1

IES MARCO DO CAMBALLÓN

VILA DE CRUCES - PONTEVEDRA

LUIS FERNANDO PÉREZ MÉNDEZ

XEFE DPTO. ORIENTACIÓN

2018 - 2019 *

PROGRAMACIÓN

DEPARTAMENTO

DE

ORIENTACIÓN

[I]

Programación marco do Departamento de Orientación do IES Marco do Camballón (Vila de Cruces – Pontevedra), onde se recolle o Plan de Acción Titorial, o Plan de Apoio ao proceso de E – A, o Plan de Orientación Académica, e as programacións de Pedagoxía Terapeuta e Audición e Linguaxe

2

INDICE

1. INTRODUCCIÓN. ORIENTACIÓN E COMPETENCIAS 1 2. FUNDAMENTACIÓN LEGAL 8 3. O CENTRO 10 4. ANÁLISE E ESTUDO DE NECESIDADES 11 5. DEPARTAMENTO DE ORIENTACIÓN 14 6. OBXECTIVOS XERAIS 16 7. PLANIFICACIÓN XERAL E ACCIÓNS PRIORITARIAS 18 8. RECURSOS 20 9. TEMPORALIZACIÓN 21 10. AVALIACIÓN 22 11. PROPOSTAS DE MELLORA 22 12. ÁMBITOS DE ACTUACIÓN 23

PLAN DE APOIO AO PROCESO DE ENSINO-APRENDIZAXE 24 1. INTRODUCCIÓN 25 2. PROFESORADO 25 3. ALUMNADO 26 4. OBXECTIVOS 26 5. ACTIVIDADES E PLANIFICACIÓN 28 6. ACTUACIÓNS 29 7. METODOLOXÍA E RECURSOS 39 8. AVALIACIÓN 41

PLAN DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE 43 1. IINTRODUCCIÓN 43 2. FUNDAMENTACIÓN LEGAL 45 3. DETECCIÓN DE NECESIDADES 47 4. OBXECTIVOS 47 5. CONSIDERACIÓNS XERAIS 48 6. ORGANIZACIÓN 49 7. CRITERIOS PAA A ORGANIZACIÓN E DISTRIBUCIÓN DOS RECURSOS 52 8. OUTRAS ACTUACIÓNS DO CENTRO 70 9. DETERMINACIÓN DOS CRITERIOS PARA A ORGANIZACIÓN 73 10. PROTOCOLOS 80 11. RECURSOS WEB 83

PLAN DE ACCIÓN TITORIAL 85 1. INTRODUCCIÓN 86 2. ANÁLISE DO CONTEXTO 87 3. ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO DAS TITORÍAS 87 4. DESEÑO, PROGRAMACIÓN E SECUENCIACIÓN 90 5. PLANIFICACIÓN 93 6. BLOQUES TEMÁICOS 94 7. PLAN ANUAL DE ACCIÓN TITORIAL 99

3

8. ORGANIZACIÓN COMPLEMENTARIA DA TITORÍA 101 9. AVALIACIÓN DO PAT 102 10. RECURSOS WEB 103

PLAN DE ORIENTACIÓN ACADÉMICO-PROFESIONAL 104 1. INTRODUCCIÓN 105 2. NECESIDADES 106 3. OBXECTIVOS E METODOLOXÍA 107 4. BLOQUES DE INFORMACIÓN 109 5. RECURSOS 111 6. AVALIACIÓN 111

13. ORIENTACIÓN E PLAN LECTOR 113 14. ORIENTACIÓN E TIC 114 15. PROGRAMA DE HABILIDADES SOCIAIS 119 16. PROGRAMA DE PREVENCIÓN E DETECCIÓN DE DEA 124 17. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES 131 18. BIBLIOGRAFÍA 132

4

1. INTRODUCCIÓN. ORIENTACIÓN E COMPETENCIAS BÁSICAS

A OREINTACIÓN EDUCATIVA é unha actividade complementaria á docente que se ocupa de aspectos que inciden directamente no desenvolvemento educativo e persoal do alumnado. O Consello da UE (21/11/2008) explicita que todos os cidadáns deben ter acceso aos servizos de orientación, independentemento de onde residan: por tanto é un dereito tanto da comunidade educativa coma da sociedade no seu conxunto, e a LOMCE (2013) no art. 2 indica que “corresponde ás administracións educativas promover medidas necesarias para que a titoría persoal do alumnado e a orientación educativa, psicopedagóxica e profesional, constitúan un elemento fundamental.... sendo un dos factores que favorece a calidade do ensino” e no art. 1 sinalan “un medio necesario para o logro dunha formación personalizada que facilite unha educación integral en coñecementos, destrezas e valores”.

En Galicia e, no artigo 8.2 do Decreto 86/2015 que establece o currículo da ESO e bacharelato en Galicia sinala “na educación secundaria obrigatoria prestarase especial atención á orientación educativa e profesional do alumnado”. Ademáis o capítulo II deste decreto fala no artigo 16 da titoría e orientación e do seu papel relevante cada curso da ESO, xa que “debe garantir un axeitado asesoramento ao alumnado para favorecer a súa continuidade no sistema educativo ou, se for o caso, unha orientación profesional, atendendo ao principio de igualdade entre homes e mulleres (art. 16.4)”. O art. 27. 6 fala do mesmo para o bacharelato.

Actualmente, e de forma xeral, a dimensión do profesional da orientación concrétase nestas áreas:

1) a acción titorial e desenvolvemento persoal do alumnado: con actuacións en educación para a saúde, afectivo-sexual, prevención de adicións e drogodependencias, educación en valores, emocional, prevención de racismo e xenofobia, educación para a paz e non violencia, para a convivencia e prevención de conflitos, prevención de acoso e ciberbullying, educación vial ....

2) a orientación vocacional, académica e profesional do alumnado: axudar as persoas de todalas idades, informando, asesorando e facilitandoas decisións vocacionais, comocara o emprego, autoemprego, adquisión de competencias profesionais, reciclaxe... algún destes aspectos non so abranguen o nivel local ou nacional senon que tamén pode acadar dimensión internacional (Europass, bolsas de formación no estranxeiro, Erasmus+, bolsas Deputación Pontevedra...)

3) a atención á diversidade do alumnado: deseño e desenvolvemento da resposta educativa máis acorde ás necesidades do alumnado, en coordinación cos departamentos didácticos, equipos docentes. Isto inclue a avaliación psicopedagóxica de casos como altas capacidades, dislexia, TDAH, dificultades de aprendizaxe (discalculia, disortografías...) e tamén ten competencia na discapacidade, procurando

5

unha escola inclusiva, dando asesoramento específico a este alumnado e a súa familia sobre a mellor resposta educativa (o que inclúe xestión de becas, axudas específicas, contacto con asociacións e organismos...).

Atendendo ao preámbulo da LOMCE, a educación supón (entre outros aspectos) facilitar o desenvolvemento persoal, a integración social, garantindo igualdade de oportunidades e procurando o máximo desenvolvemento das potencialidades da persoa.

Moitos investigadores definen competencia coma "o bo desempeño en contextos diversos e auténticos baseado na integración e activación de coñecementos, normas, técnicas, procedementos, habilidades e destrezas, actitudes e valores".

De modo lexislativo tanto na LOE (2006) como na LOMCE (2013) no seu título

preliminar, sinalan que: Capítulo I. Establece a orientación educativa e profesional dos estudantes, como medio

necesario para o logro dunha formación personalizada, que propicie unha educación integral en coñecementos, destrezas e valores.

Tamén establece que entre outros aspectos, a orientación educativa e profesional, será prioritaria para os poderes públicos.

Capítulo II. No seu artigo 5 recóllese que, corresponde ás Administracións públicas facilitar o

acceso á información e á orientación sobre as ofertas de aprendizaxe permanente e as posibilidades de acceso.

TÍTULO I. Os ENSINOS E A SÚA ORDENACIÓN. Capítulo III. Educación Secundaria Obrigatoria. Establécese entre os principios xerais que, na educación secundaria obrigatoria

prestarase especial atención á orientación educativa e profesional do alumnado. No artigo 26 entre os principios pedagóxicos destácase que, corresponde ás

Administracións educativas promover as medidas necesarias para que a tutoría persoal dos alumnos e a orientación educativa, psicopedagógica e profesional, constitúan un elemento fundamental na ordenación desta etapa.

TÍTULO II. EQUIDAD NA EDUCACIÓN. Capítulo I. Alumnado con necesidade específica de apoio educativo. Ao finalizar cada curso avaliaranse os resultados conseguidos por cada un dos

alumnos en función dos obxectivos propostos a partir da valoración inicial. Devandita avaliación permitirá proporcionarlles a orientación adecuada e modificar o plan de actuación así como a modalidade de escolarización, de modo que poida favorecerse, sempre que sexa posible, o acceso do alumnado a un réxime de maior integración.

TÍTULO III. PROFESORADO.

6

Capítulo I. No seu artigo 91 sinálanse entre as funcións do profesorado as seguintes: c) A tutoría dos alumnos, a dirección e a orientación da súa aprendizaxe e o apoio

no seu proceso educativo, en colaboración coas familias. A orientación educativa, académica e profesional dos alumnos, en colaboración, no seu caso, cos servizos ou departamentos especializados.

h) A información periódica ás familias sobre o proceso de aprendizaxe dos seus fillos/as, así como a orientación para a súa cooperación.

TÍTULO V. PARTICIPACIÓN, AUTONOMÍA E GOBERNO DOS CENTROS. Capítulo II. Autonomía dos centros. Artigo 129. Será competencia dos centros docentes, fixar os criterios referentes á

orientación, tutoría, avaliación e recuperación dos alumnos. Artigo 130. Corresponde ás Administracións educativas regular o funcionamento

dos órganos de coordinación docente e de orientación e potenciar os equipos de profesores que impartan clase no mesmo curso, así como a colaboración e o traballo en equipo dos profesores que impartan clase a un mesmo grupo de alumnos.

TÍTULO VIII. RECURSOS. Entre os recursos para a mellora das aprendizaxes e apoio ao profesorado, a lei

sinala: a existencia de servizos ou profesionais especializados na orientación educativa, psicopedagógica e profesional.

En definitiva, unha educación que axude a: APRENDER A Conocer. APRENDER A Ser. APRENDER A Aprender APRENDER A Convivir. O novo concepto de COMPETENCIA BÁSICA incorporado a partir da LOE de 2006

pon o acento naquelas aprendizaxes que se consideran imprescindibles, desde unha formulación integradora e orientado á aplicación dos saberes adquiridos. As competencias básicas son aquelas competencias que debe desenvolver un mozo ao finalizar o ensino obrigatorio para lograr a súa realización persoal, exercer a cidadanía activa, incorporarse á vida adulta de xeito satisfactorio e ser capaz de desenvolver unha aprendizaxe permanente ao longo da vida. Estas competencias básicas pretenden ser comúns en todos os países da Unión Europea e son as seguintes:

Competencia en comunicación lingüística.

Competencia matemática.

Competencia no coñecemento e a interacción co mundo físico.

Tratamento da información e competencia dixital.

Competencia social e cidadá.

Competencia cultural e artística.

Competencia para aprender a aprender.

7

Autonomía e iniciativa persoal. Dende o Dpto. de Orientación do IES Marco do Camballón e en relación coas

competencias básicas na aula é importante o traballo de asesoramento a profesores/as e titores/as, que se pode realizar dende o punto de vista metodolóxico incidindo en:

O contrato de traballo

O portafolios

O estudo de casos

A aprendizaxe cooperativa

Métodos globalizadores: proxectos, investigación no medio O Departamento de Orientación do IES “Marco do Camballón” dentro do marco

lexislativo actual e segundo a circular 10/2010 entende a Orientación como algo inherente á propia educación e trata de contribuir á formación integral do alumnado, ó asesoramento do profesorado na práctica educativa, e a implicación e asesoramento dos pais e do resto da comunidade educativa. A orientación e a acción titorial convértense nun dos factores determinantes da calidade e mellora da Ensinanza.

A orientación entendémola coma un proceso contínuo e sistemático que comeza coa escolarización do alumnado (na educación infantil e/ou Primaria) e finaliza ó termo das ensinanzas non universitarias. Un contínuo que inclúe a toda a poboación escolar á marxe do tipo e grao de diversidade que presente.

Os principios sobre os que se fundamenta o concepto de funcións da orientación,

coherentes co de Comprensividade e Diversidade, fan referencia a unha tarefa que deberá ser: preventiva, de desenvolvemento de capacidades, habilidades e actitudes do alumnado, e de intervención social (comunidade educativa).

Os modelos de intervención, baixo o noso punto de vista, non se limitan a un

modelo único, se non, que máis ven se trata de adecua-lo modelo ás necesidades que vaian xurdindo na acción orientadora e ós destinatarios: alumno e/ou alumnos; profesor e/ou profesores; e a comunidade escolar. De feito, pensamos, que a orientación debe dirixirse cara a utilización do modelo de programas, que permiten respostar os principios de prevención, intervención social, e desenvolmento, eixo da intervención do Departamento de Orientación do IES “Marco do Camballón”. Este modelo, proposto pola Reforma, supera as intervencións puntuais e parte dunha análise de necesidades que se concretan en programas a desenvolver polos profesores/as – titores/as e resto de profesores/as que desexen implicarse e asesorados ou informados (colaboración activa) do Departamento de Orientación do IES.

Nesta liña lévanse a cabo os Proxectos de Orientación do IES “Marco do Camballón” (plano de acción titorial, plano de orientación académico e profesional, e o plano de apoio ó proceso de aprendizaxe-ensinanza) así coma os programas incluidos nos anteriores.

8

Sen embargo, existen outros modelos válidos denominados de intervención directa e individualizada como é o asesoramento (entendido como enfoque non directivo). Os alumnos/as que acoden voluntariamente ó Departamento de Orientación do IES, buscando unha axuda ou asesoramento directa (vocacional, de técnicas de estudio determinadas, etc.), reciben a miña intervención de maneira flexible, buscando a participación (información, asesoramento, suxerencias, interpretacións, etc.) procurando que sexa o alumno/a o protagonista das súas decisións.

No campo educativo e orientativo do Departamento de Orientación do IES

“Marco do Camballón”, tamén existen dous modelos que dalgún xeito complementan a actuación dos anteriores: un modelo de consulta, entre o profesional consultor e outra persoa-as (alumno-os/a-as, profesor-es/a-as, ou pais e nais), e utilízoo no caso de que veñan facerme unha consulta en función dalgún plano ou programa que está posto en marcha, vai a ser unha intervención comunicativa, colaborativa, e implementadora. Por último, sinalar tamén un modelo tecnolóxico (novas tecnoloxías).

Deste feito o Plan de Orientación de Centro busca promover, na medida das suas posibilidades, as sete competencias clave (comunicación lingüística, competencia dixital, aprender a aprender, competencia matemática e competencias básicas en ciencia e tecnoloxía, sentido de iniciativa e espírito emprendedor, competencias sociais e cívicas e conciencia e expresións culturais) a través dos 3 plans que o integran.

Esta programación parte dos principios de planificación, prevención, sistematicidade, curricularidade, cooperación, desenvolvemento persoal e intervención social. A actuación desenvolverase por programas, previa análise e detección de necesidades, priorizando actuacións e intervencións que atendan á totalidade dos membros da comunidade educativa.

2. FUNDAMENTACIÓN LEGAL A orientación educativa e profesional deberase desenvolver nos tres niveis que

estructuran a organización escolar, tal como recollen os Decretos e Ordes:

Ley Orgánica 8/2013, de 9 de diciembre, para la mejora de la calidad educativa.

Lei orgánica 2/2006 de 3 de maio de educación

RESOLUCIÓN do 27 de xullo de Instrucións no curso académico 2015/16 para a implantación do currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato nos centros docentes da Comunidade Autónoma de Galicia.

DECRETO 86/2015, do 25 de xuño, polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia.

D. 133/2007 de 5 de xullo que regula as ensinanzas da ESO en Galicia.

D. 126/2008 de 19 de xuño que estable o currículo de bacharelato en Galicia.

Decreto 114/2010, do 1 de xullo, polo que se establece a ordenación xeral da formación profesional do sistema educativo de Galicia.

9

Decreto 324/1996 de 26 de xullo, que aproba o regulamento orgánico dos Institutos de Educación

Orde do 1 de agosto de 1997 que dicta instruccións para desenvolver o decreto 324/1996.

Decreto 120/1998 de 23 de abril que regula a orientación educativa e profesional en Galicia.

Orde de 24 de xullo de 1998 que establece a organización e funcionamento da orientación educativa e profesional en Galicia, regulada polo decreto

120/1998.

Orde de 6 de outubro de 1995 que regula as adaptacións do currículo no ensino de réxime xeral

Orde de 31 de outubro de 1996 que regula a avaliación psicopedagóxica dos alumnos/as con necesidades

educativas especiais e establece procedimentos e criterios para o dictame de escolarización.

Orde de 30 de xullo de 2007 que regula os programas de diversificación curricular na ESO.

Orde de 28 de outubro de 1996 pola que se regulan as condicións e o procedimento para flexibiliza-la duración do período de escolarización obrigatoria en alumnos con necesidades educativas especiais asociadas

a sobredotación intelectual.

Orde de 27 de decembro de 2002 que establece condicións e criterios para a escolarización de alumnado con necesidades educativas especiais.

Orde de 20 de febreiro de 2004 que establece medidas de atención específica ó alumnado procedente do estranxeiro.

Orde de 13 de maio de 2008 que regula os programas de cualificación profesional inicial.

Orde de 6 de setembro de 2007 que desenvolve a implantación da ESO en Galicia

ORDE do 5 de agosto de 2014 pola que se regulan aspectos específicos para a implantación das ensinanzas de formación profesional básica no curso académico 2014/15.

Circular 18/2007 das Direccions Xerais de Ordenación e Innovación Educativa e de Formación Profesional e Ensinanzas Especiais pola que se ditan instrucións para unificar as actuacións e establecer as accións prioritarias dos servizos de orientación educativa e profesional das ensinanzas escolares de Galicia

Circular 8/2009 que regula medidas de atención á diversidade para alumnado da ESO.

Orde do 16 de febreiro de 2009 que regula o desenvolvemento da avaliación diagnóstica en Galicia.

Orde de 24 de xuño de 2008 que regula a educación básica para adultos e establece o seu currículo en Galicia.

Orde do 20 de xullo de 2009 que regula ensinanzas de bacharelato para adultos na modalidade presencial en Galicia.

10

Decreto 79/2010, do 20 de maio, para o plurilingüismo no ensino non universitario de Galicia.

Orde de 28 de xuño de 2010 que modifica parcialmente a Orde do 1 de agosto de 1997 que dicta instruccións para desenvolver o decreto 324/1996.

Decreto 85/2007 que crea e regula o Observatorio Galego da Convivencia Escolar.

Circular 6/2010 da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovacion Eductiva para a organización e posta en funcionamento das ensinanzas de bacharelato para adultos, nas modalidades presencial e a distancia, nos IES e centros EPA autorizados para impartilas.

Decreto 229/2011 que regula a atención á diversidade en Galicia.

ORDE do 13 de xullo de 2011 pola que se regulan os programas de cualificación profesional inicial na Comunidade Autónoma de Galicia.

Circular 10/2010 da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovacion Eductiva pola que se ditan instrucións para coordinar as actuacións e establecer accións prioritarias dos servizos de orientación educativa e profesional na comunidade autónoma de Galicia.

a. Na aula, a través da función Titorial. b. No Centro e Centros adscritos, a través do Departamento de Orientación. c. A través dos Equipos de Orientación Específica como unidade nunha área

provincial.

Este modelo no seu conxunto, pensamos que intenta supera-las intervencións orientadoras de tipo individual e puntual, para dar paso a unha nova concepción da orientación como proceso, á responsabilidade compartida por todo o equipo dociente, coordinada polo titor/a e asistida ou asesorada polo orientador/a e os servicios externos de apoio.

3. O CENTRO

O IES Marco do Camballón, construído no ano 1998, está situado no concello de Vila de Cruces, na provincia de Pontevedra. Conta con 250 alumnas e alumnos matriculados e con 38 profesoras e profesores, procedentes de diferentes concellos de Galicia.

O concello de Vila de Cruces presenta unha extensión aproximada de 155 Km2 e 5 435 habitantes, distribuídos en 28 parroquias. Ten un nivel socioeconómico entre medio e baixo (a renda dispoñible bruta por habitante en 2009 foi de 11954€ segundo o IGE). Os arredores van quedando despoboados debido a que moita xente nova busca espazos urbanos para traballar e vivir.

As familias do alumnado ocúpanse preferentemente no sector servizos, seguido de agricultura e gandería, industria e construción. A incorporación das mulleres ao mercado laboral provoca que boa parte do alumnado pase a maioría do tempo cos seus avós e avoas.

11

O alumnado do IES Marco do Camballón está atendido, como dixen aneriormente, por 37 docentes que inclúen profesorado de secundaria e profesorado de formación profesional. Virá un lectora/a de inglés. A maioría é definitivo no centro e participan en programas e grupos de traballo para mellorar no seu desempeño. Temos solicitado os contratos programa para a mellora do éxito escolar de reforzo, orientación e apoio na modalidade de acompañamento escolar fóra do horario lectivo (para a ESO). Dentro do Plan Proxecta tamén se participa dende hai varios anos nos programas. Aliméntate ben!, Clases sen fume, Quérote+, Donas de sí.... (dependendo das eleccións dos titores/as e de Biblioteca)

ETAPA CURSOS ALUMNOS/AS

ESO 1º, 2, 3º, 4º 108

BAC 1º, 2º 38

FP GRAO MEDIO SOLDADURA E CALDERERÍA 1º, 2º 30

FP GRAO MEDIO ATENCIÓN DEPENDENTES 1º, 2º 29

FP BÁSICA 1º, 2º 15

En canto a plans de formación do centro, este curso terá lugar o 3º ano do plan

de Titoría entre Iguais e continuarase coa mediación escolar. Tamén se solicitarán, no seu momento, varias liñas dos contratos-programa (mellora da convivencia e promoción da igualdade, PROA e plan pendentes).

4. ANÁLISE E ESTUDO DE NECESIDADES

Para a detección de necesidades, análise e posteriores actuacións artellouse desde o Departamento de Orientación toda un complexo procedemento que dun xeito global abarcara ó propio IES “Marco do Camballón”, sempre enmarcado na presente circular de Orientación que envía a Consellería de Educación a principios de curso. No tocante á DETECCIÓN DE NECESIDADES:

As fontes empregadas para coñecer as necesidades da comunidade escolar son, principalmente: -información recollida en reunións da CCP. -información recollida polo orientador en reunións cos docentes e conversas formais e informacións co equipo directivo e profesorado -reunións do propio Dpto. de Orientación con aportacións dos seus membros, dos centros de primaria e revisión da memoria final do curso anterior -análise de cuestións formuladas por alumnado efamilias no prazo de matrícula de inicios de curso -percepción do clima de centro por parte do claustro -resultados de avaliación inicial e avaliación diagnóstica do curso pasado

12

Esta información inicial permite planificar o traballo, pero tamén teremos en conta novos datos, aportacións, suxestións… que xurdan ao longo do curso.

A planificación dunha tarefa de análise de necesidades implicou un proceso orientado os seguintes aspectos:

a. Maior implicación ós membros do Departamento de Orientación, os titores e o profesorado, en xeral, na práctica da atención á diversidade.

b. Disponibilidade de horarios e recursos para dita análise e valoración de necesidades que se ían entresacando: reunión semanal cos titores de ESO e FP Básica.

c. Necesidade dun ambiente escolar integrado e comunicativo desde os distintos equipos directivos, o profesorado e as familias.

d. Análise dos distintos contextos onde se ubican os Centros, xeralmente, tenden a ter características similares. Recursos persoais, materiais e funcionais, segundo o tamaño e necesidades dos Centros.

e. Coñecemento da normativa vixente.

f. Análise da práctica docente e titorial.

g. Análise do ambiente familiar.

Con respecto ao Centro

- Continuar coa actualización de documentos e plans de centro: Plan de Convivencia, plan de atención á diversidade (mellora do protocolo de acollida e atención a alumnado procedente do estranxeiro e do que se incorpora tardíamente segundo o D. 229/2011)

- Continuar coa actualización da web do instituto e incluir nformación máis específica para familias, respecto dos servizos do dpto. de orientación.

- Ampliar as canles de comunicación entre o centro e o entorno, a través de protocolos (algúns xa se levan a cabo como con Servizos Sociais, Educadora Familiar, centro de atención ao inmigrante, Cruz Vermella...).

- Aumento da comunicación e cooperación entre centro e familia - Dacordo co D. 8/2015 de convivencia e participación da comunidade educativa

en materia de convivencia, continuar a desenvolver actividades que a promocionen (Titoría entre iguais,mediación...).

- Necesidade de asesoramento, con respecto as medidas de atención á diversidade e do plano de orientación, na elaboración dos Proxectos Educativos de Centro e dos Proxectos Curriculares de Centro/Etapa.

- Necesidade de colaboración e cooperación Centro – Familias.

13

- Nos distintos centros escolares detéctase unha importante número de alumnos/as con dificultades de aprendizaxe, relacionados coa lectura, escritura e cálculo.

Ademáis conforme aos Protocolos educativo para a prevención e control do absentismo escolar e ao Protoloco Xeral de prevención, detección e tratamento do acoso escolar e ciberacoso, o departamento podeasesorar á comunidade educativa sobre medidas e recursos que faciliten a presenza no centro e a participación activa do alumnado no proceso de aprendizaxe. Tamén incluiranse actuacións máis específicas no PAT e no Plan xeral de atención á diversidade.

Con respecto ó equipo directivo e o profesorado:

- O profesorado, en xeral, dos distintos centros necesita asesoramento e colaboración con respecto as medidas de atención á diversidade (ordinarias e extraordinarias ou curriculares e organizativas).

- Necesidade dun coñecemento das funcións de orientación e do Departamento de Orientación.

- Necesidade dun coñecemento, e incluso de posta o día, da lexislación educativa, en xeral.

Con respecto ó alumnado:

Favorecer a integración do alumnado que se incorporan dende primaria e daquel que se incorpore ao longo do curso, tanto no centro coma na aula, e prestar especial atencion a ACNEAE.

Axilizar a posta en práctica de medidas de atención á diversidade dende a avaliación inicial.

Procurar a mellora do rendemento académico, reducción do fracaso escolar e fomento do hábito lector no alumnado a través de programas e coa colaboración dos docentes (Edixgal, Plan lector, contrato-programa...).

Continuar coas actividades de educación en valores con especial fincapé nas que fomenten a mellora das relacións e igualdade efectiva entre homes e mulleres, prevención da violencia de xénero e de calquera forma de violencia, convivencia, valores democráticos e solidarios, resolución pacífica de conflitos.

Facer as avaliacións psicopedagóxicas precisas, cos pertinentes informes e tomar as decisións máis axeitas antes as dificultades do alumnado.

Revisar, actualizar e/ou elaborar reforzos educativos/adaptación curriculares precisas.

14

Continuar co seguimento ao alumnado con medidas de atención á diversidade.

