÒÓ·‡Ï ËıÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó�ÂÌËfl, Ô�‡ÍÚËÍÛÂÏ˚Ï ÙÓ̉ÓÏ,ÓÌ ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ÓÚ΢‡ÂÚÒfl ÓÚ ‰�Û„ËıÔÓ‰Ó·Ì˚ı Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËÈ. ÑÎflÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËfl ÔÂ�˜ËÒÎÂÌÌ˚ı Á‡‰‡˜ Ô�ËÙÓ̉ ·˚Î ÒÓÁ‰‡Ì àÒÒΉӂ‡ÚÂθÒÍËȈÂÌÚ� ÔÓ Ô�Ó·ÎÂÏ‡Ï ·Â‰ÌÓÒÚË, ˜ÚÓÚ‡ÍÊ fl‚ÎflÂÚÒfl ÓÚ΢ËÚÂθÌÓÈÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚ¸˛ ÙÓ̉‡. ÉÂÌÂ�‡Î¸Ì˚ÈÒÂÍ�ÂÚ‡�¸ ÙÓ̉‡ «åÓ�ÒÍÓÈ Ï‡flÍ»à·�‡ıËÏ ÄÎÚ‡Ì ÔÓ·„‡ÂÚ, ˜ÚÓ ÓÚ΢ËÂËı ÙÓ̉‡ ÓÚ ‚ÒÂı ÓÒڇθÌ˚ıÁ‡Íβ˜‡ÂÚÒfl ‚ ‡Î¸ÚÂ�̇ÚË‚ÌÓÏ ‚Á„Îfl‰Â̇ Ò‡ÏÓ ÔÓÌflÚË «·Â‰ÌÓÒÚ¸».

ÑÊÂÌ„ËÁ òËϯÂÍ: èÓ˜ÂÏÛ ‚˚Ó˘ÛÚËÎË ÔÓÚ�·ÌÓÒÚ¸ ‚Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÏ ËÒÒΉӂ‡ÌËË Ú‡ÍÓ„Ófl‚ÎÂÌËfl, Í‡Í ·Â‰ÌÓÒÚ¸?

à·�‡ıËÏ ÄÎÚ‡Ì: ÅÓ�¸·‡ Ò ·Â‰ÌÓÒÚ¸˛‚ÓÁÏÓÊ̇ Î˯¸ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ ËÒÒΉӂ‡ÌËÈ‚ ˝ÚÓÈ ÒÙÂ�Â. чÌÌ˚Â, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ ‚�ÂÁÛθڇÚ ڇÍËı ËÒÒΉӂ‡ÌËÈ, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú�‡·ÓÚ‡Ú¸ ·ÓΠ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ. Ç 2003 „. ̇Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÏ îÓ̉ÓÏ «åÓ�ÒÍÓÈ Ï‡flÍ»ÒËÏÔÓÁËÛÏÂ, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓÏ Ô�Ó·ÎÂχÏÌÛʉ‡˛˘ËıÒfl, ·˚ÎÓ Ô�ËÌflÚÓ �¯ÂÌË ÓÒÓÁ‰‡ÌËË àÒÒΉӂ‡ÚÂθÒÍÓ„Ó ˆÂÌÚ�‡ ÔÓÔ�Ó·ÎÂÏ‡Ï ·Â‰ÌÓÒÚË (DEYAM). ñÂÌÚ�,ˆÂÎflÏË ÍÓÚÓ�Ó„Ó fl‚Îfl˛ÚÒfl: ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚ËÂÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Û ÏÂÊ‰Û Ì‡Û˜Ì˚ÏË Í�Û„‡ÏËË „�‡Ê‰‡ÌÒÍËÏ Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ ÔÓ Ô�Ó·ÎÂχϷ‰ÌÓÒÚË, ÒӈˇθÌÓÈ ËÁÓÎflˆËË,ÍÛθÚÛ�Ì˚ı ‡ÒÔÂÍÚÓ‚ ·Â‰ÌÓÒÚË,‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë, ·Ó�¸·˚ Ò ·Â‰ÌÓÒÚ¸˛;‡ÍÚË‚ËÁ‡ˆËfl ‰Ë‡ÎÓ„‡ ÏÂʉÛÌÂÔ�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË;�‡Ò¯Ë�ÂÌË ҂flÁÂÈ ‚ÌÛÚ�Ë „�‡Ê‰‡ÌÒÍÓ„Ó

Ó·˘ÂÒÚ‚‡, Á‡ÌËχÂÚÒfl Ú‡ÍÊ ̇ۘÌÓȉÂflÚÂθÌÓÒÚ¸˛. ë ˝ÚÓÈ ˆÂθ˛ ÙÓ̉Ó͇Á˚‚‡ÂÚ ÔÓ‰‰Â�ÊÍÛ, Í‡Í Ï‡ÚÂ�ˇθÌÛ˛,Ú‡Í Ë Ì‡Û˜ÌÛ˛, �‡Á΢Ì˚Ï Ï‡„ËÒÚÂ�ÒÍËÏË ‡ÒÔË�‡ÌÚÒÍËÏ �‡·ÓÚ‡Ï Ë Ô�ÓÂÍÚ‡Ï,ÒÓ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÓ„ÓÒÚÓ�ÓÌÌÂÏÛÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Û ÏÂÊ‰Û ÏÂÒÚÌ˚ÏË ËÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚ÏËÌÂÔ�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏËÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË Ë Ì‡ÒÂÎÂÌËÂÏ ‚ӷ·ÒÚË ·Ó�¸·˚ Ò ÌˢÂÚÓÈ,�‡ÎËÁÛÂÚ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ÂÔ�ÓÂÍÚ˚ Ò Ö‚�ÓÔÂÈÒÍËÏëÓ˛ÁÓÏ Ë ‰�Û„ËÏË̇‰Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ÏËÒÚ�ÛÍÚÛ�‡ÏË (̇Ô�ËÏÂ�, ÒÇ˚Ò¯ËÏ ÍÓÏËÚÂÚÓÏ ééç ÔÓ ‰Â·ϷÂÊÂ̈‚). óÚÓ·˚ Ô�ˉ‡Ú¸ ̇¯ÂȉÂflÚÂθÌÓÒÚË ·ÓΠÒËÒÚÂχÚ˘ÂÒÍËÈı‡�‡ÍÚÂ�, ‚ �‡Ï͇ı Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ·˚·ÒÓÁ‰‡Ì‡ Ó·¯Ë�̇fl ·Ë·ÎËÓÚÂ͇ Ë ÓÚÍ�˚ÚËÌÙÓ�χˆËÓÌÌ˚È ˆÂÌÚ�.

äÓ„‰‡ �˜¸ ˉÂÚ Ó·Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÏ ËÒÒΉӂ‡ÌËË,ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, ‚ÓÁÌË͇ÂÚ ÔÓÚ�·ÌÓÒÚ¸ ‚ÓÔ�‰ÂÎÂÌËË Ò‡ÏÓ„Ó ÔÓÌflÚËfl«·Â‰ÌÓÒÚ¸». äÓ„Ó Ç˚ Ò˜ËÚ‡ÂÚÂÌÂËÏÛ˘ËÏË ÒÎÓflÏË?

Farkl› yollarla ihtiyaç sahiplerine yard›meden birçok yard›mlaflma kuruluflu var. De-niz Feneri Derne¤i, Türkiye’de köklü bir ya-p›ya sahip olan, yoksullukla mücadelesinidaha sistematik sürdüren bir yard›mlaflmakuruluflu. Düzenledi¤i konferanslar, yürüt-tü¤ü toplumsal araflt›rmalar, ihtiyac› be-lirleme yöntemi ve bu ihtiyac› karfl›lamabiçimi bak›m›ndan benzerlerinden ayr›fl›-yor. Bu amaçla dernek bünyesinde kurulanYoksulluk Araflt›rma Merkezi bir di¤er fark-l›l›k. Deniz Feneri Genel Sekreteri ‹brahimAltan ile benzer yard›mlaflma kuruluflla-r›ndan ne flekilde ayr›flt›klar›n› “yoksulluk”kavram›na bak›fl aç›s›yla cevaplanabilece-¤ini belirtiyor.

Cengiz fiimflek: Yoksullu¤u kurumsalçal›flmalarla araflt›rmaya neden ihtiyaçduydunuz?

‹brahim Altan: Yoksullukla mücadele,bu alanda yürütülecek alan çal›flmalar›ylamümkündür. Bu yolla elde edilecek verilermücadelenin daha verimli gerçekleflmesi-

ne yard›m edecektir. Bu gerekçeyle De-niz Feneri Yoksulluk Araflt›rmalar›

Merkezi (DEYAM), Deniz FeneriDerne¤i’nin 2003 y›l›nda dü-zenledi¤i Yoksulluk Sempozyu-mu sonras›nda kuruldu. Ama-c›n› yoksulluk, sosyal d›fllanma,

yoksulluk kültürü, yard›mlaflma,yoksullukla mücadele gibi konular-

da akademik ve sivil toplum iflbirli¤inigerçeklefltirmek, sivil toplum örgütleriaras›ndaki diyalogu artt›rmak ve sivil top-lum kamu iliflkilerini gelifltirmek fleklindebelirleyen merkez, bilimsel çal›flmalar dayürütüyor. Bu amaca hizmet etmek üzere,Yüksek Lisans ve Doktora düzeyindeki ça-l›flmalara ve projelere maddi ve bilimseldestek veriliyor. Ulusal ve uluslararas› siviltoplum içinde ve sivil toplum örgütleri vekamu aras›nda yoksullukla mücadele ko-

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 59

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Бедность везде одинакова?Беседовал: Дженгиз Шимшек

Генеральный координатор и ответственный редактор (Турция).

Yoksul her yerde yoksul mudur?

Konuflan: Cengiz fiimflek

Genel Koordinatör ve Sorumlu Yaz› ‹flleri Müdürü (Türkiye).

Ибрахим Алтан / ‹brahim Altan

Page 60: Diyalog Avrasya №26

äÓ̘ÌÓ, ÌÂ Ú‡Í Ô�ÓÒÚÓ Ì‡Á‚‡Ú¸ ÍÓ„Ó-ÎË·Ó «ÌÂËÏÛ˘ËÏ». DEYAM ÔÓ·„‡ÂÚ, ˜ÚÓÌˢÂÚ‡ – fl‚ÎÂÌË „ÎÛ·ÓÍÓ ËÏÌÓ„ÓÒÚÓ�ÓÌÌÂÂ. óÚÓ·˚ ÔÂ�‰‡Ú¸ ˝ÚÛÏÌÓ„ÓÔ·ÌÓ‚ÓÒÚ¸, ÍÓÚÓ�Û˛ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÛ˜ËÚ˚‚‡Ú¸ ‚ ËÒÒΉӂ‡ÌËflı ̇ ÚÂÏÛÌˢÂÚ˚ Ë ·Ó�¸·˚ Ò ÌÂÈ, Ï˚ ËÒÔÓθÁÛÂωӷ�Ó‚ÓθÌÛ˛ ÔÓÏÓ˘¸ Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ̇ۘÌ˚ı Í�Û„Ó‚, ÒÔˆˇÎËÒÚÓ‚ ‚ ӷ·ÒÚË�‡ÁÌ˚ı ‰ËÒˆËÔÎËÌ. ùÚÓ Ó˜Â̸ ‚‡ÊÌÓ,ÔÓÒÍÓθÍÛ Í‡Ê‰Ó ÌÓ‚Ó ÓÔ�‰ÂÎÂÌËÂ,‚Á„Îfl‰, ÔÓÌËχÌË ËÎË Ô�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË ÓÌˢÂÚ ÓÔ�‰ÂÎflÂÚ ÍÓÌÍ�ÂÚÌÛ˛ ÔÓÎËÚËÍÛË ÒÚ�‡Ú„˲ ·Ó�¸·˚ Ò ·Â‰ÌÓÒÚ¸˛, Ô�˘ÂÏÌ ÚÓθÍÓ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛, ÌÓ Ë ÚÛ,ÍÓÚÓ�Û˛ ÙÓ�ÏË�Û˛Ú ‰�Û„Ë ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘ËÂÎˈ‡ ÒÓˆËÛχ, Ô�ÓËÁ‚Ó‰fl˘ËÂÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ ·Î‡„‡, – �˚ÌÓÍ,„�‡Ê‰‡ÌÒÍÓ ӷ˘ÂÒÚ‚Ó, ÒÂϸfl Ë Ë̉˂ˉ.íÓ ÂÒÚ¸, ͇ʉÓ ÌÓ‚Ó ÓÔ�‰ÂÎÂÌË·‰ÌÓÒÚË ÓÚÍ�˚‚‡ÂÚ Ì‡Ï ÌÓ‚Û˛ ÂÂÒÚÓ�ÓÌÛ, ÔÓÁ‚ÓÎflÂÚ Ô�Ó‚Ó‰ËÚ¸ ÔÓÎËÚËÍÛ,̇Ô�‡‚ÎÂÌÌÛ˛ ̇ Ô�ËÓ·˘ÂÌËÂÌÛʉ‡˛˘ËıÒfl Í ÊËÁÌË Ó·˘ÂÒÚ‚‡,ÓÔË�‡flÒ¸ ̇ ‰�Û„Ëı Â„Ó ˜ÎÂÌÓ‚. ç‡Ô�ËÏÂ�,ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÏÌÂÌËÂ, ˜ÚÓ ÔÓÍÛÔ‡ÚÂθ̇flÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ β‰ÂÈ, ̇ıÓ‰fl˘ËıÒfl ̇„�‡ÌË „ÓÎÓ‰ÌÓÈ ÒÏÂ�ÚË, ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ 1 ‰ÓÎÎ.ëòÄ ‚ ‰Â̸, ÚÓ„‰‡ Í‡Í ‡·ÒÓβÚÌÓȷ‰ÌÓÒÚË ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ ÔÓÍÛÔ‡ÚÂθ̇flÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ ‚ 2 ‰ÓÎÎ. ëòÄ ‚ ‰Â̸; ˝ÚÓÙÓ�ÏË�ÛÂÚ ÓÔ�‰ÂÎÂÌÌÓ ÔÓÌflÚË ÓÌˢÂÚÂ, ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚Â, ‡ Ú‡ÍÊÂ,ÂÒÎË Ì‡¯‡ ˆÂθ – ·Ó�¸·‡ Ò ·Â‰ÌÓÒÚ¸˛,ÓÔ�‰ÂÎÂÌÌÓ ÔÓÌËχÌË ˝ÚÓÈ ·Ó�¸·˚ Ë

 ‰ÂÈÒÚ‚Û˛˘Ëı Îˈ, ‚ ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡Â,̇Ô�ËÏÂ�, ÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó Å‡Ì͇. é‰Ì‡ÍÓ,ÂÒÎË Ï˚ ÔÓÌËχÂÏ ÔÓ‰ ÌˢÂÚÓÈ fl‚ÎÂÌËÂ,Á‡‚ËÒfl˘Â ÓÚ Ï‡ÚÂ�ˇθÌÓ„Ó �˚Ì͇ Ë�˚Ì͇ Ú�Û‰‡, ‡ Ú‡ÍÊ ÒӈˇθÌ˚ı ËÍÛθÚÛ�Ì˚ı Ù‡ÍÚÓ�Ó‚, ÏÂÌfl˛˘Â ҂ÓÈÓ·ÎËÍ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚË ÓÚ ÒÚ�‡Ì˚ Ë �„ËÓ̇,Ô�ÂÔflÚÒÚ‚Û˛˘Â ÔÓÎÌÓˆÂÌÌÓÏÛ Û˜‡ÒÚ˲Ë̉˂ˉ‡ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË, ‡ Ú‡ÍÊÂfl‚Îfl˛˘ÂÂÒfl ÙÓ�ÏÓÈ ÒӈˇθÌÓÈËÁÓÎflˆËË, ÚÓ Ï˚ �‡ÒˆÂÌË‚‡ÂÏ Â„Ó Ô�Âʉ‚ÒÂ„Ó Í‡Í Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È Ì‰ۄ,ÒÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌÌ˚È Í‡Í ÍÓ΢ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏËÔÓ͇Á‡ÚÂÎflÏË, Ú‡Í Ë Í‡˜ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏËÔ�˘Ë̇ÏË.

Кто же бедный?

Ç Ú‡ÍÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ̇ÒÍÓθÍÓÔ�‡‚‰ÓÔӉӷ̇ ËÌÙÓ�χˆËfl ӷ‰ÌÓÒÚË? ç‡Ô�ËÏÂ�, ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛ÚÎË �‡ÎËflÏ ‰‡ÌÌ˚Â Ó ˜Â�Ú ·Â‰ÌÓÒÚËË „ÓÎÓ‰‡ ‚ íÛ�ˆËË?

ÖÒÎË ÒÛ‰ËÚ¸ ÔÓ ÔÓÒΉÌËÏÒÚ‡ÚËÒÚ˘ÂÒÍËÏ ‰‡ÌÌ˚Ï,Ô�‰ÓÒÚ‡‚ÎÂÌÌ˚Ï íÛ�ˆÍËÏÒÚ‡ÚËÒÚ˘ÂÒÍËÏ ÛÔ�‡‚ÎÂÌËÂÏ (TurkiyeIstatistik Kurumu, TUIK) ‚ 2004 „., ‚ ˝ÚÓÏ„Ó‰Û Ô�ËÏÂ�ÌÓ 909 Ú˚Ò. ˜ÂÎ. ‚ íÛ�ˆËË̇ıÓ‰ËÎËÒ¸ ̇ „�‡ÌË „ÓÎÓ‰ÌÓÈ ÒÏÂ�ÚË,ÓÍÓÎÓ 18 ÏÎÌ Á‡ ˜Â�ÚÓÈ ·Â‰ÌÓÒÚË. Ç ÚÓÏÊ „Ó‰Û ‰ÓıÓ‰ ÒÂÏ¸Ë ËÁ ˜ÂÚ˚�Âı ˜ÂÎÓ‚ÂÍ,̇ıÓ‰fl˘ÂÈÒfl ̇ ÔÓ�Ó„Â „ÓÎÓ‰‡, ËÒ˜ËÒÎflÎÒfl‚ 183 ÚÛ�. ÎË�, ÚÓ„‰‡ Í‡Í ‰ÓıÓ‰ ÒÂÏÂÈ,̇ıÓ‰fl˘ËıÒfl Á‡ ˜Â�ÚÓÈ ·Â‰ÌÓÒÚË,

nusunda çok tarafl› iflbirli¤i gerçeklefltir-mek için çal›flmalar yürütülüyor. AvrupaBirli¤i ve di¤er ulus-üstü kurulufllarla (ör-ne¤in BM Mülteciler Yüksek Komiserli¤i)ortak projeler uygulamaya konuluyor.Böyle bir çal›flman›n daha sistematik ola-bilmesi amac›yla merkezin dernek bünye-sinde kurdu¤u kapsaml› bir kütüphanesive bilgi belge merkezi mevcut. Bu kütüp-hane tüm araflt›rmac›lara bilgi sa¤lamakamac›yla hizmet veriyor.

Kurumsal bir çal›flma yürütülünce, do-¤al olarak “Yoksulluk” kavram›n› bir fle-kilde tan›mlamak gerekiyor. Siz kimi yok-sul kabul ediyorsunuz?

Elbette “yoksul”, flu kifli ve kiflilerdir de-mek kolay de¤il. DEYAM olarak, yoksullu-¤un derinlemesine ve çok yönlü bir olguoldu¤unu, bu nedenle birçok de¤iflik aç›-dan tan›mlanabilece¤ini düflünüyoruz.Yoksulluk ve yoksullukla mücadele konu-sundaki çal›flmalarda aranan bu çok yön-lülü¤ü sa¤layabilmek amac›yla farkl› di-siplinlerden bir araya gelen gönüllü aka-demisyenlerin katk›lar›ndan istifade edi-yoruz. Bu önemli bir kazan›m. Zira, yoksul-lukla ilgili her tan›m, bak›fl, kavray›fl ve ta-hayyül yoksullukla mücadelede belli poli-tikalar -ki bu politikalar sadece devlet poli-

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

60 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 61: Diyalog Avrasya №26

ÒÓÒÚ‡‚ÎflÎ 429 ÚÛ�. ÎË�. ÑÓÎfl „�‡Ê‰‡Ì,̇ıÓ‰fl˘ËıÒfl ̇ „�‡ÌË „ÓÎÓ‰‡ ‚ 2003 Ë2004 „. ·˚· Ó‰Ë̇ÍÓ‚‡ – 1,29%. çÓ˜ËÒÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÌÂËÏÛ˘Ëı „�‡Ê‰‡Ì ‚ ˆÂÎÓÏÛԇ· Ò 28,12% ‰Ó 25,6%. Ç ‰‡ÌÌÓÏ ÒÎÛ˜‡ÂTUIK ËÒÔÓθÁÛÂÚ ‰‚ÓÈÌÛ˛ ÒËÒÚÂÏÛÔÓ‰Ò˜ÂÚ‡. íÂ, ÍÚÓ Ì ‚ ÒÓÒÚÓflÌËËÔ�ÓÍÓ�ÏËÚ¸ Ò·fl, ̇ıÓ‰flÚÒfl ̇ „�‡ÌË„ÓÎÓ‰ÌÓÈ ÒÏÂ�ÚË. ëÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ë ‚ÚÓ�ÓÈÍ�ËÚÂ�ËÈ – ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ Ì ÚÓθÍÓÔ�ÓÍÓ�ÏËÚ¸ Ò·fl, ÌÓ Ë Û‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó�flÚ¸ÓÒÌÓ‚Ì˚ ÊËÁÌÂÌÌ˚ ÔÓÚ�·ÌÓÒÚË. íÂ,ÍÚÓ ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÚ Á‡Ú�Û‰ÌÂÌËfl ‚ ˝ÚÓÏ,ÊË‚ÛÚ Á‡ ˜Â�ÚÓÈ ·Â‰ÌÓÒÚË. ùÚË ‰‡ÌÌ˚‰‡˛Ú Ô�Ë·ÎËÁËÚÂθÌÓ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË ÓÚÓÏ, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓ ·Â‰ÌÓÒÚ¸ ̇ Û�Ó‚Ì ˆËÙ�, ‡Ú‡ÍÊÂ Ò ÚÓ˜ÍË Á�ÂÌËfl „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ËÒӈˇθÌÓÈ ÔÓÎËÚËÍË. àÚ‡Í, ÏÓÊÌÓ҉·ڸ ‚˚‚Ó‰, ˜ÚÓ ˜ÂÚ‚Â�Ú¸ ÚÛ�ˆÍËı„�‡Ê‰‡Ì ÊË‚ÂÚ Á‡ „�‡Ì¸˛ ·Â‰ÌÓÒÚË, ˷‰ÌÓÒÚ¸ fl‚ÎflÂÚÒfl Ì Ô�ÓÒÚÓ Ô�Ó·ÎÂÏÓȉÓıÓ‰‡, ÌÓ Ë ÓÒÓ·ÓÈ ÙÓ�ÏÓÈÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ, ÙÓ�ÏÓÈ Ò‚flÁËÏÂÊ‰Û „Ó�Ó‰ÓÏ, ‰Â�‚ÌÂÈ, �˚ÌÓ˜Ì˚ÏËÓÚÌÓ¯ÂÌËflÏË, �˚ÌÍÓÏ Ú�Û‰‡, Ò�‰ÓÈÓ·ËÚ‡ÌËfl, ÒÂϸÂÈ Ë Ó·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, ˜ÎÂ̇ÏËÒÂϸË. è�˂‰ÂÌÌ˚ ÒÚ‡ÚËÒÚ˘ÂÒÍˉ‡ÌÌ˚ ‚ÂҸχ ‰‡ÎÂÍË ÓÚ‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓÒÚË Ë ÌÂÚÓ˜Ì˚; ËıÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ Í�ËÚ˘ÂÒÍË ‡Ì‡ÎËÁË�Ó‚‡Ú¸,ÛÚÓ˜ÌflÚ¸.

Ç Ú‡ÍÓÏ ÒÎÛ˜‡Â, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, Û�Ó‚Â̸·Â‰ÌÓÒÚË ÌÂÓ‰Ë̇ÍÓ‚ ‚ Á‡‚ËÒËÏÓÒÚËÓÚ Ò�‰˚? ç‡ÒÍÓθÍÓ Ó˜Â‚Ë‰Ì‡‰‡Ì̇fl �‡ÁÌˈ‡, Ò͇ÊÂÏ, ̇ Ô�ËÏÂ�„Ó�Ó‰‡ Ë ‰Â�‚ÌË?

ä ÒÓʇÎÂÌ˲, ‚ ÔÓÒΉÌ ‚�ÂÏflËÒÒΉӂ‡ÌËfl ·Â‰ÌÓÒÚË ˜‡˘Â Ô�Ó‚Ó‰flÚÒfl ‚„Ó�Ó‰Â, ˜ÂÏ ‚ ‰Â�‚ÌÂ. àÒıÓ‰fl ËÁ Ú�‡‰ËˆËËÒӈˇθÌÓÈ Ì‡ÛÍË, �‡ÁÏ˚¯Îfl˛˘ÂÈ ÓÒ‚ÓËı ËÒÚÓ͇ı, Ï˚ Ò˜ËÚ‡ÂÏ ÔÓÎÂÁÌÓȉËÒÍÛÒÒ˲ Ó Ô�˘Ë̇ı ÔÓ‰Ó·ÌÓ„ÓÒÏ¢ÂÌËfl ‡ÍˆÂÌÚÓ‚. äÓ̘ÌÓ, ‚ ÔÂ�‚Û˛Ó˜Â�‰¸ ˝ÚÓ Ò‚flÁ‡ÌÓ Ò Ï‡ÎÓËÁÛ˜ÂÌÌ˚Ï ‚íÛ�ˆËË Ô�ÓˆÂÒÒÓÏ ÏË„�‡ˆËË ËÁ ‰Â�‚ÌË ‚„Ó�Ó‰ Ë, ‚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚË, Ò ÔÓÎËÚËÍÓÈÔÂ�ÂÒÂÎÂÌËfl ÔÓ ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓÏÛ Ô�ËÁ̇ÍÛ.ç‡‰Ó Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÔӉӷ̇fl ÔÓÎËÚË͇ÔÓ‰ÒÚ„ÌÛ· ‰‡ÌÌ˚ ËÒÒΉӂ‡ÌËfl.

èÓ‰Ó·Ì˚ ËÒÒΉӂ‡ÌËfl Ì ÒÚÓθÍӇ̇ÎËÁË�Û˛Ú ‰Ë̇ÏËÍÛ ÒÂθÒÍÓȷ‰ÌÓÒÚË Ë Â ҂flÁÂÈ Ò „Ó�Ó‰ÒÍÓÈÌˢÂÚÓÈ, ÒÍÓθÍÓ �‡ÒÒχÚ�Ë‚‡˛Ú ‚͇˜ÂÒÚ‚Â Ó·˙ÂÍÚ‡ ËÌÚÂ�ÂÒ‡ ËÏÂÌÌÓÔÂ�ÂÒÂÎË‚¯ËıÒfl ‚ „Ó�Ó‰ ·Â‰ÌflÍÓ‚,ËÁÛ˜‡˛Ú Ëı, ÓÔ‡Ò‡˛ÚÒfl Ëı, Ô�Ó‚Ó‰flÚ ‚ÓÚÌÓ¯ÂÌËË ÌËı ÓÔ�‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ÔÓÎËÚËÍÛ.ÖÒÎË ‚˚ ËÁÛ˜ËÚ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Û,ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÛ˛ «Ó·˘ÂÒÚ‚Û �ËÒ͇», ÚÓ̇ȉÂÚ ‚ ÌÂÈ ÒΉ˚ ˝ÚËı ÓÔ‡ÒÂÌËÈ. ÇÓÚÌÓ¯ÂÌËË „Ó�Ó‰ÒÍËı ·Â‰ÌflÍÓ‚Ô�Ó‚Ó‰flÚÒfl χүڇ·Ì˚ ËÒÒΉӂ‡ÌËfl,ÚÓ„‰‡ Í‡Í ËÒÚÓ�Ëfl, ÍÛθÚÛ�‡, ÊËÁ̸,ÒÂÏÂÈÌ˚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl, ÓÚÌÓ¯ÂÌËflÒÓÎˉ‡�ÌÓÒÚË Ë ‰�Û„Ë ҂flÁË ÒÂθÒÍÓÈ

tikas› de¤il, ayn› zamanda bir toplumdasosyal refah› üreten ve katk›da bulunandi¤er aktörlerin, yani piyasa, sivil toplum,aile ve bireyin katk›lar›n› da kapsamakta-d›r- ve yoksullukla mücadele stratejileriöne sürmektedir. Yani her bir yoksulluk ta-n›m› bizleri yoksullu¤un farkl› bir veçhesi-ne ve yoksullar›n toplumsal hayata tamanlam›yla kat›l›m›n› sa¤layacak bir dizifarkl› aktöre dayanan politikalar üretmeyegötürecektir. Örne¤in açl›k s›n›r›n› günlük1 ABD dolar›n›n alt›ndaki sat›n alma gücüparitesi, mutlak yoksulluk s›n›r›n› ise 2ABD dolar›n›n alt›ndaki sat›n alma gücüparitesi olarak tan›mlamak ve anlamakbizleri sadece belli bir tür yoksulluk, insan,toplum kavray›fl›na ve dolay›s›yla e¤erderdimiz yoksullukla mücadele ise bellibir tür politikalar üretmeye ve o politikala-r› uygulayacak aktörlere, -mesela DünyaBankas›- vurgu yapmam›za neden olur.Ancak genellikle maddi ve iflçi piyasas›n-dan kaynakl›, ayr›ca sosyal ve kültürel et-menlerle de birleflerek her bir ülke ve böl-gede de¤iflen yoksullu¤u toplumsal haya-ta tam anlam›yla kat›l›m› engelleyen birolgu olarak veya bir toplumsal d›fllanmabiçimi olarak tan›mlad›¤›m›zda, yoksullu-¤u hem say›sal veriler hem de nitelikseletmenlerle flekillenen bir toplumsal sorunolarak görmeye bafllar›z.

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 61

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Международный симпозиум попроблемам бедности1-3 февраля 2008/Стамбул - Турция.www.yoksulluk.org

То, насколько разнообразны действующиелица, принимающие участие в битве снищетой, заслуживает отдельного внимания.Государства, представители частного бизнеса инеправительственные организации, в томчисле международные – всех их интересуетпроблема бедности. Для обсуждения этихпроблем 1-3 февраля 2008 г. в Стамбулесостоится Международный симпозиум попроблемам бедности. Основная цельмероприятия – обеспечить встречу всех, когоинтересует тема борьбы с нищетой:представителей научных кругов, общественныхи международных организаций, активистов,предпринимателей, государственныхслужащих разных стран, самих неимущих идобровольцев, желающих им помочь; обсудитьнакопленные знания по данной теме,поделиться опытом, стратегиями борьбы сбедностью, а также вынести данные вопросына повестку дня тех, кто имеет отношение кдвижению, развить у них чувство социальнойответственности.

Обсуждение проблем бедности будетпроходить по пяти основным направлениям:

� Бедность как социальное, историческое иэкономическое явление

� Бедность в общественной политике

� Бедность, гражданское общество имеждународные организации

� Глобализация, неравенство и бедность

� Стратегии борьбы с бедностью

� Грамотное самоуправление, стабильность ибедность

� Природные ресурсы, окружающая среда ибедность

Uluslararas› YoksullukSempozyumu1-3 fiubat 2008/‹stanbul-Türkiye.www.yoksulluk.orgYoksullukla mücadelede rol oynayan aktörlerkonusundaki çeflitlilik dikkate de¤erdir.Devletler, sivil toplum kurulufllar›, piyasaaktörleri ve uluslararas› STK’lar da yoksullukkonusuyla ilgilenmekte. Yoksullu¤utart›flmak amac›yla 1-3 fiubat 2008 tarihleriaras›nda Uluslararas› YoksullukSempozyumu düzenlenecek. Temel amaç,yoksullukla mücadele konusuyla ilgilenenbilim adamlar›n›, aktivistleri, sivil toplumkurulufllar›n›, uluslararas› kurulufllar›ntemsilcilerini, piyasa aktörlerini, de¤iflikülkelerdeki kamu görevlilerini, yoksullar›nkendilerini ve gönüllüleri bir araya getirerekkonuyla ilgili bilgi birikimini, de¤iflikdeneyimleri ve stratejileri masaya yat›r›ptart›flmak ve buradan hareketle ilgilileringündemine girerek sosyal sorumlulukduygusunun geliflimine katk›da bulunmakt›r. Yoksulluk befl ana bafll›k alt›nda tart›fl›lacak:� Sosyal, Tarihsel ve Ekonomik Bir Olgu OlarakYoksulluk � Kamu Politikalar› içinde Yoksulluk� Yoksulluk, Sivil Toplum ve Uluslararas›Kurulufllar� Küreselleflme, Eflitsizlik ve Yoksulluk� Yoksullukla Mücadele Stratejileri� ‹yi Yönetiflim, Sürdürülebilirlik ve Yoksulluk� Do¤al Kaynaklar, Çevre ve Yoksulluk

Page 62: Diyalog Avrasya №26

·Â‰ÌÓÚ˚ �‡ÒÒχÚ�Ë‚‡˛ÚÒfl Î˯¸ ‚ ÚÓÈÒÚÂÔÂÌË, ‚ ͇ÍÓÈ ÓÌË ÒÛÏÂÎË ËÎË ÌÂÒÛÏÂÎË ËÌÚ„�Ë�Ó‚‡Ú¸Òfl ‚ „Ó�Ó‰ÒÍÛ˛ÍÛθÚÛ�Û. ùÚÓ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚÙÓ�ÏË�Ó‚‡Ì˲ ‚ÒÂÔÓ„ÎÓ˘‡˛˘Â„Ó„Ó�Ó‰ÒÍÓ„Ó ‚ˉÂÌËfl, ‡ Ú‡ÍÊ ÛÏÂ̸¯‡ÂÚ�Óθ ÁÂÏÎfl˜ÂÒÚ‚. àÁ-Á‡ ÔÓ‰Ó·Ì˚ıÔ�‰۷ÂʉÂÌËÈ fl‚ÎÂÌË ÒÂθÒÍÓȷ‰ÌÓÒÚË ‚ ÔÓÒΉÌ ‚�ÂÏfl ËÁÛ˜ÂÌÓ‚ÂҸχ χÎÓ, Á‡ �‰ÍËÏË ËÒÍβ˜ÂÌËflÏË;̇ ˝ÚÛ ÚÂÏÛ Ì ̇ÔËÒ‡ÌÓ ÏÓÌÓ„�‡ÙËÈ, Ì‚‰ÛÚÒfl ÔÓ΂˚ ËÒÒΉӂ‡ÌËfl.

ì˜˚Ú˚‚‡fl ‚Á‡ËÏÓ‚˚�Û˜ÍÛ ËÒÓÎˉ‡�ÌÓÒÚ¸, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ë ‚ÒÂθÒÍÓÈ ÏÂÒÚÌÓÒÚË, ÏÓÊÌÓ ÎËÛÚ‚Â�ʉ‡Ú¸, ˜ÚÓ ·Â‰ÌÓÒÚ¸ ΄˜ÂÔÂ�ÂÌÓÒËÚÒfl ‚ ‰Â�‚ÌÂ, ˜ÂÏ ‚ „Ó�Ó‰Â?

ÖÒÎË Ô�ËÌflÚ¸ ‚Ó ‚ÌËχÌËÂ, ˜Úӷ‰ÌÓÒÚ¸ ÔÓ�Óʉ‡ÂÚÒfl Ó‰ÌËÏË Ë ÚÂÏË ÊÂÏÂı‡ÌËÁχÏË, ÚÓ �‡ÒÒÛʉ‡Ú¸, „‰Â Ó̇΄˜Â, ‡ „‰Â ÚflÊÂÎÂÂ, ·ÂÒÒÏ˚ÒÎÂÌÌÓ.ʼnÌÓÒÚ¸ ÏÓÊÂÚ ÔÓ-�‡ÁÌÓÏÛ Ô�Ófl‚ÎflÚ¸Òfl‚ ‰Â�‚ÌÂ Ë „Ó�Ó‰Â, Ӊ̇ÍÓ ‰Â�‚Ìfl Ë„Ó�Ó‰ – Ì �‡ÁÌ˚ ÏË�˚. ùÚÓ ÙÓ�Ï˚ÒӈˇθÌÓÈ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË, ‰Ë̇ÏË͇ÒӈˇθÌÓ-˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó �‡Á‚ËÚËflÍÓÚÓ�˚ı ËÌÓ„‰‡ ÒÓ‚Ô‡‰‡ÂÚ, ËÌÓ„‰‡ ÌÂÚ,ÍÓÚÓ�˚ ÙÓ�ÏË�Û˛ÚÒfl ‚ ıӉ ÍÓÌÚ‡ÍÚÓ‚ ÒÓ·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÓÏ, ÒÂϸÂÈ.èÓ˝ÚÓÏÛ �‡ÁÌˈ‡ ÏÂÊ‰Û ·Â‰ÌÓÒÚ¸˛ ‚„Ó�Ó‰Â Ë ‰Â�‚Ì Á‡Íβ˜‡ÂÚÒfl Ì ‚ ÂÂÒÓ‰Â�ʇÌËË, ‡ ‚ ı‡�‡ÍÚÂ� Â‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ÏË�ÓÏ. ë‚flÁË ÒÓÍ�Ûʇ˛˘ËÏ ÏË�ÓÏ, ÒÚ�‡ÌÓÈ, �˚ÌÍÓÏ,ÒӈˇθÌ˚ÏË Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË, ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë ÓÔ�‰ÂÎfl˛Ú ı‡�‡ÍÚÂ� Ë�‡Á΢Ëfl ÏÂÊ‰Û „Ó�Ó‰ÒÍÓÈ Ë ÒÂθÒÍÓȷ‰ÌÓÚÓÈ. ë ˝ÚÓÈ ÚÓ˜ÍË Á�ÂÌËfl �‡Á΢ËÂÏÂÊ‰Û „Ó�Ó‰ÓÏ Ë ‰Â�‚ÌÂÈ fl‚ÎflÂÚÒflÔÂ�ÂÏÂÌÌ˚Ï, Ë ·Â‰ÌÓÒÚ¸ ‚ ‰Â�‚Ì ˄Ó�Ӊ – Ì ‰‚‡ �‡Á΢Ì˚ı fl‚ÎÂÌËfl, ‡Î˯¸ ‚‡�ˇˆËË ÓÚ‚ÂÚÓ‚ ̇ Ó‰ËÌ Ë ÚÓÚ ÊÂÔ�ÓˆÂÒÒ „ÎÓ·‡Î¸ÌÓ„Ó Ó·Â‰ÌÂÌËfl, ÙÓ�Ï˚ÒӈˇθÌÓÈ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË, ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛˘Ë‚ Ó‰ËÌ Ë ÚÓÚ Ê ‚�ÂÏÂÌÌÓÈ ÓÚ�ÂÁÓÍ.

Ç‡Ï Ô�ËÒÛ˘ ÓÒÓ·˚È,ÌÂÒڇ̉‡�ÚÌ˚È ÔÓ‰ıÓ‰ Í ·Ó�¸·Â ҷ‰ÌÓÒÚ¸˛. ä‡ÍÓ‚‡ ‚‡¯‡ ÒÚ�‡Ú„Ëfl ‚˝ÚÓÈ ·Ó�¸·Â?

îÓ̉ «åÓ�ÒÍÓÈ Ï‡flÍ» ËÏÂÂÚÏÌÓ„ÓÔ·ÌÓ‚Û˛ ÒÚ�‡Ú„˲ ·Ó�¸·˚ ҷ‰ÌÓÒÚ¸˛. Ö ˆÂθ – Ì Ô�ÓÒÚÓÔÓ‚˚¯ÂÌË ÔÓÍÛÔ‡ÚÂθÌÓÈ ÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ˘ÂÎÓ‚Â͇, ‡ Â˘Â Ë ÛÒÚ�‡ÌÂÌË �‡Á΢Ì˚ıχÚÂ�ˇθÌ˚ı, ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËı,ËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı, ÍÛθÚÛ�Ì˚ı, ÒӈˇθÌ˚ı ˉ�Û„Ëı Ô�ÂÔflÚÒÚ‚ËÈ, ϯ‡˛˘ËıÔÓÎÌÓˆÂÌÌÓÏÛ Û˜‡ÒÚ˲ ÌÂËÏÛ˘ËıÒÂÏÂÈ, ÊÂÌ˘ËÌ Ë ‰ÂÚÂÈ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈÊËÁÌË. èÓ˝ÚÓÏÛ Ì‡¯ ÙÓ̉ ‚ ÔÂ�‚Û˛Ó˜Â�‰¸ ËÁ·�‡Î Ò‚ÓÂÈ ÒÚ�‡Ú„ËÂÈ ÔÓÏÓ˘¸Ì Ô�ÓÒÚÓ ·ÓθÌ˚Ï Ë ÌÂËÏÛ˘ËÏ, ÌÓ ËÚÂÏ, ÍÚÓ Ì ‚ ÒÓÒÚÓflÌËË Ò·fl Ô�ÓÍÓ�ÏËÚ¸ËÁ-Á‡ Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË Ô�Ó‰ÓÎʇڸӷ�‡ÁÓ‚‡ÌËÂ, ÎË·Ó Ì ‚ ÒÓÒÚÓflÌËËÛ˜ËÚ¸Òfl ËÁ-Á‡ ÌÂı‚‡ÚÍË Ò�‰ÒÚ‚ – ‰Îfl ÌËıÒÓÁ‰‡Ì‡ ̇¯‡ ÒÂÚ¸ ‚Á‡ËÏÓÔÓÏÓ˘Ë Ë‰Ó‚Â�Ëfl.

ëÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú ÎË Ô�ËÓ�ËÚÂÚÌ˚Â̇Ô�‡‚ÎÂÌËfl ‚ ·Ó�¸·Â Ò ·Â‰ÌÓÒÚ¸˛?

éÚ‚Â˜Û Ì‡ ‚‡¯ ‚ÓÔ�ÓÒ Í�‡ÚÍÓ.éÒÌÓ‚Ì˚ÏË Ì‡Ô�‡‚ÎÂÌËflÏË ·Ó�¸·˚ ҷ‰ÌÓÒÚ¸˛, ̇ ÏÓÈ ‚Á„Îfl‰, fl‚Îfl˛ÚÒflÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó ÏÂÊ‰Û „�‡Ê‰‡ÌÒÍËÏÓ·˘ÂÒÚ‚ÓÏ, Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏËÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË, „�‡Ê‰‡Ì‡ÏË; Ó·ÂÒÔ˜ÂÌËÂ�‡ÁÛÏÌÓ„Ó Û�Ó‚Ìfl ‰ÓıÓ‰Ó‚, ÔÓÁ‚ÓÎfl˛˘Â„ÓÔ�ÓÍÓ�ÏËÚ¸ Ò·fl Ë Ì ‚Â‰Û˘Â„Ó Í ÌˢÂÚÂ,Ô�˂ΘÂÌË ‚ÌËχÌËfl Ô�Âʉ ‚ÒÂ„Ó ÍÔ�Ó·ÎÂÏ ·Â‰ÌÓÒÚË ‰ÂÚÂÈ, ÒÚ‡�ËÍÓ‚ ËÊÂÌ˘ËÌ; Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‚ÒÂÓ·˘ÂÈ ÒËÒÚÂÏ˚Á‰�‡‚ÓÓı�‡ÌÂÌËfl, �ÂÙÓ�χ Ó·�‡ÁÓ‚‡ÌËfl,Ô�‚�‡˘ÂÌË ӷ�‡ÁÓ‚‡ÌËfl ‚χÚÂ�ˇθÌ˚È ÒÚËÏÛÎ ‰Îfl ÌÂËÏÛ˘Ëı‰ÂÚÂÈ Ë Ëı ÒÂÏÂÈ, ÒÚËÏÛÎ Í Ëı Û˜‡ÒÚ˲ ‚Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË. lj¸ ËÌÓÈ �‡ÁÒÍ·‰˚‚‡ÂÚÒfl ÒËÚÛ‡ˆËfl, ÍÓ„‰‡ �‡ÁÓ‚‡flÔÓÏÓ˘¸ Î˯¸ ̇ ‚�ÂÏfl ӷ΄˜‡ÂÚÒËÚÛ‡ˆË˛. �

Yoksul kim?

O halde yoksullukla ilgili kimi aç›kla-malar gerçeklikten uzak m›? Mesela Tür-kiye’de aç›klanan açl›k ve yoksulluk s›n›r›rakamlar› gerçekleri ne kadar yans›t›yor?

Burada en son, yani 2004 tarihli Türki-ye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) verilerini gözönüne ald›¤›m›zda, 2004 y›l›nda Türki-ye’de yaklafl›k 909 bin kifli açl›k s›n›r›n›n;17 milyon 991 bin kifli ise yoksulluk s›n›r›-n›n alt›nda. 2004 y›l›nda, 4 kiflilik haneninayl›k açl›k s›n›r› 182 milyon TL, ayl›k yoksul-luk s›n›r› ise 429 milyon TL’dir. 2003 y›l›n-da %1,29 olarak tahmin edilen açl›k s›n›r›-n›n alt›nda yaflayan fert oran› 2004 y›l›n-da da ayn› kalm›flt›r. Buna karfl›n yoksulfert oran› %28,12’den %25,6’ya düflmüfltür.Burada TU‹K ikili bir ölçme sistemi kullan›-yor. Buna göre, g›da ihtiyaçlar›n›n karfl›-lanmas›ndaki s›n›r›n alt›nda yaflayanlaraçl›k s›n›r›n›n alt›nda yafl›yor deniliyor.‹kinci ölçüt ise, g›da ve temel yaflamsal ih-tiyaçlar›n karfl›lanmas› için gereken alt s›-n›r› belirliyor. Bu s›n›r›n alt›nda yaflayan-lar da yoksulluk s›n›r›n›n alt›nda yafl›yordeniliyor. Bu veriler kabaca bize yoksullu-¤un say›sal olarak ve devlet ve sosyal poli-tika düzleminde ne ifade etti¤ine dair ba-z› temel bilgiler verebilir. Buradan ç›kara-bilece¤imiz en net sonuç Türkiye Cumhu-riyeti vatandafllar›n›n dörtte birinin yok-sulluk s›n›r›n›n alt›nda yaflad›¤›d›r ve yok-sulluk bir gelir düzeyi sorunu olman›nötesinde sosyal-toplumsal bir sosyal iliflki,kentle, köyle, piyasayla, ifl piyasas›yla, ya-flan›lan çevreyle, aileyle, ailenin toplumla,aile fertlerinin kendi aralar›ndaki bir ileti-flim biçimine dönüflmektedir. Bu haliyleveriler gerçe¤i yans›tman›n çok ötesinde,eksiktir; verilerin elefltirilmeye, gelifltiril-meye ihtiyac› vard›r.

Bu durumda yaflanan yere göre yok-sullu¤un seviyesi de¤ifliklik gösteriyor ga-liba. Acaba köy ve flehre göre de¤erlendir-di¤imizde nas›l bir farkl›l›k ortaya ç›k›-yor?

Son dönemlerde yap›lan araflt›rmalarne yaz›k ki, kent ve köy yoksullu¤ununaraflt›r›lmas› dengesinde odak noktalar›n›h›zla kente do¤ru kayd›rmaktad›r. Önce-likle, kendi oluflum kaynaklar› üzerine dü-flünen bir sosyal bilim gelene¤i aç›s›ndanbu kayman›n ve ilginin nedenlerini tart›fl-makta fayda oldu¤unu düflünüyoruz. El-bette bunun Türkiye’de pek tart›fl›lmayanköyden kente göç, özellikle de etnik köke-ne dayal› içgöç politikas›yla yak›ndan ilgi-

ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç

62 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А »

ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 63: Diyalog Avrasya №26

li. Bu politikan›n bu araflt›rma hamlesinekatk›da bulundu¤unu tespit etmek gere-kir. Ancak, burada kentli veya seçkinci birkorku refleksi oldu¤unu da söylemedengeçemeyiz.

Bu araflt›rmalar k›rsal yoksullu¤u kendidinamikleri ve kentle iliflkileri düzlemindekavramaktansa, onu yoksullar› kente gel-di¤inde anlafl›labilir, incelenebilir, duru-ma göre korkulabilir, üzerinden politikaüretilebilir bir merak ve ilgi nesnesine dö-nüfltürüyor. Risk toplumu literatürüne debakarsan›z, bu korkunun emarelerini bu-labilirsiniz. Kent yoksullu¤una yönelik ni-teliksel çal›flmalar yap›lmakta, ancak k›r-sal alan yoksullar›n›n tarihi, hayat›, kültü-rü, aile iliflkileri, dayan›flma a¤lar› veyaba¤lant›lar› sadece içgöç sürecinden son-ra kent yaflam›na eklemlenip eklemlen-meme ölçüsünde ele al›nmaktad›r. Bu dahemfleri derneklerinin patolojiklefltirilme-si ve küçümsenmesi gibi anlamaktan zi-yade mahkûm etmeye dayal› “kentli” ref-lekse katk›da bulunmaktad›r. Bu önyarg›-n›n neticesinde son dönemde k›rsal alanyoksullu¤u son derece az araflt›r›lm›fl, budurumun istisnas› olmakla beraber derin-lemesine monografik veya bölgesel çal›fl-malar pek yap›lmam›flt›r.

Dayan›flma yollar› dikkate al›nd›¤›nda“Yoksulluk Köyde kolay, flehirde zor” gibibir tespit yapmak mümkün mü?

Yoksullu¤u yaratan›n ayn› mekaniz-malar ve iliflkiler oldu¤u bilindi¤inde, ne-rede zor nerede kolay oldu¤u tespiti an-lams›z kalmaktad›r. Yoksulluk köyü vekenti farkl› farkl› etkileyebilir ancak köy vekent iki ayr› dünya de¤il. Ayn› dünyadakitoplumsal ve ekonomik dinamiklere “ba-zen örtüflen” bazen de ayr› tepkiler veren,toplumla, devletle, aile ile etkileflimle ku-rulan sosyal örgütlenme biçimleridir. Do-

lay›s›yla köy kent yoksullu¤u aç›s›ndanfark özsel de¤il, iliflkiseldir. Dünyan›n veülkenin bütünüyle, piyasayla, yard›mlafl-ma a¤lar›yla, sosyal kurumlarla kurulaniliflkiler köy ve kent yoksullu¤una renginive farkl›l›¤›n› vermektedir. Bu aç›dan, köyve kent ayr›m› evrimsel bir çizgi ve yoksul-luklar› da bu çizgide köy ve kentin farkl›yerlere eklemlenmesinden ziyade ayn› kü-resel yoksullaflma sürecine farkl› cevapla-r›n verilebildi¤i, ayn› zaman dilimini pay-laflan toplumsal örgütlenme biçimleriolarak görülmelidir.

Yoksullukla mücadelede al›fl›lagelmi-flin d›fl›nda farkl› bir yaklafl›m›n›z var. Bumücadele nas›l bir strateji izliyorsunuz?

Deniz Feneri Derne¤i yoksullukla çokyönlü bir mücadele stratejisi benimsemifl-tir. Bu aç›dan yoksullukla mücadeleninönündeki temel sorun, onu sadece bir

al›m güçlü¤ü giderilmesi olarak de¤il, ay-n› zamanda büyük oranda maddi ve eko-nomik; ikincil olarak toplumsal, tarihsel,kültürel ve sosyal nedenlerden ötürü yok-sullar›n, yoksul ailelerin, kad›nlar›n ve ço-cuklar›n toplumsal hayata tam bir kat›l›-m›n›n önündeki engellerin kald›r›lmas›olarak görülmemesidir. m›n›n önündekiengellerin kald›r›lmas› olarak görülme-mesidir. Bu aç›dan derne¤imiz, yoksul ol-du¤u için hastalanan veya hasta oldu¤uiçin yoksullaflan, ayn› flekilde e¤itiminedevam edemedi¤i için kendisinin geçimi-ni temin edemeyen veya yoksul oldu¤uiçin e¤itimine devam edemeyen vatan-dafllar›m›za yard›m etmeyi, bir dayan›flmave güvenlik a¤› kurmay› öncelikli mücade-le stratejisi olarak benimsemifltir.

Bu durumda, yoksullukla etkin birmücadele yürütmek için baz› bafll›klaröne mi ç›k›yor?

Bu sorunuza k›saca cevap vermek isti-yorum. Sivil toplum, kamu, vatandafl iflbir-li¤i, makul geçinilebilir ve kiflileri yoksul-luk sarmal›na mahkûm etmeyecek bir ge-lir da¤›l›m›n›n sa¤lanmas›, çocuk, yafll› vekad›n yoksullu¤una özel önem verilmesi,sa¤l›k sisteminin tüm vatandafllar› kapsa-yacak flekilde yeniden örgütlenmesi, e¤i-tim reformuna gidilmesi, e¤itimin yoksulçocuklara ve ailelere maddi ve güçlendiri-ci bir sosyal kat›l›m sistemine dönüfltürül-mesi, yoksullukla mücadelede öne ç›kanbafll›klar olmal›d›r. Yoksa kimi zaman ya-p›lan yard›mlar, sadece o anki durumuhafifletmenin ötesine gidemiyor. �

i n s a n l › k y a r d › m a m u h t a ç ч е л о в е ч е с т в о н у ж д а е т с я в п о м о щ и ГЛАВНАЯ ТЕМА / DOSYA

GÜZ 2007, SAYI: 26

Борьба с бедностью – не просто повышение покупательнойспособности человека, а еще и устранение различныхматериальных, экономических, исторических, культурных,социальных и других препятствий, мешающих полноценномуучастию неимущих семей, женщин и детей в общественной жизни.

yoksullukla mücadelenin önündeki temel sorun, onu sadece bir

al›m güçlü¤ü giderilmesi olarak de¤il, ayn› zamanda büyük oranda

maddi ve ekonomik; ikincil olarak toplumsal, tarihsel, kültürel ve

sosyal nedenlerden ötürü yoksullar›n, yoksul ailelerin, kad›nlar›n

ve çocuklar›n toplumsal hayata tam bir kat›l›m›n›n önündeki

engellerin kald›r›lmas› olarak görülmemesidir.

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 63

Page 64: Diyalog Avrasya №26

ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡, ̇·‰Ë‚¯Ë Ú�‡ÙËÍ̇�ÍÓÚËÍÓ‚ ˜Â�ÂÁ „�‡Ìˈ˚퇉ÊËÍËÒڇ̇, ä˚�„˚ÁÒڇ̇,ìÁ·ÂÍËÒڇ̇ Ë ä‡Á‡ıÒڇ̇ ‚ êÓÒÒËÈÒÍÛ˛î‰Â�‡ˆË˛ Ë ‰‡Î ̇ á‡Ô‡‰.

è‡�‡ÎÎÂθÌÓ Ò �‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌÂÌËÂÏÓ�„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌÓÈ Ô�ÂÒÚÛÔÌÓÒÚËÏÌÓÊËÎËÒ¸ Ë Ô�ÂÛÒÔ‚‡ÎË Ô�ÓÔӂ‰ÌËÍËËÁ ˝ÍÒÚ�ÂÏËÒÚÒÍËı „�ÛÔÔË�Ó‚ÓÍ Ë�‡‰Ë͇θÌ˚ı �ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı Ú˜ÂÌËÈ,ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‚ ˛ÊÌÓÈ ˜‡ÒÚË ä˚�„˚ÁÒÍÓÈêÂÒÔÛ·ÎËÍË.

Ç Ú‡ÍËı ÛÒÎÓ‚Ëflı ä˚�„˚ÁÒ͇flêÂÒÔÛ·ÎË͇ ‚ 1992 „. Á‡Íβ˜Ë·Òӄ·¯ÂÌËÂ Ò êÓÒÒËÈÒÍÓÈ î‰Â�‡ˆËÂÈ«é· Óı�‡Ì „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ „�‡Ìˈ˚ä˚�„˚ÁÒÍÓÈ êÂÒÔÛ·ÎËÍË êÓÒÒËÈÒÍËÏËèÓ„�‡Ì˘Ì˚ÏË ‚ÓÈÒ͇ÏË».

Ç ÒÓÒÚ‡‚ êÓÒÒËÈÒÍËı èÓ„�‡Ì˘Ì˚ı‚ÓÈÒÍ ·˚ÎË 28 ÔÓ„�‡Ì˘Ì˚ı Á‡ÒÚ‡‚ Ë Ú�Ë

с т р а т е г и я s t r a t e j i

64 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Значение пограничнойслужбы растет

Токтогул Какчекеев

Политолог (Кыргызстан).

S›n›r güvenlik birimleri

önem kazan›yor

Toktogul Kakçekeyev

Siyaset bilimci (K›rg›zistan).

ã˛·Ó „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚Ó ËÏÂÂÚ „�‡ÌˈÛ,ÓÔ�‰ÂÎÂÌÌÛ˛ ̇ ÓÒÌÓ‚ÂÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚ı ‰Ó„Ó‚Ó�Ó‚ Ë

‰Ó„Ó‚Ó�Ó‚ Ò ÒÓÔ�‰ÂθÌ˚ÏË„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ÏË. ä˚�„˚ÁÒ͇fl êÂÒÔÛ·ÎË͇ ÌÂËÒÍβ˜ÂÌËÂ. ëÍÓ�ÓÚ˜Ì˚È �‡ÒÔ‡‰ ëëëê‚˚ÌÛ‰ËÎ ·˚‚¯Ë ÒÓ˛ÁÌ˚ �ÂÒÔÛ·ÎËÍË, ‚Ó‰ÌÓ˜‡Ò¸Â ÒÚ‡‚¯Ë ÒÛ‚Â�ÂÌÌ˚ÏË„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ÏË, Ô�‰Ô�ËÌflÚ¸ ‚�ÂÏÂÌÌ˚ÂÏÂ�˚ ÔÓ Óı�‡Ì ҂ÓËı „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı„�‡Ìˈ, Ó·�‡ÁÓ‚‡‚¯ËıÒfl ̇ ÓÒÌӂ‡‰ÏËÌËÒÚ�‡ÚË‚ÌÓ-ÚÂ��ËÚÓ�ˇθÌÓ„Ó�‡Á‰ÂÎÂÌËfl ëëëê. ùÚË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÒÔÓÌËχÌËÂÏ ·˚ÎË Ô�ËÌflÚ˚ÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚Ï ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚ÓÏ ‚ ͇˜ÂÒÚ‚ÂÏÂ� Ô�‰ÓÚ‚�‡˘ÂÌËfl ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ ‚ÔÂ�ËÓ‰ ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËfl ‚ÌÓ‚¸Ó·�‡ÁÓ‚‡‚¯ËıÒfl ÒÚ�‡Ì, ‚ӯ‰¯Ëı ‚ëÓ‰�ÛÊÂÒÚ‚Ó çÂÁ‡‚ËÒËÏ˚ı ÉÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚.ì�Ó‚Â̸ ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó �‡Á‚ËÚËfl ÌÓ‚˚ı„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ ·˚Î �‡Á΢Ì˚Ï, Ë ÔÓÚÓÏÛÌÂÓ‰Ë̇ÍÓ‚˚ÏË ·˚ÎË Ëı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ‚ÒÓÁ‰‡ÌËË ÔÓÎÌÓˆÂÌÌ˚ı ÔÓ„�‡Ì˘Ì˚ıÒÎÛÊ·.

ä˚�„˚ÁÒÚ‡Ì Ë í‡‰ÊËÍËÒÚ‡Ì – χÎ˚„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ ‚ Ò�‡‚ÌÂÌËË Ò ‰�Û„ËÏË„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ÏË ñÂÌÚ�‡Î¸ÌÓÈ ÄÁËË. é‰ÌÓÈËÁ Ô�˘ËÌ ÌÂÒÚ‡·ËθÌÓÒÚË ‚ ˝ÚËı�ÂÒÔÛ·ÎË͇ı ·˚· ÌÂÒÓÔÓÒÚ‡‚ËÏÓÒÚ¸˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËı ÛÒÎÓ‚ËÈ ÊËÁÌË ÒÛÒÎÓ‚ËflÏË ‚ ÒÓÔ�‰ÂθÌ˚ı ÒÚ�‡Ì‡ı,ӷ·‰‡˛˘Ëı ·Ó„‡Ú˚ÏË Á‡Ô‡Ò‡ÏË ÌÂÙÚË Ë„‡Á‡ Ë �‡Á‚ËÚÓÈ Ô�ÓÏ˚¯ÎÂÌÌÓÒÚ¸˛. ùÚÓ‚˚Á‚‡ÎÓ ÏË„�‡ˆË˛ ËÁ ˝ÚËı ÒÚ�‡Ì, Ë ‚ ÚÓÊ ‚�ÂÏfl Ò˛‰‡ ıÎ˚ÌÛÎ ÔÓÚÓÍ ÏË„�‡ÌÚÓ‚ËÁ ÒÚ�‡Ì Ò ËÁ·˚ÚÓ˜Ì˚Ï Ì‡ÒÂÎÂÌËÂÏ, ‚ ÚÓϘËÒΠۘ‡ÒÚÌËÍË ‚ÓÂÌÌÓ„ÓÔ�ÓÚË‚ÓÒÚÓflÌËfl ‚ ÄÙ„‡ÌËÒڇ̠– ·˚‚¯Ë˜ÎÂÌ˚ ‰‚ËÊÂÌËfl í‡ÎË·‡Ì Ë ÏӉʇı‰˚.çÂ�‰ÍÓ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ „�‡ÌˈÛÔÂ�ÂÒÂ͇ÎË Ë ˜ÎÂÌ˚ Ú�‡ÌÒ̇ˆËÓ̇θÌ˚ıÓ�„‡ÌËÁÓ‚‡ÌÌ˚ı Ô�ÂÒÚÛÔÌ˚ı „�ÛÔÔ.ÇÓÁÌËÍÎË ÛÒÚÓȘ˂˚ Ô�ÂÒÚÛÔÌ˚Â

Her devletin uluslararas› anlafl-malara ve s›n›rdafl devletlerleyap›lan anlaflmalara dayanan

s›n›rlar› vard›r. K›rg›zistan bir istisnade¤ildir. SSCB’nin h›zl› bir flekilde da¤›l-mas›yla birli¤in bir anda egemen dev-letler haline gelen eski cumhuriyetleriSSCB’ni idari yönetim esas›na göre olu-flan devlet s›n›rlar›n› korumak için geçi-ci tedbirler almak zorunda b›rakt›. Dün-ya kamuoyu bu durumu, Ba¤›ms›z Dev-letler Toplulu¤u’nda yeni kurulan dev-letlerin anlaflmazl›klar› önlemek için al-d›¤› tedbirler olarak kabul etti. Yeni dev-letlerin ekonomik geliflme düzeylerifarkl›yd›. Bu yüzden de s›n›r güvenlikhizmetlerinin tam anlam›yla verilmeimkân› da ayn› de¤ildi.

K›rg›zistan ve Tacikistan di¤er Mer-kezi Asya devletlerine k›yasla küçükdevletlerdir. Bu devletlerdeki istikrars›z-l›¤›n sebeplerinden biri hayati ekono-mik flartlar›n zengin petrol, gaz kaynak-lar›na ve geliflmifl sanayiye sahip s›n›r-dafl ülkelerdeki flartlara benzememesiy-di. Bu da bu ülkelerden göçe sebep oldu.Öte yandan Afganistan’daki askeri mu-kavemete kat›lan Taliban hareketinineski üyeleri ve eski mücahitler de dâhilolmak üzere, kalabal›k nüfusa sahip ül-kelerden bu ülkelere göçmenler ak›n et-ti. Ülke s›n›r›n› s›k s›k çokuluslu organi-ze suç örgütlerinin mensuplar› da ihlaletti. Tacikistan, K›rg›zistan, Özbekistanve Kazakistan s›n›rlar›ndan Rusya Fede-rasyonu’na ve daha uza¤a bat›ya uyufl-turucu ak›fl› trafi¤ini düzenleyen orga-nize suç örgütleri ortaya ç›kt›.

Page 65: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ÔÓ„�‡Ì˘Ì˚ı ÓÚ�fl‰‡, �‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌ˚ ‚„Ó�Ó‰‡ı é¯, ç‡�˚Ì Ë è�Ê‚‡Î¸ÒÍ.êÓÒÒËÈÒ͇fl ÔÓ„�‡Ì˘̇fl ÒÎÛÊ·‡‰ÂÈÒÚ‚Ó‚‡Î‡ ÔÓ ÏÂÊ„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛÒӄ·¯ÂÌ˲ ‰Ó 30 ‡‚„ÛÒÚ‡ 1999 „.ÑÂÌÓÌÒË�Ó‚‡ÌË Òӄ·¯ÂÌËfl ‚ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ Ò˚„�‡ÎÓ ÌÂχÎÓ‚‡ÊÌÛ˛�Óθ Ô�Ë ÓÚÚÓ�ÊÂÌËË ìÁÂÌ„ËÍÛ¯‡ ‚ÔÓθÁÛ äçê.

Пограничная служба

становится самостоятельной

ë 31 ‡‚„ÛÒÚ‡ ÚÓ„Ó Ê „Ó‰‡ Í Óı�‡Ì„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ „�‡Ìˈ˚ Ô�ËÒÚÛÔËÎÓìÔ�‡‚ÎÂÌË ÔÓ„�‡Ì˘ÌÓÈ ÒÎÛÊ·˚åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚‡ Ó·Ó�ÓÌ˚ ä˚�„˚ÁÒÍÓÈêÂÒÔÛ·ÎËÍË, ‡ 29 ÓÍÚfl·�fl èÓ„�‡Ì˘̇flÒÎÛÊ·‡ Ó·�· ÒÚ‡ÚÛÒ Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂθÌÓÈÒÎÛÊ·˚. Ç ÔÓÒÎÂ‰Û˛˘ÂÏ èÓ„�‡Ì˘̇flÒÎÛÊ·‡, ÔÓ Ô�ËÏÂ�Û êÓÒÒËÈÒÍÓÈî‰Â�‡ˆËË, ·˚· ÔÂ�‰‡Ì‡ ëÎÛÊ·Â̇ˆËÓ̇θÌÓÈ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË ä˚�„˚ÁÒÍÓÈêÂÒÔÛ·ÎËÍË. é‰Ì‡ÍÓ �ÂÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËflÓ͇Á‡Î‡Ò¸ ÌÂÊËÁÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÈ, Ë ·˚ÎÓ�¯ÂÌÓ ‚Â�ÌÛÚ¸Òfl Í Ô�ÂÊÌÂÏÛ ÒÚ‡ÚÛÒÛÒÎÛÊ·˚ Í‡Í Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂθÌÓ„Ó Ó�„‡Ì‡„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó ÛÔ�‡‚ÎÂÌËfl,ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Îfl˛˘Â„Ó Óı�‡ÌÛ Ë Ó·Ó�ÓÌÛ„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ „�‡Ìˈ˚.

Ç Ì‡ÒÚÓfl˘Â ‚�ÂÏfl ÒÓÁ‰‡Ì˚ÔÓ„�‡Ì˘Ì˚ ÓÚ�fl‰˚ ‚ ŇÚÍÂÌÒÍÓÈ,Ñʇ·Î-Ä·‡‰ÒÍÓÈ, é¯ÒÍÓÈ, ç‡�˚ÌÒÍÓÈ,àÒÒ˚Í-äÛθÒÍÓÈ Ë óÛÈÒÍÓÈ Ó·Î‡ÒÚflı, ˜ÚÓÔÓÁ‚ÓÎËÎÓ ‚ ÓÔ�‰ÂÎÂÌÌÓÈ ÒÚÂÔÂÌË ‚ÁflÚ¸ÔÓ‰ ÍÓÌÚ�Óθ ÒËÚÛ‡ˆË˛ ‚ Ô�Ë„�‡Ì˘Ì˚ı�‡ÈÓ̇ı �ÂÒÔÛ·ÎËÍË. é‰Ì‡ÍÓÔ�ӂ‰ÂÌÌ˚ ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËfl Ó͇Á‡ÎËҸ̉ÓÒÚ‡ÚÓ˜Ì˚ÏË ËÁ-Á‡ ÓÚÒÛÚÒÚ‚Ëfl Ò�‰ÒÚ‚‰Îfl ÓÒ̇˘ÂÌËfl èÓ„�‡Ì˘ÌÓÈ ÒÎÛÊ·˚Ò�‰ÒÚ‚‡ÏË Ò‚flÁË, ‚Â�ÚÓÎÂÚÌÓÈ ‡‚ˇˆËÂÈ,‡‚ÚÓÚ�‡ÌÒÔÓ�ÚÓÏ, Ó·ÏÛ̉Ë�Ó‚‡ÌËÂÏ,‚ÓÓ�ÛÊÂÌËÂÏ Ë ËÌÊÂÌÂ�Ì˚ÏËÒ�‰ÒÚ‚‡ÏË Óı�‡Ì˚ „�‡Ìˈ˚ Ë Ú. ‰.

ÑÓ ÒËı ÔÓ� Ì �‡Á�‡·Óڇ̇ äÓ̈ÂÔˆËfl�‡Á‚ËÚËfl ÔÓ„�‡Ì˘ÌÓÈ ÒÎÛÊ·˚ Ë„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌ̇fl ÔÓÎËÚË͇ ‚ ˝ÚÓÈ Ó·Î‡ÒÚË.ÑÂÈÒÚ‚Û˛˘Ë Á‡ÍÓÌ˚ ä˚�„˚ÁÒÍÓÈêÂÒÔÛ·ÎËÍË «é „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ „�‡ÌËˆÂ»Ë «é ÔÓ„�‡Ì˘ÌÓÈ ÒÎÛʷ» Ì ÔÓÁ‚ÓÎfl˛Ú�¯‡Ú¸ ÒÚ�‡Ú„˘ÂÒÍË Á‡‰‡˜Ë ‚ ÒËÒÚÂÏÂ̇ˆËÓ̇θÌÓÈ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË.èÓ„�‡Ì˘̇fl ÒÎÛÊ·‡, Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡Ì̇fl ͇ÍÒ‡ÏÓÒÚÓflÚÂθÌ˚È „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÈËÌÒÚËÚÛÚ, ÔÓ͇Á‡Î‡ Ò‚Ó˛

ÊËÁÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸ Ô�Ë ÌÂÔÓÒ�‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÔÓ‰˜ËÌÂÌËË è�‡‚ËÚÂθÒÚ‚Û ä˚�„˚ÁÒÍÓÈêÂÒÔÛ·ÎËÍË. åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó Ó·Ó�ÓÌ˚Ô˚Ú‡ÎÓÒ¸ ‚Íβ˜ËÚ¸ èÓ„�‡Ì˘ÌÛ˛ ÒÎÛÊ·Û‚ ÒÓÒÚ‡‚ ‚ÓÓ�ÛÊÂÌÌ˚ı ÒËÎ, Ì ۘËÚ˚‚‡fl ÚÓÓ·ÒÚÓflÚÂθÒÚ‚Ó, ˜ÚÓ ÔÓ„�‡Ì˘̇fl ÒÎÛÊ·‡,Í‡Í Ë ‚ÌÛÚ�ÂÌÌË ‚ÓÈÒ͇, ÔÓÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÈ Í·ÒÒËÙË͇ˆËËÓÚÌÓÒflÚÒfl Í Ô�‡‚ÓÓı�‡ÌËÚÂθÌ˚ÏÓ�„‡Ì‡Ï. ùÚÓ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚÓ·flÁ‡ÚÂθÒÚ‚‡Ï ÒÚ�‡Ì˚ ÔÓ‰ÂÏËÎËÚ‡�ËÁ‡ˆËË Ë „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈÔ�Ó„�‡ÏÏ ‰ÂˆÂÌÚ�‡ÎËÁ‡ˆËË„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı Ó�„‡ÌÓ‚. Ç ëçÉ Ú‡ÍËÏÔÛÚÂÏ ÔÓ¯ÎË êÓÒÒËÈÒ͇fl î‰Â�‡ˆËfl ËêÂÒÔÛ·ÎË͇ ä‡Á‡ıÒÚ‡Ì.

Ç ÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËË èÓ„�‡Ì˘ÌÓÈ ÒÎÛÊ·˚‚ÂÒÓÏÛ˛ ÔÓÏÓ˘¸ ä˚�„˚ÁÒÚ‡ÌÛ Ó͇Á˚‚‡ÎËË Ó͇Á˚‚‡˛Ú ëòÄ Ë Ö‚�ÓÒÓ˛Á. ë ËıÔÓÏÓ˘¸˛ ·˚ÎË ÔÓÒÚ�ÓÂÌ˚ ÍÓÌÚ�ÓθÌÓ-Ô�ÓÔÛÒÍÌ˚ ÔÛÌÍÚ˚ ̇ ‚ÒÂı

Organize cinayetlerin yay›lmas›ylaözellikle K›rg›zistan Cumhuriyeti’ningüney kesiminde afl›r› gruplar ve radi-kal dini ak›m taraftarlar› artt› ve geliflti.Bu flartlar içinde 1992 y›l›nda K›rg›zistanCumhuriyeti, Rusya Federasyonu ile“K›rg›zistan Cumhuriyeti devlet s›n›rla-r›n›n Rus s›n›r güçleriyle korunmas›”anlaflmas›n› imzalad›.

Rusya’n›n s›n›r güçleri Ofl, Nar›n vePrjevalsk flehirlerinde konuflland›r›lmaküzere 28 s›n›r karakolu ve üç s›n›r müf-rezesinden olufluyordu. Rusya s›n›r gö-revi devletleraras› anlaflmaya göre 30A¤ustos 1999 y›l›na kadar yürürlüktey-di. Anlaflman›n bitti¤inin ilan edilme-sinde Uzengikufla’n›n Çin Halk Cumhu-riyeti’ne ilhak edilmesinin az›msanma-yacak rolü vard›.

S›n›r güvenlikçileri

özerklefliyor

31 A¤ustosta K›rg›zistan CumhuriyetiSavunma Bakanl›¤›’na ba¤l› S›n›r Gü-venlik Hizmetleri Yönetimi ülke s›n›rla-r›n› korumaya bafllad› ve 29 Ekimde s›-n›r güvenlik birimleri özerk statüye ka-vufltu. Sonraki y›l Rusya Federasyo-nu’nda oldu¤u gibi bu organ K›rg›zis-tan Cumhuriyeti Ulusal Güvenlik Kon-seyi’ne devredildi. Ancak yeniden yap›-lanma varl›¤›n› sürdüremedi tekrar ön-ceki ülke s›n›rlar›n› koruyan ve savunanözerk devlet kurumu statüsüne dönmekarar› al›nd›.

Bugün Batken, Celalabat, Ofl, Nar›n,Iss›k Göl ve Çuy eyaletlerinde s›n›r müf-rezeleri kuruldu, bu da Cumhuriyetins›n›r bölgelerinde durumu kontrol alt›-na alma imkân› verdi. Fakat al›nan ted-birler; s›n›r güvenlik birimlerine teçhi-zat al›m›, iletiflim, helikopter, hava ula-fl›m araçlar›, üniforma, silah ve mühen-dislik malzemeleri paras›zl›k yüzündenyetersiz kald›.

Bu sahada flimdiye kadar s›n›r gü-venlik birimleri konsepti ve devlet poli-

s t r a t e j i с т р а т е г и я

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 65

Page 66: Diyalog Avrasya №26

Ú�‡ÌÒ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı χ„ËÒÚ�‡Îflı,ÔÂ�ÂÒÂ͇˛˘Ëı „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ „�‡ÌˈÛ�ÂÒÔÛ·ÎËÍË, Ó·Ó�Û‰Ó‚‡Ì˚ ÔÓÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚Ï Òڇ̉‡�Ú‡Ï ÔÛÌÍÚ˚‰ÓÒÏÓÚ�‡ „�ÛÁÓ‚ Ë Ô‡ÒÒ‡ÊË�Ó‚. Ç ˝ÚËıäèè Ó�„‡ÌËÁÓ‚‡Ì˚ ÒËÒÚÂÏ˚ÍÓÏÔ¸˛ÚÂ�ÌÓ„Ó Û˜ÂÚ‡ Ë�‡‰ËÓ˝ÎÂÍÚ�ÓÌÌÓÈ Ò‚flÁË. èÓ„�‡Ì˘̇flÒÎÛÊ·‡ ËÏÂÂÚ Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂθÒÚ‚Ó ‚äÓÓ�‰Ë̇ˆËÓÌÌÓÏ ÒÓ‚ÂÚ ÍÓÏ‡Ì‰Û˛˘ËıÔÓ„�‡Ì˘Ì˚ÏË ‚ÓÈÒ͇ÏË ÒÚ�‡Ì ëçÉ,ÔÓ‰ÔËÒ‡Ì˚ Òӄ·¯ÂÌËfl Ó ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËËÒ ÒÓÔ�‰ÂθÌ˚ÏË „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ÏË. ÇèÓ„�‡Ì˘ÌÓÈ ÒÎÛÊ·Â ‚ ͇˜ÂÒÚ‚ÂÒÓ‚ÂÚÌËÍÓ‚ ̇ıÓ‰flÚÒfl ÓÙˈÂ�˚ ËÁ

ÔÓ„�‡Ì˘Ì˚ı ‚ÓÈÒÍ êÓÒÒËÈÒÍÓÈî‰Â�‡ˆËË, ˜ÚÓ ·Î‡„ÓÚ‚Ó�ÌÓ ‚ÎËflÂÚ Ì‡ÛÍ�ÂÔÎÂÌËÂ Ë �‡Á‚ËÚË ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂʉۉ‚ÛÏfl ÒÚ�‡Ì‡ÏË.

êÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚ÓÏ ÒÚ�‡Ì˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ÍÓ̈ÂÔÚۇθÌÓ �¯ÂÌ˚ ‚ÓÔ�ÓÒ˚Ô�ÂÒΉӂ‡ÌËfl ̇�Û¯ËÚÂÎÂÈ „�‡Ìˈ ̇ÚÂ��ËÚÓ�ËË ñÂÌÚ�‡Î¸ÌÓ‡ÁˇÚÒÍËı ÒÚ�‡ÌÔÓ Ô�ËÏÂ�Û „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚, ‚ıÓ‰fl˘Ëı ‚òÂÌ„ÂÌÒÍÓ Òӄ·¯ÂÌËÂ. ÑÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸Ô�ËÌflÚ˚ ÏÂ�˚ ÔÓ ÌÓ�χÚË‚ÌÓ-Ô�‡‚Ó‚ÓÏÛÓ·ÂÒÔ˜ÂÌ˲ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈÔÓ„�‡Ì˘ÌÓÈ ÔÓÎËÚËÍË, ÓÚ�‡Ê‡˛˘ËÂÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚ ӷflÁ‡ÚÂθÒÚ‚‡

tikas› haz›rlanm›fl de¤il. K›rg›z Cumhu-riyeti’nin “Devlet S›n›rlar›” ile ilgili yü-rürlükteki kanunlar› ulusal güvenlik sis-teminde stratejik sorunlar› çözmeyeimkân vermiyor. Ba¤›ms›z bir devlet or-gan› olarak kurulan s›n›r güvenlik bi-rimleri, do¤rudan K›rg›z Cumhuriyetihükümetine ba¤l› oldu¤unda kapasite-sini gösterdi. Savunma Bakanl›¤›, s›n›rgüvenlik birimlerinin uluslararas› s›n›f-land›rmada iç güvenlik güçleri gibi gü-venlik kuvvetleri s›n›f›na girdi¤ini dik-kate almadan s›n›r birliklerini silahl›kuvvetlere dâhil etmeye çal›flt›. Bu daülkenin sivilleflme ve devlet program›n-da yer alan organlar›n yerinde yönetimiyükümlülüklerine uygundur. BDT ülke-leri bu yolla Rusya Federasyonu ve Kaza-kistan Cumhuriyeti’ni takip etmeyebafllad›lar.