Favorecer a autoorientación, autonomía persoal e toma de decisións vocacionais/profesionais, procurando desenvolver o enfoquede coaching (acompañar aoalumnado no proceso de crecimento persoal e axudalo a transformarse para acadar as súas metas).

Llevar a cabo no programa de acollida as actuacións que reduzan o absentismo .

Con respecto ás familias:

-mellorar a implicación/colaboración das familias no proceso de E/A e fomentar a comunicación co centro

-informalos, no caso de que se poida producir absentismo, das medidas que se tomarán a cabo dende orientación así coma do protocolo establecido pola Xunta.

-informar e orientar ás familias de alumnos con medidas de atención educativa, respecto da evolución dos fillos, así coma no oñecemento do sistema educativo e as mellores opcións

-información xeral para as familias sobre o sistema educativo e alternativas trala etapa obrigatoria, saídas profesionais...

Con respecto ao entorno educativo - manter a colaboración con Servizos Sociais, OMIX, Servizo de Igualdade,

Asociación de Empresarios do Deza, Xuventude, EOE, CEFORE, ONG ́s ... e calquera outra entidade para dar mellor atención aos membros da comunidade educativa.

- impulsar contacto con outras entidades do entorno que faciliten tanto inserción laboral coma desenvolvemento persoal do alumnado, a través de actividades transversais e/ou formativas.

5. DEPARTAMENTO DE ORIENTACIÓN Os ámbitos de actuación: acción titorial, apoio ó proceso E/A e orientación

académica-profesional, que aparecen explicitados nesta programación. As actuacións e actividades que levan a esta finalidade inclúen 3 niveis

complementarios: a) Titoría: na aula e en cada grupo. b) Dpto de orientación: no centro docente c) Equipos de Orientación Específica: a nivel provincial O departamento de Orientación está composto por: O Departamento de Orientación durante o curso está composto por:

15

- Luis Fernando Pérez Méndez (xefe do Departamento de Orientación, especialidade psicoloxía e pedagoxía).

- Ruth Sabucedo Morillo (pedagoga terapeuta, Educación de Apoio).

- Noemí Fernández Rivas (profesora de FOL)

Dito Departamento constituíuse a principio do curso escolar, e ten unha periocidade de reunión, dacordo coa lexislación vixente, semanal, levantándose Acta dos distintos acordos tomados. Será os luns de 9.00 a 9.50.

Desde o Departamento de Orientación a nosa intervención centrarase en tres

ámbitos interrelacionados: apoio ó proceso de ensino-aprendizaxe, á orientación académica e profesional, e á acción titorial, cofigurando baixo o meu punto de vista, o Plano de Orientación. Polo tanto en cada un destes ámbitos debemos de especifica-los obxectivos que se pretenden, as actuacións (actividades) para leva-lo a cabo e os procedementos para realiza-lo seguimento e a avaliación, isto é, un deseño de intervención por programas.

Os planos de orientación (ámbito de actuación), expostos no párrafo anterior, deberán estar incluidos no Proxecto Curricular, de tal forma que o centro educativo asumirá as responsabilidades institucionais colexiadamente compartidas.

Hoxe en día este Departamento non ten centros adscritos o Departamento de Orientación do IES “Marco do Camballón” como tal. Pero dado que existe unha comunicación fluída con reunións trimestrais estes sitúanse no propio municipio de Vila de Cruces (Pontevedra). O Departamento de Orientación do CEIP Nosa Sra.da Piedade ten adcritos o de Piloño e Merza.

CEIP Nosa Sra. Da Piedade de Vila de Cruces

CEIP Cerdeiriñas de Piloño

CEIP DE Merza

As necesidades orientadoras destes centros son en relación a posibles respostas educativas existentes na educación Infantil, Primaria, ou Secundaria; ós agrupamentos con clara referencia á aula de apoio e de referencia para determinados alumnos/as; organización curricular dentro da aula; á organización didáctica e asesoramento ó profesorado de apoio dos centros adscritos; coordinación e elaboración de material; atención individualizada ós alumnos con n.e.e.; coñecemento normativo referente ó ACNEAE., etc.

Ademáis das reunións trimestrais (a non ser que se precisen con maior asiduidade, a petición de calquera dos membros) coas orientadoras do centros de

16

primaria que escolarizan aos seus alumnos en secundaria neste centro, tamén se farán con outros centros fóra do concello, e nese caso tamén contactamos cos dpto. de orientación e equipos directivos para recoller calquera información que repercuta na integración escolar e no rendimento nos estudos.

O Dpto. atópase á disposición dos membros da comunidade educativa,

habilitándose un horariode atención á comunidade ao cal se lle dá difusión pública: -atención a alumnos: de luns a venres no recreo (11.30 – 12.00) -atención a titores: reunión semanal no horario -atención a familias: aínda que existen fixada duas horas semanais, daráselles

atención da forma máis inmediata posible cando o soliciten. 6.-OBXECTIVOS DO DPTO. DE ORIENTACIÓN Para este curso preténdense os seguintes obxectivos. As liñas xerais e prioritarias

deste Plan de Orientación de Centro debe de ser elaborados conxuntamente cos membros do Departamento e contando cos centros adscritos a dito departamento, e veñen determinadas polas necesidades do contexto e a Circular pertinente.

OBXECTIVOS XERAIS

En coherencia coas anteriores necesidades e relacionados cos distintos modelos de orientación levados a cabo no IES “Marco do Camballón”, co Proxecto Educativo de Centro e o Proxecto Curricular de Centro.

A. a nivel de Centro:

1. Conseguir que o Centro asuma a responsabilidade da orientación escolar e profesional, e a preparación para a vida activa dos alumnos/as.

2. Colaborar na elaboración e adaptación do Proxecto Educativo nos seus diferentes aspectos e nos Proxectos Curriculares de Centro (ESO, Ciclo Formativo, FP Básica, e Bacharelato).

3. Asesorar, colaborar, e realizar técnicamente en cuestións de atención á diversidade: adaptacións curriculares, intervencións psicopedagóxicas, medidas de reforzo educativo, desdobres, agrupamentos, PMAR, etc. Así coma unha análise das mesmas existentes no Centro e propostas de mellora.

4. Contribuir a realización de estudios e análise sobre as necesidades do alumnos/as.

5. Contribuir e colaborar na planificación e organización de actividades educativas.

17

6. Promovela colaboración entre o centro e as familias para unha maior eficacia e coherencia na educación dos alumnos/as.

7. Aportar unha competencia psicopedagóxica especializada á acción educativa do Centro.

B. co alumnado:

1. Potencia-la orientación a tódolos alumnos/as.

2. Axuda-los alumnos/as nos momentos de maior dificultade: ingreso, cambios de ciclo, elección de materias optativas, elección entre os distintos Bacharelatos, etc.

3. Proporcionárlles unha orientación académica e profesional individualizada e diversificada.

4. Facilita-la información necesaria sobre o mundo laboral e saídas profesionais ou laborais e académicas, ás que se pode optar tra-los estudios de Secundaria.

5. Proporcionarlle-la atención que precisen: reforzo educativo, agrupamentos variados, adaptacións curriculares, etc.

6. Contribuir á introducción de metodoloxías didácticas innovadoras.

c. co profesorado:

1. Transmitirlle información acerca da avaliación psicopedagóxica dos alumnos/as e, en xeral, sobre as características persoais destes.

2. Asesorarlles en cuestións prácticas de organización e agrupamento de alumnos/as, con especial atención ó tratamento flexible da diversidade de aptitudes, capacidades, intereses e motivacións.

3. Coordinar, colaborar e realiza-lo traballo das titorías e asesorarlles no desempeño da función titorial.

4. Facilitarlle-la utilización na aula ou no fogar de técnicas de estudio, hábitos de traballo, etc.

5. Demandarlles colaboración nas actividades ou programas promovidas polo Departamento de Orientación.

6. Asistirlles na posta en práctica de relacións humans, dinámica e xestión de grupos, entrevistas, liderazgo, etc.

18

7. Orientarlles técnicamente en relación coas actividades e procesos de avaliación formativa e orientadora, reforzo e apoio educativo, promoción de alumnos, consello orientador, etc.

8. Colaborar na detección de problemas educactivos, de desenvolvemento, e/ou aprendizaxe que presenten os alumnos/as e a pronta intervención para tratar de remedialos.

d. coas familias:

- Cooperar na relación titores-familia na solución de problemas que afecten ós seus fillos.

- Orientar ás familias de forma individual para que asuman responsablemente a educación e orientación dos seus fillos.

- Demandarlles colaboración para as actividades que se realizan no centro.

7. PLANIFICACIÓN XERAL E ACCIÓNS PRIORITARIAS: CRONOGRAMA/TEMPORALIZACIÓN

As actuacións desenvolveranse a través de varios ámbitos (a nivel de centro, nivel titorial, nivel de apoio ó proceso de ensinanza-aprendizaxe e orientación académica- profesional, nivel de actividades complementarias). O cronograma das actividades do Dpto. de Orientación para cada un destes ámbitos detállase nos anexos finais.

O deseño de actividades para desenvolve-lo Plano de Orientación de Centro en clara referencia os obxectivos propostos a nivel xeral, dependen concretamente dos ámbitos de actuación do Departamento de Orientación (acción titorial, apoio ó proceso de ensino-aprendizaxe, e orientación vocacional), deste xeito unha vez lido os apartados referentes a eses ámbitos extráense con facilidade e claridade as actividades máis concretas e específicas.

Sen embargo, dun xeito xeral e a desenvolver ó longo do curso: Buzón de suxerencias para alumnos/as. Manter paneis informativos actualizados e todo tipo de información laboral ou

académica. Charlas de orientación laboral, universitaria: Semana da Orientación

Vocacional 2019, e Xornadas de Orientación Laboral (IES da comarca de Deza e limítrifes –Melide e Arzúa e Monterroso).

Atención a consultas individuais ou grupais a alumnos/as, pais, e profesores/as no ámbito da orientación.

Entrevistas con alumnos que manifesten problemas académicos. Entrevistas con familias de alumnos/as do Centro/s. Reunións periódicas cos titores/as. Reunións periódicas con membros do equipo directivo.

19

Colaboración coa profesora de apoio e a coidadora. Reunións do Departamento de Orientación. Reunións cos profesores de apoio, xefes de estudio e directores dos centros

adscritos. Reunións componentes da CCP. Participación en presesións e sesións de avaliación. Adquisción de material bibliográfico. Presentación do deseño do Plano de Orientación de Centro (nos anteriores

ámbitos de: PAT, Plano de Apoio ó Proceso de E-A, e POA-P) a principio de curso (1º trimestre).

Participación en actividades extraescolares. Asesoramento e información ao equipo directivo no referente a atención á

diversidade. Colaboración en Xornadas feitas para/co Centro. Asesoramento e colaboración na elaboración, implementación e avaliación de

medidas de atencón á diversidade. Etc. ESTRATEXIAS DE INTERVENCIÓN E METODOLOXÍA A orientación evolucionou a un modelos sistémico; ademáis o alongamento da

escolarizaicón obrigatoria e do número de persoas que se forman ao longo da vida, precisa e intervencións máis globais no contexto escolar, e no asesoramento familiar.

As accións descritas anteriormente serán levadas a cabo de forma variada: dende a intervención/asesoramento directa individual (modelo de counseling/coaching) á intervención indirecta individual e/ou grupal (modelo de consulta), e principalmente co modelo de servizos actuando por programas (Rodríguez Espinar, 1993).

Asemade entre os medios e técnicas empregadas podemos destacar: a) Consulta de bibliografía especializada b) Uso das novas tecnoloxías de comunicación: internet, blogs, páxinas web

especializadas... c)Aplicación de cuestionarios, enquisas, técnicas de observación, probas

psicopedagóxicas, fichas de recollida de información, probas estandarizadas de valoración da competencia curricular, tests específicos,contratos condutuais, escalas de estimación...

d) Aplicación de programas informáticos específicos: baterías diagnósticas, probas de personalidade, estilo de aprendizaxe, toma de decisións...

e) Charlas-coloquio, sesións informativas, obradoiros, cinefórum, grupos de debate, tests sociométricos, teatro-fórum...

f) Dinámicas de presentación e de grupos, xogos cooperativos... para as titorías g) Cooperación de servicios de saúde, asistencia social, ONG variadas, entidades

públicas e privadas... do entorno para participar no desenvolvemento de obradoiros, sesións monográficas de titoría, programas de prevención...

h) Entrevistas persoais: alumnado, familia. i) Revisión de historial académico e documentación dos centros de procedencia.

20

k) Consulta colaborativa con docentes, membros do equipo directivo, outros profesionais externos, EOE...

l) Outras recomendacións. A metodoloxía que pretende definir o traballo neste Plano de Orientación de

Centro vai ser un elemento intermediario entre o que se pretende conseguir e as actividades concretas.

A liña metodoloxica xeral a seguir basease fundamentalmente nos principios ou estilos metodolóxicos:

- Metodoloxía motivadora-sensibilizadora, participativa e crítico-reflexiva coa realidade.

- Metodoloxía activa e interactiva. - Metodoloxía individual e grupal (homoxénea ou heteroxénea). - Abarcará tódolos campos posibles da comunidade educativa. O Dpto. atópase á disposición dos membros da comunidade educativa,

establecéndose un horario de atención para pais, alumnos, docentes, ao cal se lle dará difusión: -atención a alumnos: luns a venres nos recreos. -atención a titores: en función dos horarios dos titores, alomenos cunha periodicidade quincenal.

8. RECURSOS Para a posta en práctica do Plano de Orientación de Centro, e de acordo coa

metodoloxía anterior, é preciso unha serie de recursos existentes e outros por conseguir no Centro.

Aínda que o maior peso recaerá no departamente de orientación, non debemos esquecer que tódolos membros da comunidade educativa son corresponsables da educación e por tanto, valiosos recursos. Tamén estima a colaboración de recursos persoais externos: membros do EOE, CEFORE, traballador/educador social e mediador sociocultural do concello, técnicos da oficina de igualdade e información á muller, técnicos e profesionais

de entidades non gubernamentais (Seminario Galego de Educación para a Paz, Cruz Vermella, OMIX, Quérote+, ACPP...) e servizos sanitarios e sociais.

Persoal de administración e servicios.

Equipo directivo.

Profesores/as / Profesores/as titores/as

Profesora de Apoio

Equipo de Orientación Específico de Pontevedra.

Institucións do entorno (Vila de Cruces e Comarca do Deza).

21

Recursos materiais: Incluímos tanto documentos propios do centro coma do dpto de orientación,

material psicopedagóxico, recursos didácticos de entidades e asociacións, material específico elaborado pola orientadora... Así sinalaremos entre outros: material funxible, proxectores e ordenadores, pizarra dixital, PWT feitos por orientadora para informacións sobre sistema educativo, probas de acceso a graos universitarios, ensinanzas de réxime especial, material de titorías de temática variada..., dossiers informativos por curso académico sobre continuación de estudios, documentos colgados na web do centro, material elaborado específicamente para obradoiros impartidos por organismos colaboradores externos, DVD, cancións, folletos informativos, BOE/DOGA e circulares, programas informáticos variados (ORIENTA 2018...), escalas de observación, inventarios, autoiformes, informes psicopedagóxicos, bibliografía, webgrafía e docimoteca do departamento, webs específicas...

Recursos organizativos -reunións de coordinación para as titorías e para actividades titoriais e

formativas/informativas que se fagan en colaboración coa vicedirección. -reunións e contactos telefónicos e persoais coas orientadoras de centros de

primaria e co orientador do outro IES da vila (periodicidade bitrimestral) -reunións con entidades externas para organizar obradoiros, charlas... de

interéspara alumnado, docentes e familias -sesións de avaliación -microespazos e microtempos ao longo do cursos para obradoiros, tarefas,

charlas... - horario de dispoñibilidade de zonas comúns (salón de actos, sala de informática,

patio de recreo, pavillón de deportes, aulas de música e de plástica...)

Os instrumentos empregados para recoller estas avaliacións serán variados: dende as reunións periódicas con titores, enquisas ó alumnado/docentes/familia/outras institucións colaboradoras, valoración das opinións dos equipos directivos e departamentos didácticos respecto das actividades desenvolvidas, a consulta

colaborativa, escalas estimativas... Cabe sinalar que na medida do posible, procurarase dar resposta a necesidades

que vaian xurdindo ó longo do curso e dar cabida ás novas propostas, polo cal os plans de intervención procuraremos que sexan dinámicos e flexibles.

9. TEMPORALIZACIÓN

As actividades do Plano de Orientación de Centro levaranse a cabo ó longo de todo o curso nos seguintes momentos:

- Horas de titoría (presencial, non presencial ou de recepción de pais). - Tentará ser integrada nas distintas áreas ou materias curriculares.

22

- Nos tempos específicos destinados a este tipo de actividades. - Reunión con pais (orientador, profesores, etc.). - Entrevistas individual ou grupais cos alumnos/as.

10. AVALIACIÓN A avaliación enténdese como un proceso de recollida de información para emitir

xuízos de valor que permitan tomar decisións, isto é, un proceso de reflexión, comprensión e mellora.

Os criterios que a priori guiarán o proceso de avaliación da actividade desenvolta polo Departamento de Orientación do IES Marco do Camballón serán:

a. Grao de consecución dos obxectivos propostos. b. Grao de adecuación das actividades realizadas nas distintas programacións

(acción titorial, apoio ó proceso de ensino-aprendizaxe, e orientación vocacional). c. Grao de adecuación dos recursos. d. Grao de satisfacción dos implicados. e. Efectos conseguidos e non previstos (implementación do programa).

Os instrumentos que se utilizarán serán: Fontes de opinión oral (persoal ou grupal), avaliación de cada actividade concreta e dos cuestionarios utilizados a tal efecto, observación do Departamento de Orientación, opinións abertas e escritas dos implicados, etc.

Ademais disto a avaliación será: a. Segundo o momento: Inicial ou de necesidades para cada planificación;

contínua; e final (resultados expoñeranse na Memoria Final). b. Segundo a función: Formativa (permite implementar) e Sumativa (ó final e

como valoración sistemática de resultados, de costes, de grao de consecución, etc.). 11. PROPOSTAS DE MELLORA -Continuar coa mellora do proxecto educativo de centro, reformulandoo e

adaptándoo ás novas necesidades. Implementar plans e proxectos de formación no IES. - Desenvolver Obradoiros dinámicos na hora de titoría -Asesoramento contínuo na hora de reunión semanal cos titores/as. Formulando

un foro de debate e de ideas, conxuntamente con xefatura de estudos. - Traballar o Edixgal, con cursos de formación dende o Dpto. - Continuar coa implementación e mellora das actividades do Plan de

Convivencia do centro, implicando de forma máis directa ás familias do alumnado e a tódolos docentes (non só titores/as); dar lugar a novas propostas.

- Mantemento da boa coordinación con Servizos Sociais/educadora familiar,

buscando a súa colaboración para establecer unha Escola de Pais e Nais e/ou algo

23

simialar, con actividades que os animen a participar máis directamente na vida do centro.

-Continuar co asesoramento a calquera persoa que o solicite no Dpto de

orientación, xa que nestes últimos tempo apréciase un repunte nas consultas de persoas que están fóra do sistema educativo e queren voltar (acreditar competencias, proposta de FP Dual, a distancia, probas libres, FP Básica, probas de acceso variadas...).

- Impulsar e reforzar o TEI e a convivencia no IES. Reunións periódicas de

coordinación. - Sensibilizar o profesorado titor na temática dos plans PROXECTA, e dos

Obradoiros (sexualidade, consumo, comunicación, …) ofertados dende o concello de Vila de Cruces, ….

12. ÁMBITOS DE ACTUACIÓN

Os obxectivos xerais, anteriormento sinalados, levaranse a cabo, conformando o Plano de Orientación do IES Marco do Camballón, e aarticulándose en torno os seguinte ámbitos:

- PLANO DE APOIO Ó PROCESO DE ENSNO-APRENDIZAXE

- PLAN DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

- PLANO DE ACCIÓN TITORIAL

- PLANO DE ORIENTACIÓN ACADÉMICO – PROFESIONAL.

24

PLAN DE APOIO Ó

PROCESO

DE

ENSINO-

APRENDIZAXE

25

1. INTRODUCCIÓN A escolaridade obrigatoria e postobrigatoria presupón adoptar unha organización

que asegure e posibilite unha formación básica que responda ás necesidades de tódolos alumnos/as. O Departamento de Orientación colaborará no axuste da axuda pedagóxica ás diferentes necesidades dos alumnos/as e profesores, ben mediante a intervención directa ou facilitando recursos e estratexias que inciden nos ámbitos que, interrelacionados cos procesos de ensino e aprendizaxe, manifestan a diversidade (intereses, capacidades, motivacións, etc).

Na medida en que a educación obrigatoria é un dereito de tódolos nosos alumnos e alumnas, debemos facer todo o posible para que todos e

les aprendan e progresen, buscando diferentes vías didácticas que lles permitan acadar con éxito os obxectivos educativos. Estas medidas curriculares refírense tanto a axudas concretas que podan precisar os alumnos en determinados momentos para superar algunha dificultade, ata axudas permanentes e continuas ao longo da súa escolaridade.

Dende a Aula de Apoio plantexámonos a formación integral deste alumnado procurando os apoios necesarios para que ao remate da súa escolaridade o alumno desenvolva ao máximo as súas competencias e poida beneficiarse de todo aquilo que o noso sistema educativo é capaz de ofrecerlle.

Prestaremos especial atención en reforzar a súa aprendizaxe nas áreas instrumentais, así como ao desenrolo de capacidades básicas (atención, memoria, comprensión, razoamento, abstracción, organización...), proporcionándolle ao noso alumnado aprendizaxes significativas e funcionais que lle permitan un mellor desenvolvemento persoal e académico.

Para que dita tarefa sexa o máis produtiva posible, requirirá a colaboración e coordinación entre as diferentes persoas implicadas na vida docente do alumno (familias, titores, profesores de área, profesora de pedagoxía terapéutica, orientadora) e a dinámica do propio centro; será a través de todos eles que se levarán a cabo estratexias específicas dirixidas a mellorar a interacción e integración social e académica destes alumnos, posibilitando a súa participación activa nas diversas actividades escolares e compartindo situacións comúns de traballo cos seus compañeiros de clase.

Aproveitando deste xeito a escola como un espazo privilexiado no que se comparte e convive con persoas que proceden doutros grupos culturais ou sociais e se aprende a valorar e a respectar a diversidade, procurando unha maior calidade educativa para todos.

2. PROFESORADO O alumnado con N.E.A.E. será atendido pola mestra de Pedagoxía Terapéutica

que manterá canles de colaboración co profesorado que traballa directamente con eles.

Véxase necesidades de Orientación no centro.

26

Traballará co alumnado con dificultades de aprendizaxe (con ou senACI) nas materias de LC, LG e MAT, polo cal será precisa a coordinación con ditos especialistas. Ademais este alumnado conta co profesor/a titor/a, coa orientadora, e cos demais profesionais do centro, para que se produza o máximo desenvolvemento das súas competencias.

3. ALUMNADO No que respecta ao alumnado do centro que presenta necesidades e que vai ser

atendido pola profesora de apoio do centro, dicir, que en setembro, comezaran os apoios, dentro da aula ordinaria, e inicialmente dos alumnos con Adaptación Curricular e aqueles con informe de primaria no que recomenden esta medida. Estes apoios concentraranse nas áreas de matemáticas, lingua galega e lingua castelá.

Ademais do alumnado citado, incorpórase ó centro, procedente de vilas dos arredores, novo, polo cal, despois da realización das avaliacións iniciais no mes de outubro, valorarase a posibilidade da atención e apoio por parte da mestra de P.T.do resto de alumnado con dificultades. Este apoio farase para 1º e 2º ESO; e en 3º ESO xa que temos unha alumno con ACI.

4. OBXECTIVOS.

O Departamento de Orientación colaborará co profesorado asesorándolle e propoñéndolle medidas de carácter xeral e específico para mellora-lo proceso de ensino – aprendizaxe. Os obxectivos que se persiguen para este curso, son:

- Centros adscritos de primaria (reunión trimestral)

Fomenta-la coordinación común en materia de atención á diversidade.

Asesoramento ós profesores de apoio e os xefes de Dpto. de Orientación.

Elaboración de material.

investigación e innovación psicoeducativa.

Fomenta-las reunións interciclos (infantil, primaria e secundaria).

Atención temperá e prevención de DA.

Formación e/ou investigación nos campos de atención á diversidade (organizativos e materiais).

- Centro Escolar:

27

Colaborar na prevención e detección de problemas ou dificultades educativas que presenten os alumnos/as.

Participar e asesorar no deseño e avaliación do plan de atención á diversidade do IES.

Asesorar ós órganos directivos.

Colaborar coa Xefa de Estudios.

Promove-la relación Centro-Familia.

Coordina-lo Centro con outros Centros.

Analizar e colaborar en actividades relacionadas coa vida escolar e o clima de Centro.

Realiza-lo seguimento de atención á diversidade.

- Profesorado.

Desde o Apoio ó proceso de Ensino – Aprendizaxe preténdense os seguintes obxectivos:

Realiza-lo asesoramento técnico – psicopedagóxico.

Facilitar ó profesorado técnicas e instrumentos relativos á hábitos de traballo, técnicas de estudio, programas de prevención de dificultades lecto-escritora, e de información académica ou laboral.

Dar resposta as dificultades de aprendizaxe que presente o alumnado.

- Atende-las demandas de avaliación Psicopedagóxica.

– Alumnado.

Facilitarlles apoio e orientación nos momentos de maior dificultade.

Colaborar no reforzo educativo e nas adaptación curriculares

Asesoramento profesional e académico.

- Familias.

Potencia-la relación profesores/as - familia.

Orienta-las familias.

28

Colaborar na formación das familias.

- Contorno.

Coordinarse cos equipos de orientación específica

Coordinarse cos Departamentos de Orientación da zona

Establecer relación con outras institucións.

Implicarse con outros Departamentos do IES en materia de orientación profesional.

5. ACTIVIDADES E PLANIFICACIÓN

No referente ás actividades planificadas e a súa temporalización, destacamos tres momentos:

a) Actividades de principio de curso

Claustro inicio de curso.

Elaboración de horarios.

Avaliación inicial do alumnado, levada a cabo en outubro, colaborando cos distintos especialistas que teñen alumnado con AC, e ademais, a PT realiza avaliacións sobre aspectos específicos e característicos deste alumnado, así coma doutros sen ACI pero con recoñecidas e manifestas dificultades de aprendizaxe.

Reunións co profesorado e colaboración na realización de AC.

Revisión documentos do centro, regulamento, programacións anteriores, memoria do curso pasado.

Revisión informes anteriores do alumno de cara a coñecer as características, necesidades, competencias e todos aqueles aspectos relevantes que proporcionen información de cara a establecer un apoio adecuado con cada alumno para que alcance o máximo desenvolvemento das súas capacidades.

Deseño das intervencións a levar a cabo con cada alumno.

Programación de actividades.

Elaboración e adaptación do material.

Demanda de recursos necesarios para a aula e para o traballo con cada alumno/a.

B) Actividades para todo o curso - Implementación das intervencións co alumnado. - Intervención directa con cada alumno, establecendo sesións conxuntas

co profesorado de área. - Asesoramento mutuo do profesorado.

29

- Seguimento do alumnado en colaboración co titor e profesores - implicados. - Deseño de instrumentos, técnicas e rexistros de avaliación. - Intercambio de información e reunións periódicas coas familias. - Elaboración e adaptación do material. - Realización de cursos de formación. - Avaliación continua do alumnado. - c)Actividades xuño - Avaliación final del alumnado. - Avaliación das intervencións co alumnado. - Realización dos informes e memoria final de curso. - Toma de decisións para o próximo curso.

6. ACTUACIÓNS:

Medidas Preventivas.

Para a consecución dos obxetivos do presente Plan, co fin de concretar o conxunto de medidas de atención á diversidade, prescritas polo noso PEC, relaciónanse a continuación os criterios e actuacións previstas para este curso.

Avaliación inicial: Preténdese aplicar un procedemento que sirva para tomar decisións en relación á

prevención, detección e valoración dos problemas de aprendizaxe. Para iso, unha primeira estratexia é a da avaliación inicial dos alumnos que inclúa, polo menos:

Un coñecemento do contexto do grupo (que se expresa nos ámbitos de avaliación). Unha análise dos niveis iniciais de competencia curricular do alumnado. Nel débense considerar tanto as capacidades que están previstas alcanzar no nivel ou etapa, como a relación destas coas áreas, especialmente, de linguaxe e matemáticas. Tratarase de valorar as incidencias das con-diciones persoais do alumnado (déficits froito do seu historial persoal e de aprendizaxe) cos procesos actuais de aprendizaxe. Unha comprobación dos niveis de competencia curricular do alumnado de necesidades educativas especiais con arranxo ao informe psicopedagógico que achega o seu historial educativo (ámbito de avaliación 6º da programación que se achega).

A toma de decisións sobre reagrupamiento, asignación de áreas optativas para o alumnado da ESO, e adaptación individualizada do currículo e a súa distribución horaria no seu caso.

Cabe esperar que aparezan múltiples situacións respecto ao grao de dificultades de aprendizaxe que poidan manifestar os alumnos/as. As máis relevantes haberán de ser expostas na Xunta de Profesores, cuxas pautas, a fin de facela áxil e operativa, quedarán recollidas.

A través, logo, da avaliación incial detéctanse as necesidades do noso alumnado. Permitindo unha análise individual e grupal do alumnado. A través de diversos instrumentos que permiten coñece-la relidade sociofamiliar, hábitos de estudio,

30

coñecementos específicos de área, dominio de técnicas instrumentais básicas. Permitíndoche respostar de maneira individual e grupal (reforzos, ACIs, ou Programas Preventivos).

Avaliación psicopedagógica de alumnos/as – Dictame de escolarización Considerada no marco da avaliación, o seu carácter restrinxido e específico,

require unha consideración aparte na planificación das medidas de atención á diversidade. A súa utilización ten carácter prescriptivo para:

* Determinar se un alumno/a ten necesidades educativas especiais. * A toma de decisións relativas á súa escolarización. * A proposta extraordinaria de flexibilización do período de escolarización. * A elaboración de adaptacións curriculares significativas. * A proposta de diversificación curricular. * A determinación de recursos e apoios específicos complementarios que o

alumno/a poida necesitar. * A orientación escolar e profesional unha vez terminada a escolarización

obrigatoria do alumno/a con necesidades educativas especiais. A avaliación psicopedagógica entenderase como proceso de recollida, análise e

valoración da información relevante sobre os distintos elementos que interveñen no proceso de ensino/aprendizaxe, co fin de:

* Identificar as necesidades educativas de determinados alumnos/as que presentan, con arranxo a unha primeira avaliación inicial, ou poidan presentar desaxustes no seu desenvolvemento persoal e/ou académico.

* Fundamentar e concretar as decisións respecto da proposta curricular e ao tipo de axudas que aqueles poidan precisar para progresar no desenvolvemento das distintas capacidades.

* Orientar o proceso educativo destes alumnos/as, no seu conxunto, facilitando a tarefa do profesorado de área e de apoio que traballa cotidianamente con eles/as.

Debe terse en conta que a avaliación psicopedagógica será complementaria ás diferentes ferramentas de avaliación inicial referidas no apartado anterior. Diferénciase daquelas en que:

Levará a cabo só con determinados alumnos/as que, por distintas causas, (discapacidade, sobredotación, historia familiar, educativa,...) presentan dificultades significativas para seguir o ritmo xeral de aprendizaxe na ESO.

Trátase dun proceso que levará a cabo en determinados momentos, especialmente, naqueles que esixan a toma de decisións sobre:

1.- A escolarización inicial no Instituto, se se dese o caso. 2.- A adopción de apoios especializados do centro ou externos a el. 3.- A adscrición aos PMAR e á FP Básica, de cara ao próximo curso.

31

Para este primeiro caso, os procedementos e ferramentas xa aplicados durante o curso anterior facilitarán a detección, avaliación e selección de alumnado, así como a correspondente toma de decisións sobre a súa adscrición ao PMAR ou de FP Básica.

A Avaliación Psicopedagógica, coordinada polo Departamento de Orientación, constará (sempre e cando sexa posible) de:

1º.- Unha recompilación de información relevante para a toma de decisións por parte da Xunta de Profesores, sobre:

1.- O alumno/a: 1.1.- Datos identificativos:

1.1.1.- Persoais e familiares 1.1.2.- Historial escolar do alumno/a con as medidas adoptadas

previamente. 1.1.3.- Características persoais que puidesen influír na súa capacidade de

aprendizaxe. 1.2.- Datos de desenvolvemento:

1.2.1.- Biolóxicos: Datos médicos, neurológicos, saúde, capacidades sensoriais. 1.2.2.- Intelectuais 1.2.3.- Motóricas 1.2.4.- Lingüísticas e sensoriais: 1.2.5.- De inserción escolar. 1.2.6.- Emocionais: Autoconcepto. Devandita información será solicitada, a través de diferentes

procedementos dispoñibles no Departamento de Orientación (informes previos e/ou clínicos, exploracións e entrevistas), polo Orientador.

1.3.- Nivel de competencia curricular alcanzado ata o momento nas áreas troncales que curse o alumno/a.

Devandita información será achegada polo profesorado de área a través dos modelos de informe establecidos polos Departamentos Didácticos e facilitadas ao Orientador.

1.4.- Información sobre o estilo individual de aprendizaxe, motivación para aprender, e me-todología de ensino, recollida a través de:

1.4.1.- Rexistro de estilo de aprendizaxe 1.4.2.- Escala de motivación, estilo e habilidades para a aprendizaxe 1.4.3.- Cuestionario sobre metodoloxía

2º Características do contexto escolar, sociofamiliar e da contorna que puidesen estar incidindo no proceso de ensino e aprendizaxe:

2.1.- Respecto ao alumno: 2.1.1.- Autonomía, hábitos, actitude e relacións, afeccións e

preferencias. 2.1.2.- Contexto escolar 2.1.3.- Relación social 2.1.4.- Relación familiar

32

2.1.5.- Características persoais no aula Devandita información será recollida polo titor/a de o grupo no que se integra o

alumno/a e facilitada ao Orientador. 2.2.- Respecto da familia: Hábitos, rutinas, pautas de comportamento, actitudes e expectativas sobre o fillo/a, coñecemento do déficit, colaboración. 2.3.- Sobre a contorna: Recursos físicos da vivenda, condicións do barrio, recursos sociais e asistenciais. Devandita información será solicitada, a través de diferentes procedementos dispoñibles no Departamento de Orientación (Informes preliminares e/ou sociais, exploracións e entrevistas), polo Orientador.

3º Un informe psicopedagóxco do alumno/a, atendendo ás seguintes pautas (a

nivel xeral): 1.- Ficha de datos identificativos do alumno/a 2.- Xustificación do informe 3.- Datos de desenvolvemento 4.- Informes sobre o nivel de competencia curricular

5.- Descrición dos estilos de aprendizaxe 6.- Datos relativos ao contexto sociofamiliar 7.- Identificación das necesidades educativas e conclusións

Devandito informe terá carácter confidencial e reservado aos profe-sionales que deban coñecer o seu contido. Serán responsables do seu garda e custodia as unidades administrativas nas que se deposite o expediente.

Medidas Ordinarias. Curriculares1.

O obxectivo e asesorar e colaborar a desenvolver medidas curriculares (acción titorial, reforzo educativo, e optatividade) que faciliten a resposta educativa ó alumnado, sen que exista unha modificación dos elementos básicos do curriculum. Estas medidas lévanse a cabo despois das distintas avaliacións, desde que o alumno/a presenta certas dificultades temporais de aprendizaxe, de comportamento, de índole familiar, etc., desde o Departamento de Orientación IES Marco do Camballón preténdese que o titor/a informe ás familias da existencia das mesmas e que busque implicación.

Actuacións de apoio ao proceso de ensino/aprendizaxe Actividades de reforzo

1

C.E.O.U. (1999): Medidas de Atención á Diversidade, Grafinova S.A.. Circular 8/2009

Plan de atención á diversidade 2013 - 2014 (Dpto. Orientación)

33

Con arreglo á lexislación vixente as devanditas medidas non requiren adaptacións curriculares significativas ou mesmo de avaliacións psicopedagóxicas entendidas como tal, pois atenden dificultades de aprendizaxe en calquera área, non asociadas a discapacidade, nin tampouco criterios de avaliación diferentes aos do resto do grupo.

1.- Reforzo no aula: Realízao a profesora de pedagoxía terapéutica conxuntamente co profesor/a de

área, en horario habitual, modificando as súas estratexias didácticas para adecuar a súa resposta ás características concretas de cada alumno, dispondo de adaptacións non significativas.

2.- Reforzo fóra da aula ordinaria: Será de xeito excepcional e dentro do horario de reforzo da mestra de PT, de

xeito individual ou colectivo, en horario lectivo e en función das materias que o profesorado indique ao departamento de orientación, baixo a coordinación do profesor/a de materia que é quen poderá marcar as pautas do traballo a realizar en devanditas sesión.

Os contidos, actividades, avaliación e materiais didácticos de devanditos reforzos constarán no apartado de programación da aula de PT e/ou de cada programación de materia, serán programados polo profesor/a da materia e e asesorado polo Dpto. Orientación –fundamentalmente no caso de ACIs -se fose o caso, polo profesor/a especialista, coa colaboración do Departamento de Orientación.

En definitiva e de xeito xeral, as actividades de apoio poderían adoptar calquera

das modalidades seguintes: En horario de apoio, de xeito individual ou colectivo, fóra do aula ordinaria. O

profesorado de PT será quen organice e marque as pautas do traballo a realizar en devanditas sesións. Participará nas sesións de avaliación do alumnado obxecto de atención, así como na comunicación ás familias (se fose o caso). Traballará aspectos do proceso de ensino/aprendizaxe que requira, puntualmente aplícación de accións e/ou métodos específicos e especializados para a adquisición de determinados aprendizaxes por parte dalgúns alumnos con problemas. (Especialmente cos necesitados de inmersión lingüística ou curricular- grupos de adquisición de competencia lingüística e/ou curricular).

Dentro do aula ordinaria, durante o horario normal da área obxecto de apoio, de forma individual ou mediante atención simultánea a varios alumnos, baixo a coordinación do profesor/a de materia, cando sexa necesaria complementar a súa tarefa en clase, individualizando as expli-caciones dadas ao grupo-clase, resolvendo dúbidas, avaliando actividades concretas,...

En todo caso, o seguimento de calquera das modalidades descritas, contará con colabóración do Departamento de Orientación, facilitando exemplificaciones concretas de adaptación curricular, ou material de programación e organizativo adecuado,mprestan-do a axuda técnica necesaria e asesorando todo o proceso.

Sobre ditas medidas a profesora de apoio ou o orientador informarán tanto ao alumnado afectado por elas, como ás súas familias, coa axuda do profesor/a titor/a de o

34

grupo, quen, en última instancia deberán dar conformidade ao proceso a seguir (autorización).

Medidas Extraordinarias. Curriculares e Organizativas2.

Neste momento no IES Marco do Camballón estanse a desenvolver medidas extraordinarias curriculares e organizativa: PMAR (3º ESO) e FP Básica. Realización de ACI, repetir un curso ou ciclo, e medidas de recuperación de áreas determinadas.

As adaptacións curriculares Para a elaboración das ACIs tomaremos como referente as competenciasclave e

os Obxectivos Xerais de Etapa polos que se rixen as ensinanzas de Educación Secundaria Obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia. Non obstante, e dado o carácter xeral de ditos obxectivos, consideramos interesante definir obxectivos e contidos específicos, cun nivel de concreción máis axustado ás características e necesidades destes alumnos.

No Documento de Adaptación Curricular Individual reflexarase toda aquela información persoal e académica que se considere significativa en relación cos seguintes puntos: datos de identificación, necesidades educativas, nivel de competencia curricular, estilo de aprendizaxe, contexto escolar, contexto sociofamiliar, seguimento, avaliación (criterios e estándares de aprendizaxe avaliables) e recursos.

O proceso a seguir para a elaboración das adaptacións curriculares consiste en: 1º.- Precisar o referente curricular básico, é dicir, explicitar que capacidades dos

obxetivos xerais de área e etapa son os máis básicos, dando especial importancia aos procedimentais ou instrumentais da materia.

2º.- Valorar as competencias curriculares do alumnado, é dicir, o que é ou non capaz de facer respecto das anteriores referencias curriculares. Para o que utilizariamos os Proxectos Curriculares correspondentes ou informes chegados dos centros de primaria.

3º.- Proposta curricular que debe cursar o alumno/a: * Concretar os obxectivos que se espera que consiga o alumno/á o finalizar

a etapa. O que ha de permitir priorizar, destacar, ata substituír uns obxectivos por outros que permitan un axuste máis realista á situación do alumnado.

* Secuenciar os contidos e obxectivos determinando aproximadamente o tempo en que se desexa que os alcance o alumnado.

* Establecer os criterios de avaliación, considerando sempre que sexa posible os establecidos no proxecto curricular da etapa e os criterios de promoción.

* Determinar as actividades de ensino/aprendizaxe que aseguren a consecución dos obxectivos e o acceso aos contidos programados.

2

� Ibidem

35

* Establecer o tipo de axuda que o profesorado, especialmente o de apoio no seu caso, ofrecerá, e impulsar as formas organizativas e de agrupamiento a adoptar.

O proceso será coordinado polo Xefe de Estudos, en colaboración co Departamento de Orientación, quen convocará as sesións necesarias para o seu seguimento (xeralmente nas avaliacións).

O profesor/titor terá a responsabilidade de coordinar tanto a avaliación canto os procesos de ensino/aprendizaxe, así como a de orientación persoal dos alumnos, co apoio, no seu caso, do Departamento de Orientación.

Xunto a toda a información relativa á avaliación do alumno, haberá de figurar no seu expediente as medidas de adaptación curricular.

A este respecto, convén recordar que as funcións que competen aos diferentes órganos de coordinación docente do centro veñen recollidas na lexislación vixente:

Corresponde ao Departamento de Orientación elaborar a proposta de criterios e procedementos previstos para realizar as adaptacións curriculares.

Corresponde ao Departamento de Orientación colaborar cos profesores, baixo a dirección do xefe de estudos, na prevención e detección temperá de problemas de aprendizaxe, e na programación e aplicación de adaptacións curriculares diri-gidas aos alumnos que o precisen, entre eles os alumnos con necesidades educativas especiais.

Corresponde ao profesorado de PT asesorar e participar na prevención, deteción e valoración de problemas de aprendizaxe, nas medidas de flexibilización organizativa, así como na planificación e no desenvolvemento das adaptacións curri-culares dirixidas aos alumnos con necesidades educativas especiais.

O Dpto. De Orientación, conxuntamente co profesorado, poderá asesorar os criterios e procedimentos para as adaptacións curriculares e realizar actividades educativas de apoio para ACNEAE, en situación de deasvantaxe social ou ben a aqueles que presenten dificultades de aprendizaxe, ben directamente ou a través do asesoramento e colaboración co profesorado dos departamentos didácticos, cando a especificidad dos contidos ou outras cir-cunstancias así o aconsellen.

Programas de Mellora da Aprendizaxe e do Rendemento (PMAR)

Os programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento forman parte das medidas extraordinarias de atención á diversidade e teñen por finalidade facilitar que os alumnos e as alumnas, mediante unha metodoloxía específica e unha organización de contidos e materias do currículo diferente á establecida con carácter xeral, alcance as competencias do primeiro ciclo da educación secundaria obrigatoria, poidan cursar o cuarto curso pola vía ordinaria e obteñan o título de graduado en educación secundaria obrigatoria.

Poderá incorporarse aos programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento, en terceiro curso de educación secundaria obrigatoria no curso 2015/16, o alumnado que

36

presente dificultades relevantes de aprendizaxe e que se atope nalgunha das seguintes situacións:

a) Ter cursado segundo curso de educación secundaria obrigatoria, ter repetido algunha vez en calquera das etapas e non estar en condicións de ter promoción a terceiro curso de educación secundaria obrigatoria.

b) Con carácter excepcional, para o alumnado que ten cursado terceiro curso de edu-cación secundaria obrigatoria e non está en condicións de ter promoción ao cuarto curso.

Neste caso poderán incorporarse a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento para repetir curso.

O procedemento para a incorporación dun alumno ou dunha alumna ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento é o que segue (acordouse, asemade un proceso e modelo de actuación en Claustro no ano 2017):

a) Realizada a avaliación extraordinaria, o equipo docente realizará unha proposta ra-zoada do alumnado que podería incorporarse ao programa para a mellora da aprendizaxe e do rendemento. Esa proposta concretarase nun informe individualizado, elaborado pola persoa titora, en que constará a competencia curricular do alumno ou da alumna en cada materia, as dificultades de aprendizaxe presentadas, as medidas de atención á diversidade aplicadas e os motivos polos que o equipo docente considera a conveniencia de que o alumno ou a alumna se integre nun programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento. Ese informe trasladarase á xefatura do Departamento de Orientación.

b) A persoa que exerza a xefatura do Departamento de Orientación realizará unha avaliación psicopedagóxica a cada un dos alumnos e das alumnas propostos/as polo equipo docente para incorporar ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento. No informe correspondente a esa avaliación deben constar, entre outros aspectos, as conclusións das reunións co profesorado titor e, se se trata de alumnado menor de idade, cos pais, as nais ou titores/as legais de cada alumno e alumna, para lles formular a conveniencia da súa incorporación a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento. Deixarase constancia escrita da opinión dos pais, as nais ou titores/as legais respecto da proposta formulada.

c) Posteriormente, unha comisión formada polo/a xefe/a de estudos, que exerce a súa presidencia, a persoa que exerza a xefatura do Departamento de Orientación e o/a titor/a do alumno ou da alumna valorará os informes emitidos e a opinión, de ser o caso, do pai, a nai ou os/as titores/as legais, realizando unha proposta ao/á director/a sobre a incorporación ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento.

37

d) Compete ao director ou á directora do centro docente elevar a proposta de autori-zación sobre a incorporación do alumnado ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento ao servizo provincial de Inspección Educativa. Á solicitude achegaráselle a relación de alumnado proposto e a relación de profesorado que vai impartir cada un dos ámbitos do programa.

e) O servizo provincial da Inspección Educativa emitirá a autorización expresa para o desenvolvemento dos programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento que cum-pran os requisitos establecidos, e que será comunicada aos centros escolares antes do comezo do curso.

Para a impartición dos ámbitos destes programas conformaranse grupos que non superarán o número de dez alumnos/as e non serán, con carácter xeral, menos de cinco.

4. O currículo dos programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento incluirá os seguintes ámbitos:

a) Ámbito lingüístico e social, que abrangue os aspectos básicos do currículo correspondente ás materias de Lingua Galega e Literatura, Lingua Castelá e Literatura e Xeografía e Historia.

b) Ámbito científico e matemático, que abrangue os aspectos básicos do currículo co-rrespondente ás materias de Matemáticas Orientadas ás Ensinanzas Aplicadas, Bioloxía e Xeoloxía, e Física e Química.

c) Ámbito de linguas estranxeiras, que abrangue os aspectos básicos do currículo co-rrespondente á materia de Primeira Lingua Estranxeira.

Os alumnos e as alumnas que sigan un programa de mellora da aprendizaxe e do ren-demento terán un grupo ordinario de referencia co que cursarán as materias non pertencentes aos ámbitos.

As materias de terceiro curso de educación secundaria obrigatoria cursaraas o alumnado co seu grupo de referencia.

O horario semanal dos tres ámbitos de coñecemento que compoñen o programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento será o seguinte:

a) Ámbito lingüístico e social: nove horas.

b) Ámbito científico e matemático: oito horas.

38

c) Ámbito de linguas estranxeiras: tres horas.

5. Cada grupo de alumnado que integre un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento contará cun profesor/a titor/a, que terá entre as súas funcións a orientación do alumnado do programa e a súa atención personalizada, a coordinación do equipo docente que imparte o programa, a relación coas familias e a coordinación co profesorado titor do grupo de referencia de cada alumna e alumno integrante do programa.

6. Cada ámbito específico será impartido por un único profesor ou profesora, perten-cente a un dos departamentos didácticos a quen corresponda a atribución docente das materias que forman parte do ámbito, preferentemente con destino definitivo no centro.

7. O programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento concíbese desde un en-foque metodolóxico funcional, en que os contidos curriculares deben tratarse desde un punto de vista global, práctico, motivador e personalizado, priorizando as aprendizaxes que resulten necesarias para outras posteriores e que contribúan ao desenvolvemento das competencias clave e dos obxectivos xerais da etapa.

A concreción do currículo dos ámbitos, así como as correspondentes programacións didácticas, serán elaboradas nos distintos departamentos didácticos implicados e polas persoas designadas para impartir os ámbitos, coa colaboración da persoa que exerza a xefatura do Departamento de Orientación, a partir das directrices establecidas pola comisión de coordinación pedagóxica e coordinadas polo/a xefe/a de estudos.

8. A avaliación do alumnado nos ámbitos que conforman o programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento terá como referente fundamental as competencias e os obxectivos da educación secundaria obrigatoria, así como os criterios de avaliación e os estándares de aprendizaxe avaliables. Esta avaliación será continua e diferenciada, se-gundo os ámbitos do programa e as materias.

O alumnado do programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento será avaliado polo profesorado que imparte cada un dos ámbitos e materias, baixo a coordinación do profesorado titor do programa e do profesorado titor do grupo de referencia. As cualificacións dos ámbitos realizarase nos mesmos termos que as materias.

O alumnado que acceda a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento con materias pendentes de cursos anteriores realizará as actividades de reforzo e de apoio que lle permitan recuperalas ao longo do desenvolvemento do programa, e a avaliación será competencia do profesorado que o imparta, coa colaboración dos departamentos implicados.

A atención á diversidade que se fai tanto no IES Marco do Camballón como nos Centros adscritos a dito Departamento de Orientación parten dun principio fundamental

39

presente no Proxecto Curricular e de acordo cos criterios de actuación da Orientación e Titoría no marco actual da LOE e LOMCE.

FP Básica

Ordénase en ciclos formativos organizados en módulos profesionais de duración variable.Os ciclos formativos de formación profesional básica teñen unha duración de 2000 horas ou 2 cursos académicos. Na modalidade de FP dual ata 3 cursos.

Estas ensinanzas responden a un perfil profesional que inclúe ao menos unha cualificación profesional completa de nivel 1 do Catálogo Nacional de Cualificacións Profesionais.Superando un ciclo de FP básica obtense o título profesional básico correspondente ás ensinanzas cursadas. O título profesional básico ten tanto valor académico como profesional.Éste título permite o acceso aos ciclos formativos de grao medio (o perfil de cada título indica os ciclos de grao medio con preferencia de acceso).

A persoa que posúa un título profesional básico poderá obter o título de graduado na ESO, pola opción de ensinanzas académicas ou pola opción de ensinanzas aplicadas, mediante a superación da proba de avaliación final da educación secundaria obrigatoria.

Os alumnos e alumnas que finalicen os seus estudos sen obter o título profesional básico, recibirán a certificación académica dos módulos profesionais superados que terá efectos académicos e de acreditación parcial acumulable das competencias profesionais adquiridas en relación co Sistema Nacional de Cualificacións e Formación Profesional.

7. METODOLOXÍA E RECURSOS As condicións particulares de cada alumno/ao que permitirá unha flexibilización

metodolóxica, organizativa e de cooperación familiar. Polo tanto, trátase de que a cada alumno/a se lle ensine partindo dos seus coñecementos previos e respectando o seu ritmo persoal de aprendizaxe.

Esta filosofía de traballo, enmárcase dentro dunha concepción constructivista da aprendizaxe que promove unha atención integral partindo do nivel de desenvolvemento do alumnado e asegura a construción de aprendizaxes significativas e funcionais. Así, os contidos a traballar deben ter unha significatividade lóxica (estrutura e presentación coherente e organizativa) e psicolóxica (axustados ao nivel de desenvolvemento e aos coñecementos previos do alumnado).

Outros principios metodolóxicos que se terán en conta son: -o principio de actividade eminentemente participativa onde os alumnos sexan

verdadeirosartífices da súa aprendizaxe; -a individualización, formulando unha resposta concreta ás necesidades do

alumnado; -a socialización, dentro dun clima de confianza e respecto;

40

-a funcionalidade, fomentando as expectativas de logo no alumno e tendo en conta os intereses ao mesmo tempo que se procura desenvolver hábitos de esforzo er esponsabilidade;

-a dotación ás actividades dun aspecto lúdico e a xeneralización a outros contextos dasaprendizaxes obtidas.

Todos estes principios teranse en conta dentro dun enfoque globalizador. As

interaccións son fundamentais, polo que se favorecerá as relacións interpersoais de modo que permitan un traballo cooperativo. Tamén será importante potenciar as aprendizaxes que contribúan a que o alumnado adquira a competenciade aprender por si mesmo dun xeito autónomo, informándoos sobre o seu proceso de aprendizaxe. Esta metodoloxía é a que mellor favorece o desenvolvemento das competencias clave.

a) Medidas preventivas

- Primeiro trimestre preferentemente (análise de necesidades escolares e resposta planificada).

b) Medidas ordinarias

- Primeiro trimestre

Establece-los grupos de recuperación (desdobres)

Organiza-los estudios

- Ó largo de todo o curso escolar

Resto de actuacións: Reforzo Educativo, actividades de reforzo, etc.

c) Medidas extraordinarias

- Durante todo o curso

Elaboración e aplicación de Adaptacións Curriculares previstas.

Aplicación do Programa PMAR. Coordinación da FP Básica.