S›n›r güvenlik hizmetlerinin kurul-mas›nda K›rg›zistan’a ABD ve AvrupaBirli¤i önemli yard›mlarda bulundu.Onlar›n yard›m›yla ülke s›n›rlar›yla kesi-flen uluslararas› ana yollarda kontrolgeçifl noktalar› kuruldu, yük ve yolcu de-netim merkezleri uluslararas› standart-larda donat›ld›. Bu kontrol geçifl nokta-lar›nda bilgisayarl› denetim ve radyo-elektronik iletiflim kuruldu. S›n›r güven-lik birimlerinin BDT ülkelerinin s›n›rgüçleri komutas›n›n koordinasyon ku-rulunda temsilcili¤i var ve s›n›rdafl ül-kelerle yard›mlaflma anlaflmalar› imza-land›. S›n›r güvenlik birimlerinde RusyaFederasyonu s›n›r güçlerinden subaylardan›flman olarak bulunuyorlar. Bu daiki ülke iliflkilerinin güçlenmesi ve gelifl-mesini olumlu etkiliyor.

Ülke yönetimi fianghay anlaflmas›naüye ülkeler örne¤inde oldu¤u gibi Mer-kezi Asya ülkeleri topraklar›nda s›n›r ih-lalleri yapanlar›n takibi sorununu,prensip olarak, çözmelidir. K›rg›zistanCumhuriyeti’nin uluslararas› yükümlü-lüklerini yans›tan kavramsal ve hukukitemelde devletin s›n›r güvenlik hizmet-leri politikas›n› belirleyen tedbirleral›nmal›d›r. Ülke s›n›rlar›n›n tespit ça-l›flmalar›n› bitirmek gerekir. Çünkü buçal›flmalar›n geciktirilmesi nüfusu faz-la ülkelerden K›rg›zistan topraklar›nasessiz bir yay›lmay› tetikler. Ülkenin gü-ney kesimlerinde s›n›rdafl ülkelerdengelen gruplar s›n›rdaki evleri veya ara-zileri, al›fl›ld›¤› üzere kanunsuz bir fle-kilde sat›n al›yorlar. Ülkenin s›n›r böl-

с т р а т е г и я s t r a t e j i

66 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 67: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

s t r a t e j i с т р а т е г и я

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 67

ä˚�„˚ÁÒÍÓÈ êÂÒÔÛ·ÎËÍË. ç‡‰Ó Á‡‚Â�¯ËÚ¸‰ÂÎËÏËÚ‡ˆË˛ Ë ‰Âχ�͇ˆË˛„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı �Û·ÂÊÂÈ, ÔÓÒÍÓθÍÛÁ‡Úfl„Ë‚‡ÌË ˝ÚÓÈ �‡·ÓÚ˚ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚÚËıÓÈ ˝ÍÒÔ‡ÌÒËË Ì‡ ÚÂ��ËÚÓ�˲ä˚�„˚ÁÒڇ̇ ÒÚ�‡Ì Ò ËÁ·˚ÚÓ˜Ì˚Ï̇ÒÂÎÂÌËÂÏ. Ç ˛ÊÌ˚ı �‡ÈÓ̇ı ÒÚ�‡Ì˚ˆÂÎ˚ „�ÛÔÔ˚ ‚˚ıÓ‰ˆÂ‚ ËÁ ÒÓÔ�‰ÂθÌ˚ıÒÚ�‡Ì ‚˚ÍÛÔ‡˛Ú Ô�Ë„�‡Ì˘Ì˚‰ÓÏÓÒÚ�ÓÂÌËfl ËÎË Ê ÁÂÏÂθÌ˚ ̇‰ÂÎ˚,Í‡Í Ô�‡‚ËÎÓ, ÌÂÁ‡ÍÓÌÌÓ. ùÚÓ Ô�ÓËÒıÓ‰ËÚËÁ-Á‡ ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ÊËÚÂÎË Ô�Ë„�‡Ì˘Ì˚ıÚÂ��ËÚÓ�ËÈ ÒÚ�‡Ì˚ ‚Íβ˜‡˛ÚÒfl ‚ ÔÓÚÓÍËÏË„�‡ÌÚÓ‚, Ë˘Û˘Ëı �‡·ÓÚÛ ‚ ÒÚ�‡Ì‡ı·ÎËÊÌÂ„Ó Ë ‰‡Î¸ÌÂ„Ó Á‡�Û·Âʸfl. èÓÓˆÂÌÍ ‰ÂÔÛÚ‡ÚÓ‚ Ô‡�·ÏÂÌÚ‡�ÂÒÔÛ·ÎËÍË, ÚÓθÍÓ ‚ êÓÒÒËÈÒÍÓÈî‰Â�‡ˆËË �‡·ÓÚ‡ÂÚ ·ÓΠ800 Ú˚Ò.ÏË„�‡ÌÚÓ‚ ËÁ ä˚�„˚ÁÒÍÓÈ êÂÒÔÛ·ÎËÍË –600 Ú˚Ò. ËÁ ˛ÊÌ˚ı Ë 200 Ú˚Ò. ËÁ Ò‚Â�Ì˚ı�‡ÈÓÌÓ‚. è�ÓˆÂÒÒ ÏË„�‡ˆËË ÛÒÛ„Û·ÎflÂÚÒflË ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ Ô�Ë Ô�ÂÊÌÂÈ ‚·ÒÚË ·˚ÎË�‡ÚËÙˈË�Ó‚‡Ì˚ åÂʉÛ̇�Ӊ̇flÍÓÌ‚Â̈Ëfl ééç «é ·ÂÊÂ̈‡ı», ˜ÚÓ Ò‡ÏÓÔÓ Ò· Ò˚„�‡ÎÓ ÔÓÎÓÊËÚÂθÌÛ˛ �Óθ ‚‚˚ıӉ ÒÚ�‡Ì˚ ̇ ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÛ˛ ‡�ÂÌÛ‚ ӷ·ÒÚË „ÛχÌËÚ‡�ÌÓ„Ó Ô�‡‚‡. é‰Ì‡ÍÓÒÓ·˚ÚËfl ‚ Ä̉ËʇÌÒÍÓÈ Ó·Î‡ÒÚËìÁ·ÂÍËÒڇ̇ ÔÓ͇Á‡ÎË, ˜ÚÓ Ì‡¯‡ ÒÚ�‡Ì‡Ì „ÓÚÓ‚‡ ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍË Í ‚˚ÔÓÎÌÂÌ˲äÓÌ‚Â̈ËË, ˜ÚÓ ‚˚Á˚‚‡ÂÚ Ì‰ӂÓθÒÚ‚Ó�ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ÒÓÒ‰ÌËı ÒÚ�‡Ì. èÓ‰Ó·Ì˚Â�¯ÂÌËfl, Ô�ËÌËχÂÏ˚ ‚ Û„Ó‰ÛÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ Û‚Î˜ÂÌËflÏ, Û‚Â΢˂‡˛Ú̇„�ÛÁÍË Ì‡ èÓ„�‡Ì˘ÌÛ˛ ÒÎÛÊ·Û Ë Ì‡„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚È ·˛‰ÊÂÚ.

àÌÚÂ�ÂÒ˚ ò‡Ìı‡ÈÒÍÓÈ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËËÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚‡ Ë åÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÈÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËË ÑÓ„Ó‚Ó�‡ Ó ÍÓÎÎÂÍÚË‚ÌÓÈ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË Ú�Â·Û˛Ú ‰‡Î¸ÌÂȯ„ÓÒÓ‚Â�¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl èÓ„�‡Ì˘ÌÓÈÒÎÛÊ·˚, Ú‡Í Í‡Í ‚Òfl ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸�‡‰Ë͇θÌ˚ı Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËÈ, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒΠË�ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ˝ÍÒÚ�ÂÏËÒÚÓ‚, Ô�ÂÒÚÛÔÌ˚ı„�ÛÔÔ, ̇�ÍÓχÙËË, ÌÂÁ‡ÍÓÌÌ˚È Ó·Ó�ÓÚÓ�ÛÊËfl Ë ‚Á�˚‚˜‡Ú˚ı ‚¢ÂÒÚ‚, ÚÓ�„Ó‚Îfl«ÊË‚˚Ï ÚÓ‚‡�ÓÏ» Ò‚flÁ‡Ì˚ Ò ÌÂ΄‡Î¸Ì˚ÏÔÂ�ÂÒ˜ÂÌËÂÏ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ „�‡Ìˈ˚ ËÌÂÁ‡ÍÓÌÌÓÈ Î„‡ÎËÁ‡ˆËÂÈ ‚ ÒÚ�‡Ì‡ı·Û‰Û˘Â„Ó Ô�·˚‚‡ÌËfl. ꇉË͇ÎËÁ‡ˆËflÒÂÔ‡�‡ÚËÒÚÒÍËı ‰‚ËÊÂÌËÈ ‚ ÄÙ„‡ÌËÒÚ‡ÌÂ,è‡ÍËÒÚ‡ÌÂ, ̇ ˛„ íÛ�ˆËË, ̇ 䇂͇ÁÂ,�‡Ò¯Ë�ÂÌË ‰‚ËÊÂÌËfl ïËÁ-·ÛÚ –í‡ı�Ë�Ó‚ˆÂ‚ ‚˚Á˚‚‡˛Ú ÓÔ‡ÒÂÌËfl ÛÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓ„Ó ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡. ÑÎflÔ�‚ÂÌÚË‚ÌÓ„Ó Ô�ÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ‚ÒflÍÓ„Ó�Ó‰‡ ̇�Û¯ËÚÂÎflÏ „�‡Ìˈ˚ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Ò ÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚ÏËÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË Û‰ÂÎflÚ¸ ·Óθ¯Ó‚ÌËχÌË ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË ÔÓ„�‡Ì˘Ì˚ıÒÎÛÊ·, ˜ÚÓ, ÌÂÒÓÏÌÂÌÌÓ, ·Û‰ÂÚÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÛÍ�ÂÔÎÂÌ˲„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÈ ·ÂÁÓÔ‡ÒÌÓÒÚË ÒÚ�‡Ì�„ËÓ̇ Ë ÏÂ� ‰Ó‚Â�Ëfl Ò ÒÓÔ�‰ÂθÌ˚ÏË„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ÏË ëçÉ. �

gelerinde yaflayan insanlar›n yak›n veuzak yabanc› ülkelerde ifl arayan göç-men ak›n›na kat›lmas› yüzünden olu-yor bu. Cumhuriyet parlamentosu mil-letvekillerinin de¤erlendirmelerine gö-re sadece, Rusya Federasyonu’nda 600bini güney, 200 bini kuzey bölgelerin-den olmak üzere toplam 800 bindenfazla K›rg›zistan göçmeni var. Göç süre-ci önceki hükümet döneminde BM’inuluslararas› “göçmen” haklar› anlafl-mas›n›n onaylanmas›ndan dolay› daa¤›rlafl›yor. Bu anlaflma ülkenin insanhaklar› alan›nda uluslararas› sahneyeç›kmas›nda kendili¤inden olumlu birrol oynad›. Ancak Özbekistan’›n Andi-can eyaletinde meydana gelen olaylarülkemizin anlaflmay› parasal olarak ye-rine getirmeye haz›r olmad›¤›n› bununkomflu ülke yönetimlerine rahats›zl›kverdi¤ini gösterdi. Politik hevesler u¤-runa al›nan benzeri kararlar s›n›r gü-venlik birimlerinin ve devlet bütçesininyükünü a¤›rlaflt›r›yor.

fianghay ‹flbirli¤i Örgütü’nün ve ko-lektif güvenlik anlaflmas›n›n ç›karlar› s›-n›r güvenlik birimlerinin iyilefltirilmesi-nin devam›n› gerektiriyor. Çünkü afl›r›dini örgütler, suç örgütleri, uyuflturucumafyalar› dâhil, radikal örgütlerin bü-tün faaliyetleri; kanunsuzca silah vepatlay›c› madde edinme, “canl› mal” ti-careti, devlet s›n›rlar›n›n kanunsuz birflekilde geçilmesi ve gelecekte kalacak-lar› ülkelerdeki kanunsuz bir flekilde le-galleflmeleriyle ilintilidir. Afganistan,Pakistan, Türkiye’nin güneyindeki, Kaf-kasya’daki ayr›l›kç› hareketlerin radikal-leflmesi ve Hizbuttahrir hareketinin ya-y›lmas› dünya kamuoyunu korkutuyor.S›n›rlar› ne flekilde olursa olsun ihlaledenlerin dirençlerini önlemek içinuluslararas› kurulufllarla beraber s›n›rgüvenlik birimlerinin çal›flmalar›na bü-yük destek vermek gerekir. Bu da flüp-hesiz bölge ülkelerinin devlet güvenli¤i-ni ve s›n›rdafl BDT devletlerine güveniart›racakt›r. �

В Пограничной службе в качестве советников находятсяофицеры из пограничных войск Российской Федерации,

что благотворно влияет на укрепление и развитиеотношений между двумя странами.

S›n›r güvenlik birimlerinde Rusya Federasyonu s›n›r

güçlerinden subaylar dan›flman olarak bulunuyorlar. Bu da

iki ülke iliflkilerinin güçlenmesi ve geliflmesini olumlu etkiliyor.

Page 68: Diyalog Avrasya №26

Ô�‰ÔÓ·„‡ÂÚÒfl ÓÚÍ�˚ÚÓ ËÎË ÒÍ�˚ÚÓ‰ÓÏËÌË�Ó‚‡ÌË ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ ÍÛθÚÛ�˚ËÎË �ÂÎË„ËË Ì‡‰ ‰�Û„ËÏË, ÚÓ ‚ Ú‡ÍÓÏÒÎÛ˜‡Â ÍÛθÚÛ�‡-‰ÓÏË̇ÌÚ, ‚˚ÒÚÛÔ‡˛˘‡fl ÒËÌˈˇÚË‚ÓÈ, ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‡‚‡Ì„‡�‰ÓÏ, ‡ÔÓ‰‰Â�ʇ‚¯Ë ËÌˈˇÚË‚Û Î˯¸Ô�ËÏ˚͇˛Ú Í ÌÂÈ. Ç �ÂÁÛθڇÚÂÔ�ÓËÒıÓ‰ËÚ �‡ÒÚ‚Ó�ÂÌË ӉÌÓÈ ÍÛθÚÛ�˚‚ ‰�Û„ÓÈ, ÚÓ ÂÒÚ¸ ˝ÚÌÓÍÛθÚÛ�̇fl‡ÒÒËÏËÎflˆËfl, ‡ ÚӘ̠„Ó‚Ó�fl, ÍÛθÚÛ�̇fl‡ÌÌÂÍÒËfl. ÇÏÂÒÚÓ ÏÂÊÍÛθÚÛ�ÌӄӉˇÎÓ„‡, Í‡Í Ò‚Ë‰ÂÚÂθÒÚ‚ÛÂÚËÒÚÓ�˘ÂÒÍËÈ ÓÔ˚Ú, ‚ÓÁÌË͇˛ÚÏÂÊÍÛθÚÛ�Ì˚ Ô�ËÚflÁ‡ÌËfl ËÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËfl.

Каким быть диалогу?

燘Ë̇fl ‰Ë‡ÎÓ„, Ì‡Ï Ô�ˉÂÚÒfl ÓÔ�‰ÂÎËڸ̠ÚÓθÍÓ Â„Ó ÙÓ�χÚ, ÌÓ Ë ÒÚ�‡Ú„˲,

м е ж д у н а р о д н ы е о т н о ш е н и я u l u s l a r a r a s › i l i fl k i l e r

68 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Межкультурный диалог –компромиссная стратегия

сотрудничестваЭтибар Маммедов

Руководитель отдела новостей Азербайджанского государственного телевидения.

Kültürleraras› diyalog

stratejik iflbirli¤idir

‹tibar Mammedov

Azerbaycan Devlet Televizyonu Haber Müdürü (Bakü).

Kültür birçok parçan›n bir arayagelmesi ile oluflan bütündür. Kül-türleraras› diyalo¤un nesnesini

kültür olufltururken; öznesini de farkl›toplumlar›n üyeleri, farkl› etnik kültürve inan›fllar›n temsilcileri olarak bizlerolufltururuz. Bu en önemli diyalo¤unparçalar›n› oluflturacak tüm öznelerineflitli¤ini sa¤lamaya ne kadar haz›r›z?

Günümüzde, medeniyetler diyalo¤ugiriflimi, e¤er bu da soyut bir ça¤r› de¤il-se, çok c›l›z geliflmektedir. Bir etnik kül-türün kendini di¤erlerinden üstün gö-rüp, diyalog sürecinde uluslararas› ya dabölgesel düzeyde, bu inisiyatifte enönemli zinciri oluflturdu¤unu hissettir-meye bafllamas› gibi basit bir sebep, budurumu her türlü bafllang›c›n k›r›lmanoktas›na götürür.

Kültürleraras› diyalog giriflimi sadecebu özneler, yani kültürün varisleri ara-s›nda gerçek anlamda samimi bir empa-ti atmosferi geliflmesine imkân tan›nd›-¤›nda baflar›l› olabilir. Bu durum sadeceayr› bölgelere göre uygulanabilir olma-mal›, tüm dünya co¤rafyas›na yay›l›p ge-neli kapsayan bir formata sahip olmal›-d›r. Birtak›m bölgesel çerçevelerle bu for-mat› s›n›rland›rarak arzu edilen sonucaulaflmak pek de mümkün de¤ildir.

Durup düflünmek laz›m: Hangi fikiretraf›nda ya da hangi entelektüel temelüzerinden bütünleflmek laz›m? Diyalo-¤un bafllang›ç noktas› ne olmal›d›r? Di-

äÛθÚÛ�‡ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈÒÓ‚ÓÍÛÔÌÓÒÚ¸ ÏÌÓÊÂÒÚ‚‡ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚. Ç ÏÂÊÍÛθÚÛ�ÌÓÏ

‰Ë‡ÎÓ„Â ÍÛθÚÛ�‡ fl‚ÎflÂÚÒfl Ó·˙ÂÍÚÓÏ,ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ÏË Ê fl‚ÎflÂÏÒfl Ï˚,Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË �‡Á΢Ì˚ı Ó·˘ÂÒÚ‚,ÌÓÒËÚÂÎË �‡Á΢Ì˚ı ˝ÚÌÓÍÛθÚÛ� Ë‚Â�ÓËÒÔӂ‰‡ÌËÈ. ç‡ÒÍÓθÍÓ Ï˚ „ÓÚÓ‚˚Ó·ÂÒÔ˜ËÚ¸ �‡‚ÌÓÔ�‡‚Ë ‚ÒÂı ÒÛ·˙ÂÍÚÓ‚,ÍÓÚÓ�˚ ·Û‰ÛÚ Û˜‡ÒÚÌË͇ÏË ˝ÚÓ„Ó‚‡ÊÌÂÈ¯Â„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡? ê‡ÎËËÒ„ӉÌfl¯ÌÂ„Ó ‰Ìfl Ú‡ÍÓ‚˚, ˜ÚÓ ËÌˈˇÚË‚‡«‰Ë‡ÎÓ„‡ ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ» ÂÒÎË Ë Ì fl‚ÎflÂÚÒfl‡·ÒÚ�‡ÍÚÌ˚Ï Ô�ËÁ˚‚ÓÏ, ÚÓ �‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl‚flÎÓ. Ä ˝ÚÓ ÌÂÊ·ÚÂθÌÓ, Ë·Ó ÏÓÊÂÚÔ�Ë‚ÂÒÚË Î˛·Ó ̇˜Ë̇ÌËÂ Í Í�‡ıÛ ÔÓ ÚÓÈÔ�ÓÒÚÓÈ Ô�˘ËÌÂ, ˜ÚÓ Ú‡ ËÎË Ë̇fl˝ÚÌÓÍÛθÚÛ�‡ ÒÚ‡ÌÂÚ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ Ò·fl‚Â‰Û˘ËÏ Á‚ÂÌÓÏ ‰Ë‡ÎÓ„Ó‚Ó„Ó Ô�ÓˆÂÒÒ‡Í‡Í Ì‡ ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÏ, Ú‡Í Ë Ì‡�„ËÓ̇θÌÓÏ Û�Ó‚ÌÂ, ˜ÚÓ ‚ Ò‚Ó˛ Ó˜Â�‰¸˜�‚‡ÚÓ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚflÏË, ÌÂÔ�ËÂÏÎÂÏÓ ËÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ ·ÂÒÔÂ�ÒÔÂÍÚË‚ÌÓ.

àÌˈˇÚË‚ ÏÂÊÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ÛÒÔ¯ÌÓÈ ÚÓθÍÓ ‚ ÚÓÏÒÎÛ˜‡Â, ÂÒÎË ·Û‰ÂÚ ÒÓÁ‰‡Ì‡ �‡θ̇fl‡ÚÏÓÒÙÂ�‡ ËÒÍ�ÂÌÌÂ„Ó ‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËflÏÂÊ‰Û ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ÏË – ÌÓÒËÚÂÎflÏË ÍÛθÚÛ�.ùÚÓ ÔÓÎÓÊÂÌË Ô�ËÏÂÌËÏÓ Ì ÚÓθÍÓ ÍÓÚ‰ÂθÌ˚Ï �„ËÓ̇Ï, ÓÌÓ�‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌflÂÚÒfl ̇ ‚Ò ÏË�Ó‚ÓÂÔ�ÓÒÚ�‡ÌÒÚ‚Ó, Ë·Ó ÏÂÊÍÛθÚÛ�Ì˚È ‰Ë‡ÎÓ„‰ÓÎÊÂÌ ËÏÂÚ¸ Ó·˘ÂÏË�Ó‚ÓÈ ÙÓ�χÚ.é„�‡Ì˘˂‡fl Â„Ó �‡Á΢Ì˚ÏË�„ËÓ̇θÌ˚ÏË �‡Ï͇ÏË, Ï˚ Ì ÒÛÏÂÂωÓÒÚ˘¸ Ê·ÂÏÓ„Ó �ÂÁÛθڇڇ.

Ä ÚÂÔÂ�¸ ‰‡‚‡ÈÚ ÔÓ‰ÛχÂÏ: ‚ÓÍ�ۄ͇ÍÓÈ Ë‰ÂË ËÎË Í‡ÍÓÈ ËÌÚÂÎÎÂÍÚۇθÌÓÈ·‡Á˚ Ì‡Ï ÒΉÛÂÚ Ó·˙‰ËÌflÚ¸Òfl? óÚÓ‰ÓÎÊÌÓ ÒÎÛÊËÚ¸ ÓÚÔ�‡‚ÌÓÈ ÚÓ˜ÍÓȉˇÎÓ„‡? ÖÒÎË ˆÂθ˛ ‰Ë‡ÎÓ„‡

В Азербайджане столетиямипроживают мусульмане,христиане и иудеи. И, к

великой нашей гордости, досих пор между этими

конфессиями не возникалокаких-либо конфликтов.

Azerbaycan’da yüzy›llard›r

Müslümanlar, H›ristiyanlar ve

Yahudiler bir arada yaflar. fiu

ana kadar bu topluluklar

aras›nda hiçbir çat›flma

yaflanmam›flt›r ve hep bununla

gurur duymufluzdur.

Page 69: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ÙÓ�Ï˚ Ë ÏÂÚÓ‰˚ �‡ÎËÁ‡ˆËË. è�Âʉ‚ÒÂ„Ó ÒΉÛÂÚ ÓÚ‚ÂÚËÚ¸ ̇ ‚ÓÔ�ÓÒ, ͇ÍÓȉÓÎÊ̇ ·˚Ú¸ ËÒıӉ̇fl ˉÂfl. çÂÁ‡‚ËÒËÏÓÓÚ ÚÓ„Ó, ÍÂÏ ‚˚‰‚ËÌÛÚ‡ ˉÂfl, Ó̇ ‰ÓÎÊ̇·˚Ú¸ �‡ÒÒÏÓÚ�Â̇ ‚ÒÂÏË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ÏˉˇÎÓ„‡, ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸ ÛÒÎ˚¯‡Ì˚ ËıÔ�‰ÎÓÊÂÌËfl Ë Á‡Ï˜‡ÌËfl. Ç �ÂÁÛθڇÚÂÒÓÁ‰‡ÂÚÒfl ‰Ë̇fl ÍÓÏÔ�ÓÏËÒÒ̇flÒÚ�‡Ú„Ëfl, ÓÔË�‡˛˘‡flÒfl ̇ ÍÓÌÒÂÌÒÛÒ ËÌ fl‚Îfl˛˘‡flÒfl Ô�ËÒÎÛÊÌˈÂÈ Ó‰ÌÓÈÍÛθÚÛ�˚ ËÎË ‰Â�ʇ‚˚, ‡ Ô�‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘‡flÒÓ·ÓÈ Ó·˘Â˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÛ˛ Ô�Ó„�‡ÏÏÛ,Ô�ËÂÏÎÂÏÛ˛ ‰Îfl ‚ÒÂı ÒÚ�‡Ì ÏË�‡.

çÓ Á‰ÂÒ¸ ‚ÓÁÌË͇ÂÚ Ì‡·Ó΂¯ËÈ Ë‡ÍÚۇθÌ˚È ‚ÓÔ�ÓÒ. ÖÒÎË 20 Ô�ÓˆÂÌÚÓ‚ÚÂ��ËÚÓ�ËË Ó‰ÌÓÈ ÒÚ�‡Ì˚ (fl Ëϲ ‚ ‚ˉÛÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì) ÓÍÍÛÔË�Ó‚‡Ì‡ ‰�Û„ÓÈÒÚ�‡ÌÓÈ (Ä�ÏÂÌËÂÈ) Ë ·ÓΠÏËÎÎËÓ̇‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌˆÂ‚, ÌÓÒËÚÂÎÂÈ ˝ÚÌÓÍÛθÚÛ�˚,Ò„ӉÌfl ËÏÂ˛Ú ÒÚ‡ÚÛÒ ·ÂÊÂ̈‚ Ë‚˚ÌÛʉÂÌÌÓ ÔÂ�ÂÒÂÎÂÌÌ˚ı Îˈ, ÂÒÎË�‡Á�Û¯ÂÌ˚ ÒÓÚÌË ÍÛθÚÓ‚˚ı ÒÓÓ�ÛÊÂÌËÈË ËÒÚÓ�ËÍÓ-ÍÛθÚÛ�Ì˚ı Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚,Ó„�‡·ÎÂÌ˚ ÏÛÁÂË, ÚÓ Í‡ÍÓ �‡‚ÌÓÔ�‡‚ËÂÏ˚ ÏÓÊÂÏ Ó·ÂÒÔ˜ËÚ¸ Ë Ó Í‡ÍÓÏÔÓÎÌÓˆÂÌÌÓÏ ‰Ë‡ÎÓ„Â ÏÓÊÌÓ „Ó‚Ó�ËÚ¸?

ç‡�fl‰Û Ò ‚˚fl‚ÎÂÌËÂÏ Ó·˘ËıˆÂÌÌÓÒÚÂÈ, ÏÓÊÂÚ ‚ÓÁÌËÍÌÛÚ¸ Ë ‰�Û„‡flÁ‡‰‡˜‡ – ÓÔ�‰ÂÎÂÌËÂ Ë ÛÒÚ�‡ÌÂÌËÂÔ�ÓÚË‚Ó�˜ËÈ ‚ ÏÂÊÍÛθÚÛ�ÌÓÏ ‰Ë‡ÎÓ„Â,͇ÍÓ‚˚ı ËÏÂÂÚÒfl ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Ë, ‰Ûχ˛, ÌÂÚÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË Ëı ÔÂ�˜ËÒÎflÚ¸. ïÓÚÂÎÓÒ¸·˚ Î˯¸ ÓÚÏÂÚËÚ¸ ÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ.ìÒÚ�‡ÌÂÌËÂ, ËÎË, ÂÒÎË ˝ÚÓ Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ,

ıÓÚfl ·˚ Ò‰Â�ÊË‚‡ÌË Ô�ÓÚË‚Ó�˜ËÈÔÓÏÓ„ÎÓ ·˚ ÒÓÁ‰‡Ú¸ ÛÒÎÓ‚Ëfl,ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛˘Ë ÛÍ�ÂÔÎÂÌ˲ ‰Ó‚Â�Ëfl Ë‚Á‡ËÏÌÓ„Ó Û‚‡ÊÂÌËfl. ÑÓ‚Â�ËÂ Ë ‚Á‡ËÏÌÓÂÛ‚‡ÊÂÌË – ‚ÓÚ ‚‡ÊÌ˚ ˝ÎÂÏÂÌÚ˚,ÍÓÚÓ�˚ ÒÓÒÚ‡‚flÚ Ô�Ó˜ÌÛ˛ ÓÒÌÓ‚Û ‰Ë‡ÎÓ„‡ÍÛθÚÛ� Ë Ó·ÂÒÔ˜‡Ú „ÓÊËÁÌÂÒÔÓÒÓ·ÌÓÒÚ¸. ÇÁ‡ËÏÌÓ ۂ‡ÊÂÌË –˝ÚÓ Û‚‡ÊÂÌË ‚ÒÂı ÍÓÏÔÓÌÂÌÚÓ‚,ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı ÍÛθÚÛ�Û ÚÓ„Ó ËÎË ËÌÓ„Ó˝ÚÌÓÒ‡, ̇�Ó‰‡, ̇ˆËË. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ̇ÈÚËË ÓÔË�‡Ú¸Òfl ËÏÂÌÌÓ Ì‡ Ú ÚÓ˜ÍËÒÓÔ�ËÍÓÒÌÓ‚ÂÌËfl, ÍÓÚÓ�˚ ÏÓ„ÎË ·˚ÒÎÛÊËÚ¸ ̇ϘÂÌÌÓÏÛ ‰Ë‡ÎÓ„Û.

֢ ӉÌÓ ‚‡ÊÌÓ ÛÒÎÓ‚ËÂÏÂÊÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó ‰Ë‡ÎÓ„‡ – ÚÓÎÂ�‡ÌÚÌÓÒÚ¸.íÓÎÂ�‡ÌÚÌÓÒÚ¸ – ˝ÚÓ Ì Ô�ÓÒÚÓÚÂ�ÔËÏÓÒÚ¸. ùÚÓ, ÒÍÓ�ÂÂ, Ó·ÂÒÔ˜ÂÌËÂ�‡‚ÌÓÔ�‡‚Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂʉÛÍÓÌÙÂÒÒËflÏË, „�ÛÔÔ‡ÏË, ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡ÏË.è�Ë ˝ÚÓÏ ‰ÓÏËÌË�Û˛˘‡fl ÒÚÓ�Ó̇‚˚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ �ÓÎË Ì ÚÓθÍÓ „‡�‡ÌÚ‡, ÌÓ ËÁ‡˘ËÚÌË͇ Ô�‡‚ ÚÂı, ÍÚÓ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ÏÂ̸¯ËÌÒÚ‚Â. ùÚÓ„Ó ÏÓÊÌÓ ‰Ó·ËÚ¸ÒflÚÓθÍÓ Ô�Ë ÚÓÏ ÛÒÎÓ‚ËË, ˜ÚÓ �ÂÎË„Ëfl ËÍÛθÚÛ�‡ Ì ·Û‰ÛÚ ËÒÔÓθÁÓ‚‡Ú¸Òfl ‚

yalo¤un amac›nda o ya da bu din ya dakültürün di¤erleri üzerinde aç›k ya dakapal› bir üstünlü¤ü olmas› durumun-da, giriflimi bafllatan dominant kültürsoyutlafl›rken, giriflimi destekleyen deonunla bütünleflir. Sonuçta da bir kültü-rün di¤erine kar›flmas›, yani etnik kültü-rün asimile edilmesi, daha da aç›k flek-liyle kültürel haf›za kayb› gerçekleflir. Ta-rih tecrübesinin de gösterdi¤i gibi kül-türleraras› diyalog yerine kültürleraras›ba¤›ml›l›k ya da çarp›flma yaflan›r.

Nas›l bir diyalog?

Diyalo¤a bafllarken, yaln›zca format›n›de¤il, strateji, biçim ve gerçeklefltirmemetodunu da belirlemek gereklidir. Herfleyden önce cevaplanmas› gereken ilksoru, bafllang›ç fikrinin ne olmas› gerek-ti¤idir. Bu fikir her kim taraf›ndan gelifl-tirilmifl olursa olsun, diyalo¤un tüm

u l u s l a r a r a s › i l i fl k i l e r м е ж д у н а р о д н ы е о т н о ш е н и я

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 69

Доверие и взаимное уважение – важные элементы, которые составятпрочную основу диалога культур и обеспечат его жизнеспособность.

Güven ve karfl›l›kl› sayg›, kültürlerin diyalo¤unun sa¤lam temelini

oluflturan ve onlar› yaflanabilir k›lan en önemli etkenlerdir.

Page 70: Diyalog Avrasya №26

͇˜ÂÒÚ‚Â ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ‡ ‰Îfl ‰ÓÒÚËÊÂÌËflÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı ˆÂÎÂÈ. äÛθÚÛ�‡,ÓÒÌÓ‚‡Ì̇fl ̇ „ÛχÌËÁÏÂ, ҇χ fl‚ÎflÂÚÒflÙ‡ÍÚÓ�ÓÏ ÚÓÎÂ�‡ÌÚÌÓÒÚË.

Источник террора – не

религия, а человек

é·˙ÂÍÚÓÏ ÚÓÎÂ�‡ÌÚÌÓÒÚË ‰ÓÎÊÌÓ ·˚Ú¸Ó·˘ÂÒÚ‚Ó. çË Ó‰Ì‡ ÏË�Ó‚‡fl �ÂÎË„Ëfl ÌÂÔ�ÓÔӂ‰ÛÂÚ Ì‡ÒËÎËÂ, �‡ÒËÁÏ Ë̇ˆËÓ̇ÎËÁÏ. ä Ô�ËÏÂ�Û, ‚ ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÂÒÚÓÎÂÚËflÏË Ô�ÓÊË‚‡˛Ú ÏÛÒÛθχÌÂ,ı�ËÒÚˇÌÂ Ë ËÛ‰ÂË. à, Í ‚ÂÎËÍÓÈ Ì‡¯ÂÈ„Ó�‰ÓÒÚË, ‰Ó ÒËı ÔÓ� ÏÂÊ‰Û ˝ÚËÏËÍÓÌÙÂÒÒËflÏË Ì ‚ÓÁÌË͇ÎÓ Í‡ÍËı-ÎË·ÓÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚. çÓ ÂÒÚ¸ ‰�Û„‡fl ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸.çÂÚ�‡‰ËˆËÓÌÌ˚ �ÂÎË„ËÓÁÌ˚ ÒÂÍÚ˚ ˉ‚ËÊÂÌËfl, ÍÓÚÓ�˚ ÔÓ‰ ÔÓÍ�Ó‚ÓωÂÏÓÍ�‡ÚËË ÒÛÏÂÎË Ô�ÓÌËÍÌÛÚ¸ ‚ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì ËÁ-Á‡ �Û·Âʇ, ıÓÚÂÎË ·˚ÔÓ‰ÚÓÎÍÌÛÚ¸ Í Ô�ÓÚË‚ÓÒÚÓflÌ˲ Ì ÚÓθÍÓÔ�Ë‚Â�ÊÂ̈‚ ˝ÚËı �ÂÎË„ËÈ, ÌÓ Ú‡ÍÊ ËÔ�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ �‡Á΢Ì˚ı Ú˜ÂÌËÈ‚ÌÛÚ�Ë ÚÓÈ ËÎË ËÌÓÈ �ÂÎË„ËË. ç ̇‰Ó,Ӊ̇ÍÓ, Á‡·˚‚‡Ú¸, ˜ÚÓ ÚÓÎÂ�‡ÌÚÌÓÒÚ¸ – ˝ÚÓÒÓÁ‰‡ÌË ‚ �‡Ï͇ı Á‡ÍÓ̇ Ë Ô�Ë̈ËÔÓ‚‰ÂÏÓÍ�‡ÚËË ·Î‡„ÓÔ�ËflÚÌ˚ı ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰ÎflÛÍ�ÂÔÎÂÌËfl ÏÂÊ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı ËÏÂÊ�ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ‚ ÚÓÈ ËÎËËÌÓÈ ÒÚ�‡ÌÂ Ë ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ˝ÚÓÈ ÒÚ�‡Ì˚ Ò‰�Û„ËÏË ÒÛ·˙ÂÍÚ‡ÏË ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓ„ÓÔ�‡‚‡. ä Ô�ËÏÂ�Û, ÍÛθÚÛ�Ì˚Â,˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÂ Ë ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍË Ô�Ó·ÎÂÏ˚‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌˆÂ‚, Ô�ÓÊË‚‡˛˘Ëı ‚ É�ÛÁËË,fl‚Îfl˛ÚÒfl Ú‡ÍÊ Ô�Ó·ÎÂχÏËÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì‡. Ä̇Îӄ˘Ì˚ Ô�Ó·ÎÂÏ˚„�ÛÁËÌ, fl‚Îfl˛˘ËıÒfl „�‡Ê‰‡Ì‡ÏËÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì‡, – ˝ÚÓ Ë Á‡·ÓÚ‡ É�ÛÁËË.àÏÂÌÌÓ ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ �¯ÂÌË ÔÓ‰Ó·Ì˚ı‚ÓÔ�ÓÒÓ‚ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ ÏÂÊÍÛθÚÛ�ÌÓÏۉˇÎÓ„Û.

åÓÊÌÓ ÎË Ò„ӉÌfl „Ó‚Ó�ËÚ¸ ÓÏÂÊÍÛθÚÛ�ÌÓÏ ‰Ë‡ÎÓ„Â, ÂÒÎËÚÂ��Ó�ËÒÚ˘ÂÒÍË ‡ÍÚ˚ Ò‚flÁ˚‚‡˛ÚÒfl ÒÍÓÌÍ�ÂÚÌÓÈ �ÂÎË„ËÂÈ? ÖÒÎË�‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌflÂÚÒfl ÏËÙ Ó· «ËÒ·ÏÒÍÓÏÚÂ��Ó�ËÁÏ», ÚÓ ÌÓÒËÚÂÎflÏË Í‡ÍÓÈ�ÂÎË„ËË fl‚Îfl˛ÚÒfl Û˜‡ÒÚÌËÍËÚÂ��Ó�ËÒÚ˘ÂÒÍËı „�ÛÔÔ ‚ à�·̉ËË,àÒÔ‡ÌËË Ë Ì‡ äÓ�ÒËÍÂ? åÓÊÌÓ ÎËÓ·Ó·˘ËÚ¸ ‚Ò ÚÂ��Ó�ËÒÚ˘ÂÒÍË ‡ÍÚ˚,ÍÓÚÓ�˚ ·˚ÎË ÒÓ‚Â�¯ÂÌ˚ ‡�Ïfl̇ÏË ‚ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÂ, ÛÌÂÒ¯ËÂ Ò ÒÓ·ÓÈ ÊËÁÌËÒÓÚÌË ÌË ‚ ˜ÂÏ Ì ÔÓ‚ËÌÌ˚ı β‰ÂÈ,ÚÂ�ÏËÌÓÏ «ı�ËÒÚˇÌÒÍËÈ ÚÂ��Ó�ËÁÏ»?ùÚË ÒÎÓ‚‡ ÏÓ„ÛÚ ÏÌÓ„ËÏ Ì ÔÓÌ�‡‚ËÚ¸Òfl.çÓ ÔÓ˜ÂÏÛ Ï˚ ‰ÓÎÊÌ˚ Ô�ÓıÓ‰ËÚ¸ ÏËÏÓËÁÏ˚¯ÎÂÌËÈ, ÔÓ�Ó˜‡˘Ëı ËÒ·Ï, ÍÓÚÓ�˚È,Í‡Í Ë ı�ËÒÚˇÌÒÚ‚Ó, ËÛ‰‡ËÁÏ Ë ‰�Û„ËÂ�ÂÎË„ËË, fl‚ÎflÂÚÒfl ÌÓÒËÚÂÎÂÏ „ÛχÌÌ˚ıˉÂÈ?

ì ÚÂ��Ó�ËÒÚÓ‚ ÌÂÚ �ÂÎË„ËË, ÌÂÚÍÛθÚÛ�˚, ÌÂÚ Ó·˘Â˜ÂÎӂ˜ÂÒÍËıˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. ê‡͈Ëfl Ó·flÁ‡ÚÂθÌÓ ‚˚Á˚‚‡ÂÚÍÓÌÚ��Â‡ÍˆË˛, Ë ÂÒÎË Ï˚ „Ó‚Ó�ËÏ Ó«‰Ë‡ÎÓ„Â ÍÛθÚÛ�», ÚÓ Ì ‰ÓÎÊÌ˚‰ÓÔÛÒ͇ڸ Í·ÒÒËÙË͇ˆËË ÚÂ��Ó�‡ ÔÓ�ÂÎË„ËÓÁÌ˚Ï, ˝ÚÌ˘ÂÒÍËÏ Ë ‰�Û„ËÏÔ�ËÁ͇̇Ï. �

üyeleri taraf›ndan dinlenmeli, onlar›nteklifleri ve uyar›lar› da dikkate al›nma-l›d›r. Sonuçta bir konsensüse temeloluflturan ve bir kültür ya da güce hiz-met etmeyen, bunun yan›nda dünya-n›n tüm ülkeleri taraf›ndan kabul edi-len genel insani bir programa sahip tekbir hoflgörü stratejisi oluflturulur.

Genel de¤erlerin ortaya konulmas›ile yeni bir görev de oluflur: Kültürlera-ras› diyalo¤un - burada saymay› gerekligörmedi¤im - ilk akla gelen z›tl›klar›n›nbelirlenmesi ve giderilmesi. Giderme yada e¤er bu mümkün de¤ilse, tüm bukarfl›tl›klar›n dondurulmas›, güven vekarfl›l›kl› sayg›n›n sa¤lamlaflt›r›lmas›n›sa¤layan flartlar› oluflturmaya yard›mc›olabilir. Güven ve karfl›l›kl› sayg›, kültür-lerin diyalo¤unun sa¤lam temelinioluflturan ve onlar› yaflanabilir k›lan enönemli etkenlerdir. Karfl›l›kl› sayg›, herbir ›rk›, halk›, milliyeti oluflturan tümparçalara sayg›d›r. ‹deal diyalo¤a hiz-met eden kesiflim noktas›n› bulmal› veona odaklanmal›y›z.

Kültürleraras› diyalo¤un bir di¤erönemli flart› da toleranst›r. Tolerans sa-dece sab›r de¤ildir. Birlik, toplum vetopluluklar aras› eflitlikli iliflkilerininsa¤lanmas›d›r ço¤unlukla. Bu esnadataraflardan dominant olan›n yaln›zcagarantör taraf rolünü de¤il, az›nl›ktaolan›n haklar›n›n savunucusu rolünüde oynamas› bir gerekliliktir. Böylesi birduruma ancak din ve kültürün politik

amaç için araçsallaflt›r›lmamalar› flar-t›yla ulafl›l›r. ‹nsani niteliklerle temel-lendirilmifl kültürün kendisi, toleransfaktörüdür.

Terörist din de¤il, insand›r

Tolerans›n nesnesini toplumun kendiside teflkil edebilir. Hiç bir dünya dini flid-det, ›rkç›l›k ya da flovenizmi destekle-mez. Örne¤in, Azerbaycan’da yüzy›llar-d›r Müslümanlar, H›ristiyanlar ve Yahu-diler bir arada yaflar. fiu ana kadar butopluluklar aras›nda hiçbir çat›flma ya-flanmam›flt›r ve hep bununla gururduymufluzdur. Ancak baflka bir tehlikedo¤maktad›r. Demokrasi k›l›f›nda su-nulan geleneksel olmayan dini tarikatve topluluklar, yurtd›fl›ndan Azerbay-can’a girmeyi baflard›lar. Sadece men-subu olduklar› dinden olanlar ile de¤il,di¤er dinler içerisindeki farkl› ak›mlarlada çat›flmaya meylediyorlar. Unutulma-mas› gereken husus; tolerans›n, millet-ler ve dinler aras› iliflkilerin ya da yineayn› ülkenin uluslararas› hukukun di-¤er ö¤eleri ile iliflkilerinin güçlenmesiiçin demokrasinin olumlu flartlar› çer-çevesinde oluflturulmas› gerekti¤idir.Örne¤in, Gürcistan’da yaflayan Azerile-rin kültürel, ekonomik ve politik prob-lemleri, ayn› zamanda Azerbaycan’›n daproblemidir. Ayn› flekilde Azerbaycanvatandafl› olan Gürcülerin problemleriiçin Gürcistan da endifle duyar. Böylesiproblemlerin birlikte çözümü kültürle-raras› diyalo¤un yolunu açar.

Terör olaylar›n›n dini sebeplere da-yand›r›ld›¤› günümüzde herhangi birkültür diyalo¤undan bahsetmek müm-kün müdür? ‹slami terör efsanesi gün-den güne yayg›nlafl›rken insan soruyor,‹rlanda, ‹spanya ve Korsika’daki teröristgruplar›n›n üyeleri hangi dine mensup?H›ristiyanl›¤a mensup insanlar›n iflledi-¤i terörü H›ristiyan terörü olarak adlan-d›rmak ne kadar do¤ru? Bu kelimelerbirçok kiflinin hofluna gitmeyebilir. An-cak, neden, ayn› H›ristiyanl›k ya da Mu-sevilik gibi insanca düflüncelerin arac›s›olan ‹slam’› lekeleyen bu tür düflünceleryay›l›yor?

Teröristlerin dini, kültürü, insani de-¤erleri yoktur. Tepki mutlaka bir geritepkiyi do¤urur ve e¤er bir kültürler di-yalo¤undan bahsediyorsak, terörün di-ne ya da etnik kökene göre s›n›fland›r›l-mas›na izin vermemeliyiz. �

м е ж д у н а р о д н ы е о т н о ш е н и я u l u s l a r a r a s › i l i fl k i l e r

70 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Реакция обязательновызывает контрреакцию, и

если мы говорим о«диалоге культур», то не

должны допускатьклассификации террора порелигиозным, этническим

и другим признакам.

Tepki mutlaka bir geri

tepkiyi do¤urur ve e¤er bir

kültürler diyalo¤undan

bahsediyorsak, terörün dine

ya da etnik kökene göre

s›n›fland›r›lmas›na izin

vermemeliyiz.

Page 71: Diyalog Avrasya №26
Page 72: Diyalog Avrasya №26

ç‡ Ì‡˜‡Î¸ÌÓÏ ˝Ú‡Ô ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËflè·ÚÙÓ�Ï˚ ÑˇÎÓ„ Ö‚�‡ÁËfl,ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ ‚�‡ÁËÈÒÍËÏ Ô�Ó·ÎÂχÏ,Ô�ÓıÓ‰ËÎË Ò Û˜‡ÒÚËÂÏ ·Ó΄‡�ÒÍËı‰ËÌÓÏ˚¯ÎÂÌÌËÍÓ‚. àı Ô�˄·¯‡ÎË, ÍËı ÏÌÂÌ˲ Ô�ËÒÎۯ˂‡ÎËÒ¸. çÓ Ö‚�‡ÁËfl– ÚÂ��ËÚÓ�Ëfl Ó·¯Ë�̇fl Ë�‡ÁÌÓÓ·�‡Á̇fl, ÒÓ ‚�ÂÏÂÌÂÏÒÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÎËÒ¸ ÔÓ‰ıÓ‰˚ Í �‡ÁÌ˚Ï‚ÓÔ�ÓÒ‡Ï, ‡ ·Ó΄‡�ÒÍË ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡Î˚‚Ò �ÂÊ ۘ‡ÒÚ‚Ó‚‡ÎË ‚ Ô�Ó„�‡Ïχıè·ÚÙÓ�Ï˚. 片‚ÌÓ ‰‚‡ ·Ó΄‡�ÒÍËı‡�ÚËÒÚ‡, „‡ÒÚ�ÓÎË�Ó‚‡‚¯Ë ‚ íÛ�ˆËË, ÒÍÓÚÓ�˚ÏË ÏÌ ÔÓÒ˜‡ÒÚÎË‚ËÎÓÒ¸‚ÒÚ�ÂÚËÚ¸Òfl, ÛÔ�ÂÍÌÛÎË Ì‡Ò ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓÏ˚ Ë„ÌÓ�Ë�ÛÂÏ ÅÓ΄‡�˲. ë ˝ÚËÏÚ�Û‰ÌÓ Ì Òӄ·ÒËÚ¸Òfl. ÅÓ΄‡�ÒÍËÈÔ‚ˆ åÛÒÚ‡Ù‡ ó‡Û¯Â‚ Ë ‡�ÚËÒÚ-Ò‡ÚË�ËÍ à‚‡Ì Å‡Î҇χ‰ÊË‚ÛÚ‚Â�ʉ‡˛Ú, ˜ÚÓ ÅÓ΄‡�Ëfl, ÔÓÍÛθÚÛ�Ì˚Ï Ë „ÂÓ„�‡Ù˘ÂÒÍËÏÓÒÌÓ‚‡ÌËflÏ, ËÏÂÂÚ ÔÓÎÌÓ Ô�‡‚Ó‡ÍÚË‚ÌÓ Û˜‡ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ Ô�ÓÂÍÚ‡ıè·ÚÙÓ�Ï˚ ÑÄ.

ê‰ÊÂÔ ù�ÂÌ: Ä�ÚËÒÚ˚, ‚ ÒËÎÛÒÔˆËÙËÍË Ô�ÓÙÂÒÒËË, ΄ÍÓ«‚ÊË‚‡˛ÚÒfl» ‚ �‡ÁÌ˚ ÍÛθÚÛ�˚. ÄÍ‡Í ‚ÓÓ·˘Â ·Ó΄‡�ÒÍËÈ Ì‡�Ó‰ÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÌÓÒËÚÂÎflÏ ËÌ˚ıÍÛθÚÛ�, Í Î˛‰flÏ ËÌ˚ı̇ˆËÓ̇θÌÓÒÚÂÈ?

åÛÒÚ‡Ù‡ ó‡Û¯Â‚: Ç Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÁ‡ÏÂÚÂÌ ÏË�Óβ·Ë‚˚È Ì‡ÒÚ�ÓÈ. ÖÒÚ¸ÒÎÓÈ Î˛‰ÂÈ, Á̇˛˘Ëı �ÛÒÒÍËÈ flÁ˚Í.äÓ̘ÌÓ, ÒÂȘ‡Ò ËÌÚÂ�ÂÒ Í �ÛÒÒÍÓÏÛflÁ˚ÍÛ Ì ڇÍÓÈ, Í‡Í �‡Ì¸¯Â, ÌÓ ÓÌÔ�Ó‰ÓÎʇÂÚ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ‚ ÅÓ΄‡�ËË�ÛÒÒÍÛ˛ ÍÛθÚÛ�Û. ÖÒÎË ·˚ ‚‡¯ ÊÛ�̇ÎËÁ‰‡‚‡ÎÒfl ̇ ·Ó΄‡�ÒÍÓÏ Ë ÚÛ�ˆÍÓÏ, ÓÌ·˚Î ·˚ ‚ÓÒÚ�·ӂ‡Ì Û Ì‡Ò ‚ ÅÓ΄‡�ËË.á‰ÂÒ¸ ÏÌÓ„Ó ÚÛ�ÓÍ. èÓ˝ÚÓÏÛ, ۂˉ‚ ‚‡¯ÊÛ�Ì‡Î Ë ÛÒÎ˚¯‡‚, ˜ÂÏ Á‡ÌËχÂÚÒflè·ÚÙÓ�χ ÑÄ, fl ‰‡ÊÂ Ò ÌÂÍÓÚÓ�ÓÈӷˉÓÈ ÔÓ‰ÛχÎ: «èÓ˜ÂÏÛ Ì‡Ò ÌÂÔ�˄·¯‡˛Ú Û˜‡ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ ˝ÚÓÏ

Ô�ÓÂÍÚÂ?» lj¸ Ì‡Ï ÂÒÚ¸ ˜ÚÓ �‡ÒÒ͇Á‡Ú¸ ËÔÓ͇Á‡Ú¸ Ö‚�‡ÁËË.

Ä Ì ÒÎÛ˜ËÚÒfl ÎË Ú‡Í, ˜ÚÓÚÛ�ˆÍÓflÁ˚˜Ì˚È ÊÛ�̇Π‚˚ÁÓ‚ÂÚ‡ÌÚËÔ‡Ú˲?

ç ‰Ûχ˛, ˜ÚÓ ·Û‰ÂÚ ÓÚ�ˈ‡ÚÂθ̇fl�‡͈Ëfl. íÂÏ ·ÓΠ˜ÚÓ ËÁ‰‡ÌËflÔÓıÓÊÂ„Ó ÙÓ�χڇ ÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Ë‚ÓÒÔ�ËÌËχ˛ÚÒfl ‚ÔÓÎÌ ÂÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ.ÅÓ΄‡�Ëfl – ÒÚ�‡Ì‡, „‰Â ÊË‚ÛÚ Ë ·Ó΄‡�˚,Ë ÚÛ�ÍË.

ä‡ÍÓ‚‡ ˜ËÒÎÂÌÌÓÒÚ¸ ÚÛ�ÓÍ ‚ÅÓ΄‡�ËË?

éÍÓÎÓ ‚ÓÒ¸ÏËÒÓÚ Ú˚Òfl˜.

Мы отмечаем

праздники друг друга

à‚‡Ì Å‡Î҇χ‰ÊË‚: åË� ÒÛʇÂÚÒfl,ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ÚÂÒÌÂÂ. çÓ áÂÏÎfl –‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ ÏÂÒÚÓ ‰Îfl ÊËÁÌË Î˛‰ÂÈ,ÔÓ˝ÚÓÏÛ „�‡Ìˈ˚ ÏÂÊ‰Û ÒÚ�‡Ì‡ÏË

Eskiden Diyalog Avrasya Platformu’nunAvrasya ile ilgili çal›flmalarda Bulgaris-tanl› kat›l›mc›lar davet edilir, onlar›n ko-nulara yaklafl›mlar› merak edilirdi. Fakatco¤rafyan›n geniflli¤i ve çeflitlili¤i yüzün-den, konulara yaklafl›mlar›n gittikçe dahamerkezileflti¤i bir durum ald›. Böyle olun-ca Bulgar entelektüelleri listede görüne-memeye bafllad›lar. Yaln›z, k›sa bir süreönce, gezmek ve ifl görüflmeleri yapmakamac›yla Türkiye’ye gelen iki sanatç› budurumdan bir hayli flikayet ettiler. Hanihakl›l›klar› da yok de¤il. Ses sanatç›s› Mus-tafa Çavuflev ve komedyen ‹van Balsa-maciev’in de belirtti¤i gibi, Bulgaristan’›nda Diyalog Avrasya Platformu’nda yer al-mas› için gerek tarihi ve gerekse co¤rafianlamda olsun, di¤er cumhuriyetlerdenfarkl› bir gerekçesi yoktur.

Recep Eren: Sanatç›, mesle¤i gere¤i

м е ж д у н а р о д н ы е о т н о ш е н и я u l u s l a r a r a s › i l i fl k i l e r

72 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Болгарский упрекБеседовал: Реджеп Эрен

Корреспондент журнала «ДА» (Турция).

Bulgaristan’dan

Avrasya’ya sitem

Konuflan: Recep Eren

DA dergisi muhabiri (Türkiye).

Page 73: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ÔÓÒÚÂÔÂÌÌÓ ÒÚË�‡˛ÚÒfl. ǯÂÒÚËÏËÎÎËÓÌÌÓÈ ÅÓ΄‡�ËË, ̇�fl‰Û ÒÏÂÒÚÌ˚Ï Ì‡ÒÂÎÂÌËÂÏ, ÊË‚ÛÚ ÍËڇȈ˚,‡Ì„΢‡ÌÂ, Ëڇθfl̈˚, ÚÛ�ÍË, ‚�ÂË ËÔ�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË ·ÓΠ‰ÂÒflÚË ‰�Û„Ëı̇�Ó‰ÌÓÒÚÂÈ, Ì ÚÓθÍÓ ÏÛÒÛθχÌ Ëı�ËÒÚˇÌÂ.

ä‡Í ‰‡‚ÌÓ ÒÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÎÓÒ¸ ˝ÚÓ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓ �‡ÁÌÓÓ·�‡ÁËÂ?

åÓfl ҇χfl ·ÎËÁ͇fl ÔÓ‰�Û„‡ 뇷�Ë –ÚÛ�˜‡Ì͇, ÒÛÔ�Û„‡ – ÒÂ�·Í‡, Ó‰ËÌ ËÁÎÛ˜¯Ëı ‰�ÛÁÂÈ – ‡�ÏflÌËÌ, Ò‡Ï˚Èβ·ËÏ˚È Ô‚ˆ – ÚÛ�ÓÍ. Ç Ú‡ÍÓÈÒËÚÛ‡ˆËË Í‡Í ·˚ ‚˚ ÔÓÒÚÛÔ‡ÎË? å˚‚Ò„‰‡ ÔÓÁ‰�‡‚ÎflÂÏ ÚÛ�ÓÍ Ò ËÒ·ÏÒÍËÏËÔ�‡Á‰ÌË͇ÏË, ÓÌË Ì Á‡·˚‚‡˛ÚÔÓÁ‰�‡‚ÎflÚ¸ Ì‡Ò Ò Ì‡¯ËÏË. ç‡Ô�ËÏÂ�,ÌÂÒÍÓθÍÓ ÏÂÒflˆÂ‚ ̇Á‡‰ ÓÚϘ‡ÎÒfl ‰Â̸�ÓʉÂÌËfl è�Ó�Ó͇ åÛı‡Ïω‡. å̉ӂÂÎÓÒ¸ Ô�ËÒÛÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ̇ ÌÂÍÓÚÓ�˚ıÏÂ�ÓÔ�ËflÚËflı, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌ˚ı ˝ÚÓÏÛÒÓ·˚Ú˲. ÅÂÁ ÒÎÂÁ ÌÂθÁfl ·˚ÎÓ ˝ÚӂˉÂÚ¸. ç ÏÓ„Û Ó·˙flÒÌËÚ¸, ÔÓ˜ÂÏÛ, ÌÓ˜ÚÓ-ÚÓ ¯Â‚ÂθÌÛÎÓÒ¸ ‚ ‰Û¯Â,�ÂÎË„ËÓÁÌ˚ ˜Û‚ÒÚ‚‡ ‚ÒÍÓÎ˚ıÌÛÎËÒ¸. üı�ËÒÚˇÌËÌ, ÌÓ ÒÎÂÁ˚ ÏÓË ·˚ÎË ‚˚Á‚‡Ì˚ÚÂÏ, ˜ÚÓ Ò‚flÚÓ ‰Îfl ÏÛÒÛθχÌ... ùÚÓ ÚÓ, ˜ÚÓfl ̇Á˚‚‡˛ ‚ÒÂÎÂÌÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ�ÓÈ.ÅÓ΄‡�Ëfl – ÒÚ�‡Ì‡ ÏÛÎÚËÍÛθÚÛ�̇fl ËÏÌÓ„Ó̇ˆËÓ̇θ̇fl.

燂Â�ÌÓÂ, ÔÓÚÓÏÛ, ˜ÚÓ ‚˚ÔËÚ‡ÂÚÂÒ¸ ËÁ Ó·˘Â„Ó Â‚�‡ÁËÈÒÍÓ„ÓÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó ËÒÚÓ˜ÌË͇?

ì Ú˛�ÍÒÍÓÈ Ë ·Ó΄‡�ÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ�ÏÌÓ„Ó ÚÓ˜ÂÍ ÒÓÔ�ËÍÓÒÌÓ‚ÂÌËfl. 燯Ë̇�Ó‰˚ ÔÓıÓÊË, ·ÎËÁÍË. ä‡Í Ë ÚÛ�ÍË, Ï˚„Ó‚Ó�ËÏ «Í·‡·», «˛�„‡Ì» (Ó‰ÂflÎÓ),«ËÏ‡Ï ·‡flΉ˚», «·‡Í·‚‡», «‡È�‡Ì» Ë«·ÓÁ‡». ì Ì‡Ò ÏÌÓ„Ó Ó·˘Ëı ÒÎÓ‚ ËÔÓÌflÚËÈ. íÂ��ËÚÓ�ËÂÈ, „‰Â Ï˚ ÊË‚ÂÏ, ‚�‡ÁÌ˚ ËÒÚÓ�˘ÂÒÍË ÔÂ�ËÓ‰˚ ‚·‰ÂÎË ËÒ·‚flÌÂ, Ë ÏÛÒÛθχÌÂ. åÌÓ„Ë ӷ˚˜‡ËÒÛ˘ÂÒÚ‚Û˛Ú Â˘Â Ò ÚÂı ‚�ÂÏÂÌ, Ë ˝ÚÓÒ·ÎËʇÂÚ Ì‡Ò. ä‡Í-ÚÓ ÔÂ�‰ ÍÓ̈Â�ÚÓÏ ‚Ó‰ÌÓÏ Ï‡ÎÂ̸ÍÓÏ ·Ó΄‡�ÒÍÓÏ „Ó�Ӊ fl·�Ó‰ËÎ ÔÓ ÛÎˈ‡Ï Ë Ó͇Á‡ÎÒfl ‚ ͇ÍÓÏ-Úӷ‰ÌÓÏ Í‚‡�Ú‡ÎÂ. åÓ ‚ÌËχÌË Ô�Ë‚ÎÂÍÒÍ�ÓÏÌ˚È ÚÛ�ˆÍËÈ ‰ÓÏËÍ. ü ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂÁ‡·Û‰Û ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ Û‚Ë‰ÂÎ. éÚÍ�˚‚ ‰‚Â�¸, flÓ͇Á‡ÎÒfl ‚ χÎÂ̸ÍÓÈ ÍÓÏ̇ÚÂ. ÇÒfl ÒÂϸfl·˚· ‚ Ò·Ó�Â, ÓÚϘ‡ÎË Í‡ÍÓÈ-ÚÓÏÛÒÛθχÌÒÍËÈ Ô�‡Á‰ÌËÍ. чÊ ҇Ï˚ÂχÎÂ̸ÍËÂ, ÔÓ‰Ìfl‚ �ÛÍË, ÏÓÎËÎËÒ¸. íÓ,˜ÚÓ fl ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Î ÚÓ„‰‡, Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓÔÂ�‰‡Ú¸ ÒÎÓ‚‡ÏË. èÂ�Â‰Ó ÏÌÓÈ ·˚ÎËβ‰Ë, ‰Îfl ÍÓÚÓ�˚ı Ì ÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÎÓÌË˜Â„Ó Ë ÌËÍÓ„Ó, Í�ÓÏ Äηı‡.

Добрососедство – часть

болгарской культуры

óÂÏ ÓÚ΢‡˛ÚÒfl ·Ó΄‡�˚ ÓÚ‰�Û„Ëı ·‡Î͇ÌÒÍËı ̇�Ó‰Ó‚?

Ç ÅÓ΄‡�ËË Ô�‡‚flÚ ‰�ÛÊ·‡ ËÚÓÎÂ�‡ÌÚÌÓÒÚ¸. ÑÓ·�ÓÒÓÒ‰ÒÚ‚Ó –‚‡Ê̇fl ˜‡ÒÚ¸ ̇¯ÂÈ ÍÛθÚÛ�˚. ÅÛ‰¸ ÚÓı�ËÒÚˇÌ ËÎË ÏÛÒÛθχÌÂ, Ï˚ ÒÔ�‚ÂÎËÍËÏ Û‰Ó‚ÓθÒÚ‚ËÂÏ ÔÓÁ‰�‡‚ÎflÂω�Û„ ‰�Û„‡ Ò Ô�‡Á‰ÌË͇ÏË. åÛÒÛθχÌÂÛ„Ó˘‡˛Ú Ì‡Ò ·‡Í·‚ÓÈ, ‡ Ï˚ Ëı –Ô‡Òı‡Î¸Ì˚ÏË flȈ‡ÏË. åÂÊ‰Û Ì‡ÏË ÌÂÚÌË͇ÍËı Ô�ÓÚË‚Ó�˜ËÈ. Ä ÂÒÎË ÓÌË Ë‚ÓÁÌË͇˛Ú, ÚÓ ËÁ-Á‡ «·Óθ¯ÓÈÔÓÎËÚËÍË».

Ç˚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Â‚�ÓÔÂÈÒÍËÈ ËÎË‚ÓÒÚÓ˜Ì˚È?

ä‡Í ‡�ÚËÒÚ Ò‡ÚË�˘ÂÒÍÓ„Ó Ê‡Ì�‡,Ò˜ËÚ‡˛ Ò·fl ˜ÂÎÓ‚ÂÍÓÏ Â‚�ÓÔÂÈÒÍËÏ. ç‡á‡Ô‡‰Â β‰Ë ·Óθ¯Â ÛÏÂ˛Ú �‡·ÓÚ‡Ú¸,Á‡ÚÓ Ï˚ ÛÏÂÂÏ ÊËÚ¸. Ç Í‡ÍÓÈ-ÚÓ ÏÓÏÂÌÚ

hemen her kültüre kolayl›kla entegreolabiliyor. Bulgaristan’da yaflayan fark-l› kültür ve milletlere karfl› halk›n tutu-munu nas›l gözlemliyorsunuz?

Mustafa Çavuflev: Toplumda buyönde ciddi bir bar›fl gayreti var. Kültü-rel yönden zengin bir kesim var ki, ha-len Rusçay› bilir ve konuflurlar. Eskidenoldu¤u gibi belki yeteri kadar ilgi gör-müyor. Ama bu dil orada her fleye ra¤-men Rus kültürünü temsil ediyor. Bunedenle ilgi biraz düflüyor olabilir. Der-giniz Bulgarca ve Türkçe ç›kart›lm›fl ol-sa, ilgi görür. Zira burada çok say›daTürk de var. Bu nedenle, derginizi gör-dü¤ümde ve platformunuzun etkinlik-lerini duydu¤umda biraz al›nd›m. Ken-di kendime “neden bizi de bu oluflumadahil etmiyorlar?” diye sordum. Halbu-ki, Avrasya ile paylaflacak o kadar çok fle-yimiz var ki.

Peki Türkçe antipatiyle karfl›lanmazm›?

Bu konuda bir tepki olaca¤›n› sanm›-yorum. Çünkü zaten flu an bu formattayay›n var. Ve asla tepki görmüyor. Buco¤rafyada Bulgarlar yaflad›klar› gibiTürkler de yafl›yor.

Ne kadar Türk yafl›yor?Sekiz yüz bin civar›nda. fiu an kimi

yerlerde Türk flark›lar› çok seviliyor.

Birbirimizin

bayramlar›n› kutluyoruz

‹van Balsamaciev: Dünya gittikçe dahada küçülüyor. Bizim bu dünyadan baflkayaflayacak bir mekân›m›z yok. Bu ne-denle s›n›rlar biraz geçirgenleflti. Bura-da sadece Müslüman ya da H›ristiyan-lar yaflam›yor. Alt› milyonluk Bulgaris-tan’da Çinli, ‹ngiliz, ‹talyan, Türk, Yahu-di ve di¤er milletlerden yaklafl›k olarakon farkl› millet var.

Son zamanlarda m› böyle oldu?Benim en iyi k›z arkadafl›m Sabriye

(Türk), eflim S›rp, en iyi arkadafl›m Er-meni, en çok sevdi¤im flark›c› Türk. Böy-le bir durumda siz olsan›z ne yapars›-n›z? Biz Türklerin büyük bir dini bay-ramlar›n› kutluyoruz, onlar da bizimbayramlar›m›z›. Bundan k›sa süre önceHz. Muhammed’in do¤um günü kut-land›. Bu y›l, böyle bir günde yolum kut-

u l u s l a r a r a s › i l i fl k i l e r м е ж д у н а р о д н ы е о т н о ш е н и я

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 73

Будь то христиане илимусульмане, мы с

превеликим удовольствиемпоздравляем друг друга с

праздниками. Мусульманеугощают нас баклавой, а мыих – пасхальными яйцами.

Müslüman ya da H›ristiyan

olsun, herhangi bir dini

bayramda bizler

birbirlerimizi büyük bir

sevgiyle kutlar›z. Onlar bize

baklava getirirler biz ise

paskalya yumurtas›.

Иван Балсамаджиев / ‹van Balsamaciev

Page 74: Diyalog Avrasya №26

Ö‚�ÓÔ‡ Ì ÒÏÓÊÂÚ ·Óθ¯Â �‡·ÓÚ‡Ú¸, ÌÓ ËÊËÚ¸, Í‡Í Ï˚, Û ÌËı Ì ÔÓÎÛ˜ËÚÒfl. ÇÓÚÚÓ„‰‡ Ï˚ ·Û‰ÂÏ ‚ ‚˚Ë„�˚¯Â!

çÓ, „Ó‚Ó�fl Ú‡Í, ‚˚ ÓÚ‰‡ÎflÂÚ Ò·flÓÚ Â‚�ÓÔÂȈ‚.

åÛÒÚ‡Ù‡ ó‡Û¯Â‚: å˚ ÊË‚ÂÏ ‚Ö‚�ÓÔÂ. Ç ÅÓ΄‡�ËË Ï˚ χÎÓÁ‡�‡·‡Ú˚‚‡ÂÏ, ÌÓ Ô·ÚËÏ Ú‡ÍË ÊÂ̇ÎÓ„Ë, Í‡Í Ë Â‚�ÓÔÂȈ˚. éÌËÁ‡�‡·‡Ú˚‚‡˛Ú ·Óθ¯Â, ˜ÂÏ Ï˚. èÓ˝ÚÓÏÛÏ˚ ÌËÍÓ„‰‡ ÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ‚�ÓÔÂȈ‡ÏË ÌÂÒÚ‡ÌÂÏ.

à‚‡Ì Å‡Î҇χ‰ÊË‚: ÑÎfl ÏÂÌflÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ Ì ‚‡ÊÌÓ, ·˚Ú¸ ‚�ÓÔÂȈÂÏËÎË ‡ÁˇÚÓÏ. Ñ·˛ ÎË fl ˜ÚÓ-ÚÓ ÔÓÎÂÁÌÓ‰Îfl β‰ÂÈ – ‚ÓÚ ˜ÚÓ „·‚ÌÓÂ. ü Ú‡ÍËÏÓ·�‡ÁÓÏ ÓÔ�‰ÂÎfl˛, ͇ÍÓ‚ fl ̇ Ò‡ÏÓωÂÎÂ. Ç Ì‡¯ÂÈ ÒÂϸ ‚Ò ‰�ÛÊ‡Ú Ë ·ÎËÁÍÓÓ·˘‡˛ÚÒfl Ò Î˛‰¸ÏË, Ô�Ë̇‰ÎÂʇ˘ËÏË Í�‡ÁÌ˚Ï ÍÛθÚÛ�‡Ï Ë �ÂÎË„ËflÏ. üÔ�ËÌËχ˛ β‰ÂÈ Ú‡ÍËÏË, ͇ÍÓ‚˚ ÓÌËÂÒÚ¸.

Ä ÂÒÎË ÒÎÛ˜ËÚÒfl Ú‡Í, ˜ÚÓ ‚‡¯‡‰�ÛÊÂÒ͇fl ÔÓÏÓ˘¸ ·Û‰ÂÚÓÚ‚Â�„ÌÛÚ‡?

ùÚÓ ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ Ì ËÏÂÂÚ Á̇˜ÂÌËfl.éÚ‚Â�„ÌÛÚ‡ ËÎË Ô�ËÌflÚ‡ – ‰ÂÎÓ Ì ‚˝ÚÓÏ. ü β·Î˛ β‰ÂÈ Ë ·Û‰Û Ô�Ó‰ÓÎÊ‡Ú¸Î˛·ËÚ¸. åÓfl �ÂÎË„Ëfl Û˜ËÚ ÏÂÌfl·ÂÁ‚ÓÁÏÂÁ‰ÌÓ ÔÓÏÓ„‡Ú¸ β‰flÏ. ü ‰ÓÎÊÂÌ˝ÚÓ ‰Â·ڸ. Å˚ÎÓ ‚�ÂÏfl, ÍÓ„‰‡ ‚ ÅÓ΄‡�ËËÔÎÓıÓ ÓÚÌÓÒËÎËÒ¸ Í ÚÛ�͇Ï, Ëı‚˚ÌÛʉ‡ÎË ÔÓÍˉ‡Ú¸ �Ó‰Ì˚ ÏÂÒÚ‡. Ç Ú‰ÌË Ó‰Ì‡ ÚÛ�˜‡Ì͇ ÔӉӯ· ÍÓ ÏÌ ËÒ͇Á‡Î‡, ˜ÚÓ Â ÏÛÊÛ ÌÛÊ̇ ÔÓÏÓ˘¸. óÚÓfl ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Π҉·ڸ? ü ÔÓÒÚÛÔËÎ Ú‡Í,Í‡Í ‰ÓÎÊÂÌ ÔÓÒÚÛÔËÚ¸ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ: ÔÓÏÓ„.ä‡Í ·˚ÎÓ ·˚ Á‡Ï˜‡ÚÂθÌÓ, ÂÒÎË ·˚ β‰ËÊËÎË ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÔÓÏÓ„‡Ú¸ ‰�Û„‰�Û„Û! �

lama törenlerine düflmüfltü. Gördükle-rim karfl›s›nda göz yafllar›ma hakim ola-mad›m. Neden a¤lad›¤›m› aç›klaya-mam ama bir anda dini duygular›m ka-bard›. Ben H›ristiyan›m ama Müslü-manlar›n bir kutsal› için gözyafl› dökü-yordum… Ben bundan dolay› bunlar›ntamam›na birden “evrensel kültür” di-yorum. Sadece Bulgaristan için söyleye-cek bile olsak, bu böyle. Bulgaristan çokkültürlü ve çok milletli bir ülke.

Galiba Avrasya ile paylaflacak çok fle-yiniz olmas›ndan kaynaklan›yor.

Türk ve Bulgar kültürünün ortak çokyönü var. Halk olarak yak›n›z ve benzer-liklerimiz var. Mesela kebap, yorgan, dö-flek, imambay›ld›, baklava, ayran ve bo-zam›z ayn›. Kimi zaman ayn› kelimelerikonufluyoruz. Bu co¤rafya farkl› dö-nemlerde Slav ve Müslüman idarelerin-de olmufl bir yer. Bu beraberlik dönem-lerinden kalma birçok gelenek ve yaflambiçimleri bizi bugün birbirimize yak›n-laflt›r›yor. Bir gün küçük bir Bulgar fleh-rinde verece¤im konser öncesinde çokfakir bir mahallenin ara sokaklarda ge-zerken, mütevazi bir Türk evi dikkatimiçekmiflti. O gün yaflad›klar›m› asla unu-tamayaca¤›m. Kap›s›ndan içeri girinceküçük bir oda gördüm. Aile bir arayatoplanm›fl büyük bir dini bayram kutlu-yorlard›. Ufac›k çocuklar bile ellerini kal-d›rm›fl dua ediyorlard›. O anki yaflad›-¤›m duygusal yo¤unlu¤u kelimelerleanlatamam. Karfl›mda kendini tama-m›yla Allah’a vermifl insanlar vard›.

Birlikte yaflamak

Bulgaristan için bir kültür

Bulgarlar› di¤er Balkan ülkelerindenfarkl› k›lan ne?

Bulgaristan’da dostluk ve hoflgörü ha-kim. Birlikte yaflamak bizim için bir kül-tür. Müslüman ya da H›ristiyan olsun,herhangi bir dini bayramda bizler birbir-lerimizi büyük bir sevgiyle kutlar›z. Onlarbize baklava getirirler biz ise paskalya yu-murtas›. ‹ster flehir içinde isterse özel ilifl-kilerde aram›zda hiçbir s›k›nt› yok. E¤erbir s›k›nt› varsa, bunun sebebi politiktir.

Kendinizi daha çok Do¤ulu mu, yoksaBat›l› m› hissediyorsunuz?

Ben bir komedyen olarak kendimizidaha çok Bat›l› görüyorum. Fakat tamolarak Bat›l›lar çal›flmay›, biz ise yaflama-y› beceriyoruz. Avrupa bir gün çal›flama-yacak duruma gelecek ve bizim gibi ya-flayamayacaklar. ‹flte o zaman biz dahaüstte kalaca¤›z.

Ama bu durumda yine kendinizi on-lardan ay›r›yorsunuz.

Mustafa Çavuflev: Biz Avrupa’da yafl›-yoruz. Biz Bulgaristan’da az kazan›yoruzama bir Avrupal› kadar vergi veriyoruz.Onlar çok kazan›yorlar. Bu nedenle aslatam Avrupal› olamayaca¤›z.

‹van Balsamaciev: Benim için Asyal›ya da Avrupal›l›k o kadar önemli de¤il.Ben bir insana yard›m edebiliyor mu-yum? ‹flte benim as›l meselem bu. Benkendimi bu flekilde bir insan olarak ta-n›ml›yorum. Ailemde her birimizin farkl›din ve kültürden insanlarla yak›n ve aileiliflkileri var. Herkesi kendi konumundakabul ediyorum.

Ya her fleye ra¤men sizden gelecekbir yard›m› reddeden olursa?

Bence hiç önemli de¤il. ‹ster kabul et-sin, ister reddetsin. Ben onlar› seviyorumve hep sevece¤im. Benim dinim beni kar-fl›l›ks›z yard›m etmek üzere terbiye edi-yor. Ben buna mecburum. Bulgaris-tan’da baz› dönemlerde Türklere kötümuamele ettiler, yurtlar›ndan ç›kar›ld›-lar. O günlerde tan›mad›¤›m bir Türk ba-yan bana yaklaflt› ve kocas›n›n yard›mamuhtaç oldu¤unu söylemiflti. Benim budurumda ne yapmam› istersiniz? Ben in-sanl›¤›m›n gere¤ini yapt›m. Yard›m et-tim. Keflke insanlar birbirlerine bu hayat-ta yard›mc› olmak üzere yaflasalar. �

м е ж д у н а р о д н ы е о т н о ш е н и я u l u s l a r a r a s › i l i fl k i l e r

74 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Увидев ваш журнал и услышав,чем занимается Платформа ДА,

я даже с некоторой обидойподумал: «Почему нас не

приглашают участвовать в этомпроекте?» Ведь нам есть что

рассказать и показать Евразии.

Derginizi gördü¤ümde ve

platformunuzun etkinliklerini

duydu¤umda biraz al›nd›m.