- Terceiro trimestre

Avaluación psicopedagógica dos alumnos previstos para PMAR e outras medidas vindeiro curso

Alumnos de FP Básica

Recursos:

a) Humanos

- Departamentos Didácticos

- Profesorado de FOL

- Titores/as

- Departamento de Orientación

41

- Xefe de Estudios

b) Materiais

- Aula de Apoio

- Aula do grupo-clase

- Material de reprografía

- Ordenador (base de datos do alumnos/as)

- Material de avaluación psicopedagóxica

- Materiais para as titorías

- Materiais para os estudios

- Materiais para as actividades de apoio e reforzo

Específico:

- Cadernos de recuperación de cálculo, lectura e escritura. - Cadernos específicos de recuperación e estimulación. - Fichas elaboradas de traballo persoal. - Dicionarios de Lingua Galega e Castelá. - Dicionarios en imaxes . - O ordenador e a tablet como ferramenta de traballo. - Xogos didácticos reais ou virtuais. - Internet.

8. AVALIACIÓN

Valoración polos titores de tódalas medidas preventivas e de apoio levadas a cabo (sesión de intercambio).

- Cuestionario de observación da práctica docente. - Opinión e valoración das medidas preventivas e de apoio por parte dos

alumnos (sesión de intercambio entre alumnos e titor/a nas sesións post-avaliación).

- Información Centros Adscritos. Referencias legais

- Decreto 229/2011, do 7 de decembro, polo que se regula a atención á diversidade do alumnado dos centros docentes da Comunidade Autónoma de Galicia nos que se imparten as ensinanzas establecidas na Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio, de educación.

- Real Decreto 1105/2014, do 26 de decembro, polo que se establece o currículo básico da Educación Secundaria Obrigatoria e do Bacharelato.

- Decreto 133/2007, do 5 de xullo, polo que se regulan as ensinanzas da educación secundaria obrigatoria na Comunidade Autónoma de Galicia.

- Decreto 120/1998 do 23 de Abril que regula a Orientación en Galicia.

42

- Orden 24 de Xullo /1998 que establece Organización e Funcionamento da Orientación en Galicia.

- Orden 6 de Outubro/1995 que regula Adaptacións do Currículo nas Ensinanzas de Réxime Xeral.

43

PLAN DE ATENCIÓN Á

DIVERSIDADE

1. INTRODUCCIÓN

A atención á diversidade constitúe un reto necesario de resposta de educación de calidade de todo centro escolar. O concepto de diversidade evolucionou a medida que a escola pasou de modelos segregacionistas e limitadores para dar paso a unha escola integradora máis tolerante e inclusiva, na que se recoñece a heteroxeneidade como algo positivo e enriquecedor no marco da calidade total.

O recoñecemento das diversidades existentes (capacidades, motivación, interese, estilos de aprendizaxe, ritmos, valores culturais ...) constitúen o punto do que partimos para evitar que as diferenzas se convirtan en desigualdades e desventaxas entre o alumnado.

Este obxetivo só é alcanzable para a comunidade educativa do IES “Marco do Camballón “se a aula ordinaria se convirte nun referente básico e o titor/a no eixe principal da resposta educativa á diversidade e, singularmente, aos alumnos con necesidades especiais. A responsabilidade non debe desplazarse do titor/a aos distintos profesionais, polo contrario, éstos deben colaborar con aquél, dacordo coa proposta curricular, nun auténtico traballo interdisciplinar e de equipo. Os recursos precisos para esta acción educativa deben asegurar no posible, a atención singular aos alumnos que precisen deles. Preténdese que o centro responda diferencialmente á diversidade presente nas aulas.

44

O reto permanente consiste precisamente en ser quen de ofrecer a cada alumno a axuda pedagóxica que precise, axustando a intervención educativa a súa individualidade como persoa.

A realidade educativa actual é complexa, variable e acolle, como estamos vendo ata aquí, a un alumnado igualmente diverso. O principio de “Atención á diversidade” enténdese para este IES dende os seguintes plantexamentos:

1.- As diferenzas individuais no proceso de aprendizaxe constitúen un aspecto da condición humana. A diversidade é, polo tanto, unha característica de tódolos alumnos/as e non só duns poucos.

2.- Tódolos alumnos/as necesitan axudas psicopedagóxicas ao longo da súa escolarización, ben sexan de tipo personal ou técnico ou material, co obxecto de conseguir os fins da Educación. Polo tanto, o factor que marca as diferenzas fai referenza ao tipo e grao de axudas precisas.

3.- As necesidades educativas dos alumnos/as preséntanse sempre asociadas ás condicións personais e particulares froito dunha interacción entre o individuo e seu entorno físico-social-cultural.

En fin, un dous principios fundamentais que preside a LOE (2006) é proporcionar unha educación de calidade a todo ou alumnado, adaptada ás sùas necesidades, para que acade ou máximo desenrolo posible de todas ás súas capacidades, aplicando, ao mesmo tempo, o principio de atención á diversidade e garantindo unha igualdade efectiva de oportunidades.

O IES Marco do Camballón, dende o seu espazo propio de autonomía, e tendo en conta a diversidade de intereses, características e situacións persoais do alumnado, deberán adecuar a actividade educativa ás circunstancias concretas e ás características concretas do entorno.

Na actualidade, reivindicar un ensino pluralista e aberto á diversidade supón educar no respecto ás peculiaridades de cada alumno e no convencemento de que as motivacións, intereses e capacidades de aprendizaxe son moi diferentes, debido a un complexo número de factores, tanto individuais como ambientais, que interactúan entre si. Xa que logo, atopámonos ante un reto: os centros de ensino debemos ser capaces de ofrecer a cada alumno a axuda pedagóxica que necesita, axustando a intervención educativa e facendo realidade os principios de normalización e individualización do ensino. Unha institución ríxida, pechada, rutineira e lenta non pode atender as esixencias cada vez máis imperioso da atención á diversidade.

A vía xeral e máis importante de atención á diversidade derívase do propio

carácter aberto e flexible do currículo, que ha de permitir, mediante os distintos niveis de concreción, unha práctica educativa adaptada ás características do alumnado do centro, de cada grupo e, en definitiva, de cada alumno.

O decreto 86/2015 sinala no art. 7 a atención educativa para ACNEAE (o que

inclúe dificultades de aprendizaxe, TDAH, altas capacidades, incorporación tardía ao

45

sistema educativo, condicións persoais ou de historia escolar...), co fin de que acaden o máximo

desenvolvemento das súas capacidades persoais e os obxectivos e competencias de cada etapa. En todo caso, na ESO faise fincapé nos principios de educación común e atención á diversidade, incluíndo medidas organizativas e curriculares, e organización flexiva das ensinanzas (cap III).

O decreto 229/2011 regula a atención á diversidade en Galicia, definindo este concepto coma o conxunto de medidas e accións que teñen como finalidade adecuar a resposta educativa ás diferentes características e necesidade, ritmos e estilos de aprendizaxe, motivacións, intereses e situacións sociais e culturais de todo o alumnado.

Dende esta concepción o Dpto. de Orientación colabora co profesorado elaborando propostas de mellora para facilita-lo proceso E/A, asegurandoa coordinación, colaboración e enfoque multidisciplinar entre os distintos profesionais implicados, priorizando a atención á diversidade co maior achegamento posible ás necesidades e características do alumnado e optimizando recursos e medidas.

O IES Marco do Camballón é un centro público no que se desenvolven varios programas que dan atención á diversidade de alumnado, en canto a intereses, motivación, ritmos e estilos de aprendizaxe...

Dende hai varios anos temos solicitado os contrato programa para a mellora do éxito escolar de reforzo, orientación e apoio na modalidade de acompañamento escolarfóra do horario lectivo (para a ESO) .

Os principios xerais de actuación que rexerán a atención á diversidade son:

Normalización e inclusión.

Equidade.

Igualdade de oportunidades e non discriminación.

Flexibilidade e accesibilidade.

Interculturalidade e

promoción da convivencia.

Autonomía dos centros docentes

Participación de toda a comunidade educativa. “Ensinar a pensar” ao alumnado precisa da autorreflexión e autoavaliación do

estilo de aprendizaxe e traballo para por en práctica e mellorar as técnicas de traballo intelectual do alumnado, desenvolver novas habilidades que axuden a unha mellor organización do traballo escolar diario e optimicen o rendemento académico.

2. FUNDAMENTACIÓN LEGAL

A normativa legal sobre atención á diversidade é a seguinte:

Orde 6-10-95 (DOG 7-11-95)-Adaptacións curriculares e reforzo educativo.

Orde 28-10-96 (DOG 28-11-96)–Alumnos con N.E.E. asociadas a sobredotación.

Orde 31-10-96 (19-12-96)–Avaliación psicopedagógica de alumnos con N.E.E.

Decreto 120/98 de 23 de abril –Regulamento da Orientación Educativa en Galicia. (DOG 27/4/98)

46

Orde 24/7/98 (DOG 31/7/98)-Organización da Orientación en Galicia.

Orde 27 de decembro de 2002 (DOG 30/1/03)-Criterios de escolarización de alumnos con NEE.

Orde do 20 de febreiro de 2004 (DOG 26/2/04)-Medidas de atención ó alumnado procedente do estranxeiro.

Lei Orgánica 2/2006, de 3 de maio e Lei Orgánica 8/2013 de 9 de decembro para a mellora da calidade da educación

Decreto 229/2011, do 7 de decembro, polo que se regula a atención á Diversidade.

Decreto 86/2015 que establece o currículo da ESO e bacharelato en Galicia.

Resolución de 27 de xullo de 2015 (exencións de francés)

Circular 8/2009 da dirección xeral de educación, formación profesional e innovación educativa, pola que se regulan algunhas medidas de atención á diversidade para o alumnado de educación secundaria obrigatoria.

Orde ECD/65/2015 que describe relacións entre competencias, contidos e criterios de avaliación na EP, ESO e Bacharelato (anexo II que describe orientacións para facilitar o desenvolvemento de estratexias metodolóxicas que permitan traballar por competencias na aula).

ORDE do 13 de xullo de 2015 pola que se regulan as ensinanzas de formación profesional básica na Comunidade Autónoma de Galicia, así como o acceso e a admisión nestas ensinanzas.

Instrucións que regulan as condicións para a obtención o título de graduado na ESO. Resolución do 09/06/2017

RESOLUCIÓN do 20 de xullo de 2017, da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovación Educativa, pola que se ditan instrucións para o desenvolvemento, no curso académico 2017/18, do currículo establecido no Decreto 86/2015, do 25 de xuño, da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato nos centros docentes da Comunidade Autónoma de Galicia.

RESOLUCIÓN do 11 de maio de 2018, da Dirección Xeral de Educación, Formación Profesional e Innovación Educativa, pola que se ditan instrucións para o desenvolvemento, no curso académico 2018/19, do currículo establecido no Decreto 86/2015, do 25 de xuño, da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato nos centros docentes da Comunidade Autónoma de Galicia En relación coa resposta á diversidade do alumnado, as medidas inclúen

estratexias e/ou programas que proporcionan unha resposta axustada ás necesidades educativas do alumnado e que poden ser ordinarias (sen alteración do currículo prescritivo) ou extraordinario (con modificacions significativas do currículo ordinario e/ou cambios esenciais no ámbito organizativo).

Todos os protocolos de actuación destas medidas extraordinarias pasan polo Departamento de Orientación que se encargará de avaliar o alumnado perceptivo destas medidas elaborando o pertinentes informe psicopedagóxico ademáis de recabar

47

información da comunidade educativa e contar co apoio/opinión das familias para adoptar as diferentes medidas.

3. DETECCIÓN DE NECESIDADES/CRONOGRAMA Dacordo co punto 3 do artigo 5 do D. 86/2015, a identificación e valoracion do

alumnado con necesidades específicas de apoio educativo e, de ser o caso, a intervención educativa derivada desa valoración, faranse do xeito máis temperá posible. A detección de necesidades levarase a cabo de forma especial ao principio de cada curso escolar, especialmente co alumnado de nova incorporación ao centro, manténdose un seguimento ao longo do curso, así como o control de alumnado que se incorpore despois do comezo do mesmo. Fontes de información e recursos:

-Entrevistas co propio alumnado -Entrevistas con orientadores/as e titores/as e revisión de expedi entes educativos e informes dos centros educativos de orixe. -Entrevistas con nais/pais/titores legais/alumnado. -Informes e entrevistas doutros organismos e entidades (servizos de asistencia

social, médicos, asociacións de inmigrantes...). -Instrumentos de avaliación psicopedagóxica (de competencias, personalidade,

autoconcepto, habilidades sociais...) e de técnicas instrumentais básicas (comprensión e expresión lectora e escrita, razoamento lóxico-matemático, coordinación visoespacial, atención, concentración, memoria visual e auditiva, aptitudes xeralizadas e diferenciais...).

-Revisión de memorias de fin de curso e decisións, suxerencias de claustro e CCP. -Conversas con docentes e aportacións sobre dificultades e aspectos a mellorar

para o curso seguinte (convivencia escolar, educación en valores...). Deste xeito, as accións para a avaliación de necesidades irán destinadas a:

-Revisar as medidas de atención á diversidade que funcionan no centro e/ou noutros centros comarcais

-Detectar alumnos con posibles déficits para a aprendizaxe -Detectar alumnos en situación de risco que poida influir no seu proceso de

aprendizaxe

4. OBXECTIVOS - Alumnado

Continuar coas accións encamiñadas á mellora do rendemento académico, reducción do fracaso escolar e fomento do hábito lector e técnicas instrumentais básicas no.

Continuar coas actividades de educación en valores con especial fincapé nas que fomenten a igualdade, convivencia e mellora das relación, tolerancia e respecto á diversidade e prevención da discriminación e violencia.

48

Facer as avaliacións psicopedagóxicas precisas, cos pertinentes informes e tomar as decisións máis axeitas antes as necesidades específicas do alumnado, favorecendo a súa integración.

Revisar, actualizar e/ou elaborar reforzos/adaptacións curriculares precisas, seguimento das medidas de atención á diversidade.

Realiza-lo seguimento do proceso de aprendizaxe do ACNEAE, e realiza-los axustes pertinentes para optimiza-los resultados (en colaboración coa PT, titores/as e docentes de área).

Dar atención persoalizada para aquel alumnado que polas súas circunstancias persoais, así o precisen (en colaboración con servizos asistenciais, médicos...).

Determinar mecanismos que eviten o absentismo e abandono escolar, tanto no centro educativo, como coordinados coa administración educativa e outros organismos (Protocolo de prevención de absentismo escolar)

Artellar medidas para a atención educativa de alumnado que non poida asistir ao centro educativo con regularidade por diversos motivos (hospitalización prolongada, decisión xudicial, cambios na súa tutela, embarazo...).

Promover a integración de alumnado de novo ingreso no centro, especialmente cando este se incorpora ao longo do curso, de alumnado procedente do estranxeiro, e axilizar se é preciso a posta en práctica de medidas de atención á diversidade.

- Familias Informalos directamente das medidas de atención á diversidade. Ofrecer pautas de actuación no fogar. Realizar as entrevistas pertinentes para a recopilación de información (no

caso de alumnado que precise avaliación-informe psicopedagóxico). Fomentar a implicación/colaboración das familias no proceso de E/A e a

comunicación co centro. En casos específicos dacordo coa información recollida dos centros de

primaria, protocolo de recollida de información de alumnado que presente NEAE de índole variada.

5. CONSIDERACIÓNS XERAIS a). As medidas de atención á diversidade abranguen o conxunto de estratexias de

planificación e actuación dirixidas a dar resposta ás necesidades derivadas da diversidade de alumnas e alumnos co fin de posibilitar que todo o alumnado acade, de acordo coas súas posibilidades, as capacidades e competencias propias das distintas etapas educativas.

49

b). O centro educativo incluirá o tratamento da atención á diversidade nos diferentes documentos organizativos do centro, o proxecto educativo e as programacións didácticas.

c). As medidas de atención á diversidade terán un carácter revisable e estarán suxeitas a un proceso de avaliación continua, introducindo as modificacións que as necesidades existentes requiran.

d). Todas as medidas propostas levaranse a cabo nun contorno educativo o menos restritivo (inclusión e integración) posible, que propicie a participación de toda a comunidade educativa e a colaboración e coordinación con outras administracións, corporacións locais, servizos e institucións. As familias/titores legais do alumnado será informadas dos proceso, resultados e medidas a aplicar, compartindo o esforzo educativo e participando e colaborando (nos termos legais establecidos) nas decisións que afecta á escolarización e procesos educativos do alumnado.

e). A relación cos centros adscritos ao IES serverá para a identificación temperá dos necesidades educativas, a súa valoración e resposta educativa serán prioritarias. Tamén neste sentido a avaliación inicial será un factor preventivo fundamental na atención á diversidade.

6. ORGANIZACIÓN

O noso Plan de Atención á Diversidade do IES Marco do Camballón, persegue os seguintes obxectivos, e de acordo coa programación do Dpto. Orientación, o proxecto educativo de centro e a lexislación vixente (circulares 8/2009 e 10/2010):

- Primordialmente atender eficazmente a todos os alumnos/as da ESO, BAC e FP (CICLOS MEDIOS E BÁSICA).

- Prestar aos alumnos menos motivados e/ou capaces unha atención adecuada ao seu nivel coa vista posta na obtención do título de ESO; deste xeito reduciranse tamén a conflitividade e o abandono dos estudos.

- Aumentar o aproveitamento dos alumnos capaces de seguir o currículo ordinario.

Baseándonos na lexilación LOE (2006) e LOMCE (2013) e os Decretos que a desenvolven establécese que os centros terán autonomía para organizar os grupos e as materias de xeito flexible e para adoptar as medidas de atención á diversidade adecuadas ás características do seu alumnado, organizamos un sistema mixto de agrupamientos, homogéneos e heteroxéneos. Nos primeiros e segundos de ESO, apoio educativo e desdobres, excepcionalmente nalgún curso de 3º ou 4º ESO. Para estes cursos existen no IES a posibilidade de organizar os PMAR e FP Básica.

A) Ámbito estrutural.

50

Na LOE (2006) /LOMCE (2013) establécese o ensino básico obrigatorio ata os 16 anos (con dereito ata os 18). Os Centros deberán contar coa debida organización escolar e realizar as adaptacións e diversificaciones curriculares necesarias. A atención ao ACNEAE rexerase polos principios de normalización e integración escolar, é dicir, co resto dos alumnos, no mesmo centro.

B) Ámbito de intervención educativa Todo alumno ou alumna que se atopa no tramo educativo obrigatorio ten

dereito a recibir un ensino adaptado que lle permita progresar en función das súas capacidades e conforme ás súas necesidades, sexan ou non especiais.

* A intervención educativa basearase en principios como:

* Atención pedagóxica individualizada

* Partir do nivel de desenvolvemento do alumno/a

* Asegurar a construción de aprendizaxes significativas

* Capacidade de creación e modificación de estruturas mentais

* Capacidade de aprender a aprender. Educación permanente

* Actividade creativa e intelectual

C) Ámbito curricular Asume a diversidade dende o propio desenvolvemento curricular que se

adapta ao contexto, aos grupos de alumnos e a cada alumno individualmente. O currículo será aberto e flexible, adecuando o currículo oficial ás

peculiaridades do IES Marco do Camballón, o que implica: - Reforzo Educativo – aula de Apoio

- Programación aula de PT

- Adaptacións curriculares individuais

- Titoría

- Metodoloxía

- Avaliación continua.

- Apoios, reforzos, desdobres e agrupamentos flexibles

- Optatividade

- PMAR

- FP Básica ( se se considera medida de atención á diversidade)

Medidas organizativas

51

Éstas refírense á forma na que están estructurados os agrupamentos para conseguir a atención á diversidade no IES. Sobresaen ás seguintes:

* Desdobres

* PMAR de 2º e 3º ESO

* Permanencia dun ano máis.

* FP Básica.

Medidas curriculares O noso centro, en coherencia con este proxecto educativo e considerando os

recursos materiais e humanos cos que consta, establece ás medidas de carácter xeral para atender á diversidade.

Os departamentos didácticos concretarán nas programacións didácticas os obxectivos, contidos de cada área, a secuenciación ao longo do curso, así como os criterios de avaliación e vos principios metodolóxicos adoptados.

* Secuenciación de contidos que aseguren aprendizaxes básicas.

* Elaborar actividades variadas e con diferente nivel de dificultade.

* Atención aos diferentes ritmos de aprendizaxe.

* Establecer agrupamentos que favorezan ou traballo en grupo.

* Utilizar distintos recursos e materiais

* Aplicar criterios de avaliación que contemplen diferentes graos de logro.

* Propoñer actividades de reforzo para aqueles alumnos que non seguen ou ritmo de aprendizaxe do grupo.

* Establecer actividades de ampliación para aqueloutros que van diante na súa aprendizaxe.

E, poñendo en práctica as seguintes medidas curriculares:

Acción titorial

Reforzo educativo.

Apoios dentro e fóra do grupo ordinario,

Desdobramentos de grupo.

Adaptacións do Currículo.

Optatividade.

52

7. CRITERIOS PARA A ORGANIZACIÓN E DISTRIBUCIÓN DOS RECURSOS, APLICACIÓN DAS MEDIDAS PROPOSTAS E ACTUACIÓN DOS DISTINTOS PROFESIONAIS

Medidas ordinarias Priorizaranse as medidas de carácter ordinario e normalizador. As medidas

extraordinarias aplicaranse unha vez esgotadas as anteriores. Facilitan a adecuación do currículo prescritivo, sen alteración significativa dos seus obxectivos, contidos e criterios de avaliación, ao contexto sociocultural do noso centro a ás características do alumnado. Teñen como finalidade dar resposta ás diferenzas en competencia curricular, motivación, intereses, relación social, estratexias, estilos e ritmos de aprendizaxe, e están destinadas a facilitar a adquisición das competencias básicas establecidas para cada curso.

- A adecuación da estrutura organizativa do centro (horarios, agrupamentos, espazos) e a organización e xestión da aula de acordo coas características do alumnado e as súas necesidades.

Os agrupamentos son elaborados pola xefa de estudos tendo en conta as recomendacións do orientador, a profesora de PT e o equipo docente do curso anterior. No caso do alumnado de 1º de ESO téñense en conta as achegas dos orientadores/as dos centros adscritos. En todo caso, procúrase que os grupos sexan heteroxéneos. Os alumnos repetidores repártense entre os distintos grupos de cada curso.

A organización e xestión da aula establecerase en función das actividades e materias e tendo en conta a opinión do equipo docente nas distintas sesións de avaliación.

- Adecuación das programacións didácticas ao entorno e ao alumnado. Os departamentos didácticos e o profesor/a de materia son os responsables da adecuación das programacións ao grupo-clase tendo en conta a diversidadedos alumnos/as.

Metodoloxías baseadas no traballo colaborativo en grupos heteroxéneos, titoría entre iguais, aprendizaxe por proxectos e outras que promovan a inclusión. Esta medida aparece reflectida nas programacións e é tarefa de cada docente a súa implementación na materia.

- Adaptación dos tempos e instrumentos ou procedementos de avaliación. En función das necesidades do alumnado establécense adaptacións non

significativas no proceso de avaliación. Especialmente cando se dan problemáticas de lectoescritura, TDAH, déficits sensoriais... Será o orientador o responsable das valoracións e de informar ao profesorado desta circunstancia.

- Programas de enriquecemento curricular. Dirixidos ao alumnado con altas capacidades. O profesor de cada materia será o

responsable da súa elaboración en colaboración co dpto. de orientación. - Reforzo educativo entendido como acción complementaria á ordinaria nas

aulas que permita adecuarse aos modos e ritmos de aprendizaxe do alumnado. Podería estar a profesora de PT dentro da aula, conxuntamente co profesor/a da materia.

- Programas de recuperación das áreas avaliadas negativamente. Está incluído nas programacións de cada materia.

53

- Programas de habilidades sociais-acción titorial Elaborado polo dpto. de orientación e lévase a cabo nas sesións de titoría

(impartidas polo titor/a). Inclúe aspectos como a asertividade, habilidades de comunicación e escoita activa, empatía, resolución de conflitos ...coordínase nas reunións dos titores coa orientadora.

- Protocolo de consenso sobre TDAH na infancia e adolescencia en ámbitos educativo e sanitario

No caso de sospeita de alumno/a con TDAH seguirase o indicado no punto 5.3 deste protocolo que regula a actuación dos servizos de orientación.

- Atención a alumnado repetidor Información en cada programación dos distintos departamentos.

Medidas extraordinarias. Dan resposta ás necesidades educativas do alumnado con necesidade específica

de apoio educativo que poden requirir modificacións significativas do currículo ordinario e/ou cambios importantes no ámbito organizativo, así como, de ser o caso, nos elementos de acceso ao currículo ou na modalidade de escolarización.

Como norma xeral para a aplicación destas medidas será necesaria a autorización da dirección do centro e do servizo de inspección educativa (xefatura territorial).

ACIS Implica modificacións nos elementos prescritivos do currículo (obxectivos,

contidos, criterios de avaliación...). Aplícase a alumnado con N.E.E con importantes dificultades na aprendizaxe e cun desfase curricular de máis de dous cursos.Precisa dunha valoración psicopedagóxica do alumno/a.

Profesionais implicados:

Profesor/a da materia, co asesoramento do orientador e a profesora de P.T. son os responsables da elaboración.

Reunións iniciais para a elaboración do ACI, achegando as orientacións xerais sobre a resposta educativa (programacións).

Participación nas sesións de seguimento, colaborando nas propostas de modificación convenientes ao longo o curso.

Participación na sesión de avaliación de final de curso para establecer orientacións para realizar a adaptación ao curso/ciclo seguinte.

Orientación familiar conrespecto ás liñas que se concreten no proceso de elaboración da ACI.

Avaliación das adaptacións curriculares. Realizarase nos períodos establecidos

para todos os alumnos, establecéndose sesións de avaliación trimestrais coa participación de todos os profesores que interveñen co alumno.

No Boletín de información a familias expresásense os resultados nos mesmos termos que para todos os alumnos, reflectíndose a palabra ACI nas áreas implicadas.

Adaptacións curriculares e reforzo educativo e Circular 9/1999 da Dir. Xeral de Ordeación Educativa e FP.

54

FLEXIBILIZACIÓN DO PERIODO DE ESCOLARIZACIÓN FLEXIBILIZACIÓN MODULAR NOS CICLOS DE FP (fragmentación) O alumnado con necesidades educativas especiais que curse un ciclo de FP,

incorporarase, con carácter xeral, co resto do alumnado matriculado no programa. Cando as necesidades de apoio específico así o xustifiquen, este alumnado

poderá ser autorizado para cursar o programa de cualificación profesional inicial de xeito fragmentado por módulos, cunha temporalización distinta á establecida con carácter xeral ou, excepcionalmente, de xeito fragmentado no tempo cunha ampliación a dous anos e mantendo a carga semanal prevista para o conxunto de módulos para cada curso académico.

Procedemento de solicitude de flexibilización/fragmentación modular: a) Unha vez comezado o curso académico e realizada a sesión de avaliación

inicial, a dirección presentará a solicitude no servizo territorial de inspección educativa para que se emita informe ao respecto. Á documentación a presentar:

–Informe que xustifique a necesidade da medida, elaborado polo Departamento de Orientación do centro en colaboración co titor/a.

–Conformidade expresa do pai e da nai, representante legal en caso de ser menor de idade, ou a súa propia, se é maior de idade.

–Fotocopia compulsada do expediente académico. –Proposta da nova distribución horaria para cursar as ensinanzas, no caso da fragmentación modular, ou proposta de desenvolvemento curricular de

cada módulo do curso en dous anos, no caso da fragmentación temporal e, de ser o caso, de medidas de reforzo educativo ou de adaptación do currículo dentro dos límites previstos na normativa vixente.

O prazo para presentar as solicitudes de flexibilización: ata o 31 de outubro de cada curso académico.

Orde 27 de decembro de 2002 (DOG 30/1/03)-Criterios de escolarización de alumnos con NEE.Seccións III Artigos 26 a 32

ALUMNADO CON SOBREDOTACIÓN INTELECTUAL: FLEXIBILIZACIÓN DO

PERÍODO DE ESCOLARIZACIÓN Esta medida excepcional baséase fundamentalmente na competencia curricular e

poderase adoptar cando se considere que os obxectivos acadados pola alumna ou alumno superan os establecidos, pero tendo en conta tamén se é unha medida axeitada con respecto ás restantes facetas do seu desenvolvemento persoal.

É unha medida que aparece recollida na lexislación galega con dúas posibilidades: -Por un lado, anticipar o inicio das etapas educativas. -Por outro, reducir a duración da escolaridade obrigatoria. Esta resposta educativa só é aconsellable se, tras a aplicación doutras medidas de

atención menos excepcionais, o alumno ou alumna conta coa axeitada madurez emocional e social, xa que do contrario pode aumentar a disonancia entre estes dous aspectos.

As medidas de aceleración deben ir acompañadas doutras de atención á diversidade para que non se traduzan nun mero adianto de curso. Precisa

55

obrigatoriamente dunha avaliación psicopedagóxica realizada polos correspondentes especialistas para que se materialice a flexibilización, xunto co correspondente ditame de escolarización.

Orde 28-10-96 (DOG 28-11-96) –Alumnos con N.E.E. asociadas a sobredotación. FLEXIBILIZACIÓN EN ALUMNADO CON DIFICULTADES DE APRENDIZAXE NA ESO: Será imprescindible a constatación da aplicación previa doutras medidas de

adaptación curricular ou organizativas previstas para a atención das necesidades específicas do alumno.

Na ESO: poderase permanecer excepcionalmente un ano máis respecto do disposto con carácter xeral. Esta medida non será de aplicación nun curso no que xa se permanecese un ano máis.

Así mesmo, cando necesidades de apoio específico así o xustifiquen, poderase autorizar excepcionalmente a fragmentación dos cursos terceiro e cuarto de educación secundaria obrigatoria. Neste caso o alumno deberá permanecer escolarizado todo o horario e, en consecuencia, durante os períodos correspondentes ás áreas que non estea a cursar deberá prestárselle atención adaptada ás súas necesidades específicas.

En todo caso, a permanencia no ensino básico non poderá estenderse máis alá do ano natural no que se cumpran os vinte de idade.

D. 229/2011 de 7 de decembro que regula medias de atención á diversidade (cap. III art. 17) Circular 9/1999 da Dir. Xeral de O.E e FP

A escolarización do alumnado con necesidades educativas especiais en centros ordinarios poderá prolongarse un ano máis, sen menoscabo do disposto no art. 28.5 da LOE, segundo o cal, o alumno/a poderá repetir o mesmo curso unha soa vez e duas veces como máximo dentro da etapa. Cando esta segunda repetición se produciza en 3º ou 4º, prolongarase un ano o límite de idade ao que se refire o apartado 2 do art. 4 da Lei Orgánica 2/2006, de 3 de maio. Excepcionalmente, un alumno/a poderá repetir unha segunda vez en 4º curso se non repetiu nos cursos anteriores da etapa.

Real Decreto 1105/2014, de 26 de diciembre, por el que se establece el currículo básico de la Educación Secundaria Obligatoria y del Bachillerato e art. 17 do D. 86/2015 A escolarización do alumnado que se incorpora de forma tardía ao sistema educativo (art. 78 da Lei orgánica 2/2006, do 3 de maio) , realizarase atendendoás súas circunstancias, aos seus coñecementos, á súa idade e ao seu historial académico.

Cando presente graves carencias na lingua galega e/ou na lingua castelá recibirá unha atención específica, que será, en todo caso, simultánea á súa escolarización nos grupos ordinarios, cos que compartirá o maior tempo posible do horario semanal.

Os alumnos e as alumnas que presenten un desfasamento no seu nivel de competencia curricular de máis de dous anos poderán ser escolarizados/as no curso inferior ao que lles correspondería por idade. Para este alumnado adoptaranse as medidas de reforzo necesarias que faciliten a súa integración escolar e a recuperación do seu desfasamento, e que lle permitan continuar con aproveitamento os estudos. No caso de superar o devandito desfasamento, incorporarase ao curso correspondente á súa idade.

56

Art. 19 do D. 86/2015 EXENCIÓN DE FRANCÉS O alumnado de 1º curso que presente dificultades continuadas no proceso de

aprendizaxe, en particular en materias lingüísticas, poderá quedar exento de cursar a materia de segunda lingua estranxeira. Recibirá reforzo educativo en aqueles aspectos nos que se detectaran as dificultades, despois do informe pertinente da persoa titora da etapa oo curso anterior, coa colaboración do Departamento de Orientación, no que se fará explícito o motivo da medida adoptada. Trae informe do profesorado titor/a de 6º Primaria.

Nos documentos de avaliación figurará coa mención de exento/a. A competencia da decisión recaerá na dirección do centro docente, oída a familia . Art. 3.4 da Resolución de 27 de xullo de 2015 AGRUPAMENTO FLEXIBLE O obxecto desta medida é o reforzo das areas instrumentais: linguas e

matemáticas (lingua e Literatura Galega e Castelá e Matemáticas en 1º e 2º de ESO) .Dirixido a alumnos: -En 1º ou 2ºda ESO e presentan atraso académico. -En 2º de ESO por imperativo legal (xa repetiron 1º de ESO e aínda así teñen

materias pendentes de 1º). -Repetindo 1º ou 2º de ESO e precisan dalgunha medida de atención á

diversidade para acadar os obxectivos do curso. Os agrupamentos específicos implicarán facer desdobramentos transitorios que

permitan en determinadas áreas constituír un grupo específico cos alumnos dos distintos grupos do mesmo nivel que presentan as características anteriormente mencionadas. Polo tanto, pode haber modificacións ao longo do curso (poderá haber alumnos que se incorporen á aula ordinaria e outros que vaian ao agrupamento. Para todos os efectos o alumno/a pertence a un grupo ordinario de referencia. Para a organización dos agrupamentos tívose en conta que:

-O número máximo de alumnos no agrupamento non debe ser superior a 15. -É recomendable que os profesores do agrupamento impartan docencia no grupo

de referencia. -A proposta dos alumnos e das áreas obxecto de agrupamento debe ser proposta pola orientadora e os titores, en reunión convocada pola xefatura de

estudios. A orientadora recollerá previamente a opinión do profesordo de linguas e matemáticas.

Cada alumno que asista a agrupamento debe contar cun informe individualizado, elaborado polo profesor titor en colaboración co departamento de orientación.

Os pais ou titores legais dos alumnos deben estar informados a través do profesor titor correspondente.

Orde 27 de decembro de 2002 (DOG 30/1/03) -Criterios de escolarización de alumnos con NEE e Circular 9/1999 da Dir. Xeral de

Ordeación Educativa e FP.

57

GRUPOS DE ADQUISICIÓN DE LINGUAS Dirixidos a alumnado estranxeiro de incorporación tardía ao noso sistema

educativo e que non teña competencia lingüísticas nas nosas linguas oficiais. Son agrupamentos flexibles que teñen por finalidade, a través dunha atención

individualizada, o impulso dunha formación inicial específica nas linguas vehiculares do ensino, para posibilitar a súa plena incorporación nas actividades de aprendizaxe pertencentes ó curso no que se atope escolarizado.

Estas necesidades detectaranse na avaliación inicial que se lle fai ao alumnado unha vez que se incorpora ao centro (profesorado coa colaboración do dpto. orientación).

O alumnado poderá formar parte dun destes grupos un tempo máximo dun trimestre, podendo ampliar este período excepcionalmente a inspección educativa. O alumno incorporarase ó seu grupo ordinario no momento en que a xunta de avaliación considere superadas as súas necesidades educativas debidas ó descoñecemento das linguas. O horario semanal máximo de pertenza a un grupo de adquisición das linguas será de 24 sesións na educación secundaria obrigatoria. Non obstante, este horario deberase ir reducindo progresivamente a medida que o alumno vaia progresando no dominio da lingua.Para facilitar a integración escolar e social do alumno, este permanecerá co grupo ordinario de referencia nas materias de EF, EPV, música e titoría.

O profesorado encargado dos grupos de adquisición das linguas pertencerá preferentemente ás especialidades de tipo lingüístico.

O titor/a deste alumnado será o que lle corresponda pola súa pertenza a un grupo ordinario e será o encargado da coordinación do equipo docente, asesorado, se é o caso, polo departamento de orientación.

Os pais do alumno serán informados sobre o seu progreso na aprendizaxe lingüística e súa integración na vida do centro.

Orde do 20 de febreiro de 2004 (DOG 26/2/04) -Medidas de atención ó alumnado procedente do estranxeiro (artigos 8 a 10) GRUPOS ADQUISICIÓN COMPETENCIA CURRICULAR Son agrupamentos flexibles que terán por finalidade, a través dunha atención

individualizada, o progreso na súa competencia curricular, para posibilitar a plena incorporación nas actividades de aprendizaxe pertencentes ó curso no que se atope escolarizado.Dirixida ao alumnado que presente un desfase curricular de dous ou máis cursos con respecto ó que lle correspondería pola súa idade.

A permanencia nestes grupos levarase a cabo nunha fracción da xornada escolar coincidindo coas materias de carácter instrumental, podéndose estender ó longo de todo o ano escolar.

O alumnado deberase incorporar plenamente ó seu grupo ordinario no momento no que a xunta de avaliación considere superadas as súas necesidades educativas. O horario semanalmáximo de permanencia nestes grupos será 10 sesións.

58

O profesorado encargado dos grupos de adaptación da competencia curricular pertencerá preferentemente a algunha das especialidades que correspondan ás materias obxecto de reforzo desa competencia.

Deberase establecer, polo profesor titor do alumno, a coordinación entre o profesorado do grupo ordinario e o de adaptación da competencia curricular, especialmente no relativo ós aspectos de tipo metodolóxico,

programación de actividades docentes e o establecemento dos criterios de avaliación do alumnado.

O profesorado que interveña nos grupos de adaptación da competencia curricular asistirá ás sesións de avaliación do seu alumnado pero a emisión das cualificacións corresponderá ó profesorado do grupo ordinario, tendo en conta a información que proporcione o profesorado anteriormente citado.

As familias ou persoas responsables do alumno serán informados sobre os seus progresos na superación do desfase curricular, así como sobre a súa integración na vida do centro.

Orde do 20 de febreiro de 2004 (DOG 26/2/04) -Medidas de atención ó alumnado procedente do estranxeiro (artigos 11 a 13) APOIO DE PT Dirixido ao alumnado con dificultades de aprendizaxe xeralizadas que precisen

dunha atención especializada por parte da profesora de PT. Os reforzos educativos individualizados realizaranse dentro da aula cando se

cumpran os seguintes criterios: Necesidades educativas do alumno moi diferenciadas ás que presentan os

seus compañeiros do grupo. Realización de actividades que polos recursos e metodoloxía que se van a

empregar precisan da atención de dous docentes (unha delas a PT). A profesora de PT coordinarase co profesorado de cada materia e

elaborará un programa de intervención coa colaboración do dpto. de orientación.

Profesora especialista en Pedagoxía Terapéutica. Funcións:

- Elaboración co titor/a, orientador e resto de profesores as adaptacións curriculares individualizadas.

- Intervención cos alumnos estranxeiros escolarizados e con aqueles que no seu informe de avaliación psicopedagóxica, ou no posterior seguimento, o departamento de orientación ou o EOE especifique a necesidade de atención por parte desta profesora.

- Participación na avaliación e promoción dos alumnos que atende. - Colaboración co titor na orientación /coordinación coa familia. - Elaboración de materiais específicos e recursos para o alumnado que

reciba apoio ou con adaptación curricular.

59

- Participación nos Claustros, Equipos docentes, Comisión de Coordinación Pedagóxica e Claustro propondo medias que faciliten a resposta aos alumnos con necesidades.

- Coordinación e seguimento co titor / a e resto de profesorado das medidas propostas.

Decreto 120/98 de 23 de abril –Regulamento da Orientación Educativa en Galicia. (DOG 27/4/98) e Orde 24/7/98 (DOG 31/7/98) -Organización da Orientación en Galicia PMAR

Este curso académico 2018 - 2019 non temos temos PMAR. Con todo iso os programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento forman parte das medidas extraordinarias de atención á diversidade e teñen por finalidade facilitar que os alumnos e as alumnas, mediante unha metodoloxía específica e unha organización de contidos e materias do currículo diferente á establecida con carácter xeral, alcance as competencias do primeiro ciclo da educación secundaria obrigatoria, poidan cursar o cuarto curso pola vía ordinaria e obteñan o título de graduado en educación secundaria obrigatoria. No curso académico 2015/16 os centros docentes poderán organizar os programas no terceiro curso de educación secundaria obrigatoria segundo o disposto no artigo 20 do Decreto 86/2015, do 25 de xuño.

Poderá incorporarse aos programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento, en terceiro curso de educación secundaria obrigatoria no curso actual, o alumnado que presente dificultades relevantes de aprendizaxe e que se atope nalgunha das seguintes situacións:

a) Ter cursado segundo curso de educación secundaria obrigatoria, ter repetido algunha vez en calquera das etapas e non estar en condicións de ter promoción a terceiro curso de educación secundaria obrigatoria.

b) Con carácter excepcional, para o alumnado que ten cursado terceiro curso de edu-cación secundaria obrigatoria e non está en condicións de ter promoción ao cuarto curso.

Neste caso poderán incorporarse a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento para repetir curso.

O procedemento para a incorporación dun alumno ou dunha alumna ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento é o que segue:

60

a) Realizada a avaliación extraordinaria, o equipo docente realizará unha proposta ra-zoada do alumnado que podería incorporarse ao programa para a mellora da aprendizaxe e do rendemento. Esa proposta concretarase nun informe individualizado, elaborado pola persoa titora, en que constará a competencia curricular do alumno ou da alumna en cada materia, as dificultades de aprendizaxe presentadas, as medidas de atención á diversidade aplicadas e os motivos polos que o equipo docente considera a conveniencia de que o alumno ou a alumna se integre nun programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento. Ese informe trasladarase á xefatura do Departamento de Orientación.

b) A persoa que exerza a xefatura do Departamento de Orientación realizará unha avaliación psicopedagóxica a cada un dos alumnos e das alumnas propostos/as polo equipo docente para incorporar ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento. No informe correspondente a esa avaliación deben constar, entre outros aspectos, as conclusións das reunións co profesorado titor e, se se trata de alumnado menor de idade, cos pais, as nais ou titores/as legais de cada alumno e alumna, para lles formular a conveniencia da súa incorporación a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento. Deixarase constancia escrita da opinión dos pais, as nais ou titores/as legais respecto da proposta formulada.

c) Posteriormente, unha comisión formada polo/a xefe/a de estudos, que exerce a súa presidencia, a persoa que exerza a xefatura do Departamento de Orientación e o/a titor/a do alumno ou da alumna valorará os informes emitidos e a opinión, de ser o caso, do pai, a nai ou os/as titores/as legais, realizando unha proposta ao/á director/a sobre a incorporación ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento.

d) Compete ao director ou á directora do centro docente elevar a proposta de autori-zación sobre a incorporación do alumnado ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento ao servizo provincial de Inspección Educativa. Á solicitude achegaráselle a relación de alumnado proposto e a relación de profesorado que vai impartir cada un dos ámbitos do programa.

e) O servizo provincial da Inspección Educativa emitirá a autorización expresa para o desenvolvemento dos programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento que cum-pran os requisitos establecidos, e que será comunicada aos centros escolares antes do comezo do curso.

Para a impartición dos ámbitos destes programas conformaranse grupos que non superarán o número de dez alumnos/as e non serán, con carácter xeral, menos de cinco.

4. O currículo dos programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento incluirá os seguintes ámbitos:

61

a) Ámbito lingüístico e social, que abrangue os aspectos básicos do currículo correspondente ás materias de Lingua Galega e Literatura, Lingua Castelá e Literatura e Xeografía e Historia.

b) Ámbito científico e matemático, que abrangue os aspectos básicos do currículo co-rrespondente ás materias de Matemáticas Orientadas ás Ensinanzas Aplicadas, Bioloxía e Xeoloxía, e Física e Química.

c) Ámbito de linguas estranxeiras, que abrangue os aspectos básicos do currículo co-rrespondente á materia de Primeira Lingua Estranxeira.

Os alumnos e as alumnas que sigan un programa de mellora da aprendizaxe e do ren-demento terán un grupo ordinario de referencia co que cursarán as materias non pertencentes aos ámbitos.

As materias de terceiro curso de educación secundaria obrigatoria cursaraas o alumnado co seu grupo de referencia.

O horario semanal dos tres ámbitos de coñecemento que compoñen o programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento será o seguinte:

a) Ámbito lingüístico e social: nove horas.

b) Ámbito científico e matemático: oito horas.

c) Ámbito de linguas estranxeiras: tres horas.

5. Cada grupo de alumnado que integre un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento contará cun profesor/a titor/a, que terá entre as súas funcións a orientación do alumnado do programa e a súa atención personalizada, a coordinación do equipo docente que imparte o programa, a relación coas familias e a coordinación co profesorado titor do grupo de referencia de cada alumna e alumno integrante do programa.

6. Cada ámbito específico será impartido por un único profesor ou profesora, perten-cente a un dos departamentos didácticos a quen corresponda a atribución docente das materias que forman parte do ámbito, preferentemente con destino definitivo no centro.

7. O programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento concíbese desde un en-foque metodolóxico funcional, en que os contidos curriculares deben tratarse desde un punto de vista global, práctico, motivador e personalizado, priorizando as aprendizaxes

62

que resulten necesarias para outras posteriores e que contribúan ao desenvolvemento das competencias clave e dos obxectivos xerais da etapa.

A concreción do currículo dos ámbitos, así como as correspondentes programacións didácticas, serán elaboradas nos distintos departamentos didácticos implicados e polas persoas designadas para impartir os ámbitos, coa colaboración da persoa que exerza a xefatura do Departamento de Orientación, a partir das directrices establecidas pola comisión de coordinación pedagóxica e coordinadas polo/a xefe/a de estudos.

8. A avaliación do alumnado nos ámbitos que conforman o programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento terá como referente fundamental as competencias e os obxectivos da educación secundaria obrigatoria, así como os criterios de avaliación e os estándares de aprendizaxe avaliables. Esta avaliación será continua e diferenciada, se-gundo os ámbitos do programa e as materias.

O alumnado do programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento será avaliado polo profesorado que imparte cada un dos ámbitos e materias, baixo a coordinación do profesorado titor do programa e do profesorado titor do grupo de referencia. As cualificacións dos ámbitos realizarase nos mesmos termos que as materias.

O alumnado que acceda a un programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento con materias pendentes de cursos anteriores realizará as actividades de reforzo e de apoio que lle permitan recuperalas ao longo do desenvolvemento do programa, e a avaliación será competencia do profesorado que o imparta, coa colaboración dos departamentos implicados.

A atención á diversidade que se fai tanto no IES Marco do Camballón como nos Centros adscritos a dito Departamento de Orientación parten dun principio fundamental presente no Proxecto Curricular e de acordo cos criterios de actuación da Orientación e Titoría no marco actual da LOE e LOMCE.

CRITERIOS PARA A FORMACIÓN DE GRUPOS DE PMAR

Base normativa: -Artigo 20 (PMAR) do Decreto 86/2015 (25 de xuño) polo que se establece o currículo da educación secundaria obrigatoria e do bacharelato na Comunidade Autónoma de Galicia -Artigo 11 das Instrucións implantación currículo ESO-BACH 16-17 (1 agosto 2016) 1. Que son?

1. Os PMAR constitúen unha medida de atención á diversidade que se pode desenvolver a partir de 2º de ESO.

2. Utilizarase unha metodoloxía específica a través da organización de contidos, actividades prácticas e, de ser o caso, de materias diferentes ás establecidas con

63

carácter xeral, coa finalidade de que os alumnos e as alumnas poidan cursar o cuarto curso pola vía ordinaria e obteñan o título de graduado en educación secundaria obrigatoria.

3. Os PMAR van dirixidos preferentemente a alumnos e alumnas que presenten dificultades relevantes de aprendizaxe non imputables á falta de estudo ou esforzo.

4. A incorporación a estes programas requirirá a avaliación tanto educativa como psicopedagóxica, a través de informe do equipo docente e do ditame emitido polo Departamento de Orientación, e realizarase despois de oídos/as os/as propios/as alumnos/as, e os seus pais ou as súas nais ou titores/as legais.

5. Para a impartición dos ámbitos destes programas conformaranse grupos que non superarán o número de dez alumnos/as e non serán, con carácter xeral, menos de cinco.

Quen se pode incorporar aos PMAR?

Criterios normativos xerais As alumnas e os alumnos que presenten dificultades relevantes de aprendizaxe, foran obxecto de medidas de atención á diversidade que resultasen insuficientes e teñan expectativas razoables de poder cursar 4º pola vía ordinaria, poderanse incorporar a un PMAR se están nalgunha das seguintes situacións:

✓ Alumnado que teña cursado por primeira vez o primeiro curso da ESO, tendo repetido en Primaria, ou que cursou por segunda vez o primeiro curso da ESO e non está en condicións de promocionar ao segundo curso da ESO; poderá incorporarse ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento que se desenvolverá ao longo dos cursos segundo e terceiro.

✓ Alumnado que teña cursado por primeira vez o segundo curso da ESO e non está en condicións de promocionar ao terceiro curso da ESO, tendo repetido en Primaria e/ou en primeiro curso da ESO; poderá incorporarse ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento que se desenvolverá ao longo do terceiro curso.

✓ Alumnado que teña cursado por segunda vez o segundo curso da ESO, e non está en condicións de promocionar ao terceiro curso da ESO, poderá incorporarse ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento que se desenvolverá ao longo do terceiro curso.

✓ Con carácter excepcional, alumnado que teña cursado por primeira vez o terceiro curso da ESO e non está en condicións de promocionar ao cuarto curso da ESO, sen ter repetido ou tendo repetido unha vez na etapa, poderá incorporarse ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento que se desenvolverá ao longo do terceiro curso.

Criterios específicos do IES Marco do Camballón

64

Partimos do principio de que os PMAR non poden ser grupos nos que recluír ao alumnado problemático, senón que están destinados ao que presenta dificultades xeneralizadas de aprendizaxe. Tendo en conta isto, debemos establecer o perfil do alumnado deste grupo e concretar os criterios que se aplicarán a maiores dos fixados na lexislación:

a) Perfil académico Refírese á situación académica do alumno/a por repeticións anteriores debidas ao fracaso en determinadas áreas (carencias en primaria) e/ou materias (carencias en 1º-2º ESO) ou xeneralizado.

1. Debe constar no seu expediente académico que se lle aplicou anteriormente algunha destas medidas: reforzo (dentro ou fóra da aula), repetición de curso e/ou exención de 2ª lingua estranxeira.

2. Un elevado número de materias suspensas non debe implicar a súa inclusión automática no programa, senón que se deberá efectuar unha valoración cualitativa.

3. De xeito excepcional e unicamente por acordo do equipo docente, se poderá incluír nestes grupos alumnado con ACS, posto que xa se lle está aplicando unha medida de atención á diversidade de máis nivel.

4. Terase tamén en conta o caso de alumnado que presente problemas de integración no grupo que repercutan no seu rendemento académico.

b) Perfil persoal Refírese a aspectos como a motivación ou o interese na aprendizaxe no momento da incorporación ao programa.

1. Na competencia social e cívica deberá acadar unha puntuación mínima de 2,5 puntos sobre 4 (sendo 1 = Nunca ou case nunca; 2= Poucas veces; 3= Bastantes veces; e 4= Sempre ou case sempre) como resultado de valorar os seguintes aspectos:

a) Respecta aos demais e fomenta as boas relacións. b) Respecta o mobiliario e as instalacións do centro. c) Usa un vocabulario apropiado e non ofensivo. d) Recoñece a igualdade de dereitos (homes/mulleres, etnias...). e) Traballa de bo grao cos demais compañeiros e compañeiras. f) Coñece, respecta e asume as normas de convivencia.

2) Na competencia de aprender a aprender deberá acadar unha puntuación

mínima de 2,5 puntos sobre 4 (sendo 1 = Nunca ou case nunca; 2= Poucas veces; 3= Bastantes veces; e 4= Sempre ou case sempre) como resultado de valorar os seguintes aspectos:

a) Trae ás clases o material didáctico necesario. b) Atende e mostra un mínimo interese. c) Intenta facer as tarefas que se lle propoñen e/ou solicita axuda cando a

necesita. d) Acepta o erro como parte do proceso de aprendizaxe.

65

2. Procedemento para a incorporación aos PMAR a) 2ª avaliación: na reunión da 2ª avaliación o titor ou titora, en colaboración co

Departamento de Orientación, exporá o alumnado que podería reunir o perfil académico. Se o considera necesario, poderá solicitarlle previamente ao equipo docente un informe académico interno.

b) Xuño: i) Na sesión de avaliación final de xuño o equipo docente puntuará cada un

dos ítems das competencias social e cívica e aprender a aprender para cada un dos alumnos e alumnas propostos; o titor ou titora calculará a media de cada competencia e, se supera a puntuación mínima de 2,5 puntos en cada unha delas, será proposto para iniciar a súa incorporación a un PMAR. Achégase un modelo de documento para facilitar o cálculo das medias das competencias como anexo a este documento. Deixarase constancia das propostas no informe de avaliación final.

ii) O equipo docente realizará unha proposta razoada do alumnado que se podería incorporar ao PMAR. Esa proposta concretarase nun informe individualizado, elaborado pola persoa titora, en que constará a competencia curricular do alumno ou da alumna en cada materia, as dificultades de aprendizaxe presentadas, as medidas de atención á diversidade aplicadas e os motivos polos que o equipo docente considera a conveniencia de que o alumno ou a alumna se integre neste programa. Ese informe trasladarase á xefatura do Departamento de Orientación.

iii) A persoa que exerza a xefatura do departamento de Orientación realizará unha avaliación psicopedagóxica a cada un dos alumnos e das alumnas propostos/as polo equipo docente para incorporar ao PMAR. No informe correspondente a esa avaliación deben constar, entre outros aspectos, as conclusións das reunións co profesorado titor e, se se trata de alumnado menor de idade, cos pais, as nais ou titores/as legais de cada alumno e alumna, para lles formular a conveniencia da súa incorporación a dito programa. Deixarase constancia escrita da opinión dos pais, as nais ou titores/as legais respecto da proposta formulada.