Kendi kendime “neden bizi de bu

olufluma dahil etmiyorlar?”

diye sordum. Halbuki, Avrasya

ile paylaflacak o kadar çok

fleyimiz var ki.

Мустафа Чаушев / Mustafa Çavuflev

Page 75: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

a r k e o l o j i а р х е о л о г и я

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 75

Исторические города:часть мировой цивилизации

Николоз Вачеишвили

Первый заместитель министра культуры, охраны памятников и спорта Грузии.

Tarihi flehirler dünya

kültürünün parçalar›d›r

Nikoloz Vaçeiflvili

Gürcistan Kültür An›tlar› Koruma ve Spor Bakan› Birinci Yard›mc›s›.

àÒÚÓ�˘ÂÒÍË „Ó�Ó‰‡ fl‚Îfl˛ÚÒfl‚‡ÊÌÂȯÂÈ ÒÓÒÚ‡‚ÌÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl É�ÛÁËË.

ê‡Á�‡·ÓÚ͇ ˝ÙÙÂÍÚË‚ÌÓ„Ó ÏÂı‡ÌËÁχ ËıÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ Óı�‡Ì˚ ÌÂÔÓÒ�‰ÒÚ‚ÂÌÌÓÒ‚flÁ‡Ì‡ Ò ‚ÓÔ�ÓÒ‡ÏË ÏẨÊÏÂÌÚ‡ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl. Ç 2005-2006 „„.ÏËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚ÓÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂ̇ Ô�Ó„�‡ÏχÔÓÎÌÓÈ ËÌ‚ÂÌÚ‡�ËÁ‡ˆËË ‚ „�‡Ìˈ‡ı ÁÓÌÓı�‡Ì˚ ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl í·ËÎËÒË.ëÓÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ Û˜ÂÚÌ˚ ͇�ÚÓ˜ÍË Ì‡Ì‰‚ËÊËÏ˚ ԇÏflÚÌËÍË Ë Ó·˙ÂÍÚ˚ ÒÔ�ËÁ͇̇ÏË Ô‡ÏflÚÌË͇. ÑÓ�‡·ÓÚ‡Ì˚ ËÁ‡ÔÓÎÌÂÌ˚ ÔÓ΂˚ ÙÓ�Ï˚ ̇ ‚ÒÂÒÚ�ÓÂÌËfl Ë Ò‚Ó·Ó‰Ì˚ ÚÂ��ËÚÓ�ËË,̇ıÓ‰fl˘ËÂÒfl ‚ Ô�‰Â·ı Óı�‡ÌÌ˚ı ÁÓÌ.ëÓÁ‰‡Ì˚ ˆËÙ�Ó‚˚Â Ë ·‡ÁÓ‚˚ ‚Â�ÒËËÚÂχÚ˘ÂÒÍËı ͇�Ú, �‡Á�‡·ÓÚ‡Ì˚ı ̇ÓÒÌÓ‚Â ÌÓ‚ÂȯËı ‡˝�ÓÙÓÚÓÒ˙ÂÏÓÍ.é·�‡·ÓÚ͇ ÔÓÎÛ˜ÂÌÌÓÈ ËÌÙÓ�χˆËËÔ�ӂ‰Â̇ Ò ËÒÔÓθÁÓ‚‡ÌËÂÏ„ÂÓËÌÙÓ�χˆËÓÌÌ˚ı ÒËÒÚÂÏ, ‚ �ÂÁÛθڇÚÂ˜Â„Ó Ó·ÂÒÔ˜Â̇ ÛÌË͇θ̇fl ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚ¸ÒËÌÚÂÁ‡ ÚÂÍÒÚÓ‚˚ı Ë Í‡�ÚÓ„�‡Ù˘ÂÒÍËı‰‡ÌÌ˚ı, Ô�ÓÒÚÓÚ˚ ËÒÔÓθÁÓ‚‡ÌËfl,Ó·�‡·ÓÚÍË Ë Ó·ÌÓ‚ÎÂÌËfl ËÌÙÓ�χˆËË.ꇷÓÚ˚ Ú‡ÍÓ„Ó �Ó‰‡ Ô�Ó‚Ó‰ËÎËÒ¸ Ú‡ÍÊ ‚ŇÚÛÏË; ÓÌË ÒÓÁ‰‡ÎË ÓÒÌÓ‚Û ‰Îfl‰‡Î¸ÌÂȯÂÈ �‡Á�‡·ÓÚÍË ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚÓ‚Óı�‡Ì˚ Ë �‡·ËÎËÚ‡ˆËË ËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı„Ó�Ó‰Ó‚, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ‰Îfl �‡Á�‡·ÓÚÍËàÒÚÓ�ËÍÓ-ÍÛθÚÛ�Ì˚ı ÓÔÓ�Ì˚ı Ô·ÌÓ‚.ä�ÓÏ ÚÓ„Ó, ÓÌË ÔÓÒÎÛÊ‡Ú ÏÓ‰Âθ˛ ‰Îfl‡Ì‡Îӄ˘Ì˚ı �‡·ÓÚ ‚ ‰�Û„Ëı ËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı„Ó�Ó‰‡ı É�ÛÁËË.

éÔ�‰ÂÎÂÌË Óı�‡ÌÌ˚ı ÁÓÌËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı „Ó�Ó‰Ó‚, ‡�ıÂÓÎӄ˘ÂÒÍËı‡�‡ÎÓ‚ Ë ËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı ÔÂÈÁ‡ÊÂÈfl‚ÎflÂÚÒfl Ô�ËÓ�ËÚÂÚÓÏ ‰Îfl ÏËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚‡,ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ ËÏÂÌÌÓ ˝ÚË Í‡Ú„Ó�ËËÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl �‡ÒÍ�˚‚‡˛Úı�ÓÌÓÎӄ˲ �‡Á‚ËÚËfl ÔÓÒÂÎÂÌËÈ Ì‡ÚÂ��ËÚÓ�ËË É�ÛÁËË Ë �ÂÁÛθڇÚ˚

Ú�‡‰ËˆËÓÌÌÓÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â͇ ‚ÒÔˆËÙ˘ÂÒÍÓÏ Ô�Ë�Ó‰ÌÓÏ Ô�ÓÒÚ�‡ÌÒÚ‚Â,ı‡�‡ÍÚÂ�ËÁÛ˛ÚÒfl ‚˚ÒÓÍÓÈ ÍÓ̈ÂÌÚ�‡ˆËÂÈ̉‚ËÊËÏ˚ı Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚, ÛÌË͇θÌÓÈÒÂÚ¸˛ ÛÎˈ Ë ÒÚ�ÛÍÚÛ�ÓÈ Á‡ÒÚ�ÓÈÍË.

åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ËÎÓ Ô�ÓÂÍÚ˚Óı�‡ÌÌ˚ı ÁÓÌ ËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı „Ó�Ó‰Ó‚,‡�ıÂÓÎӄ˘ÂÒÍË Á̇˜ËÏ˚ı ÚÂ��ËÚÓ�ËÈ,ÛÌË͇θÌ˚ı ÍÓÏÔÎÂÍÒÓ‚ Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚. ùÚËÔ�ÓÂÍÚ˚ ÔÓÒΠ΄‡ÎËÁ‡ˆËË Îfl„ÛÚ ‚ ÓÒÌÓ‚ÛÍÓÌÒÂ�‚‡ˆËË, �‡·ËÎËÚ‡ˆËË ËÛÒÚÓÈ˜Ë‚Ó„Ó �‡Á‚ËÚËfl Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚,�‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌ˚ı ̇ Û͇Á‡ÌÌ˚ıÚÂ��ËÚÓ�Ëflı. åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó Ô�Ó‚ÂÎÓÚẨÂ� ÔÓ‰ ̇Á‚‡ÌËÂÏ «éÔ�‰ÂÎÂÌËÂÓı�‡ÌÌ˚ı ÁÓÌ ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl», ‚�‡Ï͇ı ÍÓÚÓ�Ó„Ó ·˚ÎË ‚˚fl‚ÎÂÌ˚Óı�‡ÌÌ˚ ÁÓÌ˚ „Ó�Ó‰Ó‚ äÛÚ‡ËÒË, ë˄̇„Ë,í·‚Ë Ë åˆıÂÚ‡, ‡�ıÂÓÎӄ˘ÂÒÍËı ÁÓÌ ‚í·ËÎËÒË, åˆıÂÚÂ Ë Ä·Á‡ÌÒÍÓÈ ‰ÓÎËÌÂ,ËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓ„Ó ‡�‡· LJ�‰ÁËfl-ïÂ�Ú‚ËÒË-éÎÓ‰‡ Ë Ì‡ıÓ‰fl˘ËıÒfl ̇ Â„Ó ÚÂ��ËÚÓ�ËË

‹yi olan her fley, kendisini sevenlerle ifl-birli¤i yapar ve bir gün onlara geri dö-ner. Tarihi flehirler, Gürcistan kültür

miras›n›n en önemli de¤erleridir. Bu fle-hirlerin tam anlam›yla korunmas› içinetkin bir mekanizman›n kurulmas› do¤-rudan kültürel miras›n yönetimiyle ilgili-dir. 2005 – 2006 y›llar›nda Bakanl›k tara-f›ndan Tiflis’in s›n›rlar› içerisindeki böl-genin kültür varl›¤›n›n bütün envanteri-nin ç›kar›lmas› program› gerçeklefltirildi.Tafl›nmaz eserlerin ve objelerin özellikle-rini belirten tan›t›c› kartlar haz›rland›.Bütün yap›lar ve korunan bölgelerdekibofl alanlar düzenlendi. Havadan çekilenen yeni foto¤raflar temel al›narak tan›t›-c› kartlar›n temel ve dijital versiyonlar›haz›rland›. Co¤rafi bilgi sistemlerininkullan›lmas›yla ulafl›lan veriler dijitallefl-tirildi ve bunun sonucunda metinsel vekartografik verileri birlefltirme imkân› el-de edildi; bilgiden en basit flekilde fayda-lanman›n, onu ifllemenin ve yenileme-nin bir sentezi elde edildi… Batum’da buyönde çal›flmalar yap›ld›, bu çal›flmalar;gelecekteki koruma araçlar› için, tarihiflehirlerin rehabilitasyonu ve bilhassagüçlü tarihsel kültürel planlar için bir te-mel haz›rlad›. Bu çal›flmalar Gürcistan’›ndi¤er tarihi flehirlerindeki benzer çal›fl-malara da model olacakt›r.

Tarihi flehirler, arkeolojik sit alanlar›ve tarihi peyzajlar› koruma alanlar›n›nbelirlenmesi Bakanl›¤›n önceliklerinden-dir çünkü kültürel miras›n bu kategorile-ri, Gürcistan topraklar›ndaki yerlefliminkronolojisini, tafl›nmaz eserleri, sokak

Page 76: Diyalog Avrasya №26

Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚. åËÌËÒÚ�‡ÏË ÍÛθÚÛ�˚ Ë˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó �‡Á‚ËÚËfl É�ÛÁËËÛÚ‚Â�ʉÂÌ˚ Óı�‡ÌÌ˚ ÁÓÌ˚ „. åˆıÂÚ‡,‡�ıËÚÂÍÚÛ�ÌÓ-‡�ıÂÓÎӄ˘ÂÒÍÓ„ÓÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ ÉÓÌËÓ-ÄÔÒ‡�ÓÒ ‚ ĉʇ�ËË Ëӷ̇�ÛÊÂÌÌÓ„Ó ‚ çËÊÌÂÈ ä‡�ÚÎˉ�‚ÌÂÈ¯Â„Ó Ô‡ÏflÚÌË͇„Ó�ÌÓ‰Ó·˚‚‡˛˘ÂÈ Ô�ÓÏ˚¯ÎÂÌÌÓÒÚË.

LJÊÌÂȯÂÈ ˜‡ÒÚ¸˛ Óı�‡Ì˚ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl fl‚ÎflÂÚÒfl „ÓËÌ‚ÂÌÚ‡�ËÁ‡ˆËfl. ÑÂÔ‡�Ú‡ÏÂÌÚÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl ÒËÒÚÂχÚ˘ÂÒÍËÔÓÔÓÎÌflÂÚ ÒÔËÒÍË Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚.åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó Ô�Ó‚ÂÎÓ ‰‚Ûı˝Ú‡ÔÌ˚ÈÓÚÍ�˚Ú˚È ÚẨÂ� ̇ ÚÂÏÛ«àÌ‚ÂÌÚ‡�ËÁ‡ˆËfl �‡ÒÔÓÎÓÊÂÌÌ˚ı ‚„Ó�Ó‰‡ı Ë �‡ÈÓ̇ı É�ÛÁËË Á̇˜ËÏ˚ı ÒÚÓ˜ÍË Á�ÂÌËfl ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËflÓ·˙ÂÍÚÓ‚». í‡ÍË �‡·ÓÚ˚ ·˚ÎË Ô�ӂ‰ÂÌ˚‚ åˆıÂÚÂ, ÉÓ�Ë, ÅÓ�ÊÓÏË, èÓÚË,äÓ·ÛÎÂÚË, ä‡Á·Â„ÒÍÓÏ �‡ÈÓÌÂ, ÉÓ�‰ÒÍÓÏÒ‡‰Û, ·‡ÒÒÂÈÌ å‡ÎÓÈ ãˇı‚˚.åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó Ú‡ÍÊ ‚‰ÂÚ ËÁÛ˜ÂÌËÂ,ÒËÒÚÂχÚËÁ‡ˆË˛ Ë ËÌ‚ÂÌÚ‡�ËÁ‡ˆË˛‰‚ËÊËÏ˚ı Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚ Ë ÍÓÎÎÂ͈ËÈ,‚˚fl‚Îfl˛ÚÒfl ̇˷ÓΠˆÂÌÌ˚ ӷ˙ÂÍÚ˚,ÌÛʉ‡˛˘ËÂÒfl ‚ ÌÂÓÚÎÓÊÌÓÈ ÍÓÌÒÂ�‚‡ˆËËË �‡·ËÎËÚ‡ˆËË. Ç �ÂÁÛθڇÚ ÔÓ‰Ó·Ì˚ı�‡·ÓÚ ÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl ‚ÓÁÏÓÊÌ˚Ï ÓÔ�‰ÂÎflÚ¸�˚ÌÓ˜ÌÛ˛ ÒÚÓËÏÓÒÚ¸ Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËfl, ˜ÚÓÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ �‡Á‚ËÚ˲ ΄‡Î¸ÌÓ„Ó �˚Ì͇Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËÈ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡. èÓ˝Ú‡ÔÌÓÔ�Ó‚Ó‰ËÚÒfl �‡·ÓÚ‡ ÔÓ Û˜ÂÚÛ Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËÈÚ‡Ú�‡Î¸ÌÓ-‰ÂÍÓ�‡ÚË‚ÌÓ„Ó ËÒÍÛÒÒÚ‚‡ ‚

ÍÓÎÎÂ͈Ëflı �‡Á΢Ì˚ı Ú‡Ú�Ó‚ Ò ˆÂθ˛ Ëı‚Íβ˜ÂÌËfl ‚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ë �ÂÂÒÚ�˚;ÚÓθÍÓ ‚ Ú‡Ú� ËÏ. ä. å‡�‰Ê‡Ì˯‚ËÎË·˚ÎÓ Ô‡ÒÔÓ�ÚËÁË�Ó‚‡ÌÓ ÓÍÓÎÓ 2 Ú˚Ò.˝ÍÒÔÓ̇ÚÓ‚.

åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó �‡·ÓÚ‡ÂÚ Ì‡‰ ÒÓÁ‰‡ÌËÂÏÖ‰ËÌÓÈ ËÌÙÓ�χˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl. Ç ˝ÚÓÏ̇Ô�‡‚ÎÂÌËË ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌ �fl‰ Ô�ÓÂÍÚÓ‚:«àÌÌÓ‚‡ˆËÓÌ̇fl �ÂÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËfl Ö‰ËÌÓÈËÌÙÓ�χˆËÓÌÌÓÈ ÒËÒÚÂÏ˚ ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó̇ÒΉËfl É�ÛÁËË Ë ‚̉�ÂÌËÂÒÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚ı ÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ ÛÔ�‡‚ÎÂÌËfl�ÂÒÛ�Ò‡ÏË ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl»,«ëÓÁ‰‡ÌË ӷÌÓ‚ÎflÂÏÓÈ ÍÓÏÔÎÂÍÒÌÓÈ·‡Á˚ ‰‡ÌÌ˚ı ̉‚ËÊËÏ˚ı Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚»,«ëÓÁ‰‡ÌË ·‡Á˚ ‰‡ÌÌ˚ı ËÌÙÓ�χˆËÓÌÌ˚ıÔÓÚÓÍÓ‚ Ó Ì‰‚ËÊËÏ˚ı Ô‡ÏflÚÌË͇ı Ë Ëı‰Ë„ËÚ‡ÎËÁ‡ˆËfl».

В Грузии более 200 музеев

различного профиля

åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚ÓÏ ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌ ˆÂÎ˚È �fl‰Ô�ÓÂÍÚÓ‚ ‚ �„ËÓ̇θÌ˚ı Ë ÒÚÓ΢Ì˚ıÏÛÁÂflı, ̇Ô˜‡Ú‡Ì˚ ÏÂÚӉ˘ÂÒÍËÂÔÓÒÓ·Ëfl. ÑÎfl �‡·ËÎËÚ‡ˆËË �„ËÓ̇θÌ˚ıÏÛÁ‚ ÒÓÁ‰‡˛ÚÒfl Ú‡ÍË ÏÓ‰ÂÎË ËıÛÒÚ�ÓÈÒÚ‚‡ Ë ÛÔ�‡‚ÎÂÌËfl, ÍÓÚÓ�˚ÂÓ·ÂÒÔ˜‡Ú ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl ÛÒÚÓȘ˂ӄÓ�‡Á‚ËÚËfl ‚ÒÂÈ ÏÛÁÂÈÌÓÈ ÓÚ�‡ÒÎË. Ç ˜ËÒΉ�Û„Ëı Ô�ÓÂÍÚÓ‚ ÒÚÓËÚ ‚˚‰ÂÎËÚ¸�‡·ËÎËÚ‡ˆË˛ ÏÛÁÂfl ç. èË�ÓÒχÌË ‚

a¤›n›n yap›s›n› ve insan›n do¤al mekân-daki geleneksel faaliyetlerinin sonuçlar›-n› ortaya ç›kar›yorlar.

Bakanl›k, tarihi flehirleri, arkeolojiköneme sahip yerleri, birbirinden k›ymetlieserleri korumaya yönelik projeler haz›r-lad›. Yasalaflt›r›ld›klar›nda bu projeler,söz konusu yerlerdeki eserlerin rehabili-tasyonu ve istikrarl› geliflimine temelolacaklard›r. Bakanl›k “Kültürel Miras›nKorunma Alanlar›n›n Belirlenmesi” ad›alt›nda Kutaisi, Signagi, Telavi ve Mtshe-ta flehirlerinin, Tiflis, Mtsheta ve Alazanvadisindeki arkeoloji alanlar›n›n, tarihido¤al çevre Vardizya Hertvisi Olod veoradaki eserlerin gezildi¤i bir tren gezisidüzenledi. Mtsheta flehri, Acara’daki Go-nio Apsaros arkeolojik yap›lar, Nijn›yKartli’de bulunan maden sanayisine aiteski eserler Gürcistan Kültür ve EkonomiKalk›nma bakanlar› taraf›ndan korumaalanlar› olarak onayland›.

Kültürel miras›n korunmas›n›n enönemli k›sm› eserlerin envanterinin ç›-kar›lmas›d›r. Kültür Miras› Bölümü sis-temli bir flekilde eserlerin listelerini ç›-kar›yor. Bakanl›k “Gürcistan ‹l ve Bölge-lerinde Tarihi Öneme Sahip Önemli Kül-türel Miras Eserlerinin Envanterinin Ç›-kar›lmas›” konulu iki etapl› aç›k bir iha-le yapt›. Bu çal›flmalar Mtsheta, Gori,Borjomi, Poti, Kobuleti, Kazbegskiy böl-gesi, Gordskiy bahçesi, Küçük Liahvahavzas›nda yap›ld›. Bakanl›k ayn› flekil-de tafl›n›r eserlerin ve koleksiyonlar›naraflt›r›lmas›n›, sistemlefltirilmesinigerçeklefltiriyor, acil rehabilitasyona vekorumaya muhtaç de¤erli eserler orta-ya ç›kar›l›yor. Benzeri çal›flmalar sonun-da eserin piyasa de¤erini tespit etmekmümkün oluyor bu da sanat eserleripazar›n›n kanunlara uygun geliflmesinisa¤l›yor. Peyderpey tiyatro dekorasyon

а р х е о л о г и я a r k e o l o j i

76 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

По требованию КомитетаВсемирного наследия былпроведен мониторингпамятников Мцхеты,Кафедрала Баграта иГелатского монастыря.

Dünya Kültür Miras› komitesinin

talebi uyar›nca Mtsheta, Bagrat

ve Gelati manast›rlar› gözlem

alt›na al›nd›.

Page 77: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

Ò. åË�Á‡‡ÌË, Û˜�ÂʉÂÌË ÏÛÁÂfl-Á‡Ôӂ‰ÌË͇ ÅÓθ¯ÓÈ ãˇı‚˚ ‚ñıËÌ‚‡Î¸ÒÍÓÏ �„ËÓÌÂ, ÒÓÁ‰‡ÌË ‚·-ÒÚ�‡Ìˈ˚ ÏÛÁ‚ É�ÛÁËË, ÏÌÓ„Ó˜ËÒÎÂÌÌ˚ÂÔÛ·ÎË͇ˆËË Ì‡ ÏÛÁÂÈÌÛ˛ ÚÂÏÛ.

Ç ˝ÚÓÏ „Ó‰Û ÏËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó ÔÓ Ú�‡‰ËˆËËÔ�Ó‚ÂÎÓ ÑÌË Â‚�ÓÔÂÈÒÍÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl,ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÛ˛ ͇ÏÔ‡Ì˲ Ö‚�ÓÒÓ˛Á‡ ËëÓ‚ÂÚ‡ Ö‚�ÓÔ˚, ÍÓÚÓ�‡fl Ó·˙‰ËÌflÂÚ ‚ÒÂÒÚ�‡Ì˚-˜ÎÂÌ˚ Ö‚�ÓÔÂÈÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ�ÌÓÈÍÓÌ‚Â̈ËË. íÂÏÓÈ ÑÌÂÈ 2006 „. ·˚ÎÓ«ç‡ÒΉˠ‚ËÌÓ‰ÂÎËfl», ˆÂθ˛ –ÔÓÔÛÎfl�ËÁ‡ˆËfl ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl,Ò‚flÁ‡ÌÌÓ„Ó Ò ËÒÚÓ�ËÂÈ „�ÛÁËÌÒÍÓ„Ó‚ËÌÓ‰ÂÎËfl ̇ҘËÚ˚‚‡˛˘ÂÈ Ì ӉÌÛÚ˚Òfl˜Û ÎÂÚ.

åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó ÓÔÛ·ÎËÍÓ‚‡ÎÓ ˆÂÎ˚È�fl‰ ÏÓÌÓ„�‡ÙËÈ: «900 ÎÂÚ É·ÚË»,«ï‡ıÛθÒÍËÈ Ú�ËÔÚËı», «äÓÎıÒÍË ‰Óχ-«Ó‰˚» ‚ ꇘ», «èÓÔ˚Ú͇ ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓÈı‡�‡ÍÚÂ�ËÒÚËÍË Ô�‰ÏÂÚÓ‚,ӷ̇�ÛÊÂÌÌ˚ı ‚ Ä�χÁÒÍÓÏ ÌÂÍ�ÓÔÓÎÂèËÚˇı¯ÂÈ» (É.ç. óÛ·Ë̇¯‚ËÎË),«êÛÍÓ‚Ó‰fl˘Ë Ô�Ë̈ËÔ˚ ÛÔ�‡‚ÎÂÌËflÔ‡ÏflÚÌË͇ÏË ÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl»,«êÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó ÔÓ ÛÔ�‡‚ÎÂÌ˲ �ËÒ͇ÏË ‰ÎflÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl»,«ï�ÓÌÓÎÓ„Ëfl „�‡‰ÓÒÚ�ÓËÚÂθÌÓ„Ó�‡Á‚ËÚËfl åˆıÂÚ˚», Ò·Ó�ÌËÍË «é ÏÛÁÂflı»,«àÌÒÚ�Û͈Ëfl ÔÓ Û˜ÂÚÛ Ë Óı�‡Ì ÏÛÁÂÈÌ˚ıˆÂÌÌÓÒÚÂÈ», «åẨÊÏÂÌÚ ÏÛÁÂÈÌӄӉ·», «èÛÚ‚ӉËÚÂθ ÔÓ ÏÛÁÂflÏ É�ÛÁËË»,«î�ÂÒÍË ì·ËÒ˚», «äÓÎÎÂ͈Ëfl í‡Ú�‡ ËÏ.ä. å‡�‰Ê‡Ì˯‚ËÎË», «è�‡‚‡ ËÓ·flÁ‡ÌÌÓÒÚË Ó�„‡ÌÓ‚ ÏÂÒÚÌÓ„ÓÒ‡ÏÓÛÔ�‡‚ÎÂÌËfl ‚ ‰ÂΠÓı�‡Ì˚ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl» Ë ‰�Û„ËÂ.

åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó Á̇˜ËÚÂθÌÓ‡ÍÚË‚ËÁË�Ó‚‡ÎÓ �‡·ÓÚ˚ ‚ �‡Ï͇ıËÏÔÎÂÏÂÌÚ‡ˆËË äÓÌ‚Â̈ËË Ó· Óı�‡ÌÂÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ë Ô�Ë�Ó‰ÌÓ„Ó̇ÒΉËfl. Ç 2006 „., ‚ÔÂ�‚˚ ÔÓÒΠ1993 „.,·˚Î ÔÂ�ÂÒÏÓÚ�ÂÌ ç‡ˆËÓ̇θÌ˚ÈÔ�‰‚‡�ËÚÂθÌ˚È ÒÔËÒÓÍ Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚,

Ô�‰̇Á̇˜ÂÌÌ˚ı ‰Îfl ÌÓÏË̇ˆËË ‚ëÔËÒÓÍ ÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl ûçÖëäé.ëÔËÒÓÍ ·˚Î ‚ÔÂ�‚˚ ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌ ‚ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ËË Ò ÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚ÏËÚ�·ӂ‡ÌËflÏË Ë �‡Ò¯Ë�ÂÌ Ò 6 ‰Ó 14Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚. ÉÓÚÓ‚ËÚÒfl ÌÓÏË̇ˆËflÑχÌËÒÒÍÓ„Ó ‡�ıÂÓÎӄ˘ÂÒÍÓ„Ó Ô‡�͇ ‚ëÔËÒÓÍ ÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl; ‚ÒΉ Á‡ÌËÏ Ô·ÌË�ÛÂÚÒfl ÌÓÏË̇ˆËflËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓÈ ˜‡ÒÚË í·ËÎËÒË, LJ�‰Áˇ-ïÂ�Ú‚ËÒÒÍÓ„Ó ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó ÔÂÈÁ‡Ê‡ ˉ�Û„Ëı ‚‡ÊÌÂȯËı Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚. èÓÚ�·ӂ‡Ì˲ äÓÏËÚÂÚ‡ ÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó̇ÒΉËfl ·˚Î Ô�ӂ‰ÂÌ ÏÓÌËÚÓ�ËÌ„Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚ åˆıÂÚ˚, ä‡Ù‰�‡Î‡ Ň„�‡Ú‡Ë É·ÚÒÍÓ„Ó ÏÓ̇ÒÚ˚�fl;ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Û˛˘Ë ÓÚ˜ÂÚ˚ ·˚ÎË̇Ô�‡‚ÎÂÌ˚ ‚ ñÂÌÚ� ÇÒÂÏË�ÌÓ„Ó̇ÒΉËfl ûçÖëäé.

Киевская Инициатива

объединяет усилия

ÉÓÚÓ‚ËÚÒfl Ô�ËÒÓ‰ËÌÂÌË É�ÛÁËË ÍäÓÌ‚ÂÌˈËË Ó· Óı�‡Ì ÌÂχÚÂ�ˇθÌÓ„ÓÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl, äÓÌ‚Â̈ËË Ó·Óı�‡Ì ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó ÏÌÓ„ÓÓ·�‡ÁËfl,Ö‚�ÓÔÂÈÒÍÓÈ �‡ÏÓ˜ÌÓÈ ÍÓÌ‚Â̈ËË Ó �ÓÎË̇ÒΉËfl ‰Îfl Ó·˘ÂÒÚ‚‡, Ö‚�ÓÔÂÈÒÍÓÈÍÓÌ‚Â̈ËË ÔÂÈÁ‡ÊÂÈ.

燘‡Ú˚È ‚ 2005 „. ÒÓ‚ÏÂÒÚÌÓ Òàääêéå (̇˷ÓΠ‡‚ÚÓ�ËÚÂÚ̇fl ‚ ÏË�ÂÏÂÊÔ�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÂÌ̇fl Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËfl ‚ÒÙÂ� Óı�‡Ì˚ ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl)Ô�ÓÂÍÚ ÔÓ ÍÓÌÒÂ�‚‡ˆËË ä�ÂÒÚÓ‚Ó„ÓÏÓ̇ÒÚ˚�fl ‚ åˆıÂÚ ·Û‰ÂÚ Ô�Ó‰ÓÎÊÂÌ ‚2007 „. Ò Û˜‡ÒÚËÂÏ ëÓ‚ÂÚ‡ Ö‚�ÓÔ˚ ‚�‡Ï͇ı �„ËÓ̇θÌÓÈ Ô�Ó„�‡ÏÏ˚äË‚Ò͇fl àÌˈˇÚË‚‡. äË‚Ò͇flàÌˈˇÚË‚‡ Ó·˙‰ËÌflÂÚ ÔflÚ¸ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚:Ä�ÏÂÌ˲, ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì, É�ÛÁ˲, åÓΉӂÛË ìÍ�‡ËÌÛ, ‚ ÌÂÈ Û˜‡ÒÚ‚ÛÂÚ ëÓ‚ÂÚ Ö‚�ÓÔ˚.

Ç 2007 „. ‚ ŇÚÛÏË Ô·ÌË�ÛÂÚÒflÔ�ӂ‰ÂÌË åËÌËÒÚÂ�ˇ· Ë ÑÓÌÓ�ÒÍÓÈÍÓÌÙÂ�Â̈ËË äË‚ÒÍÓÈ àÌˈˇÚË‚˚.éÒÓ·˚Ï ‰Ë̇ÏËÁÏÓÏ ÓÚ΢‡ÂÚÒflÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚‡ Ò ëÓ‚ÂÚÓÏÖ‚�ÓÔ˚ ‚ ÒÙÂ� Óı�‡Ì˚ ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó̇ÒΉËfl. ÇÔÂ�‚˚ ÒÓ ‰Ìfl Ô�ËÂχ É�ÛÁËË ‚˝ÚÛ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆË˛ Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂθ ̇¯ÂÈÒÚ�‡Ì˚ ËÁ·�‡Ì ‚ ·˛�Ó ìÔ�‡‚Îfl˛˘Â„ÓÍÓÏËÚÂÚ‡ ëÓ‚ÂÚ‡ Ö‚�ÓÔ˚ ÔÓ ÍÛθÚÛ�ÌÓÏÛ̇ÒΉ˲.

åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚ÓÏ �„ÛÎfl�ÌÓ Ô�Ó‚Ó‰flÚÒflχүڇ·Ì˚ �‡·ÓÚ˚ ÔÓ ÏÓÌËÚÓ�ËÌ„ÛÔ‡ÏflÚÌËÍÓ‚ ̇ ‚ÒÂÈ ÚÂ��ËÚÓ�ËË É�ÛÁËË.

éÒÛ˘ÂÒÚ‚ÎÂÌËÂ Ò ÔÓÏÓ˘¸˛ îÓ̉‡Óı�‡Ì˚ Ë ÒÔ‡ÒÂÌËfl Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl É�ÛÁËË,ÒÚ�‡Ú„˘ÂÒÍÓ„Ó Ô‡�ÚÌÂ�‡ ÏËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚‡,è�Ó„�‡ÏÏ˚ �‡·ËÎËÚ‡ˆËË Ô‡ÏflÚÌËÍÓ‚ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó Ì‡ÒΉËfl ÔÓÁ‚ÓÎËÎÓ Ô�Ó‚ÂÒÚË�‡·ËÎËÚ‡ˆËÓÌÌ˚ �‡·ÓÚ˚ ̇ ‰ÂÒflÚ͇ıÔ‡ÏflÚÌËÍÓ‚, ̇ıÓ‰fl˘ËıÒfl ‚ Ò‡ÏÓÏÔ·˜Â‚ÌÓÏ ÒÓÒÚÓflÌËË. �

sanatlar›nda çeflitli tiyatrolar›n koleksi-yonlar›ndaki eserlerin kütüklere kayd›için say›m› yap›ld›. Sadece K. Mardjanifl-vili Tiyatrosu’nda iki bine yak›n eser ser-tifikaland›r›ld›.

Bakanl›k kültürel mirasla ilgili tek birbilgi sistemi üzerinde çal›fl›yor. Bu ba¤-lamda; “Gürcistan Kültürel Miras›n Ye-niden Düzenlenmesi ve Kültürel Mira-s›n Kaynaklar›n› Yönetme TekniklerininKullan›lmas›”, “Tafl›nmaz Eserlerin BilgiTemelinin Sa¤lanmas› ve Dijital Orta-ma Aktar›lmas›” gibi bir dizi proje ger-çeklefltirildi.

Gürcistan’da farkl›

branfllardan 200’den

fazla müze var

Bakanl›k baflkentteki ve di¤er bölgelerde-ki müzelerde bir dizi proje gerçeklefltirdi,yard›mc› metodik yay›nlar bas›ld›. Bölgemüzelerinin rehabilitasyonu için bütünmüzelere istikrarl› flekilde geliflme ve yö-netim flartlar› sa¤layan modeller geliflti-riliyor. Di¤er projeler aras›nda Mirzaanikasabas›ndaki N. Pirosmani müzesininrehabilitasyonunu, Tsinvalskiy bölgesin-de Büyük Liahva müze millî park›n›n ku-rulmas›n›, Gürcistan müzelerinin inter-net sayfalar›n›n yay›na bafllamas› gibiçok say›daki yay›n belirtilebilir.

Bakanl›k bu y›l Avrupa Birli¤i ve Avru-pa Kültür Anlaflmas›’n› imzalayan bütünülkeleri bir araya getiren Avrupa Konseyiile geleneksel Avrupa Miras› Günleri’nigerçeklefltirdi. 2006 y›l›nda Günün ko-nusu “fiarap Üretimi Miras›” oldu, amac›Gürcistan’da binlerce y›ll›k flarap üretimi

a r k e o l o j i а р х е о л о г и я

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 77

Page 78: Diyalog Avrasya №26

tarihiyle ilintili kültürel miras› popülerhale getirmekti.

Bakanl›k, Gelati 900 Yafl›nda, Hahul‹konu, Raçe’deki Kolhskiy Evleri, ArmazNekropolü Pitiahfley’de Bulunan Objele-rin Sanatsal Karakteristi¤i Denemesi (G.N. Çubinaflvili), Dünya Kültürel Miras›Eserlerinin ‹dari Prensipleri, Dünya KültürMiras›n›n ‹dari Risklerinin Yönetimi,Mtsheta’da fiehircili¤inin Geliflme Krono-lojisi, Müzeler kitap serisi, Müze De¤erle-rinin Say› ve Korunmas› Talimat›, MüzeYönetimi, Gürcistan Müzeleri K›lavuzu,Ubisa Freskleri, K. Mardjaniflvili Tiyatrosu-nun Koleksiyonu, Yerel Yönetimlerin Kül-tür Miras›n›n Korunmas›nda Görev veHaklar› gibi bir dizi monografi yay›nlad›.

Dünya Kültürel ve Do¤al Miras›n› Ko-ruma Anlaflmas›’n›n yükümlülükleriniyerine getirilmesi önemli ölçüde aktiflefl-tirildi. 1993 y›l›ndan sonra ilk defa 2006y›l›nda UNESCO’nun Dünya Kültür Mira-s› listesi için haz›rlanan ön liste tekrargözden geçirildi. Liste ilk kez uluslararas›talepler do¤rultusunda haz›rland› veeser say›s› 6’dan 14’e yükseldi. DmanisArkeoloji Park› Dünya Miras› listesineadayl›¤a haz›rlan›yor, onu takiben Tif-lis’in tarihi k›sm›n›n, Vardzia Hertvis’inkültür peyzaj›n›n ve di¤er önemli eserle-rin adayl›¤› planlan›yor. Dünya KültürMiras› komitesinin talebi uyar›ncaMtsheta, Bagrat ve Gelati manast›rlar›gözlem alt›na al›nd›, gözlem raporlar›UNESCO’nun Dünya Kültür Miras› mer-kezine gönderildi.

Kiev Giriflimi emekleri

bir araya getiriyor

Gürcistan, Manevi Kültür Miras›n› Koru-ma Anlaflmas›, Kültür Çeflitlili¤ini Koru-ma Sözleflmesi, Toplum ‹çin Kültür Mi-ras› Çerçeve Anlaflmas› ve Avrupa PeyzajSözleflmesine kat›lmaya haz›rlan›yor.

2005 y›l›nda ICCROM (Dünyada kül-tür miras›n› korumaya yönelik hükü-metler aras› en güçlü kurulufl) bölgeselprogram Kiev Giriflimi çerçevesinde Av-rupa Konseyi’nin kat›l›m›yla bafllat›lanMtsheta’daki Haçl› Kilisesi’nin restoras-yonu projesine 2007 y›l›nda devam edi-lecek. Kiev Giriflimi Ermenistan, Azer-baycan, Gürcistan, Moldova, Ukrayna veAvrupa Konseyi’ni bir araya getiriyor:2007 y›l›nda Batum’da bakanlar toplan-t›s› ve Kiev Giriflimi’nin Donörler Konfe-rans›’n›n yap›lmas› planlan›yor. Bakan-l›¤›n Avrupa Konseyi ile kültür miras›alan›nda yapt›¤› iflbirli¤i dikkate de¤ernitelikte. Gürcistan bu örgüte kabuledildi¤inden beri ilk defa bir temsilcisikültür miras› komitesinin yönetim ko-mitesine seçildi.

Bakanl›k düzenli olarak bütün Gür-cistan’daki eserlerin gözetimiyle ilgilibüyük çal›flmalar yap›yor. Bakanl›¤›nstratejik orta¤› Gürcistan Kültür Miras›-n› Koruma ve Kurtarma Vakf›’n›n yard›-m›yla gerçeklefltirilen Kültür Miras›Eserlerinin Rehabilite Program› en fazlayard›ma muhtaç onlarca eserin rehabi-lite edilmesine imkân verdi. �

а р х е о л о г и я a r k e o l o j i

78 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Основные направления работы Министерствакультуры, охраны памятников и спорта Грузиив сфере охраны культурного наследия впрошедшем 2006 г.:

• Программа охраны градостроительногонаследия в исторических городах Грузии

• Определение охранных зон культурногонаследия

• Инвентаризация памятников культурногонаследия

• Музейная реформа / Реабилитация музеевГрузии и совершенствование системуправления

• Международное сотрудничество и освоениепередовых достижений в области охраныкультурного наследия

• Мониторинг культурного наследия на всейтерритории Грузии

• Создание единой информационной системыкультурного наследия

• Популяризация культурного наследия Грузиивнутри страны и за ее пределами.

2006 y›l›nda kültür miras›n› korunmaetkinlikleri • Gürcistan’›n tarihi flehirlerinde flehircilik

miras›n›n korunmas› program›• Kültürel miras›n korunma bölgelerinin

belirlenmesi• Kültür miras› eserlerinin envanterinin

ç›kar›lmas›• Müze reformu, Gürcistan müzelerinin

rehabilitesi ve idari sisteminin iyilefltirilmesi• Uluslararas› iflbirli¤i ve kültür miras›n›n

korunmas›ndaki öncü kazan›mlar›nedinilmesi

• Gürcistan topraklar›ndaki kültür miras›n›ngözetim alt›nda tutulmas›

• Kültür miras› ile ilgili tek bir bilgi sistemininkurulmas›

• Gürcistan kültür miras›n›n yurt içinde ved›fl›nda halka sevdirilmesi

До 2009 г. будет осуществлен ряд совместныхпроектов в сфере культуры и культурногонаследия. Приоритетами программы являются:

• Подготовка дальнейшей реформызаконодательства в сфере культуры икультурного наследия

• Совершенствование юридических иуправленческих инструментов охраны иреабилитации градостроительного наследия

• Совершенствование администрирования именеджмента культурного наследия

• Инвентаризация культурного наследия ивнедрение современных информационныхсистем

• Тренинг специалистов в области современныхтехнологий консервации памятников

• Тренинг сайт-менеджеров

• Культурный туризм

• Реформа и реструктуризация киноиндустрии.

2009 y›l›na kadar yap›lacak etkinlikler• Kültür ve kültür miras› sahas›nda yap›lacak

reformlar›n mevzuat›n›n haz›rlanmas›• fiehircilik miras›n›n korunmas› ve

rehabilitasyonun hukuki ve idari organlar›n›nyetkinlefltirilmesi

• Kültür miras›n›n yönetiminin iyilefltirilmesi• Kültürel miras›n envanterinin ç›kar›lmas› ve

ça¤dafl sistemlerin kullan›lmas› • Eserlerin konservasyonu alan›nda uzmanlar›n

e¤itilmesi• Site yöneticilerinin yetifltirilmesi• Kültür turizmi• Sinema endüstrisi reformu ve dönüflümü

Page 79: Diyalog Avrasya №26
Page 80: Diyalog Avrasya №26

ê ÓÒÒËfl, ÔÓÎۘ˂¯‡fl ÒÚ‡ÚÛÒ̇·Î˛‰‡ÚÂÎfl ‚ é�„‡ÌËÁ‡ˆËËàÒ·ÏÒ͇fl äÓÌÙÂ�Â̈Ëfl, ҉··

¢ ӉËÌ ¯‡„ Í Ò·ÎËÊÂÌ˲ ÒËÒ·ÏÒÍËÏ ÏË�ÓÏ. Ç Ö„ËÔÚ ÒÓÒÚÓfl·ҸåÂʉÛ̇�Ӊ̇fl ̇ۘÌÓ-Ô�‡ÍÚ˘ÂÒ͇flÍÓÌÙÂ�Â̈Ëfl «àÒ·Ï: Ú�‡‰ËˆËfl Ë˝ÚË͇», ‚ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ÍÓÚÓ�ÓȇÍÚË‚ÌÓ Û˜‡ÒÚ‚Ó‚‡Î‡ êÓÒÒËfl.

ç‡ ÍÓÌÙÂ�Â̈ËË, Ò�‰ËÓ�„‡ÌËÁ‡ÚÓ�Ó‚ ÍÓÚÓ�ÓÈ åËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó

ËÌÓÒÚ�‡ÌÌ˚ı ‰ÂÎ êÓÒÒËË,åÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚È ÙÓ̉ «åË� ˜Â�ÂÁÍÛθÚÛ�Û», åÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚È ËÌÒÚËÚÛÚÏË�‡ ̇ 䇂͇ÁÂ Ë è·ÚÙÓ�χ ÑˇÎÓ„Ö‚�‡ÁËfl, Ó·ÒÛʉ‡Î‡Ò¸ �Óθ �ÂÎË„ËË ‚ÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌËË ÛÌË‚Â�҇θÌ˚ı˝Ú˘ÂÒÍËı ˆÂÌÌÓÒÚÂÈ. äÓÌÙÂ�Â̈ËflÔ�ÓıӉ˷ ‚ ä‡Ë�Â Ë ÄÎÂÍ҇̉�ËË Ò 20ÔÓ 25 χfl 2007 „. Ë ÒÓÒÚÓfl· ËÁ ‰‚ÛıÁ‡Ò‰‡ÌËÈ. äÓÌÙÂ�ÂÌˆË˛ ÔÓ‰‰Â�ʇÎËåËÌËÒÚÂ�ÒÚ‚Ó ÍÛθÚÛ�˚ Ö„ËÔÚ‡,ä‡Ë�ÒÍËÈ ÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚ Ë ñÂÌÚ�

а к т у а л ь н о g ü n c e l

80 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

‹slam Konferans› Örgütü’nde göz-lemci statüsü elde eden Rusya, ‹s-lam dünyas›yla yak›nlaflma yönün-

de bir ad›m daha att›. M›s›r’da Rus-ya’n›n destek verdi¤i, “‹slam; Gelenek-sel ve Evrensel Ahlaki De¤erler” konfe-rans› yap›ld›.

Rusya D›fliflleri Bakanl›¤›, Uluslara-ras› Dünya Kültürleri Vakf›, Uluslarara-s› Kafkas Bar›fl Enstitüsü ve Diyalog Av-

Шаг России к сближению сисламским миром

Мустафа Армаган

Главный консультант журнала «ДА» (Турция).

Rusya’dan ‹slam dünyas›yla

yak›nlaflma ad›m›

Mustafa Arma¤an

Yazar-Bafldan›flman, DA dergisi (Türkiye).

Page 81: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

rasya Platformu’nun organizatörleraras›nda yer ald›¤› konferansta, evren-sel ahlâkî de¤erlerin oluflmas›nda din-lerin üstlendikleri rol ele al›nd›. Kahireve ‹skenderiye’de 20-25 May›s tarihle-rinde iki ayr› oturumla gerçeklefltirilenkonferans› M›s›r Kültür Bakanl›¤›, Ka-hire Üniversitesi ve Al-Ahram StratejikAraflt›rmalar Merkezi de destekledi.

Organizatörler aras›nda yer alanRusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Ens-titüsü Direktörü Prof. Dr. Rostislav Ri-bakov, ‹slam dünyas› ile iliflkileri gelifl-tirme ad›mlar›n›n Rusya’n›n iç politi-kada da elini kuvvetlendirdi¤ini dilegetirdi. Bu durum iç politikaya bu fle-kilde yans›rken, d›fl politikan›n da yeni-den flekillenece¤i flüphesiz. Özellikle ‹s-lam Konferans› Örgütü’ne üyelik mü-racaat› yapan Rusya’n›n halk›n› topye-kun kucaklamak amac›yla her geçengün yeni aç›l›mlar gerçeklefltirmesi,Türkiye, ‹ran ve di¤er Müslüman ülke-leriyle yak›n iliflki içinde olmas›, uz-manlarca “acaba çok kutuplu dönemegeri mi dönüyoruz?” fleklinde yorumla-n›yor. Rusya ile ‹slam ülkeleri aras›nda-ki iliflkileri daha genifl çerçevede de¤er-lendirmek ve muhtemel ‹KÖ üyeli¤inin

g ü n c e l а к т у а л ь н о

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 81

Директор Института востоковедения Российской Академии наук, доктор исторических наук

Ростислав Рыбаков: Отношения с мусульманским миром

укрепят внутреннюю политику России

Любой шаг, сделанный на пути к развитию отношений с исламским миром, укрепляет ивнутреннюю политику России. Эти два элемента неразрывно связаны друг с другом.

Отношения России с Египтом и Турцией, особенно в последнее время, интенсивноразвиваются. Конференция – это своего рода попытка построить диалог с исламскиммиром. Необходимо постараться понять регион. Это пытается сделать США в отношениях сИндией и Китаем.

В России мусульмане занимают важное место как в культурной, так и в политическойжизни страны. Мусульмане в этой стране живут в согласии с христианами. И вкоммунистическое время российские мусульмане смогли сохранить свою культуру иценности. Трудностью того времени было давление атеизма, преследование религии, чтораспространялось и на христиан, которые тоженемало пережили. Теперь открываются новыемечети, старые приводятся в надлежащий вид,появляются организации, занимающиесярелигиозным образованием. Я верю, что всовременной России общество будет болеетолерантным, и в стране будет царить мирнаяатмосфера. В управлении страной уважение крелигии также играет важную роль. Мы видем, что вТатарстане церкви и мечети поддерживают междусобой связь. Никого не тревожит вера другого.Нельзя допустить, чтобы эти отношенияиспортились. Все, кто молится в храмах, желаюттолько блага человечеству.

История творится прямо на наших глазах. Россияпостепенно приходит в себя. Надеюсь, что мы будемдвигаться от однополярного мира кмногополярному. ОИК является важнойорганизацией, созданной во имя совместногососуществования и признания друг друга. Конечно,возможно, не всех устраивают такие понятия, какдружба и мир. Возможно, какие-то страны сопаской наблюдают за этим. И в США, и в России, ив других странах могут быть люди, которые не хотят диалога и мира. Иногда такие людиради своих темных дел могут попытаться использовать религию. Есть проблемы,возникающие в силу невозможности понимать и любить друг друга. Ведь дорогизагрязняются тогда, когда их начинают использовать в политических целях.

Rusya Bilimler Akademisi fiarkiyat Enstitüsü Direktörü Prof. Dr.

Rostislav Ribakov: ‹slam dünyas›yla iliflkileriRusya’n›n iç politikada elini güçlendirir

‹ slam dünyas› ile iliflkileri gelifltirmeye yönelik at›lan her ad›m Rusya’n›n içpolitikas›nda da elini kuvvetlendirir. Bunlar birbirini destekleyen konular. Rusya’n›n

M›s›r ve Türkiye ile özellikle son dönemde iliflkileri gelifliyor. Konferans, ‹slam dünyas› ilebir diyalog çabas›d›r. Bölgeyi anlamaya çal›flmak laz›m. ABD, bunu Hindistan ve Çinözelinde denemeye çal›fl›yor. Rusya’da Müslümanlar kültürel ve siyasi alanda önemli bir yere sahip. Müslümanlar buülkede H›ristiyanlarla hiçbir sorun yaflamadan dostluk ve kardefllik içinde yafl›yor.Komünist dönemde de Rusya Müslümanlar› kendi kültür ve de¤erlerini korumay›baflard›. O dönemde yaflanan s›k›nt›lar daha çok dine karfl› ateizmin bir bask›s› idi.Bundan H›ristiyanlar da fazlas› ile etkilendi. Yeni camiler aç›l›yor, eskiler imar ediliyor,din e¤itimi yapan kurumlar aç›l›yor. Modern Rusya’da bu durumun daha toleransl› halegelece¤ine ve içeride bar›fl›k bir ortam›n geliflece¤ine inan›yorum. Yönetimde de dinesayg› en üst seviyeye ç›k›yor ve bu, her geçen gün gelifliyor. Tataristan’da kilise ilecamiler aras›nda gidip gelmeler görüyoruz. Çok samimi bir kaynaflma var. Kimsekimsenin inanc›ndan rahats›z de¤il. Bunun zedelenmesine müsaade etmemek laz›m.‹badethanelerde dua eden insanlar›n hepsi insanl›¤›n iyili¤ini istiyor. Tarih gözümüzün önünde yaflan›yor. Rusya yeniden toparlanma aflamas›nda. Tekkutuplu dünyadan çok kutuplu ve bar›fl içinde dengelerin sa¤land›¤› bir dünyaya do¤rugidece¤imizi ümit ediyorum. ‹KÖ birlikte yaflama ve birbirini tan›ma ad›na önemli birkurum. Elbette dostluk ve bar›fl gibi kavramlar herkesin hofluna gitmeyebilir. Hatta baz›ülkeler de bundan rahats›z olabilir. ABD’de de, Rusya’da da farkl› ülkelerde de diyalog vebar›fl› istemeyen insanlar olabilir. Bazen bu tür insanlar kendi karanl›k emelleri için dinikullanmaya da çal›flabilir. Birbirini anlayamamak, sevememekten kaynaklanan sorunlarvar. Zira yollar politik hedefler için kullan›lmaya bafllan›nca kirleniyor.

Россия, подавшая заявку начленство в Организации

Исламская Конференция (ОИК),проводит политику сближения с

Турцией, Ираном и другимимусульманскими странами,

поэтому не случайно аналитикизадают вопрос: «Неужели мы

вновь возвращаемся кмногополярному миру?».

Özellikle ‹slam Konferans›

Örgütü’ne üyelik müracaat›

yapan Rusya’n›n halk›n›

topyekun kucaklamak amac›yla

her geçen gün yeni aç›l›mlar

gerçeklefltirmesi, Türkiye, ‹ran ve

di¤er Müslüman ülkeleriyle

yak›n iliflki içinde olmas›,

uzmanlarca “acaba çok kutuplu

döneme geri mi dönüyoruz?”

fleklinde yorumlan›yor.

Page 82: Diyalog Avrasya №26

ÒÚ�‡Ú„˘ÂÒÍËı ËÒÒΉӂ‡ÌËÈ «Äθ-Äı�‡Ï».

é‰ËÌ ËÁ Ó�„‡ÌËÁ‡ÚÓ�Ó‚ÍÓÌÙÂ�Â̈ËË, ‰Ë�ÂÍÚÓ� àÌÒÚËÚÛÚ‡‚ÓÒÚÓÍӂ‰ÂÌËfl êÄç, ‰ÓÍÚÓ�ËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı ̇ÛÍ êÓÒÚËÒ·‚ ê˚·‡ÍÓ‚ÛÔÓÏflÌÛÎ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ¯‡„Ë Ì‡ ÔÛÚË Í�‡Á‚ËÚ˲ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò ËÒ·ÏÒÍËÏÏË�ÓÏ ÛÍ�ÂÔÎfl˛Ú Ë ‚ÌÛÚ�ÂÌÌ˛˛ÔÓÎËÚËÍÛ êÓÒÒËË. ç ÒÚÓËÚ ‰‡ÊÂÒÓÏÌ‚‡Ú¸Òfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÛÍ�ÂÔÎÂÌË‚ÌÛÚ�ÂÌÌÂÈ ÔÓÎËÚËÍË ÔÓÎÓÊËÚÂθÌÓÓÚ�‡ÁËÚÒfl ̇ ‚̯ÌÂÈ ÔÓÎËÚËÍ„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡. êÓÒÒËfl, ÔÓ‰‡‚¯‡fl Á‡fl‚ÍÛ̇ ˜ÎÂÌÒÚ‚Ó ‚ é�„‡ÌËÁ‡ˆËË àÒ·ÏÒ͇fläÓÌÙÂ�Â̈Ëfl (éàä), Ô�Ó‚Ó‰ËÚÔÓÎËÚËÍÛ Ò·ÎËÊÂÌËfl Ò íÛ�ˆËÂÈ,à�‡ÌÓÏ Ë ‰�Û„ËÏË ÏÛÒÛθχÌÒÍËÏËÒÚ�‡Ì‡ÏË, ÔÓ˝ÚÓÏÛ Ì ÒÎÛ˜‡ÈÌӇ̇ÎËÚËÍË Á‡‰‡˛Ú ‚ÓÔ�ÓÒ: «çÂÛÊÂÎËÏ˚ ‚ÌÓ‚¸ ‚ÓÁ‚�‡˘‡ÂÏÒfl ÍÏÌÓ„ÓÔÓÎfl�ÌÓÏÛ ÏË�Û?». ÑÎfl ·ÓίË�ÓÍÓ„Ó �‡ÒÒÏÓÚ�ÂÌËfl ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈêÓÒÒËË Ò ËÒ·ÏÒÍËÏË „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ÏË, ‡Ú‡ÍÊ ÓÚÍ�˚ÚËfl ÔÛÚÂÈ Í ‚ÓÁÏÓÊÌÓÏÛ˜ÎÂÌÒÚ‚Û êÓÒÒËË ‚ éàä ·˚· ÒÓÁ‰‡Ì‡É�ÛÔÔ‡ ÒÚ�‡Ú„˘ÂÒÍÓ„Ó ‚ˉÂÌËfl «éàä– êÓÒÒËfl». ç‡ ÔÓÒΉÌÂÏ ÒÓ·�‡ÌËË˝ÚÓÈ „�ÛÔÔ˚ ‚ ëڇϷÛΠ‰‡Ì̇flÔÂ�ÒÔÂÍÚË‚‡ ·˚· ÓÁ‚Û˜Â̇ ·ÓÎÂÂÓÔ�‰ÂÎÂÌÌÓ. çÂÍÓÚÓ�˚ ËÒ·ÏÒÍË„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ ÔÓ‰˜Â�ÍÌÛÎË, ˜ÚÓ êÓÒÒËËÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ‚Â�ÌÛÚ¸ Ò‚ÓË ÒÚ‡�˚ÂÔÓÁˈËË ‚ ÛÒÎÓ‚Ëflı ÌÓ‚Ó„ÓÏË�ÓÔÓ�fl‰Í‡, Ë̇˜Â Ó‰ÌÓÔÓÎfl�Ì˚ÈÏË� ÏÓÊÂÚ ÒÚ‡Ú¸ Ô�˘ËÌÓÈ ÒÂ�¸ÂÁÌ˚ıÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ͇ڇÒÚ�ÓÙ. ùÚÓ ÒÚ‡ÎÓ

Ô�˘ËÌÓÈ ‚ÓÒÔ�ËflÚËfl ‰‡ÌÌÓÈ Ë‰ÂË ‚͇˜ÂÒÚ‚Â ÌÂÍÓÂÈ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË.

çÂθÁfl Ì ӷ�‡ÚËÚ¸ ‚ÌËχÌËfl ̇‰‡Ú˚ Ô�ӂ‰ÂÌËfl ÒÓ·�‡ÌËfl ‚ ëڇϷÛÎÂË ÍÓÌÙÂ�Â̈ËË ‚ Ö„ËÔÚÂ. é·ÂÍÓÌÙÂ�Â̈ËË ÒÓÒÚÓflÎËÒ¸ ̇ ÙÓ̇ÍÚË‚ÌÓ„Ó ËÁÛ˜ÂÌËfl ËÒ·χ ̇ á‡Ô‡‰Â,ÓÔÂ�‡ˆËË ëòÄ ‚ à�‡ÍÂ, ‚Â�ÓflÚÌÓÒÚËË�‡ÌÒÍÓÈ Ë ÒË�ËÈÒÍÓÈ ÓÔÂ�‡ˆËÈ,·Â‰ÒÚ‚ËÈ Ì‡ ë�‰ÌÂÏ ÇÓÒÚÓÍÂ,Ô�ËÌÂÒÂÌÌ˚ı ëòÄ ‚ÏÂÒÚÓ ‰ÂÏÓÍ�‡ÚËË,„ÎÓ·‡Î¸ÌÓ„Ó �‡Á‚Â�Ú˚‚‡ÌËfl ‚ÓÓ�ÛÊÂÌËÈÔÓ‰ Ô�‰ÎÓ„ÓÏ fl‰Â�ÌÓÈ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚË. ÇêÓÒÒËË Ô�ÓÊË‚‡ÂÚ ‰‚‡‰ˆ‡Ú¸ ÏËÎÎËÓÌÓ‚ÏÛÒÛθχÌ, Ë Û Ì ÂÒÚ¸ ·Ó„‡Ú˚ÈËÏÔÂ�ÒÍËÈ ÓÔ˚Ú, ˜ÚÓ, ÌÂÒÓÏÌÂÌÌÓ,ÔÓÎÓÊËÚÂθÌÓ Ò͇ÊÂÚÒfl ̇ ÒËÚÛ‡ˆËË ‚ÏÛÒÛθχÌÒÍËı ÒÚ�‡Ì‡ı.

é˜Â‚ˉÌÓ, ˜ÚÓ ËÌˈˇÚË‚‡Ò·ÎËÊÂÌËfl Ò ËÒ·ÏÒÍËÏ ÏË�ÓÏ,‚˚Ò͇Á‡Ì̇fl ̇ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÛ�Ó‚ÌÂ Ë ÔÓ‰ı‚‡˜ÂÌ̇flÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏË Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËflÏË, ·Û‰ÂÚÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒÚË�‡Ì˲ ͇ÍËı ·˚ ÚÓÌË ·˚ÎÓ Ô�ÂÔflÚÒÚ‚ËÈ Ì‡ ÔÛÚË ÏË�ÌÓ„ÓÔ�ÓÊË‚‡ÌËfl ̇�Ó‰Ó‚. çÓ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó Ó̇‰ÓÎÊ̇ ·˚Ú¸ Ô�ËÌflÚ‡ Ò‡ÏËÏ Ì‡�Ó‰ÓÏ.çÂθÁfl Ì Òӄ·ÒËÚ¸Òfl Ò ê. ê˚·‡ÍÓ‚˚Ï,ÍÓÚÓ�˚È Ò͇Á‡Î, ˜ÚÓ ‰‡Ê ÂÒΡÚÏÓÒÙÂ�‡ ÏË�‡ ÍÓÏÛ-ÚÓ Ô�ˉÂÚÒfl ÌÂÔÓ ‰Û¯Â, ‚Ò �‡‚ÌÓ Ï˚ ËÒÔ˚Ú‡ÂÏÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó�ÂÌË ÓÚ ‚˚ÔÓÎÌÂÌÌÓÈÏËÒÒËË. é· ˝ÚÓÏ „Ó‚Ó�ËÚ Ë Ô�ËÏÂ�ÊËÁÌË å‡ı‡ÚÏ˚ ɇ̉Ë, ÍÓÚÓ�˚È ÔÓ„Ë·ÓÚ �ÛÍË ÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌË͇ Á‡·Î‡„ÓÒÍÎÓÌÌÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË ÍÏÛÒÛθχ̇Ï. �

В России проживает двадцать миллионовмусульман, и у нее есть богатый имперский опыт, что,несомненно, положительно скажется на ситуации вмусульманских странах.

Müslüman ülkelerin böyle bir zamanda, yirmi milyon

yerleflik Müslüman vatandafla sahip Rusya gibi

imparatorluk tecrübesine sahip bir devletle problemlerini

paylaflmas› olumlu sonuçlar do¤uracakt›r.

yolunu açmak amac›yla kurulan Stra-tejik Vizyon Grubu’nun ‹stanbul’da dü-zenlenen son toplant›s›nda bu düflün-ce daha aç›k bir üslupla dile getirilmifl-ti. Kimi ‹slam ülkelerinin Rusya’n›n ge-liflen yeni dünya düzeninde o eski po-zisyonunu yeniden kazanmas› gerekti-¤i, aksi takdirde tek kutuplu dünyan›nmilletler aras› ciddi y›k›mlara sebepolaca¤›n›n alt›n› çizmeleri, bunun birihtiyaç oldu¤u fleklinde alg›lanmas›naneden oldu.

Gerek ‹stanbul’daki toplant› ve ge-rekse M›s›r’daki bu toplant›n›n zaman-lama olarak, ‹slam’›n Bat›’da irdelendi-¤i, ABD’nin Irak operasyonu, muhte-mel ‹ran ve Suriye operasyonlar›,ABD’nin Ortado¤u’da demokrasi yeri-ne y›k›mlara sebep oldu¤u, nükleertehlike bahanesiyle küresel yay›lmac›-l›¤›n yap›ld›¤› gibi de¤erlendirmelerleayn› döneme denk gelmesi bak›m›n-dan dikkat çekici. Müslüman ülkelerinböyle bir zamanda, yirmi milyon yerle-flik Müslüman vatandafla sahip Rusyagibi imparatorluk tecrübesine sahipbir devletle problemlerini paylaflmas›olumlu sonuçlar do¤uracakt›r.

Devletler ve Sivil Toplum Kuruluflla-r› arac›l›¤›yla bafllat›lan bu olumlu sü-recin halk seviyesine indirgenmesi ha-linde, her iki toplumun bar›fl ve huzuriçinde yaflayabilmeleri için hiçbir engelkalmayacakt›r. Yine Ribakov’un dedi¤igibi, belki bu bar›fl ortam› birilerini ra-hats›z edebilir ama biz üzerimize dü-flen insanl›k misyonunu yerine getir-menin rahatl›¤›n› yaflam›fl oluruz. Ri-bakov’un bu konuda dikkat çekici birörnek olarak Hindistan’da MahatmaGandi’nin Hintli Müslümanlara dahaiyi davrand›¤› için kendi insanlar› tara-f›ndan öldürüldü¤ünü göstermesi deönemli bir mesaj. �

а к т у а л ь н о g ü n c e l

82 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Генеральный секретарь Платформы Диалог

Евразия Эркам Туфан Айтав:

Конференция, проведенная под руководством России,привлекает внимание своей темой и временемпроведения. Эта конференция является важным вкладомв развитие отношений России с исламским миром. Этотпроцесс имеет важное значение, так как он принесетпользу как России, так и всему исламскому миру. Нельзязабывать и о том, что на территории России проживаетгораздо больше мусульман, нежели в большинстве странмусульманского Востока.

Diyalog Avrasya Platformu Genel SekreteriErkam Tufan Aytav:Rusya’n›n öncülü¤ünde gerçeklefltirilen forum,zamanlamas› ve konusu itibariyle dikkat çekici. Buforum, Rusya’n›n ‹slam dünyas› ile iliflkileriningelifltirilmesinde önemli bir katk› sa¤layacak. Builiflkinin gelifltirilmesini oldukça önemli buluyorum.Zira hem Rusya, hem de ‹slam dünyas› aç›s›ndanfaydal› olacakt›r. Rusya topraklar›nda pek çok ‹slamülkesinden daha fazla Müslüman’›n yafl›yor olmas› dadikkatten kaçmamal›.

Page 83: Diyalog Avrasya №26
Page 84: Diyalog Avrasya №26

ɇ„‡ÛÁ˚ – Ó‰ËÌ ËÁ χÎ˚ı ̇�Ó‰Ó‚,ÍÓÚÓ�˚È ‚ ıӉ „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËËÒÚÓÎÍÌÛÎÒfl Ò ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸˛‡ÒÒËÏËÎflˆËË Ë ÔÓÚÂ�Ë Ë‰ÂÌÚ˘ÌÓÒÚË.ùÚÓ Ú˛�ÍÒÍËÈ Ì‡�Ó‰, ËÒÔÓ‚Â‰Û˛˘ËÈÔ�‡‚ÓÒ·‚ËÂ. ÇÒÂ„Ó ‚ ÏË�Â̇ҘËÚ˚‚‡ÂÚÒfl ÓÍÓÎÓ 250 Ú˚Ò.„‡„‡ÛÁÓ‚, ·Óθ¯‡fl ˜‡ÒÚ¸ ÍÓÚÓ�˚ıÔ�ÓÊË‚‡ÂÚ ‚ åÓΉӂÂ. ä�ÓÏ ÚÓ„Ó,Á̇˜ËÚÂθÌ˚ ӷ˘ËÌ˚ „‡„‡ÛÁÓ‚ËϲÚÒfl ̇ ìÍ�‡ËÌÂ, ‚ êÓÒÒËË,ä‡Á‡ıÒÚ‡ÌÂ, ìÁ·ÂÍËÒÚ‡ÌÂ, É�ˆËË,êÛÏ˚ÌËË, íÛ�ˆËË. ɇ„‡ÛÁ˚ åÓΉӂ˚ ‚̇˜‡Î 90-ı „„. ÒÛÏÂÎË Ó·˙‰ËÌËÚ¸Òfl ËÒÓÁ‰‡Ú¸ ‡‚ÚÓÌÓÏÌÛ˛ ӷ·ÒÚ¸ ̇ÚÂ��ËÚÓ�ËË êÂÒÔÛ·ÎËÍË åÓΉӂ‡. Ç1994 „. Ô‡�·ÏÂÌÚ åÓΉӂ˚ Ô�ËÌflÎÁ‡ÍÓÌ Ó· ÓÒÓ·ÓÏ Ô�‡‚Ó‚ÓÏ ÒÚ‡ÚÛÒÂɇ„‡ÛÁËË (ɇ„‡ÛÁ-Ö�Ë), ‚ �ÂÁÛθڇÚÂ˜Â„Ó ÚÂ��ËÚÓ�Ëfl Ò ÍÓÏÔ‡ÍÚÌ˚ÏÔ�ÓÊË‚‡ÌËÂÏ „‡„‡ÛÁÓ‚ ·˚· ̇‰ÂÎÂ̇Ô�‡‚‡ÏË ‡‚ÚÓÌÓÏËË. Ç Ì‡ÒÚÓfl˘Â‚�ÂÏfl ‚ ɇ„‡ÛÁËË Ú�Ë ÓÙˈˇθÌ˚ıflÁ˚͇ – ÏÓΉ‡‚ÒÍËÈ, „‡„‡ÛÁÒÍËÈ Ë�ÛÒÒÍËÈ. ë „Î‡‚ÓÈ É‡„‡ÛÁËË (Ň¯Í‡Ì)åËı‡ËÎÓÏ å‡Í‡�ӂ˘ÂÏ îÓ�ÏÛÁ‡ÎÓÏÏ˚ „Ó‚Ó�ËÎË Ó Ôӂ҉̂ÌÓÈ ÊËÁÌË„‡„‡ÛÁÒÍÓ„Ó Ì‡�Ó‰‡, Ó· ÓÔ˚ÚÂÒÓı�‡ÌÂÌËfl ÍÛθÚÛ�ÌÓÈ Ë‰ÂÌÚ˘ÌÓÒÚË̇�Ó‰‡, ÍÓÚÓ�˚È ‰ÓÒÚÓËÌ ÒÚ‡Ú¸Ô�ËÏÂ�ÓÏ ‰Îfl ‚ÒÂ„Ó ÏË�‡.

åÂıÏÂÚ áÓ� ä‡fl: äÚÓ Ú‡ÍË„‡„‡ÛÁ˚?

åËı‡ËÎ îÓ�ÏÛÁ‡Î: ɇ„‡ÛÁ˚ –Ú˛�ÍÓflÁ˚˜Ì˚È Ì‡�Ó‰, Â„Ó ÍÓ�ÌË ÛıÓ‰flÚ‚ ‰‡ÎfiÍÓ Ô�Ó¯ÎÓ - ÔÂ�ËÓ‰ í˛�ÍÒÍÓ„Ó͇„‡Ì‡Ú‡ Ë é„ÛÁÒÍÓÈ ‰Â�ʇ‚˚. ëӄ·ÒÌÓÒ‡ÏÓÈ �‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌfiÌÌÓÈ ÍÓ̈ÂÔˆËËÔ�ÓËÒıÓʉÂÌËfl „‡„‡ÛÁÓ‚, ̇¯ËÏËÔ�‰͇ÏË ·˚ÎË Ô˜ÂÌ„Ë, ÔÓÎÓ‚ˆ˚ ËÓ„ÛÁ˚. ìÔÓÏË̇ÌË ӄÛÁÓ‚ Ï˚ ‚ÔÂ�‚˚Â̇ıÓ‰ËÏ ‚ Ó�ıÓÌÒÍËı ̇‰ÔËÒflı: «å˚,̇�Ó‰ Ú˛�ÍË-Ó„ÛÁ˚…». ë�Â‰Ë Ú˛�ÍÒÍËı̇�Ó‰Ó‚ ÚÓθÍÓ ‚ ˝ÚÌÓÌËÏ «„‡„‡ÛÁ»ÒÓı�‡ÌËÎÓÒ¸ ̇Á‚‡ÌË «Ó„ÛÁ», ÔÓ˝ÚÓÏÛ, ͇҇‰ÂÏ˘ÂÒÍÓÈ ÚÓ˜ÍË Á�ÂÌËfl,Ô�‰ÔÓ˜ÚËÚÂθÌ Ô�ËÏÂÌflÚ¸ Í Ì‡¯ÂÏÛ̇�Ó‰Û Â„Ó ËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓÂ, ‰�‚ÌÂȯÂÂ̇Á‚‡ÌË «„fiÍ-Ó„ÛÁ˚».

ä‡ÍË ı‡�‡ÍÚÂ�Ì˚ ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚËÓÚ΢‡˛Ú Ú˛�͇-„‡„‡ÛÁ‡ Óڇ̇ÚÓÎËÈÒÍÓ„Ó ËÎË·ÎËÊÌ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓ„Ó

Gagauzlar küreselleflmenin geliflmesiyleasimilasyon tehlikesiyle karfl›laflan küçükhalklardan biridir. Türkî milletlerdenler veOrtodokslu¤a mensuplar… Gagauzlar›nbütün dünyada say›lar› 250 bin dolay›n-dad›r; büyük ço¤unlu¤u Moldova’da yafl›-yor. Ukrayna, Rusya, Özbekistan, Yunanis-tan, Romanya, Türkiye’de yaflayan önemlisay›da Gagauz toplulu¤u var. MoldovaGagauzlar› 90’l› y›llar›n bafl›nda birleflipMoldova Cumhuriyeti topraklar›ndaözerk bölgelerini kurmay› baflard›lar. 1994y›l›nda Moldova Parlamentosu Gagauz-ya’n›n (Gagauz Yeri) özel statüsünü belir-leyen bir kanun kabul etti; bunun sonu-cunda Gagauzlar›n yo¤un yaflad›¤› top-raklara özerklik hakk› verildi. Bugün Ga-gauzya’da üç resmi dil var: Moldovaca,

л и ц о м к л и ц у y ü z y ü z e

84 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Уникальныйшанс гагаузов

Беседовал: Мехмет Зор Кая

Представитель «ДА» в Молдове.

Gagauzlar›n

tarihi f›rsat›

Konuflan: Mehmet Zor Kaya

Moldova DA Temsilcisi.

Page 85: Diyalog Avrasya №26

É·‚Ì˚Ï Ó·�‡ÁÓÏ – ˝ÚÓ‚Â�ÓËÒÔӂ‰‡ÌËÂ Ë ‰Ûıӂ̇fl Ò‚flÁ¸ ÒÓÒ·‚flÌÒÍËÏ ÏË�ÓÏ. è�‡‚ÓÒ·‚ËÂfl‚ÎflÂÚÒfl ÒÚÂ�ÊÌÂÏ Ì‡¯ÂÈ˝ÚÌÓÍÛθÚÛ�ÌÓÈ Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚË, Ó‰ÌÓÈËÁ „·‚Ì˚ı ÓÔÓ� ̇ˆËÓ̇θÌÓ„ÓÒ‡ÏÓÒÓÁ̇ÌËfl. ùÚËÏ ÓÔ�‰ÂÎflÂÚÒfl Ë̇¯‡ „ÂÓÔÓÎËÚ˘ÂÒ͇fl Ó�ËÂÌÚ‡ˆËfl ̇åÓÒÍ‚Û, Í‡Í Ì‡ «í�ÂÚËÈ êËÏ». ë ˝ÚÓÈÚÓ˜ÍË Á�ÂÌËfl, ÔÎ˛Ò Ù‡ÍÚÓ�„ÂÓ„�‡Ù˘ÂÒÍÓ„Ó �‡ÒÔÓÎÓÊÂÌËfl, Ï˚fl‚ÎflÂÏÒfl ‚�ÓÔÂÈÒÍËÏ Ì‡�Ó‰ÓÏ. ïÓÚfl„‡„‡ÛÁÒÍËÈ Ì‡�Ó‰ fl‚ÎflÂÚÒflÓ‰ÌÓ‚�ÂÏÂÌÌÓ Ë ‚ÂÚ‚¸˛ Ú˛�ÍÒÍÓ„ÓÒÛÔÂ�˝ÚÌÓÒ‡.

ê‡ÒÒ͇ÊËÚ, ÔÓʇÎÛÈÒÚ‡, Ó·ÓÒÓ·ÂÌÌÓÒÚflı ÒӈˇθÌÓÈ ÊËÁÌË„‡„‡ÛÁÓ‚.

ɇ„‡ÛÁ˚ – Ú�Û‰Óβ·Ë‚˚ β‰Ë, Ë·Óθ¯Û˛ ˜‡ÒÚ¸ ‚�ÂÏÂÌË Ô�Ó‚Ó‰flÚ Á‡�‡·ÓÚÓÈ. íÂÏ Ì ÏÂÌÂÂ, Ï˚ ̇ıÓ‰ËÏ‚�ÂÏfl Ë ‰Îfl ÓÚ‰˚ı‡, Û˜‡ÒÚËfl ‚Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËflı. è�Âʉ‚Ò„Ó, ˝ÚÓ Ô�‡Á‰ÌËÍË, Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ ÒÚ�‡‰ËˆËÓÌÌ˚Ï Ì‡�Ó‰Ì˚Ï Í‡ÎẨ‡�fiÏ.ùÚË Ô�‡Á‰ÌËÍË Ô�ÓıÓ‰flÚ ‚ ÙÓ�ÏÂÓ·˘ÂÒÂθÒÍËı Ò·Ó�Ó‚ ËÔ�ËÛ�Ә˂‡˛ÚÒfl Í ‚‡ÊÌ˚Ï�ÂÎË„ËÓÁÌ˚Ï Ô�‡Á‰ÌË͇Ï, Ú‡ÍËÏ Í‡ÍìÒÔÂÌËÂ, ÇÓÁÌÂÒÂÌËÂ, í�Óˈ‡…

åÂ�ÓÔ�ËflÚËfl Ô�ÓıÓ‰flÚ Ô�Ë ·Óθ¯ÓÏÍÓ΢ÂÒڂ ̇�Ó‰‡, ‚ ÚÓÏ ˜ËÒΠËÁÒÓÒ‰ÌËı ÒfiÎ, ‚Íβ˜‡˛Ú ‚ Ò·flÒÓÒÚflÁ‡ÌËfl ÔÓ ·Ó�¸·Â, �ËÚÛ‡ÎÊÂ�Ú‚ÓÔ�ËÌÓ¯ÂÌËfl ÍÛ�·‡Ì (‚ ÊÂ�Ú‚ÛÔ�ËÌÓÒËÚÒfl ·‡�‡Ì ËÎË ÚÂÎfiÌÓÍ),ÔÂÌËÂıÓ�ÓÏ. á‚Û˜ËÚ ÏÛÁ˚͇. éÒÓ·Ó ÏÂÒÚÓ ‚ÊËÁÌË Ì‡¯Â„Ó Ì‡�Ó‰‡ Á‡ÌËχÂÚÔ�‡Á‰ÌËÍ ï˚‰Â�ÎÂÁ, ÒÓ‚Ô‡‰‡˛˘ËÈ ÔÓÔ�‡‚ÓÒ·‚ÌÓÏÛ Í‡ÎẨ‡�˛ Ò ‰ÌfiÏ ë‚.ÉÂÓ�„Ëfl, ÓÚϘ‡ÂÏ˚Ï 6 χfl. ç‡ï˚‰Â�ÎÂÁ Ô�ÓıÓ‰flÚ ÓÒÓ·Ó Ô˚¯Ì˚ÂÏÂ�ÓÔ�ËflÚËfl, Á‡Úfl„Ë‚‡˛˘ËÂÒfl ËÌÓ„‰‡Ì‡ ÌÂÒÍÓθÍÓ ‰ÌÂÈ.

Ñ�Û„‡fl ͇Ú„Ó�Ëfl ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËÈ –Ô�‡Á‰ÌÓ‚‡ÌË ÒÓ‚ÂÚÒÍËı Ô‡ÏflÚÌ˚ı ‰‡Ú.ëÓ‚ÂÚÒÍËÈ ÔÂ�ËÓ‰ fl‚ÎflÂÚÒfl ˜‡ÒÚ¸˛Ì‡¯ÂÈ ËÒÚÓ�ËË, ‚ ÍÓÚÓ�ÓÈ, ÔÓÏËÏÓÚ�‡„˘ÂÒÍËı ÏÓÏÂÌÚÓ‚, ·˚ÎÓ Ë ÏÌÓ„ÓÒ‚ÂÚÎÓ„Ó. ë‡Ï˚ „·‚Ì˚ ÍÛθÚÛ�Ì˚ÂÏÂ�ÓÔ�ËflÚËfl, ÍÓ̈Â�Ú˚, ÙÂÒÚË‚‡ÎËÛÒÚ�‡Ë‚‡˛ÚÒfl ÔÓ ÒÎÛ˜‡˛ 9 χfl, 7ÌÓfl·�fl Ë 23 Ù‚�‡Îfl.

çÓ‚˚È ˝Ú‡Ô ËÒÚÓ�ËË, ̇˜‡‚¯ËÈÒfl ÒÓ·�‡ÁÓ‚‡ÌËÂÏ „‡„‡ÛÁÒÍÓÈ ‡‚ÚÓÌÓÏËË,Ô�Ë‚ÌfiÒ ‚ ÍÛθÚÛ�ÌÛ˛ ÊËÁ̸ „‡„‡ÛÁÓ‚ÏÌÓ„Ó ÌÓ‚Ó„Ó. Ç 1997 „. ‚ ó‡‰˚�-ãÛ̄·˚Î ÓÒÌÓ‚‡Ì ɇ„‡ÛÁÒÍËÈ Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ÈÚ‡Ú� ËÏ. åËı‡Ë· ó‡ÍË�‡. Ç ˝ÚÓÏÚ‡Ú� �‡·ÓÚ‡˛Ú Ó˜Â̸ ڇ·ÌÚÎË‚˚‡ÍÚfi�˚.

Gagauzca ve Rusça... Gagauzya’n›n bafl›(Baflkan) Mihail Formuzal ile Gagauzlar›ngünlük hayat›n›, millî kimli¤ini, kültürü-nü, bütün dünyaya örnek olabilecek flekil-de koruma tecrübelerini konufltuk.

Mehmet Zor Kaya: Gagauzlar kim-lerdir?

Mihail Formuzal: Gagauzlar Türkçe ko-nuflan milletlerdendir. Kökleri uzak geç-mifle Türk ka¤anl›¤›na ve O¤uz soyuna da-yan›r. Gagauzlar›n kökeniyle ilgili en yay-g›n teoriye göre atalar›m›z Peçenekler, Ku-manlar ve O¤uzlard›r. O¤uz ad›na ilk ola-rak Orhun Yaz›tlar›’nda rastlar›z. “Biz TürkO¤uz milletiyiz…” Türk milletleri içinde sa-dece Gagauzlar etnik adlar›nda “O¤uz”ad›n› koruyabildiler.

Gagauz Türkünü Anadolu veya yak›ndo¤u Türkünden ay›ran karakteristiközellikler nelerdir?

Her fleyden önce din ve Slav dünyas›y-la manevi ba¤d›r. Ortodoksluk, etnik kül-türel kimli¤imizin temeli ve ulusal bilin-cin en önemli dayanaklar›ndan biridir.

GÜZ 2007, SAYI: 26

y ü z y ü z e л и ц о м к л и ц у

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 85

Среди тюркскихнародов только в

этнониме «гагауз»сохранилось название

«огуз».

Türk milletleri içinde

sadece Gagauzlar etnik

adlar›nda “O¤uz” ad›n›

koruyabildiler.

Page 86: Diyalog Avrasya №26

Гагаузия символизирует

культурное многообразие

ä‡ÍËÂ Û Ç‡Ò ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÓÏ? è�Ó‚Ó‰ËÚ ÎË ‚˚͇ÍËÂ-ÌË·Û‰¸ ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËfl ̇„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ Û�Ó‚ÌÂ?

åÂ�ÓÔ�ËflÚËÈ Ì‡ ÓÙˈˇθÌÓÏÛ�Ó‚Ì ÌÂÏÌÓ„Ó. çÓ ‚�fl‰ ÎË ˝ÚÓ ÏÓÊÌÓÒ˜ËÚ‡Ú¸ Í�ËÚÂ�ËÂÏ Ì‡¯Ëı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÓÏ. ɇ„‡ÛÁËfl fl‚ÎflÂÚÒfl ˜‡ÒÚ¸˛ÍÓÌÒÚËÚÛˆËÓÌÌÓ„Ó ÔÓÎfl êÂÒÔÛ·ÎËÍËåÓΉӂ‡ Ë ÔÓÒΠ„Ó�fl˜Â„Ó ÔÂ�ËÓ‰‡Ì‡˜‡Î‡ 90-ı „„. ˝ÚÓÚ Ù‡ÍÚ Ï‡ÎÓ ÍÂÏÔÓ‰‚Â�„‡ÂÚÒfl ÒÓÏÌÂÌ˲.

ëÔ�‡‚‰Î˂ ·Û‰ÂÚ „Ó‚Ó�ËÚ¸ Ì ÓÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËflı, ‡ ÓÏÂ�ÓÔ�ËflÚËflı Ò Û˜‡ÒÚËÂÏ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡.ç‡Ô�ËÏÂ�, ÍÓÌÌ˚ Ò͇˜ÍË, ÍÓÚÓ�˚ Ï˚ÂÊ„ӉÌÓ Ó�„‡ÌËÁÛÂÏ Ì‡ ï˚‰Â�ÎÂÁ,Ô�ÓıÓ‰flÚ Ô�Ë ÔÓ‰‰Â�ÊÍ ‚˚ү„Ó�ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚‡ ÒÚ�‡Ì˚. ó‡ÒÚÓ Ì‡ ˝ÚÓÏÏÂ�ÓÔ�ËflÚËË Ô�ËÒÛÚÒÚ‚ÛÂÚ Ò‡ÏÔ�ÂÁˉÂÌÚ, ÚÂÏ ·ÓΠ˜ÚÓ Ó‰ËÌ ËÁ„·‚Ì˚ı Ô�ËÁÓ‚ ÒÓ�‚ÌÓ‚‡ÌËfl Ú‡Í Ë̇Á˚‚‡ÂÚÒfl – äÛ·ÓÍ è�ÂÁˉÂÌÚ‡åÓΉӂ˚. ó‡‰˚�-ÎÛÌ„Ò͇fl ÍÓÌÂÙÂ�χ,ÏÂÒÚÓ Ô�ӂ‰ÂÌËfl Ò͇˜ÂÍ, –‰ËÌÒÚ‚ÂÌ̇fl ‚ åÓÎ‰Ó‚Â Ë ÒÓ·Ë�‡ÂÚÛ˜‡ÒÚÌËÍÓ‚ ÒÓ ‚ÒÂÈ �ÂÒÔÛ·ÎËÍË. Ç

Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ı ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËÈ,ËÌˈˇÚË‚‡ ÒÍÓ� Ô�Ë̇‰ÎÂʇÚÏÂÒÚÌ˚Ï ‡‰ÏËÌËÒÚ�‡ˆËflÏ É‡„‡ÛÁËË ËåÓΉӂ˚, ‡ Ì ÓÙˈˇθÌ˚Ï äÓÏ�‡ÚÛ Ëä˯ËÌfi‚Û. à ˝ÚÓ, ̇‚Â�ÌÓÂ, Ô�‡‚ËθÌÓ.àÏÂÌÌÓ Ú‡Í‡fl Ô�‡ÍÚË͇‰ÂˆÂÌÚ�‡ÎËÁ‡ˆËË ‚·ÒÚË Ë �‡Á‚ËÚËflÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ ÏÂÊ‰Û ÏÂÒÚÌ˚ÏËÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡ÏË ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ò„ӉÌfl Ë ‚Ö‚�ÓÔÂ.

Ç ÛÒÎÓ‚Ëflı „ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË‚ÓÁÌË͇ÂÚ ÓÔ‡ÒÌÓÒÚ¸ ËÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËflχÎ˚ı ̇�Ó‰Ó‚. ä‡ÍËÏ ‚ˉËÚ Ò‚Ófi·Û‰Û˘Â „‡„‡ÛÁÒÍËÈ Ì‡�Ó‰ Ë ˜ÚÓ Ó̉·ÂÚ ‰Îfl Ò‡ÏÓÒÓı�‡ÌÂÌËfl?

ÑÎfl ÏÌÓ„Ëı χÎ˚ı ̇�Ó‰Ó‚„ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËfl Òڇ· ÒÂ�¸fiÁÌÓÈ

Bu bizim jeopolitik tercihimiz olarak“Üçüncü Roma”y› yani Moskova’y› daba¤lar. Bu ba¤lam ve co¤rafi konumu-muz faktörüyle Avrupal› bir ulusuz biz.Gagauz ulusu ayn› zamanda Türkî süpe-retnisitenin bir dal›d›r.

Bize Gagauzlar›n sosyal yaflant›lar›n›nözelliklerinden bahseder misiniz?

Gagauzlar çal›flkan bir millettir; za-manlar›n›n ço¤unu iflbafl›nda geçirirler.Bununla beraber dinlenmeye ve sosyal ak-tivitelere kat›lmaya da zaman buluruz.Bunlar daha çok geleneksel millî takvimegöre düzenlenen bayramlard›r. MeryemAna’n›n vefat›, Gö¤e Yükselifl günü ve Kut-

л и ц о м к л и ц у y ü z y ü z e

86 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

В процессе смешения мировых культур первыми жертвамистановятся малочисленные народы, такие как наш, гагаузский.

Поэтому вполне закономерны наши тревоги по поводу опасностирастворения в «плавильном котле» глобализованного мира.

Dünya kültürlerinin kar›flmas› sürecinde ilk kurbanlar Gagauzlar

gibi küçük milletlerdir. Bu ba¤lamda küreselleflen dünyan›n

“döküm kazan›nda” erime endiflelerimiz pek tabiidir.

Page 87: Diyalog Avrasya №26

Ô�Ó·ÎÂÏÓÈ. Ç Ô�ÓˆÂÒÒ ÒϯÂÌËflÏË�Ó‚˚ı ÍÛθÚÛ� ÔÂ�‚˚ÏË ÊÂ�Ú‚‡ÏËÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl χÎÓ˜ËÒÎÂÌÌ˚ ̇�Ó‰˚,Ú‡ÍËÂ Í‡Í Ì‡¯, „‡„‡ÛÁÒÍËÈ. èÓ˝ÚÓÏÛ‚ÔÓÎÌ Á‡ÍÓÌÓÏÂ�Ì˚ ̇¯Ë Ú�Â‚Ó„Ë ÔÓÔÓ‚Ó‰Û ÓÔ‡ÒÌÓÒÚË �‡ÒÚ‚Ó�ÂÌËfl ‚«Ô·‚ËθÌÓÏ ÍÓÚλ „ÎÓ·‡ÎËÁÓ‚‡ÌÌÓ„ÓÏË�‡. ÑÂÎÓ ‚ÓÁ�ÓʉÂÌËfl „‡„‡ÛÁÒÍÓÈÍÛθÚÛ�˚ fl‚ÎflÂÚÒfl Í�‡ÂÛ„ÓθÌ˚Ï ‚̇¯ÂÈ ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË. 燯ËÔÓÒÚÓflÌÌ˚ Á‡‰‡˜Ë – ‚˚ÔÛÒ͇ڸ ͇ÍÏÓÊÌÓ ·Óθ¯Â ÍÌË„ ̇ „‡„‡ÛÁÒÍÓÏflÁ˚ÍÂ, ÔÓÔÓÎÌflÚ¸ ·Ë·ÎËÓÚ˜Ì˚ÂÙÓ̉˚, ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ ‰Îfl �‡·ÓÚÌËÍÓ‚Ó·�‡ÁÓ‚‡ÌËfl Ë ÍÛθÚÛ�˚ ‰ÓÒÚÓÈÌ˚ÂÛÒÎÓ‚Ëfl ‰ÂflÚÂθÌÓÒÚË.

å˚ ÔÓ‰‰Â�ÊË‚‡ÂÏ Ú‡ÍË ÙÓ�Ï˚„ÎÓ·‡ÎËÁ‡ˆËË, Ô�Ë ÍÓÚÓ�˚ı ‚ÏÂÒÚÓÒϯÂÌËfl ÍÛθÚÛ� Ô�ÓËÒıÓ‰ËÚ Ëı‚Á‡ËÏÓÓ·Ó„‡˘ÂÌËÂ, ÔÓÁ‚ÓÎflfl ‚ÒÂÏ ·ÂÁËÒÍβ˜ÂÌËfl ̇�Ó‰‡Ï ÒÓı�‡ÌËÚ¸ Ò‚Ó˛Ë‰ÂÌÚ˘ÌÓÒÚ¸. àÏÂÌÌÓ Ú‡Í‡fl«ˆ‚ÂÚÛ˘‡fl ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸», ÍÓ„‰‡Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ ÍÛθÚÛ�˚ ÌÂÛÌËÙˈË�Û˛ÚÒfl ÔÓ‰ Á‡Ô‡‰Ì˚ÂÓ·�‡Áˆ˚, ‡ ‚ÓÒÔ�ËÌËχ˛ÚÒfl ‚ ËıÌÂ�‡Á�˚‚ÌÓÏ Â‰ËÌÒÚ‚Â, fl‚ÎflÂÚÒfl ‰ÎflÌ‡Ò Ë‰Â‡ÎÓÏ.

ä‡ÍË ÓÔ‡ÒÌÓÒÚË ÒÚÓflÚ ÔÂ�‰

GÜZ 2007, SAYI: 26

„‡„‡ÛÁÒÍËÏ Ì‡�Ó‰ÓÏ ‚ Ò‚flÁË Ò‚ÓÁÏÓÊÌÓÈ ÔÓÚÂ�ÂÈ Ì‡ˆËÓ̇θÌÓÈÒ‡ÏÓˉÂÌÚËÙË͇ˆËË?

Ç XX ‚. Ò Îˈ‡ ÁÂÏÎË ËÒ˜ÂÁÎË ÏÌӄ˽ÚÌÓÒ˚. ÇÏÂÒÚÂ Ò ÌËÏË ËÒ˜ÂÁ‡ÎË Ë ËıflÁ˚ÍË, ÍÛθÚÛ�˚ Ë Ó·˚˜‡Ë. ó‡ÒÚ¸„‡„‡ÛÁÒÍÓ„Ó Ì‡�Ó‰‡ ÛÊ ÔÂ�ÂÊË· ˝ÚÛ„Ó�¸ÍÛ˛ Û˜‡ÒÚ¸: „‡„‡ÛÁÒÍË ӷ˘ËÌ˚ ‚É�ˆËË, ÅÓ΄‡�ËË Ë êÛÏ˚ÌËËÔÓÎÌÓÒÚ¸˛ ‡ÒÒËÏËÎË�Ó‚‡ÎËÒ¸ ÒÏÂÒÚÌ˚Ï Ì‡ÒÂÎÂÌËÂÏ. àÒ˜ÂÁÌÓ‚ÂÌËÂχÎ˚ı ̇�Ó‰Ó‚ ‰ÓÎÊÌÓ Á‡·ÓÚËÚ¸ ÌÂÚÓθÍÓ Ò‡ÏËı «ËÒ˜ÂÁ‡˛˘Ëı», ÌÓ Ë ‚ÒfiÏË�Ó‚Ó ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Ó, ÍÓÚÓ�ÓÂ,‚ÒΉÒÚ‚Ë ÔÓ‰Ó·Ì˚ı Ô�ÓˆÂÒÒÓ‚, ÚÂ�flÂÚÒ‚Ófi ÍÛθÚÛ�ÌÓ ·Ó„‡ÚÒÚ‚Ó Ë�‡ÁÌÓÓ·�‡ÁËÂ.

Контакты с тюркским

миром слабы

ä‡Í Ç˚ ÒÏÓÚ�ËÚ ̇ ËÌÚ„�‡ˆË˛Ò ‰�Û„ËÏË Ú˛�͇ÏË? àϲÚÒfl ÎË͇ÍËÂ-ÎË·Ó Ë‰ÂË Ë Ô�ÓÂÍÚ˚ ‚ ˝ÚÓÏ̇Ô�‡‚ÎÂÌËË?

ɇ„‡ÛÁ˚ ‚Ò„‰‡ „ÓÚÓ‚˚ ÍÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Û ÔÓ ËÌÚ„�‡ˆËËÓ·�‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌ˚ı, ÍÛθÚÛ�Ì˚ıÔ�ÓˆÂÒÒÓ‚, ÔÓ �‡ÎËÁ‡ˆËË ÒÓ‚ÏÂÒÚÌ˚ıÔ�ÓÂÍÚÓ‚ ‚ ӷ·ÒÚË ˝ÍÓÌÓÏËÍË. é‰Ì‡ÍÓ

sal Üçlü gibi önemli gün ve dini bayram-larla ayn› günlere rastlayan bu bayramlarbütün köylülerin toplant›s› fleklinde geçer.Etkinlikler komflu köylerden gelenlerle be-raber büyük kat›l›mlarla gerçeklefltirilir.Bu etkinliklerin içine gürefl, kurban kesmetöreni (koç veya kuzu kurban edilir), korohâlinde söylenen flark›lar girer. Bütünbunlar müzik eflli¤inde yap›l›r. Ulusumu-zun hayat›nda en önemli yeri, Ortodokstakviminde Aziz Georgiy gününe denk ge-len 6 May›s günü kutlanan, bazen birkaçgün süren H›drellez bayram› al›r.

Etkinliklerin di¤er kategorisi SovyetlerBirli¤i’nin önemli günlerini kutlamakt›r.Sovyet dönemi tarihimizin bir parças›d›r;trajik dönemlerden baflka çok mutlu gün-lerin de oldu¤u bir dönem. En önemli kül-türel faaliyetler, konserler 9 May›s, 7 Ka-s›m ve 23 fiubat günlerinde düzenlenir.Gagauz Özerk Bölgesi’nin kurulmas›ylabafllayan tarihin bu yeni dönemi Gagauz-lar›n kültür hayat›na yeni olaylar katm›fl-t›r. 1997 y›l›nda Çad›r Lunga’da, Mihail Ça-k›r Gagauz Millî Tiyatrosu aç›ld›. Bu tiyat-roda çok kabiliyetli aktörler çal›fl›yor.

y ü z y ü z e л и ц о м к л и ц у

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 87

Православие является стержнем нашей этнокультурнойсамобытности, одной из главных опор национального

самосознания.

Ortodoksluk, etnik kültürel kimli¤imizin temeli ve ulusal

bilincin en önemli dayanaklar›ndan biridir.

Page 88: Diyalog Avrasya №26

̇ ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌÓÏ ˝Ú‡Ô ËÁ ‚Ò„ÓÚ˛�ÍÒÍÓ„Ó ÏË�‡ ɇ„‡ÛÁËfl ËÏÂÂÚÔÓÒÚÓflÌÌÓ ÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó Î˯¸ ÒíÛ�ˆÍÓÈ êÂÒÔÛ·ÎËÍÓÈ Ë êÂÒÔÛ·ÎËÍÓÈí‡Ú‡�ÒÚ‡Ì ‚ êÓÒÒËË. ùÚË Ò‚flÁË ‰Ó‚ÓθÌÓÚÂÒÌ˚Â, ÓÌË ‚Íβ˜‡˛Ú ÚÓ�„Ó‚Ó-˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓÂ, ̇ۘÌÓÂ Ë ÍÛθÚÛ�ÌÓÂÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó. ë ÓÒڇθÌ˚ÏËÔ�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎflÏË Ú˛�ÍÒÍÓ„Ó ÏË�‡ ‰ÓÒËı ÔÓ� Û Ì‡Ò, Í ÒÓʇÎÂÌ˲, ·˚ÎË Î˯¸˝ÔËÁӉ˘ÂÒÍË ÍÓÌÚ‡ÍÚ˚.

ä‡Í ‚˚„Îfl‰ËÚ É‡„‡ÛÁËfl ̇ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÏ Û�Ó‚ÌÂ?

ç‡Ô�ËÏÂ�, ÎÂÚÓÏ 2006 „. ‚ äÓÏ�‡ÚÂÔ�Ó¯fiÎ ÇÒÂÏË�Ì˚È Ò˙ÂÁ‰ „‡„‡ÛÁÓ‚, ̇ÍÓÚÓ�˚È Ò˙Âı‡ÎËÒ¸ Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË„‡„‡ÛÁÒÍËı Ó·˘ËÌ ËÁ ·ÓΠ˜ÂÏ ‰ÂÒflÚ͇ÒÚ�‡Ì. è�ӂ‰ÂÌË ˝ÚÓ„Ó ÏÂ�ÓÔ�ËflÚËfl,Á‡Ï˜ÂÌÌÓ„Ó Ì‡ ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÏÛ�Ó‚ÌÂ, ·ÂÁÛÒÎÓ‚ÌÓ, ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸Á‡ÒÎÛ„ÓÈ É‡„‡ÛÁËË.

å˚ ӷ·‰‡ÂÏ ·Óθ¯ËÏ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÏ ÔÓÚÂ̈ˇÎÓÏ. Çɇ„‡ÛÁËË, ÔÓ Ò�‡‚ÌÂÌ˲ Ò ÓÒڇθÌÓÈåÓΉӂÓÈ, ÒÓÁ‰‡Ì‡ ҇χfl·Î‡„ÓÔ�ËflÚ̇fl ËÌ‚ÂÒÚˈËÓÌ̇fl Ò�‰‡.å˚ ÒÓÁ‰‡ÎË Ú‡ÍË ÛÒÎÓ‚Ëfl, ˜ÚÓ Î˛·ÓÈÔ�‰Ô�ËÌËχÚÂθ, ‚Í·‰˚‚‡˛˘ËÈ ‚�‡θÌ˚È ÒÂÍÚÓ� ̇¯ÂÈ ˝ÍÓÌÓÏËÍË·ÓΠ250 Ú˚Ò. ‰Óη�Ó‚ ËÌ‚ÂÒÚˈËÈ,ÓÒ‚Ó·Óʉ‡ÂÚÒfl ÓÚ ÛÔ·Ú˚ ̇ÎÓ„Ó‚Ò�ÓÍÓÏ ‰Ó ÔflÚË ÎÂÚ. çË„‰Â ‚ åÓΉӂÂÌÂÚ Ú‡ÍËı ÛÒÎÓ‚ËÈ!

ì Ì‡Ò ÂÒÚ¸ ÛÌË͇θÌ˚È ¯‡ÌÒ ÒÚ‡Ú¸‰Îfl ‚ÒÂ„Ó ÏË�‡ ÏÓ‰Âθ˛ �‡Á�¯ÂÌËflˆÂÎÓ„Ó ÍÓÏÔÎÂÍÒ‡ Ô�Ó·ÎÂÏ, – ÓÚ

Gagauzya kültürel

zenginli¤i temsil ediyor

Devletle iliflkileriniz nas›l? Beraberfaaliyetler yürütüyor musunuz?

Resmî düzeyde ortak faaliyetler çokde¤il. Ama bunu devletle iliflkilerin ölçü-sü olarak kabul etmemeli. Gagauzya,Moldova Cumhuriyeti’nin anayasal top-ra¤›d›r ve s›cak geçen 90’l› y›llardan son-ra kimse bundan flüphe etmiyor. Ortakfaaliyetlerden çok, devletin kat›ld›¤› fa-aliyetlerden bahsetmek daha do¤ru ola-cakt›r. Mesela her y›l H›drellez’de düzen-ledi¤imiz at yar›fllar›, ülkenin yönetimi-nin deste¤inde yap›l›r. Bu etkinli¤e Cum-hurbaflkan› s›k s›k kat›l›r; üstelik en bü-yük ödüllerden biri Moldova Cumhur-

baflkan› kupas› ad›n› tafl›r. Moldova’da atyar›fllar›n›n yap›ld›¤› tek yer, Çad›r Lung-skiy At Çiftli¤i’dir ve bütün Cumhuriyet-ten kat›l›mc›lar buraya toplan›r. Ortakfaaliyetlerdeki inisiyatif daha çok Gaga-uzya ve Moldova’n›n yerel yönetimlerineaittir; resmî Komrat’a ve Kiflinev’e de¤il.Do¤ru olan da budur herhalde. ‹ktidar›nbu flekilde yerelleflmesi ve yerel topluluk-lar aras›ndaki iliflkilerin gelifltirilmesi bu-gün Avrupa’da uygulan›yor.

Küreselleflme flartlar›nda küçükhalklar›n önünde muhtemel ortadankaybolma problemi var. Gagauz milletigelece¤ini nas›l görüyor ve kendini ko-rumak için ne yap›yor?

Birçok küçük millet için küreselleflmeciddi bir problem oldu. Dünya kültürleri-nin kar›flmas› sürecinde ilk kurbanlarGagauzlar gibi küçük milletlerdir. Buba¤lamda küreselleflen dünyan›n “dö-küm kazan›nda” erime endiflelerimizpek tabiidir. Her zamanki davam›z Ga-gauz dilinde daha çok kitap ç›karmak,kütüphane kaynaklar›n› art›rmak, e¤i-tim ve kültür çal›flanlar›n›n faaliyetleriiçin uygun flartlar sa¤lamakt›r. Biz küre-selleflmenin, kültürlerin kar›flmas› yeri-ne karfl›l›kl› zenginlefltikleri, istisnas›zher millete kendi kimli¤ini koruma im-kân› veren flekillerini destekliyoruz.Özellikle millî kültürler Bat› modelininalt›nda erimeyen kopar›lmaz bir bütünolarak benimsendi¤i zaman “geliflen çe-flitlilik” bizim için idealdir.

Gagauz milletini ulusal kimlikle ilgi-li ne tür tehlikeler bekliyor?

XX. yüzy›lda yeryüzünden birçok eflsizulus silindi. Onlarla beraber dilleri, kül-türleri ve âdetleri de yok oldu. Gagauzla-r›n bir k›sm› bu ac› kaderi yaflad›. Yuna-nistan, Bulgaristan ve Romanya’dakiGagauz nüfusu yerel halka kar›fl›p ta-mamen asimile oldu. Küçük uluslar›nkaybolmas› sadece “kaybolanlar›” de¤il,ayn› süreçlerden ötürü kültürel zengin-lik ve çeflitliliklerini kaybeden bütündünya kamuoyunu endiflelendirmelidir.

Türk dünyas›

ile iliflkiler zay›f

Di¤er Türklerle entegrasyona nas›lbak›yorsunuz? Bu yönde herhangi birdüflünce ve projeniz var m›?

л и ц о м к л и ц у y ü z y ü z e

88 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Гагаузия имеет постоянноесотрудничество лишь сТурецкой Республикой иРеспубликой Татарстан в

России.

Gagauzya’n›n Türk

dünyas›ndan yaln›z Türkiye

Cumhuriyeti ve Rusya’da

Tataristan Cumhuriyeti ile

devaml› iflbirli¤i var.

Page 89: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ÏÂÊ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı ‰Ó ˝ÍÓÌÓÏËÍÓ-ÒӈˇθÌ˚ı. å˚ ̇‰ÂÂÏÒfl ̇ ‚ÌËχÌËÂË Á‡ËÌÚÂ�ÂÒÓ‚‡ÌÌÓÒÚ¸ ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓ„ÓÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡. Å·„ÓÔÓÎۘˠɇ„‡ÛÁËËÔÓÏÓÊÂÚ ÏË�Ó‚ÓÏÛ ÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚Û ‚�‡Á�¯ÂÌËË ˆÂÎÓÈ ÒÂ�ËË Á‡ÚflÌÛ‚¯ËıÒflÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ ‚ Ú‡ÍËı Ô�Ó·ÎÂÏÌ˚ıÚӘ͇ı Ô·ÌÂÚ˚, Í‡Í äÓÒÓ‚Ó, 燄Ó�Ì˚Èä‡�‡·‡ı, ûÊ̇fl éÒÂÚËfl…èÓÒΉӂ‡ÚÂθÌÓ �‡Á‚ËÚË ̇¯Âȇ‚ÚÓÌÓÏËË Ô�Ë·ÎËÁËÚ Ë �‡Á�¯ÂÌËÂè�ˉÌÂÒÚ�Ó‚ÒÍÓ„Ó ÍÓÌÙÎËÍÚ‡. Ç ˝ÚÓÏ‚ÓÔ�ÓÒ, ·Óθ¯Ë ̇‰Âʉ˚ Ï˚‚ÓÁ·„‡ÂÏ Ì‡ ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl ÓÙˈˇθÌÓ„Óä˯ËÌfi‚‡, „·‚ÌÓÈ Á‡ËÌÚÂ�ÂÒÓ‚‡ÌÌÓÈÒÚÓ�ÓÌ˚. ë ̇¯ÂÈ ÒÚÓ�ÓÌ˚ ÛÊ ҉·ÌÔÂ�‚˚È ¯‡„ – Ï˚ ˜fiÚÍÓ Á‡fl‚ËÎË, ˜ÚÓÁ‡ËÌÚÂ�ÂÒÓ‚‡Ì˚ ‚ ÚÂ��ËÚÓ�ˇθÌÓȈÂÎÓÒÚÌÓÒÚË �ÂÒÔÛ·ÎËÍË Ë Ì‡ÒÚ�ÓÂÌ˚̇ ÍÓÌÒÚ�ÛÍÚË‚Ì˚È Ë ÔÎÓ‰ÓÚ‚Ó�Ì˚ȉˇÎÓ„ Ò ä˯ËÌfi‚ÓÏ. ëÓ ÒÚÓ�ÓÌ˚ˆÂÌÚ�‡Î¸Ì˚ı ‚·ÒÚÂÈ Ï˚ �‡ÒÒ˜ËÚ˚‚‡ÂÏ̇ Û‚‡ÊÂÌËÂ Ë Òӷβ‰ÂÌË Ô�Ë̈ËÔӂ̇¯ÂÈ ‡‚ÚÓÌÓÏËË.

ÖÒÚ¸ ÎË Û É‡„‡ÛÁËËÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ‚ Ò�‰ÒÚ‚‡ıχÒÒÓ‚ÓÈ ËÌÙÓ�χˆËË, ÍÓÚÓ�˚ ·˚Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÎË ‡‚ÚÓÌÓÏ˲ ̇ÏË�Ó‚ÓÈ ‡�ÂÌÂ?

ê‡ÁÛÏÂÂÚÒfl, Ì‡Ï ·˚ ıÓÚÂÎÓÒ¸ ËÏÂÚ¸ÔÓ‰Ó·ÌÓ„Ó �Ó‰‡ ëåà. 片‚ÌÓ, ÍÒÚ‡ÚË,ÔÓ‰Ó·ÌÛ˛ ˉ² �‡ÎËÁÓ‚‡Î‡êÂÒÔÛ·ÎË͇ åÓΉӂ‡, Ëϲ˘‡fl ÚÂÔÂ�¸Ò‚ÓÈ ÒÔÛÚÌËÍÓ‚˚È Í‡Ì‡Î, ÔÂ�‰‡˜ËÍÓÚÓ�Ó„Ó ÏÓ„ÛÚ ÒÏÓÚ�ÂÚ¸ ‰‡Ê ÊËÚÂÎË凉‡„‡Ò͇�‡. ì Ì‡Ò Ê ÔÓ‰Ó·Ì˚ Á‡ÚÂË,Í ÒÓʇÎÂÌ˲, ̇ڇÎÍË‚‡˛ÚÒfl ̇ �fl‰Ú�Û‰ÌÓÒÚÂÈ. èÂ�‚‡fl ÒÎÓÊÌÓÒÚ¸ –ÒÍÛ‰Ì˚ ÙË̇ÌÒÓ‚˚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚËɇ„‡ÛÁËË. ÇÚÓ�ÓÈ ‚ÓÔ�ÓÒ –Ô�ÓÙÂÒÒËÓ̇θÌ˚È Û�Ó‚Â̸ÊÛ�̇ÎËÒÚÓ‚. Ç ˝ÚÓÏ „Ó‰Û Ï˚Ô·ÌË�ÛÂÏ ÓÚÔ�‡‚ËÚ¸ „�ÛÔÔÛ „‡„‡ÛÁÒÍËıÊÛ�̇ÎËÒÚÓ‚ ‚ ÒÚ�‡Ì˚ Öë Ò ˆÂθ˛Ó·ÏÂ̇ ÓÔ˚ÚÓÏ Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌËflÍ‚‡ÎËÙË͇ˆËË. ÑÛχ˛, ‚ÓÔ�ÓÒÔ�ÓÙÂÒÒËÓ̇θÌÓÈ ÔÓ‰„ÓÚÓ‚ÍË Í‡‰�Ó‚Ì‡Ï Û‰‡ÒÚÒfl �‡Á�¯ËÚ¸. óÚÓ Í‡Ò‡ÂÚÒflÚÂıÌ˘ÂÒÍÓÈ ÒÚÓ�ÓÌ˚ ‚ÓÔ�ÓÒ‡, ÚÓ ËÁ‰ÂÒ¸ ‚ÓÁÏÓÊÌ˚ ÔÓÎÓÊËÚÂθÌ˚ÂÔÂ�ÒÔÂÍÚË‚˚. ëÂȘ‡Ò ÌÓ‚ÓÂ�ÛÍÓ‚Ó‰ÒÚ‚Ó É‡„‡ÛÁËË Ô�Ë·„‡ÂÚ ÛÒËÎËflÔÓ ‚˚‚Ó‰Û ‡‚ÚÓÌÓÏËË ËÁ Í�ËÁËÒ‡.éÔ�‰ÂÎfiÌÌ˚ ̇‰Âʉ˚ Ï˚ ‚ÓÁ·„‡ÂÏË Ì‡ ÔÓÏÓ˘¸ ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓ„ÓÒÓÓ·˘ÂÒÚ‚‡.

å˚ Ì Ú¯ËÏ Ò·fl ËÎβÁËflÏË Ë‰‡ÎÂÍË ÓÚ Ï˚ÒÎË, ˜ÚÓ ‚ÒÍÓ� ÔÓfl‚ËÚÒfl„‡„‡ÛÁÒÍËÈ ÒÔÛÚÌËÍÓ‚˚È Í‡Ì‡Î ÒÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚Ï ÔÓÍ�˚ÚËÂÏ. é‰Ì‡ÍÓËÒÔÓθÁÓ‚‡ÌË �‡‰ËÓ ‰Îfl Ô�Ó‰‚ËÊÂÌËflɇ„‡ÛÁËË Ì‡ ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÛ˛ ‡�ÂÌÛ –‚ÔÓÎÌ �‡θ̇fl ˆÂθ. �

Gagauzlar e¤itim ve kültür süreçleri-nin entegrasyonunda, ekonomik alandaortak projelerin gerçeklefltirilmesindeiflbirli¤ine her zaman haz›rd›r. Fakat fluan itibariyle bütün Türk dünyas›ndanyaln›z Türkiye Cumhuriyeti ve Tataris-tan Cumhuriyeti ile devaml› iflbirli¤imizvar. Bu iliflkiler gayet sa¤lam; ticarî, eko-nomik, bilimsel ve kültürel alan› kaps›-yor. Türk dünyas›n›n di¤er temsilcileriy-le flimdiye kadar sadece ara s›ra kurulaniliflkiler var maalesef.

Günümüzde Gagauzya’da uluslara-ras› düzeyde hangi hizmetler veriliyor?

2006 yaz›nda mesela Komrat’ta onülkeden Gagauz topluluklar›n›n temsil-cilerinin kat›ld›¤› “Dünya Gagauzlar›Kongresi” düzenlendi. Uluslararas› dü-zeyde kabul gören bu kongrenin gerçek-

lefltirilmesi Gagauzya’n›n baflar›s›d›rflüphesiz. Büyük ekonomik potansiyelle-re sahibiz. Moldova’n›n geri kalan k›sm›-na göre en uygun yat›r›m ortam› Gaga-uzya’da var. Reel sektöre 250 bin dolar-dan fazla yat›r›m yapan her ifladam› befly›la kadar vergiden muaf tutulur.

Halklar aras› problemlerden sosyo-ekonomik problemlere bir bütün halin-de zor sorunlar›n çözümünde dünyayaörnek olmak gibi büyük bir flans›m›z var.Dünya kamuoyunun dikkatine ve ilgisi-ne güveniyoruz. Gagauzya’n›n refah›dünya kamuoyuna Kosova, Da¤l›k Kara-ba¤, Güney Osetya gibi “sorunlu” bölge-lerde birçok anlaflmazl›klar›n çözümün-de yard›mc› olacakt›r. Özerk bölgemizindevam eden geliflimi Pridnestrov anlafl-mazl›¤›n›n çözümünü de h›zland›racak-t›r. Bu konuda en önemli ilgili taraf olanKiflinev’in resmî tutumuna büyük ümitbesliyoruz. Bizim taraf›m›zdan ilk ad›mat›ld›. Biz, cumhuriyetin toprak bütün-lü¤ünden yana oldu¤umuzu ve yap›c›ve verimli bir diyaloga haz›r oldu¤umu-zu net olarak ifade ettik. Merkez yöne-timden özerkli¤imize sayg› bekliyor ve il-kelerine uyulaca¤›na inan›yoruz.

Gagauzya özerk bölgesinin dünyaarenas›nda temsil edecek yay›n araçla-r›na ihtiyac› var m›?

Elbette. Moldova Cumhuriyeti yay›n-lar›n›n Madagaskar’dan bile seyredile-bilmesini sa¤layacak kendi uydu kanal›-n› açt›. Bizim de benzer teflebbüslerimizvar fakat maalesef bir dizi zorlukla karfl›-lafl›yoruz. ‹lk zorluk Gagauzya’n›n k›tekonomik imkânlar›, ikincisi gazetecile-rin profesyonel seviyeleri. Bu y›l bir grupGagauz gazeteciyi tecrübe al›flverifli veyeterlilik e¤itimi amac›yla Avrupa Birli¤iülkelerine göndermeyi planl›yoruz. Pro-fesyonel kadrolar›n haz›rlanmas› soru-nunu çözebilece¤imizi düflünüyorum.Sorunun teknik k›sm›na gelince buradada olumlu perspektifler var. Gagauz-ya’n›n yeni yönetimi bölgeyi krizden ç›-karmak için büyük bir gayret sarf ediyor.Uluslararas› kamuoyunun yard›m›ndanda büyük beklentilerimiz var.

Kendimizi hayallerle avutmuyoruz ve“yak›nda uluslararas› yay›n yapacak biruydu kanal›m›z olacak” düflüncelerindenuza¤›z. Fakat Gagauzya’n›n uluslararas›arenaya uydu yay›n› arac›l›¤›yla ç›kmas›gerçeklefltirilebilecek bir hedeftir. �

y ü z y ü z e л и ц о м к л и ц у

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 89

Благополучие Гагаузиипоможет мировому

сообществу в разрешениицелой серии затянувшихся

конфликтов в такихпроблемных точках планеты,

как Косово, НагорныйКарабах, Южная Осетия.

Gagauzya’n›n refah› dünya

kamuoyuna Kosova, Da¤l›k

Karaba¤, Güney Osetya gibi

“sorunlu” bölgelerde birçok

anlaflmazl›klar›n çözümünde

yard›mc› olacakt›r.

Page 90: Diyalog Avrasya №26

ã˛‰ÂÈ ÔÓ·Ûʉ‡˛Ú Í ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚ËflÏ�‡ÁÌ˚ Ô�˘ËÌ˚: Á‡ÌflÚ¸ÓÔ�‰ÂÎÂÌÌÓ ÏÂÒÚÓ ‚ Ó·˘ÂÒÚ‚Â,

ÛÚ‚Â�‰ËÚ¸ Ò‚ÓÈ ‡‚ÚÓ�ËÚÂÚ, ÔÓ‚˚ÒËÚ¸Ó·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚È ÒÚ‡ÚÛÒ Ë Ú.‰. ê‡Á‚ËÚËÂÚÂıÌÓÎÓ„ËÈ Ë ÔÓ‚˚¯ÂÌË Û�Ó‚ÌflÒӈˇθÌÓ-˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó �‡Á‚ËÚËflÓ·˘ÂÒÚ‚‡ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú ÔÓfl‚ÎÂÌ˲ Ûβ‰ÂÈ Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ„Ó ‚�ÂÏÂÌË, ˜ÚÓ Ô�Ë‚Ó‰ËÚÍ ·ÓΠ‡ÍÚË‚ÌÓÏÛ ËÒÔÓθÁÓ‚‡Ì˲ ËÏË‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÚÛ�ËÁχ. íÂÏ Ò‡Ï˚ÏÚÛ�ËÁÏ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ �‡Á‚ËÚ˲˝ÍÓÌÓÏËÍË, ÒӈˇθÌÓ-ÍÛθÚÛ�ÌÓÈ ÒÙÂ�˚Ë ‰‡Ê ÏÂʉÛ̇�Ó‰Ì˚ı ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ. ÇÌÂÍÓÚÓ�˚ı ÒÚ�‡Ì‡ı ÚÛ�ËÁÏ fl‚ÎflÂÚÒfl„·‚ÌÓÈ ÒÚ‡Ú¸ÂÈ ‰ÓıÓ‰‡, Ô�‰ÒÚ‡‚Îflfl ÒÓ·ÓÈ‚‡ÊÌ˚È Ù‡ÍÚÓ� ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó �‡Á‚ËÚËflË ÛÚ‚Â�ʉÂÌËfl ÒӈˇθÌÓÈÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÒÚË. çÂÚ�Û‰ÌÓ Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓÚÛ�ËÁÏ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚ Ò·ÎËÊÂÌ˲ ÒËθÌ˚ıË Ò··˚ı „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚.

ü‚ÎflflÒ¸ Ò�‰ÒÚ‚ÓÏ ÓÚ‰˚ı‡ Ë�‡Á‚ΘÂÌËÈ, ÚÛ�ËÁÏ Ó‰ÌÓ‚�ÂÏÂÌÌÓ Ë„�‡ÂÚ‚‡ÊÌÛ˛ �Óθ ‚ Ô�ÓˆÂÒÒ ËÌÚ„�‡ˆËˈ˂ËÎËÁ‡ˆËÈ, ÓÌ Ò·ÎËʇÂÚ Ì‡�Ó‰˚,ÛÚ‚Â�ʉ‡ÂÚ ÚÓÎÂ�‡ÌÚÌÓÒÚ¸, Û‚‡ÊÂÌË Í�‡Á΢Ì˚Ï �ÂÎË„ËflÏ, flÁ˚͇Ï, Ó·˚˜‡flÏ.

ë„ӉÌfl ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Û˛Ú Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎË‚ÒÂı ÒӈˇθÌ˚ı ÒÎÓ‚, ‚Â‰Û˘Ë‰Ë̇Ï˘Ì˚È Ó·�‡Á ÊËÁÌË. ë ‰�Û„ÓÈÒÚÓ�ÓÌ˚, Ô�Ë‚flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸ Í �Ó‰ËÌ Ë̇ˆËÓ̇θÌ˚ ˜Û‚ÒÚ‚‡ Ô�Ó‰ÓÎʇ˛Ú Ë„�‡Ú¸‚‡ÊÌÛ˛ �Óθ ‚ ÊËÁÌË Î˛‰ÂÈ. ùÚËÏ˝ÏÓˆËÓ̇θÌ˚Ï ÛÒÚ�ÂÏÎÂÌËflÏ Óڂ˜‡ÂÚ˝ÚÌ˘ÂÒÍËÈ ÚÛ�ËÁÏ, ÍÓÚÓ�˚È ÓÔË�‡ÂÚÒfl̇ ËÒÚÓ�ËÍÓ-̇ˆËÓ̇θÌÛ˛ ÒÙÂ�Û ÊËÁÌË.çÂÒÏÓÚ�fl ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡ Ô�ÓÚflÊÂÌËËËÒÚÓ�ËË ÏÂÌflÎËÒ¸ ÏÂÒÚ‡ Ô�ÓÊË‚‡ÌËfl̇�Ó‰Ó‚, ˝ÏÓˆËÓ̇θÌÓ ÓÚÌÓ¯ÂÌË Í�Ó‰Ì˚Ï ÏÂÒÚ‡Ï Ì ÔÓÍˉ‡ÂÚ Î˛‰ÂÈ.è�˘ËÌ ÏË„�‡ˆËË Ì‡�Ó‰Ó‚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó:ÔÓËÒÍ ÎÛ˜¯Ëı ÛÒÎÓ‚ËÈ ‰Îfl ÊËÁÌË,ÒÚ�ÂÏÎÂÌËÂ Í ‰ÓÒÚÓÈÌÓÏÛ Á‡�‡·ÓÚÍÛ,Á‡ı‚‡Ú ÌÓ‚˚ı ÁÂÏÂθ, ·Â„ÒÚ‚Ó, ‚˚Á‚‡ÌÌÓ‚ÓÈ̇ÏË, ̇ÒËÎËÂÏ, ˝ÔˉÂÏËflÏË ËÎË�ÂÔ�ÂÒÒË‚Ì˚Ï ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËÏ �ÂÊËÏÓÏ.åË„�‡ˆËË ËÏÂ˛Ú ÏÂÒÚÓ Ë ÒÂȘ‡Ò.

‹nsanlar› seyahat etme¤e iten birçokneden vard›r: Cemiyette yer edinmek,kendi mevkiini baflkalar›na kabul et-

tirmek ve yüksek statü kazanmak… Sos-yal geliflmeye ayr›lan dikkat, ço¤u za-man kendini turizm hizmetlerinde degösteriyor.

Toplumun sosyo-ekonomik düzeyi-nin yükselmesi ve bilimsel geliflmeler-den dolay› artan bofl vakit imkânlar› tu-rizm seyahatlerini art›r›rken, turizmde,ekonomik, sosyal, kültürel ve tarihi alan-larda, hatta uluslararas› iliflkilerde orta-ya ç›kan birçok alan›n lokomotifine dö-nüflmüfltür. Baz› ülkelerde turizm esasgelir alan›d›r; öyle ülkeler vard›r ki, bura-larda turizm, ekonomik geliflimin ve sos-yal adaletin esas unsuru olarak ortayaç›kar. Turizmin etkilerine bakt›¤›m›z za-man, geliflmifl ve zay›f ülkeleri bir arayagetiren yegane vas›ta oldu¤unu görmekmümkündür.

Tarihi kökleri geçmifle dayanan tu-rizm, ça¤dafl anlay›fltaki gibi sadece birdinlenme/e¤lenme arac› de¤il, ayn› za-manda medeniyetlerin entegrasyonun-da önemli bir vas›tad›r. Turizm, bugünekadar halklar›n yak›nlaflmas›n›n, farkl›dinlere, dillere, âdetlere, hayat tarz›nasayg›yla bakman›n ve hoflgörünün s›-nanm›fl bir formülü olmufltur.

Ça¤dafl sosyal s›n›flar, çok hareketlive dinamik hayat tarz›na uyum sa¤la-m›fl seyahati çok seven insanlardan olu-flur. Günümüzde vatana ba¤l›l›k hisleri-nin, sosyal ve manevi motiflerin hayat›-m›zda tuttu¤u yer hâlâ çok yüksektir. Budurum, nostaljik hislerin esas motif sa-y›ld›¤› etnik turizm üzerinden kendinigöstermektedir. Tarih boyu muhtelif se-

п у т е ш е с т в и я g e z i

90 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Этнический туризм– наша надежда

Али Жаббаров

Нахчыванский государственный университет.

Etnik turizm umut veriyor

Ali Cabbarov

Nahç›van Devlet Üniversitesi.

Page 91: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

Национальные чувства стали

потенциалом для туризма

àÒÚÓ�˘ÂÒÍÓ ̇ÒΉˠÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì‡,Â„Ó „ÂÓ„�‡Ù˘ÂÒÍÓ ÔÓÎÓÊÂÌËÂ, ‡ Ú‡ÍÊÂÛ�Ó‚Â̸ ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓ„Ó �‡Á‚ËÚËflÒÓÁ‰‡˛Ú ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ ÛÒÎÓ‚Ëfl ‰Îfl�‡Á‚ËÚËfl ÚÛ�ËÁχ. Ç ÔÓÒΉÌË „Ó‰˚Ò‰ÂÎ‡Ì ·Óθ¯ÓÈ ¯‡„ ‚ÔÂ�‰. Ç ÒÚÓÎˈۄÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ ŇÍÛ Ë ‰�Û„Ë „Ó�Ó‰‡ Ëӷ·ÒÚË ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì‡ Ô�Ë·˚‚‡ÂÚ ‚Ò·Óθ¯Â β‰ÂÈ Ò ‰ÂÎÓ‚˚ÏË ËÎËÚÛ�ËÒÚ˘ÂÒÍËÏË ˆÂÎflÏË. Å˚ÒÚ�ÓÂ�‡Á‚ËÚË ËÌÙ�‡ÒÚ�ÛÍÚÛ�˚, �‡Ò¯Ë�ÂÌË‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ‰Îfl ÚÛ�ËÁχ Ô�Ë‚ÎÂ͇˛ÚÒ˛‰‡ β·ËÚÂÎÂÈ ÔÛÚ¯ÂÒÚ‚ËÈ. ùÚÓ̇Ô�‡‚ÎÂÌË ˝ÍÓÌÓÏËÍË ÍÓÓ�‰ËÌË�ÛÂÚÒfl„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÓÏ Ë ÔÓ‰‰Â�ÊË‚‡ÂÚÒflÒÔˆˇθÌ˚ÏË „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÏËÔ�Ó„�‡ÏχÏË. Ç ‰‡ÌÌÓÈ Òڇڸ fl ıÓ˜ÛÍÓÒÌÛÚ¸Òfl ‚ÓÔ�ÓÒ‡ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÔ�‰Ô�ËÌflÚ¸ ‰Îfl �‡Á‚ËÚËfl ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓ„ÓÚÛ�ËÁχ ‚ ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÂ Ë ˜ÚÓ ˝ÚÓ ‰‡ÒÚ̇¯ÂÏÛ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚Û.

óÚÓ Ê ڇÍÓ ˝ÚÌ˘ÂÒÍËÈ ÚÛ�ËÁÏ?ùÚÌ˘ÂÒÍËÈ ÚÛ�ËÁÏ – ˝ÚÓ ÔÓÒ¢ÂÌËÂÊËÚÂÎflÏË Ó‰ÌÓÈ ÒÚ�‡Ì˚ Ò‚ÓËı �Ó‰Ì˚ı Ë·ÎËÁÍËı, ‰�ÛÁÂÈ Ë Á̇ÍÓÏ˚ı, ÊË‚Û˘Ëı ‚‰�Û„ÓÈ ÒÚ�‡ÌÂ. ÜËÚÂÎË Ì‡¯ÂÈ ÒÚ�‡Ì˚ Ëβ·Ó„Ó ‰�Û„Ó„Ó ‰ÂÏÓÍ�‡Ú˘ÂÒÍÓ„Ó„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚‡ ÔÓÒ¢‡˛Ú �‡ÁÌ˚ ÒÚ�‡Ì˚ ÒˆÂθ˛ ÓÚ‰˚ı‡, �‡Á‚ΘÂÌËfl Ë Ú.‰.èÓÒ¢ÂÌË �Ó‰ËÌ˚ Ô�‰ÍÓ‚, ‡ Ú‡ÍÊÂ�Ó‰Ì˚ı Ë ·ÎËÁÍËı, Á̇ÍÓÏÒÚ‚Ó Ò ÏÂÒÚÌ˚ÏÓ·�‡ÁÓÏ ÊËÁÌË Ë Ú.‰. – Ú‡ÍÓÈ ‚ˉ ÚÛ�ËÁχÔ�Ë‚ÎÂ͇ÂÚ Î˛‰ÂÈ, ÊË‚Û˘Ëı ‚‰‡ÎË ÓÚ�Ó‰ËÌ˚.

Путешествие на родину

предков – альтернативный

вид туризма

ì ‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌˆÂ‚, ‚ÓÎÂÈ ÒÛ‰¸·˚ Ë�‡Á΢Ì˚ı ËÒÚÓ�˘ÂÒÍËı Ó·ÒÚÓflÚÂθÒÚ‚Ó͇Á‡‚¯ËıÒfl ‚‰‡ÎË ÓÚ �Ó‰ËÌ˚, Ó˜Â̸ÒËθ̇ ÔÓÚ�·ÌÓÒÚ¸ ÔÓÒ¢ÂÌËfl �Ó‰Ì˚ıÍ�‡Â‚. ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ìˆ˚, ˜ËÒÎÂÌÌÓÒÚ¸ÍÓÚÓ�˚ı ‚ ÏË� ÒÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ 50 ÏÎ̘ÂÎÓ‚ÂÍ, Ô�‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú ÒÓ·ÓÈ ÒÂ�¸ÂÁÌ˚ÈÔÓÚÂ̈ˇΠ‰Îfl ÚÛ�ËÒÚ˘ÂÒÍÓÈ ÓÚ�‡ÒÎË. àıÔÛÚ¯ÂÒÚ‚Ëfl ‚ ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì fl‚Îfl˛ÚÒfl ÌÂÔ�ÓÒÚÓ ÔÓÂÁ‰ÍÓÈ ÔÓ ËÒÚÓ�˘ÂÒÍËÏÏÂÒÚ‡Ï. ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ìˆ˚ ‰ÛÚ Ì‡ �Ó‰ËÌÛ,˜ÚÓ·˚ Ôӂˉ‡Ú¸Òfl Ò ·ÎËÁÍËÏË, ÔÓÒÂÚËÚ¸ÏÓ„ËÎ˚ Ô�‰ÍÓ‚, ‰Óχ, ‚ ÍÓÚÓ�˚ı ÊËÎË Ëı‰Â‰˚ Ë Ô�‡‰Â‰˚. í‡ÍËÏ Ó·�‡ÁÓÏ, ÔÓÂÁ‰ÍË˝ÚÌ˘ÂÒÍËı ‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌˆÂ‚ ‚ êÂÒÔÛ·ÎËÍÛÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ Ó‰ÌËÏ ËÁÔÓ͇Á‡ÚÂθÌ˚ı Ô�ËÏÂ�Ó‚ ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓ„ÓÚÛ�ËÁχ.

èÓ �‡ÁÌ˚Ï Ô�˘ËÌ‡Ï Â˘Â ‚ ë�‰ÌË‚Â͇ ‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡Ìˆ˚ ̇˜‡ÎË ÔÂ�ÂÒÂÎflÚ¸Òfl‚ ë�Â‰Ì˛˛ ÄÁ˲, êÓÒÒ˲, ÒÚ�‡Ì˚ Ö‚�ÓÔ˚Ë ‰�Û„Ë �„ËÓÌ˚. Ç Ì‡ÒÚÓfl˘Â ‚�ÂÏfl 10ÏÎÌ ‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌˆÂ‚ Ô�ÓÊË‚‡ÂÚ ‚ �‡ÁÌ˚ı

bepler yüzünden milletler bir yerdenbaflka bir yere hareket etseler de, vatanaba¤l›l›k hisleri her zaman üstün gelmifl-tir. Kendine yeni bir hayat kurmak, çal›-fl›p daha iyi kazanç elde etmek, yeni ara-ziler edinip onu benimsemek için ya dasavafllardan, tecavüzlerden, bulafl›c›hastal›klardan ve demokratik olmayanrejimlerden kurtulmak amac›yla insan-lar ve topluluklar tarih boyunca hep göçetmifller ve hâlâ da etmektedir. Azerbay-can’›n tarihi, Azerbaycan halk›n›n ça¤-dafl gerçekleri ve karfl›laflt›¤› problemlerça¤dafl etnik turizm prizmas› aç›s›ndanoldukça renkli ve merak uyand›r›c›d›r.

Etnik hareketler turizm

potansiyeli oldu

E¤er meseleye s›rf turizm aç›s›ndan yak-lafl›rsak, Azerbaycan’›n sahip oldu¤u ta-bii ve tarihi miras, co¤rafi ve jeostratejikkonum, ekonomik geliflmeye paralel ola-rak turizmin birçok çeflidine genifl pers-

g e z i п у т е ш е с т в и я

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 91

Туризм сближает народы, утверждает толерантность,уважение к различным религиям, языкам, обычаям.

Turizm, bugüne kadar halklar›n yak›nlaflmas›n›n, farkl›

dinlere, dillere, âdetlere, hayat tarz›na sayg›yla bakman›n

ve hoflgörünün s›nanm›fl bir formülü olmufltur.

Page 92: Diyalog Avrasya №26

ÒÚ�‡Ì‡ı ÏË�‡, ËÏÂfl ÒÚ‡ÚÛÒ ·ÂÊÂ̈‚ ËÎËÔÂ�ÂÒÂÎÂ̈‚. ó‡ÒÚ¸ ËÁ ÌËı ÒÛÏ·‡‰‡ÔÚË�Ó‚‡Ú¸Òfl Í ÒӈˇθÌÓ-˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍËÏ ÛÒÎÓ‚ËflÏ ÊËÁÌË ‚ ‰�Û„ÓÈÒÚ�‡ÌÂ Ë ÒÓı�‡ÌËÚ¸ Í�ÂÔÍË ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl ÒÄÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÒÍÓÈ êÂÒÔÛ·ÎËÍÓÈ. à Ëı ÌÂÚ‡Í ÛÊ Ï‡ÎÓ. Ç ÒÓ‚ÂÚÒÍËÈ ÔÂ�ËÓ‰ ÓÍÓÎÓ 15Ú˚Ò. ‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌˆÂ‚ Ó·Û˜‡ÎËÒ¸ ‚ ‚ÛÁ‡ı 50�‡ÁÌ˚ı �ÓÒÒËÈÒÍËı „Ó�Ó‰Ó‚. é‰ÌË‚Â�ÌÛ·Ҹ ‚ ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì, ‰�Û„ËÂÓÒÚ‡ÎËÒ¸ ‚ ˝ÚËı „Ó�Ó‰‡ı. íÂÔÂ�¸ ÓÌËÔÓÒ¢‡˛Ú ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì ‚ ͇˜ÂÒÚ‚ÂÚÛ�ËÒÚÓ‚.

çÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÚÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓ Ú‡ÍÓÈ ‚ˉÚÛ�ËÁχ �‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌÂÌ ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏË�Â.èÓÂÁ‰ÍË ÌÂψ‚ ‚ èÓ‚ÓÎʸ ˇÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÒÍËÈ „Ó�Ó‰ ï‡Ì(ãÓÚˆÂÌı‡ÛÁÂÌ), ËÁ�‡ËθÒÍËı ˝ÏË„�‡ÌÚÓ‚‚ Ô�ÂÊÌË ÏÂÒÚ‡ Ô�ÓÊË‚‡ÌËfl, ‚ ÚÓÏ

˜ËÒΠ‚ ‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÒÍË „Ó�Ó‰‡ äÛ·‡ ËŇÍÛ, Ô�ÓÊË‚‡˛˘Ëı ‚ Á‡Ô‡‰Ì˚ı ÒÚ�‡Ì‡ıÍËڇȈ‚ ‚ äËÚ‡È, ÌÂψÍËı Ë„Óη̉ÒÍËı ÚÛ�ÓÍ ‚ íÛ�ˆË˛ fl‚Îfl˛ÚÒflÔ�ËÏÂ�‡ÏË ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ�ËÁχ. íÓ ÊÂÒ‡ÏÓ ÏÓÊÌÓ Ò͇Á‡Ú¸ Ó ÔÓÂÁ‰Í‡ı ‚ÄÁÂ�·‡È‰Ê‡Ì ÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚,Ô�ÓÊË‚‡˛˘Ëı ‚ àÒ·ÏÒÍÓÈ êÂÒÔÛ·ÎËÍÂà�‡Ì (30 ÏÎÌ), êÓÒÒËË Ë íÛ�ˆËË(Ô�ËÏÂ�ÌÓ ÔÓ 3 ÏÎÌ), ëòÄ, ä‡Ì‡‰Â,‚�ÓÔÂÈÒÍËı ÒÚ�‡Ì‡ı, ìÍ�‡ËÌÂ, É�ÛÁËË Ë ‚ë�‰ÌÂÈ ÄÁËË.

ê‡ÒÒχÚ�Ë‚‡fl ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÛ˛ ÒÚÓ�ÓÌÛ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ�ËÁχ, ΄ÍÓ Á‡ÏÂÚËÚ¸, ˜ÚÓÓÌ Ó·Î‡‰‡ÂÚ Ò‚ÓÂÈ ÒÔˆËÙËÍÓÈ.ùÚÌ˘ÂÒÍË ÚÛ�ËÒÚ˚ ÌÂ�‰ÍÓÓÒڇ̇‚ÎË‚‡˛ÚÒfl ‚ ‰Óχı Ò‚ÓËı�Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚, ‡ Ì ‚ „ÓÒÚËÌˈÂ. é‰Ì‡ÍÓÏÓÎÓ‰Âʸ ‚Ò Ê Ô�‰ÔÓ˜ËÚ‡ÂÚ ‰Ó�Ó„ËÂ

pektifler sunabilecek kapasiteye sahipoldu¤u görülmektedir. Azerbaycan d›flturizminde çok önemli geliflmeler ya-flanm›flt›r. ‹ster baflkent Bakü’de, ister di-¤er bölgelerimizde ifl veya gezi maksa-d›yla gelen turistleri görmek ola¤anlafl-m›flt›r. Ülkemizde süratle iyileflen alt ya-p›, turizm hizmetine verilen sosyal alan-lar ve yüksek konfor turiste hitap etmek-tedir. Bu yönde devam ettirilen faaliyetdevletimizin özel takibinde olup, sosyalalan›n gelifltirilmesine yöneltilmiflönemli devlet programlar›yla desteklen-mektedir. Bununla beraber, Azerbay-can’da etnik turizmin nas›l gelifltirilme-siyle ilgili konu ve elde edebilece¤imizsonuçlara da de¤inmek isterim.

Etnik turizm nedir? Etnik turizm: Ak-rabal›k ba¤lar›na göre bir ülke vatan-dafllar›n›n di¤er bir ülkeye kendi yak›n-lar›n›, akrabalar›n› ve dostlar›n› ziyaretetmeye gitmesiyle oluflan bir turizmdir.Di¤er turizm seferlerinden farkl› olarakburada “hemflerilik” hisleri esas motifolarak kendini gösterir. Ülkemiz gibi de-mokratik ülkelerde yaflayan her bir in-san çeflitli dinlenme, e¤lence vb. mak-satl› geziler için dünyan›n herhangi birülkesine seyahat etmekte. Ancak, ata-baba yurduna seyahat edip, buradaki

п у т е ш е с т в и я g e z i

92 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Привязанность к родине инациональные чувствапродолжают играть важнуюроль в жизни людей. Этимэмоциональнымустремлениям отвечаетэтнический туризм,который опирается наисторико-национальнуюсферу жизни.

Günümüzde vatana ba¤l›l›k

hislerinin, sosyal ve manevi

motiflerin hayat›m›zda

tuttu¤u yer hâlâ çok

yüksektir. Bu durum,

nostaljik hislerin esas motif

say›ld›¤› etnik turizm

üzerinden kendini

göstermektedir.

Page 93: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ÓÚÂÎË, ˜ÚÓ ÏÓÊÌÓ Ó·˙flÒÌËÚ¸ Ô�Ë‚˚˜ÍÓÈ ÍÍÓÏÙÓ�ÚÛ. ùÚÌ˘ÂÒÍË ÚÛ�ËÒÚ˚ Ô�ËÌÓÒflÚÌÂχÎ˚È ‰ÓıÓ‰ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚Û. ç‡Ô�ËÏÂ�,‰ÓıÓ‰˚ íÛ�ˆËË ÓÚ ÚÛ�ËÁχ ‚ 2003 „.ÒÓÒÚ‡‚ËÎË 9 ÏÎ�‰ 676 ÏÎÌ ‰ÓÎÎ. ëòÄ, ËÁÍÓÚÓ�˚ı 3 ÏÎ�‰ 526 ÏÎÌ ‰ÓÎÎ. ÒÓÒÚ‡‚ËÎˉÓıÓ‰˚, ÔÓÎÛ˜ÂÌÌ˚ ÓÚ ÚÛ�ÓÍ,Ô�ÓÊË‚‡˛˘Ëı Á‡ „�‡ÌˈÂÈ. «ëÍ�˚ÚÓÈ»˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÓÈ ‚˚„Ó‰ÓÈ ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓ„ÓÚÛ�ËÁχ ÏÓÊÌÓ Ò˜ËÚ‡Ú¸ ‰ÂÌÂÊÌ˚ÂÔÂ�‚Ӊ˚, ÔÓÒ˚ÎÍË Ë ÔÓ‰‡�ÍË,ÓÚÔ�‡‚ÎflÂÏ˚ ‚ Ú˜ÂÌË „Ó‰‡ ËÎË ÔÓÔ�‡Á‰ÌËÍ‡Ï �Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌËÍ‡Ï Ë ‰�ÛÁ¸flÏ.èӉӷ̇fl ÔÓÏÓ˘¸ �Ó‰ÒÚ‚ÂÌÌË͇Ï,ÊË‚Û˘ËÏ Ì‡ �Ó‰ËÌÂ, ‰ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ˝ÙÙÂÍÚ˂̇. ç‡Ô�ËÏÂ�, ‚ äËÚ‡Â,˝ÍÓÌÓÏË͇ ÍÓÚÓ�Ó„Ó fl‚ÎflÂÚÒfl Ó‰ÌÓÈ ËÁÒ‡Ï˚ı ‰Ë̇Ï˘Ì˚ı ‚ ÏË�Â, ‰ÓıÓ‰ ÓÚÔÓ‰‡�ÍÓ‚ Ë Ï‡ÚÂ�ˇθÌÓÈ ÔÓÏÓ˘Ë�Ó‰Ì˚ı Ë ·ÎËÁÍËı ËÏÂÂÚ ÓÚ‰ÂθÌÛ˛ÒÚ‡Ú¸˛ ‚ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓÏ ·˛‰ÊÂÚÂÒÚ�‡Ì˚.

ùÚÌ˘ÂÒÍËÈ ÚÛ�ËÁÏ ÏÓÊÂÚ Ó͇Á‡Ú¸Òfl·ÓΠ‚˚„Ó‰Ì˚Ï ‰Îfl �‡·ÓÚÌËÍÓ‚ ˝ÚÓÈÒÙÂ�˚. ç‡Ô�ËÏÂ�, Ì Ú�Â·Û˛ÚÒfl „ˉ˚ ÒÓÁ̇ÌËÂÏ ËÌÓÒÚ�‡ÌÌÓ„Ó flÁ˚͇. Ä ˝ÚÓÓÁ̇˜‡ÂÚ ÒÌËÊÂÌË Ò·ÂÒÚÓËÏÓÒÚË ÛÒÎÛ„ Ë�ÓÒÚ ‰ÓıÓ‰Ó‚. ÑÓ·‡‚ËÏ, ˜ÚÓ Ô�ËÔÓÒ¢ÂÌËË ˝ÚÌ˘ÂÒÍËÏË ÚÛ�ËÒÚ‡ÏËÒ‚ÓÂÈ �Ó‰ËÌ˚ ‰Ó ÏËÌËÏÛχ ÒÌËʇÂÚÒfl�ËÒÍ ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó ¯Ó͇ ËÎËÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ÒÓˆËÓÍÛθÚÛ�ÌÓȇ‰‡ÔÚ‡ˆËË. á̇ÌËÂ Ë ÔÓÌËχÌËÂÚ�‡‰ËˆËÈ Ë Ó·˚˜‡Â‚, ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı˜Û‚ÒÚ‚ Ë Ó·�‡Á‡ ÊËÁÌË Î˛‰ÂÈ ÔÓÏÓ„‡ÂÚËÁ·Âʇڸ ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚ Ò ÚÛ�ËÒÚ˘ÂÒÍËÏˇ„ÂÌÚÒÚ‚‡ÏË, ÍÓÚÓ�˚ ‚˚ÒÚÛÔ‡˛Ú ‚͇˜ÂÒÚ‚Â ÔÓÒ�‰ÌËÍÓ‚.

èÓÂÁ‰ÍË ÚÛ�ËÒÚÓ‚, ˝ÚÌ˘ÂÒÍË ËËÒÚÓ�˘ÂÒÍË Ò‚flÁ‡ÌÌ˚ı ÒÓ ÒÚ�‡ÌÓÈ, ÌÓ�Ӊ˂¯ËıÒfl ‚‰‡ÎË ÓÚ Ì Ë, ‚ÓÁÏÓÊÌÓ, ÌÂËÏ‚¯Ëı ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË ÌË �‡ÁÛ ÔÓÒÂÚËÚ¸ÂÂ, ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Û˛Ú �‡Á‚ËÚ˲ ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ Ò‰Ë‡ÒÔÓ�ÓÈ Ë ÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌË˛Ì‡ˆËÓ̇θÌÓ„Ó ÎÓ··Ë Á‡ �Û·ÂÊÓÏ.ùÚÌ˘ÂÒÍËÈ ÚÛ�ËÁÏ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚ÛÂÚÒ·ÎËÊÂÌ˲ ÊË‚Û˘Ëı Á‡ „�‡ÌˈÂÈÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚, ·ÓΠ„ÎÛ·ÓÍÓÏÛÔÓÁ̇Ì˲ ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı Ó·˚˜‡Â‚ ËÓ·�fl‰Ó‚, Ô�‰ÓÒÚ‡‚ÎflÂÚ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒڸۂˉÂÚ¸ Ò‚ÓËÏË „·Á‡ÏË Í�‡ÒÓÚÛ �Ó‰ÌÓÈÁÂÏÎË, ‡ Á̇˜ËÚ ÒÎÛÊËÚ ÛÍ�ÂÔÎÂÌË˛Ì‡ˆËÓ̇θÌ˚ı ˜Û‚ÒÚ‚ ÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚.ëÚ‡‚¯Ë Ú�‡‰ËˆËÓÌÌ˚ÏË ‚ÒÂÏË�Ì˚ÂÒ˙ÂÁ‰˚ ‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌˆÂ‚, ‚ÒÚ�˜ËÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍÓ‚ Ë „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÂÔ�Ó„�‡ÏÏ˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÒÚËÏÛÎË�Ó‚‡Ú¸�‡Á‚ËÚË ˝ÚÌ˘ÂÒÍÓ„Ó ÚÛ�ËÁχ. ëÔÓÏÓ˘¸˛ ÚÛ�ËÁχ Ï˚ ÒÏÓÊÂÏ Ì ÚÓθÍÓÓ·ÂÒÔ˜ËÚ¸ ÔÓÒÚÛÔÎÂÌË ÔÓÒÚÓflÌÌÓ„Ó‰ÓıÓ‰‡ ‚ „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ͇ÁÌÛ, ÌÓ ËÔÓÎÛ˜ËÏ ‰Â¯Â‚˚È Ë Ò‡Ï˚È Ì‡‰ÂÊÌ˚ÈÒÔÓÒÓ· ÔÂ�‰‡˜Ë ‚ÒÂÏÛ ÏË�Û Ô�‡‚‰Ë‚ÓÈËÌÙÓ�χˆËË Ó Ì‡¯ÂÈ ÒÚ�‡ÌÂ. �

http://acabbarov.iatp.az

insanlar›n hayat tarz› ile tan›flmak, sa¤kalan akrabalar ile iliflkiyi devam ettir-mek, mezarlar› ziyaret etmek vb. mak-satl› seyahatler ise, her bir insan›n ken-dine ana vatan sayd›¤› bir yere gitmesiy-le mümkün olur.

Anavatana seyahat

farkl› bir turizm alan›

Azerbaycan insan›nda vatana seyahathisleri çok kuvvetlidir. Bunu, de¤iflik se-beplerden dolay› dünyan›n her taraf›nada¤›lm›fl veya tarihi adaletsizlik sonu-cunda Azerbaycan devletinden uzaktayaflamak zorunda kalan Azerbaycanl›-larla ifade etmek mümkündür. Say›s›

tahminen 50 milyondan fazla olan dün-ya Azerbaycanl›lar› genifl bir turizm po-tansiyeline sahiptirler. Bu insanlar›n ba-¤›ms›z Azerbaycan devletine seyahatle-ri, di¤er turizm ihtiyaçlar›yla beraber,yak›nlar›, dostlar›, ata-babalar›n›n yafla-d›klar› yerlerini ve mezarlar›n› ziyaret et-mek gibi amaçlar tafl›mas›yla etnik-nos-taljik turizme belki de dünyada en tutar-l› örne¤i sunmaktad›r.

Azerbaycanl›lar yaklafl›k olarak ortaas›rlardan bafllayarak çeflitli sebepler-den dolay› dünyan›n farkl› ülkelerine,Orta Asya’ya, Avrupa’ya, Rusya’ya ve di-¤er ülkelere gitmeye bafllam›fllar. Günü-müzde dünyan›n befl k›tas›nda 10 mil-yon Azerbaycanl› göçmen statüsü ile ya-

g e z i п у т е ш е с т в и я

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 93

Page 94: Diyalog Avrasya №26

flamaktad›r. Bunlar aras›nda yaflad›klar›ülkenin sosyal ve ekonomik hayat›na ba-flar›yla adapte olmufl ve AzerbaycanCumhuriyeti ile de iliflkilerini koruyanlarolmufltur. Bugün için bunlar›n say›s›az›msanacak gibi de¤ildir. Eski SSCB dö-neminde en az 15 bin Azerbaycanl›50’den fazla Rus flehrinde yüksek e¤itimgörmüfltür. Bunlar›n birço¤u kendi va-tanlar›na dönseler de, bir k›sm› e¤itimald›klar› bu flehirlerde kalm›fllard›r. Bun-lar›n Azerbaycan’a turist olarak gelme-leri etnik iliflkilerin kuvvetlenmesi bak›-m›ndan da önemlidir.

fiunu da belirtmek gerekir ki, bu tu-rizm çeflidi asl›nda birçok ülkeye yay›l-m›flt›r. Almanlar›n, Rusya’n›n Volgaboyubölgesine ve Azerbaycan’›n Hanlar fleh-rine, ‹srail vatandafllar›n›n eski yaflamyerlerine, ayn› zamanda Azerbaycan’a(Bakü’ye ve Quba’ya), Bat› ülkelerindeyaflayan Çinlilerin kendi ülkelerine, Al-manya ve Hollanda’da yaflayan Türkle-rin Türkiye’ye yapt›klar› seferler birçokyönden etnik turizm gibi de¤erlendirilir.Bu bak›mdan, millî etnik turizm harita-s›nda ilk s›rada ‹ran ‹slam Devleti (yakla-fl›k olarak 30 milyon kifli), Rusya ve Türki-ye (her birinde yaklafl›k olarak 3 milyonkifli), ABD, Kanada, Avrupa ülkeleri, Uk-rayna, Gürcistan ve Orta Asya ülkelerin-de yaflayan Azerbaycanl›lar›n Azerbay-can Cumhuriyeti’ne yapt›klar› seferlerörnek gösterilebilir.

Etnik turizme ekonomik yönden bak-t›¤›m›zda, di¤er turizm çeflitlerinden far-k›n› turistlerin taleplerinde görmek

mümkündür. Enik turist bazen otel hiz-metlerinden imtina edip akrabalar›n›nevlerinde kalmay› tercih edebilirler. An-cak flunu da söylemek gerekir ki, genç et-nik turistlerin taleplerinde, geldikleri bü-yük flehirlerin toplu hayat tarz› medeni-yetinin tesiri alt›nda kalarak pahal› otel-de konaklamak e¤ilimi yayg›nd›r. Bu iseça¤dafl etnik turistlerin ekonomik yön-den daha faydal› olmas› demektir. Belkide bundan ötürü 2003 y›ll›nda Türki-ye’ye gelen yabanc› turistlerden elde edi-len 9 milyar 676 milyon ABD Dolar› geli-rin, 3 milyar 526 milyonu yabanc› ülkedeyaflayan Türklerin Türkiye’deki turizmharcamalar›ndan elde edilmifltir. Etnikturizmin “gizli” ekonomik faydas›na, ge-zilerden sonra do¤an yak›nl›ktan dolay›y›l boyu düzenli olarak veya en az›ndanbayram günlerinde yak›nlara gönderilenhediye ve paray› örnek verebiliriz. Buaraçlar sadece aile bütçesine de¤il, dev-let bütçesine bir yard›md›r. Genellikle ya-banc› ülkelere daha iyi kazanç sa¤lamakamac›yla göç eden vatandafllar›n mem-leketindeki akrabalar›na yapt›klar› mad-di yard›m önemli bir ekonomik de¤eresahiptir. Mesela gelece¤in en önemligüçleri aras›nda gösterilen, bugün deh›zla büyüyen bir ekonomiye sahipÇin’de yabanc› vatandafllar›n gönderdi¤imaddi yard›m, devlet bütçesinde bileözel bir kalem olarak belirtilmifltir.

Turizm çok emek isteyen, pahal› birhizmet alan›d›r. Bu bak›mdan etnik tu-ristlere hizmet vermek turizmciler aç›-s›ndan di¤er turistlere göre daha kârl›olabilir. Mesela etnik turizmde, turizm

flirketleri için en pahal› iflçiler olan ya-banc› dil bilen rehberler talep edilmiyor.Bu da, tur harçlar›n›n afla¤› çekilmesi,kâr pay›n›n artmas› demektir. Etnik tu-ristlerin anavatana ziyaretleri s›ras›ndakültürel ve sosyal uyum zorluklar›n›nyaflanma ihtimalinin çok az oldu¤unuda belirtmek gerekir. Geleneklere, millîduyarl›l›¤a ve hayat tarz›na yak›nl›k, ül-kedeki herhangi bir turizm flirketi ilearada oluflabilecek sosyal nitelikli çat›fl-ma ihtimalini s›f›ra indirir.

Düzenli olarak ata yurduna seyahateden veya yabanc› bir ülkede do¤up ha-yat›nda hiç kendi ülkesini ziyaret etme-mifl vatandafllar›m›z›n vatana seyahat-lerinden beklenilen en önemli netice,modern zamanlarda ülkemizin dahaçok ihtiyaç duydu¤u diasporan›n daya-n›flmas› ve lobicilik faaliyetinin güçlen-dirilmesidir. Vatandafllar›m›z›n yaflad›k-lar› ülkelerde bir araya gelerek, kendi va-tanlar›n› daha iyi tan›malar›, onun gü-zelliklerini canl› olarak görebilmeleri vemillî iliflkilerin sa¤lamlaflt›r›lmas› içinetnik turizmin gelifltirilmesi gerekir. Ar-t›k gelenekselleflen dünya Azerbaycanl›-lar›n›n düzenli olarak toplanmas›, kurul-taylar, görüflmeler düzenlenmesi ve bualanda devletimizin organize etti¤i özelçal›flmalar turizm flirketi sahiplerini, et-nik turizme heveslendirmeli. Bunu ya-pabilirsek ekonomik faydayla beraber,ülke gerçeklerinin dünyaya iletilmesininen iyi, en kolay ve en güvenilir yolunubulmufl oluruz. �

http://acabbarov.iatp.az

п у т е ш е с т в и я g e z i

94 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Этнический туризм – этопосещение жителямиодной страны своих родныхи близких, друзей изнакомых, живущих вдругой стране.