Posteriormente, unha comisión formada polo/a xefe/a de estudos, que exerce a súa presidencia, a persoa que exerza a xefatura do departamento de Orientación e o/a titor/a do alumno ou da alumna valorará os informes emitidos e a opinión, de ser o caso, do pai, a nai ou os/as titores/as legais, realizando unha proposta ao/á director/a sobre a incorporación ao programa de mellora da aprendizaxe e do rendemento.

Documento para valorar as competencias do alumnado proposto para PMAR (Cada profesor/a deberá cubrir este documento para cada un dos alumnos e alumnas propostos para PMAR e entregarllo ao titor/a na sesión de avaliación final) ALUMNO/A: ………………………………………………………………………………….…………

66

1. Valorar cada ítem de 1 a 4 puntos, segundo a seguinte escala: Sempre ou case sempre= 4 puntos Bastantes veces= 3 puntos Poucas veces= 2 puntos Nunca ou case nunca= 1 punto

2. Despois cubrir media de cada competencia.

COMPETENCIA SOCIAL E CÍVICA

Respecta aos demais e fomenta as boas relacións.

Respecta o mobiliario e as instalación do centro.

Usa un vocabulario apropiado e non ofensivo.

Recoñece a igualdade de dereitos (homes/mulleres, etnias…)

Traballa de bo grao cos demais compañeiros/as.

Coñece, respecta e asume as normas de convivencia.

Nota media global da CSC =

COMPETENCIA DE APRENDER A APRENDER

Trae ás clases o material didáctico necesario.

Atende e mostra un mínimo interese.

Intenta facer as tarefas que se lle propoñen e/ou solicita axuda cando a necesita.

Acepta o erro como parte do proceso de aprendizaxe.

Nota media global da CAA =

67

ATENCION EDUCATIVA EN SITUACIÓNS ESPECIAIS ATENCIÓN HOSPITALARIA Conxunto de accións que se desenvolven nas aulas hospitalarias para compensar

a desvantaxe educativa que presenta o alumnado que permanece hospitalizado durante períodos prolongados por motivos de enfermidade ou accidente. Así mesmo contempla a atención educativa ao alumnado que, sen estar hospitalizado, recibe atención médica no hospital de día.

A atención educativa hospitalaria é desenvolvida a través do profesorado das

aulas hospitalarias. As alumnas e alumnos en réxime hospitalario manteñen a súa escolarización para

efectos de avaliación e promoción nos centros de orixe. É por iso polo que o profesorado destas aulas deberá estar en coordinación estreita coa titoría, co departamento de orientación e, no seu caso, co profesorado do centro de referencia, que é o que deberá orientar o programa educativo.

A atención que recibe o alumnado hospitalizado estará en función duración da hospitalización considerando os seguintes grupos:

O Atención ao alumnado de longa hospitalización (máis de 1 mes) O Atención ao alumnado de media hospitalización (entre 15 días e un mes) O Atención ao alumnado de curta hospitalización (menos de 15 días) O Atención ao alumnado que acode ao hospital de día O alumnado de longa e media hospitalización será o que reciba atención

educativa en coordinación co centro de orixe, mentres que o de curta hospitalización realizará actividades educativas de carácter xeral.

Desde a aula hospitalaria, e coa conformidade da familia, remitirase unha comunicación ao centro educativo.

ATENCION DOMICILIARIA Responde a esta denominación a atención educativa que recibe o alumnado

cando, despois de padecer unha enfermidade crónica 8que cause faltas de asistencia de 6 ou máis días continuados ao mes nun período mínimo de 6 meses) ou de sufrir un accidente, e por prescrición facultativa, deba permanecer convalecente no domicilio familiar, sen poder asistir ao centro educativo durante un período de tempo superior a un mes.

O servizo de atención educativa domiciliaria está concibido para aquel alumnado que estea matriculado en niveis do ensino obrigatorio en réxime xeral, aínda que se poderá atender o alumnado de educación infantil

e secundaria postobrigatoria se o caso o require e se se dispón dos recursos necesarios.

As condicións e requisitos que se deben cumprir son os que seguen: O período de convalecencia no domicilio familiar e de non asistencia ao centro

escolar por prescrición facultativa deberá ser polo menos dun mes ininterrompido.

68

Deberase presentar no centro educativo o correspondente informe médico que xustifique a medida así, como a estimación do período de tempo durante o cal o alumnado non pode asistir a clase no seu propio centro escolar

A solicitude de atención educativa domiciliaria deberá ser tramitada pola dirección do centro educativo ante a Delegación Provincial da Consellería de Educación Ordenación Universitaria a través da Inspección Educativa.

A demanda deberá ser formulada pola familia á dirección do centro educativo de referencia, xuntando o informe médico que certifique que a persoa enferma deberá permanecer no domicilio familiar por espazo de tempo superior a un mes. Desde a dirección tramitarase ao correspondente Servizo de Inspección Educativa da Delegación Provincial da Consellería de Educación e Ordenación.

A solicitude acompañarase tamén do correspondente informe de atención educativa hospitalaria, cando sexa o caso.

A titora ou titor, xunto co departamento de orientación educativa do centro, velará pola elaboración da proposta curricular para traballar co alumnado no seu domicilio, que será trasladada ao profesorado de atención domiciliaria, de ser o caso. A finalidade deste profesorado é servir de vencello entre o centro educativo, a aula hospitalaria, se for o caso, e o alumnado no seu domicilio.

O profesorado de atención domiciliaria coordinarase co/a titor/ e, de ser o caso, recadará información do profesorado da aula hospitalaria para coñecer a situación académica na que se atopa o estudante e establecer un plan de traballo.

No momento de incorporación do alumnado ao seu centro habitual, ou ao final de cada trimestre escolar, o profesorado domiciliario elaborará un informe de va

loración do proceso de ensino-aprendizaxe. Protocolo de atencion en urxencias sanitarias e de atención educativa ao

alumnado con enfermidade crónica Orde 27 de decembro de 2002 (DOG 30/1/03) -Criterios de escolarización de alumnos con NEE (sección II artigos 47 a 51) Decreto 229/2011 do 7 de decembro que regula atención á diversidade do

alumnado (art. 25) Protocolo de atención educativa domiciliaria (editado pola Xunta) ATENCIÓN EDUCATIVA A MOZAS EMBARAZADAS. Os centros docentes deberán proporcionar ás menores embarazadas que cursen

estudos de ensino obrigatorio e postobrigatorio a adecuación dos procesos de ensino e aprendizaxe ás súas necesidades durante o seu embarazo e nos dous anos seguintes ao parto, nos termos que estableza aconsellería con competencias en materia de educación.

A menor de idade durante o proceso de xestación e, posteriormente, no caso de que se faga cargo da atención da súa filla ou fillo, terá dereito a ser autorizada, pola Administración educativa, para asistir intermitentemente ao centro en que está escolarizada, de acordo coas súas necesidades. Este dereito esténdese ao pai menor de idade que xustifique un comportamento de paternidade responsable.

69

Decreto 229/2011 do 7 de decembro que regula atención á diversidade do alumnado (art. 31)

ALUMNADO MENOR SOMETIDO A MEDIDAS DE RESPONSABILIDADE PENAL A escolarización deste alumnado regúlase polo establecido no artigo 7 da Lei

orgánica 5/2000 do 12 de xaneiro. Decreto 229/2011 do 7 de decembro que regula atención á diversidade do

alumnado (art. 26) ALUMNADO SOMETIDO A MEDIDAS DE PROTECCIÓN E TUTELA Este alumnado será considerada con ACNEAE por condición persoais ou de

historia escolar. Os centros deben adoptar medidas de atención á diversidade que aseguren o seu proceso educativo.

Decreto 229/2011 do 7 de decembro que regula atención á diversidade do alumnado (art. 27)

ALUMNADO AFECTADO POR MEDIDAS DE VIOLENCIA DE XÉNERO/ACOSO

ESCOLAR Este alumnado ten dereito a escolarización inmediata no caso de cambio de

centro derivado desta situación, prestándose especial atención á súa inclusión e normalización.

Decreto 229/2011 do 7 de decembro que regula atención á diversidade do alumnado (art. 28)e Protocolo xeral de prevención, detección e tratamento do acoso escolar eciberacoso (maio 2013)

ALUMNADO ABSENTISTA, CON ABANDONO ESCOLAR TEMPERÁ E

DESESCOLARIZADO SEGUIRASE O ESPECIFICADO NO ART 22 E 23 DO D. 229/2011. O Protocolo educativo para a prevención e control do absentismo escolar en

Galicia (31 de xaneiro 2014) e o protocolo de colaboración establecido en decembro de 2015 co concello de Vila de Cruces (Servizos Sociais).

ALUMNADO PERTENCENTEA FAMILIAS ITINERANTES Este alumnado estará escolarizada nos centros do contorno onde itinere a

familia, nas condicións establecidas con carácter seral e coas medidas de atención á diversidade que procedan.

Decreto 229/2011 do 7 de decembro que regula atención á diversidade do alumnado (art. 29)

70

8. OUTRAS ACTUACIÓNS DO CENTRO: Facilitar a transición primaria –secundaria: sesión de acollida do alumnado de

primaria (no mes de maio-xuño). Recollida de información dos titores de 6º de primaria sobre as características e necesidades do alumnado que se vai incorporar o IES.

Avaliación inicial do alumnado, reunión da orientadora e Xefatura de estudos para toma de decisións sobre conformación de grupos ou particularidades que afecten á integración do alumnado no grupo-clase.

A principios de curso o Departamento de Orientación proporcionará ós titores /as información relativa ós alumnos/as que está previsto van a ser obxecto de medidas de atención á diversidade .

Colaboración na toma de decisións sobre medidas de atención do alumnado. Potenciación da acción titorial e en especial do Consello de aula coma

experiencia para traballar a resolución de conflitos e toma de decisión colexiada no grupo-clase.

Avaliación Inicial

DEFINICIÓN:

É unha medida ordinaria de atención á diversidade que se desenvolverá con todo o alumnado da ESO, Ciclos Medios e FP Básica, co fin de que o profesorado poida coñecer á diversidade dos seus alumnos dende o comezo de Curso.

Deberá aplicarse especialmente ao comezo do curso.

FINALIDADE:

Coñecer o máis pronto posible, os hábitos, modos de traballo, estilos de aprendizaxe, contidos conceptuais, procedimentais e actitudinais básicos que traen os alumnos para:

a. Deducir necesidades do grupo e de cada alumno

b. Establecer prioridades de traballo

c. Introducir adaptacións na programación da área, unha vez coñecida a realidade dos alumnos.

d. Adoptar outro tipo de medidas que afectan a organización para unha mellor atención á diversidade.

RESPONSABLES:

O profesorado de cada materia. Xefatura de Estudos e Dpto. Orientación. Colaboración do profesorado de PT na avaliación dos ACNEAE

------------------------------------------

71

FP Básica (ADMINISTRATIVO)

Ordénase en ciclos formativos organizados en módulos profesionais de duración variable.Os ciclos formativos de formación profesional básica teñen unha duración de 2000 horas ou 2 cursos académicos. Na modalidade de FP dual ata 3 cursos.

Estas ensinanzas responden a un perfil profesional que inclúe ao menos unha cualificación profesional completa de nivel 1 do Catálogo Nacional de Cualificacións Profesionais. Superando un ciclo de FP básica obtense o título profesional básico correspondente ás ensinanzas cursadas.

O título profesional básico ten tanto valor académico como profesional.Éste título permite o acceso aos ciclos formativos de grao medio (o perfil de cada título indica os ciclos de grao medio con preferencia de acceso).A persoa que posúa un título profesional básico poderá obter o título de graduado na ESO, pola opción de ensinanzas académicas ou pola opción de ensinanzas aplicadas, mediante a superación da proba de avaliación final da educación secundaria obrigatoria.

Os alumnos e alumnas que finalicen os seus estudos sen obter o título profesional básico, recibirán a certificación académica dos módulos profesionais superados que terá efectos académicos e de acreditación parcial acumulable das competencias profesionais adquiridas en relación co Sistema Nacional de Cualificacións e Formación Profesional.

O título profesional básico ten os mesmos efectos laborais que o título da ESO e capacita para levar a cabo funcións de nivel básico de prevención de riscos laborais.

Cales son as vías de obtención do título profesional básico

Superar un ciclo de formación profesional básica

Superar a proba para a obtención directa do título profesional básico (maiores de 18 anos)

Acreditar todas as unidades de competencia do título profesional básico (maiores de 22 anos), a través de:

- Certificados de profesionalidade de nivel 1

- Procedemento de avaliación e acreditación de competencias profesionais

Cales son os requisitos para acceder á FP Básica

Requisitos que debe cumprir o alumnado de forma simultánea:

72

Ser proposto/a polo equipo docente

Consentimento do pai, da nai ou dos/das titores/as legais

Facer 15 ou 16 anos no ano de inicio do ciclo formativo

Ter cursado o terceiro curso de educación secundaria obrigatoria ou, excepcional-mente, ter cursado o segundo curso

A proposta do equipo docente, tamén poderá solicitar a admisión na FP Básica o alumnado de 17 anos feitos no ano de inicio do ciclo formativo, escolarizado na educación secundaria obrigatoria.

De quedar prazas vacantes, completaranse os grupos con persoas que cumpran os seguintes requisitos:

Que fagan 18, 19 ou 20 anos no ano de inicio do ciclo formativo Que non estean en posesión dun título de formación profesional ou calquera

outro título que acredite a finalización de estudos secundarios completos

Que hai que facer para matricularse

Presentar unha única solicitude de admisión e matrícula, asinada pola persoa solicitante (se esta é menor de idade, ademais deberá ser asinada por calquera dos/das titulares da patria potestade ou representantes legais) segundo o anexo I.

A solicitude presentarase no centro educativo no que pretenda ser admitido, e no caso de que a docencia do ciclo se organice en dous centros, a solicitude deberá presentarse no centro onde se impartan os módulos asociados a unidades de competencia.

Documentación a presentar:

Copia do DNI ou NIE, no caso de non dar o consentimento para a comprobación dos datos de identidade no sistema de verificación do Ministerio de Facenda e Administracións Públicas

Comunicación de incorporación á formación profesional básica segundo o anexo IV, no caso de alumnado que foi proposto polo equipo docente con 15, 16, ou 17 anos

Certificado de discapacidade, no caso de participar no proceso de admisión pola reserva para persoas con discapacidade

ATENCIÓN EDUCATIVA AO ALUMNADO QUE, POR CIRCUNSTANCIAS DIVERSAS,

PRESENTA DIFICULTADES PARA UNHA ASISTENCIA CONTINUADA AO CENTRO EDUCATIVO

Definición: Medida que ten como finalidade a continuidade do proceso formativo do alumnado que curse ensinanzas de réxime xeral en modalidade presencial e que, por

73

prescrición facultativa, debido a enfermidade ou lesión, non poida asistir con regularidade ao centro.

Destinatarios de atención educativa hospitalaria: Aquel que deba permanecer ingresado nun centro hospitalario, a tempo completo ou en hospitalización de día.

Destinatario de atención educativa domiciliaria: Aquel que deba permanecer convalecente no seu domicilio por un período de tempo superior a un mes ou o alumnado que padeza enfermidade crónica que

sexa causa de faltas de asistencia ao centro de seis ou máis días continuados ao mes dentro dun período mínimo de seis meses.

9. DETERMINACIÓN DOS CRITERIOS PARA A ORGANIZACIÓN E

DISTRIBUCIÓN DOS RECURSOS E A APLICACIÓN DAS MEDIDAS PROPOSTAS Criterios organizativos e distribución de recursos: • Estas actuacións organízanse dentro do horario xeral do centro, flexibilizando o

horario e o agrupamento do alumnado. • Para conseguir a optimización dos recursos, é necesario unificar criterios de

actuación entre o profesorado que intervén no proceso educativo do grupo, clarificando as funcións que corresponden ao titor/a, ao equipo de profesores e, se é o caso, ao profesorado de apoio.

• As intervencións específicas, levadas a cabo polo especialista de pedagoxía terapéutica, realizaranse naqueles casos de alumnado con necesidades especificas de apoio educativo, contando co informe previo da xefa do departamento de orientación.

O procedemento que se seguirá para pór en marcha as diferentes medidas de

atención á diversidade será o seguinte: 1. Durante o curso anterior recabarase información sobre posibles necesidades

detectadas nos grupos da ESO/FP, a través das reunións dos titores/as co orientador, dos resultados das probas de avaliación inicial de comezos de curso, das diferentes sesións de avaliación, dos resultados das probas de diagnóstico.

2. Aínda que en calquera momento do curso, tan pronto como se detecten dificultades hai que establecer os apoios e reforzos oportunos, será na 3º sesión de avaliación onde se concrete que medidas de atención á diversidade, de cara ao próximo curso, garantirán unha resposta axeitada ás necesidades detectadas do alumnado.

3. Nesta reunión realízase a selección do alumnado para cada medida e comezarase a informar ás familias.

4. No mes de setembro, tendo en conta os recursos materiais e persoais cos que vai dispor o centro, decídese as medidas de atención á diversidade de cara ao presente curso. Dita proposta formará parte da programación xeral anual.

5. Naqueles casos no que o alumnado se escolarice durante o curso, realizaráselle unha avaliación inicial por parte do equipo de profesorado. Se se detectan graves carencias no seu proceso de aprendizaxe, derivarase ao servizo de orientación para a

74

realización dunha avaliación psicopedagóxica coa finalidade de identificar as necesidades educativas e poder establecer as medidas máis axeitadas.

Concreción das actuacións dos distintos profesionais en relación ás medidas

deseñadas para o centro INTERNOS: Titor/a e equipo de profesorado: • Realizar a avaliación inicial a comezos de cada curso, coa finalidade de adecuar

as ensinanzas de cada materia ás características do alumnado. • Facer un seguimento xeral dos procesos de ensino-aprendizaxe do alumnado

para detectar as dificultades e as necesidades educativas coa finalidade de artellar respostas educativas coherentes e, demandar, no seu caso, os oportunos asesoramentos, reforzos e apoios.

• Coordinar co xefe do departamento de orientación a intervención educativa dos alumnos/as que presenten necesidades específicas de apoio educativo.

• Coordinar cos demais profesores do grupo o axuste dos programas, especialmente no referente ás respostas educativas ante as necesidades máis específicas de reforzo e apoio.

• Promover un contexto de colaboración coa familia, intercambiando información relevante que afecte á educación dos seus fillos.

Profesorado de apoio : (PT): • Participar na avaliación inicial do alumnado que acceda á educación secundaria

obrigatoria e, cando cumpra, naquelas sesións de avaliación que afecten ao alumnado con necesidades específicas de apoio educativo.

• Colaborar, xunto coa xefa do departamento de orientación e o titor do alumno/a, na organización da atención do alumnado con necesidades específicas de apoio educativo.

• Prestarlle atención docente directa ao alumnado con necesidades específicas de apoio educativo, segundo o establecido na proposta do informe da orientadora do centro.

• Axudar ao profesor/titor e/ou de materia na identificación de posibles necesidades educativas do seu grupo.

• Colaborar na elaboración, seguimento e avaliación das adaptacións curriculares, así como das medidas de reforzo, se é o caso, e daquelas outras dirixidas á atención á diversidade.

• Colaborar na metodoloxía e avaliación a seguir co alumnado con dificultades. • Participar na elaboración de material para traballar co alumnado con

necesidades específicas de apoio educativo. • Participar, de ser necesario, co titor/a nas reunións coas familias do alumnado

con necesidades específicas de apoio educativo.

75

Orientador : • Realizar a avaliación psicopedagóxica daquel alumnado que fose derivado polo

profesorado e/ou nais, pais ou titores e titoras legais; así como o correspondente informe psicopedagóxico.

• Deseñar e elaborar os protocolos de demanda de avaliación psicopedagóxica, e dalos a coñecer á comunidade educativa.

• Elaborar o correspondente ditame de escolarización para aqueles casos onde se requira una modalidade diferente e/ou recursos extraordinarios.

• Establecer a proposta de organización de atención ao alumnado por parte do profesorado especialista, coa participación do profesorado titor do alumnado e do propio profesorado de pedagoxía terapéutica e/ou audición e linguaxe.

• Asesorar ao equipo directivo sobre as medidas de atención á diversidade. • Elaborar e poñer en práctica programas destinados á prevención e detección

precoz de dificultades de aprendizaxe. • Asesorar aos departamentos didácticos e profesorado en xeral nos procesos de

axuste e desenvolvemento das concrecións curriculares, das programacións de curso, das medidas de reforzo educativo e nas adaptacións curriculares.

• Facilitar asesoramento a toda a comunidade educativa sobre as diferentes medidas e recursos para a atención do alumnado con necesidade específica de apoio educativo.

• Coordinar as actuacións levadas a cabo polo profesorado do centro así como dos profesionais de fóra do centro que interveñan na atención do alumnado con necesidades específicas de apoio educativo.

Equipo directivo : • Dispoñer e pór en marcha as medidas de atención á diversidade adecuadas ás

necesidades detectadas e aos recursos dispoñibles. • Coordinar todas as actuacións previstas, xunto co resto do profesorado, tendo

en conta o establecido na proposta de concreción anual do plan xeral de atención á diversidade.

EXTERNOS: Nos casos en que, por propia decisión das nais, pais e titores e titoras legais e/ou

derivación do departamento de orientación, o alumnado estea sendo atendido por profesionais externos ao centro, estableceranse os contactos necesarios para intercambiar información relevante e buscar vieiros de comunicación coa finalidade de fixar estratexias de actuación conxuntas que redunden na mellora da resposta educativa do alumnado.

Mecanismos de coordinación e colaboración internos así como con outras

etapas educativas e cos centros adscritos externos ao centro Cando se pon en marcha calquera actuación a nivel centro é necesario establecer

uns mecanismos de coordinación e colaboración para conseguir o obxectivo que se pretende con dita medida. Estes son:

76

• Reunión da avaliación inicial para, segundo a información obtida polo equipo

docente, tomar as medidas conxuntas que faciliten o progreso do alumnado. • Reunión puntuais ao longo do curso para establecer unha coordinación entre o

equipo de profesorado que traballa co alumnado que está a recibir algunha medida de atención á diversidade.

• Nas tres sesións de avaliación, ademais de valorar as aprendizaxes acadadas polo alumnado, decidirase sobre as medidas a adoptar ou que deban ser adoptadas.

• A través das reunións da orientadora cos titores/as do grupo da ESO/FP. • Nas reunións dos departamentos didácticos, onde se fará un seguimento do

alumnado. Para conseguir unha coordinación fluída cos centros adscritos, establécense os seguintes mecanismos:

o A comezos de curso, na 1º reunión trimestral do departamento de orientación, concrétanse as actuacións conxuntas a realizar nos dous centros adscritos e que queda recollido no plan de orientación anual.

o Logo da realización da avaliación inicial dirixida ao novo alumnado de 1º ESO, comunícanselle, nun informe, aos dous centros adscritos, CEIP “Nosa Sra. Piedade”, CEIP “Cerdeiriñas” e o CEIP de Merza, os resultados acadados en cada materia, indicando os puntos fortes como as dificultades atopadas a nivel grupo.

o Impulsar encontros entre os mestres/as de primaria e o profesorado de secundaria coa finalidade de facer un seguimento da transición do alumnado do último curso de primaria e do 1º curso da ESO.

o Organización das Xornadas de Portas Abertas para o alumnado de 6º de primaria dos dous centros adscritos da zona, coa finalidade de que coñezan o novo centro.

o Charlas informativas sobre os cambios académicos de primaria á ESO dirixidas tanto ao alumnado de 6º de primaria como ás súas nais, pais e titores e titoras legais.

o No mes de xuño, os titores/as de 6º de primaria cumprimentarán o documento informativo de tránsito da educación primaria á secundaria.

o En cada un dos trimestres realízanse as reunións trimestrais do departamento de orientación coa orientadora do CEIP “Nosa Sra. Piedade” -CEIP “Cerdeiriñas” e o CEIP de Merza- para facer o seguimento das diferentes actividades desenvolvidas durante o curso.

- Tamén é necesario establecer unha coordinación con aqueles institutos que ofertan etapas postobrigatorias na comarca do Deza:

o Organizar algún tipo de reunión ou Xornadas de Orientación Comarcais. Canles de colaboración coas nais, pais ou titores e titoras legais do alumnado e

cos diferentes servizos externos ao centro Para promover a implicación das nais, pais ou titores e titoras legais do alumnado

realizaranse as seguintes actuacións:

77

• Reunión inicial (setembro) para dar información sobre o comezo do novo curso: presentación do equipo directivo e do profesorado do centro, información sobre a organización e funcionamento do centro.

• Entrevistas periódicas mantidas co titor/a ao longo do curso para facer o seguimento académico.

• Cuestionarios de inicio de curso para coñecer datos do contorno socio-familiar do alumnado, hábitos de estudo, afeccións e tempo libre, características persoais do propio alumnado.

• Charlas informativas relacionadas co ámbito da orientación académica: tránsito da etapa de primaria a ESO, opcións académicas e profesionais dos seus fillos e fillas ao rematar a ESO/BAC/FP, información de outras opcións para o alumnado que se atopa en grave risco de abandono escolar.

• Realización de enquisas para valorar as actividades desenvolvidas dentro da escola de nais, país e titores e titoras legais do alumnado.

• Reunións puntuais coa orientadora por demanda das nais, pais e titores e titoras legais do alumnado e colaboración na avaliación psicopedagóxica, cando se estime oportuna, así como tamén no propio proceso de avaliación inicial.

• Participación a través do páxina web do instituto. Cos servizos externos ao centro: • Colaboración con servizos sociais do concello de Vila de Cruces para facer o

seguimento daqueles casos que se atopan en situación de desvantaxe social. • Colaboración cos servizos sanitarios de Vila de Cruces. • Colaboración con asociacións que traballan con alumnado con necesidades

educativas especiais, como por exemplo, Down Galicia, ONCE, ABAGAL de Santiago, entre outros.

• Colaboración co Equipo de Orientación Específico de Pontevedra Procesos de seguimento, avaliación e memoria A avaliación deste plan efectuarase a dous niveis: • Avaliación dos resultados obtidos polo alumnado que participou nas diferentes

actuacións e medidas de atención á diversidade. • Avaliación da concreción do plan anual de atención á diversidade. O proceso a seguir é:

• Análise e valoracións a través das reunións semanais dos titores/as coa orientadora.

• Análise e valoración nas reunións dos departamentos didácticos. • Seguimento a través das reunións do departamento de orientación. • Posta en común na comisión de coordinación pedagóxica. • Elevación de conclusións e posibles modificacións ao Claustro para o seu

coñecemento. Avaliación inicial: A revisión do plan realizarase a principios de curso, atendendo

ás conclusións recollidas e obtidas na avaliación do curso pasado e as circunstancias existentes en ese momento.

78

Avaliación continua: Ao longo do curso, o equipo directivo e o departamento de orientación irán facendo un seguimento do desenvolvemento do plan para introducir os axustes necesarios.

Avaliación final: O obxectivo desta avaliación será o de analizar cunha periodicidade anual, preferentemente ao final de cada curso, a adecuación deste á realidade do centro, e deseñar as modificacións pertinentes en canto a alumnado e recursos humanos e materiais previstos para o curso seguinte.