Etnik turizm: Akrabal›k

ba¤lar›na göre bir ülke

vatandafllar›n›n di¤er bir

ülkeye kendi yak›nlar›n›,

akrabalar›n› ve dostlar›n›

ziyaret etmeye gitmesiyle

oluflan bir turizmdir.

Page 95: Diyalog Avrasya №26

м у з ы к a m ü z i k

96 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Маленькие шаги музыкина пути к миру

Жюлиде Карахан

Журналист (Стамбул).

Bar›fla giden yolda

müzi¤in küçük ad›mlar›

Jülide Karahan

Gazeteci (‹stanbul).

тавенерtavener

Page 96: Diyalog Avrasya №26

ÄÌ„ÎËÈÒÍËÈ ÍÓÏÔÓÁËÚÓ� c˝� ÑÊÓÌ퇂ÂÌÂ� ‚ ÔÓÒΉÌË ‰ÌË Ë˛Ìfl ‚˚ÒÚÛÔËÎ ‚ãÓ̉ÓÌÂ Ë ëڇϷÛÎÂ Ò ÍÓ̈Â�Ú‡ÏË. éÌÔ�‰ÒÚ‡‚ËÎ Ò‚Ó Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌË «ä�‡ÒË‚˚ÂËÏÂ̇», ̇ ÒÓÁ‰‡ÌË ÍÓÚÓ�Ó„Ó Â„Ó‚‰ÓıÌÓ‚ËÎË 99 ËÏÂÌ Äηı‡. äÓ̈Â�Ú,‚˚Á‚‡‚¯ËÈ ‚ ãÓ̉ÓÌ Í�ËÚËÍÛ ËÔ�ÓÚÂÒÚ˚ ÒÓ ÒÚÓ�ÓÌ˚ ÍÓÌÒÂ�‚‡ÚË‚Ì˚ı͇ÚÓÎËÍÓ‚, ‚ ëڇϷÛΠ·˚Î ‚ÒÚ�˜ÂÌ Ò˝ÌÚÛÁˇÁÏÓÏ. 퇂ÂÌÂ� ̇Á˚‚‡ÂÚÔӂ‰ÂÌË ͇ÚÓÎËÍÓ‚ ÌÂÛÏÂÒÚÌÓÈÔ‡�‡ÌÓÈÂÈ Ë „Ó‚Ó�ËÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÒÂȘ‡ÒÏË� ·Óθ¯Â ˜ÂÏ ÍÓ„‰‡-ÎË·Ó ÌÛʉ‡ÂÚÒfl ‚ÔÓ‰Ó·Ì˚ı Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËflı. «àÒÍÛÒÒÚ‚ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ‰Îfl ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ Ò‚Ó‰ËÚ¸ ̇ÌÂÚ „�‡Ìˈ˚ ÏÂÊ‰Û �ÂÎË„ËflÏË ËÍÛθÚÛ�‡ÏË», – Ò˜ËÚ‡ÂÚ ÓÌ.

«... ëÚÂÏÌÂÎÓ, ‚‡�‚‡�˚ Ì Ô�˯ÎË. à, ÒÛ‰flÔÓ ÒÎÓ‚‡Ï ‚ÂÒÚÌËÍÓ‚, ‚Â�ÌÛ‚¯ËıÒfl Ò„�‡Ìˈ˚, / é͇Á˚‚‡ÂÚÒfl, ·Óθ¯Â ÌÂÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ ÌÂÍËı ‚‡�‚‡�Ó‚. Ä ˜ÚÓ Ê Ï˚ÒÂȘ‡Ò ·Û‰ÂÏ ‰Â·ڸ ·ÂÁ ‚‡�‚‡�Ó‚? / éÌË·˚ÎË Ò‚ÓÂ„Ó �Ó‰‡ �¯ÂÌËÂÏ Ì‡¯ËıÔ�Ó·ÎÂÏ...» í‡Í ÔË҇Π䇂‡ÙËÒ ‚ Ò‚ÓÂÏÒÚËıÓÚ‚Ó�ÂÌËË ÔÓ‰ ̇Á‚‡ÌËÂÏ «ÇÓÊˉ‡ÌËË ‚‡�‚‡�Ó‚». è�ӯ‰¯Â„Ó Ò ÚÂıÔÓ� ‚�ÂÏÂÌË Ó͇Á‡ÎÓÒ¸ ̉ÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓ ‰ÎflÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓ «‰�Û„ÓÈ» Ì‚‡�‚‡�. ç‡Û˜Ì‡fl �‡·ÓÚ‡ ï‡ÌÚËÌ„ÚÓ̇,‚˚ÔÛ˘ÂÌ̇fl ÔÓ‰ ̇Á‚‡ÌËÂÏ«ëÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌË ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ» ‚ 1993 „.,Ò˜Ëڇ·Ҹ ÎÛ˜¯ÂÈ ËÁ ÎÛ˜¯Ëı. ÇÂ�‡ ‚ ÚÓ, ˜ÚÓ·Û‰Û˘Ë ‚ÓÈÌ˚ ·Û‰ÛÚ Ô�ÓËÒıÓ‰ËÚ¸ ̇

ÒÚ˚Í ı�ËÒÚˇÌÒÍÓÈ Ë ÏÛÒÛθχÌÒÍÓÈÍÛθÚÛ�, ÔÓ‰Ú‚Â�‰Ë·Ҹ «Ú�‡„‰ËÂÈ ·‡¯ÂÌ-·ÎËÁ̈ӂ». à Ò ÚÓ„Ó ‚�ÂÏÂÌË á‡Ô‡‰ Ò̇�‡ÒÚ‡˛˘ÂÈ Ô‡�‡ÌÓÈÂÈ Ô�ËÌflÎÒfl‰ÓÊˉ‡Ú¸Òfl ‚‡�‚‡�Ó‚.

à ‚Ò Ê ‚ ÏË� ÂÒÚ¸ Ë ÚÂ, ÍÚÓÔÓ‰‰Â�ÊË‚‡ÂÚ Ô�ËÏË�ÂÌË ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ‚ÏÂÒÚÓ ÒÚÓÎÍÌÓ‚ÂÌËfl Ë Á̇ÂÚ, ˜ÚÓ «‰�Û„Ë»‚Ó‚Ò Ì ‚‡�‚‡�˚, ‡ β‰Ë. é‰ÌËÏ ËÁ Ú‡ÍËıβ‰ÂÈ fl‚ÎflÂÚÒfl ‡Ì„ÎËÈÒÍËÈ ÍÓÏÔÓÁËÚÓ�Ò˝� ÑÊÓÌ í‡‚ÂÌÂ�, ÍÓÚÓ�˚È „Ó‚Ó�ËÚÒÎÂ‰Û˛˘ÂÂ: «ÖÒÎË ·˚ ÚÓθÍÓ Î˛‰Ë, ‚ÏÂÒÚÓÚÓ„Ó, ˜ÚÓ·˚ ÒÔÓ�ËÚ¸ ‚ÓÍ�Û„ ÒÚÓ· ËÔ�ˉÛÏ˚‚‡Ú¸ Ô·Ì˚, Í‡Í Û·ËÚ¸ ‰�Û„ ‰�Û„‡,ÔÓÁ‚ÓÎËÎË ÓÚÍ�˚Ú¸ Ò‚Ó ÒÂ�‰ˆÂ...» èÓÒÎÂ̇ԇ‰ÂÌËÈ, ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌ˚ı 11 ÒÂÌÚfl·�fl,퇂ÂÌÂ� Ó·ÂÒÔÓÍÓËÎÒfl ÔÓ ÔÓ‚Ó‰Û Ì‡Ô‡‰ÓÍ̇ ËÒÎ‡Ï Ë, Ó·�‡ÚË‚¯ËÒ¸ Í ÏËÒÚ˘ÂÒÍÓÈÏÛÁ˚ÍÂ, ÔÂ�ÂÎÓÊËΠ̇ ÏÛÁ˚ÍÛ 99 ËÏÂÌÄηı‡ ̇ ‡�‡·ÒÍÓÏ flÁ˚Í (ùÒχ-Ûθ-ï˛Ò̇). ñÂ�ÍÓ‚¸ Ë ÏÌÓ„Ë ‰�ÛÁ¸flÍÓÏÔÓÁËÚÓ�‡ Ì Ô�ËÌflÎË Â„Ó ‡Î¸·ÓÏ«ä�‡ÒË‚˚ ËÏÂ̇» (Beautiful Names).퇂ÂÌÂ�, ÒÓÁ‰‡‚¯ËÈ Ò‚Ó ÒÓ˜ËÌÂÌËÂ, ÔÓÂ„Ó ÒÎÓ‚‡Ï, ‰Îfl ÓÒÛʉÂÌËfl ÌÂ̇‚ËÒÚË,ËÒÔ˚Ú˚‚‡ÂÏÓÈ á‡Ô‡‰ÓÏ Í ËÒ·ÏÛ, „Ó‚Ó�ËÚ:«ü ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ Ì ÔÓÌËχ˛ ÚÂı, ÍÚÓ, ÌÂÔÓÁ̇‚ ËÒ·ÏËÁχ, ÁÎÓÒÎÓ‚ËÚ Ì‡ Â„Ó Ò˜ÂÚ.íÂ��Ó�ËÒÚ˘ÂÒÍË ‰ÂÈÒÚ‚Ëfl,ÒÓ‚Â�¯‡˛˘ËÂÒfl ‚Ó ËÏfl ËÒ·χ, ÌËÍÓËÏÓ·�‡ÁÓÏ Ì ҂flÁ‡Ì˚ Ò Ò‡ÏËÏ ËÒ·ÏÓÏ».äÓÏÔÓÁËÚÓ� Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚ÓÔÂ�ÂÊË‚‡ÂÚ ‰ÛıÓ‚Ì˚È Í�ËÁËÒ Ë ‚Ò ÊÂ̇‰ÂÂÚÒfl ̇ ÚÓ, ˜ÚÓ ÏÛÁ˚͇, ÔÛÒÚ¸ ËÌÂ̇ÏÌÓ„Ó, ÌÓ ÛÎÛ˜¯ËÚ ÒÓÒÚÓflÌË β‰ÂÈ.

GÜZ 2007, SAYI: 26

m ü z i k м у з ы к a

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 97

‹ngiliz besteci Sir John Tavener’in Al-lah’›n 99 isminden esinlenerek besteledi-¤i “Güzel ‹simler”, Haziran ay›n›n songünlerinde Londra ve ‹stanbul’da ger-çekleflen iki konserle seyirci karfl›s›na ç›k-t›. Londra’da muhafazakâr Katoliklerinelefltiri ve protestolar›na maruz kalankonser, ‹stanbul’da coflkuyla karfl›land›.Katoliklerin tavr›n› gereksiz bir parano-yaya ba¤layan Tavener, dünyan›n böyleeserlere her zamankinden çok ihtiyac› ol-du¤unu söylüyor ve ekliyor: “Sanat, din-ler ve kültürleraras› s›n›rlar›n kalkmas›için var.”

“... Hava karard›, barbarlar gelmedi / Ves›n›r boyundan dönen habercilere göre, /Barbarlar diye kimseler yokmufl art›k /Peki, biz ne yapaca¤›z flimdi barbarlar ol-madan? / Bir çeflit çözümdü onlar sorun-lar›m›za...” demiflti Kavafis, “Barbarlar›Beklerken” isimli fliirinde. Geçen zaman“öteki”nin barbar de¤il, insan oldu¤unuanlamaya yetmedi. Huntington’›n 1993y›l›nda ortaya att›¤› Medeniyetler Çat›fl-mas› tezi iyiden iyiye benimsendi. Gele-ce¤in savafllar›n›n H›ristiyan ve Müslü-man medeniyetlerin kültür fay hatlar›boyunca gerçekleflece¤ine olan inanç,‘ikiz kule facias›’yla tasdiklendi. Ve Bat›, o

Page 97: Diyalog Avrasya №26

м у з ы к a m ü z i k

98 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 98: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

«Меня расстроили

отзывы моих коллег»

퇂ÂÌÂ� �Ó‰ËÎÒfl ‚ 1945 „. ‚ ãÓ̉ÓÌÂ, ‚̇·ÓÊÌÓÈ ı�ËÒÚˇÌÒÍÓÈ ÒÂϸÂ. ë‚ÓÈËÌÚÂ�ÂÒ Í ÏÛÒÛθχÌÒÚ‚Û ÓÌ Ó·˙flÒÌflÂÚÚ‡Í: «åÓÈ ÓÚˆ ͇ÍÓÂ-ÚÓ ‚�ÂÏfl �‡·ÓڇΠ‚Ä�‡‚ËË. ü ·˚Î Á̇ÍÓÏ Ò ËÒ·ÏÒÍÓÈÍÛθÚÛ�ÓÈ. Ç Ì‡¯ÂÏ ‰ÓÏ ·˚· ÍÓÏ̇ڇ,„‰Â ̇ıÓ‰ËÎËÒ¸ äÓ�‡Ì Ë ÅË·ÎËfl. äÓ„‰‡ fl·˚ΠχÎÂ̸ÍËÈ, fl Ëı ÔÓ˜ËÚ˚‚‡Î».äÓÏÔÓÁËÚÓ�, ÊË‚Û˘ËÈ ‚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓÏÔÓÏÂÒڸ ‚ „Ó�Ӊ ÑÓ�ÒÂÚ, ̇ ˛„ ÄÌ„ÎËË,Ò ÊÂÌÓÈ Ë ‰‚ÛÏfl ‰Ó˜Â�¸ÏË, ‚ 1970- „Ó‰˚‚˚·�‡Î é�ÚÓ‰ÓÍ҇θÌÛ˛ ˆÂ�ÍÓ‚¸ Ë�¯ËÎ ÔÓÒΉӂ‡Ú¸ ̇ÒÚ‡‚ÎÂÌËflÏ Ó‰ÌÓ„ÓËÁ ‚‡ÊÌÂȯËı ËÏÂÌ ˝ÚÓ„Ó Ï‡Òı‡·‡ –ê‡ıË·Â íÂÍ·. èÓÒΠÚÂ�‡ÍÚ‡ 11 ÒÂÌÚfl·�fl퇂ÂÌÂ�, Ô�ÓÚÂÒÚÛfl Ô�ÓÚË‚ ÔÓ‰Ìfl‚¯ÂÈÒfl‚Ó ‚ÒÂÏ ÏË� ÌÂ̇‚ËÒÚË Í ËÒ·ÏÛ, ̇˜‡ÎÒÓ˜ËÌflÚ¸ ÏÛÁ˚ÍÛ, �‡ÒÍ�˚‚‡˛˘Û˛ÏËÒÚˈËÁÏ ËÒ·χ. Ç �ÂÁÛθڇÚÂ Û Ì„ÓËÒÔÓ�ÚËÎËÒ¸ ÓÚÌÓ¯ÂÌËfl Ò ÊÂÌÓÈ íÂÍÎÓÈ.çÓ ÒËθÌ ‚ÒÂ„Ó Â„Ó Ú�ÓÌÛ· �‡͈ËflÍÓÎ΄-ÍÓÏÔÓÁËÚÓ�Ó‚: «åÛÁ˚͇ –„ÎÓ·‡Î¸Ì˚È flÁ˚Í, flÁ˚Í Î˛·‚Ë. åÂÌfl‰ÂÈÒÚ‚ËÚÂθÌÓ ÒËθÌÓ �‡ÒÒÚ�ÓË·Í�ËÚË͇ ÏÛÁ˚͇ÌÚÓ‚, ÍÓÚÓ�˚ ‰ÓÎÊÌ˚·˚Ú¸ Ò‡Ï˚ÏË ·Î‡„ÓÊ·ÚÂθÌ˚ÏËβ‰¸ÏË».

ëÓ˜ËÌÂÌË «ä�‡ÒË‚˚ ËÏÂ̇», ̇‰ÍÓÚÓ�˚Ï í‡‚ÂÌÂ� ̇˜‡Î �‡·ÓÚ‡Ú¸ ÔÓÁ‡Í‡ÁÛ Ô�Ë̈‡ ì˝Î¸ÒÍÓ„Ó ó‡�ÎÁ‡,ÓÒÚ‡‚ËÎÓ „ÎÛ·ÓÍËÈ ÒΉ ‚ Â„Ó ‰Û¯Â.äÓÏÔÓÁËÚÓ� „Ó‚Ó�ËÚ, ˜ÚÓ, ÒÓÁ‰‡‚‡fl ˝ÚÛÏÛÁ˚ÍÛ, ÓÌ ÔÂ�ÂÊË‚‡Î ‚ÓÁ‚˚¯ÂÌÌ˚˜ۂÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ�˚ Ì‚ÓÁÏÓÊÌÓ ÔÂ�‰‡Ú¸ÒÎÓ‚‡ÏË. Ä�‡·ÒÍÓ Ô�ÓËÁÌÓ¯ÂÌËÂ Ë Ò‡ÏÓÁ̇˜ÂÌË ÒÎÓ‚ ̇ÒÚÓθÍÓ ÒËθÌÓÔÓ‚ÎËflÎË Ì‡ 퇂ÂÌÂ�‡, ˜ÚÓ ÓÌ Á‡ıÓÚÂÎ,˜ÚÓ·˚ ÓÌË ·˚ÎË ÓÁ‚Û˜ÂÌ˚ ‡�‡·ÒÍËÏËÏÂÎÓ‰ËflÏË. 퇂ÂÌÂ� „Ó‚Ó�ËÚ, ˜ÚÓ ‚ˉËÚ ‚͇ʉÓÏ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÓÚ�‡ÊÂÌË ˝ÚËı ËÏÂÌ.ç‡Ô�ËÏÂ�, ÓÌ Ò˜ËÚ‡ÂÚ, ˜ÚÓ Â„Ó ÊÂ̇ÌÓÒËÚ ËÏfl ùθ-ã‡ÚËÙ.

Концерт, раскритикованный

в Лондоне, в Турции был

встречен с энтузиазмом

è�ÂϸÂ�‡ ÒÓ˜ËÌÂÌËfl 퇂ÂÌÂ�‡ ÒÓÒÚÓfl·Ҹ19 ˲Ìfl ‚ ÇÂÒÚÏËÌÒÚÂ�ÒÍÓÏ͇Ù‰�‡Î¸ÌÓÏ ÒÓ·Ó�Â, ÌÓ Í�ËÚ˘ÂÒÍËÂÔÛ·ÎË͇ˆËË ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ Á‡‰ÓÎ„Ó ‰ÓÍÓ̈Â�Ú‡. Ç ÌËı ‚˚�‡Ê‡ÎÓÒ¸ Ì„Ӊӂ‡ÌËÂÔÓ ÔÓ‚Ó‰Û ÚÓ„Ó, ˜ÚÓ ‚ ı�ËÒÚˇÌÒÍÓÏ ı�‡Ï·ۉÂÚ ËÒÔÓÎÌflÚ¸Òfl ÏÛÁ˚͇θÌÓÂÔ�ÓËÁ‚‰ÂÌË ̇ ËÒ·ÏÒÍÛ˛ ÚÂÏÛ.è�ÓÚË‚ÌËÍË ÍÓ̈Â�Ú‡ ‰‡Ê ӷ�‡ÚËÎËÒ¸ ÒÔËÒ¸ÏÓÏ Í „·‚ ‡Ì„ÎËÈÒÍËı ͇ÚÓÎËÍӂ͇�‰Ë̇ÎÛ é’äÓÌÌÓ�Û. Ç ÌÂÏ „Ó‚Ó�ËÎÓÒ¸,˜ÚÓ ËÒÔÓÎÌÂÌË ÒÓ˜ËÌÂÌËfl, ÒÓ‰Â�ʇ˘Â„Ó99 ËÏÂÌ Äηı‡, ‚ ͇Ù‰�‡Î¸ÌÓÏ ÒÓ·Ó�ÂÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ ‚ÓÒÔ�ËÌflÚÓ Í‡Í Òӄ·ÒˈÂ�Í‚Ë Ò ËÒ·ÏÒÍÓÈ ‚Â�ÓÈ. çÓ Ì‡ÒÚÓflÚÂθÒÓ·Ó�‡ ÔÓ‰‰Â�ʇΠÍÓÏÔÓÁËÚÓ�‡, Á‡fl‚Ë‚:

«ùÚÓ Ì �ÂÎË„ËÓÁ̇fl, ‡ ÏÛÁ˚͇θ̇fl‰ÂflÚÂθÌÓÒÚ¸. äÓ̈Â�Ú Ì ·Û‰ÂÚ ÓÚÏÂÌÂÌ».

ãÓ̉ÓÌÒ͇fl Ô�ÂϸÂ�‡, ÌÂÒÏÓÚ�fl ̇ ‚ÒÂÒÔÓ�˚ Ë Ô�ÓÚË‚Ó‰ÂÈÒÚ‚Ëfl, Ô�ӯ· ·ÂÁ˝ÍÒˆÂÒÒÓ‚. Ö‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌÓ Ê·ÌËÂ퇂ÂÌÂ�‡ ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ·˚ ÒÌËÁËڸ̇Ô�flÊÂÌÌÓÒÚ¸ ‚ ÓÚÌÓ¯ÂÌËflı ÏÂʉÛ�ÂÎË„ËflÏË. éÌ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÏ Ó·�‡ÁÓÏÓÚ‚ÂÚËÎ Ò‚ÓËÏ Í�ËÚË͇Ï: «ä‡Í ʇθ, ˜ÚÓÏ˚ ‰Ó ÒËı ÔÓ� ̇ıÓ‰ËÏÒfl ‚ ÔÎÂÌÛ ‰�‚ÌËı�ÂÎË„ËÓÁÌ˚ı ÍÓ̈ÂÔˆËÈ. ä‡ÚÓÎËÍË,Ô˚Ú‡‚¯ËÂÒfl Á‡Ô�ÂÚËÚ¸ ÍÓ̈Â�Ú, fl‚Îfl˛ÚÒflÔ�ËÏÂ�ÓÏ Ú‡ÍÓ„Ó ÓÚÒÚ‡ÎÓ„Ó Ï˚¯ÎÂÌËfl».

óÂ�ÂÁ Ú�Ë ‰Ìfl ÔÓÒΠÎÓ̉ÓÌÒÍÓÈÔ�ÂϸÂ�˚ ÚÂÌÓ� ÑÊÓÌ å‡�Í ÄËÌÒÎË ËÍÓχ̉‡, ÒÓÒÚÓfl˘‡fl ËÁ ·ÓΠ˜ÂÏ 200ÏÛÁ˚͇ÌÚÓ‚ ÒËÏÙÓÌ˘ÂÒÍÓ„Ó Ó�ÍÂÒÚ�‡ ËıÓ�‡ BBC ÔÓ‰ ÛÔ�‡‚ÎÂÌËÂÏ ‰Ë�ËÊÂ�‡ÜË�Ë ÅÂÎÓı·‚Â͇, ‰‡ÎË ÍÓ̈Â�Ú ‚ëڇϷÛÎÂ. «ä�‡ÒË‚˚ ËÏÂ̇» ÒÚ‡ÎË Ó‰ÌËÏËÁ ËÌÚÂ�ÂÒÌÂȯËı ÓÚÍ�˚ÚËÈëڇϷÛθÒÍÓ„Ó ÙÂÒÚË‚‡Îfl ÏÛÁ˚ÍË. ÅËÎÂÚ˚·˚ÎË �‡ÒÔ�Ó‰‡Ì˚ Á‡ ÌÂÒÍÓθÍÓ ‰ÌÂÈ ‰ÓÓ·˙fl‚ÎÂÌÌÓÈ ‰‡Ú˚ ËÒÔÓÎÌÂÌËfl. 퇂ÂÌÂ�ÔÓÎÛ˜ËΠ̇„�‡‰Û 35 åÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓ„ÓÏÛÁ˚͇θÌÓ„Ó ÙÂÒÚË‚‡Îfl. ᇠÌÂÒÍÓθÍÓÏËÌÛÚ ‰Ó ̇˜‡Î‡ ÍÓ̈Â�Ú‡, ÒÓÒÚÓfl‚¯Â„ÓÒflÔ�Ë ÒÓÚ�Û‰Ì˘ÂÒÚ‚Â IKSV Ë ÍÓÌÒÛθÒÚ‚‡ÇÂÎËÍÓ·�ËÚ‡ÌËË, ÍÓÏÔÓÁËÚÓ�Ô�Ë‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Î ÔÛ·ÎËÍÛ, ÒÓ·�‡‚¯Û˛Òfl ‚ˆÂ�Í‚Ë Ò‚. à�ËÌ˚, ÒÎÓ‚‡ÏË «ë‡Î‡ÏÛÌÄÎÂÈÍÛÏ».

ëÓÚÌË ˜ÂÎÓ‚ÂÍ, Á‡Ú‡Ë‚ ‰˚ı‡ÌËÂ,Ô�ÓÒÎÛ¯‡ÎË ÔÓ‰ Û‚Â̘‡ÌÌ˚Ï Í�ÂÒÚÓÏÍÛÔÓÎÓÏ ˆÂ�Í‚Ë Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËÂ, ‚ÍÓÚÓ�ÓÏ ÛÔÓÏË̇˛ÚÒfl 99 ËÏÂÌ Äηı‡.íÂÏ Ò‡Ï˚Ï ÓÌË ÔÓ‰‰Â�ʇÎË ÒÚ�ÂÏÎÂÌËÂ퇂ÂÌÂ�‡ ÒÔÓÒÓ·ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ‚ÓÒÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌ˲ÏË�‡ ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏË�Â. ëÓ˜ËÌÂÌË Á‚Û˜‡ÎÓ 80ÏËÌÛÚ, Ë ‚ ÌÂÏ ‚�ÂÏÂ̇ÏË ÏÓÊÌÓ ·˚ÎÓÛÒÎ˚¯‡Ú¸ ÔÂÌË ÔÚˈ, ‚�ÂÏÂ̇ÏË – ‡Á‡Ì.ïÓÚfl ÏÛÁ˚͇ Ë Ì ӘÂ̸ ÔÓÌ�‡‚Ë·ҸÒÎÛ¯‡ÚÂÎflÏ, ÌÓ ÓÌË Ì‡„�‡‰ËÎË Â„Ó·Û�Ì˚ÏË ‡ÔÎÓ‰ËÒÏÂÌÚ‡ÏË Á‡ÒÓ‰Â�ʇÌËÂ. �

gün bu gündür artan bir paranoyaylabarbarlar› beklemeye koyuldu.

Neyse ki, “öteki”lerin barbar de¤il, in-san oldu¤unu bilen, medeniyetler çat›fl-mas› yerine uzlaflmas›n› savunan birile-ri var dünyada. “‹nsanlar masan›n etra-f›na toplan›p tart›flmak ve birbirleriniöldürme planlar› yapmak yerine yürek-lerindekini a盤a ç›karsalar...” diyen ‹n-giliz besteci Sir John Tavener onlardanbiri. Tavener, 11 Eylül sald›r›lar›ndansonra ‹slam’a yöneltilen yaftalardanduydu¤u rahats›zl›kla mistik müzi¤eyönelerek Allah’›n 99 ismini (Esmaü’l-Hüsna) besteledi. Sanatç›n›n Allah’›nisimlerinin Arapças›ndan oluflan “Güzel‹simler” (Beautiful Names) adl› albümübaflta kilise olmak üzere birçok arkadafl›taraf›ndan yad›rgansa da o, barbarlar›beklemenin yersizli¤inin fark›nda.

“Güzel ‹simler”i Bat›’n›n ‹slam’a duy-du¤u nefreti k›namak için besteledi¤inisöyleyen Tavener, “‹slamiyet’i tan›ma-dan ona dil uzatanlar› hiç anlam›yo-rum. ‹slam ad›na yap›lan terör faaliyet-lerinin ‹slam’la uzaktan yak›ndan ilgisiyok.” diyor. ‹nsanl›¤›n manevi dünyas›-n›n krizde oldu¤unu düflünen sanatç›,müzi¤in insanlar› bir nebze olsun iyilefl-tirmesini umuyor.

“Meslektafllar›m›n

tepkilerine çok üzüldüm”

1945 y›l›nda Londra’da, dindar bir H›ris-tiyan ailenin o¤lu olarak dünyaya gelenTavener, ‹slamiyet’e olan ilgisini “Ba-bam Arabistan’da çal›flt› bir süre. ‹slamkültürünü tan›yordum. Ben küçükken

m ü z i k м у з ы к a

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 99

Page 99: Diyalog Avrasya №26

evimizde bir oda vard›. Orada Kur’an ve‹ncil dururdu, okurdum.” sözleriyleaç›kl›yor. ‹ngiltere’nin güneyindeki Dor-set kentinde bir çiftlik evinde, efli ve ikik›z›yla birlikte yaflayan sanatç›, 1970’ler-de Ortodokslu¤u seçti ve bu mezhebinönemli isimlerinden Rahibe Tekla’y›kendine önder edindi. 11 Eylül sald›r›lar›-n›n ard›ndan, dünyada ‹slam’a karfl›oluflan nefrete tepki olarak ‹slam misti-sizmini simgeleyen eserler bestelemeyebafllay›nca Tekla ile aras› aç›ld›. Diniçevrelerden çok, müzisyenlerin tepkile-rine üzülen Tavener, “Müzik evrenselbir dil, sevginin dili. Müzisyenler en çokhoflgörü sahibi olmas› gereken kifliler-ken onlar›n elefltirileriyle karfl›laflmakbeni gerçekten üzdü.” diyor.

Galler Prensi Charles’›n siparifliylebestelemeye bafllad›¤› “Güzel ‹simler”Tavener üzerinde derin izler b›rakm›fl.Eseri bestelerken kelimelere dökemedi-¤i bir ruh haline girdi¤ini söyleyen sa-natç›, Arapça telaffuz ve anlamlardançok etkilendi¤i için seslendirmenin deArapça olmas›n› istemifl. Her insandabu isimlerin yans›malar›n› gördü¤ünüsöyleyen Tavener, eflinin El-Latif isminitafl›d›¤›n› düflünüyor örne¤in.

Londra’da elefltirilen konser,

Türkiye’de coflkuyla karfl›land›

Eserin dünya prömiyeri 19 Haziran tari-hinde Londra Westminster Katedra-li’nde gerçekleflti. Konserden haftalarönce bafllayan elefltirilerin temelinde,bir H›ristiyan yap›s›nda ‹slami içeriklibestenin seslendirilmesi yat›yordu. Ya-p›t›n katedralde seslendirilmesine kar-fl› ç›kan muhafazakârlar, konserin ipta-li için ‹ngiliz Katoliklerinin lideri Kardi-nal O’Connor’a bir mektup yazd›. Mek-tupta, Allah’›n 99 isminin geçti¤i ilahi-nin katedralde söylenmesinin Kili-se’nin ‹slam inanc›n› destekledi¤i flek-linde alg›lanabilece¤i yaz›yordu. Kated-ral yöneticisi ise, “Bu dinî de¤il, müzikalbir etkinlik. ‹ptal edilmeyecek.” sözle-riyle konseri savundu.

Londra’daki konser, tüm bu tart›fl-malara ra¤men yo¤un güvenlik ön-lemleri sayesinde kazas›z belas›z ger-çekleflti. Tek iste¤inin dinler aras› hofl-görüsüzlü¤ü azaltmak oldu¤unu söy-leyen Tavener, “Ne yaz›k ki, dinlerimizihala eski ça¤ zihniyeti içinde yorumlu-yoruz. Konsere tepki gösteren Katolik-ler, bu bunam›fl zihniyetin örnekleri.”

sözleriyle dile getiriyor elefltirilere olantepkisini.

Londra’daki konserden üç gün sonra;flef Jiri Belohlavek yönetimindeki BBCSenfoni Orkestras› ve Korosu’nun 200’üaflk›n müzisyeni ile tenor John MarkAinsley’den oluflan ekip, ‹stanbul’da ç›k-t› seyirci karfl›s›na. “Allah’›n Güzel ‹sim-leri”, ‹stanbul Müzik Festivali’nin en çokilgi gören konserlerinden biri oldu ve bi-letleri günler öncesinden tükendi. ‹KSVve British Council iflbirli¤iyle gerçekle-flen konserin bafllamas›na dakikalar ka-la 35. Uluslararas› Müzik Festivali’ninYaflam Boyu Baflar› Ödülü’nü alan Tave-ner, “Selam›n Aleyküm” diyerek Aya ‹ri-ni’deki müzikseverleri selamlad›.

Aya ‹rini’deki Haç sembolünün alt›n-da Allah’›n 99 isminin zikredildi¤i kon-seri neredeyse nefes almadan dinleyenyüzlerce kifli, dünyan›n bar›fla kavuflabi-lece¤i umuduyla yaflad›¤›n› söyleyenTavener’in çabas›na küçük de olsa kat-k›da bulunmufl oldu. Zaman zaman kuflseslerinin, zaman zaman da ezan sesi-nin efllik etti¤i 80 dakikal›k konser, mü-zikal aç›dan çok be¤enilmese de, verdi¤imesaj sebebiyle büyük takdir kazanarakdakikalarca alk›flland›. �

м у з ы к a m ü z i k

100 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 100: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ç ‡ ìÍ�‡ËÌ fl ÊË‚Û ÛÊÂÌÂÒÍÓθÍÓ ÎÂÚ. çÓ ÚÓ ÎËÔ�Ë�Ó‰Ì˚È Ì‰ÓÒÚ‡ÚÓÍ

β·ÓÔ˚ÚÒÚ‚‡, ÚÓ ÎË ÔÓÒÚÓflÌ̇flÁ‡ÌflÚÓÒÚ¸ Ë ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚ¸ ˜‡ÒÚ˚ıÔÂ�ÂÎÂÚÓ‚ ËÁ ìÍ�‡ËÌ˚ ‚ íÛ�ˆË˛ ËÓ·�‡ÚÌÓ Ì ÔÓÁ‚ÓÎËÎË ÏÌ „ÎÛ·ÓÍÓÓÁ̇ÍÓÏËÚ¸Òfl Ò ÍÛθÚÛ�ÓÈ ˝ÚÓÈ ÒÚ�‡Ì˚.åÌ Ô�ËıÓ‰ËÎÓÒ¸ ‚ˉÂÚ¸, ÔÛÒÚ¸ Ì ˜‡ÒÚÓ,̇�Ó‰Ì˚ ÛÍ�‡ËÌÒÍË ڇ̈˚, ÒÎÛ¯‡Ú¸Ì‡�Ó‰Ì˚ ÔÂÒÌË. ÇÒ ͇Á‡ÎÓÒ¸ Í�‡ÒË‚˚ÏË Ó�Ë„Ë̇θÌ˚Ï, ÌÓ Ì ˜ÛÊËÏ.éÒÓ·ÂÌÌÓ ÔÂÒÌË Ò‚ÓËÏ ‰Û¯Â‚Ì˚Ï̇ÒÚ�ÓÂÏ Ë ÏÂÎӉ˘ÌÓÒÚ¸˛ ̇ÔÓÏË̇ÎËÏÌ ÚÛ�ˆÍË «Ú˛�Ͳ», ÍÓÚÓ�˚ ‰Ó ÒËıÔÓ� Ò Û‰‚Ó‚ÓθÒÚ‚ËÂÏ ÔÓ˛Ú ‚ íÛ�ˆËË ËÒÚ‡� Ë Ï·‰.

åÓ Á̇ÍÓÏÒÚ‚Ó Ò ·‡Ì‰Û�ÓÈ ·˚ÎÓÓ˜Â̸ ÌÂÓÊˉ‡ÌÌ˚Ï. à Ô�ÓËÁÓ¯ÎÓ ÓÌÓÌ ̇ ìÍ�‡ËÌÂ. ü Û˜‡ÒÚ‚Ó‚‡Î ‚Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËË ‚˜Â�‡, ÔÓÒ‚fl˘ÂÌÌÓ„ÓÔ�ÂÁÂÌÚ‡ˆËË ÔÂ�‚Ӊ‡ ̇ ÚÛ�ˆÍËÈ flÁ˚Í�Óχ̇ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó ÛÍ�‡ËÌÒÍÓ„ÓÔËÒ‡ÚÂÎfl 臂· ᇄ�·ÂθÌÓ„Ó«êÓÍÒÓ·̇». ëӄ·ÒÌÓ Á‡Ï˚ÒÎÛ�ÂÊËÒcÂ�‡, Ô�ÂÁÂÌÚ‡ˆËfl ‰ÓÎÊ̇ ·˚·Ô�ÓıÓ‰ËÚ¸ ‚ ‚ˉ Ú‡Ú�‡Î¸ÌÓ„ÓÔ�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl, ‚ ıӉ ÍÓÚÓ�Ó„ÓÔ·ÌË�Ó‚‡ÎÓÒ¸ Ô�Ó‰ÂÏÓÌÒÚ�Ë�Ó‚‡Ú¸ ‚ÒÂÓÒÌÓ‚Ì˚ ˝Ú‡Ô˚ ÊËÁÌË êÓÍÒÓ·Ì˚ – ‰ÂÚÒÚ‚Ó Ì‡ ìÍ�‡ËÌÂ, ÔÎÂÌ, Ô�ËÂÁ‰ ‚ëڇϷÛÎ, ÊËÁ̸ ‚ ÒÛÎÚ‡ÌÒÍÓÏ ‰‚Ó�ˆÂÒ̇˜‡Î‡ ‚ ͇˜ÂÒڂ ̇ÎÓÊÌˈ˚ ÒÛÎڇ̇ëÛÎÂÈχ̇ ÇÂÎËÍÓÎÂÔÌÓ„Ó, ‡ ÔÓÚÓÏ Ë Â„ÓÁ‡ÍÓÌÌÓÈ ÒÛÔ�Û„Ë. ÑÎfl Û˜‡ÒÚËfl ‚ ˝ÚÓÏÚ‡Ú�‡Î¸ÌÓÏ ‰ÂÈÒÚ‚Â ÏÂÌfl ÔÓÔ�ÓÒËÎË̇ÈÚË ‰‚Ûı ‰Â‚Û¯ÂÍ-·‡Ì‰Û�ËÒÚÓÍ.é‰ÂÚ˚ ‚ ÍÓÒÚ˛Ï˚ ÒÛÎÚ‡ÌÒÍËı̇ÎÓÊÌˈ XVI ‚., ‰Â‚Û¯ÍË ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚ÎËËÒÔÓÎÌËÚ¸ ÌÂÒÍÓθÍÓ ÏÂÎÓ‰ËÈ Ì‡·‡Ì‰Û�Â Ë „�ÛÒÚÌÛ˛ ̇�Ó‰ÌÛ˛ ÔÂÒÌ˛, ‚ÍÓÚÓ�ÓÈ ÒÎ˚¯‡ÎËÒ¸ ·˚ ÓÚ˜‡flÌËÂ Ë ÚÓÒ͇êÓÍÒÓ·Ì˚ ÔÓ �Ó‰Ì˚Ï ÏÂÒÚ‡Ï.

á‡ÍÓ̘ËÎËÒ¸ ÔÓÒΉÌËÂÔ�Ë„ÓÚÓ‚ÎÂÌËfl, �ÂÊËÒÒÂ� ‰‡Î ÒÚ‡�Ú‡ÍÚÂ�‡Ï Ë Ô�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌË ̇˜‡ÎÓÒ¸.ᇉÛÏ͇ ·˚· Ó˜Â̸ ËÌÚÂ�ÂÒÌÓÈ, ËÁ�ËÚÂÎË Ò Û‚Î˜ÂÌËÂÏ Ì‡·Î˛‰‡ÎË Á‡Ô�ÓËÒıÓ‰fl˘ËÏ Ì‡ ÒˆÂÌÂ. lj�Û„ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ ÌÂÓÊˉ‡ÌÌÓ ÓÚÍÛ‰‡-ÚÓËÁ‰‡ÎÂ͇ ÔÓÒÎ˚¯‡Î‡Ò¸ ÌÂÊ̇fl ÏÛÁ˚͇,ÍÓÚÓ�‡fl ·Óθ¯Â ̇ÔÓÏË̇· Á‚ÛÍÚÂÍÛ˘Â„Ó �Û˜¸fl, Í ÍÓÚÓ�ÓÏÛÔ�Ë·‡‚ËÎÒfl „ÓÎÓÒ, ͇Á‡‚¯ËÈÒfl ÚӢ·ÂÚÓÏ ÔÚˈ ‚ ÎÂÒÛ, ÚÓ ¯ÂÎÂÒÚÓÏÎËÒڸ‚, ÔÓÚ�‚ÓÊÂÌÌ˚ı ‚ÂÚ�ÓÏ. üÒÎÛ¯‡Î, Í‡Í Á‡‚Ó�ÓÊÂÌÌ˚È.èÓ‚Â�ÌÛ‚¯ËÒ¸ ‚ ÒÚÓ�ÓÌÛ, ÓÚÍÛ‰‡‰ÓÌÓÒËÎËÒ¸ ‚Óί·Ì˚ (fl ÌÂÔ�ÂÛ‚Â΢˂‡˛) Á‚ÛÍË, fl ۂˉÂΉ‚ۯÂÍ-·‡Ì‰Û�ËÒÚÓÍ, ËÒÔÓÎÌfl‚¯Ëı„�ÛÒÚÌÛ˛ ÏÂÎӉ˲, ÒÓÔ�Ó‚Óʉ‡ÂÏÛ˛ÔÂÒÌÂÈ Ó �Ó‰ÌÓÏ Í�‡Â Ë Ï‡ÚÂ�ËÌÒÍÓÈβ·‚Ë... í‡Í ‚ÓÚ Í‡Í Á‚Û˜ËÚ ·‡Ì‰Û�‡!.. ü·˚Î ÔÓÚ�flÒÂÌ Á‚Û˜‡ÌËÂÏ ˝ÚÓ„ÓËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ‡, ‰‡ Ë Ì ÚÓθÍÓ fl... ÇÁ„Îfl‰˚‚ÒÂı „ÓÒÚÂÈ ·˚ÎË Ó·�‡˘ÂÌ˚ Í ‰‚ÛÏÏËÌˇڲ�Ì˚Ï ÛÍ�‡ËÌÒÍËÏ ‰Â‚ۯ͇Ï,ÍÓÚÓ�˚ Ïfl„ÍÓ ÔÂ�·Ë�‡ÎË ÒÚ�ÛÌ˚˝ÚÓ„Ó Û‰Ë‚ËÚÂθÌÓ„Ó ÏÛÁ˚͇θÌÓ„ÓËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ‡.

ü ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Î, ˜ÚÓ ‚β·ÎÂÌ ‚

g e l e n e k l e r т р а д и ц и и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 101

Бандура – голосукраинской души

Гекхан Демир

Представитель «ДА» в Украине.

Ukrayna ruhunun

gizemli sesi: Bandura

Gökhan Demir

DA Ukrayna Temsilcisi.

Ukrayna’da birkaç y›ld›r yafl›yo-rum. Fakat kâh tabiat›mdangelen merak yetersizli¤i, kâh

devaml› meflguliyetim ve Ukrayna –Türkiye aras› yapmak zorunda kald›-¤›m s›k seyahatler bu ülkenin kültü-rüyle derin bir flekilde tan›flmama im-kân vermedi. S›k olmasa da Ukraynaulusal danslar›n› görmek ve halk flark›-lar›n› dinlemek f›rsat› buldum. Her fleygüzel ve orijinal fakat hiçbir fley yaban-c› de¤ildi benim için. Özellikle flark›lar,içtenli¤i ve melodileriyle bana Türki-ye’nin hâlâ büyükten küçü¤e zevklesöyledi¤i türküleri hat›rlat›yorlard›.

Bandura ile tan›flmam hiç beklen-medik bir flekilde oldu. Ve bu Ukray-na’da olmad›. Ünlü Ukrayna yazar›Pavlo Zagrebelniy’in Türkçeye çevrileneseri Roksolana’n›n tan›t›m akflam›nakat›ld›m. Yönetmenin düflüncesine gö-re tan›t›m, Roksolana’n›n; Ukrayna’da-ki çocuklu¤u, esareti, ‹stanbul’a gelifli,sarayda Kanuni Sultan Süleyman’›nönce cariyesi, sonra efli olmas› gibi ha-yat›n›n bütün önemli devirlerinin gös-terilece¤i bir tiyatro temsili fleklindesunulacakt›. Bu tiyatroya kat›lmas› içinbenden bandura çalacak iki genç ba-yan bulmam› istediler. XVI. yüzy›l›nsultan cariyeleri k›yafetlerini giymiflk›zlar›n, Roksolana’n›n vatan hasretinive çaresizli¤ini duyuran hüzünlü millimelodiler çalmalar› gerekiyordu.

Son haz›rl›klar bitti ve yönetmenoyunculara “baflla” deyip, gösteri bafl-

Page 101: Diyalog Avrasya №26

·‡Ì‰Û�Û Ë ‰ÓÎÊÂÌ ÛÁ̇ڸ Ó ÌÂÈ Í‡ÍÏÓÊÌÓ ·Óθ¯Â. Ä ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó fl �¯Ë΂ÒÚ�ÂÚËÚ¸Òfl Ò Ó‰ÌÓÈ ËÁ ‰Â‚Û¯ÂÍ,·Î‡„Ó‰‡�fl ÍÓÚÓ�˚Ï fl ÓÚÍ�˚Î ‰Îfl Ò·fl˝ÚÓÚ ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ. ÅÂÒ‰‡ Ò Ñ‡�ËÌÓÈ뇘ÂÌÍÓ ÒÓÒÚÓfl·Ҹ ÛÊ ‚ äË‚Â, ÔÓ‚ÓÁ‚�‡˘ÂÌËË ËÁ ëڇϷÛ·. ÉÓÎ۷ӄ·Á‡flÒ‚ÂÚÎÓ‚ÓÎÓÒ‡fl ч�Ë̇ ͇Á‡Î‡Ò¸ ÏÌÂÔ�ÂÍ�‡ÒÌÓÈ ÙÂÂÈ, fl Ë ÒÂȘ‡Ò Ú‡Í ‰Ûχ˛,ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ Â „ÓÎÓÒ Ë Ë„�‡ ̇ ·‡Ì‰Û�– ̇ÒÚÓfl˘Â ‚Óί·ÒÚ‚Ó.

В этой семье и

собака любит музыку

ч�Ë̇, Í‡Í ÔÓÎÛ˜ËÎÓÒ¸, ˜ÚÓ Ú˚Ò‚flÁ‡Î‡ Ò‚Ó˛ ÊËÁ̸ Ò ÏÛÁ˚ÍÓÈ?

ü �Ӊ˷Ҹ ‚ ÒÂϸ ÏÛÁ˚͇ÌÚÓ‚. ì ̇҂Ò β·flÚ ÏÛÁ˚ÍÛ, ‰‡Ê ÒÓ·‡ÍË. åÓÂÁ̇ÍÓÏÒÚ‚Ó Ò ÏÛÁ˚͇θÌ˚ÏËËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ‡ÏË Ì‡˜‡ÎÓÒ¸ Ò �‡ÌÌ„ӉÂÚÒÚ‚‡. ë̇˜‡Î‡ ˝ÚÓ ·˚ÎÓ ÙÓ�ÚÂÔˇÌÓ,ÔÓÚÓÏ ‰Ó·‡‚Ë·Ҹ ·‡Ì‰Û�‡. ÖÒÎË ˜ÂÒÚÌÓ, flÓ˜Â̸ Ì β·Ë· Ë„�‡Ú¸ ̇ ÙÓ�ÚÂÔˇÌÓ,

ıÓÚ¸ ˝ÚÓ Ï̠΄ÍÓ ‰‡‚‡ÎÓÒ¸. ä‡Í Ë ‚Ò‰ÂÚË, ÏÌÓ„Ó �‡Á Ô˚ڇ·Ҹ ·�ÓÒËÚ¸ ¯ÍÓÎÛ,Ô�ˉÛÏ˚‚‡fl �‡ÁÌ˚ ÓÚ„Ó‚Ó�ÍË ËÎËÔ�ËÚ‚Ó�flflÒ¸ ·ÓθÌÓÈ. í‡Í ·˚ÎÓ ÌÂÚÓθÍÓ Ò ÏÛÁ˚͇θÌÓÈ ¯ÍÓÎÓÈ, ÌÓ Ë Ò Ó·˘ÂÓ·�‡ÁÓ‚‡ÚÂθÌÓÈ, Ë Ò ıÓ�ÂÓ„�‡Ù˘ÂÒÍÓÈ. ÇÓÚ Ú‡ÍÓÈ fl ·˚·χÎÂ̸ÍÓÈ ‚�Û̸ÂÈ!

á̇˜ËÚ, ÏÛÁ˚͇ ‚ Ú‚ÓÂÈ ÊËÁÌË –Ì ÒÎÛ˜‡ÈÌÓÒÚ¸, ‡ ÒÍÓ� ÒÂÏÂÈ̇flÚ�‡‰ËˆËfl. Ä Î˛·Ó‚¸ Í ·‡Ì‰Û�ÂÍÓ„‰‡ ÔÓfl‚Ë·Ҹ?

ç Ò͇ÊÛ, ˜ÚÓ ·‡Ì‰Û�‡ ÏÌ ӘÂ̸Ì�‡‚Ë·Ҹ, ÌÓ ‚˚Á˚‚‡Î‡ Û ÏÂÌflβ·ÓÔ˚ÚÒÚ‚Ó. ùÚÓ, ̇‚Â�ÌÓÂ, ÓÚÚÓ„Ó, ˜ÚÓ̇ ÌÂÈ Ë„�‡Î‡ χχ. åÌ ӘÂ̸Ì�‡‚ËÎÓÒ¸, ÍÓ„‰‡ χχ ‚· Ò‚ÓË Ô‡�ÚËË‚ Ó�ÍÂÒÚ� (‚ ÚÓ ‚�ÂÏfl Ó̇ �‡·Óڇ· ‚̇�Ó‰ÌÓÏ ‡Ì҇ϷÎÂ). å˚ Ò ÌÂÈ ˜‡ÒÚÓÔÂÎË ÔÓ‰ ·‡Ì‰Û�Û, ÔÓÂÏ Ë ÒÂȘ‡Ò. äÓ„‰‡‚ÓÁÌËÍ ‚ÓÔ�ÓÒ, ÍÛ‰‡ ÔÓÈÚË Û˜ËÚÒfl, flÒ͇Á‡Î‡: «ïÓ˜Û ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸ ‚ ÏÛÁ˚͇θÌÓÂÛ˜ËÎË˘Â Ì‡ Ò‡ÍÒÓÙÓÌ, ÔÓÚÓÏÛ ˜ÚÓ

lad›. Fikir orijinaldi ve seyirciler merak-la sahnede olanlar› izliyorlard›. Birdenhiç beklenmedik bir flekilde uzaklardanbir yerlerden dere ak›fl›n› hat›rlatan ok-flay›c› bir müzik yay›ld›. Bu müzi¤e ba-zen ormanda kufl sesleri, bazen rüzgâ-r›n sallad›¤› a¤açlar›n h›fl›rt›lar› kat›l›-yordu. Büyülenmifl gibi dinliyordum,gönlümü flefkatle titreten bu sihirli(abartm›yorum) seslerin geldi¤i yönedöndüm. O an gördüklerim beni dahada sarst›. Bandura çalan k›zlar, öz va-tanlar› ve ana sevgisini anlatan türkü-yü hüzünlü bir ezgi eflli¤inde çal›yor-lard›. Me¤er nas›l da ses verirmifl ban-dura! Bu enstrüman›n sesiyle sars›l-d›m. Sadece ben de¤il üstelik. Bütünmisafirlerin bak›fllar› bu flafl›rt›c› mü-zik aletinin tellerine dokunan Ukray-nal› iki küçük k›za do¤ru yönelmiflti.

Banduraya âfl›k oldu¤umu ve onudaha çok tan›mam gerekti¤ini hisset-tim. Bunun için de bu aleti sayelerindekeflfetti¤im k›zlardan biriyle görüflme-ye karar verdim. Darina Saçenko ile gö-rüflme ‹stanbul dönüflü Kiev’de gerçek-leflti. Mavi gözlü sar› saçl› Darina periyiand›r›yordu. fiimdi de böyle düflünüyo-rum çünkü sesi ve banduray› çal›fl›mucizeden baflka bir fley de¤il.

Bu ailede köpek

bile müzik seviyor

Darina, nas›l oldu da hayat›n› mü-zi¤e ba¤lad›n?

Ben müzisyen bir ailede do¤dum.

т р а д и ц и и g e l e n e k l e r

102 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Это инструмент, которогонет больше ни у одногонарода, это то, что насотличает от других и придаетнам изюминку. Жальтолько, что мало кто этопонимает.

Baflka hiçbir millette

olmayan, bizi di¤erlerinden

ay›ran ve bize ayr›cal›k

veren bir enstrümand›r

bandura. Yaz›k ki büyük

ço¤unluk bunu anlam›yor.

Page 102: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

Í�ۘ». ïÓÚ· Ë„�‡Ú¸, Í‡Í Ô‡Ô‡. çÓÔÓÚÓÏ ˜ÚÓ-ÚÓ ‚Ó ÏÌ ËÁÏÂÌËÎÓÒ¸, Ë fl�¯Ë· ÔÓÒÚÛÔ‡Ú¸ ‚ Í·ÒÒ ·‡Ì‰Û�˚.èÓÁ‰ÌÂÂ Í ÌÂÈ Ô�ËÒÓ‰ËÌË·Ҹ „ËÚ‡�‡.àÚÓ„Ó ÔÓÎÛ˜ËÎÓÒ¸ Ú�Ë ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ‡.ä�ÓÏ ÚÓ„Ó, fl ۘ˷Ҹ ‚ıÓ�ÂÓ„�‡Ù˘ÂÒÍÓÈ ¯ÍÓÎÂ.

* * *ч�Ë̇ – ÒÔÓÍÓÈ̇fl Ë Ó˜Â̸

ÒÍ�ÓÏ̇fl, �‡ÒÒ͇Á˚‚‡fl Ó Ò·Â,ÒÏÛ˘‡ÂÚÒfl, ˜ÚÓ ÚÓÊ ‚˚‰‡ÂÚ ‚ ÌÂÈÌÂÁ‡Û�fl‰ÌÛ˛ ΢ÌÓÒÚ¸. èÓÒÎÂÏÛÁ˚͇θÌÓ„Ó Û˜ËÎˢ‡ ч�Ë̇Ô�Ó‰ÓÎÊË· Û˜Â·Û ‚ ìÌË‚Â�ÒËÚÂÚÂÍÛθÚÛ�˚ Ë ÒÌÓ‚‡ ÔÓ Í·ÒÒÛ ·‡Ì‰Û�˚. ÇÒÚÛ‰Â̘ÂÒÍË „Ó‰˚, Í‡Í Ë ‚ÒÂÒ‚Â�ÒÚÌˈ˚, ÔÂ�ÂÊË· ÒÂ�¸ÂÁÌÛ˛Î˛·Ó‚¸, ‡ ÔÓÚÓÏ Â˘Â Ó‰ÌÛ. à ÔÛÒڸβ·Ó‚¸ Ô�ËÌÂÒ· �‡ÁÓ˜‡�Ó‚‡ÌËÂ,ч�Ë̇ Ì ÓÚ˜‡Ë‚‡ÂÚÒfl: ‚‰¸ β·˚ÂÔÂ�ÂÊË‚‡ÌËfl, ‰‡Ê ·Óθ, Ô�Ë·‡‚Îfl˛ÚÓÔ˚Ú‡ Ë ÏÛ‰�ÓÒÚË.

ÉÓ‰˚ Ó·Û˜ÂÌËfl ‚ ÏÛÁ˚͇θÌÓÏÛ˜ËÎˢ ÔÓÏÓ„ÎË Ñ‡�ËÌ ÔÓÌflÚ¸, ˜ÚÓÓ̇ Á‡ÌËχÂÚÒfl β·ËÏ˚Ï ‰ÂÎÓÏ. Ä ‚ÓÚ‚ ÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚ ̇˜‡Î‡Ò¸ ̇ÒÚÓfl˘‡fl‚Á�ÓÒ·fl ÊËÁ̸.

ч�Ë̇: ᇠ˝ÚÓÚ ÔÂ�ËÓ‰ fl ̇ۘË·ҸÏÌÓ„ËÏ ‚‡ÊÌ˚Ï ‚¢‡Ï, Òڇ·҇ÏÓÒÚÓflÚÂθÌÓÈ. Ç ÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚÂÔ�ÓËÁÓ¯ÎÓ ÏÓ ڂÓ�˜ÂÒÍÓÂÒÚ‡ÌÓ‚ÎÂÌËÂ Í‡Í ÏÛÁ˚͇ÌÚ‡. ü ҇χÒڇ· ÔÓ‰·Ë�‡Ú¸ ÏÛÁ˚ÍÛ Ì‡ ·‡Ì‰Û�Â,ÒÓÁ‰‡‚‡Ú¸ ‰Û˝Ú˚. à„�‡Î‡ Ò „ËÚ‡�ËÒÚÓÏ,˜‡ÒÚÓ ‚˚ÒÚÛԇ· ̇ ÙÂÒÚË‚‡Îflı. å˚‰‡Ê Ô�ˉÛχÎË Ú‡ÍÓÈ ÌÓÏÂ�: ·‡Ì‰Û�‡,·‡�‡·‡Ì˚, „ËÚ‡�‡ Ë Ô‡�ÌË-ڇ̈Ó�˚.çÓÏÂ� ‚˚¯ÂÎ fl�ÍËÈ, ÒÍÓ� ‰Îfl ¯ÓÛ-Ô�Ó„�‡ÏÏ˚. ëÂȘ‡Ò fl Á‡ÔËÒ˚‚‡˛ Ò‚ÓȉËÒÍ. ç‡‰Â˛Ò¸, Â„Ó Á‡ÏÂÚflÚ. ꇷÓÚ‡ ̇‰‰ËÒÍÓÏ Ô�Ó‰‚Ë„‡ÂÚÒfl ωÎÂÌÌÓ, ÔÓÚÓÏÛ˜ÚÓ Ô�ÓÔËÒ˚‚‡˛ ‚Ò ԇ�ÚËË Ò‡Ï‡. í‡ÏÂÒÚ¸ Ë ·‡Ì‰Û�‡, Ë „ËÚ‡�‡, Í·‚˯Ë,ÌÂÏÌÓ„Ó ÔÂ�ÍÛÒÒËË, ÌÛ Ë „ÓÎÓÒ.

ë „ÓÎÓÒÓÏ Û Ñ‡�ËÌ˚ Ò‚flÁ‡Ì‡ ÓÒÓ·‡flËÒÚÓ�Ëfl. ֢ ԇ�Û ÎÂÚ Ì‡Á‡‰ Ó̇̇ÓÚ�ÂÁ ÓÚ͇Á‡Î‡Ò¸ ÔÂÚ¸, ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÔÓ‰·‡Ì‰Û�Û. íÓ„‰‡ Ó̇ ÔÂÚ¸ Ì β·Ë·, ‡ÒÂȘ‡Ò Á‡ÔËÒ˚‚‡ÂÚ ‰ËÒÍ – ·‡Ì‰Û�‡ Ò‚Ó͇ÎÓÏ, Í�ÓÏ ÚÓ„Ó, ÔÓÂÚ ‚ ‰‚Ûı„�ÛÔÔ‡ı: ‚ Ó‰ÌÓÈ ‰ÛıÓ‚Ì˚ ÔÂÒÌË, ‚‰�Û„ÓÈ Ì‡�Ó‰Ì˚Â.

ì ч�ËÌ˚ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó Ú‚Ó�˜ÂÒÍËıˉÂÈ, ̇ ÍÓÚÓ�˚Â, Í ÒÓʇÎÂÌ˲, Ì‚Ò„‰‡ ı‚‡Ú‡ÂÚ ‚�ÂÏÂÌË Ë ‰ÂÌ„.片‚ÌÓ Ó̇ Á‡ÍÓ̘Ë· χÒÚÂ�-Í·ÒÒ‡ÍÚÂ�ÒÍÓ„Ó Ï‡ÒÚÂ�ÒÚ‚‡, ÍÓÚÓ�˚È, ÔÓ ÂÂÒÎÓ‚‡Ï, ÔÓÏÓ„ ÂÈ ÒÚ‡Ú¸ ·ÓÎÂÂ�‡ÒÍÓ‚‡ÌÌÓÈ Ë Ô�Ë·‡‚ËÎ Û‚Â�ÂÌÌÓÒÚË ‚Ò·Â. ÇÓÚ Ú‡ÍÓÈ Ñ‡�Ë̇ ˜ÂÎÓ‚ÂÍ:‚ÂÒÂÎ˚È, Ì ÛÌ˚‚‡˛˘ËÈ ÔÓ ÔÛÒÚfl͇Ï, ÒÚÓÌÍËÏ ˜Û‚ÒÚ‚ÓÏ ˛ÏÓ�‡ Ë ÓÚÏÂÌÌ˚ÏÏÛÁ˚͇θÌ˚Ï ‚ÍÛÒÓÏ.

Жизнь без бандуры?

Это невозможно

ÅÂÒ‰Ûfl Ò Ñ‡�ËÌÓÈ, fl Ì ÏÓ„ ÌÂÒÔ�ÓÒËÚ¸ Ó ·‡Ì‰Û�Â. lj¸ ÔÓ‚Ó‰ÓÏ ‰Îfl̇¯ÂÈ ·ÂÒ‰˚ ÒڇΠ˝ÚÓÚ ÒÚ‡�ËÌÌ˚È̇�Ó‰Ì˚È ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ. ÇÓÓ·˘Â,ÛÍ�‡Ë̈˚ – ̇ˆËfl Ô‚ۘ‡fl. ÇÓ ‚ÒflÍÓÏÒÎÛ˜‡Â, ËÌÓÒÚ�‡Ìˆ‡Ï �‡ÒÒ͇Á˚‚‡˛Ú, ˜ÚÓÔÂÒÌfl Ë ÏÛÁ˚͇ ÌÂÓÚ‰ÂÎËÏ˚ ÓÚ ÊËÁÌËÛÍ�‡Ë̈‚, ·ÂÁ ÔÂÒÌË Ë ·ÂÁ ̇�Ó‰ÌÓÈÏÛÁ˚ÍË ÓÌË Ì ÏÓ„ÛÚ ÊËÚ¸. í‡Í ÎË ˝ÚÓ̇ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂÎÂ?

ч�Ë̇: ÖÒÎË „Ó‚Ó�ËÚ¸ ËÏÂÌÌÓ Ó̇�Ó‰ÌÓÈ ÏÛÁ˚ÍÂ, ÚÓ, Í ÒÓʇÎÂÌ˲, ÌÂÚ.ëÓ‚�ÂÏÂÌÌÛ˛ ÏÛÁ˚ÍÛ ÒÎÛ¯‡˛Ú ‚ÒÂ, ÂÂβ·flÚ, ÔÓÌËχ˛Ú. ã˛·flÚ Ë Ì‡�Ó‰ÌÛ˛ÏÛÁ˚ÍÛ, ÌÓ ÌÂ Ò‚Ó˛, ‡ ËڇθflÌÒÍÛ˛,ËÒÔ‡ÌÒÍÛ˛, Ë�·̉ÒÍÛ˛, ‚ÓÒıˢ‡˛ÚÒfl‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÍÛθÚÛ�ÓÈ, ÒÓ‚ÒÂÏ Á‡·˚‚‡fl ÓÒ‚ÓÂÈ. åÌ ͇ÊÂÚÒfl, ˜ÚÓ ‚ ˝ÚÓÏ·Óθ¯‡fl ‚Ë̇ 70-ÎÂÚÌÂÈ ÒÓ‚ÂÚÒÍÓÈÔ�ÓÔ‡„‡Ì‰˚. ã˯¸ ÌÂÏÌÓ„ËÏ Û‰‡ÂÚÒflÛ‰Â�ʇڸ Ë ‰ÓÌÂÒÚË �Ó‰ÌÛ˛ ÔÂÒÌ˛ ËÏÛÁ˚ÍÛ ‚ χÒÒ˚. ùÚÓ Ë Ô�‡‚‰‡ ÌÂ΄ÍÓ.äÓ„‰‡ ÍÓÏÛ-ÚÓ „Ó‚Ó�˯¸, ˜ÚÓ Ú˚Ë„�‡Â¯¸ ̇ ·‡Ì‰Û�Â, ̇ Ú·fl ÒÏÓÚ�flÚÒÚ�‡ÌÌÓ, ÏÌÓ„Ë Ì ÔÓÌËχ˛Ú, ˜ÚÓ ˝ÚÓ‚ÓÓ·˘Â Ú‡ÍÓÂ. çÓ ÏÌ Ì�‡‚ËÚÒfl.

åÓÈ ÒÎÂ‰Û˛˘ËÈ ‚ÓÔ�ÓÒÌÂÔÓÒ�‰ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ó ·‡Ì‰Û�Â.èÓ˜Â�ÔÌÛÚ‡fl ÏÌÓÈ ËÁ �‡ÁÌ˚ıËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚ ËÌÙÓ�χˆËfl „Ó‚Ó�ËÚ Ó ÚÓÏ,˜ÚÓ ·‡Ì‰Û�‡ – ÒÚ‡�ËÌÌ˚È ÛÍ�‡ËÌÒÍËÈ̇�Ó‰Ì˚È ÒÚ�ÛÌÌ˚È ÏÛÁ˚͇θÌ˚ÈËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ. Ň̉Û�‡ ·˚· ‚ÓÒÔÂÚ‡ ‚̇�Ó‰Ì˚ı ÔÂÒÌflı, ÔÓÏÓ„‡Î‡ ‚ ·ÓflıÁ‡ÔÓ�ÓÊÒÍËÏ Í‡Á‡Í‡Ï, ÒÍ�‡¯Ë‚‡Î‡‰Ó΄ËÈ ÔÛÚ¸ Á‡ ÒÓθ˛ ˜Ûχ͇Ï. Ň̉Û�‡·˚· ÌÂÔ�ÂÏÂÌÌ˚Ï „ÓÒÚÂÏ Ò‚‡‰Â·,

Bizde köpe¤imize var›ncaya herkesmüzisyendir. Müzik aletleriyle tan›fl-mam erken çocuklu¤umda bafllad›.Önce piyano oldu, buna sonra bandu-ra eklendi. Rahat ö¤renmeme ra¤menpiyano çalmay› hiç sevmiyordum aç›k-ças›. Bütün çocuklar gibi ben de çeflitlibahaneler uydurup veya hasta numa-ras› yap›p birçok kez okulu b›rakmay›denedim. Bunu sadece müzik okulun-da de¤il lisede, koreografi okulundada yapt›m. Böyle küçük bir yalanc›y-d›m iflte.

Demek müzikle ilgilenmen tesadüfde¤il bir aile gelene¤i. Peki, bandurasevgisi ne zaman ortaya ç›kt›?

Banduran›n çok hofluma gitti¤inisöyleyemeyece¤im ama oldukça ilgiçekiciydi. Belki annem onu çald›¤› için-di bu. Annem orkestra partilerini (halkmüzi¤i bandosunda çal›fl›yordu o za-man) çald›¤› zaman çok hofluma gider-di. Onunla bandura eflli¤inde çok flark›söylerdik, flimdi de söylüyoruz. E¤itimi-me hangi dalda devam edece¤im ko-nusu ortaya ç›k›nca “müzik okulundasaksafon bölümüne gitmek istiyorum,çünkü daha haval›” dedim. Babam gibiçalmak istiyordum. Fakat sonra içimdebir fleyler de¤iflti ve ben bandura s›n›f›-na kaydolmaya karar verdim. Dahasonra gitar buna eklendi. Portföyümdeböylece üç enstrüman var. Bundanbaflka koreografi okulunda okudum.

* * *

Darina sakin ve çok sevecen biri.Kendisinden bahsederken oldukça çe-kiniyor. Asl›nda bu da onun s›radan birinsan olmad›¤›n›n iflareti. Müzik oku-lunu bitirdikten sonra e¤itimine Kül-tür Üniversitesi’nde yine bandura s›n›-f›nda devam etmifl. Ö¤rencilik y›llar›n-da bütün yafl›tlar› gibi afl›k olmufl, son-ra bir kez daha… Aflk ona hayal k›r›kl›¤›getirmifl olsa da, Darina ümidini yitir-memifl çünkü yaflanan her fley hattaac› bile onda tecrübe ve bilgeli¤i zen-ginlefltirmifl.

Müzik okulunda geçirdi¤i e¤itimy›llar› Darina’ya sevdi¤i ifli yapt›¤›n›anlama f›rsat› vermifl. Fakat onun ger-çek yetiflkin hayat› üniversitede baflla-d›. “Bu dönem boyunca birçok fley ö¤-rendim, kendi bafl›ma hareket etmeye

g e l e n e k l e r т р а д и ц и и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 103

Page 103: Diyalog Avrasya №26

‰Ó·‡‚Îflfl ËÏ ‚ÂÒÂθfl, Á‚Û˜‡Î‡ ·‡Ì‰Û�‡ Ë̇ ÔÓıÓ�Ó̇ı. é·�‡˘‡fl ‚ÌËχÌË ̇ÒıÓ‰ÒÚ‚Ó ·‡Ì‰Û�˚ Ò ‰�‚ÌËÏËÍËÚ‡ÈÒÍËÏË Ë Ë̉ËÈÒÍËÏËËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ‡ÏË, ËÒÒΉӂ‡ÚÂÎË ‰Â·˛Ú‚˚‚Ó‰ Ó ‰�‚ÌÂÏ Ô�ÓËÒıÓʉÂÌËËËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ‡. Ň̉Û�‡ ̇ÔÓÏË̇ÂÚÒÓ·ÓÈ ËÒÔ‡ÌÒÍÛ˛ „ËÚ‡�Û, ‡ Ú‡ÍÊ ËÏÂÂÚÒıÓ‰ÒÚ‚Ó Ò ·ÁÛ�ÓÈ, ̇�Ó‰Ì˚ÏËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚÓÏ Í�˚ÏÒÍËı Ú‡Ú‡�.ëÓ‚�ÂÏÂÌ̇fl ·‡Ì‰Û�‡ Ô�ÂÚÂ�Ô·ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó ËÁÏÂÌÂÌËÈ. é̇ ·˚·ÒÓÁ‰‡Ì‡ ‚Ó ‚ÚÓ�ÓÈ ÔÓÎÓ‚ËÌ Ô�Ó¯ÎÓ„Ó‚Â͇ χÒÚÂ�ÓÏ Ä.ë. äÓ�ÌË‚ÒÍËÏ,ÍÓÚÓ�˚È ‚ÌÂÒ ‚ ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ ÏÌÓ„ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ËÁÏÂÌÂÌËÈ, ·Î‡„Ó‰‡�flÍÓÚÓ�˚Ï ·‡Ì‰Û�‡ Ô�ËÓ·�· „ÎÛ·ÓÍÓÂı�ÓχÚ˘ÂÒÍÓ Á‚Û˜‡ÌËÂ, ÔÓ‰Ó·ÌÓ ‡�ÙÂ.

ч�Ë̇, ÔÓ˜ÂÏÛ Ú˚ ËÁ·�‡Î‡ ‰ÎflË„�˚ ËÏÂÌÌÓ ·‡Ì‰Û�Û? lj¸ÒÛ˘ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ú‡Í ÏÌÓ„ÓÒÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚ı ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚÓ‚ ÒÒ‡Ï˚ÏË �‡ÁÌÓÓ·�‡ÁÌ˚ÏˉˇԇÁÓ̇ÏË Á‚Û͇ Ë ¯Ë�ÓÍËÏË‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚflÏË, ‡ Ú˚ ËÁ·�‡Î‡ÒÚ‡�ËÌÌ˚È ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ?

ç‡ Ò‡ÏÓÏ ‰ÂΠÒÓ‚�ÂÏÂÌ̇fl ·‡Ì‰Û�‡– ˝ÚÓ ÏÓÎÓ‰ÓÈ Ë ‰Ë̇Ï˘ÌÓ�‡Á‚Ë‚‡˛˘ËÈÒfl ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ. àÁ Ì„ÓÏÓÊÌÓ ËÁ‚ÎÂ͇ڸ ÏÌÓÊÂÒÚ‚Ó�‡Á΢Ì˚ı ÚÂÏ·�Ó‚, ÓÚÚÂÌÍÓ‚,ËÌÚÂ�ÂÒÌ˚ı ÒÓÁ‚Û˜ËÈ. í‡Í‡fl ÒÚ‡‰Ëfl�‡Á‚ËÚËfl ‰‡ÂÚ ¯Ë�ÓÍËÈ ÒÔÂÍÚ� ‰ÎflÚ‚Ó�˜ÂÒÚ‚‡. ÅÓθ¯ËÌÒÚ‚Ó ·‡Ì‰Û�ËÒÚӂ̇˜Ë̇˛Ú ˝ÍÒÔÂ�ËÏÂÌÚË�Ó‚‡Ú¸, ‚‚Ó‰fl·‡Ì‰Û�Û ‚ ÒÓÒÚ‡‚ �ÓÍ-ÍÓχ̉˚, ‰Ê‡Á-·˝Ì‰‡, ÙÓÎÍ-„�ÛÔÔ˚. äÓ„‰‡ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛË„�‡Â¯¸ ˜ÚÓ-ÌË·Û‰¸ ̇ ·‡Ì‰Û�Â, ÓÌÒÎÛ¯‡ÂÚ Ò ·Óθ¯ËÏ Û‰Ë‚ÎÂÌËÂÏ Ë ‰‡ÊÂÓ˜‡�Ó‚‡ÌËÂÏ, Û ÌÂ„Ó Ô�Ó·Ûʉ‡ÂÚÒflËÌÚÂ�ÂÒ, ÓÌ Ò‡Ï Ò· Ì ‚Â�ËÚ, ˜ÚÓ Û·‡Ì‰Û�˚ Ú‡ÍÓ Á‚Û˜‡ÌËÂ, ˜ÚÓ Ó̇ ÏÓÊÂÚË„�‡Ú¸ ‚ ‰Û˝ÚÂ Ò Î˛·˚Ï ËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚÓÏ,̇ ÌÂÈ ÏÓÊÌÓ Ë„�‡Ú¸ Í‡Í Ì‡�Ó‰ÌÛ˛ÏÛÁ˚ÍÛ, Ú‡Í Ë ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌÛ˛. ùÚÓËÌÒÚ�ÛÏÂÌÚ, ÍÓÚÓ�Ó„Ó ÌÂÚ ·Óθ¯Â ÌË ÛÓ‰ÌÓ„Ó Ì‡�Ó‰‡, ˝ÚÓ ÚÓ, ˜ÚÓ Ì‡Ò ÓÚ΢‡ÂÚÓÚ ‰�Û„Ëı Ë Ô�ˉ‡ÂÚ Ì‡Ï ËÁ˛ÏËÌÍÛ.܇θ ÚÓθÍÓ, ˜ÚÓ Ï‡ÎÓ ÍÚÓ ˝ÚÓÔÓÌËχÂÚ.

ÇÓÚ Ú‡ÍÓÈ �‡Á„Ó‚Ó� ÔÓÎÛ˜ËÎÒfl Û Ì‡Ò Òч�ËÌÓÈ. å˚ ÔÓÔ�Ó˘‡ÎËÒ¸, Ë Ó̇΄ÍÓÈ ÔÓıÓ‰ÍÓÈ Û‰‡ÎË·Ҹ. åÌ ÌÂıÓÚÂÎÓÒ¸  ÓÚÔÛÒ͇ڸ, ıÓÚÂÎÓÒ¸Ô�Ó‰ÓÎʇڸ „Ó‚Ó�ËÚ¸ Ó ÏÛÁ˚ÍÂ Ë Ó·‡Ì‰Û�Â. çÓ Ñ‡�Ë̇ – ˜ÂÎÓ‚ÂÍ Á‡ÌflÚÓÈ,Û Ì ÏÌÓ„Ó Ô·ÌÓ‚ Ë Ô�ÓÂÍÚÓ‚: Ó̇Á‡ÔËÒ˚‚‡ÂÚ ‰ËÒÍ, Ë„�‡ÂÚ ‚ „�ÛÔÔÂ,„ÓÚÓ‚ËÚ Ò ·�‡ÚÓÏ Ô�Ó„�‡ÏÏÛ ‚ ÒÚËÎÂÙÓÎÍ-‰Ê‡Á. Ä Â˘Â, ÒÓ·Ë�‡flÒ¸ ‚ÏÂÒÚ‚ÒÂÈ ÒÂϸÂÈ, �Ó‰Ìfl ч�ËÌ˚ ÔÓÂÚ, ˜ÚÓÒ·ÎËʇÂÚ Ëı Ë ‰Â·ÂÚ ÒËθÌÂÂ. åÓÊÂÚ·˚Ú¸, ‚ ˝ÚÓÏ ÒÂÍ�ÂÚ Ëı ÌÂËÒÒfl͇ÂÏÓÈ˝ÌÂ�„ËË? �

т р а д и ц и и g e l e n e k l e r

104 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 104: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

bafllad›m. Üniversitede müzisyen kim-li¤imin flekillendi¤ini hissettim. Benart›k bandura için beste yazmaya vedüet oluflturmaya bafllad›m. Bir gita-ristle çald›m ve festivallere kat›ld›m.Hatta flöyle bir uyarlama haz›rlad›k:Bandura, davullar, gitar ve dansç›gençler. Çok canl› bir uyarlama oldu,daha çok flov program› için uygundu.fiimdi kendi cd’min kayd›n› yap›yo-rum. ‹lgi çekece¤ini ümit ediyorum.Kay›tlar çok yavafl gidiyor çünkü bü-tün enstrümanlar› ben çal›yorum.Bandura da var gitar da, org, biraz per-küsyon ve ses var.”

Sesle ilgili Darina’n›n özel bir hikâ-yesi var. Bir iki y›l önce flark› söylemeyikesinlikle reddetmifl; özellikle banduraeflli¤inde. O zamanlar flark› söylemeyisevmedi¤ini flimdi ise banduraya vokalyapt›¤› bir CD kayd› yapt›¤›n› belirti-yor. Ayr›ca birinde ilahi, di¤erinde halktürküleri söyledi¤i iki koroda da flark›söylüyor.

Darina’n›n maalesef bazen zamanve paras›n›n yetmedi¤i birçok sanatprojesi var. Geçenlerde daha rahat ol-mas›n› sa¤layan ve kendine güveniniart›ran aktörlük bölümünü bitirdi. Da-rina böyle bir insan iflte; nefleli, küçükolumsuzluklara boyun e¤meyen, incebir mizah duygusuna ve mükemmelbir müzik zevkine sahip biri.

Banduras›z bir

hayat m›? Asla…

Darina’yla konuflurken banduray› sor-mazl›k edemedim. Çünkü sohbetimi-zin vesilesi bu kadim halk enstrüma-n›yd›. Ukrayna milleti flark› söylemeyiseven bir millettir. En az›ndan biz ya-banc›lara flark› ve müzi¤in, her saniyedahil Ukraynal›lar›n hayat›nda var ol-du¤u anlat›l›r. Ukraynal›lar türküsüzve müziksiz yaflayamazlarm›fl. Gerçek-ten böyle mi?