Os instrumentos para a recollida de datos serán: intercambios orais, escalas e cuestionarios e entrevistas, entre outros. Estes serán aplicados ás persoas implicadas no seu deseño e/ou desenvolvemento (departamentos, titores/as, profesorado), como os seus destinatarios (alumnado, pais).

Os criterios de avaliación para determinar a calidade do plan de atención á diversidade son:

• Adecuación do plan ás necesidades reais do centro. • Logros acadados no referente aos obxectivos previstos. • Adecuación da temporalización. • Nivel de colaboración e participación dos distintos estamentos da comunidade

educativa. • Nivel de colaboración e participación dos servizos externos ao centro. • Grao de implicación dos responsables no seu desenvolvemento. Con estes datos, ao final de cada curso, o departamento de orientación elaborará

a correspondente memoria do plan xeral de atención á diversidade, establecendo, de ser o caso, as pertinentes propostas de mellora. Esta memoria incorporarase á memoria do departamento de orientación e, en consecuencia, á memoria anual do centro.

COORDINACIÓN NAS MEDIDAS DE ATENCIÓN Á DIVERSIDADE

É preciso asegurar a coordinación entre os distintos niveis e priorizar a atención á diversidade co maior achegamento posible ao alumnado. De ahí que o primeiro nivel de actuación en canto á resposta á diversidade fundaméntase na á actuación individual do profesor, con medidas a nivel de aula, sobre cada alumno ou grupo de alumnos .Facilitarase a labor da profesora de Pedagoxía Terapéutica coas reunións pertinentes para coordinar e establecer con ela os horarios e pautas para a atención ó ANEAE: este apoio realizarase dentro da aula,e será nas áreas instrumentais (castelán, galego e matemáticas) nas que se facilitarán actividades specíficas en condicións especiais (individualización, adaptación de tempos e diversificación nas aprendizaxes con materiais variados en canto a vía de presentación, nivel de dificultade...).

Procurarase establecer un horario de reunións semanais cos titores e de departamento de orientación onde se levarán a cabo tarefas de asesoramento e posta en comúns das actuacións a levar a cabo co alumnado. Tamén haberá reunións trimestrais cos membros do Observatorio de Convivencia para manternos informados da evolución deste alumnado así como novas problemáticas que vaian xurdindo, ademais doutras reunións extraordinarias que podan ser necesarias, e o departamento de orientación manterá un horario de atención ó alumnado.

79

Mantéñense reunións trimestrais (a non ser que se precisen con maior asiduidade, a petición de calquera dos membros) coas orientadoras do centros de primaria adscritos para recoller información relativa a atención á diversidade, peculiaridades nos grupos...

-----------------------------

PLAN DE ACOLLIDA ALUMNADO:

O deseño dun programa de acollida axeitado aos distintos membros da

comunidade educativa é un punto de partida fundamental para un bo comezo e unha posterior evolución positiva da convivencia no centro.

A continuación detállanse os protocolos de acollida elaborados para os distintos membros da comunidade educativa:

Acollida do alumnado Obxectivos • Potenciar as habilidades de relación interpersoal, posto que o contexto escolar

constitúe un dos contornos máis relevantes para o desenvolvemento social do alumnado.

• Promover a competencia social do alumnado e mellorar as súas relacións interpersoais porque delas deriva un efecto positivo no rendemento académico.

Acollida ao profesorado Obxectivos • Facilitarlle ao novo profesorado o coñecemento dos aspectos básicos do

funcionamento do centro dun xeito máis cómodo e áxil. • Favorecer a súa integración na vida do centro e fomentar a súa implicación

nela. Acollida ás familias e titores/as legais Obxectivos • Informar ás familias e titores/as legais sobre as normas de organización,

funcionamento e convivencia de centro, incluídas as modificacións que poidan xurdir dun curso a outro.

• Fomentar a súa participación na vida do centro e a súa implicación tanto na mellora xeral da convivencia como no proceso educativo dos seus fillos e fillas.

Acollida alumnado extranxeiro: Matriculación: o primeiro contacto que teñen as familias inmigrantes cos centros

adoita ser a través do equipo directivo. Necesitan ser informados sobre o noso sistema educativo e coñecer o centro onde van a escolarizar aos seus fillos. Precisan información sobre servizos de transporte e comedor, horarios, espazos, material escolar necesario, atención específica ao alumnado inmigrante (aprendizaxe de idiomas, reforzos, agrupamentos, etc), actividades extraescolares... Sempre que sexa posible, é mellor facilitar esta información na súa lingua e por escrito.

Entrevistas para a recollida de información sobre datos persoais e académicos: a súa escolarización previa e das súas habilidades básicas en lectoescritura, francés e /ou

80

inglés e matemáticas (departamento de orientación/ PT, profesorado das distintas materias). Solicítaselles un Informe Académico. En Vila de Cruces a procedencia maioritaria é de América do Sur.

Avaliación inicial nas distintas materias se é posible a nivel de comunicación (departamento de orientación/PT, profesorado das distintas materias). Determinación do seu nivel de competencia en español e /ou galego e de

posibles necesidades educativas específicas (departamento de orientación). - A adscrición ó curso e grupo farase tendo en conta a lexislación vixente

(equipo directivo). - Coordinación cos Servizos Sociais do concello (equipo directivo /

orientador/a/ educadora de familia). - Presentación do profesorado e compañeiros (equipo directivo/

orientador/a). - Elaboración dun plan de intervención. Aplicación de medidas de atención

ao alumnado inmigrante (se é factible). Organizativas:

O Grupo de adquisición de linguas. O Grupo de adaptación da competencia curricular ou curriculares: O Reforzo educativo. O Adaptacións curriculares. O Flexibilización de idade (departamento de orientación, equipo

directivo, profesorado). Insistir coa familia na necesidade de manter contacto constante e frecuente co

centro educativo, a través do titor ou titora, de xeito que estean informados sobre o proceso de adaptación ó centro do alumno/a, así como dos progresos que se van dando (titor/a).

10. PROTOCOLOS Deseguido detállanse una serie de protocolos e programas vixentes, e modo de

intervir; Protocolo de identidade de xénero

A escola cumpre unha función social moi importante na formación integral das persoas, nun momento especialmente sensible do desenvolvemento infantil e xuvenil. Neste senso, educar no respecto á diversidade afectivo-sexual forma parte inherente da formación integral da infancia, ligada a valores clave como son a igualdade, a pluralidade, a diferenza e o respecto. A diversidade é unha realidade tanxible que se vive na escola e é, polo tanto, un valor positivo que se debe aprender desde as etapas iniciais do sistema educativo. Así pois, a escola ha de ser verdadeiramente inclusiva, debe constituír un piar fundamental na erradicación da transfobia e, polo tanto, un espazo onde se ten que respectar a identidade de cada persoa e onde o feito trans non cause rexeitamento. Son realidades que han de ser percibidas e vividas de maneira cotiá e

81

habitual como un aspecto máis da diversidade humana e tamén como unha oportunidade de desenvolvemento e aprendizaxe común de toda a comunidade educativa, como parte importante da sociedade.

Co obxectivo de garantir a igualdade de trato e combater a discriminación por razóns de diversidade afectivo-sexual e identidade sexual, publícase a Lei 2/2014, que inclúe a mención expresa á eliminación de calquera indicio de discriminación que poidamos apreciar no sistema educativo, entre outras, por razóns de identidade de xénero. Para facilitar unha resposta unánime que garanta o dereito á identidade de xénero, póñense á disposición dos centros educativos estas medidas tendentes a guiar as actuacións en materia organizativa e de resposta do sistema educativo. Non obstante, cada centro deberá establecer no seu plan de convivencia as medidas particulares que sexan necesarias para garantir o libre exercicio da identidade sexual de todos os membros da comunidade educativa. Atenderanse particularmente os menores de idade, independentemente de que todas as normas, medidas e actuacións previstas no plan de convivencia e nas normas de organización e funcionamento do centro se redacten cunha perspectiva de xénero que garanta a diversidade afectivo-sexual e a identidade sexual. Protocolo de protección de datos

A Lei orgánica 15/1999, do 13 de decembro, de protección de datos de carácter persoal e o seu desenvolvemento e concrecións normativas posteriores afectan directamente aos centros educativos, polo que é preciso ter en conta o que se establece no protocolo de protección de datos, a cuxa versión resumida se pode acceder desde a ligazón que figura ao final deste epígrafe.

Como punto de partida cómpre ter en conta que os interesados aos que se lle soliciten datos persoais deberán ser previamente informados de modo expreso, preciso e inequívoco de:

• a existencia dun ficheiro ou tratamento de datos de carácter persoal • a finalidade da recollida destes datos • os destinatarios da información O alumnado unicamente ten a obriga de facilitar o seu nome e apelidos. Só se é necesario, para informar de algo relacionado co alumno/a ou recadar

información dos seus proxenitores ou titores legais, poderá solicitarse o teléfono ou residencia dos proxenitores ou titores legais, pero facendo constar que é para tal fin e non con outro motivo.

O profesorado nunca poderá recadar do propio alumno/a datos relativos ao seu contorno familiar como:

• cualificacións • datos de ausencias xustificadas ou inxustificadas • fotografía • ideoloxía • afiliación sindical • relixión e crenzas • vida sexual • os relativos a infraccións penais ou administrativas

82

• intolerancias alimentarias • alerxias • problemas de saúde • psicolóxicos contidos no informe psicopedagóxico • sobre a saúde do alumnado • grao de minusvalía do alumnado • orixe racial • situación profesional dos membros da unidade familiar Está prohibido publicar/expoñer as cualificacións do alumnado

Protocolo de absentismo

O absentismo é a ausencia do centro escolar sen causa xustificada do alumnado menor de 16 anos. Para consideralo absentismo debe representar como mínimo o 10% do horario lectivo mensual (13 sesións).

Faltas xustificables a) Citacións que impliquen un deber inescusable. b) Morte ou enfermidade grave dun familiar de primeiro ou segundo grao. c) Tramitación de documentos oficiais, presentación a exames e probas oficiais

ou similares. d) Indisposicións, podendo ser xustificables ata un máximo de 2 días lectivos. e) Enfermidade, sendo xustificable o tempo de prescrición médica. Comunicación das faltas

O profesorado titor comunicará ás nais, aos pais ou ás persoas titoras legais do alumnado todas as faltas de asistencia a clase de cada mes, dentro dos primeiros cinco días naturais do mes seguinte, diferenciando as xustificadas das non xustificadas.

Protocolo de acoso escolar

Chámaselle acoso escolar, maltrato entre iguais ou bullying a toda conduta de persecución física ou psicolóxica que realiza un alumno ou alumna contra outro, ao que elixe como vítima de ataques.

Constituirán trazos identificativos do acoso: 1. A existencia de intención de facer dano 2. A repetición das condutas agresivas 3. A duración no tempo, co establecemento dun esquema de abuso de poder

desequilibrado entre a vítima e a persoa ou persoas agresoras. Tipos de acoso As manifestacións de maltrato poden ser tanto verbais –a través de insultos,

alcumes, desprestixio...– como físicas contra a persoa vítima ou os seus obxectos persoais. Tamén hai que ter en conta posibles situacións de intimidación tales como ameazas, chantaxes, roubos… e, por último, situacións de illamento.

Nos últimos anos o uso das TIC (Tecnoloxías da información e da comunicación) propiciou o nacemento dun novo tipo de acoso: o ciberacoso ou ciberbullying, que

83

consiste no uso das redes sociais, correo electrónico, blogs e outros ámbitos das TIC en prexuízo dunha ou máis persoas ou da súa imaxe pública.

Existen diferentes tipos de ciberacoso: 1. Fustrigamento: cando se envían imaxes ou vídeos denigrantes sobre unha

persoa, virus informáticos, mensaxes ameazantes… 2. Exclusión: cando se usan contornos públicos para mandar comentarios

despectivos ou rumores difamatorios co fin de provocar unha resposta expansiva, cando se lle nega o acceso a foros ou plataformas sociais á vítima…

3. Manipulación: cando se utiliza información para difundila de xeito inapropiado entre os membros das redes sociais, cando se accede coa clave doutra persoa e se realizan, no seu nome, accións que poden prexudicala…

Protocolo de actuación

O Protocolo para a prevención, detección e tratamento do acoso e ciberacoso ten por obxecto que o profesorado saiba como proceder ante este tipo de situacións. É imprescindible que se actúe de xeito inmediato e decidido tanto co alumnado implicado (vítima, agresor ou agresores e espectadores) coma coas súas familias.

Outros protocolos relacionados coa saúde

- Protocolo de tratamento educativo do alumnado con trastorno do espectro do autismo (TEA)

Un dos principais propósitos do Protocolo é o de contribuír á detección temperá dos nenos e das nenas con risco de presentar un trastorno do espectro do autismo. O amplo consenso actual, entre profesionais que traballan con estes nenos e estas nenas, sobre o beneficioso que resulta para a súa evolución e para a súa integración social un coñecemento precoz do TEA, que oriente o traballo que cómpre desenvolver nos ámbitos familiar, educativo e sanitario, son razóns suficientes para que eses aspectos formen parte das finalidades deste protocolo. En Secundaria, con todo seguridade xa diagnosticado en Primaria, o que se fai é un seguemento e unhas pautas de intervención educativa, descritas no dito protocilo.

- Protocolo de urxencias sanitarias e enfermidade crónica completo - Addenda_diabete_completo.

11. RECURSOS WEB Atención á diversidade www.ticne.es(solucións TIC para ANEE) www.altascapacidades.org www.juntadeandalucia.es/averroes/ http://cvc.cervantes.es/ensenanza/default.htm www.educaguia.com www.ceapat.org/verIndex.do

84

www.aplicacioneseducativas.net www.psicoactiva.com www.needirectorio.com http://www.copoe.org/revista www.tareasymas.es www.elesapiens.com thttp://cedec.ite.educacion.es www.dislexiasinbarreras.com www.psicodiagnosis.es/areaclinica/trastornosenelambitoescolar/ www.micarrera.com https://www.unmundodiferente.es/node/33 www.ladislexia.net http://www.edu.xunta.es/centros/ceipisaacperal/category/6/57 http://.aprenderaaeducar.org http://orientaciongal.blogspot.com www.recursoseducativos.net http://orientapas.blogspot.com.es/ www.ayudaparamaestros.com www.justificaturespuesta.com http://educarcadasemana.es http://familiaycole.com

85

PLANO DE

ACCIÓN

TITORIAL

86

1. INTRODUCIÓN

No D. 86/2015, ao longo do artigo 4 fálase dos elementos transversais do currículo e fai fincapé naqueles relacionados coa igualdade de xénero, prevención da violencia de xénero u contra persoas com discpacidade, non discriminación, resolución pacífica de conflitos, e promoción de valores como igualdade, xustiza, paz, repecto a dereitos humnaos, pluralidade, rexeitamento de racismo, xenofobia, terrorismo e calqueroutro tipo de violencia, sexismo ou discriminación por razón de orientacion sexual ou identidade de xénero, fomento de educación e seguridade viaria.... que son aspectos moi vencellados ao Plan de Acción Titorial (ao marxe de ser tratados nos currículos).

O PAT é a planificación específica (pertencente á programación anual do DO e incluída no Plan Anual de Centro) das actividades propias das titorías e procura a mellor atención e o desenvolvemento integral (persoal, académico) dun grupo concreto de alumnos.

Trátasedun documento dinámico e flexible que tenta dar cabida as actividades programadas, as suxerencias de titores, necesidades e intereses do alumnado, novas propostas...

A lexislación vixente establece entón que, a titoría e a orientación dos alumnos/as formará parte da función docente. Asimesmo establece, en coherencia co principio de autonomía dos centros, que a coordinación das actividades da titoría e orientación corresponde ós propios Institutos. Añadindo a citada norma legal a todo o anterior que cada gurpo de alumnos/as terá un profesor/a-titor/a.

Dentro deste marco organizativo a titoría educativa adquire, pois, un considerable peso no sistema escolar como parte do subsistema de orientación e require que tanto na formación inicial como continuada do profesor/a se contemplen todas cantas cuestión de contido (conceptual, actitudinal e procedimental) poidan contribuir a que o docente realice esta función.

A acción titorial debe de estar dirixida a favorece-la participación, acadar as competencias e a integración dos alumnos na vida do Centro, así como realiaza-lo seguimento do proceso de aprendizaxe e a facilita-la toma de decisións sobre o seu futuro académico e profesional. Para chegar a estes obxectivos, a Titoría, peza angular do proceso de orientación no IES “Marco do Camballón”, conta para o seu funcionamento co Plano de Acción Titorial (PAT).

O PAT do IES “Marco do Camballón” é un programa a nivel institucional que se elaborou coas propostas do Departamento de Orientación, seguindo as directrices establecidas pola Comisión de Coordinación Pedagóxica e incorporando as aportacións dos equipos de titores/as, sendo o responsable da redacción do documento o xefe do Departamento de Orientación.

87

2. ANÁLISE DO CONTEXTO :

Como xa sinalei anteriromente o IES “Marco do Camballón” é un centro de titularidade pública na localidade de Vila de Cruces. O alumnado procede dos concellos de Vila de Cruces, Lalín e Agolada. Na actualidade impártense ensinanzas de ESO, FP Básica (administrativo), Bacharelatos de CC. Sociais e Humanidades e de Ciencias da Saúde e Ciclos Formativos de Grao Medio de Soldadura e Caldereiría e de Atención a persoas en situación de Risco.

3. ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO DAS TITORÍAS.

Funcións titoriais.

Cada profesor/a titor/a, ademais das súas tarefas docentes específicas, realizará cando menos, as seguintes funcións:

a) Participar no desenvolvemento do Plano de Acción Titorial e nas actividades de orientación, baixo a coordinación do xefe ou xefa de estudios e en colaboración co departamento de orientación.

b) Proporcionarlles no principio de curso, ó alumnado e os pais e nais, información documental, ou no seu defecto, indicar onde poden consultar to o referente a calendario escolar, horarios, horas de titoría, actividades extraescolares e complementarias, ...

c) Coñece-las características persoais de cada alumno e alumna a través da análise do seu expediente persoal ou de instrumentos válidos.

d) Coñece-los aspectos da situación familiar e escolar que repercuten no rendemento académico de cada alumno ou alumna.

e) Efectuar un seguemento global dos procesos de ensino-aprendizaxe do alumnado para detectar dificultades ou necesidades especiais, co obxecto de busca-las respostas educativas adecuadas.

f) Coordina-las adaptacións curriculares necesarias para alumnos e alumnas do seu grupo.

g) Facilita-la integración do alumnado no grupo.

h) Orienta-lo alumnado dunha maneira directa e inmediata no seu proceso formativo.

i) Informar ó equipo de profesores do grupo de alumnos e alumnas das súas características.

88

j) Coordiana-lo axuste das diferentes metodoloxías e principios de avaliación programados.

k) Organizar e presidi-las sesións de avaliación do seu grupo.

l) Favorece-lo proceso de maduración vocacional.

m) Colaborar co departamento de orientación do Centro nos termos que estableza a xefatura de estudios.

n) Colaborar cos demais titores e co departamento de orientación no marco de proxectos educativos e curricular de centro.

o) Orienta-las demandas e inquedanzas do alumnado e mediar, en colaboración co delegado do grupo,ante o resto do profesorado, alumnado e equipo directivo nos problemas que se presenten.

p) Facilita-la cooperación educativa entre profesorado e pais e nais.

q) Cubri-los documentos oficiais relativos o seu grupo de alumnado.

r) Implica-las familias nas actividades de apoio á aprendizaxe e orientación dos seus fillos.

s) Atender, xunto co resto de profesorado, os alumnos e alumnas mentres permanecen no centro.

a. Funcións do departamento de orientación (D. 120/98, do 23 de abril, Doga, respectivamente, 27.IV.1998):

b.1 Elaborar de acordo coas directrices establecidas pola Comisión de Coordinación Pedagóxica, as propostas do plan de acción titorial dos centros (IES e adscritos).

b. Funcións da xefatura do departamento de orientación (D. 120/98, do 23 de abril, Doga 27.IV.1998):

c.1 Responsabilizarse da colaboración no PAT, velar polo seu cumprimento e elabora-la memoria final do curso.

c. Organización e funcionamento da orientación (O. do 24 de xullo de 1998, Doga 31.VII.1998).

c.1 Para asegura-la actuación coordinada entre os departamentos de orientación dos IES e cos colexios de educación infantil e primaria e de educación primaria que lle sexan adscritos, elaboraranse conxuntamente as liñas xerais do plano de orientación

89

académico e profesional e do plano de acción titorial, que deberán de adaptarse os distintos contextos educativos de cada centro.

c.2 Para realiza-la coordinación e seguimento do PAT os membros do departamento de orientación reuniranse unha vez por trimestre.

Designación de titores/as.

A designación de titores é realizada poo Director do Centro a proposta de xefatura de Estudos e coa colaboración e información do Orientador. Un titor/a para cada grupo de alumnos/as.

Horarios.

O titor/a da ESO e de FP Básica dedicará unha hora lectiva presencial semanal á titoría de alumnos/as do seu grupo. Unha hora semanal de reunión co xefe do Dpto. de Orientación (mércores). Unha hora complementaria non presencial dentro do seu horario semanal destinada á reunións co Xefe de Estudios, co Departamento de Orientación, ou a outras funcións titoriais. Unha hora de titoría de recepción de pais.

Titores .

TITOR/A GRUPO

Peña Taín, Verónica 1º A

Gómez Trashorras, Antía 1º B

Formoso Remesar, Ana María 2º A

Noguerol Gómez, Rubén 2º B

Rey Toja, María del Carmen 3º ESO

Noche Agras, José 4º ESO

Saavedra González, Asunción 1º BAC

Lugo Latas, Manuel 2º BAC

Rodríguez García, Rosa María 1º FP BÁSICA SEV. ADM.

Fernández Díaz, María Carmen 2º FP BÁSICA SEV. ADM.

Pena Rodríguez, Sandra 1º CM APSD

Rodríguez Otero, Diego 2º CM APSD

Gómez Casal, Rubén Darío 1º SOLCA

López Navaza, Juan Carlos 2º SOLCA

90

Organización e funcionamento.

Corresponde ó Xefe de Estudios coordinar e dirixir a acción dos titores/as en colaboración do Departamento de Orientación, dacordo co Plano de Acción Titorial que elabora dito Departamento. Do seguinte xeito:

- Reunións semanas cos titores/as de ESO (dentro do horario) e puntuais co resto de etapas. Coordinación contínua con FP Básica (1º e 2º).

- Reunións periódicas que manterá o Xefe de Estudios (coordinación).

- Reunións cos responsables de orientación dos centros adscritos.

- Reunións periódicas no Departamento de Orientación (asesoramento, elaboración de recursos, intervindo e colaborando cando sexa necesario).

- Programacións de actividades específicas de acordo co PAT.

- Implicación do profesorado de todo o Instituto nestas actividades.

4. DESEÑO, PROGRAMACIÓN E SECUENCIACIÓN: A CONCRECIÓN DO PAT

O inicio do curso o Departamento de Orientación presenta os titores/as os bloques de programación que incluirán as liñas de actuación que se desenvolverán co alumnado de cada grupo (Deseño do P.A.T.) que permitirá ser adaptada e concretada en cada etapa, ciclo e curso do IES Marco do Camballón, respondendo ás necesidades do alumnado.

Unha vez determinada a necesidade de elaborar o PAT do IES Marco do Camballón a nivel de Centro, é preciso a implicación dos titores/as para tal finalidade, precisando tamén dun coñecemento da temática que aborda a titoría, da secuencialización, do alumnado e o contexto educativo, en definitiva unha tarefa complexa que precisou dunha organización espacial e temporal. As fases de organización da acción titorial (PAT), concretámolas en:

Para o desenvolvemento coherente das anteriores fases precisamos partir dunha normativa legal, onde se presentan as funcións dos titores/as (decretos e ordes reguladores para o caso do IES Marco do Camballón e dos adscritos do funcionamento do IES, dos CEIP, etc.).

Avaliación e valoración de necesidades:

A avaliación de necesidades constitúe a primeira fase dun modelo de intervención por programas. Trátase de analizar cada contexto educativo concreto para determinar as posibles necesidades, e despois priorizalas.

91

O listado que a continuación propoño non deixa de ser froito da miña impresión subxectiva, tomando como base a análise de documentación institucional (PEC, PAT), á percepción do clima dentro do centro/s (IES Marco do Camballón e adscritos), demandas dos profesores, alumnos/as e pais concretas que formulan ó Departamento de Orientación.

Necesidades relativas á acción titorial e docente, que permiten entrar nunha fase de sensibilización, organización e deseño do PAT:

- Necesidade dunha maior coordinación entre o profesorado na planificación e desenvolvemento curricular. Na concreción dos distintos elementos de planificación didáctica e de concreción dos Proxectos Curriculares e de acordo coas competencias.

- Necesidade de reunións periódicas cos centros adscritos para tratar temas relacionados coa titoría con respecto ós centros adscritos.

- Necesidades nos procesos de avaliación, de promoción, de calendario para as probas, de instrumentos de avaliación, etc, de funcionalidade de dita coordinación para a avaliación, etc.

- Necesidade de ofertar respostas educativas para aqueles alumnos con necesidades educativas especiais. Reforzo educativo, procedemento para a elaboración de ACIs, para a elaboración de PMAR, para FP Básica e Ciclos Formativos.

- Necesidade de favorecer a identidade persoal e social dos alumnos/as como aspecto a mellora-lo proceso de ensino – aprendizaxe ou aprendizaxe – ensino.

- Necesidade de normas de convivencia consensuadas por parte da comunidade educativa dos distintos centros. Debates.

- Necesidade de favorece-los procesos de aprendizaxe dos alumnos mediante a adquisición de hábitos de estudio, o dominio de Técnicas de Traballo Intelectual, dentro da Circular 10/2010 as chamadas Técnicas Instrumentais Básicas, repartidas segundo a idade e etapas dos alumnos (ESO e/ou Bacharelatos), e concienciando ós pais da súa importancia e aplicación.

- Necesidade de que os alumnos coñezan técnicas de análise, síntese e elaboración da información (esquemas, redes, etc.).

- Necesidade de que os profesores e pais coñezan o desenvolvemento evolutivo e físico dos seus alumnos e fillos.

92

- Necesidade de que se traballen os temas transversais (ecoloxía, saúde, convivencia, etc.). Plan de Convivencia de Centro. Titoría entre Iguais.

- Necesidade dunha relación fluída coas familias como requisito para favorecer o desenvolvemento persoal, social, académico, e vocacional dos nosos alumnos/as.

- Necesidade de informar sobre os itinerarios, estudios posteriores, o novo sistema educativo, etc, tanto a alumnos/as como entre profesores/as.

-Necesidade de informar ás familias sobre este sistema educativo, sobre as alternativas laborais ou educativas, etc.

Desde o Departamento se pretende, unha vez valoradas as necesidades, adecuarse á realidade do Centro/s, os seus recursos, ó grado de coordinación e sensibilización hacia o tema por parte do profesorado, e as limitacións temporais ou espaciais tanto para a coordinación como para a posta en práctica. Sen embargo, desde o Centro/s existe:

- Interese pola posta en práctica de dito PAT.