“E¤er söz konusu özellikle halk mü-zi¤i ise maalesef hay›r. Ça¤dafl müzi¤iherkes dinliyor, bu müzi¤i seviyorlar veanl›yorlar. Halk müzi¤i de seviliyorama bizim de¤il: ‹talya, ‹spanya, ‹rlan-da halk müzi¤i iyi biliniyor. Kendi mü-ziklerimizi büsbütün unutup do¤umüzi¤ine hayranl›k duyuluyor. Bencesuç yetmifl y›ll›k Sovyet propagandas›-

n›n. Say›l› sanatç› halk flark›lar›n› icraederek onlar› kitlelerle buluflturuyor.Bu gerçekten kolay de¤il. Birine bandu-ra çald›¤›n› söyledi¤in zaman sana ga-rip bir flekilde bak›yorlar, birço¤u bu-nun ne demek oldu¤unu bile bilmiyor.Ama ben seviyorum”.

Benim s›radaki sorum do¤rudanbandura ile ilgili. Çeflitli kaynaklardandevflirdi¤im bilgiler banduran›n Uk-rayna’n›n eski, telli, milli bir müzik çal-g›s› oldu¤unu söylüyor. Bandura halkflark›lar›n› terennüm edermifl, savafl-larda Zaporojye Kozaklar›na moral ve-rirmifl, tuz almaya giden Çumaklar›n1

o uzun yolunu zevkli hale getirirmifl.Dü¤ünlerin vazgeçilmez enstrüman›,dü¤ünlere nefle katan bandura cena-zelere ise hüzün üstüne hüzün katar-m›fl. Banduran›n eski Çin ve Hint ens-

trümanlar›na benzerli¤ini dikkatealan araflt›rmac›lar, çalg›n›n kökeniniçok eskiye götürüyorlar. Bandura ‹s-panya gitar›n› and›r›yor ve eski Yunanmitolojisindeki rapsodlar›n2 kahra-manlar›n›n yi¤itliklerini anlatt›¤› kit-haraya, yine K›r›m Tatarlar›n›n milliçalg›s› olan uda benzer. Günümüzbanduras› birçok de¤iflikli¤e u¤ram›flve geçen yüzy›l›n ikinci yar›s›nda ban-duray› arptaki gibi derin kromatik se-se ulaflt›ran esasl› de¤ifliklikleri yapanusta A. S. Korniyevskiy taraf›ndan ge-lifltirilmifl.

Darina, neden özellikle banduray›tercih ettin? Çok farkl› ses diyapazon-lar›na ve genifl imkanlara sahip ça¤-dafl o kadar çok enstrüman varken seneski bir çalg› aleti seçmiflsin.

Asl›nda günümüz banduras› gençve dinamik bir flekilde geliflen bir alet-tir. Onda çeflitli tonlar, nüanslar ve il-ginç ahenkler bulmak mümkün. Gelifli-min bu tür safhas› sanat için genifl birtayf sa¤lar. Birçok bandura sanatç›s›banduralar›n› rock gruplar›, jazz-bandve folk gruplar›nda kullan›rlar. Birisinebandurada bir fleyler çald›¤›n zaman,büyük bir flaflk›nl›kla hatta hayranl›kladinler. Bir ilgi uyan›r kendisinde, ban-duran›n böyle bir sesi oldu¤una, herenstrümanla düet yapabildi¤ine,onunla halk müzi¤i de, ça¤dafl müzikde yap›labilece¤ine inanmaz. Baflkahiçbir millette olmayan, bizi di¤erle-rinden ay›ran ve bize ayr›cal›k veren birenstrümand›r bandura. Yaz›k ki büyükço¤unluk bunu anlam›yor.

Darina ile iflte böyle bir sohbet yap-t›k. Vedalaflt›k ve rahat ad›mlarla uzak-laflt›. Onu b›rakmak istemiyordum,bandura ve müzikten konuflmaya de-vam etmek istiyordum. Fakat Darinameflgul birisi, çok plan› ve projesi var.Kay›t yap›yor, grupta çal›yor, kardefliy-le folk jazz tarz›nda program haz›rl›-yor. Bir de Darina ve bütün ailesi topla-narak flark› söylerlermifl arada bir. Buda onlar› yak›nlaflt›r›yor ve daha güçlüyap›yor. Bitmek tükenmez enerjileri-nin s›rr› bu olmas›n? �

1 Ukrayna’da eski zamanlarda tuz, bal›k, bu¤dayal›flverifli yapan köylüler.2 Yunancada halk ozanlar›.

g e l e n e k l e r т р а д и ц и и

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 105

Люди восхищаютсявосточной культурой,

совсем забывая о своей.Мне кажется, что в этомбольшая вина 70-летнейсоветской пропаганды.

Kendi müziklerimizi

büsbütün unutup do¤u

müzi¤ine hayranl›k

duyuluyor. Bence suç yetmifl

y›ll›k Sovyet

propagandas›n›n.

Page 105: Diyalog Avrasya №26

ÅÂ�‰fl‚ çËÍÓÎ‡È ÄÎÂÍ҇̉�ӂ˘ (1874-1948) – �ÛÒÒÍËÈ ÙËÎÓÒÓÙ. ì˜ËÎÒfl ‚äË‚Â: Ò̇˜‡Î‡ ‚ ͇‰ÂÚÒÍÓÏ ÍÓ�ÔÛÒÂ,Á‡ÚÂÏ ‚ ÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚÂ. ç‡ Á‡� XX ‚. –Ó‰ËÌ ËÁ „·‚Ì˚ı ˉÂÓÎÓ„Ó‚·Ó„ÓËÒ͇ÚÂθÒÚ‚‡. 옇ÒÚ‚Ó‚‡Î ‚̇ÔËÒ‡ÌËË Ô�Ó„�‡ÏÏÌ˚ı χÌËÙÂÒÚÓ‚�ÛÒÒÍÓ„Ó Ë‰Â‡ÎËÁχ: «è�Ó·ÎÂÏ˚ˉ‡ÎËÁχ» (1902), «ÇÂıË» (1909), «àÁ„ÎÛ·ËÌ˚» (1918). èÓÒΠéÍÚfl·�¸ÒÍÓ„ÓÔÂ�‚Ó�ÓÚ‡ 1917 „. – Ô�ÓÙÂÒÒÓ�åÓÒÍÓ‚ÒÍÓ„Ó „ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓ„ÓÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚ‡, ÒÚÓflÎ Û ËÒÚÓÍÓ‚ ÇÓθÌÓȇ͇‰ÂÏËË ‰ÛıÓ‚ÌÓÈ ÍÛθÚÛ�˚. Ç 1922 „.·˚Î ‚˚ÒÎ‡Ì ËÁ ëëëê Ë ÊËÎ ‚ ÅÂ�ÎËÌÂ, „‰ÂÓ�„‡ÌËÁÓ‚‡Î êÂÎË„ËÓÁÌÓ-ÙËÎÓÒÓÙÒÍÛ˛‡Í‡‰ÂÏ˲. èÓÒΠ˝ÚÓ„Ó ÔÂ�ÂÂı‡Î ‚è‡�ËÊ, �‰‡ÍÚË�Ó‚‡Î ÊÛ�̇Π«èÛÚ¸»(1926-1939). á‰ÂÒ¸ ÓÌ ÒÓÁ‰‡Î �fl‰ Í�ÛÔÌ˚ıÙËÎÓÒÓÙÒÍËı �‡·ÓÚ, ÍÓÚÓ�˚ Ô�ËÌÂÒÎËÂÏÛ ÏË�Ó‚Û˛ ËÁ‚ÂÒÚÌÓÒÚ¸. îËÎÓÒÓÙÒÍËÂ�‡ÁÏ˚¯ÎÂÌËfl ç.Ä. ÅÂ�‰fl‚‡ ÓÒÓÓÚÌÓ¯ÂÌËË ˆË‚ËÎËÁ‡ˆËÈ Ë ÍÛθÚÛ�, Ó‰ÛıÓ‚Ì˚ı ˆÂÌÌÓÒÚflı Ö‚�ÓÔ˚ Ë ÄÁËËÒÚ‡ÌÓ‚flÚÒfl ÓÒÓ·ÂÌÌÓ ‡ÍÚۇθÌ˚ÏË ‚̇¯Ë ‰ÌË, ÍÓ„‰‡ fl‚ÒÚ‚ÂÌÌÓ‚˚�ËÒÓ‚˚‚‡ÂÚÒfl Ó‰ÌÓÔÓÎfl�̇flÍÓÌÒÚ�Û͈Ëfl ÌÓ‚Ó„Ó ÏË�ÓÔÓ�fl‰Í‡.èÛ·ÎËÍÛfl ̇ ÒÚ�‡Ìˈ‡ı ÊÛ�̇· «ÑÄ»‚ÓÓ·�‡Ê‡ÂÏÓ ËÌÚÂ�‚¸˛ ÒÓ Á̇ÏÂÌËÚ˚Ï�ÛÒÒÍËÏ Û˜ÂÌ˚Ï, �‰‡ÍˆËfl Ò˜ËÚ‡ÂÚÒ‚ÓËÏ ‰Ó΄ÓÏ, ‚Ó ËÁ·ÂʇÌË Á‡·ÎÛʉÂÌËÈ,ÔÓflÒÌËÚ¸, ˜ÚÓ ÓÌÓ ÒÓÒÚ‡‚ÎÂÌÓ ËÁÙ�‡„ÏÂÌÚÓ‚ Â„Ó ÒÚ‡ÚÂÈ Ë ÍÌË„,ÓÔÛ·ÎËÍÓ‚‡ÌÌ˚ı ‚ �‡ÁÌÓ ‚�ÂÏfl.ëÓı�‡ÌÂÌ˚ ÒÚËθ ËÁÎÓÊÂÌËfl,ÚÂ�ÏËÌÓÎÓ„Ëfl Ë Ú‚Ó�˜ÂÒÍËÈ Ô‡ÙÓÒ‡‚ÚÓ�‡.

ÄÏ‡Ì ÉÓ¯‡: Ä͇‰ÂÏ˘ÂÒÍË ËÔÓÔÛÎfl�Ì˚ ÒÛʉÂÌËfl, ‰Â·‡Ú˚ Ó‚Á‡ËÏÓ‚ÎËflÌËË Ë ‚Á‡ËÏÓËÒÍβ˜ÂÌËË

ÇÓÒÚÓ͇ Ë á‡Ô‡‰‡ Ì ÚÓθÍÓ ÌÂÛÚËı‡˛Ú, ‡ ÒÍÓ�ÂÂ, ̇ӷÓ�ÓÚ,Ô�ËÓ·�ÂÚ‡˛Ú ‚Ò ·ÓΠ‡ÍÚۇθÌ˚È,‰Ë̇Ï˘Ì˚È ı‡�‡ÍÚÂ�. ë‰‚Ë„Ë ‚̇ˆËÓ̇θÌÓÏ Ò‡ÏÓÒÓÁ̇ÌËË̇�Ó‰Ó‚, Ó·ËÚ‡˛˘Ëı ̇ ˝ÚÓÏ„ÂÓÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÏ ÍÂÌÚ‡‚�Â, Ú�Â·Û˛ÚÌÓ‚˚ı ÓˆÂÌÓÍ, ÌÓ‚˚ı ÔÓ‰ıÓ‰Ó‚. ä‡ÍÓÚÌÓÒËÚÒfl Í ÌËÏ Û˜ÂÌ˚È çËÍÓ·ÈÄÎÂÍ҇̉�ӂ˘ ÅÂ�‰fl‚, ÊË‚¯ËÈ·ÓΠ‚Â͇ ̇Á‡‰?

ç. ÅÂ�‰fl‚: åÓÊÌÓ ÔÓ‰Ûχڸ, ˜ÚÓËÁÛ˜ÂÌËÂ Ë Í�ËÚË͇ ̇¯ÂÈ Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚËÚÓθÍÓ ÚÂÔÂ�¸ ‰ÓÎÊÌ˚ ̇˜‡Ú¸Òfl.èÓ‰ÎËÌÌÓ ̇ˆËÓ̇θÌÓ ÒÓÁ̇ÌËÂÏÓÊÂÚ ·˚Ú¸ Î˯¸ Ú‚Ó�˜ÂÒÍËÏ, ÓÌÓÓ·�‡˘ÂÌÓ ‚ÔÂ�‰, ‡ Ì ̇Á‡‰… å˚ ÛÊ‚ÒÚÛÔ‡ÂÏ ‚ ÚÓÚ ‚ÓÁ�‡ÒÚ Ì‡¯Â„Ó ·˚ÚËfl,ÍÓ„‰‡ Ï˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÂ�ÂÈÚË Í ·ÓΠÁ�ÂÎ˚ÏÙÓ�Ï‡Ï Ì‡ˆËÓ̇θÌÓ„Ó Ò‡ÏÓÒÓÁ̇ÌËfl. lj‡ÌÌ˚È ˜‡Ò ËÒÚÓ�ËË ËÌÚÂÎÎË„Â̈ËflÌÛʉ‡ÂÚÒfl Ì ‚ Ò‡ÏÓ‚ÓÒı‚‡ÎÂÌËË, ‡ ‚Ò‡ÏÓÍ�ËÚËÍÂ. Ç ˝ÔÓıÛ Í�ËÁËÒ‡ËÌÚÂÎÎË„Â̈ËË Ë ÒÓÁ̇ÌËfl Ò‚ÓËı ӯ˷ÓÍ,‚ ˝ÔÓıÛ ÔÂ�ÂÓˆÂÌÍË ÒÚ‡�˚ı ˉÂÓÎÓ„ËÈÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓ ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚ¸Òfl Ë Ì‡ ̇¯ÂÏÓÚÌÓ¯ÂÌËË Í ÙËÎÓÒÓÙËË. äÓÌÒÂ�‚‡ÚËÁÏ ËÍÓÒÌÓÒÚ¸ ‚ ÓÒÌÓ‚ÌÓÏ ‰Û¯Â‚ÌÓÏ ÛÍ·‰Â ÛÌ‡Ò ÒÓ‰ËÌflÎËÒ¸ ÒÓ ÒÍÎÓÌÌÓÒÚ¸˛ ÍÌÓ‚ËÌ͇Ï, Í ÔÓÒΉÌËÏ Â‚�ÓÔÂÈÒÍËÏ

Berdyayev Nikolay Aleksandroviç (1874-1948) Rus filozofu… Kiev’de ö¤renim gördü.Önce askeri okulda sonra üniversitede… 20.yüzy›l›n flafa¤›nda Tanr› aray›c›lar›n›n ön-de gelenlerinden biriydi. Rus idealizmininProblemleri (1920), Vehi (Merhaleler)(1909), ‹z Glubini (Derinliklerden) (1918) veprogram manifestolar›n›n yaz›m›na kat›l-d›. 1917 Ekim Devriminden sonra MoskovaDevlet Üniversitesi’nde profesör oldu. Ma-nevi Kültürü Özgürlefltirme Akademisininkurucular›ndan biriydi. 1922 y›l›ndaSSCB’den sürüldü ve Din ve Felsefe Akade-misi’ni kurdu¤u Berlin’de yaflad›. Bundansonra Paris’e tafl›nd›. Orada Put (Yol 1926-39) dergisini ç›kard›. Burada kendisini bü-tün dünyada üne kavuflturan bir dizi bü-yük felsefi eser yay›nlad›. Medeniyetlerin vekültürlerin iliflkileri, Avrupa ve Asya’n›nmanevi de¤erleri ile ilgili N. A. Berdyayev’infelsefi düflünceleri özellikle tek kutuplu yenibir dünya düzeninin belirdi¤i günümüzdeyeniden önem kazan›yor. Yaz› iflleri olarak,ünlü Rus bilim adam›n›n bu hayali röpor-taj›n› Da dergisinin sayfalar›na koyarken,baz› okuyucularda do¤acak flaflk›nl›klar›gidermek için röportaj›n filozofun kale-minden ç›km›fl eserlerinden al›nt› yap›la-rak haz›rland›¤›n› özellikle söylemek istiyo-ruz. Yazar›n üslubu ve düflüncelerinin veterimlerin ifadeleri ve edebi tarz› korundu.

Aman Gofla: Do¤u ve Bat›’n›n karfl›l›kl›etkileflimleri ve karfl›l›kl› d›fllamalar› ile il-gili akademik ve popüler fikirler, tart›fl-malar dinmiyor, tam tersine daha aktüelve dinamik bir hal al›yor. Bu ortamda ya-

и н т е р в ь ю с к л а с с и к о м k l a s i k l e r l e s ö y l e fl i

106 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Интервью длиной в 100 лет с Николаем Бердяевым

Азиатская иевропейская душа

Аман Гоша

Журналист – публицист (Туркменистан).

Nikolay Berdayev’le yüz y›ll›k röportaj

Asyal› ve Avrupal› Ruh

Aman Gofla

Gazeteci-yazar (Türkmenistan).

Именно крайнее русскоезападничество и есть

явление азиатской души.

Rusya’n›n afl›r› Bat›

taraftarl›¤› Asyal› ruhunun

bir tezahürüdür.

Page 106: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

Ú˜ÂÌËflÏ, ÍÓÚÓ�˚ ÌËÍÓ„‰‡ ÌÂÛÒ‚‡Ë‚‡ÎËÒ¸ „ÎÛ·ÓÍÓ.

Ç˚ ıÓÚËÚ Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ Ë Ò„ӉÌfl‰Îfl Ì‡Ò „·‚ÌÓ – ÓÒ‚Ó·ÓʉÂÌËÂ̇¯ÂÈ ÔÒËıÓÎÓ„ËË ÓÚ «‡ÁˇÚÒÍËı̇ÒÎÓÂÌËÈ»?

àÏÂÌÌÓ Í�‡ÈÌ �ÛÒÒÍÓÂÁ‡Ô‡‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó Ë ÂÒÚ¸ fl‚ÎÂÌË ‡ÁˇÚÒÍÓȉۯË. ë‡ÏÓˆÂÌÌÓÒÚ¸ Ê Ï˚ÒÎË ËÔÓÁ̇ÌËfl Û Ì‡Ò ‚Ò„‰‡ ÓÚ�ˈ‡Î‡Ò¸. ÇÓÚ ÓÚ˝ÚÓ„Ó ‡ÁˇÚÒÚ‚‡ ÔÓ�‡ ·˚ ÓÒ‚Ó·Ó‰ËÚ¸Òfl.ëÚ‡�‡fl Ë ‚ ÓÒÌÓ‚Â Ò‚ÓÂÈ ‚Â�̇fl Ï˚Òθ ÓÒÓÁÂ�ˆ‡ÚÂθÌÓÒÚË ÇÓÒÚÓ͇ ˉÂÈÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË á‡Ô‡‰‡ ‚Û脇�ËÁË�ÛÂÚÒfl ËËÁ·„‡ÂÚÒfl ÒÎ˯ÍÓÏ ˝ÎÂÏÂÌÚ‡�ÌÓ. åÓÊÌÓ‰‡Ê ‚˚Ò͇Á‡Ú¸ Ú‡ÍÓÈ Ô‡�‡‰ÓÍÒ:Ò·‚flÌÓÙËÎ˚, ‚Á„Îfl‰˚ ÍÓÚÓ�˚ı, ÍÒÚ‡ÚËÒ͇Á‡Ú¸, fl ‚ ·Óθ¯ÂÈ ˜‡ÒÚË Ì �‡Á‰ÂÎfl˛,·˚ÎË ÔÂ�‚˚ÏË �ÛÒÒÍËÏË Â‚�ÓÔÂȈ‡ÏË,Ú‡Í Í‡Í ÓÌË Ô˚Ú‡ÎËÒ¸ Ï˚ÒÎËÚ¸ ÔÓ-‚�ÓÔÂÈÒÍË Ò‡ÏÓÒÚÓflÚÂθÌÓ, ‡ ÌÂÔÓ‰�‡Ê‡Ú¸ Á‡Ô‡‰ÌÓÈ Ï˚ÒÎË, ͇ÍÔÓ‰�‡Ê‡˛Ú ‰ÂÚË. ë·‚flÌÓÙËÎ˚ Ô�Ó·Ó‚‡Îˉ·ڸ ‚ êÓÒÒËË ÚÓ ÊÂ, ˜ÚÓ ‰Â·Π‚ÉÂ�χÌËË îËıÚÂ, ÍÓÚÓ�˚È ıÓÚÂÎ ‚˚‚ÂÒÚË„Â�χÌÒÍÓ ÒÓÁ̇ÌË ̇ Ò‡ÏÓ·˚ÚÌ˚ÈÔÛÚ¸. Ä ‚ÓÚ Ë Ó·�‡Ú̇fl ÒÚÓ�Ó̇ Ô‡�‡‰ÓÍÒ‡:Á‡Ô‡‰ÌËÍË ÓÒÚ‡‚‡ÎËÒ¸ ‡ÁˇڇÏË, ËıÒÓÁ̇ÌË ·˚ÎÓ ‰ÂÚÒÍÓÂ, ÓÌË ÓÚÌÓÒËÎËÒ¸ Í‚�ÓÔÂÈÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ� ڇÍ, Í‡Í ÏÓ„ÎËÓÚÌÓÒËÚ¸Òfl ÚÓθÍÓ Î˛‰Ë, ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ˜Ûʉ˚ ÂÈ, ‰Îfl ÍÓÚÓ�˚ı ‚�ÓÔÂÈÒ͇flÍÛθÚÛ�‡ ÂÒÚ¸ Ϙڇ Ó ‰‡ÎÂÍÓÏ, ‡ Ì‚ÌÛÚ�ÂÌÌflfl Ëı ÒÛ˘ÌÓÒÚ¸. á‡Ô‡‰ –Ó·ÂÚÓ‚‡Ì̇fl ÁÂÏÎfl, χÌfl˘ËÈ Ó·�‡ÁÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓÈ ÊËÁÌË. á‡Ô‡‰ ÓÒÚ‡ÂÚÒflÒÓ‚Â�¯ÂÌÌÓ ‚̯ÌËÏ, Ì‚‰ÓÏ˚ÏËÁÌÛÚ�Ë, ‰‡ÎÂÍËÏ.

Позитивизм и материализм

отрицают свободу и

творческую волю

çÂÛÊÂÎË Ì‡¯Ë Ô�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌËfl ÓÁ‡Ô‡‰ÌÓÈ ‰ÂÏÓÍ�‡ÚËË, Á‡˘ËÚ‡ Ô�‡‚ ËÒ‚Ó·Ó‰ ΢ÌÓÒÚË ÂÒÚ¸ ÙÓ�χ‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ Ô‡ÒÒË‚ÌÓÒÚË ËÎË ÊÂÁ‡Ô‡‰Ì˘ÂÒÚ‚Ó, ËÒ͇ÊÂÌÌÓ ËÛÔ�Ó˘ÂÌÌÓ ‚ÓÒÔ�ËÌËχ˛˘ÂÂÒÎÓÊÌÛ˛ Ë ·Ó„‡ÚÛ˛ ˝ÍÓÌÓÏ˘ÂÒÍÛ˛ÊËÁ̸ á‡Ô‡‰‡?

Ö‚�ÓÔ‡ ·ÂÒÍÓ̘ÌÓ ÒÎÓÊÌÂÂ, ˜ÂÏ ˝ÚÓÔ�‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒfl, ·ÂÒÍÓ̘ÌÓ ·Ó„‡˜Â... ùÚËχÚÂ�ˇÎËÒÚ˘ÂÒÍË ÚÂÓ�ËË Á‡Â‰‡˛˘ÂÈÒӈˇθÌÓÈ Ò�‰˚, ˝ÚË Ô�ËÌËʇ˛˘ËÂÛ˜ÂÌËfl Ó ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË ‚Ò„ÓÒÓ‚Â�¯‡˛˘Â„ÓÒfl Î˯¸ ÔÓÚ‚Ó�ÒÚ‚Û˛Ú‚ÓÒÚÓ˜ÌÓÈ ÎÂÌË, Ò··Ó‚ÓÎ˲,·ÂÁÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË. èÓËÒÚËÌ ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏË ÌÂÓÚÎÓÊÂÌ …Ô�ËÁ˚‚ Í ÔÓ‚˚¯ÂÌ˲˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË, ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ„ÓÚ‚Ó�˜ÂÒÚ‚‡, ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓÈ ÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚË.èÓÁËÚË‚ËÁÏ Ë Ï‡ÚÂ�ˇÎËÁÏ ÓÚ�ˈ‡˛ÚÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÂÌÌÓÒÚ¸, Ò‚Ó·Ó‰Û, Ú‚Ó�˜ÂÒÍÛ˛‚Óβ, ÓÚ�ˈ‡˛Ú ˜ÂÎÓ‚Â͇ Ë ÒÚ�ÓflÚ

·ÂÁ‚ÓθÌÛ˛ ÚÂÓ�˲ ÒӈˇθÌÓÈ Ò�‰˚ ˂·ÒÚË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÓÒÚË, ÏÓ„Û˘ÂÒÚ‚‡‚̯ÌËı Ó·ÒÚÓflÚÂθÒÚ‚. êÂÎË„ËÓÁÌÓ ÊÂÒÓÁ̇ÌË ‰ÓÎÊÌÓ ·Ó�ÓÚ¸Òfl Ò ˝ÚËÏË�‡Á·„‡˛˘ËÏË Ë Ó·ÂÒÒËÎË‚‡˛˘ËÏËÚÂÓ�ËflÏË ÒӈˇθÌÓÈ Ò�‰˚ ‚Ó ËÏflÚ‚Ó�˜ÂÒÍÓÈ ‡ÍÚË‚ÌÓÒÚË ˜ÂÎÓ‚Â͇, ‚Ó ËÏflÂ„Ó ‚˚Ò¯ÂÈ Ò‚Ó·Ó‰˚, ‚Ó ËÏfl ‚˚ү„ÓÒÏ˚Ò· ÊËÁÌË. ÇÂ�‡ ‚ ˜ÂÎÓ‚Â͇, ‚ „ÓÚ‚Ó�˜ÂÒÍÛ˛ Ò‚Ó·Ó‰Û Ë Ú‚Ó�˜ÂÒÍÛ˛ ÏÓ˘¸‚ÓÁÏÓÊ̇ Î˯¸ ‰Îfl �ÂÎË„ËÓÁÌÓ„ÓÒÓÁ̇ÌËfl, ÍÓÚÓ�Ó ÒÏÓÚ�ËÚ Ì‡ ˜ÂÎÓ‚Â͇,Í‡Í Ì‡ �ÂÙÎÂÍÒ Ï‡ÚÂ�ˇθÌÓÈ Ò�‰˚,Ô�Ë�Ó‰ÌÓÈ Ë ÒӈˇθÌÓÈ.

à ¢ Ì ÒΉÛÂÚ Òϯ˂‡Ú¸ ÚÂÏÌÓ„Ó,‰ËÍÓ„Ó, ı‡ÓÚ˘ÂÒÍÓ„Ó ‡ÁˇÚÒÍÓ„Ó ÇÓÒÚÓ͇ Ò‰�‚ÌÂÈ ÍÛθÚÛ�ÓÈ ‡ÁˇÚÒÍÓ„Ó ÇÓÒÚÓ͇,Ô�‰ÒÚ‡‚Îfl˛˘Â„Ó Ò‡ÏÓ·˚ÚÌ˚È ‰ÛıÓ‚Ì˚ÈÚËÔ, Ô�Ë‚ÎÂ͇˛˘ËÈ ‚ÌËχÌË ҇Ï˚ıÍÛθÚÛ�Ì˚ı ‚�ÓÔÂȈ‚. ëÚ‡�ËÌ̇flÍÛθÚÛ�̇fl ‚�ÓÔÂÈÒ͇fl ‰Û¯‡ Ì ÏÓÊÂÚˉÓÎÓÔÓÍÎÓÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÔÂ�‰ ‚�ÓÔÂÈÒÍÓÈÍÛθÚÛ�ÓÈ Ë Ì ÏÓÊÂÚ Ô�ÂÁË�‡Ú¸ ÍÛθÚÛ�Û

flayan halklar›n bilincindeki de¤iflimleryeni de¤erler, yeni yaklafl›mlar talep edi-yor. Yüz y›ldan fazla zaman önce yaflayanbilim adam› Nikolay Aleksandroviç Berd-yayev buna nas›l yaklafl›yor?

N. Berdyayev: Kendi kültürümüzünö¤renilmesine ve tenkidine ancak flimdibafllan›lmal› diye düflünülebilir. Gerçekmillî bilinç yarat›c› ve ileriye dönük olmal›-d›r, geriye de¤il. Varl›¤›m›z›n daha olgunbiçimine geçmemiz gerekti¤i ça¤day›z ar-t›k. Ayd›nlar›m›z tarihin bu an›nda kendi-lerini övme de¤il, elefltirme eksikli¤i hisse-diyorlar. Ayd›nlar›n bunal›m› ve hatalar›n›anlama, eski ideolojileri gözden geçirmedevrinde felsefemizde kararl› olmal›y›z.Muhafazakârl›k ve eskiye ba¤l›l›k hiçbirzaman derin bir flekilde benimsemedi¤i-miz Avrupa’n›n son ak›mlar›na meylimiz-le birleflerek tuhaf bir halita oluflturdu.

Siz bizim için bugün de en önemli fle-yin, psikolojimizin “Asya vas›flar›ndan”kurtar›lmas› oldu¤unu mu söylemek isti-yorsunuz?

Rusya’n›n afl›r› Bat› taraftarl›¤› Asyal›ruhunun bir tezahürüdür zaten. Fikirlerinve alg›lar›n özde¤eri ise bizde her zamanyok say›lm›flt›r. ‹flte bu Asyal›l›ktan kurtul-mak gerekir. Eski ve esas›nda do¤ru olanDo¤u’nun pasif oldu¤u ve Bat›’n›n etkinli-¤i düflüncesi baya¤›laflt›r›l›yor ve haddin-den fazla basit tasvir ediliyor. fiöyle bir pa-radoks bile dile getirilebilir: Ço¤u görüflle-rini paylaflmad›¤›m Slavyanofiller Rus-ya’n›n ilk Avrupal›lar› idiler çünkü Avrupa-l›lar gibi özgürce düflünmeye çal›fl›yorlar-d›, Bat› düflüncesini çocuklar gibi taklit et-meye de¤il. Slayanofiller Alman bilinciniözgün yoluna koymak isteyen Fichter’inAlmanya’da yapt›¤›n› Rusya’da yapmay›denediler. Paradoksun di¤er yüzü: Bat› ta-raftarlar› Asyal› kald›lar, bilinçleri çocukbilinciydi, Avrupa kültürü kendileri içinuzaktaki bir hayaldi, iç mahiyetleri olmad›ve ona büsbütün yabanc› gibi davrand›lar.Bat›, vaat edilmifl toprak, mükemmel birhayat›n bafltan ç›karan tarz›d›r. Bat› içeri-den görünmeyen, uzak bir d›fl dünya ola-rak kald›.

Pozitivizm hürriyeti ve

yarat›c› iradeyi yok say›yor

Bat› demokrasisi hakk›ndaki düflünce-lerimiz, kifli hak ve özgürlüklerinin savu-nulmas› Do¤u pasifli¤inin bir flekli midir,yoksa Bat›’n›n çetrefil ve zengin hayat›-

k l a s i k l e r l e s ö y l e fl i и н т е р в ь ю с к л а с с и к о м

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 107

Восточный человек совсем неромантик и не мечтатель, его

религиозность совсем другоготипа. Нет романтизма и в

Индии, на Востокенехристианском. Можно линазвать йога романтиком?

Do¤u insan› hiç romantik ve

hayalperest de¤ildir, dindarl›¤›

tamamen farkl› bir flekildedir.

H›ristiyan olmayan Do¤u

Hindistan’da da romantizm

yoktur. Yogaya romantiktir

demek mümkün mü?

Page 107: Diyalog Avrasya №26

ÇÓÒÚÓ͇. íÓθÍÓ ÚÂÏ̇fl ¢ ‡ÁˇÚÒ͇fl‰Û¯‡, Ì ӢÛÚË‚¯‡fl ‚ Ò‚ÓÂÈ Í�Ó‚Ë Ë ‚Ò‚ÓÂÏ ‰Ûı Ô�Ë‚Ë‚ÓÍ ÒÚ‡�ÓÈ Â‚�ÓÔÂÈÒÍÓÈÍÛθÚÛ�˚, ÏÓÊÂÚ Ó·Ó„ÓÚ‚Ó�flÚ¸ ‰Ûı‚�ÓÔÂÈÒÍÓÈ ÍÛθÚÛ�˚ Í‡Í ÒÓ‚Â�¯ÂÌÌ˚È,‰ËÌ˚È Ë Â‰ËÌÒÚ‚ÂÌÌ˚È. à Ó̇ ʠ̘ۂÒÚ‚ÛÂÚ ‰�‚ÌËı ÍÛθÚÛ� ÇÓÒÚÓ͇.

Ç˚ıÓ‰ËÚ, ˜ÚÓ Â‚�ÓÔÂȈ˚ ÎÛ˜¯ÂÌ‡Ò ÔÓÌËχ˛Ú ̇¯Ë ‰�‚ÌË ËÒÚÓÍË?

í‚Ó�˜ÂÒ͇fl Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚ¸ Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌ̇‚�ÓÔÂÈÒÍÓÏÛ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÛ. í‡Í ·˚ÎÓ Û ‚ÒÂı̇�Ó‰Ó‚ Ö‚�ÓÔ˚. í‡Ï, ̇ á‡Ô‡‰Â, ÂÒÚ¸ ÌÂÚÓθÍÓ ÔÓÎÓÊËÚÂθ̇fl ̇Û͇ ËÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ‰ÂflÌËÂ. à Ú‡Ï Ë˘ÛÚ ÅÓ„‡ Ë‚˚Ò¯Â„Ó ÒÏ˚Ò· ÊËÁÌË, Ë Ú‡Ï ÚÓÒ͇ ÓÚ·ÂÒÒÏ˚ÒÎˈ˚ ÊËÁÌË. àÏÂÌÌÓ Á‡Ô‡‰Ì˚ȘÂÎÓ‚ÂÍ – �ÓχÌÚËÍ Ë ÒÚ�‡ÒÚÌ˚ÈϘڇÚÂθ. ÇÓÒÚÓ˜Ì˚È ˜ÂÎÓ‚ÂÍ ÒÓ‚ÒÂÏ ÌÂ�ÓχÌÚËÍ Ë Ì Ï˜ڇÚÂθ, „Ó�ÂÎË„ËÓÁÌÓÒÚ¸ ÒÓ‚ÒÂÏ ‰�Û„Ó„Ó ÚËÔ‡. çÂÚ�ÓχÌÚËÁχ Ë ‚ à̉ËË, ̇ ÇÓÒÚÓÍÂÌÂı�ËÒÚˇÌÒÍÓÏ. åÓÊÌÓ ÎË Ì‡Á‚‡Ú¸ ÈÓ„‡�ÓχÌÚËÍÓÏ?

ÄÁˇÚÒ͇fl ‰Û¯‡, ÔÓ Ç‡¯ÂÏÛÓÔ�‰ÂÎÂÌ˲, ÂÒÚ¸ ÏÂÚ‡ÙËÁ˘ÂÒ͇fl ËÏËÒÚ˘ÂÒ͇fl �‡ÁÌӂˉÌÓÒÚ¸ÍÓÎÎÂÍÚË‚ËÁχ, Ë Ó̇Ô�ÓÚË‚ÓÔÓÒÚ‡‚ÎÂ̇ÒıÓ·ÒÚ˘ÂÒÍÓÏÛËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎËÁÏÛ,�‡ˆËÓ̇ÎËÁÏÛÁ‡Ô‡‰ÌÓÈ Ï˚ÒÎË,Í�‡ÈÌÂÏÛÔ�‡„χÚËÁÏÛ ËıÓ·�‡Á‡ ÊËÁÌË. ç ˝ÚÓÎË fl‚ÎflÂÚÒfl ͇ÏÌÂÏÔ�ÂÚÍÌÓ‚ÂÌËfl ‚Ó‚Á‡ËÏÓÔÓÌËχÌËË ˝ÚËı‰‚Ûı ÍÛθÚÛ�?

ç‡ á‡Ô‡‰Â ·˚ÎÓ ·Óθ¯Â·ӄ‡ÚÒÚ‚Ó Ë �‡ÁÌÓÓ·�‡ÁËÂÏ˚ÒÎË. í‡Ï ÂÒÚ¸ Ë �ÂÎË„Ëfl,Ë ÏËÒÚË͇, Ë ÏÂÚ‡ÙËÁË͇, Ë�ÓχÌÚ˘ÂÒÍÓ ËÒÍÛÒÒÚ‚Ó,Ú‡Ï ÂÒÚ¸ ÒÓÁÂ�ˆ‡ÌË ËϘڇÚÂθÌÓÒÚ¸.ï�ËÒÚˇÌÒÍËÈ á‡Ô‡‰ ¯ÂÎÔÛÚflÏË Í�ËÚ˘ÂÒÍÓÈ Ï˚ÒÎË, ‚ÍÓÚÓ�˚ı ·˚· ̇�Û¯Â̇Ó�„‡Ì˘ÂÒ͇fl ˆÂθÌÓÒÚ¸Ï˚¯ÎÂÌËfl Ë Ó�„‡Ì˘̇fl Ò‚flÁ¸ ÒÊËÁ̸˛. á‡Ô‡‰ ÒËÎÂÌ ÒÎÓÊÌ˚Ï�‡Á‚Â�Ú˚‚‡ÌËÂÏ Ò‚Ó„ÓÏ˚¯ÎÂÌËfl, Ò‚ÓÂÈ�ÂÙÎÂÍÒËÂÈ Ë Í�ËÚËÍÓÈ,Ò‚ÓËÏ ÛÚÓ˜ÌÂÌÌ˚Ï

ËÌÚÂÎÎÂÍÚÛ‡ÎËÁÏÓÏ. çÓ ÚÛÚ Ë ·˚·̇�Û¯Â̇ Ò‚flÁ¸ ÔÓÁ̇˛˘Â„Ó Ë Ï˚ÒÎfl˘Â„ÓÒ ÔÂ�‚Ó·˚ÚËÂÏ Ë ÔÂ�‚ÓÊËÁ̸˛. ç‡ ˝ÚÓÈÔÓ˜‚ á‡Ô‡‰ÓÏ ·˚ÎË Ò‰Â·Ì˚ ‚ÂÎËÍËÂÁ‡‚Ó‚‡ÌËfl, ÌÓ ÓÚ ˝ÚÓ„Ó �‡ÁÎÓÊËÎÒflËÁ̇˜‡Î¸Ì˚È ÓÌÚÓÎÓ„ËÁÏ Ï˚¯ÎÂÌËfl,Ï˚¯ÎÂÌË Ì ÔÓ„�ÛʇÎÓÒ¸ ‚ „ÎÛ·ËÌÛÒÛ˘Â„Ó. á‡Ô‡‰ ÒÓÁ‰‡Î ̇ۘÌ˚È ‰Ûı,ÍÓÚÓ�˚È Ë Ú‡Ï ·˚Î Ô�‚�‡˘ÂÌ ‚ Ó�ۉ˷Ó�¸·˚ Ô�ÓÚË‚ �ÂÎË„ËË Ë ÏÂÚ‡ÙËÁËÍË.

ã˯¸ Ò΄͇ Ô�ËÍÓÒÌÛ‚¯ËÒ¸ ÍÔÓ‚Â�ıÌÓÒÚË Â‚�ÓÔÂÈÒÍÓ„Ó Á̇ÌËfl, ÏÓÊÌÓÚ‡Í ÛÔ�Ó˘ÂÌÌÓ ÔÓÍÎÓÌflÚ¸Òfl �‡ÁÛÏÛ Ë̇ÛÍÂ Ë ‚ ÌËı ‚ˉÂÚ¸ ԇ̇ˆÂ˛ ÓÚ ‚ÒÂı ÁÓÎ.íÓÚ, ÍÚÓ Ì‡ıÓ‰ËÚÒfl ‚ÌÛÚ�Ë, ‚ Ò‡ÏÓÈ„ÎÛ·ËÌ ‚�ÓÔÂÈÒÍÓ„Ó Ô�ÓˆÂÒÒ‡ ÔÓÁ̇ÌËfl,‡ Ì ÒÓ ÒÚÓ�ÓÌ˚ ·Î‡„Ó„Ó‚ÂÈÌÓ Ì‡ Ì„ÓÒÏÓÚ�ËÚ, ÔÓÒÚË„‡ÂÚ ‚ÌÛÚ�ÂÌÌ˛˛ Ú�‡„‰˲‚�ÓÔÂÈÒÍÓ„Ó �‡ÁÛχ Ë Â‚�ÓÔÂÈÒÍÓÈ̇ÛÍË, „ÎÛ·ÓÍËÈ Ëı Í�ËÁËÒ, ÏÛ˜ËÚÂθÌÛ˛ÌÂÛ‰Ó‚ÎÂÚ‚Ó�ÂÌÌÓÒÚ¸, ËÒ͇ÌË ÌÓ‚˚ıÔÛÚÂÈ.

Мы должны будем

усвоить некоторые

западные добродетели

Ç˚ ÌÂÓ‰ÌÓÍ�‡ÚÌÓÛÚ‚Â�ʉ‡ÎË, ˜ÚÓ ÇÓÒÚÓÍ –

˝ÚÓ ÍÓÎ˚·Âθ ‚ÒÂı‚ÂÎËÍËı �ÂÎË„ËÈ Ë

ÍÛθÚÛ�. çËÍÓ·ÈÄÎÂÍ҇̉�ӂ˘, ‚˚Ë ÒÂȘ‡Ò ÓÒÚ‡ÂÚÂÒ¸Ô�Ë‚Â�ÊÂ̈ÂÏˉÂË ÏÓ�‡Î¸ÌÓ„ÓÔ�‚ÓÒıÓ‰ÒÚ‚‡ÇÓÒÚÓ͇ ÔÂ�‰á‡Ô‡‰ÓÏ?

ü ‰ÛχÎ, ˜ÚÓ ÏË�Ô�Ë·ÎËʇÂÚÒfl ÔÛÚÂÏÒÚ�‡¯Ì˚ı ÊÂ�Ú‚ ËÒÚ�‡‰‡ÌËÈ Í �¯ÂÌ˲‚ÒÂÏË�ÌÓ-ËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓÈÔ�Ó·ÎÂÏ˚ ÇÓÒÚÓ͇ Ë

á‡Ô‡‰‡. çÓ fl Ì ‰ÛχÎ,˜ÚÓ ÄÁËfl ÏÓÊÂÚ

ÓÍÓ̘‡ÚÂθÌÓ ‚ÓÁӷ·‰‡Ú¸Ì‡‰ Ö‚�ÓÔÓÈ, ˜ÚÓ

Ò·ÎËÊÂÌË ÇÓÒÚÓ͇ Ëá‡Ô‡‰‡ ·Û‰ÂÚ Ôӷ‰ÓÈ

Í�‡ÈÌÂ„Ó ÇÓÒÚÓ͇ Ë ˜ÚÓ Ò‚ÂÚı�ËÒÚˇÌÒÍÓÈ Ö‚�ÓÔ˚ ·Û‰ÂÚÛ„‡Ò‡Ú¸. àÒÍβ˜ËÚÂθÌÓÂÔÓ„�ÛÊÂÌË ւ�ÓÔ˚ ‚ÒӈˇθÌ˚ ‚ÓÔ�ÓÒ˚,�¯‡ÂÏ˚ ÁÎÓ·ÓÈ Ë

n›n tahrif edilmifl ve basit bir flekilde alg›-layan Bat›l›laflma anlay›fl› m›d›r?

Avrupa düflünüldü¤ünden daha fazlaçetrefil, daha fazla zengindir… Sosyalçevreyi yiyip bitiren bu materyalist teori-ler, bütün yap›lanlar›n gereklili¤ini kü-çümseyen ö¤retiler Do¤u’nun tembelli-¤ini, zay›f iradesini, sorumsuzlu¤unuyaln›zca teflvik ediyor. ‹nsanlar›n gayreti-ni, yarat›c›l›¤›n›, sorumlulu¤unu art›rmaça¤r›s› gereklidir, acildir. Pozitivizm vemateryalizm sorumlulu¤u, hürriyeti, ya-rat›c› iradeyi yok say›yor, insan› yok say›-yor ve iradesiz bir nesne olarak, d›fl se-beplerin ürünü olarak insan teorisini ku-ruyor. Buna karfl› dini bilinç insan›n yara-t›c› gayreti, onun en büyük özgürlü¤ü,hayat›n en yüce anlam› ad›na sosyal çev-reyi bozan, zay›flatan teorilerle savaflma-l›d›r. ‹nsan›n yarat›c› özgürlü¤üne ve ya-rat›c› gücüne inanmak, ancak ona mad-di, do¤al ve sosyal çevrenin bileflimi ola-rak bakan dini bilinç için mümkündür.

Bir de karanl›k, yabani, kaotik Asya Do-¤usunu en kültürlü Avrupal›lar›n dikkati-ni celp eden özgün manevi bir örnek olankadim Asya Do¤usunun kültürüyle kar›fl-t›rmamak gerekir. Avrupa’n›n eski kültürruhu Avrupa kültürüne tap›namaz ve Do-¤u’nun kültürünü hor göremez. Ancak ka-n›nda ve ruhunda Avrupa kültürünü his-setmeyen Asya’n›n hâlâ karanl›k ruhumükemmel tek ve biricik olan Avrupa kül-türünü ilahlaflt›rabilir. Do¤u’nun kadimkültürlerini hissetmeyen de odur.

Yani Avrupal›lar eski köklerimizi biz-den daha m› iyi biliyorlar?

Yarat›c› özgünlük Avrupa insan›nahast›r. Bütün Avrupa milletlerinde böyley-di. Orada Bat›’da sadece pozitif bilimler vetoplumsal hareketler yok. Orada da Tan-r›’y›, hayat›n yüce anlam›n› ar›yorlar; ora-da da hayat›n saçmal›¤›ndan do¤an s›k›n-t› var. As›l Bat› insan› romantiktir ve tutku-lu bir hayalperesttir. Do¤u insan› hiç ro-mantik ve hayalperest de¤ildir, dindarl›¤›tamamen farkl› bir flekildedir. H›ristiyanolmayan Do¤u Hindistan’da da roman-tizm yoktur. Yogaya romantiktir demekmümkün mü?

Sizin teflhisinize göre Asya ruhu, kolek-tivizmin metafizik ve mistik çeflididir vebu ruh, skolâstik entelektüalizme, Bat›düflüncesinin rasyonalizmine, Avrupal›-lar›n hayat tarzlar›n›n afl›r› pragmatizmi-ne karfl› konumland›r›lm›flt›r. ‹ki kültü-

и н т е р в ь ю с к л а с с и к о м k l a s i k l e r l e s ö y l e fl i

108 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Скоро наступит такое время, что все равно уже будет, ктопобедит. Все одинаково будут побеждены.

Yak›nda öyle bir devir bafllayacak ki, kimin kazand›¤›

önemli olmayacak. Herkes ayn› flekilde ma¤lup olacak.

Page 108: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ÌÂ̇‚ËÒÚ¸˛, ÂÒÚ¸ Ô‡‰ÂÌË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡.ê¯ÂÌË ÒӈˇθÌ˚ı ‚ÓÔ�ÓÒÓ‚,Ô�ÂÓ‰Ó΂‡˛˘Â ÒӈˇθÌÛ˛ ÌÂÔ�‡‚‰Û ˷‰ÌÓÒÚ¸, Ô�‰ÔÓ·„‡ÂÚ ‰ÛıÓ‚ÌÓÂÔÂ�Â�ÓʉÂÌË ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚·Û‰ÂÏ ÛÒ‚ÓËÚ¸ Ò· ÌÂÍÓÚÓ�˚ Á‡Ô‡‰Ì˚‰ӷ�Ó‰ÂÚÂÎË. å˚ ‰ÓÎÊÌ˚ ÔÓ˜Û‚ÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Ë ‚ á‡Ô‡‰ÌÓÈ Ö‚�ÓÔ ÚÛ Ê ‚ÒÂÎÂÌÒÍÛ˛Ò‚flÚ˚Ì˛, ÍÓÚÓ�ÓÈ Ë Ï˚ Ò‡ÏË ·˚ÎˉÛıÓ‚ÌÓ ÊË‚˚, Ë ËÒ͇ڸ ‰ËÌÂÌËfl Ò ÌÂÈ.åË� ‚ÒÚÛÔ‡ÂÚ ‚ ÔÂ�ËÓ‰ ‰ÎËÚÂθÌÓ„ÓÌ··„ÓÔÓÎÛ˜Ëfl Ë ‚ÂÎËÍËı ÔÓÚ�flÒÂÌËÈ.çÓ ‚ÂÎËÍË ˆÂÌÌÓÒÚË ‰ÓÎÊÌ˚ ·˚Ú¸Ô�ÓÌÂÒÂÌ˚ ˜Â�ÂÁ ‚Ò ËÒÔ˚Ú‡ÌËfl. ÑÎfl˝ÚÓ„Ó ‰Ûı ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍËÈ ‰ÓÎÊÂÌ Ó·Î˜¸Òfl‚ ·Ú˚, ‰ÓÎÊÂÌ ·˚Ú¸ �˚ˆ‡�ÒÍË‚ÓÓ�ÛÊÂÌ.

ê‡ÒÒχÚ�Ë‚‡fl Ú�Ë ÚËÔ‡ ‚�ÂÏÂÌË(ÍÓÒÏ˘ÂÒÍÓÂ, ËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓ ˽ÍÁËÒÚÂ̈ˇθÌÓÂ, ËÎËÏÂÚ‡ËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓÂ) Ç˚ ÔÓ ÒÂÈ ‰Â̸„·‚Ì˚Ï Ó·�‡ÁÓÏ ÓÁ‡‰‡˜ÂÌ˚Ô�‰Ò͇Á‡ÌËÂÏ ÚÓ„Ó, ͇ͫÏÂÚ‡ËÒÚÓ�Ëfl ‚ıÓ‰ËÚ ‚ ËÒÚÓ�˲»,Ó·ÓÒÌÓ‚‡ÌËÂÏ Ô�Ë·ÎËÊÂÌËfl ÍÓ̈‡ËÒÚÓ�ËË. à ˝ÚÓ Ô�‰ÛÔ�ÂʉÂÌËÂÓÒÓ·ÂÌÌÓ ÒËθÌÓ Á‚Û˜ËÚ Ò„ӉÌfl,ÔÂ�‰ ÎˈÓÏ ˝ÍÓÎӄ˘ÂÒÍÓÈ Û„�ÓÁ˚,Í‡Í Ú�‚ÓÊÌ˚È Ò˄̇Î. ë·ÎËÁËÚ ÎËÍÓÌÚËÌÂÌÚ˚ ËÎË, ̇ӷÓ�ÓÚ, ÓÚ‰‡ÎËÚ‰�Û„ ÓÚ ‰�Û„‡ Ì˚̯ÌËÈ ‚ÒÔÎÂÒÍ˝ÍÓÒÓÁ̇ÌËfl ˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚‡,ÔÓÌËχÌË Ô�Ë·ÎËÊÂÌËfl „ÎÓ·‡Î¸ÌÓÈ˝ÍÓÎӄ˘ÂÒÍÓÈ Í‡Ú‡ÒÚ�ÓÙ˚?

íÂχ ˝Ú‡ Ú�·ÛÂÚ ·Óθ¯Ó„ÓÙËÎÓÒÓÙÒÍÓ„Ó Û„ÎÛ·ÎÂÌËfl. ÅÓ„ –·ÂÒÍÓ̘ÂÌ; Ô�Ë�Ӊ̇fl ÊËÁ̸ –Ó„�‡Ì˘Â̇ Ë ÍÓ̘̇. çÓ ˝ÌÂ�„Ëfl·ÓÊÂÒÚ‚‡ ÔÂ�ÂÎË‚‡ÂÚÒfl ‚ Ô�Ë�Ó‰Ì˚È ÏË�,‚ÓÁ‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ Ì‡ ÌÂ„Ó Ë Ô�ÓÒ‚ÂÚÎflÂÚ Â„Ó.åË� ‚ÒÚÛÔËÚ ‚ Ú‡ÍÓ ËÁÏÂ�ÂÌË ҂Ó„ÓËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓ„Ó ·˚ÚËfl, ˜ÚÓ ˝ÚË ÒÚ‡�˚Â͇Ú„Ó�ËË ·Û‰ÛÚ ÛÊ ÌÂÔ�ËÏÂÌËÏ˚.ëÍÓ�Ó Ì‡ÒÚÛÔËÚ Ú‡ÍÓ ‚�ÂÏfl, ˜ÚÓ ‚ÒÂ�‡‚ÌÓ ÛÊ ·Û‰ÂÚ, ÍÚÓ Ôӷ‰ËÚ. ÇÒÂÓ‰Ë̇ÍÓ‚Ó ·Û‰ÛÚ ÔÓ·ÂʉÂÌ˚. ÇÂÎËÍËÂÏË�Ó‚˚ ÒÓ·˚ÚËfl ‚˚‚Ó‰flÚ Ì‡Ò ‚ ÏË�Ó‚Û˛¯Ë�¸, Í ÏË�Ó‚˚Ï ÔÂ�ÒÔÂÍÚË‚‡Ï.

çÂθÁfl ÒÓ‚Â�¯ÂÌÒÚ‚Ó‚‡Ú¸Òfl, ÂÒÎË̇ıӉ˯¸Òfl ‚ ÛÔÓÂÌËË ÓÚ ÒÓ·ÒÚ‚ÂÌÌ˚ı‚ÂÎËÍËı Ò‚ÓÈÒÚ‚, ÓÚ ˝ÚÓ„Ó ÛÔÓÂÌËflÏÂ�ÍÌÛÚ Ë ÔÓ‰ÎËÌÌÓ ·Óθ¯Ë‰ÓÒÚÓËÌÒÚ‚‡. ç‡ ÇÓÒÚÓÍ ‰ÓÎÊ̇ ·˚Ú¸Ô�Ó·ÛʉÂ̇ Ò‡ÏÓ·˚Ú̇fl Ú‚Ó�˜ÂÒ͇fl‡ÍÚË‚ÌÓÒÚ¸, ÒÓÁˉ‡˛˘‡fl ÌÓ‚Û˛ ÍÛθÚÛ�Û,Ë ˝ÚÓ ‚ÓÁÏÓÊÌÓ Î˯¸ ̇ �ÂÎË„ËÓÁÌÓÈÔÓ˜‚Â. ä ÌÓ‚ÓÏÛ ÒÓÁ̇Ì˲ Ï˚ ÏÓÊÂÏÔÂ�ÂÈÚË Î˯¸ ˜Â�ÂÁ ÔÓ͇flÌË ËÒ‡ÏÓӷ΢ÂÌËÂ. ùÌÂ�„Ëfl ÅÓÊÂÒÚ‚ÂÌ̇fl‰ÂÈÒÚ‚ÛÂÚ ÒÍ�˚ÚÌÓ ‚ ˜ÂÎÓ‚ÂÍÂ Ë ‚ ÏË�Â.ÅÓ„ Ë ·ÓÊÂÒÚ‚ÂÌ̇fl ÊËÁ̸ Ì ÔÓıÓÊË Ì‡ÏË� Ô�Ë�Ó‰Ì˚È Ë Ô�Ë�Ó‰ÌÛ˛ ÊËÁ̸, ÚÛÚÌÂθÁfl Ô�Ó‚Ó‰ËÚ¸ ‡Ì‡ÎÓ„ËË. Ç ˝ÚË ‚�ÂÏÂ̇ÌÛÊÌÓ Ô�ËÁ˚‚‡Ú¸ ‰�Û„Û˛ ˜‡ÒÚ¸ Ó·˘ÂÒÚ‚‡Í Ò‡ÏÓÍ�ËÚËÍ ·ÓÎÂÁÌÂÈ. íÓ„‰‡ ‰‚ ÒËÎ˚̇ȉÛÚ Ò·ÎËÊÂÌË ‰�Û„ Í ‰�Û„Û. �

rün birbirlerini anlamalar›n› engelleyensak›n bu olmas›n?

Bat›’da zenginlik ve düflünce çeflitlili¤idaha fazlayd›. Orada din de, mistisizm de,metafizik de, romantik sanat da vard›r;orada tefekkür de hayalperestlik de vard›r.H›ristiyan Bat›, organik bütünlü¤ün ve ha-yatla organik ba¤›n bozuldu¤u elefltireldüflünce yolunda ilerledi. Bat›, düflüncesi-nin girift hareketlili¤i, refleksleri ve tenkit-leriyle, sarih entelektüalizmiyle güçlüdür.Fakat burada ö¤renen ve düflünen ile ilkhayat ve hayat›n bafllang›c› aras›ndakiba¤ kopar›lm›flt›r. Bu ba¤lamda Bat›’dabüyük fetihler yap›lm›flt›r fakat bundanda düflüncenin temelindeki ontoloji tahrifoldu, düflünce varl›¤›n derinli¤ine nüfuzetmedi. Bat› orada da dine ve metafizi¤ekarfl› mücadele silah› haline getirilen bi-limsel bir ruh yaratt›.

Avrupa bilgisine yüzeysel bir temastabile ak›l ve bilimine hayran olmak ve on-larda derde deva her fleyi görmek müm-kündür. ‹çeride, Avrupa bilimi sürecininderinli¤inin ta içinde olan birisi ona d›fla-r›dan biri gibi sayg›yla bakmaz; Avrupa ak-l› ve biliminin içsel trajedisini, derin krizi-ni, ›st›rap veren tatminsizli¤ini, yeni yollararay›fl›n› anlar.

Bat›’n›n baz› erdemlerini

benimsemek zorunda kalaca¤›z

Birçok defa Do¤u’nun bütün büyükdin ve kültürlerin befli¤i oldu¤unu ifadeettiniz. Do¤u’nun Bat›’ya karfl› maneviüstünlü¤ü oldu¤una hâlâ inan›yor mu-sunuz?

Ben dünyan›n verilmifl kurbanlar ve s›-k›nt›lar aras›nda tarihî Do¤u-Bat› proble-minin çözümüne yak›nlaflt›¤›n› düflünü-

yordum. Ama Asya’n›n nihai bir flekildeAvrupa’ya hâkim olaca¤›n›, Do¤u ve Bat›yak›nlaflmas›nda zaferin koyu Do¤u’nunolaca¤›n›, H›ristiyan Avrupa’n›n ›fl›¤›n›nsönece¤ini düflünmedim. Avrupa’n›n kinve nefretle çözdü¤ü toplumsal sorunlaraola¤anüstü bir flekilde dalmas› insanl›¤›ndüflüflüdür. Toplumsal sorunlar›n sosyalyalan ve fakirli¤in üstesinden gelen çözü-mü, insanl›¤›n yeniden dirilmesini gerek-tirir. Bat›’n›n baz› erdemlerini benimse-mek zorunda kalaca¤›z. Manevi olarakonunla canl› kald›¤›m›z ve kendisiyle bir-leflmeyi arad›¤›m›z ayn› evrensel kutsalla-r› Bat› Avrupa’da da hissetmeliyiz. Dünyauzun sürecek s›k›nt›l› ve büyük sars›nt›la-r›n olaca¤› döneme giriyor. Ama büyükde¤erler bütün s›namalardan geçmeliler.Bunun içinde insanî ruh z›rh›n› kuflanma-l› ve flövalye gibi silahlanmal›d›r.

Zaman›n üç halini (kozmik, tarihsel vevaroluflsal veya metatarih “tarihüstü”)incelerken en çok tarihin sonunun yak-laflt›¤›na delil olan “metatarih tarihe gir-di” öngörüsü sizi flafl›rtm›fl. Ve bu ikaz,özellikle çevre formülü, kuvvetli bir tehli-ke iflareti gibi görünüyor. ‹nsanlar›n gü-nümüzdeki çevre bilinci dalgas›, insanla-r›n küresel çevre felaketine karfl› sorum-luluk duygusu k›talar› yak›nlaflt›racak m›yoksa tam tersine uzaklaflt›racak m›?

Bu konu felsefi büyük bir derinlik ge-rektiriyor. Tanr› sonsuzdur, do¤al hayat s›-n›rl› ve fanidir. Fakat tanr›sal enerji tabiatdünyas›na dolar, onu etkiler ve ayd›nlat›r.Dünya tarihsel varl›¤›n›n öyle bir boyutu-na geçecek ki bu eski kategoriler uygulan-mayacak. Yak›nda öyle bir devir bafllaya-cak ki, kimin kazand›¤› önemli olmayacak.Herkes ayn› flekilde ma¤lup olacak. Dünyaçap›nda büyük olaylar bizi dünyan›n en-ginli¤ine, dünyan›n ufuklar›na götürecek.

E¤er büyük yeteneklerine hayransankemale ermen mümkün de¤ildir, bu hay-ranl›kta gerçekten büyük meziyetler kay-bolur. Do¤u’nun yeni bir kültür yaratanözgün, yarat›c› aktifli¤inin uyanmas› ge-rekir bu da ancak din esas al›narak yap›la-bilir. Yeni yola tövbe ile ve sadece kendimi-zi suçlayarak geçebiliriz ancak. Tanr›’n›nenerjisi insanda ve dünyada gizlice tesireder. Tanr› ve ilahi hayat tabiat dünyas›nave do¤al hayata benzemez, burada ben-zetme yap›lamaz. Bu zamanda toplumundi¤er kesimini hastal›klar›n› elefltirmeyedavet etmek gerek. O zaman iki güç birbir-lerine yak›nl›k bulacaklar. �

k l a s i k l e r l e s ö y l e fl i и н т е р в ь ю с к л а с с и к о м

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 109

На Востоке должна бытьпробуждена самобытнаятворческая активность,

созидающая новую культуру,и это возможно лишь на

религиозной почве.

Do¤u’nun yeni bir kültür

yaratan özgün, yarat›c›

aktifli¤inin uyanmas›

gerekir, bu da ancak din esas

al›narak yap›labilir.

Page 109: Diyalog Avrasya №26

л и т е р а т у р а e d e b i y a t

110 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

ÌÂÓÒ‚ÓÂÌÌ˚Ï ÓÔ˚Ú îË�‰ÓÛÒË (XI ‚.),‡‚ÚÓ�‡ ‚ÂÎËÍÓ„Ó ˝ÔÓÒ‡ «ò‡ı-̇Ï» ËÔÓ˝Ï˚ «âÛÒÛÙ Ë áÛÎÂÈı‡».

Ç Ú�‚ÓÊÌÛ˛ ˝ÔÓıÛ ÔÂ�‚ÓÈ Ú�ÂÚËXIII ‚. ‚ èÓ‚ÓÎʸ ڇڇ�ÒÍËÈ ÔÓ˝Ú äÛÎɇÎË ‚˚·�‡Î ‰Îfl Ò‚ÓÂÈ ÔÓ˝Ï˚ ÚÓÚ ÊÂÒ˛ÊÂÚ Ó âÛÒÛÙÂ, ËÌÚÂ�ÂÒÌ˚È ËÚ‚Ó�˜ÂÒÍË ·Î‡„Ó‰‡ÚÌ˚È ÛÊ ÚÂÏ, ˜ÚÓ Â„ÓËÒÚÓ˜ÌËÍÓÏ fl‚Îfl˛ÚÒfl ÅË·ÎËfl Ë äÓ�‡Ì.燘‡Î¸Ì˚Ï ËÏÔÛθÒÓÏ ÔÓ˝ÚÛÔÓÒÎÛÊË· ÔÓ˝Ï‡ îË�‰ÓÛÒË, Ӊ̇ÍÓÒӈˇθÌÓ-ËÒÚÓ�˘ÂÒ͇fl ‡ÍÚۇθÌÓÒÚ¸Ò˛ÊÂÚ‡ ÒÚ‡ÌÂÚ Ó˜Â‚Ë‰ÌÓÈ, ÂÒÎË Ô�ËÌflÚ¸‚Ó ‚ÌËχÌË ˝ÔÓıÛ, ÍÓ„‰‡ Ú‡Ú‡�ÒÍÓÂ

Сказание о Йусуфе какисточник вдохновения для

татарской литературыНурмухаммет Хисамов

доктор филологических наук, профессор (Казань, РФ).

K›ssa-i Yusuf Tatar

edebiyat›na ilham oldu

Nurmuhammed Hisamov

Prof. Dr., Filolog (Kazan, Rusya Federasyonu).

Tatar kültürü Do¤u Müslüman kül-türünün ayr›lmaz bir parças›n›oluflturmaktad›r. ‹lahiyat ve bilim-

de olsun, edebi alanda olsun Tatar kültü-rü Müslüman dünyas›n›n bulufllar›ndanetkilenmifltir. Teoloji bafll›ca Arapça kay-naklara dayanm›fl, edebiyat da Fars ede-biyat›yla derin bir etkileflim içinde gelifl-mifltir. Türk edebiyat› XIII. yüzy›l›n baflla-r›nda bile edebi ve felsefi aray›fllar konu-sunda gayet etkileyici deneyimlere sahipolmufltur. Balasagunlu Yusuf’un Kutad-gu Bilig (XI. yüzy›l) eseri, Kaflgarl› Mah-mut’un Divanü Lugati’t-Türk’ü (XI. yüz-y›l), Ahmet Yukneki’nin Atabetu’l-Haka-yik manzumesi ve Ahmet Yesevi, Süley-man Bak›rgani gibi XII. yüzy›l›n ünlü mu-tasaff›vlar›n›n fliirleri yeni edebi bulufllariçin güçlü bir temel oluflturmufllard›r.

Türk edebiyat›, dolay›s›yla onun ayr›l-maz bir parças› olan Tatar edebiyat› da,Fars edebiyat›ndaki geliflmeleri yak›ndantakip etmifl ve onlar›n edebi baflar›lar›n›kendi aray›fllar› için bir etken olarak gör-müfltür. XIII. yüzy›l›n bafllar›nda Do¤uMüslüman edebiyat›n›n en önemli bafla-r›s›, kendi manzumelerinde iki gencinaflk dram›n› yans›tarak “fliirde insanc›l-l›k” modelini oluflturan ünlü Azerbaycanflairi Nizami’nin eserleri olmufltur.

fiahname ve Yusuf u Züleyha eserleri-nin yazar› olan Firdevsi’nin (XI. yüzy›l) de-neyimleri Türk edebiyat› için hâlâ gizlikalmaya devam etmifltir.

í ‡Ú‡�Ò͇fl ÍÛθÚÛ�‡ ·˚·ÌÂ�‡Á�˚‚ÌÓÈ ˜‡ÒÚ¸˛ ÍÛθÚÛ�˚ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó ÇÓÒÚÓ͇.

ÅÓ„ÓÒÎÓ‚Ò͇fl Ë Ì‡Û˜Ì‡fl Ï˚Òθ,ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Ì˚ ҂Â�¯ÂÌËfl �‡Á‚Ë‚‡ÎËҸ̇ ÓÒÌÓ‚Â Ó·˘Ëı ‰ÓÒÚËÊÂÌËÈÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó ÏË�‡ ‚ ̇Á‚‡ÌÌ˚ıӷ·ÒÚflı. ÖÒÎË ·Ó„ÓÒÎÓ‚Ë ÓÔË�‡ÎÓÒ¸Ô�ÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Ì‡ ‡�‡·ÒÍËÂËÒÚÓ˜ÌËÍË, ÚÓ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡ �‡Á‚Ë‚‡Î‡Ò¸ ‚ÚÂÒÌÓÏ ‚Á‡ËÏÓ‰ÂÈÒÚ‚ËË Ò ÔÂ�ÒˉÒÍÓÈÎËÚÂ�‡ÚÛ�ÓÈ. ëÓ·ÒÚ‚ÂÌÌÓ Ú˛�ÍÒ͇flÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡ Í Ì‡˜‡ÎÛ XIII ‚. ̇ÍÓÔË·‚ÂҸχ ÒÓÎˉÌ˚È ÓÔ˚Ú ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-ÙËÎÓÒÓÙÒÍËı ÔÓËÒÍÓ‚. èÓ˝Ï‡ «äÛÚ‡‰„Û·ËÎËÍ» ûÒÛÙ‡ Ň·҇„ÛÌË (XI ‚.),ÔÓ˝Ú˘ÂÒ͇fl ‡ÌÚÓÎÓ„Ëfl ËÁ «ÑË‚‡Ì‡»å‡ıÏÛ‰‡ 䇯„‡�Ë (XI ‚.), ÔÓ˝Ï‡ «ïË·‡Ú‡Î-ı‡Í‡ËÍ» Äıω‡ û„̇ÍË Ë ÎË�Ë͇‚ÂÎËÍËı ÒÛÙË‚ XII ‚. Äıω‡ üÒÂ‚Ë ËëÛÎÂÈχ̇ ŇÍ˚�„‡ÌË ÒÓÒÚ‡‚ËÎËÏÓ˘Ì˚È ÙÛ̉‡ÏÂÌÚ ‰Îfl ÌÓ‚˚ııÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌ˚ı ÓÚÍ�˚ÚËÈ.

í˛�ÍÒ͇fl ÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡ – ‡ Ú‡Ú‡�Ò͇flÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡ fl‚Îfl·Ҹ  Ó�„‡Ì˘ÂÒÍÓȘ‡ÒÚ¸˛ – ˜ÛÚÍÓ ÒΉË· Á‡ �‡Á‚ËÚËÂÏÔÂ�ÒˉÒÍÓÈ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚ Ë Í‡Ê‰ÓÂÁ̇˜ËÚÂθÌÓ ‰ÓÒÚËÊÂÌË ‚ ÌÂÈ‚ÓÒÔ�ËÌËχ· Í‡Í ÚÓΘÓÍ ‰Îfl ÌÓ‚˚ıÔÓËÒÍÓ‚. ä ̇˜‡ÎÛ XIII ‚. ‚˚Ò¯ËωÓÒÚËÊÂÌËÂÏ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚ÏÛÒÛθχÌÒÍÓ„Ó ÇÓÒÚÓ͇ ÒÚ‡ÎÓÚ‚Ó�˜ÂÒÚ‚Ó ‚ÂÎËÍÓ„Ó Ë�‡ÌÓ-‡ÁÂ�·‡È‰Ê‡ÌÒÍÓ„Ó ÔÓ˝Ú‡ çËÁ‡ÏË,ÍÓÚÓ�˚È ÒÓÁ‰‡Î ÏÓ‰Âθ ÔÓ˝Ú˘ÂÒÍÓ„Ó„ÛχÌËÁχ, ÓÒÌÓ‚‡‚ Ò˛ÊÂÚ Ò‚ÓËı ÔÓ˝Ï̇ β·Ó‚ÌÓÈ ‰�‡Ï ‰‚Ûı ÏÓÎÓ‰˚ıÍ�‡ÒË‚˚ı β‰ÂÈ.

Ç Ú˛�ÍÒÍÓÈ ÔÓ˝ÁËË Â˘Â ÓÒÚ‡‚‡ÎÒfl

Page 110: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

Ó·˘ÂÒÚ‚Ó ÔÓÎÛ˜ËÎÓ Ú�‚ÓÊÌ˚È Ò˄̇ÎÓ· Û„�ÓÁ ̇¯ÂÒÚ‚Ëfl ÒÚÂÔÌflÍÓ‚. ÑÎflÒÚ�‡Ì˚ Ò‡Ï˚Ï „·‚Ì˚Ï ‚ ˝ÚËı ÛÒÎÓ‚ËflıÒÚ‡ÌÓ‚ËÎÓÒ¸ ‰ËÌÒÚ‚Ó, Ë ÓÒÛʉÂÌË ‚ÔÓ˝Ï �‡ÒÔ�ÂÈ ·�‡Ú¸Â‚ Ô�ÓÁ‚Û˜‡ÎÓÔÓÛ˜ËÚÂθÌ˚Ï Û�ÓÍÓÏ ËÔ�‰ÛÔ�ÂʉÂÌËÂÏ ÔÂ�‰ ÎˈÓÏ̇ÒÚÛÔ‡˛˘Â„Ó ‚�‡„‡..

äÛΠɇÎË, ¯Ë�ÓÍÓ Ó·�‡ÁÓ‚‡ÌÌ˚ÈÏ˚ÒÎËÚÂθ Ò‚ÓÂ„Ó ‚�ÂÏÂÌË, ËÏÂÎ ÔÓ‰�ÛÍÓÈ ·Óθ¯ÓÈ Ì‡·Ó� ËÒÚÓ˜ÌËÍÓ‚,̇˜Ë̇fl ÓÚ «íÂÙÒË�»‡ 퇷‡�Ë (IX ‚.),ÍÓ̘‡fl ÔÓ˝ÏÓÈ îË�‰ÓÛÒË Ë ÒÓ˜ËÌÂÌËÂÏÄÌÒ‡�Ë (XI ‚.).

èÓ˝Ï‡ äÛΠɇÎË Ô�ËϘ‡ÚÂθ̇ ‚ÓÏÌÓ„Ëı ÒÏ˚Ò·ı. «ä˚ÒÒ‡-Ë âÛÒÛÙ»(«ë͇Á‡ÌËÂ Ó âÛÒÛÙ») – ÔÓ ÒÛÚË ‰Â·ÔÂ�‚ÓÂ Ò˛ÊÂÚÌÓ Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËÂÒ�‰Ì‚ÂÍÓ‚ÓÈ Ú‡Ú‡�ÒÍÓÈ, Ë, ÂÒÎË ‚ÁflÚ¸¯Ë�Â, – Ú˛�ÍÓ-Ú‡Ú‡�ÒÍÓÈ ÔÓ˝ÁËË. ùÚÓÚÙ‡ÍÚ ËÁ̇˜‡Î¸ÌÓ Ó·ÂÒÔ˜˂‡Î ‰‡ÒÚ‡ÌÛÁ‡ÌËχÚÂθÌÓÒÚ¸. çÂÒÔ�ÓÒÚ‡ ÔÓ˝Ï‡fl‚Îfl·Ҹ Ò‡ÏÓÈ Î˛·ËÏÓÈ ÍÌË„ÓÈÚ‡Ú‡�ÒÍÓ„Ó Ì‡�Ó‰‡ ̇ Ô�ÓÚflÊÂÌËË ‚ÒÂÈÂ„Ó ÏÌÓ„Ó‚ÂÍÓ‚ÓÈ ËÒÚÓ�ËË.

Ç ë�‰Ì‚ÂÍÓ‚¸Â ÌÂ Ò‡Ï Ò˛ÊÂÚ�¯‡Î Ô�Ó·ÎÂÏÛ Ó�Ë„Ë̇θÌÓÒÚË, ‡Ú�‡ÍÚӂ͇ „Ó, ÍÓÚÓ�‡fl ‚ÓÔÎÓ˘‡Î‡Ò¸ ‚Ì˛‡ÌÒ‡ı. «ä˚ÒÒ‡-Ë âÛÒÛÙ», ·Û‰Û˜Ë

ÔÂ�‚ÓÈ Ú˛�ÍÒÍÓÈ ‚Â�ÒËÂÈ ËÁ‚ÂÒÚÌÓ„ÓÒ˛ÊÂÚ‡, ËÏ· ‚Ó ÏÌÓ„ÓÏ ÓÒÓ·ÂÌÌ˚È̇ˆËÓ̇θÌ˚È ÍÓÎÓ�ËÚ Ë ÚÂÏ Ò‡Ï˚ÏÁ‡‰‡Î‡ ÚÓÌ �‡Á‚ËÚ˲ ÔÓ˝ÁËË ‚Ó ‚ÒÂı�„ËÓ̇ı Ú˛�ÍÒÍÓ„Ó ÍÛθÚÛ�ÌÓ„Ó ÏË�‡– èÓ‚ÓÎʸÂ, ë�‰ÌÂÈ Ë å‡ÎÓÈ ÄÁËË.

èÓÒÍÓθÍÛ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡ Ú˛�ÍÒÍËı̇�Ó‰Ó‚, Ú‡Ú‡�Ò͇fl ‚ ÚÓÏ ˜ËÒÎÂ, ÌÂËÏ· ÓÔ˚Ú‡ ÒÓÁ‰‡ÌËfl ·Óθ¯Ó„ÓÒ˛ÊÂÚÌÓ„Ó ÔÓÎÓÚ̇, ÔÓ˝Ú ‚ ÔÓËÒ͇ıÓ·�‡Áˆ‡ Ó·�‡ÚËÎÒfl Í Ú˛�ÍÒÍÓÏÛ ˝ÔÓÒÛ.ùÚÓ Ì‡¯ÎÓ ÓÚ�‡ÊÂÌË ‚ÍÓÏÔÓÁˈËÓÌÌÓÏ ÔÓÒÚ�ÓÂÌËËÔÓ‚ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl (‰Ë‡Îӄ˘ÌÓÒÚ¸ �˜Ë),ÏÓ‰ÂÎË ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ „Â�Ó‚, ÍÓÎÎËÁËflı,ÒÓÒÚ‡‚Îfl˛˘Ëı �‡Á‚ËÚË ه·ÛÎ˚,˝ÚÌÓ„�‡Ù˘ÂÒÍËı ‰ÂÚ‡Îflı Ë Ú. ‰.

Ç ˜ÂÏ Ê ÒÓÒÚÓËÚ ÌÓ‚ËÁ̇ Ò˛ÊÂÚ‡,‚˚ÒÚ�ÓÂÌÌÓ„Ó äÛΠɇÎË, ÔÓ Ò�‡‚ÌÂÌ˲ ÒÍ·ÒÒ˘ÂÒÍËÏ Ò˛ÊÂÚÓÏ îË�‰ÓÛÒË?è�Âʉ ‚Ò„Ó, ‚ Íβ˜Â‚ÓÏ ˝ÎÂÏÂÌÚÂÙ‡·ÛÎ˚: Ú�‡ÍÚÓ‚Í ÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ „Â�Ó‚. ìîË�‰ÓÛÒË, ̇Ô�ËÏÂ�, „Â�ÓËÌfl –ÍÓ�ÂÌ̇fl „ËÔÚflÌ͇. Ç Ú‡ÍÓÏ ‚‡�ˇÌÚ ̇ÒÚÓȘ˂˚ ‰ÓÏÓ„‡ÚÂθÒÚ‚‡Í�‡ÒË‚Ó„Ó �‡·‡ âÛÒÛÙ‡ ËÏÂÂÚ Ó‰ÌÛÌ�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ ÓÍ�‡ÒÍÛ. Ç ÔÓ˝Ï äÛÎɇÎË – áÛÎÂÈı‡ fl‚ÎflÂÚÒfl ‰Ó˜Â�¸˛ ˆ‡�fl‰�Û„ÓÈ ÒÚ�‡Ì˚ («å‡„�Ë·‡»), Ó̇

Orta ‹dil boyunda XIII. yüzy›l›n ilk otuzy›l›n› kapsayan dalgal› dönemde Tatarflairi Kul Ali, kendi manzumesinin temelkonusu olarak, Kur’an’da an›lan ilginç vezengin içerikli Hz. Yusuf konusunu seç-mifltir. Firdevsi’nin manzumesi ise, bukarar›n al›nmas›nda en önemli etken ol-mufltur. Tatar toplumunun, bozk›rlar›nhücum tehlikesi uyar›s›n› ald›¤› o döne-min gerçe¤i flair için bu konuyu cazibelik›lm›flt›r. Bu durumda ülke için en önem-li korunma arac› birlik ve beraberliktir.Kardefllerin anlaflmazl›klar›n› yad›rga-yan bir konu, düflman hücumunu bekle-yen bir ülke taraf›ndan ibret verici birders niteli¤inde görülebilecekti.

Devrinin genifl bak›fl aç›s›na sahip dü-flünürü Kul Ali, Taberi’nin Tefsir’inden (XI.yüzy›l) Firdevsi’nin manzumesi ve Ansa-ri’nin eseri (XI. yüzy›l) ile biten zengin kay-naklar› elinin alt›nda bulundurmufltur.

Kul Ali’nin manzumesi birçok aç›dandikkat çekicidir. K›ssa-i Yusuf (Yusuf’unHikâyesi) Ortaça¤ Tatar, genifl bakmakgerekirse, Türk-Tatar edebiyat›n›n hikâye

e d e b i y a t л и т е р а т у р а

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 111

Page 111: Diyalog Avrasya №26

‚β·ÎflÂÚÒfl ‚ âÛÒÛÙ‡, Ì ‚ˉfl „Ó, ‚ÓÒÌÂ. ùÚÓ ‰�Û„ÓÈ Ó·Ó�ÓÚ ÒÓ·˚ÚËÈ, ËÌ�‡‚ÒÚ‚ÂÌ̇fl ÓˆÂÌ͇ „Â�ÓËÌË Á‰ÂÒ¸‰�Û„‡fl. í‡Í‡fl ÒıÂχ ‚Á‡ËÏÓÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ„Â�Ó‚ ÔÓ˜Â�ÔÌÛÚ‡ ËÁ ‰‡ÒÚ‡ÌÌÓ„Ó ˝ÔÓÒ‡.èÂ�‚Âȯ Ú�·ӂ‡ÌËÂ Í Ô�‡‚ËÚÂβ ‚‰�‚ÌÂÚ˛�ÍÒÍÓÏ ˝ÔÓÒÂ, ‚ ˜‡ÒÚÌÓÒÚË, ‚˝ÔÓÒ ӄÛÁÓ‚, – ˝ÚÓ ÚÓ, ˜ÚÓ Í‡„‡Ì ‰ÓÎÊÂÌËÏÂÚ¸ Í�ÂÔÍÓ ÏÛÊÒÍÓ ÔÓÚÓÏÒÚ‚Ó.Ñ‚Â̇‰ˆ‡Ú¸ Ò˚ÌÓ‚ÂÈ âÛÒÛÙ‡ Û͇Á˚‚‡˛ÚËÏÂÌÌÓ Ì‡ ˝ÚÓÚ ÏÓÚË‚. lj¸ ‚ ÅË·ÎËË,ÍÓ�‡Ì˘ÂÒÍËı ÚÂÙÒË�‡ı Ë Û îË�‰ÓÛÒËâÛÒÛÙ ËÏÂÂÚ ‰‚Ûı Ò˚ÌÓ‚ÂÈ. í˛�ÍÒ͢Â�Ú˚ ‚ Ó·�‡Á „Â�Ófl Á‡ÏÂÚÌ˚ ‚ „ӂ̯ÌÓÒÚË: ÒÔÂ�‚‡ ⇒ÍÛ·, ÔÓÚÓÏáÛÎÂÈı‡ Á‡ÔÎÂÚ‡˛Ú ‚ÓÎÓÒ˚ âÛÒÛÙ‡ ‚ÍÓÒ˚. ùÚÓ Í�‡ÒÌÓ�˜˂‡fl ‰Âڇθ, ‚‰¸ Û‰�‚ÌËı Ú˛�ÓÍ ÍÓÒ˚ ҂ˉÂÚÂθÒÚ‚Ó‚‡ÎËÓ Á̇ÚÌÓÒÚË �Ó‰‡.1

Следы Йусуфа

в древнем Булгаре

è�Ë̈ËÔˇθ̇fl ÌÓ‚ËÁ̇ ‚ Ú�‡ÍÚÓ‚ÍÂÓÚÌÓ¯ÂÌËÈ „Â�Ófl Ë „Â�ÓËÌË ÒÓÒÚÓfl· ‚ÔÓÒΉӂ‡ÚÂθÌÓÏ ÓÚÒڇ˂‡ÌËË Ë‰ÂËÏÓÌÓ„‡ÏËË. èÓ˝Ú ÔÓ͇Á˚‚‡ÂÚ Ì‡Ô�ËÏÂ� ⇒ÍÛ·‡ Ô‡„Û·ÌÓÒÚ¸ÏÌÓ„ÓÊÂÌÒÚ‚‡ ‰Îfl ÒÛ‰¸·˚ ‰ÂÚÂÈ (ÛÒÚ‡�ˆ‡ ·˚ÎÓ ˜ÂÚ˚� ÊÂÌ˚). çÂÒÔ�ÓÒÚ‡âÛÒÛÙ Ô�Ë ‚ÒÚ�Â˜Â Ò ÓÚˆÓÏ „Ó‚Ó�ËÚ:«ÑÂÚË ‚Ò ̇¯Ë, ‚Ò ÓÌË ÓÚ áÛÎÂÈıË».á‰ÂÒ¸ Á‡ÏÂÚÌÓ ‚ÎËflÌË ‰‚Ûı Ù‡ÍÚÓ�Ó‚:‚Ó-ÔÂ�‚˚ı, ̇�Ó‰ÌÓÈ Ú�‡‰ËˆËË,Á‡Ô˜‡ÚÎÂÌÌÓÈ ‚ Ú˛�ÍÒÍÓÏ ˝ÔÓÒÂ, ‚Ó-‚ÚÓ�˚ı, Ô�ËÏÂ�‡ çËÁ‡ÏË,ÓÚÒڇ˂‡‚¯Â„Ó ÏÓÌÓ„‡Ï˲.

èÓÒÎÂ‰Û˛˘Ë ڲ�ÍÒÍË ÔÓ˝Ú˚ ‚ÔÓËÒ͇ı ˉ‡· ÒÔ�‡‚‰ÎË‚Ó„Ó ˆ‡�flÌÂËÁÏÂÌÌÓ ÓÚÚ‡ÎÍË‚‡ÎËÒ¸ ÓÚ ÙÓ�ÏÛÎ˚äÛΠɇÎË.

ÑÓÎ„Û˛ ÊËÁ̸ ÔÓ˝Ï ӷÂÒÔ˜ËÎÔ‡ÙÓÒ ÏË�Óβ·Ëfl. ÉÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚Ó,

ÍÓÚÓ�˚Ï ÛÔ�‡‚ÎflÂÚ âÛÒÛÙ, ÌËÍÓÏÛ ÌÂÛ„�ÓʇÂÚ Ë ÌË Ò ÍÂÏ Ì ‚Ó˛ÂÚ.

èÓ˝Ï‡ ·˚ÒÚ�Ó Ë „ÎÛ·ÓÍÓ ‚ӯ· ‚‰ÛıÓ‚ÌÛ˛ ÊËÁ̸ Ú‡Ú‡�ÒÍÓ„Ó Ì‡�Ó‰‡.ã˛·ÓÔ˚ÚÌÓ, ˜ÚÓ ˜Â�ÂÁ ¯ÂÒÚ¸‰ÂÒflÚ ÎÂÚÔÓÒΠ ÔÓfl‚ÎÂÌËfl ‚ ÅÛ΄‡�‡ı ·˚ÎÔÓÒÚ‡‚ÎÂÌ Ì‡‰„�Ó·Ì˚È Ô‡ÏflÚÌËÍ, „‰Â·˚ÎÓ Ì‡˜Â�Ú‡ÌÓ: «å‡ÏËλ – ËÏflÏ·‰¯Â„Ó Ò˚̇ âÛÒÛÙ‡.2 60 ÎÂÚ –Ò�‰Ìflfl Ô�Ó‰ÓÎÊËÚÂθÌÓÒÚ¸ ÊËÁÌË.í‡ÍËı ÒÓı�‡ÌË‚¯ËıÒfl ˝ÔËÚ‡ÙËÈ ‚Ú‡Ú‡�ÒÍÓÈ ËÒÚÓ�ËË Ì‡Ò˜ËÚ˚‚‡ÂÚÒfl ÒÂϸ.

ÇÒ ҂ˉÂÚÂθÒÚ‚ÛÂÚ Ó ÚÓÏ, ˜ÚÓ ÔÓ˝ÚäÛΠɇÎË ÔÓ„Ë· ‚Ó ‚�ÂÏfl ÏÓÌ„ÓθÒÍÓ„Ó̇¯ÂÒÚ‚Ëfl. ëΉ˚ ˝ÚÓ„Ó Á‡ÏÂÚÌ˚ Ë ‚Ò‡ÏÓÈ ÔÓ˝ÏÂ: ÓÒÚ‡ÎËÒ¸ ÌÂÁ‡‚Â�¯ÂÌÌ˚ÂÒÚ�ÓÙ˚, ÂÒÚ¸ ÔÓ‚ÚÓ�ÂÌËfl ÒÚ�ÓÍ,‚˚�‡ÊÂÌËÈ Ë ˆÂÎ˚ı ÒÚ�ÓÙ, ˜ÚÓ ÌÂÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚ÛÂÚ Û�Ó‚Ì˛ ‡‚ÚÓ�ÒÍÓ„Óڇ·ÌÚ‡. ÇˉËÏÓ ÓÌË Ô�‰ÒÚ‡‚Îfl˛ÚÒÓ·ÓÈ ÌÂÁ‡‚Â�¯ÂÌÌ˚ ‚‡�ˇÌÚ˚,ÍÓÚÓ�˚ ÔÓ˝Ú Ô�‰ÔÓ·„‡Î ‚ÔÓÒΉÒÚ‚ËˉÓ�‡·ÓÚ‡Ú¸. èÓıÓÊÂ, Û ‡‚ÚÓ�‡ ÌÂÓ͇Á‡ÎÓÒ¸ ‰Îfl ˝ÚÓ„Ó ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË. ÄÛ˜ÂÌËÍË ÒÓ˜ÎË ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚Ï ÒÓı�‡ÌËÚ¸‚ ÌÂÔ�ËÍÓÒÌÓ‚ÂÌÌÓÒÚË ‚ÒÂ, ˜ÚÓ ‚˚¯ÎÓËÁ-ÔÓ‰ Ò‚fl˘ÂÌÌÓ„Ó ÔÂ�‡ ‚ÂÎËÍÓ„ÓχÒÚÂ�‡.

«ä˚ÒÒ‡-Ë âÛÒÛÙ» Ó͇Á‡Î‡ Ó„�ÓÏÌÓ‚ÎËflÌË ̇ �‡Á‚ËÚË ڇڇ�ÒÍÓÈ Ë ‚ÒÂÈÚ˛�ÍÒÍÓÈ ÔÓ˝ÁËË. Ç Ó·˘ÂÚ˛�ÍÒÍÓÏÔ·̠ ÏËÒÒËfl ÒÓÒÚÓËÚ ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ó̇‚ÔÎÓÚÌÛ˛ ÔÓ‰‚· ‰ÓÏÓÌ„ÓθÒÍÛ˛Ú˛�ÍÒÍÛ˛ ÔÓ˝Á˲ Í ÓÒ‚ÓÂÌ˲‰ÓÒÚËÊÂÌËÈ ‚ÂÎËÍÓ„Ó çËÁ‡ÏË, ÍÍÓÚÓ�ÓÏÛ Ú˛�ÍÒ͇fl ÔÓ˝ÁËfl èÓ‚ÓÎʸflÒÏӄ· Ó·�‡ÚËÚ¸Òfl ËÁ-Á‡ ËÒÚÓ�˘ÂÒÍÓ„Ó͇ڇÍÎËÁχ Î˯¸ ˜Â�ÂÁ ÒÚÓ ÎÂÚ.

ë˛ÊÂÚ âÛÒÛÙ‡ Ë áÛÎÂÈıË ‚ÒΉ Á‡äÛΠɇÎË ÒڇΠ‰‚Ë„‡ÚÂÎÂÏ Ô�Ó„�ÂÒÒ‡Ò�‰Ì‚ÂÍÓ‚ÓÈ Ú˛�ÍÒÍÓÈ ÔÓ˝ÁËË. ÇÒΉÁ‡ «ä˚ÒÒ‡-Ë âÛÒÛÙ» ‚ ÚÓÏ Ê ‚ÂÍ ÒÚ‡ÎËÔÓfl‚ÎflÚ¸Òfl ̇ÁË� (ÔÓ‰�‡Ê‡ÌËfl Ë

türünde ilk fliirsel eseri olmufltur. Hikâyeiçerikli olmas› manzumeye farkl› bir ilgikazand›rm›flt›r. Bu manzumenin Tatarmilletinin yüzy›llar boyunca süregelentarihinin en sevilen kitab› olmas› da bu-nunla iliflkilendirilmektedir.

Ortaça¤da orijinallik meselesi içeriklede¤il de, içeri¤in sunuluflu ve detaylar›y-la ilgili olarak çözümlenmifltir. Hikâyeninilk Türkçe versiyonunu canland›ran K›s-sa-i Yusuf birçok aç›dan Türk ruhunuyans›tm›fl ve Türk medeniyetinin ‹dil bo-yu, Orta ve Küçük Asya gibi bölgelerindefliir sanat›n›n geliflimine farkl› bir yönkatm›flt›r.

Türk edebiyat›n›n, Tatar edebiyat› dâ-hil, hikâye içerikli büyük eser tecrübesiolmad›¤›ndan, flair örnek amaçl› Türkdestan› tecrübesine baflvurmufltur. Bu,hikâyenin kompozisyon özelliklerinde(diyalog), kahramanlar›n iliflki modelin-de, konu çözümleniflinin çat›flmal› dü-¤ümleniflinde, kahramanlar›n d›fl görü-nümlerinde ve yapt›klar›nda ortaya ç›-kan yerel detaylarda yans›m›flt›r.

Yusuf hikâyesinin Firdevsi sonras› ye-nileniflinin temel esaslar› nelerdir? Herfleyden önce konu örgüsünün temel un-surunu oluflturan kahraman iliflkilerininyorumlan›fl›d›r. Örne¤in, Firdevsi’de Zü-leyha, do¤ma büyüme M›s›r k›z›d›r. KulAli versiyonunda ise, Züleyha Magrib ül-kesi hükümdar›n›n k›z›d›r, Yusuf’a dagörmeden rüyas›nda âfl›k olur. Bu, bam-baflka bir geliflim çemberidir. O yüzdenahlaki de¤erlendirme de farkl› olmal›d›r.Kahraman iliflkilerinin bu flemas› des-tandan al›nmad›r. Eski Türk destanlar›n-da (özellikle de, O¤uz destanlar›nda) hü-kümdar›n sa¤lam erkek çocuklara sahipolmas› o karakterin olmazsa olmaz özel-liklerinden biridir. Yusuf’un 12 o¤lu da bugerekçeyle tasvir edilmifllerdir. Oysa Kut-sal Kitap’ta, Kur’an tefsirlerinde ve Fir-devsi’de de Yusuf’un iki o¤lu vard›r. Türkçizgileri kahraman›n d›fl görüntüsündede mevcuttur; önce Yakup, sonra Züley-ha Yusuf’un saçlar›n› örerler. Saç örgüsü,soylulu¤un simgesini anlatan eski Türketnografyas›ndan al›nma bir detayd›r.1

Bulgar flehrinde

Hz. Yusuf izleri

Temel kahramanlar aras›ndaki iliflkilerinyorumlan›fl›ndaki yenilik, eserin bafl›n-dan sonuna kadar tek efllilik fikrinin ileri

л и т е р а т у р а e d e b i y a t

112 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Page 112: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ÒÓÒÚflÁ‡ÌËfl) ̇ ÌÂÂ. Ç ä�˚ÏÛ ÔÓfl‚Ë·Ҹӷ¯Ë�̇fl ÔÓ˝Ï‡ å‡ıÏÛ‰‡ ä�˚ÏÎ˚, ‚å‡ÎÓÈ ÄÁËË – ò‡Èȇ‰‡ ï‡ÏÁ˚ Ë ëÛÎËî‡ÍËı‡. чΠÒÓÁ‰‡‚‡ÎËÒ¸ ÔÓ ÌÂÒÍÓθÍÛÔÓ˝Ï ‚ ͇ʉÓ ÒÚÓÎÂÚËÂ. Ç XIV ‚.ÔÓfl‚Ë·Ҹ ÔÓ˝Ï‡ «àÛÒÛÙ Ë áÛÎÂÈı‡»ÚÛ�ˆÍÓ„Ó ÔÓ˝Ú‡ ÄıωË, ̇ ÌÂÂÓÔË�‡ÎÒfl ÑÛ�·ÂÍ, ‰‡Î ÔÓfl‚ËÎËÒ¸ÔÓ˝Ï˚ ï‡Ï‰Ë, äÂχÎfl 臯‡Á‡‰Â Ë퇯Î˚ʇÎ˚ üı¸Ë. äÛ�‰Ò͇fl ÔÓ˝Ï‡«âÛÒÛÙ Ë áÛÎÂÈı‡» ëÂÎËχ ëÎÂχ̇̇ÔË҇̇ ̇ ÓÒÌÓ‚Â ÔÓ˝Ï˚ ëÛÎËî‡ÍËı‡. ÇÓ ‚ÒÂı ÌËı ÓÚ�‡Ê‡ÂÚÒfl·Î‡„Ó‰‡ÚÌ˚È ıÛ‰ÓÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ-Ì�‡‚ÒÚ‚ÂÌÌ˚È Ë ÒӈˇθÌÓ-ÙËÎÓÒÓÙÒÍËÈ ÏË� «ä˚ÒÒ‡-Ë âÛÒÛÙ». �

1 ëÏ.: LJÈ̯ÚÂÈÌ ë.à., ä�˛ÍÓ‚ å.Ç. é· Ó·ÎË͉�‚ÌËı Ú˛�ÍÓ‚ // í˛�ÍÓÎӄ˘ÂÒÍËÈ Ò·Ó�ÌËÍ. –å., 1966. – ë. 177-178.2 ëÏ.: ïËÒ‡ÏÓ‚ ç.ò. èÓ˝Ï‡ «ä˚ÈÒÒ‡-Ë âÛÒÛÙ» äÛÎÄÎË. – å., «ç‡Û͇», 1979, Ò. 23-24; ÓÌ ÊÂ. Å?ÂÍflÁÏ˚¯Î˚ ÂÒÂ�. ä‡Á‡Ì, 1984, 29 ·.

sürülmesindedir. fiair, Yakup örne¤indeçok efllili¤in çocuklar›n kaderindekiölümcül etkisini gösterir (Yakup’un 4 ka-r›s› olmufltur). Yusuf da babas›yla görüfl-tü¤ünde: “Çocuklar›m›z; hepsi bizim,hepsi Züleyha’dan…” der. Burada birkaçgelene¤in etkisini görebiliriz. Bunlar, ön-celikle, Türk destanlar›nda yaflayan halkgelene¤i; ikincisi de, Nizami’nin flahsi veedebi örne¤i olan bilinçli flekilde tek eflli-li¤i benimseme gelene¤idir.

Sonraki devirlerin flairleri adaletli hü-kümdar ideali aray›fllar›nda mutlak flekil-de Kul Ali’nin formülünden yola ç›km›fl-lard›r. Manzumenin uzun ömürlülü¤ü,içinde bar›nd›rd›¤› bar›flseverlik düflünce-siyle aç›klanabilir. Yusuf’un yönetti¤i ülkehiçbir zaman hiç kimseyi tehdit etmez vehiçbir ülkeyle savafl halinde olmaz. K›ssa-iYusuf manzumesi çabuk ve derin bir fle-

kilde Tatar ruhunun ta içine yerleflti.Manzumenin yaz›l›fl›ndan 60 sene sonraBulgar’da Yusuf’un küçük o¤lu Mamil’inad› yaz›l› bir mezar tafl›n›n bulunmas› dailgi uyand›r›c› bir olay olmufltur.2 60 y›l in-san ömrünün ortalama uzunlu¤udur. Ta-tar tarihindeki bu tür mezar tafl› yaz›tlar›-n›n say›s› yediyi bulmufltur.

Tüm araflt›rmalar flair Kul Ali’nin Mo-¤ollar zaman›nda flehit düfltü¤ünü gös-termektedir. Manzumede de bunu göz-lemleyebiliriz. Baz› m›sralar›n tamam-lanmamas›n›n yan› s›ra, flairin ustal›¤›-n›n alt›nda bir üslupla yaz›lan ve olayla-r›n geliflimini engelleyen m›sralara, ifa-delere, sat›rlara ve onlar›n tekrarlanma-s›na da rastlanm›flt›r. Büyük ihtimalle,onlar flairin icat laboratuar›nda düzeltil-meyi bekleyen deneme versiyonlar› ol-mufltur. Görünen o ki, flair onlar› uygunbir flekle getirmek için ne zaman, ne def›rsat bulabilmifltir. Ö¤rencileri de büyüküstatlar›n›n kalemi alt›ndan ç›kan kutsalsat›rlar› saklamay› uygun görmüfllerdir.

K›ssa-i Yusuf, Tatar ve tüm Türk ede-biyat›n›n geliflimi için çok büyük bir etki-de bulunmufltur. Türk edebiyat› içinonun önemi, Nizami’nin baflar›lar›n› Mo-¤ol öncesi Türk edebiyat›na kazand›rma-s›ndad›r. Oysa ‹dil boyu Türk edebiyat›tarihi felaketlerden dolay› bu hazineyiancak yüz sene sonra kullanmaya baflla-yabilmifltir.

Yusuf ve Züleyha’n›n hikâyesi, KulAli’den sonra Ortaça¤ Türk edebiyat›n›ngeliflim bafllat›c› eseri olmufltur. K›ssa-iYusuf’tan sonra ayn› devirde ona nazire-ler (benzetme eserler) yaz›lm›flt›r. K›-r›m’da Mehmet K›r›ml›’n›n, Küçük As-ya’da fiayyad Hamza ve Suli Fakih’in demanzumeleri ortaya ç›km›flt›r. Sonras›n-da her yüzy›lda birkaç manzume yaz›l-m›flt›r. XIV. yüzy›lda Türk flairi Ahmedi,Yusuf ve Züleyha manzumesini yazm›fl-t›r. Durbek de kendi eserini yazarkenonun manzumesine dayanm›flt›r. SonraHamdi, Kemalpaflazade ve Tafll›cal› Yah-ya’n›n da manzumeleri mevcuttur. SelimSleman’›n Kürtçe yazd›¤› Yusuf ve Züley-ha manzumesi Suli Fakih’in eserine da-yan›r. Bu manzumelerin hepsinde K›ssa-i Yusuf’un sosyal-felsefi ve sanatsal-ah-laki dünyas› yans›maktad›r. �

1 Bak.: Vaynflteyn, S.‹., Kryukov, M.V., “Ob oblike drevnihtyurkov”, Turkologicheskiy sbornik. – M., 1966, s. 177- 178.2 Bak. Hisamov,N.fi. Poema “K›ysa-i Yusuf” Kul Ali. – M.,Nauka, 1979, s. 23-24; Böek yazm›fll› eser. Kazan, 1984, s. 29.

e d e b i y a t л и т е р а т у р а

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 113

Page 113: Diyalog Avrasya №26

èÓ‰Ó·ÌÓ Á̇ÏÂÌËÚ˚Ï �Â͇Ïë˚�‰‡�¸fl Ë ÄÏÛ‰‡�¸fl, ÔËÚ‡˛˘ËÏÒ‚ÓËÏË ‚Ó‰‡ÏË �„ËÓÌ, ÔÓ

ÍÓÚÓ�ÓÏÛ ÓÌË Ô�ÓÚÂ͇˛Ú, ÛÁ·ÂÍÒ͇flÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡ ̇ Ô�ÓÚflÊÂÌËË ÒÚÓÎÂÚËÈÓ·Ó„‡˘‡Î‡ ‚ÒÂÏË�ÌÓ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�ÌÓÂ̇ÒΉËÂ, Ë Í XX ‚. ·˚ÎÓ Á‡‚Â�¯ÂÌÓÒÓÁ‰‡ÌË ÎËÚÂ�‡ÚÛ�ÌÓ„Ó Á‡Ï͇ Ì·˚‚‡ÎÓÈÍ�‡ÒÓÚ˚, ‚ÓÁ‚‰ÂÌÌÓ„Ó Ì‡ ÙÛ̉‡ÏÂÌÚ„ÎÛ·ÓÍËı ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Ì˚ı Ú�‡‰ËˆËÈ.ìÁ·ÂÍÒ͇fl ÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡ XX ‚. ÒÓÒÚÓËÚÔ�ÂËÏÛ˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ ËÁ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚ÒÓ‚ÂÚÒÍÓ„Ó ÔÂ�ËÓ‰‡, Á‡ ËÒÍβ˜ÂÌËÂÏ1900-1920 „„. Ë ÔÓÒΉÌÂ„Ó ‰ÂÒflÚËÎÂÚËfl.çÂÒÏÓÚ�fl ̇ ˝ÚÓ, ‚ÓÎ̇ ‰Ê‡‰Ë‰ËÁχ,ÔÓ‰Ìfl‚¯‡flÒfl ÔÂ�‚Ó̇˜‡Î¸ÌÓ ‚ ëڇϷÛΠËä‡Á‡ÌË Ë Á‡ıÎÂÒÚÌÛ‚¯‡fl ‚ ÔÂ�‚ÓȘÂÚ‚Â�ÚË XX ‚. ‚ÂÒ¸ Ú˛�ÍÒÍËÈ ÏË�, Ó͇Á‡Î‡Ó„�ÓÏÌÓ ‚ÎËflÌË ̇ ÛÁ·ÂÍÒÍÛ˛ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Û. é̇ ·˚· Î˯Â̇‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚË �‡Á‚Ë‚‡Ú¸Òfl Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ ËÒÎÓ‚ÌÓ Ô�Ë„Ó‚Ó�Â̇ ÓÚ˜‡flÌÌÓ ·ËÚ¸Òfl ‚ÒÂÚflı ÔÓÎËÚ˘ÂÒÍËı Ô�‰�‡ÒÒÛ‰ÍÓ‚. èÓÒÎÓ‚‡Ï Ä·‰ÛÎÎ˚ ä‡ıı‡�‡, «Ú‚Â�‰‡fl, ͇͇ÚÓÏ, ÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡, ·˚· Ô�‚�‡˘Â̇ ‚Ó�ۉˠ‰Îfl ÍÓÎÍË ‰�Ó‚», ıÓÚfl ÛÁ·ÂÍÒÍËÂχÒÚÂ�‡ ÒÎÓ‚‡ ӷ·‰‡ÎË ‚ÒÂÏËÌÂÓ·ıÓ‰ËÏ˚ÏË Ô�‰ÔÓÒ˚Î͇ÏË ‰ÎflÒÓÁ‰‡ÌËfl ̇ÒÚÓfl˘Ëı ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Ì˚ı¯Â‰Â‚�Ó‚, ˜ÂÈ ÎËÍ ·˚Î ·˚ Ó·�‡˘ÂÌ Í˜ÂÎӂ˜ÂÒÚ‚Û.

XX ‚. ÔÓ‰‡�ËÎ ìÁ·ÂÍËÒÚ‡ÌÛÔ�ËÁ̇ÌÌ˚ı ‡‚ÚÓ�Ó‚ ‚ �‡ÁÌ˚ı ʇÌ�‡ı.ë·‚‡ ÏÌÓ„Ëı ÛÁ·ÂÍÒÍËı ÔÓ˝ÚÓ‚ ËÔ�ÓÁ‡ËÍÓ‚ �‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌË·Ҹ ‰‡ÎÂÍÓ Á‡Ô�‰ÂÎ˚ ÒÚ�‡Ì˚. ãËÚÂ�‡ÚÛ�Ì˚È ÔÛڸķ‰ÛÎÎ˚ 䇉˚�Ë Ì‡˜‡ÎÒfl Ò �Óχ̇«åËÌÛ‚¯Ë ‰ÌË», ÔÓÁ‰Ì ‡‚ÚÓ� ÒÚ‡ÎÓ‰ÌËÏ ËÁ Ò‡Ï˚ı Á̇ÏÂÌËÚ˚ı Ô�ÓÁ‡ËÍÓ‚ìÁ·ÂÍËÒڇ̇. ìÁ·ÂÍÒ͇fl ÔÓ˝ÁËfl ËÏÂÂÚ·Ó„‡ÚÓ Ô�Ó¯ÎÓÂ Ë Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ ÒÓ·ÓÈ̇ÒÚÓfl˘Û˛ ÁÓÎÓÚÛ˛ ÊËÎÛ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�ÌÓÈÚ�‡‰ËˆËË, ·Î‡„Ó‰‡�fl ˜ÂÏÛ ‚ XX ‚. ÔÓ˝ÁËfl

ÒÛÏ· ÒÓı�‡ÌËÚ¸ ‰ÓÏËÌË�Û˛˘ËÂÔÓÁˈËË ‚ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Â.

èÓ˝Ú˚ ìÁ·ÂÍËÒڇ̇ Í�ÂÔÍÓ Ô�Ë‚flÁ‡Ì˚Í Ú�‡‰ËˆËË. åËÌÛÎË ÒÚÓÎÂÚËfl, ÌÓ Ë ÒÂȘ‡Ò‚Ò ·ÂÁ ËÒÍβ˜ÂÌËfl ÛÁ·ÂÍÒÍË ÔÓ˝Ú˚Ô�ÂÍÎÓÌfl˛Ú „ÓÎÓ‚Û ÔÂ�‰ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Ì˚Ï„ÂÌËÂÏ ÄÎ˯Â�‡ 燂ÓË. ëÍÓθÍÓ ·˚ ÌËÔ�‰Ô�ËÌËχÎÓÒ¸ ÔÓÔ˚ÚÓÍ Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚ¸Ú�‡‰ËˆË˛ ‚ ͇˜ÂÒÚ‚Â ÔÂ�ÂÊËÚ͇Ô�Ó¯ÎÓ„Ó, ÔÓÎÛ˜‡ÎÓÒ¸ Í‡Í �‡Á ̇ӷÓ�ÓÚ -ÔÂ�‰‡‚‡ÂÏ˚ ÏÓÎÓ‰ÓÏÛ ÔÓÍÓÎÂÌ˲ ÓÚÔ�‰ÍÓ‚ Ú�‡‰ËˆËË Ô�Ó‰ÓÎʇ˛ÚÓÒÚ‡‚‡Ú¸Òfl „·‚ÌÓÈ ˆÂÌÌÓÒÚ¸˛ÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚. äÚÓ ËÁ ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚ı ÔÓ˝ÚÓ‚ÓÒÏÂÎËÚÒfl ÓÚ�ˈ‡Ú¸ ڇ·ÌÚ Ë ÏÂÒÚÓ ‚ÙÓ�ÏË�Ó‚‡ÌËË ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌÓÈ ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚ Ä·‰ÛÎÎ˚ 䇉˚�Ë ËÎËóÓÎԇ̇, ÊË‚¯Ëı Ë Ú‚Ó�Ë‚¯Ëı ‚ ̇˜‡Î‚Â͇? à ÍÚÓ ÒÏÓÊÂÚ ÓÔ�Ó‚Â�„ÌÛÚ¸ ÚÓÚÙ‡ÍÚ, ˜ÚÓ ÒÓ‚�ÂÏÂÌ̇fl Ô�ÓÁ‡ ·Â�ÂÚ Ì‡˜‡ÎÓÒ �ÓχÌÓ‚ «åËÌÛ‚¯Ë ‰ÌË» Ë «ëÍÓ�ÔËÓÌ

Özbek edebiyat›, Seyhun ve Cey-hun ›rmaklar›n›n bereketi gibi,geçmiflten günümüze, edebiya-

ta as›r as›r zenginlik katm›fl ve 20. asragelindi¤inde, bu köklü gelene¤in temel-leri üzerinde muhteflem bir edebiyatsaray› kurulmufltur. 20. asr›n ilk yirmive son on y›l›n› saymazsak, 70 y›ll›k birdönem Özbek edebiyat›n›n Sovyetlerdönemini oluflturur. Ama özellikle as›rbafl›ndaki çeyrek yüzy›lda, ‹stanbullu veTatar kaynaklara yaslanarak geliflmiflolan cedid edebiyat› bütün asr› kuflat-m›flt›r. E¤er bu edebiyat, y›llarca siyasiönyarg›lar›n örümcek a¤lar›na mah-kûm edilmeden, muhtariyetlerin ko-runmas›yla birlikte devam edebilmifl ol-sayd›; Abdullah Kahhar’›n ifadesiyle,“Atomdan güçlü olan edebiyat, odunyarmaya” alet edilmeyecek, belki de bü-yük kabiliyetler her teksif ettikleri me-saiden yüzü insana aç›k edebiyat flahe-serleri kotarabileceklerdi.

20. As›r Özbek edebiyat›, edebiyat›nbütün türlerinde büyük yazarlar yetiflti-rir. Özellikle fliir ve romanda ünü ülkes›n›rlar›n› aflan pek çok yazar vard›r. Ab-dullah Kadiri’nin Ötgen Künler’le baflla-yan roman türü geliflerek güçlenir vepek çok güzel örneklerle kendini ispateder. Zengin bir geçmifle sahip olan Öz-bek fliiri, Özbek edebiyat gelene¤inin al-t›n damar›n› oluflturur. Bundan dolay›-d›r ki, fliir eskiden oldu¤u gibi 20. as›rdada baflat olma özelli¤ini yitirmez.

Gelene¤in güçlü kollar›, özellikle flair-leri yaln›z b›rakmaz. Aradan as›rlar da

л и т е р а т у р а e d e b i y a t

114 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Туркестанская птица Гамаюн:узбекская литература

Хюсеин Барган

Публицист (Стамбул).

Türkistan’›n Hüma Kuflu:

Özbek Edebiyat›

Hüseyin Bargan

Araflt›rmac›, yazar (‹stanbul).

XX в. подарил Узбекистанупризнанных авторов вразных жанрах. Слава

многих узбекских поэтов ипрозаиков

распространилась далеко запределы страны.

20. As›r Özbek edebiyat›,

edebiyat›n bütün türlerinde

büyük yazarlar yetifltirir.

Özellikle fliir ve romanda

ünü ülke s›n›rlar›n› aflan

pek çok yazar vard›r.

Page 114: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ËÁ ‡ÎÚ‡�fl»? í�Û‰ÌÓ Ò· Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚ¸ ıÓÚfl·˚ Ó‰ÌÓ„Ó ÛÁ·ÂÍÒÍÓ„Ó ÔÓ˝Ú‡, ̇ ÍÓÚÓ�Ó„ÓÌ Ó͇Á‡Î‡ ·˚ ‚ÎËflÌË ÚÓÌ͇fl ÎË�Ë͇óÓÎԇ̇ – Ò‡ÏÓ„Ó Ú‡Î‡ÌÚÎË‚Ó„Ó Ë̇˷ÓΠËÁ‚ÂÒÚÌÓ„Ó ÛÁ·ÂÍÒÍÓ„Ó ÔÓ˝Ú‡ÔÓÒΠ燂ÓË. à ‰‡Ê ҇Ï˚ «ÒÓ‚ÂÚÒÍË»ÔÓ˝Ú˚ ìÁ·ÂÍËÒڇ̇ Ì ÓÒÚ‡ÎËÒ¸�‡‚ÌÓ‰Û¯Ì˚ÏË Í Â„Ó Ú‚Ó�˜ÂÒÚ‚Û, ÍÓÚÓ�ÓÂχÌËÎÓ Ëı, Ë ÓÌË, ÔÛÒÚ¸ Ú‡ÈÌÓ,Á‡˜ËÚ˚‚‡ÎËÒ¸ ËÏ.

Золотые годы

узбекской лирики

ìÁ·ÂÍÒ͇fl ÎË�Ë͇, ӷ·‰‡˛˘‡fl ·Ó„‡Ú˚ÏÔ�Ó¯Î˚Ï, fl‚ÎflÂÚÒfl ÁÓÎÓÚ˚Ï ÙÓ̉ÓÏÛÁ·ÂÍÒÍÓÈ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚. ÑÎfl Ô�ÓÒÚÓ„ÓÊËÚÂÎfl ìÁ·ÂÍËÒڇ̇ ÔÓ˝Ú Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚÒÓ·ÓÈ ÔÓÎÛÏËÙ˘ÂÒÍÛ˛ „Â�Ó˘ÂÒÍÛ˛Î˘ÌÓÒÚ¸, ÓÍ�ÛÊÂÌÌÛ˛ Ó�ÂÓÎÓÏ ÓÒÓ·ÓÈÒ‚flÚÓÒÚË. 燂ÓË Ë å‡¯�‡·, îÛ�Í‡Ú ËåÛÍËÏË, óÓÎÔ‡Ì Ë ìÒÏ‡Ì ç‡Ò˚�, ÄÈ·ÂÍ ËòÂÈıÁ‡‰Â, Ä·‰Ûη Ä�ËÔÓ‚ Ë ù�ÍËÌLJıˉӂ, Ä·‰Û�‡ÛÙ è‡�ÙË Ë ÄÏ‡Ì å‡Ú˜‡ÌÒÚ‡ÎË Ï‡fl͇ÏË ‰Îfl ‚ÒÂ„Ó ÛÁ·ÂÍÒÍÓ„Ó̇�Ó‰‡, ÒÛÏ‚ Á‡‚·‰ÂÚ¸ ÒÂ�‰ˆ‡ÏËβ·ËÚÂÎÂÈ ÔÓ˝ÁËË ‚Ó ‚ÒÂÏ ÏË�Â.

ì ËÒÚÓÍÓ‚ ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈ ÔÓ˝ÁËË XX ‚.ÒÚÓËÚ ‰˛ÊË̇ ÔÓ˝ÚÓ‚-‰Ó·�Ó‚ÓθˆÂ‚.óÓÎÔ‡Ì, éÒÏ‡Ì ç‡Ò˚� Ë ÏÌÓ„Ë ‰�Û„ËÂÔÓ˝Ú˚ ‰Ó�Ó„Ó Á‡Ô·ÚËÎË Á‡ Ò‚ÓË ˜ËÒÚ˚ÂÒÚ�ÂÏÎÂÌËfl Í ÌÂÁ‡‚ËÒËÏÓÒÚË Ë Ò‚Ó·Ó‰Â.ÄÈ·ÂÍ, åË�ÚÂÏË�, ɇÙÛ� ÉÛÎflÏ,òÂÈıÁ‡‰Â, áÛθÙËÂ, òÛÍ�ÛÎÎÓ – ÒÎÓ‚ÌÓÏÓÒÚ, ÒÓ‰ËÌfl˛˘ËÈ Ì‡˜‡ÎÓ Ë ÍÓ̈ÒÚÓÎÂÚËfl. èÓ˝ÁËfl ù�ÍË̇ LJıˉӂ‡ ËÄ·‰ÛÎÎ˚ Ä�ËÔÓ‚‡ Òڇ· ‚Â̈ÓÏ XX ‚.

Ä·‰ÛÎ-ï‡Ïˉ ëÛÎÂÈÏ‡Ì óÓÎÔ‡Ì – Ó‰ËÌËÁ Í�ÛÔÌÂȯËı ÛÁ·ÂÍÒÍËı ÔÓ˝ÚÓ‚ XX ‚.äÓ„‰‡ ‚ êÓÒÒËË Ô�ÓËÁӯ· éÍÚfl·�¸Ò͇fl�‚ÓβˆËfl, óÓÎÔ‡Ì ·˚Î ÏÓÎÓ‰˚Ï ËÔ˚ÎÍËÏ ÔÓ˝ÚÓÏ, ‚ÌËχÌËÂ Í Ò· ÓÌ

Ô�Ë‚ÎÂÍ ·Î‡„Ó‰‡�fl ÒÚ‡Ú¸flÏ, ÔËÒ‡Ú¸ÍÓÚÓ�˚ ̇˜‡Î ¢ ‚ 1914 „. óÓÎÔ‡ÌÒ˜ËÚ‡Î, ˜ÚÓ «ÂÒÎË ·Û‰ÂÚ ÊËÚ¸ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡,ÚÓ ·Û‰ÂÚ ÊËÚ¸ Ë Ì‡�Ó‰». Ö„Ó ÎËÚÂ�‡ÚÛ�̇flÒÛ‰¸·‡ ÒÍ·‰˚‚‡Î‡Ò¸ ÔÓ‰ ‚ÎËflÌËÂÏÛÁ·ÂÍÒÍËı Ô�‰ÒÚ‡‚ËÚÂÎÂÈ Ì‡·Ë�‡‚¯Â„Ó Ò1905 „. ÒËÎÛ ‰‚ËÊÂÌËfl ‰Ê‡‰Ë‰ËÁχ, Ò�‰ËÍÓÚÓ�˚ı ·˚ÎË å‡ıÏÛ‰ ÅÂı·Û‰Ë, Ä·‰Ûη÷ÌË Ë Ä·‰Û�‡ÛÙ îËÚ�‡Ú. çÂÚÒÓÏÌÂÌËfl ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ Ó‰ÛıÓÚ‚Ó�ÂÌËÂ,ÍÓÚÓ�˚Ï ‰˚¯‡Ú Â„Ó ÒÚËıË, ÔÂ�¯‡„ÌÛÎÓÔÓ�Ó„ XX ÒÚÓÎÂÚËfl.

òÛÍ�ÛÎÎÓ ‚Íβ˜ËÎ òÂÈıÁ‡‰Â Ë É‡ÙÛ�‡ÉÛÎflχ ‚ «˜ÂÚ‚Â�ÍÛ ÎÛ˜¯Ëı ÛÁ·ÂÍÒÍËıÔÓ˝ÚÓ‚». Ç ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Ì˚ı ·ÂÒ‰‡ı Ú‡ÍÊÂÙË„Û�Ó‚‡ÎË ËÏÂ̇ Ä·‰ÛÎÎ˚ ä‡ıı‡�‡ ËÄÈ·Â͇. ùÚ‡ ‚ÂÎË͇fl ˜ÂÚ‚Â�͇ Ò‚ÓËÏË

geçmifl olsa, Ali fiir Nevai’nin eserlerininönüne diz çökmeyen Özbek flairi yok gibi-dir. Gelenek, y›llarca yeni nesillere bafltanç›kart›l›p at›lmas› gereken eski bir mih-ver gibi gösterilse de, atalardan yadigarkalan k›ymetler, milletin de¤erler man-zumesini oluflturmaya devam eder. As›rbafl›nda yetiflmifl olan Abdullah Kadiri veÇolpan’›n Sovyetler dönemindeki bütünromanc› ve flairler için köfle tafl› mesabe-sinde olmad›¤›n› kim söyleyebilir? Özbekroman› ve özellikle de tarih romanc›l›¤›-n›n Ötgen Künler ve Mihraptan Ça-yan’dan beslenmedi¤ini kim iddia edebi-lir? fiiirde Nevai’den sonra belki de en bü-yük ürperti olarak ortaya ç›kan Çolpan’›nlirik ve nefis fliirlerinden etkilenmeyenbir Özbek flairi düflünülemez. Özbek flai-rinin en Sovyet olan› bile onun cazibesikarfl›s›nda ilgisiz kalamaz ve gizliden giz-liye de olsa, onu mutlaka okur.

fiiirde alt›n y›llar

Çok köklü ve güçlü bir geçmifle sahipolan Özbek fliiri, Özbek edebiyat gelene-¤inin alt›n damar›n› oluflturur. Özbekinsan›n›n gözünde flair, yar› velilik pos-tunda oturan esatiri bir kahramand›r.Nevai’den Meflreb’e, Furkat’tan Muki-miye, Çolpan’dan Osman Nas›r’a Ay-bek’ten fieyhzade’ye, Abdullah Ari-pov’dan Erkin Vahidov’a ve Rauf Par-fi’den Aman Matçan’a kadar hepsi fliir-leriyle Özbek insan›n›n yolunu ayd›nlat-m›fl, bununla da kalmay›p s›n›rlar afl›pdünya edebiyat okurunun kalbini avla-mas›n› bilmifllerdir.

20. as›r Özbek fliirinin p›nar bafllar›n›bir düzine gönüllü flair tutar. ‹stiklal ar-zular›yla dertlenip bu yolda bedel öde-mifl Çolpanlar, Osman Nas›rlar vard›ras›r bafl›nda. Aybek, Mirtemir, GafurGulam, fieyhzade, Zülfiye, fiükrullah bi-rer köprü olurlar asr›n ortas›nda. ErkinVahidov, Abdullah Aripov ve Rauf Parfigüzel fliirleriyle hitama erdirirler asr›.

Abdülhamid Süleyman Çolpan yir-minci as›r Özbek edebiyat›n›n önde ge-len büyük flairlerinden birisi, hatta bi-rincisidir. Rusya’da Ekim ‹htilali gerçek-leflti¤inde yirmili yafllarda genç ve cofl-kun bir flair olan Çolpan, 1914’te yazma-ya bafllad›¤› makaleleriyle dikkatleriüzerinde toplar. “Edebiyat yaflarsa, mil-let de yaflar.” diyen flair, 1905 y›llar›ndagüçlenmeye bafllayan ceditçilik ak›m›-

e d e b i y a t л и т е р а т у р а

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 115

Абдулла Арипов – авторНационального гимна

Узбекистана. Это являетсяпредметом гордости поэта:ведь Государственный флаг

Узбекистана поднимается подзвуки гимна, слова к

которому написаны им.

Abdullah Aripov, bir flair için

en büyük k›vanç olabilecek,

devlet millî marfl›n› yazma

flerefine de nail olur ve

ba¤›ms›zl›k bayra¤› onun

Methiye’siyle dalgalan›r.Абдулла Арипов / Abdullah Aripov

Эркин Вахидов / Erkin Vahidov

Page 115: Diyalog Avrasya №26

Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËflÏË ‚ÌÂÒ· ÌÂÓˆÂÌËÏ˚È‚Í·‰ ‚ ÛÁ·ÂÍÒÍÛ˛ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Û. äÓ̘ÌÓ, ËÛ ÌËı ÂÒÚ¸ Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËfl, ̇ÔËÒ‡ÌÌ˚Â,˜ÚÓ·˚ ÒÓÓÚ‚ÂÚÒÚ‚Ó‚‡Ú¸ ÒӈˇÎËÒÚ˘ÂÒÍÓÏÛ�‡ÎËÁÏÛ. ùÚË Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËfl – «ÒÎÓ‚ÂÒ̇fl‚ÁflÚ͇». çÓ ÂÒÎË Ó ÌËı „Ó‚Ó�flÚ Ë ·Û‰ÛÚ„Ó‚Ó�ËÚ¸ Í‡Í Ó ‚ÂÎËÍËı ÔÓ˝Ú‡ı, ‚ ˜ÂÏ ÌÂÚÒÓÏÌÂÌËfl, ÚÓ ˝ÚËÏ ÓÌË Ó·flÁ‡Ì˚ ÒÚËı‡Ï,̇ÔËÒ‡ÌÌ˚Ï Ì ÔÓ Á‡Í‡ÁÛ Ô‡�ÚËË, ‡ ÔÓ‚ÂÎÂÌ˲ ÒÂ�‰ˆ‡, ÒÚËı‡Ï, ‚ ÍÓÚÓ�˚ı ÂÒÚ¸ÏÂÒÚÓ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍËÏ ˆÂÌÌÓÒÚflÏ ËÒ‚Ó·Ó‰ÌÓÏÛ ÔÂ�Û.

Å·„Ó‰‡�fl Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËflÏ ù�ÍË̇LJıˉӂ‡, Ä·‰ÛÎÎ˚ Ä�ËÔÓ‚‡ Ë ê‡ÛÙ‡è‡�ÙË, ‚ 1960-ı „Ó‰‡ı ÔÓ˝ÁËfl ‚Â�ÌÛ·ÛÚÂ�flÌÌ˚ Ô�Âʉ Ô�ÂÒÚËÊ Ë ‰Ó‚Â�ËÂ.ùÚË Ú�Ë ÔÓ˝Ú‡ - ÒÎÓ‚ÌÓ Ú�Ë ÒÂ�‰ˆ‡,͇˜‡˛˘Ë Í�Ó‚¸, ÌÂÓ·ıÓ‰ËÏÛ˛ ‰ÎflÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl Ë �‡Òˆ‚ÂÚ‡ ËÒÍÛÒÒÚ‚‡,ÍÓÚÓ�Ó ÊË‚ÂÚ Ë �‡Á‚Ë‚‡ÂÚÒfl �‡‰Ë Ò‡ÏÓ„ÓÒ·fl, ̇˜Ë̇flÒ¸ Ë Á‡Í‡Ì˜Ë‚‡flÒ¸ ‚ Ò·Â.éÌË ‚ÓÁ‚˚¯‡˛Ú ÛÁ·ÂÍÒÍÛ˛ ÔÓ˝Á˲ ËÔ�Ë·ÎËʇ˛Ú ÂÂ Í ÚÂÔÎÓÚÂ Ë ˜ËÒÚÓÚÂÒÂ�‰Âˆ ÔÓÍÓÎÂÌËfl óÓÎԇ̇ Ë éÒχ̇ç‡Ò˚�‡, ÊË‚¯Ëı ̇ ÔÓ�Ó„Â XX ‚.

ëΉÛfl Í·ÒÒ˘ÂÒÍÓÈ Ú�‡‰ËˆËË ‚«ÑË‚‡Ì ÏÓÎÓ‰ÓÒÚË», ù�ÍËÌ Ç‡ıˉӂ ‚Ô�ËÒÛ˘ÂÈ ÂÏÛ Ï‡ÌÂ� ÒÚ�ÂÏËÎÒfl�‡Ò¯Ë�ËÚ¸ Ë ‚ÓÁ‚˚ÒËÚ¸ ‚ÌÛÚ�ÂÌÌËÈ ÏË�Ò‚ÓÂ„Ó ÔÓÍÓÎÂÌËfl. éÌ Ì‡ÒÚÂʸ �‡ÒÚ‚Ó�Ë΂�‡Ú‡ Ò‡‰‡ Í·ÒÒ˘ÂÒÍÓÈ ÔÓ˝ÁËË, ÍÓÚÓ�˚ÂÔ˚Ú‡ÎËÒ¸ Á‡Ú‚Ó�ËÚ¸ ̇‚Ò„‰‡, Ò˜ËÚ‡flÛÒÚ‡�‚¯ËÏË Ë ÓÚÊË‚¯ËÏË. á̇˜ÂÌË«ÑË‚‡Ì‡ ÏÓÎÓ‰ÓÒÚË» Â˘Â Ë ‚ ÚÓÏ, ˜ÚÓ˝ÚËÏ Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËÂÏ ù�ÍËÌ Ç‡ıˉӂÔÓ͇Á‡Î ¯Ë�ÓÚÛ ‚ÓÁÏÓÊÌÓÒÚÂÈ ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈÔÓ˝ÁËË. ë�Â‰Ë Â„Ó Á̇˜ËÚÂθÌ˚ıÔ�ÓËÁ‚‰ÂÌËÈ – «ÇÓÒÒÚ‡ÌË·ÂÒÒÏÂ�ÚÌ˚ı» Ë ‰�‡Ï‡Ú˘ÂÒ͇fl Ô¸ÂÒ‡«ëڇϷÛθÒ͇fl Ú�‡„‰Ëfl». ëÚËıÓÚ‚Ó�ÂÌË«ü – ÛÁ·ÂÍ» ÏÌÓ„Ë Á̇˛Ú ̇ËÁÛÒÚ¸,ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Á‡ÔÓÏË̇ÂÚÒfl ËÒÔÓÎÌÂÌËÂòÂ�‡ÎË ÑÊÓ�‡Â‚‡.

Абдулле Арипову выпала

честь стать автором

Государственного гимна

Ç Ì‡˜‡Î 1960-ı „„. ̇ ÔÓ˝Ú˘ÂÒÍÓÏéÎËÏÔ ìÁ·ÂÍËÒڇ̇ ÔÓfl‚ÎflÂÚÒfl ÏÓÎÓ‰ÓÈÔÓ˝Ú Ä·‰Ûη Ä�ËÔÓ‚. Ö„Ó Ô�ÓËÁ‚‰ÂÌËfl«áÓÎÓÚ‡fl �˚·Í‡», «ÇÂÎËÍËÈ íËÏÛ�», «í˚ÔÓ ‚ÂÒÌ Ì Á‡ÒÍÛ˜‡Î‡?», «åÛÌÓʇڻ,«ã˛‰Ë», «ÑÓ�Ó„‡ ‚ �‡È», «ëÓÎÓ‚ÂÈ»,«èÂ�‚‡fl β·Ó‚¸», «å‡Ï‡» Ô�‰ÒÚ‡‚Îfl˛ÚÒÓ·ÓÈ Ò‡Ï˚ ‚ÓÎÌÛ˛˘ËÂ,Ô�ÓÌËÍÌÓ‚ÂÌÌ˚ Ô�ËÏÂ�˚ ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈÔÓ˝ÁËË XX ‚Â͇. Ä·‰Ûη Ä�ËÔÓ‚ – ‡‚ÚÓ�燈ËÓ̇θÌÓ„Ó „ËÏ̇ ìÁ·ÂÍËÒڇ̇. ùÚÓ,ÌÂÒÓÏÌÂÌÌÓ, fl‚ÎflÂÚÒfl Ô�‰ÏÂÚÓÏ ÓÒÓ·ÓÈ„Ó�‰ÓÒÚË ÔÓ˝Ú‡: ‚‰¸ ÉÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌ˚ÈÙ·„ ìÁ·ÂÍËÒڇ̇ ÔÓ‰ÌËχÂÚÒfl ÔÓ‰ Á‚ÛÍË„ËÏ̇, ÒÎÓ‚‡ Í ÍÓÚÓ�ÓÏÛ Ì‡ÔËÒ‡Ì˚ ËÏ.

çÂθÁfl Ì ÛÔÓÏflÌÛÚ¸ Ó· Ä·‰Û�‡ÛÙÂè‡�ÙË, ÍÓÚÓ�Ó„Ó ÏÓÊÌÓ Ì‡Á‚‡Ú¸Ô�Ó‰ÓÎʇÚÂÎÂÏ Ë‰ÂË ·Ó�¸·˚ Ë

ÎË�˘ÂÒÍÓÈ Ú�‡‰ËˆËË, ÍÓÚÓ�˚ÏËÔ�ÓÌËÁ‡Ì˚ ÒÚËıË ÔÓÍÓÎÂÌËfl óÓÎԇ̇ ËÄÈ·Â͇. Ç Î˘ÌÓÒÚË è‡�ÙË ÒÓ‰ËÌÂÌ˚‚Â�ÌÓÒÚ¸ �Ó‰ËÌÂ Ë ÒÚ�‡ÒÚ¸ Í ÔÓ˝ÁËË. éÌ –ÔÓ˝Ú, ‚Â΢ˠÍÓÚÓ�Ó„Ó Ì ‚ ÍÓ΢ÂÒÚ‚Âω‡ÎÂÈ, ‡ ‚ ÒÍ�ÓÏÌÓÒÚË Ë ·Î‡„Ó�Ó‰ÒÚ‚Â.Ö„Ó Î˛·Ó‚¸ Ë Ô�Ë‚flÁ‡ÌÌÓÒÚ¸ Í �Ó‰ÌÓÈÁÂÏΠ̠ÔÓÁ‚ÓÎËÎË ÂÏÛ ÔÓÍËÌÛÚ¸ �Ó‰ËÌÛ,ÓÌ ÓÒÚ‡ÎÒfl ‚Â�ÂÌ Ò‚ÓÂÈ ÒÚ�‡ÌÂ, Ò‚ÓÂÏÛ̇�Ó‰Û, ÒÎÓ‚ÌÓ ÒËÏ‚ÓÎ ÚÂ�ÔÂÌËfl. ä‡Í ËÏÌÓ„Ë ‰�Û„Ë Ò˚Ì˚ íÛ�ÍÂÒڇ̇, ÓÌ ÒÛÏÂ΂˚ÒÚÓflÚ¸ ‚ Ú�Û‰Ì˚ ‰ÌË, ÒÚ‡‚ Ô�ËÏÂ�ÓÏ‚Â�ÌÓÒÚË Ò‚ÓÂÏÛ ÓÚ˜ÂÒÚ‚Û. Ä·‰Û�‡ÛÙè‡�ÙË, Ò Ô�ËÒÛ˘ÂÈ ÂÏÛ˝ÏÓˆËÓ̇θÌÓÒÚ¸˛ Ë Î˛·ÓÔ˚ÚÒÚ‚ÓÏ,Á‡Ï˜‡Î ÚÓ, ˜Â„Ó Ì Á‡Ï˜‡Î ÌËÍÚÓ, ‰Ó Ì„ӉÓÌÓÒËÎËÒ¸ Á‚ÛÍË, ̉ÓÒÚÛÔÌ˚ ‰�Û„ËÏ.ìÒÎ˚¯‡ÌÌÓÂ Ë Û‚Ë‰ÂÌÌÓ ÓÌ ÓÔËÒ˚‚‡Î ‚ÌÂÔÓ‚ÚÓ�ËÏÓÈ Ï‡ÌÂ�Â, Ò‚ÓÈÒÚ‚ÂÌÌÓÈÚÓθÍÓ ÂÏÛ. ä‡Í Ë Î˛·ÓÈ Ì‡ÒÚÓfl˘ËÈ ÔÓ˝Ú,ÓÌ ‚Ò„‰‡ ·˚Î ‚ÌËχÚÂÎÂÌ Í Ô�Ë�Ӊ Ë�ËÚÏÛ ˜ÂÎӂ˜ÂÒÍÓ„Ó ÒÂ�‰ˆ‡. àÏfl ÔÓ˝Ú‡,ÍÓÚÓ�˚È ÊËÎ Ê·ÌËÂÏ ‰ÓÒÚËÊÂÌËflÔÓ˝Ú˘ÂÒÍÓÈ „‡�ÏÓÌËË, Ì �‡ÁÏÂÌË‚‡Î�‡‰Ë ‚˚„Ó‰˚ Ò‚ÓÈ Ú‡Î‡ÌÚ, ‚ÔËÒ‡ÌÓÁÓÎÓÚ˚ÏË ·ÛÍ‚‡ÏË ‚ ËÒÚÓ�˲ ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚ Ô�Ó¯ÎÓ„Ó ‚Â͇.

é‰ÌËÏ ËÁ ÓÒÌÓ‚ÓÔÓÎÓÊÌËÍÓ‚ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈ Ô�ÓÁ˚ fl‚ÎflÂÚÒfl Ä·‰Ûη

n›n öncüleri olan Mahmudhoca Behbu-di, Abdullah Avlani ve Abdurrauf F›tratgibi Özbek ayd›nlar›ndan etkilenerekflahsiyetini kazan›r. Ve onun fliirininoluflturdu¤u büyük ürperti hiç kuflku-suz 20. as›rla s›n›rl› da kalmayacakt›r...

fiükrullah’›n “Özbek edebiyat›n›n dörtbüyük sanatkâr›” dedi¤i sanatç›lardan-d›r Gafur Gulam ve fieyhzade. Sohbetmeclislerinde Abdulla Kahhar ve Aybekde vard›r. Ve bu dört büyük, büyüklerehas eserlerle zenginlefltirirler Özbek ede-biyat›n›. Tabii onlar›n da, “sosyalistik rea-lizm” kal›plar›na uydurmak için yazm›flolduklar› eserler vard›r. “Söz rüflveti”dirbunlar. Ama bugün isimleri büyük ola-rak zikredilmeye devam ediyorsa ve yar›nda edilecekse –ki edilecektir– sanat eseri-nin as›l önemli yan› olan; insani de¤erle-ri önemseyerek, partinin emriyle de¤il,vicdanlar›n›n hür kalemiyle yazm›fl ol-duklar› eserlere borçludurlar bunu.

Siyasi önyarg›lar›n örümcek a¤lar›namahkûm edilmekle irtifa kaybetmiflolan fliir, 1960’l› y›llarda Erkin Vahidov,Abdullah Aripov ve Rauf Parfi sayesindetekrar yükselifle geçer. Bu üç flair, kendivarl›¤›ndan baflka hedefi olmayan, ken-dinde bafllay›p kendinde biten ve asale-ti de buradan gelen as›l sanat eserinekan pompalayan üç yürek olur. Özbekfliirini as›r bafl›ndaki Çolpan ve OsmanNas›rlar›n at›p duran kalp s›cakl›¤›na vesafl›¤›na yükseltir ve yönlendirirler.

Erkin Vahidov, klasik fliir ananelerininizinden giderek kendine özgü tarzla yaz-d›¤› Gençlik Divan›’›yla gündefllerininmaneviyat ve keyfiyetlerini yükseltir. Al-t›n kap›lar› köhne diye kapat›lmak iste-nen gazel bahçesini, aruzun teberrükahengiyle sonuna kadar açar. Gençlik Di-van›, 20. as›r Özbek dilinin poetik imkân-lar›n›n ne kadar zengin ve genifl oldu¤u-nun bir ispat›d›r âdeta. Ruhlar ‹syan› des-tan› ve manzum olarak kaleme ald›¤› ‹s-tanbul Facias› adl› dramas› Erkin Vahi-dov’un önemli eserleridir. Tabii Özbe¤imadl› kaside pek çoklar› taraf›ndan ezberebilindi¤i gibi, özellikle sanatkâr fierali Cö-rayev icras›nda zevkle dinlenmektedir de.

Milli marfl› yazmak

Abdullah Aripov’a nasip oldu

Abdullah Aripov, 1960’l› y›llar›n bafl›ndafliirleriyle edebiyat dünyas›na girer.Özellikle Alt›n Bal›kç›k, Demir Adam,

л и т е р а т у р а e d e b i y a t

116 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Шукрулло / fiükrullah

Саид Ахмад / Said Ahmed

Page 116: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

䇉˚�Ë, ˜ÂÈ �ÓÏ‡Ì «åËÌÛ‚¯Ë ‰ÌË» ÒÚ‡ÎÔÂ�‚˚Ï ÒÓ‚�ÂÏÂÌÌ˚Ï �ÓχÌÓÏ ‚ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Â. ᇠÌËÏ ÔÓÒΉӂ‡ÎËÔ�ÓËÁ‚‰ÂÌËfl ÄÈ·Â͇ Ë Ä·‰ÛÎÎ˚ ä‡ıı‡�‡,‚ 1960-ı „„. ÔÓfl‚Ë·Ҹ Á‡Ï˜‡ÚÂθ̇flÔÎÂfl‰‡ Ô�ÓÁ‡ËÍÓ‚, Ò�Â‰Ë ÍÓÚÓ�˚ı ÄÒ͇�åÛıÚ‡�, èË�ËÏÍÛΠ䇉˚�Ó‚ Ë Ä‰ËθüÍÛ·Ó‚. ë�Â‰Ë Ê‡Ì�Ó‚Ó„Ó �‡ÁÌÓÓ·�‡ÁËflÛÁ·ÂÍÒÍÓÈ Ô�ÓÁ˚ ‚˚‰ÂÎflÂÚÒflËÒÚÓ�˘ÂÒÍËÈ �ÓχÌ. ÑÓÒÚ‡ÚÓ˜ÌÓÛÔÓÏflÌÛÚ¸ �ÓχÌ˚ «ç‡‚ÓË» ÄÈ·Â͇,«óË̇�» ÄÒ͇�‡ åÛıÚ‡�‡,«ëÓÍ�ӂˢÌˈ‡ ìÎÛ„·Â͇», «á‚ÂÁ‰Ì˚ÂÌӘ˻ èË�ËÏÍÛ· 䇉˚�Ó‚‡.

ç‡ �‡Á‚ËÚË ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚Ó͇Á‡ÎË ‚ÎËflÌË ÔÂ�‚Ӊ˚ �ÛÒÒÍÓÈÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚. Ç 1930-Â Ë 40- „„.ÔÂ�‚ӉËÎËÒ¸ „·‚Ì˚Ï Ó·�‡ÁÓÏ Í·ÒÒËÍË:èÛ¯ÍËÌ, íÓÎÒÚÓÈ, óÂıÓ‚, ÉÓ„Óθ. ÇÎËflÌËÂÉÓ�¸ÍÓ„Ó Ë å‡flÍÓ‚ÒÍÓ„Ó ·˚ÎÓ Ó˜Â̸ÔÓ‚Â�ıÌÓÒÚÌ˚Ï Ë Ò‚ÂÎÓÒ¸ ÍÔÓ‰�‡Ê‡ÚÂθÒÚ‚Û. ê‡ÒÒ͇Á˚ ‚ ˜ÂıÓ‚ÒÍÓÏÒÚËÎÂ, ̇ÔËÒ‡ÌÌ˚ ķ‰ÛÎÎÓÈ ä‡ıı‡�ÓÏ,ÒÚ‡ÎË ÔÓÔ˚ÚÍÓÈ ÔÓÒÏÓÚ�ÂÚ¸ ̇ ÊËÁ̸˜ÂıÓ‚ÒÍËÏ ‚Á„Îfl‰ÓÏ.

ë‡Ë‰ Äıχ‰ ‚ Ò‚ÓËı �‡ÒÒ͇Á‡ıÔÓ‚ÂÒÚ‚ÛÂÚ Ó Ô�ÓÒÚ˚ı β‰flı, ÍÓÚÓ�˚ ÌÂÒÚ‡ÎË „Â�ÓflÏË Ë Ì ÓÚ΢‡˛ÚÒfl ÓÒÓ·˚Ïˉӷ�Ó‰ÂÚÂÎflÏË. í�ËÎÓ„Ëfl «ÉÓ�ËÁÓÌÚ»,�ÓÏ‡Ì «ÑÊËωÊËÚÎËÍ», Ô¸ÂÒ‡ «ÅÛÌÚÌ‚ÂÒÚÓÍ» – ‚Ò ˝ÚÓ ËÒÚÓ�ËË Ó Ô�ÓÒÚ˚ıβ‰flı. à ÛÊ ̇ Á‡Í‡Ú ÊËÁÌË ÓÌ�¯ËÎÒfl ÓÔËÒ‡Ú¸ ÊËÁ̸ ‚ ÒË·Ë�ÒÍËı·„Â�flı, Á‡Ú�‡„Ë‚‡fl ÚÂÏÛ, ‰Ó΄Ë „Ó‰˚ ̉‡‚‡‚¯Û˛ ÂÏÛ ÔÓÍÓfl...

«åË�‡Ê» Ä·‰ÛÎÎ˚ ä‡ıı‡�‡,«ÉÓ�ËÁÓÌÚ» ë‡Ë‰‡ Äıχ‰‡, «áÓÎÓÚÓ ÌÂ�ʇ‚ÂÂÚ» òÓı�‡‰‡, «èÓ„�·ÂÌÌ˚ ·ÂÁÒ‡‚‡Ì‡» òÛÍ�ÛÎÎÓ, «åÂÒÚÓ Ô�‡‚ÓÒÛ‰Ëfl»Ä‰ËÎfl üÍÛ·Ó‚‡, «ÜËÁ̸, Ô�ÓÊËÚ‡fl ‚Ó ÒÌ»ìÚÍË�‡ ËÏÓ‚‡, «í‚ÓÈ ‰�Û„Ú˛Î¸Ô‡ÌÓ‚˚È Ò‡‰» åÛ�‡‰‡ å‡ı‡Ïχ‰‡,«ëÚ�‡¯ËÎˢ» òÛÍÛ�‡ ïÓÎÏË�Á‡Â‚‡,«óÂÎÓ‚ÂÍ ÔÂ�‰ ÁÂ�͇ÎÓÏ» Äχ̇åÛıÚ‡�‡, «èÓÎfl ÏÓÂ„Ó ÓÚˆ‡» 퇄‡flåÛ�‡‰‡, «ÅÎËÁÍË ÏË�˚» Êˇͷ‡�‡òÓÈıÓ‚‡, «ò‡Èڇ̇ڻ í‡ıË�‡ å‡ÎË͇ –Î˯¸ ÌÂÍÓÚÓ�˚ Ô�ËÏÂ�˚ ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈÔ�ÓÁ˚ XX ‚. ÑÓÒÚÓÈÌ˚ ÛÔÓÏË̇ÌËfl ˇ‚ÚÓ�˚ Ì·Óθ¯Ëı �‡ÒÒ͇ÁÓ‚ ïÛ�¯Ë‰ÑÓÒÚÏÛı‡Ïχ‰, ë·ÏÂÚ ÇÂÙ‡ Ë ç‡Á‡�ù¯‡ÌÍÛÎ.

Ç 1950- „„. Ä·‰Ûη ä‡ıı‡� ÒÂÚÓ‚‡Î ̇ÚÓ, ˜ÚÓ ÛÁ·ÂÍÒ͇fl ÎËÚÂ�‡ÚÛ�‡,ÒÓÒ�‰ÓÚӘ˂¯ËÒ¸ ̇ Ò‡ÏÓÈ Ò·Â, ËÏÂflˆÂθ˛ Î˯¸ Ô�Ó‰ÓÎÊÂÌË ҂Ó„ÓÒÛ˘ÂÒÚ‚Ó‚‡ÌËfl, ̇ÔÓÏË̇ÂÚ ÔÚˈÛɇχ˛Ì, ÛÍ�‡¯‡˛˘Û˛ Ò‚ÓËÏËËÁÛÏ�Û‰Ì˚ÏË Í�˚θflÏË ÓÍ�ÂÒÚÌÓÒÚË �ÂÍÄÏÛ‰‡�¸fl Ë ë˚�‰‡�¸fl. à ıÓÚfl, ÔÓ ÒÎÓ‚‡ÏÔËÒ‡ÚÂÎfl, ÔÓ‰Ó·Ì˚È ÓڂΘÂÌÌ˚È ÔÓ‰ıÓ‰Í ÎËÚÂ�‡ÚÛ� Ô�Ë‚ÂÎ Í ÚÓÏÛ, ˜ÚÓ «Ò·‚‡ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚ �‡ÒÔ�ÓÒÚ�‡ÌflÂÚÒflÌ ‰‡Î¸¯Â é�ÂÌ·Û�„‡», Ï˚ ‚Ò ÊÂÓÒÏÂÎËÏÒfl Á‡fl‚ËÚ¸, ˜ÚÓ, ·Î‡„Ó‰‡�fl ڇ·ÌÚÛÔËÒ‡ÚÂÎÂÈ Ë ÔÓ˝ÚÓ‚, Ò·‚‡ ÛÁ·ÂÍÒÍÓÈÎËÚÂ�‡ÚÛ�˚ ÔÂ�¯‡„ÌÛ· ÍÓÌÚËÌÂÌÚ˚. �

Münacat, Sen Bahar› Özlemedin mi?Adamlar, Bülbül, ‹lk Muhabbetim, Ana-c›¤›m, Cennete Yol gibi fliirleriyle 20. as›rÖzbek fliirinin en nefis, en coflkun ve endilruba numunelerini verir. AbdullahAripov, bir flair için en büyük k›vanç ola-bilecek, devlet millî marfl›n› yazma flere-fine de nail olur ve ba¤›ms›zl›k bayra¤›onun Methiye’siyle dalgalan›r.

fiair Çolpan ve Aybeklerin dava ve li-rizmini yirmi birinci asra tafl›yan engüçlü Özbek flairlerinden birisi de RaufParfi’dir. Ondaki fliir tutkusu ve vatanaolan sadakat çok daha baflka ufuklarda-d›r. Madalyalarla yükselen de¤il, isti¤-nas›yla yüceleflen flairdir o. Yana yak›lasevdi¤i ve yana yak›la flark›s›n› söyledi¤ivatandan terk-i diyar eden de¤il, vatan

topra¤›nda sabit kadem ve Sab›r A¤ac›nice Türkistan evlad› gibi dik durmas›n›bilen mefkûre adam›d›r o. Rauf Parfi, in-ce duygular› ve güçlü tecessüsleriyleherkesin duyduklar›ndan baflka fleylerduyar ve herkesin gördüklerinden bafl-ka fleyler görür ve bunlar› “Raufane” birüslupta ifade eder. Bütün soylu sanatç›-lar gibi tabiata ve özellikle de insan kal-binin ritmine olan dikkatini hiç yitirme-mifltir. Büyük poetik armoniye ulaflmakarzusuyla, istidad›n› menfaate boyune¤dirmeyen, kelimelerin içindeki flifay›bir ömür boyu arayan Rauf Parfi de 20.as›r Özbek edebiyat›na ad›n› alt›n harf-lerle yazd›r›r.

Abdullah Kadiri’nin Geçmifl Günlereseriyle bafllayan Özbek romanc›l›¤› Ay-

bek ve Abdullah Kahhar’la devam et-mifl, 1960’l› y›llar›n romanc›lar› AskatMuhtar, Pirimkul Kadirov ve Adil Yaku-bov gibi usta romanc›larla gücüne güçkatm›flt›r. Özellikle tarih romanc›l›¤›Özbek roman›n›n ana damar›n› olufltu-rur. Aybek’in Nevayi, Askad Muhtar’›nÇ›nar, Adil Yakubov’un Ulu¤bek Hazine-si, Pirimkul Kadirov’un Y›ld›zl› Gecelergibi eserleri zikredilmeye de¤er.

30’lu 40’l› y›llardaki Rusçadan yap›-lan tercümelerin Özbek edebiyat› üze-rindeki etkisi tabii bir süreçtir. Amabunlar ço¤unlukla Puflkin, Tolstoy, Çe-hov ve Gogol gibi 19. as›r klasik Rus ya-zarlar›d›r. Mayakovski ve Gorki etkisi,yüzeysel yak›flt›rmacadan baflka bir an-lama gelmez. Abdullah Kahhar’›n Çe-hov tarz›nda kaleme ald›¤› hikâyeler,kendi ifadesiyle, “hayata Çehov’un mü-barek gözlükleriyle” bakmas›n›n yans›-malar›d›r.

“Tipik faziletler” abidesi “örnek kah-ramanlar”dan çok, halktan düz insanla-r›n öykülerini yazar Said Ahmed yüzler-ce hikayesinde. Ufuk trilogyas› ve Cim-citlik romanlar›, Gelinler ‹syan› tiyatro-sunda da bu düz insanlar vard›r. Y›llar-ca yüre¤i dayanamad›¤› için yazamad›-¤› meflum Sibirya kamplar›n› sekseninciyafl›n› devirdikten sonra kaleme al›r.

Abdullah Kahhar’›n Serap, Said Ah-med’in Ufuk, fiuhrat’›n Alt›n Paslanmaz,fiükrullah’›n Kefensiz Gömülenler, AdilYakubov’un Adalet Menzili, Ötk›r Hafli-mov’un Düflte Geçen Ömürler, MuradMuhammed Dost’un Lalezar, fiükürHalmirzayev’in Alabuc›, Aman Muh-tar’›n Ayna Önündeki Adam, Tagay Mu-rad’›n Atamdan Kalan Tarlalar, Hac›ek-ber fieyhov’un Tutafl Alemler, Tahir Me-lik’in fieytanat’› gibi baflar›l› örnekler 20.as›r Özbek romanc›l›¤›n›n; Hurflid Dost-muhammed, Selamet Vefa ve NazarEflankul’un güzel hikayeleri de hikayeci-li¤in yüz aklar›d›r.

Abdullah Kahhar, 1950’li y›llarda,kendi varl›¤›ndan baflka hedefi olma-yan, kendinde bafllay›p kendinde biten,Seyhun ve Ceyhun havzas›n› zümrütkanatlar›n› açm›fl hüma kuflu güzelli-¤iyle süsleyecek saf edebiyat ad›na;“Özbek edebiyat›n›n nam› Oren-burg’tan öteye geçmiyor.” diye serze-niflte bulunsa da, nitelikli pek çok flair veyazar›yla Özbek edebiyat› bugün k›talardolafl›yor. �

e d e b i y a t л и т е р а т у р а

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 117

Трудно себе представитьхотя бы одного узбекского

поэта, на которого неоказала бы влияние тонкаялирика Чолпана – самоготалантливого и наиболее

известного узбекскогопоэта после Навои.

fiiirde Nevai’den sonra belki

de en büyük ürperti olarak

ortaya ç›kan Çolpan’›n lirik

ve nefis fliirlerinden

etkilenmeyen bir Özbek flairi

düflünülemez.

Page 117: Diyalog Avrasya №26

ч е л о в е к i n s a n

118 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Boris Tihonoviç Marian, ünlü gazeteci, flair, tercüman,sivil toplumcu, Moldova Cumhuriyeti Yazarlar Birli¤iüyesidir (1992 y›l›na kadar SSCB Yazarlar Birli¤i üyesi).Rusça ve Moldovanca yazar. Rusça alt› kitap (SevgiliyeVeda, Üçüncü Gökkufla¤›, Zindan Defteri v.d.) yazd›,Moldovanca birkaç belgesel kitap, çocuklar için her ikidilden küçük kitaplar yazd›. M. Eminesku, A. Lupan, V.Tulnik ve di¤er önde gelen flairlerin fliirlerini Rusçayaçevirdi. 27 Eylül 1936 y›l›nda Pridnestrov’da (Grigoriopolskiyilçesinin Krasnogork köyü) do¤du. Kiev DevletÜniversitesi ö¤rencisiyken Ocak 1957 y›l›ndatutukland›. Macar Devrimi münasebetiyle Sovyetkarfl›t› propaganda yapt›¤› suçlamas›yla 5 y›lamahkûm edildi. Bu süreyi bafltan sona kadar MordovaDubravn›y çal›flma kamp›nda geçirdi. 25 y›l sonrakendisine iade-i itibar yap›ld›. 1968 y›l›nda Moskova’daGorki Edebiyat Enstitüsü’nü bitirdi. 45 y›l Cumhuriyet bas›n›nda çal›flt›, bir süre Kiflinevgazetesi ve dergisinde muhabirlik yapt›, MoldovaGazeteciler Birli¤i’nde (Moskova merkezli MKJSUluslararas› Gazeteci Birlikleri Konferans› yönetimkurulu üyesi), Nezavisimaya Moldova (Ba¤›ms›zMoldova) gazetesi Yay›n Yönetmenli¤i ve Moldpresshaber ajans› Genel Müdürlü¤ünde bulundu. Halenpopüler Moldova dergisinin Genel Yay›n Yönetmenidir. 1998 y›l›ndan beri aktif politik hayatta yer al›yor,ba¤›ms›zl›k ve ülkenin bütünlü¤ü için savafl›yor veMoldova halk›n› kimli¤ini ve devlet hakk›n› savunuyor.2000 y›l›nda bas›n dal›nda devlet ödülü ald›. GoriyaMuncii ve Macar Devrimi 1956 niflanlar›yla, geçen y›l daMoldova’n›n en büyük ödülü olan Cumhuriyetniflan›yla ödüllendirildi. B

oris

Mar

ianБ

орис Мариан

Борис Тихонович Мариан – известный публицист, поэт,переводчик, общественный деятель, член Союзаписателей РМ (до 1992 г. – и СССР). Пишет на русском имолдавском языках. Автор пяти стихотворныхсборников на русском языке («Прощание с любимой»,«Третья радуга», «Тюремная тетрадь» и др.) инескольких книг документальной прозы на молдавскомязыке, а также ряда книжек для детей на обоих языках.Переводил на русский стихи М. Эминеску, А. Лупана, В.Тулника, П. Кэраре и других выдающихся поэтов.

Родился 27 сентября в 1936 г. в Приднестровье (с.Красногорка Григориопольского р-на). Будучистудентом факультета журналистики Киевскогогосуниверситета, арестован в январе 1957 г. и осужденза «антисоветскую агитацию и пропаганду» на 5 лет всвязи с Венгерской революцией. Срок отбыл от звонкадо звонка в Дубравлаге (Мордовская АССР).Реабилитирован 25 лет спустя. В 1968 г. окончилЛитературный институт им. Горького в Москве.

Проработал 45 лет в республиканской печати –корреспондентом ряда кишиневских газет и журналов,заместителем председателя Союза журналистовМолдовы (а также членом Правления МКЖС со штаб-квартирой в Москве), главным редактором газеты«Независимая Молдова» , генеральным директоромИнформационного агентства «Молдпресс». Ныне –главный редактор популярного иллюстрированногожурнала «Молдова».

С 1989 г. активно участвует в политической жизни,ратуя за независимость и целостность своей страны иотстаивая идею самобытности молдавского народа, егоправо на государственность.

Лауреат Национальной премии в областипублицистики (2000 г.). Награжден орденами «ГлорияМунчий» и «Венгерская революция 1956 года», а вминувшем году – Орденом Республики, который вМолдове является высшей наградой.

Page 118: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

«‡ÌÚËÒÓ‚ÂÚÒÍÛ˛ ‡„ËÚ‡ˆË˛ ËÔ�ÓÔ‡„‡Ì‰Û», ÔflÚËÎÂÚÌ Á‡ÚÓ˜ÂÌË – ÓÚÁ‚ÓÌ͇ ‰Ó Á‚ÓÌ͇ ‚ ÒÚ�‡¯Ì˚ıÏÓ�‰Ó‚ÒÍËı ÒÚ‡�ÂȯËı ÔÓÎËÚ·„Â�flı.

á‰ÂÒ¸-ÚÓ Ë �Óʉ‡ÎËÒ¸ ÔÂ�‚˚Â̇ÒÚÓfl˘Ë ÒÚËıË (ÒÓÒÚ‡‚Ë‚¯Ë‚ÔÓÒΉÒÚ‚ËË Ò·Ó�ÌËÍ «í˛�ÂÏ̇flÚÂÚ�‡‰¸»), Ó ÔÛ·ÎË͇ˆËË ÍÓÚÓ�˚ı ̇Ô�ÓÚflÊÂÌËË ÏÌÓ„Ëı ÎÂÚ ÓÒÚ‡‚‡ÎÓÒ¸ÚÓθÍÓ Ï˜ڇڸ.

燉ÂÂÏÒfl Ú‡ÍÊÂ, ˜ÚÓ ÔÓ˝Ú, ÓÌ ÊÂÏÌÓ„ÓÓÔ˚ÚÌ˚È „‡ÁÂÚÌÓ-ÊÛ�̇θÌ˚È‚ÓÎÍ (‚ Ò‚Ó ‚�ÂÏfl ‚ÓÁ„·‚Îfl‚¯ËÈ«çÂÁ‡‚ËÒËÏÛ˛ åÓΉӂۻ, ‡ Ì˚Ì –„·‚Ì˚È �‰‡ÍÚÓ� ÊÛ�̇· «åÓΉӂ‡»),¢ ‰ÓÎ„Ó ·Û‰ÂÚ �‡‰Ó‚‡Ú¸ Ò‚ÓËı

i n s a n ч е л о в е к

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 119

Борис Мариан награжденОрденом Республики

Мехмет Зор Кая

Представитель «ДА» в Молдове.

Boris Marian’a

Cumhuriyet Madalyas›

Mehmet Zor Kaya

Moldova DA Temsilcisi.

В ГУЛАГе с друзьями-диссидентами(Молдова, 1959).

GULAG’da muhalif arkadafllar›yla(Moldova, 1959).

Bu y›l 70. yafl günü kutlanan Moldo-va’l› ünlü edebiyatç› ve gazeteci Bo-ris Marian’›n keskin kaleminin bir-

çok hayran› var. Jübilesinin arifesinde on-lara kendisine özgü bir hediye verdi: Rus-çadaki alt›nc› eseri olan fliir kitab›, Herkes-le Bafl Bafla.

Kartya Moldovey Yay›nevi’nin ç›kard›¤›kitaba, Marian’›n yar›m yüzy›ll›k aktif sa-nat hayat›n›n en güzel fliir ve manzume-leri girdi. Okuyucular›n daha önceki eser-lerinden bildi¤i baz› fliirlerin yan› s›ra, ki-tapta (“Bahar Telgraflar›”, “Sevgiliye Ve-da”, “Üçüncü Gökkufla¤›”, “Zindan Defte-ri”, “Gemi”, “Yazg›” v.d.) daha önce yerelbas›n sayfalar›nda yay›nlanan ve ilk defabu kitapta okuyucu karfl›s›na ç›kacak fliir-ler var.

B. Marian en ac›mas›z ve haks›z politikinfaza (o zamanlar Kiev Devlet Üniversite-si Gazetecilik Fakültesi ö¤rencisiydi) tamyar›m yüzy›l önce, 1956’n›n unutulmazsonbahar›nda u¤rad›. Marian, SovyetlerBirli¤i Komünist Partisi’nin XX. kongresin-den sonra Stalin’in gözden düflmesi ileberaber kifliye tap›nman›n özgürce eleflti-rilebilece¤ine inanan genç vatandafllar›gibi üniversitenin di¤er baz› ö¤rencileriy-le beraber Sovyet ordusunun Macaristanhalk ayaklanmas›n› bast›rmas›n› protestoetme “cüretinde” bulunmufltu. Cezalar›çabuk geldi, ac›mas›zca tutukland›lar;“Sovyet karfl›t› ajitasyon ve propaganda-dan” mahkumiyetle Moldova’n›n korkunçeski siyasi kamplar›nda geçen befl y›ll›khapis…

Uzun y›llar boyunca yay›nlamas›n› sa-

àÁ‚ÂÒÚÌ˚È ÏÓΉ‡‚ÒÍËÈ ÎËÚÂ�‡ÚÓ�Ë ÊÛ�̇ÎËÒÚ ÅÓ�ËÒ å‡�ˇÌ, ˜¸Â70-ÎÂÚˠ̉‡‚ÌÓ ÓÚÏÂÚËÎË

ÏÌÓ„Ë ÔÓ˜ËÚ‡ÚÂÎË Â„Ó ÓÒÚ�Ó„Ó ÔÂ�‡, ‚͇ÌÛÌ Ò‚ÓÂ„Ó ˛·ËÎÂfl Ô�ÂÔÓ‰ÌÂÒ ËÏ, ‰‡ ËÒ·Â, �‡ÁÛÏÂÂÚÒfl, Ò‚ÓÂÓ·�‡ÁÌ˚È ÔÓ‰‡�ÓÍ:Ó˜Â�‰ÌÓÈ (ÚÓθÍÓ Ì‡ �ÛÒÒÍÓÏ flÁ˚Í –ÛÊ ¯ÂÒÚÓÈ ÔÓ Ò˜ÂÚÛ) ÔÓ˝Ú˘ÂÒÍËÈÒ·Ó�ÌËÍ – «ç‡Â‰ËÌ ÒÓ ‚ÒÂÏË».

Ç ÍÌË„Û, ‚˚ÔÛ˘ÂÌÌÛ˛ ËÁ‰‡ÚÂθÒÚ‚ÓÏ«ä‡�Úfl åÓΉӂÂÈ», ‚Íβ˜ÂÌ˚ ÎÛ˜¯ËÂÒÚËıÓÚ‚Ó�ÂÌËfl Ë ÔÓ˝Ï˚, ÒÓÁ‰‡ÌÌ˚ Á‡ÔÓ΂Â͇ Â„Ó ‡ÍÚË‚ÌÓÈ Ú‚Ó�˜ÂÒÍÓȉÂflÚÂθÌÓÒÚË. è�˘ÂÏ, ̇�fl‰Û ÒÔ�ÓËÁ‚‰ÂÌËflÏË, ÛÊ Á̇ÍÓÏ˚Ï˘ËÚ‡ÚÂÎflÏ ÔÓ �‡Ì ‚˚¯Â‰¯ËÏÒ·Ó�ÌËÍ‡Ï («ÇÂÒÂÌÌË ÚÂ΄�‡ÏÏ˚»,«è�Ó˘‡ÌËÂ Ò Î˛·ËÏÓÈ», «í�ÂÚ¸fl�‡‰Û„‡», «í˛�ÂÏ̇fl ÚÂÚ�‡‰¸», «äÓ�‡·Î¸«ëÛ‰¸·‡» Ë ‰�.), ‚ Ì˚̯ÌÂÏ, ËÁ·�‡ÌÌÓÏ,Ô�‰ÒÚ‡‚ÎÂÌ˚ ÌÂÍÓÚÓ�˚ ӷ�‡Áˆ˚„�‡Ê‰‡ÌÒÍÓÈ, ωËÚ‡ÚË‚ÌÓÈ ËËÌÚËÏÌÓÈ ÎË�ËÍË, Ô�ÂʉÂÔÓfl‚Îfl‚¯ËÂÒfl Î˯¸ ̇ ÒÚ�‡Ìˈ‡ıÏÂÒÚÌÓÈ ÔÂ�ËÓ‰ËÍË ÎË·Ó ‚ÓÓ·˘ÂÔÛ·ÎËÍÛÂÏ˚ ‚ÔÂ�‚˚Â.

ë‡ÏÓÈ ÊÂÒÚÓÍÓÈ Ë ÌÂÒÔ�‡‚‰ÎË‚ÓÈÔÓÎËÚ˘ÂÒÍÓÈ ˝ÍÁÂÍÛˆËË Å. å‡�Ë‡Ì (‚ÚÓÚ ÏÓÏÂÌÚ ÒÚÛ‰ÂÌÚ Ù‡ÍÛθÚÂÚ‡ÊÛ�̇ÎËÒÚËÍË äË‚ÒÍÓ„Ó„ÓÒÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚ‡) Û‰ÓÒÚÓËÎÒfl �Ó‚ÌÓÔÓ΂Â͇ ̇Á‡‰ – Ô�ËÒÌÓÔ‡ÏflÚÌÓÈÓÒÂ̸˛ 1956-„Ó. ÅÓ�ËÒ, ÔÓ‰Ó·ÌÓ ÏÌÓ„ËÏ˛Ì˚Ï ÒÓÓÚ˜ÂÒÚ‚ÂÌÌËÍ‡Ï Û‚Â�Ó‚‡‚¯ËÈ,˜ÚÓ ÔÓÒΠ�‡Á‚Â̘‡ÌËfl ̇ ïï Ò˙ÂÁ‰Âäèëë ÍÛθڇ ΢ÌÓÒÚË ëÚ‡ÎË̇‰ÓÁ‚ÓÎÂÌÓ ‚˚Ò͇Á˚‚‡Ú¸Òfl Ò‚Ó·Ó‰ÌÓ,‚ÏÂÒÚÂ Ò ÌÂÍÓÚÓ�˚ÏË ‰�Û„ËÏËÒÚÛ‰ÂÌÚ‡ÏË ‚ÛÁ‡ ÓÒÏÂÎËÎÒfl Ô�ÓÚÂÒÚÓ‚‡Ú¸Ô�ÓÚË‚ ÔÓ‰‡‚ÎÂÌËfl ÒÓ‚ÂÚÒÍËÏË‚ÓÈÒ͇ÏË Ì‡�Ó‰ÌÓ„Ó ‚ÓÒÒÚ‡ÌËfl ‚ÇÂÌ„�ËË. ê‡ÒÔ�‡‚‡ ·˚· ÒÍÓ�ÓÈ Ë·ÂÁʇÎÓÒÚÌÓÈ: ‡�ÂÒÚ, ÓÒÛʉÂÌË Á‡

Page 119: Diyalog Avrasya №26

ÔÓ˜ËÚ‡ÚÂÎÂÈ ËÌÚÂ�ÂÒÌ˚ÏËÔÛ·ÎË͇ˆËflÏË. à Í ÛÊ Ëϲ˘ËÏÒfl ÛÌÂ„Ó Ò‚Ë‰ÂÚÂθÒÚ‚‡Ï ¯Ë�ÓÍÓ„ÓÓ·˘ÂÒÚ‚ÂÌÌÓ„Ó Ô�ËÁ̇ÌËfl – é�‰ÂÌÛêÂÒÔÛ·ÎËÍË Ë Ó�‰ÂÌ‡Ï «Gloria Muncii»,«ÇÂÌ„Â�Ò͇fl �‚ÓβˆËfl 1956 „Ó‰‡»,Á‚‡Ì˲ ·Û�‡ڇ 燈ËÓ̇θÌÓÈ Ô�ÂÏËË‚ ӷ·ÒÚË ÔÛ·ÎˈËÒÚËÍË – ‰Ó·‡‚flÚÒflÌÓ‚˚Â, ÒÚÓθ Ê Á‡ÒÎÛÊÂÌÌ˚Â.

Поэт в Молдове

больше, чем поэт

燂Â�ÌÓÂ, Ì ÒÎÛ˜‡ÈÌÓ ÔÓ˝Ú Ë ÔÛ·ÎˈËÒÚÅÓ�ËÒ å‡�Ë‡Ì ‚ÓÁ„·‚ÎflÂÚ ËÁ‰‡ÌË«åÓΉӂ‡», fl‚Îfl˛˘ÂÂÒflËÎβÒÚ�Ë�Ó‚‡ÌÌÓÈ ‚ËÁËÚÌÓÈ Í‡�ÚÓ˜ÍÓÈÒÚ�‡Ì˚ (‚˚ıÓ‰ËÚ Ì‡ ÏÓΉ‡‚ÒÍÓÏ,�ÛÒÒÍÓÏ Ë ‡Ì„ÎËÈÒÍÓÏ flÁ˚͇ı). ÇÒÏÛÚÌÓ ‚�ÂÏfl, ÍÓ„‰‡ Û ÏÌÓ„ËıÍ�ÛÊËÎËÒ¸ „ÓÎÓ‚˚ ÓÚ ÛÌËÓÌËÒÚÒÍÓ„ÓÛ„‡�‡, ÓÌ ÏÛÊÂÒÚ‚ÂÌÌÓ Ë ‰Â�ÁÍÓÓÚÒڇ˂‡Î ˉ² Ò‡ÏÓ·˚ÚÌÓÒÚËÏÓΉ‡‚ÒÍÓ„Ó Ì‡�Ó‰‡, Ë ÒÂȘ‡Ò, ÍÓ„‰‡ ˝Ú‡Ë‰Âfl Òڇ· ÓÙˈˇθÌÓ ‰ÓÏËÌË�Û˛˘ÂÈ,ÓÌ ÏÓÊÂÚ ‚ Ò‚ÓÂÏ ÊÛ�̇ΠÒÔÓÍÓÈÌÓ Ë‰ÓÒÚÓÈÌÓ Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÚ¸ ÒÚ�‡ÌÛ,Ô‡Ú�ËÓÚÓÏ ÍÓÚÓ�ÓÈ fl‚ÎflÂÚÒfl. ÇÓÚ Í‡ÍÂÏÍÓ Ë Í�‡ÚÍÓ ÅÓ�ËÒ å‡�Ë‡Ì ‚˚Ò͇Á‡Î„·‚ÌÓÂ Ó Ò‚ÓÂÈ êÓ‰ËÌÂ:

– åÓΉӂ‡, ÌÂÒÏÓÚ�fl ̇ ͇ÍËÂ-ÚÓÌ„‡ÚË‚Ì˚ ÏÓÏÂÌÚ˚  ÌÓ‚ÂȯÂÈËÒÚÓ�ËË, ‚Ò Ê ÛÌË͇θ̇fl ÒÚ�‡Ì‡,ËÒÚËÌÌÓ ÏÌÓ„Ó̇ˆËÓ̇θ̇fl, ËÎË, ͇̈́ӂÓ�flÚ ÒÂȘ‡Ò, ÔÓÎË˝ÚÌ˘ÂÒ͇fl. å˚ ‚˝ÚÓÏ ÒÏ˚ÒΠÏÓÊÂÏ fl‚ËÚ¸ – Ë fl‚ÎflÂÏ –Ô�ËÏÂ� ‚ÒÂÈ Ö‚�ÓÔÂ. èÓ ·Óθ¯ÓÏÛ Ò˜ÂÚÛ,Û Ì‡Ò ‰�ÛÊÌ˚È Ì‡�Ó‰, ÌÂÚ ‚Á‡ËÏÌÓÈÌÂ̇‚ËÒÚË, χүڇ·Ì˚ıÏÂÊ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı ÍÓÌÙÎËÍÚÓ‚. ü ·˚Ò͇Á‡Î, ˜ÚÓ åÓΉӂ‡ – ˝ÚÓÏÌÓ„Ó̇ˆËÓ̇θÌ˚È ·ÛÍÂÚ. ç Á�fl ÊÂÔÓÔÛÎfl�ÌÓÂ Ë Û Ì‡Ò, Ë ÓÒÓ·ÂÌÌÓ Á‡�Û·ÂÊÓÏ ‚ËÌÓ Ú‡Í Ë Ì‡Á˚‚‡ÂÚÒfl –«ÅÛÍÂÚ åÓΉӂ˚».

…ë�Â‰Ë ÒÚ‡�ÓÊËÎÓ‚ ÑÓχ Ô˜‡ÚË,̇‚Â�ÌÓÂ, ÌÂÚ ÌË Ó‰ÌÓ„Ó, ÍÚÓ Ô�Ë ‚ÒÚ�˜ÂÒ ÅÓ�ËÒÓÏ íËıÓÌӂ˘ÂÏ Ì ÓÒÚ‡ÌÓ‚ËÚÒfl,˜ÚÓ·˚ ÔÂ�ÂÍËÌÛÚ¸Òfl Ò Ï˝Ú�ÓÏ Ô‡�ÓÈÒÎÓ‚. à ÓÌ ÓıÓÚÌÓ Ë‰ÂÚ Ì‡ ÍÓÌÚ‡ÍÚ, ‡ËÌÓ„‰‡ ‰‡ÊÂ, ˜ÚÓ·˚ ÔÓ‰ÌflÚ¸Òfl ̇ Ò‚ÓÈÔflÚ˚È ˝Ú‡Ê, ÒÔˆˇθÌÓ ‚˚·Ë�‡ÂÚ Ú‡ÍÓÈÁË„Á‡„, ˜ÚÓ·˚ ‚ÒÚ�ÂÚËÚ¸ ‰�ÛÁÂÈ,‰ËÌÓÏ˚¯ÎÂÌÌËÍÓ‚, ÍÓÎ΄.

àı Û ÌÂ„Ó ÏÌÓ„Ó, ‚‰¸ å‡�Ë‡Ì ‰Ó΄Ë„Ӊ˚ �‡·ÓÚ‡ÂÚ ‚ ÊÛ�̇ÎËÒÚÒÍÓÏ ˆÂı –Ò̇˜‡Î‡ ·˚Î, Í‡Í ÓÌ Ò‡Ï „Ó‚Ó�ËÚ,ÎËÚ�‡·ÓÏ – ÚÓ ÂÒÚ¸ ÎËÚÂ�‡ÚÛ�Ì˚Ï�‡·ÓÚÌËÍÓÏ, ÍÓ��ÂÒÔÓ̉ÂÌÚÓÏ ÏÌÓ„Ëı„‡ÁÂÚ Ë ÊÛ�̇ÎÓ‚, ‡ ÔÓÚÓÏ ÔÓ‰ÌflÎÒfl – Ë‚˚¯Â – ÒڇΠÁ‡ÏÔ�‰Ò‰‡ÚÂÎfl ëÓ˛Á‡ÊÛ�̇ÎËÒÚÓ‚, ‚ÓÁ„·‚ÎflÎÔ�‡‚ËÚÂθÒÚ‚ÂÌÌÛ˛ „‡ÁÂÚÛ «çÂÁ‡‚ËÒËχflåÓΉӂ‡», ‡ Á‡ÚÂÏ – ËÌÙÓ�χˆËÓÌÌÓ‡„ÂÌÚÒÚ‚Ó «åÓΉÔ�ÂÒ».

ч е л о в е к i n s a n

120 Д И А Л О Г Н А Ч И Н А Е Т С Я С « Д А » ОСЕНЬ 2007, 26 НОМЕР

Боль и любовьКирилл Ковальджи

Прошли годы. Он горячо и страстно окунулся в общественную деятельность, защищаясвободу и правду, лишний раз доказывая евтушенковский тезис, что «поэт в России –

больше, чем поэт». И не только в России, добавим мы, поскольку судьба Молдавии теснопереплелась с судьбой России – и вчера, и сегодня, и завтра, несмотря на возникающиеиногда между ними политические недоразумения. Наше время – время противоречий, времяобретений и утрат, прямоты и смуты. Как видный журналист, в недавнем прошлом – редакторпопулярной республиканской газеты, ныне – республиканского журнала, Борис Марианслужит тому же делу, что и поэт. О чем и свидетельствует книга избранных его стихотворений –предварительный итог семи десятилетий, полных любви и боли.

Ac› ve AflkKrill Kovaldji

Y›llar geçti… Özgürlü¤ü ve gerçe¤i savunarak Yevtuflenko’nun “Rusya’da flair flairden fazlabir fleydir” tezini bir daha ispatlay›p hararetle ve tutkuyla toplumsal faaliyetlere girdi.

“Sadece Rusya’da de¤il”, diye ekleyelim biz. Çünkü Moldova’n›n kaderiyle Rusya’n›n kaderis›k›ca birbirine geçti. Dün öyleydi, bugün de öyle ve yar›n da öyle olacakt›r; bazen aralar›ndaortaya ç›kan siyasi anlaflmazl›klara ra¤men. Bizim zaman›m›z çeliflkiler zaman›d›r, bulma vekaybetme zaman›d›r, do¤ruluk ve kargafla zaman›. ‹leri gelen gazetecilerden Boris Marian,yak›n geçmiflte ülkenin popüler dergisinin flimdi ise, cumhuriyet dergisinin Yay›n Yönetmeniolarak ayn› davaya, fliire hizmet ediyor. Seçilmifl fliirlerinin topland›¤› yetmiflli y›llar›n ac› vesevgi dolu ön bilânçosunu yapt›¤› kitap da bunu teyit ediyor.

«Моя муза – справедливость, ей и служу...»Виктор Чудин

УБориса Мариана всегда было много друзей, но даже самым близким из них не решался онпоказать своих лагерных стихотворений! И вот, в 1996-м пришел, наконец, для их автора

даже не долгожданный, поскольку надежды на издание не было, но, бесспорно, счастливыймомент – выход неподцензурного сборника «Тюремная тетрадь», основу которого составилинаписанные в неволе стихи. Для читателей постарше произошло как бы возвращение (а длямолодых – открытие) Мариана как поэта. Не стану вдаваться в подробности, важно, что книгавышла, преодолев две цензуры: прошлую, идеологическую, и нынешнюю, не менеежестокую, денежную. Ее с большим интересом встретили читатели. И не из-законъюнктурности темы (впрочем, изрядно потускневшей ныне), а потому, что, помимохудожественных достоинств, в ней, как мне кажется, ключ к разгадке личности Мариана, смладых ногтей болезненно воспринимавшего любую несправедливость.

“‹lham perim adalettir, ben ona hizmet ediyorum…”Viktor Çudin

Boris Marian’›n her zaman çok arkadafl› olmufltur ama en yak›nlar›na bile toplama kamp›fliirlerini göstermekte karars›z… Nihayet 1996 y›l›nda flairin bile beklemedi¤i -çünkü fliirleri

yay›nlama ümidi yoktu- mutlu an, esaretteyken yazd›¤› Zindan Defteri’nin sansürsüz halininbas›lmas› vakti geldi çatt›. Bu, yafll› okuyucular için flair Marian’›n dönüflü, gençler içinse birkeflif oldu. Teferruata girmeyece¤im; önemli olan kitab›n iki sansürü afl›p ç›kmas›; geçmiflinideolojik sansürü ve flimdinin en az o kadar fliddetli parasal sansürü. Eser okuyucudan büyükilgi gördü. Sebebi konunun konjonktürel olmas› de¤il (vak›a flimdi konu da epeyce sönük), bueserde sanatsal k›ymet ve Marian’›n gençli¤inden beri birçok haks›zl›¤a maruz kalm›flkiflili¤ini anlamak için ipuçlar› bulmas›d›r.

Page 120: Diyalog Avrasya №26

GÜZ 2007, SAYI: 26

ä‡Í ÊÛ�̇ÎËÒÚ, ·˚Î Ë ‚ ÓÔÔÓÁˈËË, Ë‚ ÓÔÔÓÁˈËË Í ÓÔÔÓÁˈËË, ÌÓ ‚Ò„‰‡ÓÚÒڇ˂‡Î Ò‚Ó – Á‡˜‡ÒÚÛ˛ Ë‰Û˘Â‚�‡Á�ÂÁ ÒÓ·˘ÂÔ�ËÌflÚ˚Ï ÏÌÂÌËÂ.

à ̇ۘËÎÒfl ‰Â�ʇڸۉ‡�˚, ÔÂ�‚˚È ËÁÍÓÚÓ�˚ı Ô�˯ÂÎÒfl ̇‰‡ÎÂÍËÈ 1957 „Ó‰, ÍÓ„‰‡ÒÚÛ‰ÂÌÚ äË‚ÒÍÓ„Ó„ÓÒÛ‰‡�ÒÚ‚ÂÌÌÓ„ÓÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚ‡ ÅÓ�ËÒå‡�Ë‡Ì ·˚Î ÓÒÛʉÂÌ̇ ÔflÚ¸ ÎÂÚ Á‡«‡ÌÚËÒÓ‚ÂÚÒÍÛ˛‡„ËÚ‡ˆË˛ ËÔ�ÓÔ‡„‡Ì‰Û» ‚ Ò‚flÁË ÒÇÂÌ„Â�ÒÍÓÈ�‚ÓβˆËÂÈ. í‡Ï, ‚ÏÓ�‰Ó‚ÒÍÓÏÉìãÄÉÂ, ÓÌ Ô�Ó¯ÂÎÒ‚ÓË ÛÌË‚Â�ÒËÚÂÚ˚Ë ÔÓÌflÎ, «Í‡ÍÁ‡Í‡ÎflÂÚÒfl Òڇθ» Ë«Í‡Í ‚˚ÊËÚ¸ ËÊËÚ¸ ‰Îfl ÔÓÚÓÏÍÓ‚»…

åÓÊÌÓ Ò͇Á‡Ú¸, ˜ÚÓ ÒÓ ‚�ÂÏÂÌÂÏ Â„ÓÌÂÛÂÏÌÓÈ, ‰ÂflÚÂθÌÓÈ Ì‡ÚÛ� ÒÚ‡ÎÓÚÂÒÌÓ ‚ ̇ˆËÓ̇θÌ˚ı „�‡Ìˈ‡ı – Ë ÓÌ ‚90- „Ó‰˚ ÒڇΠ̇·ÊË‚‡Ú¸ ÍÓÌÚ‡ÍÚ˚ Ò�ÓÒÒËÈÒÍËÏË Ë ÛÍ�‡ËÌÒÍËÏË ÍÓÎ΄‡ÏË‚ �‡Ï͇ı åÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÈÍÓÌÙ‰Â�‡ˆËË ÊÛ�̇ÎËÒÚÒÍËı ÒÓ˛ÁÓ‚, ‡Ò 1998-„Ó Ô�‰ÒÚ‡‚ÎflÂÚ åÓÎ‰Ó‚Û ‚ÏÂʉÛ̇�Ó‰ÌÓÈ Ó�„‡ÌËÁ‡ˆËËè·ÚÙÓ�χ ÑˇÎÓ„ Ö‚�‡ÁËfl ÒÓ ¯Ú‡·-Í‚‡�ÚË�ÓÈ ‚ ëڇϷÛÎÂ. è�˘ÂÏ, ‡ÍÚË‚ÌÓÛ˜‡ÒÚ‚Ó‚‡Î ‚  ÒÓÁ‰‡ÌËË Ë �‡Á�‡·ÓÚÍÂìÒÚ‡‚‡, fl‚ÎflÂÚÒfl ˜ÎÂÌÓÏ è�‡‚ÎÂÌËfl, ‡Ú‡ÍÊ Ô�‰Ò‰‡ÚÂÎÂÏ ç‡ˆËÓ̇θÌÓ„ÓÍÓÏËÚÂÚ‡ è·ÚÙÓ�Ï˚ ‚ åÓΉӂÂ. éÌ ÊÂÒÓÒÚÓËÚ ‚ �‰ÍÓÎ΄ËË ÊÛ�̇· ˝ÚÓÈÓ�„‡ÌËÁ‡ˆËË – «ÑÄ», „‰Â Ë Ô˜‡Ú‡ÂÚÒflËÌÓ„‰‡. �

dece hayal etti¤i ilk gerçek fliirleri (sonra-dan Zindan Defteri ad›yla yay›nlanan ki-tap) iflte burada do¤du. Kendisi çok tecrü-

beli bir gazete ve dergi(zaman›nda Nezavi-simaya Moldova ga-zetesini yönetti, flim-di ise Moldova dergi-sinin bafl editörü)kurdudur ve flairindaha uzun süre hay-ranlar›n› ilgi çekicieserlerle sevindirece-¤ini ümit ediyoruz.Toplumun sayg›s›n›kazand›¤›n› gösterenCumhuriyet Madalyas›,Gloria Muncii niflan›,1956 Macaristan Devri-mi ödülü ve bas›n ulusalödülüne yenileri ekleni-yor.

Moldova’da flair, flairden

daha fazla bir fleydir

fiair ve gazeteci Boris Marian’›n ülkeninresimli kartviziti (Moldovanca, Rusça ve‹ngilizce ç›k›yor) Moldova dergisini yönet-mesi tesadüf olmasa gerek. Kar›fl›k gün-lerde, herkesin bafl› sendika zehriyle dö-nerken, o cesaretle ve so¤ukkanl›l›kla“Moldova milletinin kimli¤i” düflüncesinisavundu ve flimdi bu fikir resmi olarak hâ-kim olunca dergide vatan›n› daha rahattemsil edebiliyor. Bak›n Boris Marian va-tan›yla ilgili neler söylüyor:

“Moldova, yak›n tarihinin olumsuz ba-z› durumlar›na ra¤men eflsiz, gerçekten

çokuluslu ya da flimdi dedikleri gibi poli-etnik bir ülkedir. Bu anlamda bütün Avru-pa’ya örnek olabiliriz, oluyoruz. Dost birmilletimiz var, karfl›l›kl› bir nefret, halklararas› büyük anlaflmazl›klar yok. Moldo-va’n›n çokuluslu bir buket oldu¤unu söy-lemek isterim. Hem yurdumuzda, hem ded›fl›nda Moldova Buketi flarab›n›n ünlüolmas› sebepsiz de¤ildir.”

Bas›n dünyas›n›n eskilerinden Boris Ti-honoviç Marian’la karfl›lafl›p da, bu sözustas›yla göz göze gelmek istemeyen yok-tur. O da seve seve karfl›l›k verir, hatta ba-zen beflinci kattaki bürosuna ç›karkendostlar›na, düflünce birli¤i etti¤i arkadafl-lar›na, meslektafllar›na rastlamak içinözel bir zikzak çizer. Arkadafllar› çokturçünkü Marian uzun süredir gazetecilikatölyesinde çal›flan biri. Kendi deyifliyleönce edebiyat iflçisi oldu, birçok gazeteninmuhabirli¤ini yapt›; sonra yükseldi Gaze-teciler Birli¤i’nin Baflkan Yard›mc›s› oldu,hükümet gazetesi Nezavisimaya Moldo-va’y› yönetti, ard›ndan haber ajans› Mold-pres’i.

Gazeteci olarak muhalefette de bulun-du, muhalefette muhalif de oldu. Ço¤uzaman herkesin kabul etti¤i fikirlerle çeli-flen görüflleri savundu. Sars›nt›lara karfl›durmay› da ö¤rendi. Ta 1957 y›l›nda KievDevlet Üniversitesi ö¤rencisiyken Maca-ristan devrimi dolay›s›yla “Sovyet karfl›t›propaganda” suçuyla befl y›la mahkûmedildi. Orada üniversitesini okudu¤uMordova GULAG’›nda “çeli¤e nas›l su ve-rildi¤ini” ve “gelecek nesiller içi nas›l yafla-mal› ve sa¤ kalmal›”y› ö¤rendi.

Zamanla onun yorulmak bilmeyen, ye-rinde durmayan mizac›na ulusal s›n›rlardar gelmeye bafllad› ve 90’l› y›llarda Rusve Ukraynal› meslektafllar›yla uluslararas›gazeteci birlikleri konferans› çerçevesindeiliflkiler kurdu. 1998 y›l›ndan beri de genelmerkezi ‹stanbul’da olan Uluslararas› Di-yalog Avrasya Platformu’nda Moldova’y›temsil ediyor. Platformun kurulmas›na vetüzü¤ünün haz›rlanmas›na faal bir flekil-de kat›ld›. Yönetim Kurulu üyesi olan Ma-rian, ayn› zamanda Platformun MoldovaMilli Komite baflkanl›¤› yap›yor. Arada biryaz›lar›n›n yay›nland›¤›, Platformun ya-y›n organ› DA dergisinin Yay›n Kuruluüyeleri aras›nda yer al›yor. �

i n s a n ч е л о в е к

D ‹ Y A L O G E V E T ’ L E B A fi L A R 121

В гостях у Папы Римского Иоанна Павла II, 1997

Papa II. Jean Paul’ün misafiri, 1997

Page 121: Diyalog Avrasya №26

а к т у а л ь н о g ü n d e m

14-15 августа 2007 г. в Ташкентесостоялась международная научно-практическая конференция «ВкладУзбекистана в развитие исламской

цивилизации», посвященнаяобъявлению Международной исламской

организацией по вопросамобразования, науки и культуры (ISESCO)

города Ташкента столицей исламскойкультуры в 2007 г. Этого высокого и

почетного звания Ташкент удостоен завыдающиеся заслуги Узбекистана перед

исламской культурой и наукой,сохранение памятников и дальнейшее

обогащение исламского наследия.

‹slam Ülkeleri E¤itim, Bilim ve KültürTeflkilat› (ISESCO) taraf›ndan 2007

y›l›nda Taflkent ‹slam medeniyetininkültür baflkenti seçildi. Bu ba¤lamda 14-

15 A¤ustos 2007 tarihinde Taflkent’te“‹slam Medeniyetinin Geliflmesinde

Özbekistan’›n Katk›s›” konuluuluslararas› sempozyum yap›ld›.

Özbekistan’›n dünyadaki ‹slam bilim vekültürü yapt›¤› katk›lar›, ülkedeki ‹slam

medeniyeti eserlerinin korunmas› vezenginlefltirilmesinden dolay› Taflkent

bu unvana lay›k görüldü.

Халит ЭренГенеральный директор Центра исследованийисламской истории, искусства и культуры при ОИК

Узбекистан на протяжении всей своейистории был центром культуры, науки

и городской цивилизации, мостом, покоторому распространялись знания.Благодаря этому современныйУзбекистан с его неповторимымкультурным и архитектурным наследиемприобрел широкую известность вмировом сообществе. Историческиегорода занесены в Список всемирногонаследия, многочисленные рукописныеи печатные книги, изданные в этомрегионе, и их копии вошли вбиблиотечные коллекции всего мира,стали ценнейшими источниками поистории культуры и науки.

Halit Eren

‹KÖ ‹slam Tarih, Sanat ve Kültür Araflt›rmalar›

Merkezi Genel Direktörü

Dört k›tada ‹slam kültürününflekillenmesinde büyük öneme

sahip olan birçok medeniyetin geliflimiiçinde Özbekistan, Müslüman kültürüngeliflmesinde paha biçilmez büyük katk›sa¤layan kilit ülkelerden biridir.Özbekistan, kendi tarihi süreci zarf›ndakültür ve bilim merkezi, bilim paylafl›mköprüsü konumunda olmufltur. Tümbunlar kendine özgü kültürü ve mimarimiras›yla günümüz Özbekistan’›nuluslararas› camias›nda tan›nmas›navesile olmufltur. Bu bölgedeki kentlerdünya miras› listesinde önemli yeresahip olup, birçok yaz›t ve eserler ile tümdünya kütüphane koleksiyonlar›n›nparças› haline gelmifltir.

Абдулазиз Усман ат-ТувайжриГенеральный директор ISESCO:

Узбекистан продолжает сохранятьценности ислама и общечеловеческой

цивилизации. Свидетельством томуявляется возрождение культурно-архитектурных ансамблей в такихисторических городах, как Ташкент,Самарканд, Бухара и Хива. Кроме того,узбекская земля славится своимивеликими имамами, оставившими богатоенаследие исламских знаний. ИмамМухаммад ибн Исмаил Бухари, авторкниги по толкованию Корана и сочиненияпо лингвистике «О совершенстве» Умараз-Замахшарий, лекарь, физик и философАбу Райхон Беруни, который написалуникальные монографии «Одиагностике», «О лечении болезней иредких лекарствах», «Об Индии», имногие другие ученые являются великимипредками великого народа.

Abdulaziz Osman At-Tuvaycri

‹SESCO Genel Baflkan›

Özbekistan, ‹slam medeniyetiningeliflmesinde önemli konumunu

koruyarak, ‹slami ve insani de¤erlere birbütün olarak önem vermeye devam edenülkedir. Taflkent, Semerkant, Buhara veHive gibi tarihi kentlerindeki kültürel vemimari eserlerin yeniden yap›land›r›lmaçal›flmalar› bunlar›n birer delilleri. Bunund›fl›nda, buras› ‹slam biliminin en zenginmiras›n› b›rakan alimlerin yaflad›¤›topraklar. El-Keflflaf yazar› ‹mam Buhari,Esas-ul Bela¤a adl› dilbilgisi kitab› yazar›Zemahfleri ve tabip, fizikçi ve filozof EbuReyhan Biruni ve di¤er de¤erli bilimadamlar› bu yüce milletin selefleri.

Ташкент признан столицейисламской культуры

Taflkent, ‹slam medeniyetinin

baflkenti seçildi

Page 122: Diyalog Avrasya №26

ВЕФК на БалканахВосточно-Европейская финансовая корпорация (ВЕФК) открыла в Баня Лука, на территориисербской части Боснии и Герцеговины, банк, который является первым финансовым учреждением с

российским капиталом на территории бывшей Югославии.Выступивший на открытии отделения банка президент корпорацииВЕФК Александр Гительсон подчеркнул, что главная цель проекта –

способствовать установлению связей между российскими и сербскими бизнесменами. Финансоваякорпорация ВЕФК имеет 228 отделений банков на территории Российской Федерации.

VEFK, Bosna S›rp Bölgesi’ndeYugoslavya da¤›ld›ktan sonra eski Yugoslav topraklar›nda ilk Rus bankas› VEFK, Bosna Hersek'in S›rpbölümünde yer alan Banya Luka'da flube açt›. Aç›l›flta konuflan VEFK'n›n Müdürü Alexander Gitelson,bankalar›n›n bafll›ca amac›n›n S›rp Cumhuriyeti ile Rusya'daki ifladamlar› aras›nda iliflki kurmakoldu¤unu belirtti. Bosnal› S›rp Baflbakan Milorad Dodik de, “Böyle bir grubun faaliyet göstermek içinBanya Luka'ya gelmekte belli bir yarar görmesinden fleref duyduk” dedi. Rusya’n›n önemli bankalar›aras›nda olan VEFK’in ülke çap›nda 228 flubesi bulunuyor.

Ташкентские самолеты отправятся в Иорданию Узбекистан изготовит два самолета дляИордании. В соответствии с соглашением,подписанным во время визита первогозаместителя премьер-министра РФ СергеяИванова в Ташкент, Ташкентский авиазаводсовместно с российской компанией «Ильюшин»изготовит для Иордании два грузовых самолетаИл-76 МФ. Некоторые детали для самолетовбудут изготовлены в ОКБ им. Ильюшина.

Taflkent’ten Ürdün’e uçakÖzbekistan, Ürdün için 2 adet kargo uça¤›üretecek. Rusya Baflbakan 1. Yard›mc›s› Sergey‹vanov'un Temmuz ay› bafl›nda Taflkent’e

yapt›¤› ziyaret s›ras›nda imzalanan anlaflma uyar›nca, Taflkent Uçak Fabrikas›’nda, Rusya'n›n‹lyuflin Havac›l›k flirketi ile iflbirli¤i içinde Ürdün için 2 adet IL-76 MF kargo uça¤› imal edilecek.Taflkent Uçak Fabrikas›’ndan yap›lan aç›klamaya göre, imalat için gerekli baz› parçalar ‹lyuflinHavac›l›k flirketinden temin edilecek.

Турки построят мечеть в Мерве Турецкая строительная компания «Кылыч» выиграла тендер на строительство центральной мечетив древнем городе Мерв. Мечеть будет представлять собой комплекс, в состав которого войдуттакже небольшая гостиница и столовая. Стоимость проекта составит 13,7 млн долл. Изгосударственного бюджета будет выделено на строительство 12,7 млн долл, остальная часть средствбудет предоставлена Фондом гуманитарной помощи при администрации президентаТуркменистана.

Merv camisini Türk flirketi yapacakTürkmenistan'›n Merv flehrinde yap›lacak olan Merkez Camii inflaat›n›n ihalesini Türk K›l›ç‹nflaat flirketi kazand›. Misafirhane ve aflevinin de yer alaca¤› inflaat›n maliyeti 13,7 milyon dolarolacak. Söz konusu bedelin 12,7 milyonunun devlet bütçesinden, geri kalan k›sm›n da DevletBaflkanl›¤› ‹nsani Yard›mlar Fonu’ndan karfl›lanaca¤› aç›kland›.

Экономика СНГ выросла на 8 процентов Экономический рост стран СНГ в период с января по май 2007 г. составил 8%. По информацииКомитета статистики СНГ за первые пять месяцев нынешнего года наибольший экономический ростбыл отмечен в Азербайджане, где он составил 36,2%. В тот же период национальный доходАрмении вырос на 10,2%, Кыргызстана – на 9,3%, Узбекистана – на 9,1%, Беларуси – на 9%,Украины – на 7,9%, Таджикистана – на 6,6%. Данные из некоторых других стран-членов СНГ вКомитет статистики не поступили. Ожидается, что в 2007 г. рост экономики СНГ составит около 7%.В отдельных странах рост экономики будет выглядеть следующим образом: в Азербайджанеэкономика вырастет на 30%, в Казахстане – на 9-10%, в Беларуси – на 9-10%, в Армении – на 7-9%, в Таджикистане – на 7%, в Украине – на 7%, в России – на 6%, в Кыргызстане – на 6%, вУзбекистане – на 6%, в Грузии – на 5%, в Молдове – на 4%.

BDT ekonomisi yüzde 8 büyüdüBa¤›ms›z Devletler Toplulu¤u (BDT) ülkelerindeki ekonomik büyüme, bu y›l›n Ocak-May›sdöneminde ortalama yüzde 8 olarak gerçekleflti. BDT Devletleraras› ‹statistik Komitesi’ndenyap›lan aç›klamada, y›l›n 5 ay›ndaki en büyük ekonomik büyümenin yüzde 36,2 ileAzerbaycan’da gerçekleflti¤i bildirildi. Ayn› dönemde milli gelirin Ermenistan’da yüzde 10,2,K›rg›zistan’da yüzde 9,3, Özbekistan’da yüzde 9,1, Belarus’ta yüzde 9, Ukrayna’da yüzde 7,9,Tacikistan’da yüzde 6,6 olarak hesapland›¤› belirtilirken, baz› BDT ülkeleriyle ilgili verilerinkomiteye henüz ulaflmad›¤› ifade edildi. Bu arada, bu y›l BDT ülkelerindeki ortalamabüyümenin yüzde 7 olarak tahmin ediliyor. Ülke baz›nda tahminler ise flöyle: Azerbaycanyüzde 30, Kazakistan yüzde 9-10, Belarus yüzde 9-10, Ermenistan yüzde 7-9, Tacikistan yüzde 7,Ukrayna yüzde 7, Rusya yüzde 6, K›rg›zistan yüzde 6, Özbekistan yüzde 6, Gürcistan yüzde 5,Moldova yüzde 4.

g ü n d e m а к т у а л ь н о

Yüzen fuar “Bluexpo”Karadeniz’e aç›ld›‹lk kez 1926 y›l›nda Mustafa Kemal Atatürk

taraf›ndan hayata geçirilen ve ikinci kezbu y›l gerçeklefltirilen “yüzen fuar” projesi“Bluexpo”, Karadeniz limanlar›ndagerçeklefltirildi. 4 - 5 Haziran'da BulgaristanVarna, 6 - 7 Haziran'da Romanya Köstence,8 - 9 Haziran'da Ukrayna Odessa, 10 - 11Haziran'da Ukrayna Yalta, 12-13 Haziran'daRusya Soçi ve 14 - 15 Haziran'da GürcistanBatum rotas›n› izleyen gemi, daha sonraTrabzon’a u¤rayarak ‹stanbul’a geri döndü.Fuar projesini baflka bölgelere degerçeklefltireceklerini belirten ADG Fuarc›l›kGenel Müdürü Hakan Ad›güzel, flunlar›söyledi: “Samsun ve ikiz gemisi Ankara ileKas›m ay›nda M›s›r, Libya, Tunus veCezayir'i kapsayan Kuzey Afrika turunaç›kmay› planl›yoruz. Yüzen fuar projesini 10y›l boyunca devam ettirmek istiyoruz. KuzeyAfrika d›fl›nda Bat› Afrika, Körfez ülkeleri,Güney Asya, Akdeniz Çana¤› ve GüneyAfrika da planlar aras›nda yer al›yor. Baz›turlarda 4 fuara kadar da ç›kabilece¤iz.”

Плавучая ярмарка«Bluexpo» вышла вЧерное море

Впервые плавучая ярмарка в Черном моребыла проведена в 1926 г. по инициативе

Мустафы Кемаля Ататюрка. Вторая ярмаркасостоялась в этом году в черноморскихпортах. С 4 по 5 июня ярмарка находилась вболгарском порту Варна, 6 – 7 июня – врумынскому порту Констанца, 8 – 9 июня – вОдессе, 10 – 11 июня – в Ялте, 12 – 13 июня –в российском порту Сочи и 14 – 15 июня – вгрузинском порту Батуми, далее корабль сплавучей ярмаркой последовал в Трабзон ивернулся в Стамбул. Организатором ярмаркистала компания ADG, генеральный директоркоторой Хакан Адыгузель сказал, чтокомпания ADG в ноябре текущего годапланирует выйти в тур по Северной Африкена двух судах: «Samsun» и «Ankara». Этот турохватит Египет, Ливию, Тунис и Алжир.Адыгузель добавил: «Наш проект рассчитанна 10 лет. Некоторые туры будут состоять изчетырех ярмарок».

Page 123: Diyalog Avrasya №26

а к т у а л ь н о g ü n d e m

Азербайджанские студенты вТурции разрезали выпускной торт

Впоследние годы Турция стала привлекательным центром длястудентов из разных стран мира. Используя предоставленные им

возможности, студенты не перестают удивлять своими успехами истановятся примером для молодежи.

Сотни азербайджанских студентов, обучающихся в разных городахТурции, собрались на базе отдыха при мэрии Зейтинбурну для того,чтобы вместе порадоваться за своих соотечественников, получивших вэтом году диплом о высшем образовании. Выпускной вечер почтиливниманием мэр района Зейтинбурну Мурат Айдын, Генеральный консулАзербайджана в Стамбуле Сайяд Салахлы, генеральный секретарьАссоциации муниципалитетов тюркского мира Эртугрул Гази Саглам.

Выступая на церемонии, Мурат Айдын сказал, что принимать у себяазербайджанских студентов – большая радость для него. Айдынотметил, что любые трудности можно преодолеть при помощи упорноготруда. «Вы стали примером того, как необходимо трудиться и учиться.Несмотря на то, что вы находитесь за тысячу километров от своихсемей, вы сумели продемонстрировать замечательные результаты. Я отвсего сердца поздравляю вас», – сказал мэр. Подчеркнув, что Турцияпросто обязана совершенствовать систему образования для того, чтобыохватить весь тюркский мир, Айдын добавил: «Как орган местногосамоуправления, мы оказываем всяческую поддержку образованию,помогаем учебным заведениям».

Генеральный консул Азербайджана в Стамбуле Сайяд Салыхлыпоблагодарил Мурата Айдына и Эртугрула Саглама за поддержку иучастие. Салахлы выразил особую благодарность Мурату Айдыну за егоусилия, предпринимаемые для того, чтобы облегчить жизнь студентоввдали от родины. Обращаясь к выпускникам, Салахлы сказал: «Ягоржусь вами. Ваши успехи заставили нас радоваться».

Türkiye’de okuyan Azeriö¤renciler mezuniyet pastas› kestiTürkiye’de e¤itim gören yüzlerce yabanc› ö¤renci mezuniyet

heyecan› yafl›yor. Türkiye, e¤itim alan›nda sunulan imkânlarnedeniyle birçok yabanc› ülke için adeta cazibe merkezi haline geldi.Bu imkanlar› son derece iyi de¤erlendiren birçok yabanc› ö¤rencielde ettikleri baflar›larla herkesi flafl›rt›yor.Okuduklar› okullarda dereceye giren ve ayr› ayr› illerde e¤itim görenyüzlerce Azeri ö¤renci, Zeytinburnu Belediyesi Sosyal tesisleri’ndebir araya gelerek mezuniyet coflkusunu doyas›ya yaflad›. Adetaflenlik havas›nda geçen kutlamalara Zeytinburnu Belediye Baflkan›Murat Ayd›n, Azerbaycan ‹stanbul Baflkonsolosu Sayyad Adilo¤luSalahli ve Türk Dünyas› Belediyeler Birli¤i Genel Sekreteri Dr.

Ertu¤rul GaziSa¤lam ile yüzlerceAzeri ö¤rencikat›ld›. Yemeklitoplant›ya evsahipli¤i yapanBaflkan MuratAyd›n, baflar›l›ö¤rencilerea¤›rlamaktan büyükmemnuniyetduydu¤unu söyledi.Çal›flaraküstesindengelinemeyecek birgüçlük olmad›¤›n›

ifade eden Ayd›n “Sizler çal›flman›n en güzel örneklerini verdiniz.Ailelerinizden binlerce kilometre uzaktas›n›z ama buna ra¤mensizler okullar›n›zda büyük baflar›lar elde ettiniz. Ben sizleri can›gönülden kutluyorum” dedi. Ayd›n, Türkiye’nin e¤itim alan›ndadaha da iyi noktalara gelerek tüm Türk dünyas›n› kucaklayabilecekduruma gelmesi gerekti¤ini belirterek “Bizler yerel yönetimlerolarak Milli e¤itime tüm deste¤imizi veriyoruz. Okullar›m›z›nihtiyaçlar›n›n giderilmesi noktas›nda her türlü yard›m› kendilerinesa¤l›yoruz” diye konufltu.‹stanbul Baflkonsolosu Sayyad Adilo¤lu Salahl› da yapt›¤›konuflmada, Türk Dünyas› Belediyeler Birli¤i Baflkan› Erol Kaya ileZeytinburnu Belediye Baflkan› Murat Ayd›n’a teflekkür etti.Yap›lanlar› takdir eden Salahl›, “Ayr›ca bugün burada bizi a¤›rlad›¤›için, bu güzel ortam› bizlere haz›rlad›¤› için Baflkan Ayd›n’a teflekkürediyorum. Ben sizlerle gurur duyuyorum. Elde etti¤iniz baflar›larlabizim yüzümüzü güldürdünüz” dedi.

Page 124: Diyalog Avrasya №26

Турция отменила визовый режим с тремя странами Центральной АзииПравительство Турции в одностороннем порядке отменило визовый режим с рядом тюркоязычныхстран. Соответствующее постановление было опубликовано в турецкой «Официальной газете» 29июля. Постановление распространяется на граждан Узбекистана, Таджикистана, Туркменистана,Азербайджана и Монголии. При этом оно будет действовать только в отношении тех граждан,которые приезжают в Турцию на срок менее тридцати дней.

Türkiye Orta Asaya ülkelerine vize muafiyeti getirdi Türkiye Hükümeti baz› Türk Cumhuriyetleri için vize uygulamas›n› kald›rd›. Konuyla ilgiliyönetmenlik 29 Temmuz tarihinde Resmi gazetede yay›nland›. Yeni usule göre Özbekistan,Tacikistan, Türkmenistan, Azerbaycan ve Mo¤olistan vatandafllar› 30 günü aflmamak üzereTürkiye’ye vizesiz girifl yapabileceklerdir.

Таджикистан начнет производство автомобилейВторое после Узбекистана государство в Средней Азии готовится к производству автомобилей.Между Таджикистаном и Ираном подписано соглашение о намерении сотрудничества вавтомобильной отрасли. На первом этапе Иран планирует инвестировать 60 млн долл. впроизводство автомобиля «Samand». Таджикистан заказал 2 тыс. автомобилей «Samand» дляиспользования в городах в качестве такси.

Tacikistan otomobil üretecekOrta Asya ülkelerinden Özbekistan’dan sonra Tacikistan da binek otomobil üretimi konusundayat›r›ma haz›rlan›yor. Bu çerçevede mutabakata varan Tacikistan ile ‹ran niyet protokolüimzalad›. ‹ran taraf›, “Samand” binek otomobili üretimi için ilk etapta 60 milyon dolarl›k yat›r›mplanl›yor. Bu arada, Tacikistan üretimi öngörülen “Samand” modelinden flehir içinde taksiolarak kullanmak maksad›yla 2 bin adet siparifl verdi.

Железная дорога между Ираном и Казахстаном В 2012 г. планируется завершить строительство железной дороги, которая соединит Казахстан,Туркменистан и Иран. Железная дорога пройдет через города Узан, Берекет, Гызылгала, Гурген.Заместитель министра транспорта и путей сообщения Ирана Саид Нежад и генеральный директор«Железных дорог Казахстана» Касымлы Ибрагимов провели переговоры в Ашхабаде. Саид Нежадсказал, что новая железная дорога стартует из иранского города Гургена, пройдет черезтуркменистанский город Кызылетрек, пройдет через Берекет до казахстанского города Узана.

‹ran - Kazakistan demiryolu hatt›Kazakistan, Türkmenistan ve oradan ‹ran'a uzanacak yeni Uzan-Bereket-G›z›lgala-Gürgendemiryolunun 2012 y›l›na kadar hayata geçirilmesi planlan›yor. ‹ran Ulaflt›rma Bakan Yard›mc›s›Sait Necati ve Kazakistan Devlet Demiryollar Genel Müdür Yard›mc›s› Kas›ml› ‹brahimov,demiryolunun güzergâh› ve maliyeti hakk›nda görüflmelerde bulunmak üzere Aflkabat’a gitti.‹ran Ulaflt›rma Bakan Yard›mc›s› Sait Necati, yeni demiryolunun, ‹ran'›n Gürgen flehrindenbafllayarak Türkmenistan'›n G›z›letrek kasabas›na gelece¤ini, oradan Bereket’e uzan›p dahasonra Kazakistan'›n Uzan flehrine kadar varaca¤›n› aç›klad›.

Москва облюбовала Керченский полуостровПравительство Москвы заинтересовано в строительстве гостиничных комплексов в Крыму. Об этом,как передает «Вовремя.info», на пресс-конференции сказал министр курортов и туризма КрымаВладимир Савельев. «Москвичи высказали заинтересованность, я думаю, правительство будетактивно этим заниматься и получит полную поддержку. Мы будем иметь на берегу Азовского морянесколько пятизвездочных комплексов», — сказал он. По словам Савельева, стоимостьстроительства гостиничных комплексов на Керченском полуострове составляет $1 млрд. Савельевотметил, что сейчас разрабатывается генеральный план развития данного участка Крыма.Министерство курортов и туризма Крыма прогнозирует увеличение количества туристов из Россиина курортах Крыма в связи с подготовкой Сочи (Россия) к проведению зимней Олимпиады-2014.

Moskova Kerç yar›madas›na talipVovremya.info’nun haberine göre, K›r›m Turizm Bakan› Vladimir Savelyev, düzenlendi¤i bas›ntoplant›s›nda “Moskoval›lar yeni projeye ilgi duydular. Hükümet tam destek verece¤ini belirtti.San›r›m Azak denizin k›y›s›nda birkaç befl y›ld›zl› otel yap›lacak.” diye konufltu. Savelyev’insöylediklerine göre, Kerç yar›madas›nda yap›lacak olan otellerin toplam maliyeti 1 milyar Dolar.K›r›m Turizm Bakanl›¤›na göre, 2014 y›l›nda Rusya’n›n Soçi flehrinde yap›lacak K›fl Olimpiyat›dolay›s›yla Rusya’dan K›r›m’a gelecek olan turist say›s›nda art›fl bekleniyor.

g ü n d e m а к т у а л ь н о

Giuli Alasania:Diyalo¤a devamDiyalog Avrasya Platformu Gürcistan Milli

Komite Baflkan› Prof. Dr. Giuli Alasania,‹negöl Kafkas Derne¤i'nin Türkiye’de bu y›l 7.kez düzenledi¤i Kafkas Kültür Festivali'ne 65kiflilik bir heyetle kat›ld›. Bursa'n›n ‹negölilçesinde düzenlenen festivaldekikonuflmas›nda, Diyalog Avrasya Platformusayesinde Gürcistan'da birçok uluslararas›etkinli¤e ev sahipli¤i yapt›klar›n› ifade edenAlasania, Kafkas Kültür Festivali'nin iki ülkearas›ndaki iflbirli¤ini daha da güçlendirmesitemennisinde bulundu. Türkiye’de 7. kezdüzenlenen Festival, Gürcistan'da her y›ldüzenlenen Çvenebun Festivali ile bu y›lbirlefltirildi. ‹ki gün boyunca de¤iflik kültürel,folklor ve dans gösterileriyle renklenenfestival, dünyan›n de¤iflik yerlerinden gelenGürcüleri de bir araya getirmifl oldu.

Гиули Аласания:«Диалог продолжается»

Председатель Национального комитетаПлатформы Диалог Евразия в Грузии

Гиули Аласания во главе делегации из 65человек приняла участие в 7-м Кавказскомкультурном фестивале, организованномКавказским обществом турецкой провинцииИнеголь. Выступая на открытии фестиваля,Гиули Аласания подчеркнула, что, благодаряПлатформе Диалог Евразия, в Грузии былорганизован ряд международныхмероприятий. Аласания выразила надеждуна то, что они будут служить укреплениюсотрудничества и связей между двумястранами. Фестиваль, который проводится вТурции в седьмой раз, в этом году былобъединен с ежегодным грузинскимпраздником «Чвенебум». На фестивале,продлившемся два дня, были представленыразнообразные культурные и фольклорныепрограммы. Сюда съехались грузины,проживающие в разных странах мира.

Page 125: Diyalog Avrasya №26

а к т у а л ь н о g ü n d e m

Турецкие СМИ приняли решениесоответствовать нормам этики

Высший совет радио и телевидения Турции (RTUK) провел 3 июля вотеле «Конрад» встречу с представителями радио и телевидения

страны. На конференции обсуждались вопросы соответствиявыступлений СМИ этическому кодексу и была принята декларация из 12статей, которую подписали уполномоченные представители теле- ирадиокомпаний.

Европа считается лидером в вопросах журналистской этики,соблюдения прав человека и соответствия журналистской деятельностиэтическим нормам и принципам. Однако в последние годынедовольство мирового сообщества вызывают публикации,пропагандирующие ксенофобию и националистические идеи, особеннов Дании и Франции. Закон о соблюдении принципов этики и морали № 3984 Турецкой Республики предусматривает штрафные санкции заего нарушение. Несмотря на это, СМИ нередко не соблюдают этот закон,ссылаясь на политические и другие причины. Для разрешения этойситуации глава Высшего совета радио и телевидения Турции ЗахитАкман выступил с беспрецедентной во всем мире инициативой,направленной на добровольное соблюдение журналистскимсообществом этических принципов и тем самым на повышение доверияк СМИ. Были сформулированы этические принципы, свое согласие скоторыми представители ведущих СМИ подкрепили своими подписями.На высказывания о том, что принципы, за нарушение которых непредусмотрено наказания, останутся лишь на бумаге, Акман ответил:«Мы хотим, чтобы соблюдение этих принципов было добровольным. Мыверим, что доверие общественности к СМИ будет расти прямопропорционально соблюдению этих принципов».

Этические принципы СМИ

• Уважение чести, основных прав и свобод человека.

• Опираясь на свободу слова и право получения информации,передавать информацию объективно и в полном объеме.

• Остерегаться использования СМИ для достижения личных целей икоррупции.

• Защищать культурное и этническое многообразие, плюрализммнений.

• Избегать расовой, гендерной, религиозной и языковойдискриминации и основанных на этих различиях стереотипов.

• Относиться с уважением к праву частных лиц и организацийисправлять или комментировать информацию.

• Сохранять здравый смысл и спокойствие при освещении кризисныхситуаций, которые вызывают панику и страх в обществе.

• Избегать прямых и косвенных призывов к применению силы илегализации ее.

• Уважать неприкосновенность частной жизни.

• Сочувствовать проблемам женщин.

• Защищать детей и подростков от публикаций неподобающегосодержания.

• Уважать вкусы и пожелания зрителей, слушателей и читателей.

Türk medyas› daha “etik”olmaya karar verdiTürkiye Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), radyo ve televizyon

yay›nc›lar›n› 3 Temmuzda ‹stanbul Conrad Otel’de bir araya getirdi.Medya etik de¤erlerinin tart›fl›ld›¤› programda toplam 12 maddedenoluflan bir deklarasyon televizyon ve radyo kurulufllar›n›n yetkilileritaraf›ndan imzaland›. ‹nsan haklar› ve etik de¤erlere uygun yay›nlar yapmak amac›na dönük ilkeler,prensipler ve kanun çal›flmalar›nda Avrupa ülkelerinin lider oldu¤u herdefas›nda vurgulan›r. Fakat son y›llarda özellikle Danimarka ve Fransa’dabaflta olmak üzere, gerek milliyetçilik ve gerekse “öteki” ile ilgili yay›nlardünya kamuoyunda infiale sebep olmufltu. Türkiye’de uyulmad›¤›zamanlarda cezai müeyyide gerektiren 3984 say›l› etik ilkelerini içeren birkanun var. Fakat medya, kurumsal kayg›lar ve siyasi sebeplerden dolay›zaman zaman etik kurallar›n› ihlal ediyor. Bu gerçekten hareketle böyle birçal›flmay› bafllatan RTÜK Baflkan› Zahit Akman, dünyada bu çal›flman›n birbenzerinin olmad›¤›n› belirti. Proje “ilkeli yay›nc›l›kta gönüllülük ve medyayagüven” amac›n› güdüyor. Yapt›r›ms›z oldu¤u gerekçesiyle at›lan imzalar›nanlams›z kalaca¤› elefltirilerine Say›n Akman, ''Biz bu ilkelere kanun yoluylade¤il, gönüllülük r›za esas›na göre uyulmas›n› istiyoruz. Medya kurulufllar›n›nkamuoyunda daha güvenilir kurulufllar haline gelmesinin en önemli yolunun,bu etik ilkelere uyulmas›ndan geçti¤ine inan›yoruz'' fleklinde cevap verdi.

Yay›nc›l›k Etik ‹lkleri• ‹nsan onuruna, temel hak ve özgürlüklere sayg›l› olmak. • ‹fade özgürlü¤ü ve haber alma hakk› çerçevesinde olay ve olgular›

do¤ru tarafs›z ve eksiksiz yay›nlamak.• Yay›nc›l›¤› haks›z amaç ve ç›karlar do¤rultusunda kullanmamak.• Çok seslili¤in ve kültürel çeflitlili¤in korunmas›na önem vermek.• Yay›nlar›m›zda ›rk, renk, dil, din ve cinsiyet ayr›mc›l›¤›na, afla¤›lama ve

ön yarg›lara yer vermemek.• Kifli ve kurumlar›n cevap ve düzeltme haklar›na sayg›l› olmak.• Toplumda korku ve infial yaratabilecek olaylar karfl›s›nda ve kriz

zamanlar›nda sa¤duyulu davranmak.• fiiddeti teflvik etmemeye ve meflrulaflt›rmamaya özen göstermek.• Özel hayata ve mahremiyete sayg›l› olmak.• Kad›nlar›n sorunlar›na duyarl› olmak ve kad›nlar› nesnelefltirmekten

kaç›nmak.• Çocuk ve gençleri uygun olmayan içerikten korumaya özen göstermek.• ‹zleyicilerin ve dinleyicilerin gereksinim, be¤eni ve hassasiyetlerine

önem vermek.

Page 126: Diyalog Avrasya №26

g ü n d e m а к т у а л ь н о

«Шишеджам» построитновую фабрику в Уфе

Турецкая компания по производствустеклотары «Шишеджам» ввела в

эксплуатацию в столице БашкортостанаУфе третью стекловаренную печь. Посообщению руководства, компания,развивая сеть заводов в Турции,одновременно продолжаетинвестиционную деятельность вРоссийской Федерации. На российскомрынке компания «Шишеджам» началаработать в 2002 г. В городе ГороховецВладимирской области в 2003-2004 гг.были установлены дополнительныестекловаренные печи. На сегодняшнийдень в Гороховце действуют три печи ипроизводится до 300 тыс. т стеклотары вгод. В 2004 г. недалеко от Санкт-Петербургакомпания «Анадолу Джам», входящая вгруппу «Шишеджам», приобрелаПокровский стекольный завод и провелатам модернизацию существующих печей. В2005 г. была введена в эксплуатациювторая печь, что позволило повыситьпроизводственную мощность завода до200 тыс. т стеклотары в год. В настоящеевремя в соответствии с планомрасширения производства было приняторешение о введении третьей линии попроизводству стеклотары в Уфе.

fiiflecam’danUfa’ya yeni tesis

Türk cam flirketi fiiflecam, RusyaFederasyonu’na ba¤l› Baflkortostan’da

kurdu¤u cam ambalaj tesislerinde 3. f›r›n›da devreye soktu. fiiflecam’dan yap›lanaç›klamada, fiiflecam Grubu’na ba¤l›Anadolu Cam'›n yurt içi yat›r›mlar›nadevam ederken, Rusya Federasyonu’ndabafllatt›¤› yat›r›m ata¤›n› da sürdürdü¤übildirildi. ‹lk olarak 2002 y›l›nda Vladimirbölgesinde Gorohovets'te bafllat›lanyat›r›mlar›n, 2003 ve 2004 y›llar›ndadevreye al›nan f›r›nlarla devam etti¤ibelirtilen aç›klamada, bugün Gorohovetstesisinde 3 f›r›nda y›lda toplam 300 bin tonkapasiteye ulafl›ld›¤› kaydedildi. AnadoluCam'›n 2004 y›l›nda St. Petersburgyak›nlar›ndaki Pokrovsky fabrikas›n› sat›nald›¤›, mevcut f›r›n›n modernizasyonu ve2005 y›l›nda devreye al›nan ikinci f›r›nyat›r›m› ile tesisin toplam kapasitesininy›lda 200 bin tona ulaflt›¤› belirtildi. Buarada büyük müflterilerin bölgeselbüyüme planlar› paralelindeBaflkortostan'›n baflkenti Ufa'da 3. camambalaj tesisi yat›r›m›n›n bafllat›ld›¤›hat›rlat›ld›.

íÂÎÂÍÓÏÔ‡ÌËfl «ÇàÑ» (èÂ�‚˚È Í‡Ì‡Î, êÓÒÒËfl) Ë „‡ÁÂÚ‡«TUR PRESS PANORAMA» (íÛ�ˆËfl) Ô�‰ÒÚ‡‚Îfl˛Ú «ÜÑà åÖçü»

èÓ Ó·�‡˘ÂÌËflÏ ‚ Ô�Ó„�‡ÏÏÛ «Ü‰Ë ÏÂÌfl» ̇ Ò„ӉÌfl¯ÌËÈ ‰Â̸ ̇ȉÂÌÓ ÛÊ·ÓΠ50.000 ˜ÂÎÓ‚ÂÍ. è�˘ÂÏ, ‚ ˝ÙË� ·˚ÎË ÔÓ͇Á‡Ì˚ ‰‡ÎÂÍÓ Ì ‚ÒÂÒÓÒÚÓfl‚¯ËÂÒfl ‚ÒÚ�˜Ë. çÂÍÓÚÓ�˚ ËÁ ˝ÚËı ÔÓËÒÍÓ‚ Ô�Ó‰ÓÎʇÎËÒ¸ ·Óθ¯Â „Ó‰‡.

ÖÒÚÂÒÚ‚ÂÌÌÓ, Ï˚ Ì ÏÓÊÂÏ „‡�‡ÌÚË�Ó‚‡Ú¸ �ÂÁÛθڇڇ ÚÂÏ, ·ÓÎÂÂ, ·˚ÒÚ�Ó„Ó ËÌÂωÎÂÌÌÓ„Ó, ÌÓ ‚˚ ‰ÓÎÊÌ˚ Á̇ڸ, ˜ÚÓ ÔÓ Í‡Ê‰ÓÏÛ ÒÎÛ˜‡˛ ˉÂÚ �‡·ÓÚ‡.

“BEN‹ BEKLE” Program› ilk yay›nlanmas›ndan bugüne kadar, 50.000 kifliarad›klar›na kavuflmufltur. Buluflmalar›n büyük bir k›sm› programlarayans›m›yor. Baz› araflt›rmalar bir y›ldan fazla zaman alm›flt›r. Bunlara

ra¤men, aranan kiflinin bulunaca¤›na iliflkin %100 garanti hiçbir zaman veremiyoruz.Hele hele araflt›rman›n k›sa zamanda ve hemen yap›lmas› garantisi hiç verilemiyor.Yaln›z programa gelen her iste¤i veri taban›m›za al›p kesinlikle gereken araflt›rmay›yapt›¤›m›zdan kesinlikle emin olabilirsiniz.

173102: Faruk (1940, Mançuriya, Çin) • 295289: Çelik Mustafa (Rose Svit, Alanya) • 171516: Mutev Sali fiukriyev(1948) • 298101: Rijinaflvili‹sak ‹liçoviç(1934) • 164631: Saraf’›n akrabalar› • 20617: Kozma(Gantsa) Klavdiya Semyon k›z›(28.12.1969, Moldova) • 179283: Yusuf Dal-c›(1964) • 179123: Agisov(Orenburg vilayetine ba¤l› Burtinsky reyon) • 298826: Pafla Abdullah Hac› o¤lu (Sual) • 176055: Ahmet (“Rose Be-ach” Oteli, Kemer) • 177295: fiamro Konstantin Andrey o¤lu( Krasnodar, Rusya) • 294518: Ansar (‹stanbul) • 170579: Kürflat(1983, Antalya)• 176897: Mamed o¤lu Sali • 170458: Jadan Vasiliy ‹van o¤lu(1962, Stavropol, Rusya) • 172883: Gayvorontseva Anna Vladimirovna(1978, Ros-tov, Rusya) • 177696: Useinov Enver Rustem o¤lu(1974, Çimkent, Kazakistan) • 293877: Mart›nenko ‹gor (1982) • 297938: Mehtiev TandigMagomed-o¤lu (1955, Azerbaycan) • 176800: Yurt Binali (Türkiye) • 169469: Gökçek Süleyman (1976, Türkiye, Nevflehir) • 175418: PançvidzeLedi Georgievna (Gürcistan) • 296970: Eduard (Türkiye) • 293751: Keliverdi Tatyana Antonovna (1978) • 174747: Atak Aslan (Samsun) •296515: K›l›ç Gürbüz (1967, Ankara) • 171376: Canelyan Mart›ros Haçikoviç, Canel Jirayt Haçikoviç (Istanbul) • 175852: Sürgün Ali (1964) •166911: Kaçan tuna (1975, ‹zmir) • 170063: Emre Ertekin (1982, Ankara) • 176379: Papufl Aleksandra Aleksandrovna(1987, Ukrayna Kiev do-¤umlu) • 174125: Zaripov Sait(Sergaç bölgesi), Zaripov Fay›zrahman Saitoviç (1913, Sergaç bölgesi) • 179936: ‹ssagulov Gevork(1946) •298145: Öztürk(Yusupova) Zarema Alimpamayevna(1971) • 164200: Ahmedov Oleg(1979, Özbekistan, Urgenç) • 172077: Krinitsin Vasiliy Gur-yanoviç(Rusya, Baflkortostan, ‹gkinsiy bölgesi) • 21: Tairov Amiledjan • 295483: Pilka ‹yosif(Türkiye) • 180424: Mamedova(Morozova) Tat-yana Mihaylovna(1943, Karabafl) • 345346: Sonya(07.05.1962) • 302294: Kuliyeva(Tagiyeva) Gulnara Rafikovna(1959, Rusya, Da¤›stan Cum-huriyeti, Derbent) • 305439: Baz ‹rina ‹vanovna( 07.06.1967) • 341650: Tolikova Natalya Aleksandrovna • 263005: Ifl›n(1989, ‹stanbul, Tür-kiye), Meltem(‹stanbul, Türkiye) • 198615: Engin Merzali(1955, ‹stanbul, Türkiye), Elçin Merzali(1960, ‹stanbul, Türkiye) • 240809: Burgelya Ni-

na ‹vanovna(1978i Moldavya Kabaeflti köyü, Kalaraflsky rayon) •227922: R›dvan fiahin(veya fiahim) • 195817: Mehmet BekirCan(1952, K›rcali, Bulgaristan) • 188134: Ahmedov Oleg Nari-man o¤lu(1979, Özbekistan do¤umlu) • 199183: Ali Mahli(Türki-ye) • 238397: Suliyev Rinat(1975, Almat›, Kazakistan), Tülene-va Natalya(1968, Rusya/Permskaya oblast, g.Çusovoy) •305022: Çalangov fiahsüf fiahsadinoviç(1967) • 215937: Kolo-min Andrey Sergeyeviç(1977, Pavlodar, Kazakistan) • 342478:Shvets(fivets) Natalya Viktorovna • 349826: Hamrayeva Ta-mara Hojiyevna(1964, Buahara,Özbekistan) • 356161: MustafaTürkmen(1957) • 355125: Topalova Lyubov (1975, Moldova) •272732: Kuzenkova Anna (1951, Vorkuta, Rusya) • 348925:Sokolova Tatyana (1972, Rusya) • 266811: Zekerya Emurlayev(1921, K›r›m) • 6101: Larionova Larisa Viktorovna(1972, Pri-morsky kray, Rusya) • 297367: Kuznetsova Marina Nikolayev-na(1979, Ukrayna) • 355720: Pzayeva Hayale Kerim k›z› (1981,Azerbaycan, Kirovograd do¤umlu) • 263950: Muharrem Kinik(Malatya,Türkiye), Nizamettin Kinik (Malatya,Türkiye), Selahat-tin Kinik (Malatya,Türkiye) • 270352: Dibirov Abutalip Saparbi-

yeviç (1949, Da¤›stan›n Hurhi köyü do¤umlu) • 270117: Naz›m Estürk (1972, Türkiye) • 348640: Kob›lenko Svetlana Alexandrovna ve DmitriyAlexandroviç • 279559: Özduman Serkan (1979, ‹stanbul, Türkiye) • 32408: Ahmetov Gumbat Zaman o¤lu (1975, Azerbaycan) • 347835: Ali-flev Zelkionr ‹smailoviç (1948) • 276995: Renner (Mitina) Ekaterina (1979, Duflanbe, Tacikistan) • 354989: Lyaflkayeva Valentina Vladimirov-na (1985, Rusya) • 347136: Voronina Lyudmila Andreyevna (1966, Aralsk flehri, Kazakistan) • 342164: Gökhan Göngördü (1974) • 6685: To-torkulov Osman Çomayeviç (1913, Karaçayevo-Çerkessiya, RF) • 325528: Komarova Svetlana Yuryevna(1981) • 154797: Perelomova Anna Vla-dimirovna(14.04.1988. RF Krasnodar Vilayeti) • 257156: Gönüllü Rüstem(1922, Ukrayna, Yalta, K›r›m) • 365907: Abibulaeva Niar Ablayev-na(1930, Kerç, Ukrayna) • 342227: fiirinskaya Svetlana Viktorovna (1973, Kazakistan, fiimkent) • 345949: Ryabova Elena Valentinovna (1974,Donetsk ili, Ukrayna) • 39242: Urusova (Topala) Elena (02.09.1968, Moldova, Kiflinev) • 340243: Razvanov Hazar Alimagomedovç (15.02.1970,Rusya, Da¤›stan) • 343536: Letova (‹diyatullina) Alsu (06.05.1979, Zainsk flehri, Tataristan) • 341603: Topalova (Paçeva) Lyubov (1975, Mol-dova, Caltay köyü) • 351129: Rikat (10.08.1969, Turkiye) • 393918: Kapats›na (Lazareva) Anjela • 355234: Mejidov Mersuddin (Banya-Luka,Bosnia Hercogovina) • 392288: Sribnaya Zinaida (12.07.1977) • 351194: Veliksar Mariya Vasilyevna (1973,Moldova,Çad›r-Lunga flehri) •348283: Karabulut Tuncay (05.10.1975) • 392426: Konifleva Ludmila Naz›movna (1978,Özbekistan,S›rdarya Bölgesi) • 394918: Dich NatalyaAndreyevna(1976) • 388628: Chekir Mariya ‹vanovna (1974) • 393394: Yavorskaya Marina Yuryevna (1985 Ukrayna) • 354130: Petuhova Ye-lena Nikolayevna (1982 K›rg›zistan Çuiskaya bölgesi, Alamaedinsky ilçesi Lebedinofka Köyü): • 408371: Renner (Mitina) Yekaterina Sergeyev-na (1979, Tacikistan, Duflanbe) • 418601: Halis (1985) • 447518: Son (Yartseva) Natalya Nikolayevna (09.01.1969, Rostov ili. Yegorl›kskiy ilçesist. Novorogovskaya) • 434604: fiadiyev (Krivov) Aleksandr Huseynoviç (1991, Özbekistan, Taflkent) • 415082: Naif Arat (1980) • 381895: ‹l-ter Çakmak (16.04.1970, Tarsus, Adana yak›nlar›nda, Türkiye) • 43714: Jar›lkas›nova Rauflan Saylaubekovna (1978, K›z›lorda flehri, Kazakistan)• 47192: Stamatova Elena ‹vanovna (1987, Moldova, Basarabyaska flehi) • 56058: Selvi Tayfun(19.10.1996, ‹stanbul) • 498591: Taner Yaz›c›(Türkiye) • 508308: Jarkovskaya (Kononenko) Larisa ‹vanovna (04.01.1962, Rusya)

Page 127: Diyalog Avrasya №26

к а р и к а т у р а k a r i k a t ü r

Бехидже Колчак Шарк/Азербайджан Behice Kolçak fiark/Azerbaycan

Page 128: Diyalog Avrasya №26
Page 129: Diyalog Avrasya №26

Rixos_genel_avrasya dergisi 8/9/07 3:22 PM Page 1

Composite

C M Y CM MY CY CMY K

Page 130: Diyalog Avrasya №26