- Interese por “saber” que temas se poden levar á práctica. Obradoiros, plan Proxecta,…

- Interese por coñecer e traballar con material de titorías.

- Gañas de coordinación para estes temas.

- Abundante temática por parte de profesores/as que levan tempo traballándoa.

- Obradoiros varios (TTI, Violencia, Internet…).

- Plan Proxecta.

- Material específico de TItoría (arquivado no Departamento Orientación e Sala de Profesores/as).

- Elección de temáticas por parte do profesorado titor…

- Aceptable resposta familiar a estas dinámicas.

93

5. PLANIFICACIÓN

Tendo presente as necesidades anteriores, os recursos existentes no centro/s, a disponibilidade horaria da titoría en Secundaria e hora de coordinación apoio (recreo), e a planificación organizativa e de funcionamento para a posta en práctica da titoría, sen esquecernos das dificultades que toda esta planificación conleva a hora de relacións, coordinacións, de implementación, ou costes. Determínase dita planificación en:

Obxectivos xerais:

- Con respecto ó alumnado:

Facilita-la integración dos alumnos/as no seu grupo clase e no conxunto da dinámica escolar.

Coñece-los intereses, actitudes, expectativas do alumnado de cada etapa (ESO, Ciclo Formativo, FP Básica e Bacharelato).

Coordiana-lo proceso de avaliación.

Detectar dificultades individuais ou grupais de aprendizaxe.

Asesorar e informar ó alumnado en métodos de estudio e técnicas de traballo intelectual.

Favorece-los procesos deorientación e/ou maduración vocacional.

- Con respecto ó profesorado:

Coordina-lo proceso avaliador:

Colaborar co profesorado, en xeral, na tarefa de programación das actividades de apoio para calquera tipo de alumnado.

Coordinar co equipo educativo do grupo actividades relacionadas coas técnicas de traballo intelectual.

Participación en plans e proxectos de centro ou da Conselleria, en materia de acción titorial.

- Con respecto ós pais e nais:

Contribuir a favorecer unhas boas relacións entres os pais e o Centro ou Centros. Plan de convivencia, TEI.

Informa-los de actividades do Centro.

Orientar sobre futuros estudios e profesións

94

Específicos a) impulsa-lo desenvolvemento psicosocial dos alumnos

facilitar a integración na etapa e no grupo-clase

desenvolver de xeito adecuado a autoestima e autoconcepto

desenvolve-la madurez vocacional, asesorando na toma de decisión que afecten ó seu futuro

impulsar a interacción entre compañeiros, o sentimento de pertenza ao grupo e procurando evitar casos de absentismo, abandono

b) optimiza-lo proceso de E/A

detectar dificultades de aprendizaxe, principalmente nas instrumentais e nas TTI

coordinar as respostas educativas pertinentes, a nivel de grupo ou individualmente, para solventar estas dificultades

cooperar nos procesos de avaliación e promoción

facilitar a reflexión e implicación dos alumnos/as nas súas aprendizaxes e en como melloralas

c) Implicar os país e nais na labor educativa

fomentar a participación dos pais nas actividades de centro

proporcionarlles información sobre a evolución dos fillos/as

asesorar na resolución dos conflictos ou situacións problemáticas que os fillos poidan ter

solicitar a súa colaboración nas actividades de reforzo, apoio escolar, reducción de absentimo, mellora de motivación... que sexan precisas para os fillos/as

d) coordina-la acción educativa dos docentes do grupo

axuste das programacións ás necesidades educativas do grupo-clase e dos alumnos individualmente considerados

asesorar na avaliación e promoción de curso e na toma de decisións sobre alternativas educativas ao alumnado

6. BLOQUES TEMÁTICOS. TEMPORALIZACIÓN Unha temática relacionada con futuras actividades que pertencen a un PAT de

Centro, que se diseñou a principio de curso. Parte de estas actividades tamén foron presentadas ós Centros adscritos considerándoas como interesantes no eido da acción titorial.

As temáticas pretenden ser coherentes coas necesidades do centro/s, os recursos existentes no mesmo, a organización espacio-temporal, e fundamentaránse na implicación e posta en práctica do profesorado ou en ocasións do orientador (fase de implementación). Disposición de bloques temáticos3 no deseño do P.A.T.: 3

Información para o deseño de actividades recollida nos seguintes manuais de titoría, sen esquecernos da práctica do titor/a ou de esixencias administrativas:

95

- Acollida e integración dos alumnos Actividades de presentación do titor/a. Actividades de presentación de alumnos/as Explicación de caaracterísticas e contidos do curso e da

Etapa. Dinámicas de grupo. Organización do Centro. Presentación do Centro: Biblioteca, dependencias,

servicios, etc. Fomento da participación activa, crítica e responsable dos

alumnos/as: dinámica do grupo clase, excursións, festexos, etc. Facilita-la información de temas de interese: becas,

estudios, etc. - Recollida de información sobre alumnos/as:

Datos persoais. Historial académico e escolar. Capacidades, aptitudes, actitudes e intereses. Datos relevantes do seu estilo de aprendizaxe. Dificultades de adaptación e/ou aprendizaxe. Documentos do alumno/a.

- Seguimento individual do proceso educativo dos alumnos/as: Seguimento do proceso educativo de cada alumno/a para

introducir axustes pedagóxicos necesarios mediante o tratamento á diversidade.

Diversificación de dispositivos de comunicación do profesor co alumno e o grupo: grupos flexibles, divesificación de materiais de axuda, diversificación de actividades, de sistemas de avaliación, etc.

Diversificación de métodos pedagóxicos: traballo individual, autónomo ou dirixido, actividades, teoría, etc.

Diversificación da axuda e dos métodos de profundización: explicación de erros, focalización dun aprendizaxe aillado, explicación de pasos intermedios, técncias de estudio e de traballo individual,

- AA.VV. (1991): La Tutoría en las Enseñanzas Medias, ICCE, Madrid.

- ARNAIZ, P. (1999): La Tutoría: de la Reflexión a la Práctica. EUB, Barcelona.

- INSUA, F. (1997): A Orientación Escolar en Galicia, Xerais, Vigo.

- PASTOR MALLOLE, E. (1994): La Tutoría en Secundaria, CEAC, Barcelona.

- SOBRADO, L. y OCAMPO, C. (1998): Evaluación Psicopedagóxica y Orientación Educativa, ESTEL, Barcelona.

96

técnicas de información e comunicación, técnicas cognitivas e de capacidades dinámicas, etc.

Programa de enriquemento cognitivo: solución de problemas, creatividade, razoamento, metacognición, etc.

Diversificación do currículum. Opcionalidade no currículum: intereses dos alumnos/as,

programación de cada materia optativa, distintas opcións educativas e profesionais posteriores, etc.

O reforzo educativo (RE) e as adaptación curriculares (AC), para aqueles alumnos/as que o necesiten, en colaboración cos profesores/as das materias afectadas.

Plan de pendentes (instrumentos e criterios de avaliación). - Desenvolvemento da madurez persoal.

Acompaña-lo alumno/a no seu proceso de crecemento persoal, favorecendo o desenvolvemento de actitudes e valores. Actividades relacionadas coa panorámica actual de xustiza, de xenerosidade, etc.

Desenvolvemento da autoestima, do autocontrol, da toma de decisións, da responsabilidade, etc.

Desenvolvemento nos temas transversais: medio ambiente, a paz, a seguridade vial, etc.

- Promove-lo crecemento persoal. Favorece-lo desenvolvemento da identidade persoal a

través da imaxe positiva dun mesmo, do autoconcepto, da autoeficacia e do progreso en habilidades sociais.

- Coordina-la intervención educativa dos profesores/as do grupo. Aportar ós profesores a información relativa ás

características de cada alumno/a e as súas necesidades. Identifica-las necesidades educativas dos alumnos/as en

relación coas áreas ou materias, colaborando co profesor/a e co Departamento de Orientación, para as respostas educativas axeitadas.

Facilita-la colaboración entre os profesores/as. Fixa-los criterios para unha avaliación individual, formativa

e orientadora. - Relacións entre a famila en o Centro/s.

Establecer unha interacción entre a familia e o Centro/s para facilita-la colaboración e participación.

Dar a coñecer ós pais as actividades relacionadas coa titoría.

Transmitir información dos pais ó centro educativo. - Orientación Vocacional (profesional e académica).

Favorece-la toma de decisións en relación co futuro académico e/ou profesional.

97

Información sobre o sistema educativo: Desde a ESO ou xa para os alumnos/as de FP e dos Ciclos Formativos, saídas profesionais, universitarias, outro ciclos formativos, etc.

Coñecemento da Mundo Laboral. Orientacións metodoloxicas.

Alumnado

1. Desenvolvemento de actividades a partir dun horario presencial e non presencial (E.S.O., FP Básica e Bacharelato).

2. Desenvolvemento dos bloques temáticos en función dos intereses do alumnado, de cada etapa, curso, ou ciclo.

3. Contar coa presencia de profesionais

4. espacio será dentro da aula ordinaria ou usos múltiples.

Profesorado

1 titor/a poderá realizar un seguimento continuado do alumnado contando coa colaboración do resto do equipo de profesores/as.

2 Reunións periódicas co Orientador e Equipo directivo.

Pais

1. Atenderán de forma individualizada ós pais e nos tempos precisos para iso.

2. Reunións periódicas coas familias.

3. Establecer contactos de potenciación de estratexias de actuación conxunta no eido educativo.

Recursos.

Material específico para as titorías presente no Departamento de Orientación e/ou material impreso existente.

A este efecto desde o Departamento de Orientación adquirense materiais desde principio de curso relacionados coa: avaliación de necesidades, inicial individual e grupal, de técnicas de estudio, listas de control, etc. Presentando ó longo do curso diferentes materias escritos (libros, fichas, etc.) relacionados coa titoría.

Temporalización.

98

A titoría durante o curso académico e dependendo da Etapa:

- Unha hora presencial

- Unha hora non presencial

- Unha hora de recepción a pais.

Indicadores da avaliación.

Os indicadores veñen definidos polos obxectivos xerais mínimos (punto 2 deste apartado) que rixen a planificación e que será necesario converti-los en categorías observables4.

Intervención.

Para levar a cabo a intervención ou aplicación do P.A.T. coido que é preciso:

1- Identifica-los elementos que dificultan ou facilitan a implementación do mesmo. Ter presente a complexidade da práctica, o tempo, os recursos, ..., e por outra banda a titoría como “solución“ a determinados problemas individuais, grupais ou colectivos, como fenómeno integrador, como asesoramento e orientación ,etc. .

2- Necesita dunha organización de tarefas, dunha correcta secuenciación e unha pertinente temática.

3- Necesidade dun seguimento mediante reunións periódicas de xefatura de estudos, Departamento de Orientación e os titores/as (semanais, mensuais, trimestrais ou puntuais).

4- Necesidade da creación dun marco de ambiente relacional positivo. Sensibilización tanto do profesorado como do alumnado.

5- Necesidade dunha cohesión e/ou dinámica grupal.

Avaliación.

A avaliación determina varias funcións:

a. Función de análise de necesidades (inicial) para o deseño do P.A.T.

b. Función predictiva (principais liñas de actuación do P.A.T.).

4

� Este punto verase ampliado na fase de avaliación.

99

c. Función orientadora (detección de dificultades, de retroalimentación da titoría).

d. Función de contraste de experiencias. De entrevista

e. Función de autoavaliación por parte do equipo de titores/as.

f. Función de avaliación interna do propio Departamento de Orientación.

g. Avaliación final e sumativa.

As distintas informacións obtidas polas fontes anteriores serán plasmadas nun informe de avaliación que o Departamento de Orientación incluirá na Memoria Final.

7. PLAN ANUAL DE ACCIÓN TITORIAL

O anterior deseño da acción titorial, de acordo coa xefatura de estudio e os titores/as, permitiu que o Departamento de Orientación elaborara a planificación e posteriormente asesorara e colaborara no desenvolvemento do Plan Anual de Actividades Titoriais para o presente curso no IES Marco do Camballón e nas distintas etapas educativas que se imparten, a saber:

OBXECTIVOS ACTIVIDAD

ES RESPONSABLES

1. Establece-lo Plan de Acción Titorial xeral

Reunións. Charlas. Entrevistas. Análise.

Criterios da Comisión de Coordinación Pedagóxica

Titores/as. Orientador. Xefe de

Estudios. Alumnos/as. Equipo Directivo.

2. Coñece-los alumnos/as

- Acollida ós alumnos/as.

- Dereitos e deberes dos alumnos/as

- Avaliación Inicial. - Recollida de

información do alumnado

- Titor/a. Orientador. Xefe de Estudios. Equipo

Directivo.

3. Informar e recibir ós país

- Charlas informativas

-Entrevistas cos pais -Encuestas e

cuestionarios

- Titor/a. Orientador. Equipo Directivo. Equipo

Directivo.

4. Aplicar probas pedagóxica e

psicopedagóxicas

- Escalas de observación sistemática

-Probas de dificultades de aprendizaxe

- Titor/a. Orientador.

100

5. Análise de datos Análise de datos.

Información familias. Titor/a. Orientador.

6. Elaborar respostas educativas ou específicas.

Reforzos educativos. Hábitos e Técnicas de Estudio. Adaptacións

Curriculares. Diversificación. FP Básica.

Desdobres. Plan de pendentes

Titor/a. Orientador. Profesora de Apoio.

7. Coordina-lo proceso avaliador

Preparación de presesións e sesións.

Información alumnado Titores/as

8. Coñece-la dinámica interna do grupo

- Sociograma. Test sociométrico.

Orientador. Titor/a

9. Seguemento do proceso de aprendizaxe

Observación. Entrevistas.

Titor/a. Profesora de apoio. Orientador.

10. Orientación profesional e de madurez

vocacional.

Entrevistas. Capacidades. Charlas.

Xornadas Titor/a. Orientador

11. Realiza-los informes de avaliación.

Consello Orientador

- Información familias

- Redacta-los informes para os profesores

de seguintes niveis

Titor/a. Asesoramento orientación.

12. Avaliación titoría Entrevistas.

Cuestionarios. Titor/a

13. Memoria final Realización documento

Titoría e orientación

Programación e secuenciación do PAT .

O deseño do P.A.T. é un instrumento técnico imprescindible para orientar e organiza-la práctica titorial. Segundo o anteriro presento a continuación a proposta de actividades que se levan ou se levarán a cabo desde a titoría dentro de cada etapa ou ciclo, ben sendo ESO ou Bacharelato.

Para tal fin, desde o Departamento de Orientación preténdese que exista unha coherencia titorial, reflexada na hora de reunión semanal e que permita resposta-las necesidades do alumnado, profesorado ou familias, poñendo á disposición dos titores/as toda unha serie de recursos ou facilidades para adquirilos reforzado por unha reunión periódica cos titores/as de cada ciclo ou curso. Destacando a dificultade que este último punto leva consigo á hora de poñelo en práctica (dificultades de organización ou ben xa de tradición no propio profesorado, etc.).

101

Vexamo-la Programación e Secuenciación Marco por Etapa/Ciclo ou curso5, concreción os bloques temáticos do deseño.

8. ORGANIZACIÓN COMPLEMENTARIA DA TITORÍA. As actividades para a acción titorial agruparíanse en función de:

Na hora complementaria (non presencial e de recepción de pais): Primeiro Trimestre:

Complementa-la documentación administrativo-pedagóxica do alumnado.

Colaborar coa xefatura de estudios no control da asistencia á clase do alumnado.

Colaborar co Departamento de Orientación na preparación e a elaboración de resultados da avaliación psicopedagóxica inicial.

Convoca-la primeira reunión con tódolos pais do grupo de alumnos e informalos sobre: horarios, calendario de días lectivos ou non lectivos, horas de titoría de atención a pais, etc.

Segundo trimestre:

Colaborar co Departamento de Orientación na preparación e a elaboración de resultados da avaliación psicopedagóxica.

Colaborar coa xefatura de estudios no control da asistencia á clase do alumnado e comunica-los ós pais.

Levar á práctica a observación sistemática e funcionamento de cuestionarios, listas de control, etc.

Recibir individualmente ós alumnos/as que o soliciten e atende-las súas demandas.

Utiliza-la para traballar de forma coordinada en actividades académicas ou xornadas do Centro/s: Preparación de material, contactar con convidados e asistentes, etc.

Outras que poidan xurdir.

5

� Para tal fin, ademais da experiencia titorial dos titores/as, de elaboración propia do Departamento de Orientación, tívose en conta a seguinte bibliografía:

- AAVV (1995): La Tutoría en la Educación Secundaria, ICCE, Madrid.

- ALBADEJO, N. (1999): La Tutoría, Disgrafos, Alicante.

- A.S.P.G. (1998): Caderno de titoría, Edit. A Nosa Terra.

- LARRAOSA, F. (1997): Tutoría en la E.S.O., Disgrafos, Alicante.

- BRUNET, J.J. (1998): Tutoría con Adolescentes, Edti. Pío X, Madrid.

102

Terceiro trimestre:

Prepara-la documentación administrativo pedagóxica do alumnado.

Utiliza-la para traballar de forma coordinada en actividades académicas ou xornadas do Centro/s.

Colaborar coa xefatura de estudios no control da asistencia á clase do alumnado e comunica-lo ós pais.

Convocar unha reunión cos pais do grupo e informárlles sobre: optativas do curso vindeiro, estudios posteriores, saídas laborais, etc., dependendo do ciclo ou curso no que se atopen os alumnos/as.

Reunión, semanal, quincenal e mensual.

a. Na reunión periódica cos titores de ESO onde se fará un seguimento da titoría do alumnado no que se fará fincapé no material a utilizar en cada sesión de clase presencial.

b. Cos titores do bacharelato, do ciclo formativo e FP fundamentarase unha orientación académica e profesional con especial incidencia na Comarca de Deza.

Actividades fóra das horas específicas de titoría: Para todo o curso, e no momento que se necesite:

Reunións para Planifica-la acción titorial no Centro.

Reunión do Departamento de Orientación con profesores/as para tratar algún tema determinado ou levar á práctica un programa.

Reunións co Equipo de profesores para analiza-la marcha do grupo clase.

Reunións cos responsables de orientación dos centros adscritos para garanti-la orientación educativa. Con carácter trimestral fundamentalmente ou cando se precisen.

9. AVALIACIÓN DO PAT

As reunións de coordinación titorial serán unha fonte de recollida de información que permitirá valorar a adecuación de obxectivos definidos, actividades (aspectos positivos e negativos, nível de motivación e interes para alumnado, problemas xurdidos..), recursos empregados (humanos, materiais, aspectos inapropiados, grao de interes dos mesmos), adecuación da temporalización (horários de titorías, calendario de actividaes trimestrais...), grao de implicación e satisfacción acadado polos particpantes, dificultades atopadas, novas suxerencias, adecuación de procedementos e instrumentos de avaliación... Farase un modelo de folla de recollida de datos para incluír na memoria de Orientación, suxerido polos titores/as.

103

10. RECURSOS WEB:

www.mezclate.es

www.uhu.es/cine.educacion/cineyeducacion/index.htm

http://ntic.educacion.es/w3/eos/MaterialesEducativos/mem2006/aprender_estudiar/index2.html

www.alimentacionyvida.org/adol-Portada.html

www.un.org/es/letsfightracism

www.fad.es

www.hablemosdedrogas.org

http://enmarchaconlastic.educarex.es

www.dgt.es/educacionvial/DGT

www.xuventude.net/querotemais.html

http://orientacion.blogia.com/2015/102301

www.padresycolegios.com

www.cienciafacil.com

www.movimientocontralaintolerancia.com

www.pnsd.msc.es

www.educacionenvalores.org

http://mariajosediaz

www.sgep.org

http://familiasenruta.com

http://internetamiga.net/

www.brujulaeducativa.com

www.seguridad-vial.com

104

PLAN DE

ORIENTACIÓN

ACADÉMICO-

PROFESIONAL

105

1. INTRODUCCIÓN A orientación educativa abrangue tanto aspectos académicos coma profesionais,

laborais... o que inclúe a facilitación do seu autocoñecemento, da súa autonomía e autorresponsabilidade na toma de decisións ante as diferentes opcións que a educación e a vida lle ofrecerán ao alumnado. De ahí a importancia dun axeitado nivel de madurez persoal e vocacional, que permita a cada alumno/a dispor de habilidades e estratexias de busca activa de información, capacidade de elección e reflexión.

A capacidade de tomar decisións académicas/profesionaisdebe desenvolverse ó longo de toda a etapa e ser totalmente conseguida ó final da etapa, para facilitar a decisión sobre o futuro académico e laboral e tamén en calquera outro eido da súa vida. Neste ámbito as estratexias de recollida de información, análise reflexiva, ponderación das consecuencias... serán fundamentales. A función do orientador será a de contribuir no proceso de axuda para que o alumno/a se transforme e actúe para acadar as metas.

As áreas temáticas nas que se centra o plano de orientación académico-profesional dependen fundamentalmente da oferta educativa do IES Marco do Camballón para o curso escolar actual. Centrándose ditas áreas en varios campos:

a. Coñecemento de sí mesmo.

b. Implicación e motivación

c. Información académica e profesional

d. O proceso de toma de decisións

e. Execución de toma de decisións.

Asemade, Comisión de Coordinación Pedagóxica do IES Marco do Camballón determina os criterios xerais para a realización do Plano de Orientación Académico-Profesional (P.O.A.P.), para posteriormente ser elaborado polo Departamento de Orientación.

Unha planificación teórico-práctica de dito Programa precisa dunha implicación e dunha funcionalidade que moitos profesores/as hoxendía comezan a entender.

Na ESO a orientación vocacional vai vir diseñada fundamentalmente dentro do PAT con actuacións ou reunións individuais con algún alumno/a para tratar algún tema relacionado por exemplo coas becas, estudios posteriores, etc. En 3º e 4º de farase fincapé nas motivacións e intereses laborais e académicas dos alumnos do IES Marco do Camballón, tendo en conta as súas posibilidades, xunto coa opinión dos seus pais ou titores legais. No ciclo medio e na FP Básica centrarase no mundo laboral, e neste último na posibilidade de facer os módulos voluntarios para o obtención de graduado en ESO.

No bacharelato –1º e 2º- farase unha profundización daqueles intereses profesionais que presenten os alumnos/as, coa posibilidade o mesmo que en 4º ESO de

106

traer algún tipo de charla ou xornada/semana de orientación académica. Visionado de vídeos de orientación académica e tamén de tipo profesional para este curso, adquiridos no CEFORE de Lalín. Asemade coordinarase e conxuntamente cos titores/as o CONSELLO ORIENTADOR da ESO.

No ciclo formativo e na FP Básica estase a planificar xunto co Dpto. de FOL, unhas xornadas de información sobre a orientación laboral e outras de influencia comarcal.

Como en toda planificación é preciso partir de:

2. NECESIDADES

Necesidade da comunidade educativa por coñece-lo futuro acadadémico ou laboral dos seus fillos/as.

Necesidade dun modelo de intervención vocacional planificado e funcional. Permitindo dar resposta as necesidades vocacionais de toda a comunidade educativa.

Necesidade de coñece-las ofertas laborais ou académicas da Comarca do Deza e Comarcas limítrofes.

Necesidade de coñecer saídas profesionais ou académicas desde a Formación Profesional, tanto alumnos/as como os profesores/as.

Necesidade de coñece-lo actual sistema educativo desde a ESO

Necesidades relacionadas cos Bacharelato e posteriores probas de selectividades.

Necesidade de coñecer e ser informados con respecto a postos de traballo, horario, xornais, etc.

Necesidade de que os alumnos/as coñezan as súas aptitudes e capacidades.

Necesidade de que o profesorado parta dos intereses, motivacións e capacidades dos seus alumnos/as.

Necesidade de darlles ós alumnos/as desde o centro/s respostas educactivas relaiconadas coa toma de decisións realistas.

Necesidade de orientación laboral para ciclo e FP Básica.

107

3. OBXECTIVOS E METODOLOXÍA

a. Obxectivos xerais

Que os alumnos/as afronten a toma de decisións vocacionais (madurez vocacional) correspondente o seu momento evolutivo e académico de maneira consciente, responsable e autónoma.

Coñecemento do alumnado do IES Marco do Camballón e dos adscritos das posibilidades académicas e profesionais da zona.

Que os profesores/as sexan responsables e críticos nas respostas educativas vocacionais ós seus alumnos/as.

b. Obxectivos específicos.

Que os alumnos/as se coñezan un pouco mellor a sí mesmos sendo máis conscientes das súas aptitudes e intereses.

Que os alumnos/as e as súas familias coñezan a nivel xeral as posibilidades educativas e laborais que ofrece o entorno da Comarca do Deza e outras.

Que os alumnos/as se familiaricen coas estratexias de búsqueda, análise e interpretación da información.

Que os alumnos/as desenvolvan estratexias de reflexión e toma de decisións.

c. Bloques de contidos.

Coñecemento de min mesmo

Informes de saídas ó remata-la ESO e os Ciclos Formativos, FP e o Bacharelato.

Coñecemento de alternativas laborais e profesionais.

Posible coñecemento de aspectos básicos relacionados co campo laboral: entrevistas de traballo, “curriculum vitae”, etc.

Información ós titores/as de saídas vocacionais.

d. Actividades.

Actividades con profesores/as

108

Pedirlle colaboración a profesores e titores/as para levar a cabo as actividades e tarefas propostas.

Actividades cos pais.

Mantéñense reunións coas familias para falarlles do futuro vocacional dos seus fillos.

Actividades cos alumnos.

Actividades centradas en visitas, conferencias e charlas, rodas de prensa, seguimento de exalumnos, búsqueda do primeiro emprego, experiencias de traballos, programas informáticos, medios audiovisuais, asistencia a cursos, información sobre profesión, etc.

Coñecemento de sí mesmos. Aptitudes, personalidade, actitudes, rendemento escolar, etc. Preferencias persoais. Expectativas.

Coñecemento do mundo académico. Sistema Educativo actual (ESO; Universidade, FP Básica, Ciclos Formativos, etc.)

Coñecemento do mundo laboral. Profesións. Empregos, Autoemprego.

Toma de decisións. Pretende ser unha reflexión e recopilación de todo o proceso seguido con anterioridade con vistas a unha decisión e/ou madurez vocacional.

Na ESO: “¿Cómo segue o próximo curso?”, “Despois de 2º ¿Qué?”, “Itinerarios académicos”, “¿que podo facer o remata-la ESO?”, etc.

Acercamento ós Ciclos Formativos: “Opción Universitaria”, “Opción laboral”, “exemplos de profesións”, “cuestionarios de valores”, “buscando camiños”, etc.

a. Metodoloxía.

Suxírese:

- Combina-lo traballo grupal de análise e tratamento de información coa reflexión, decisión individual (o máis realista posible).

- Metodoloxía participativa e activa (desde o profesorado, Departamento de Orientación, e familias).

- Metodoloxía comunicativa (escrita, gráfica e visual).

109

- Metodoloxía individual (crítico-reflexiva).

b. Recursos.

- Recursos Persoais. Titores/as, Orientador, Profesores, empresarios, empregados, etc.

- Recursos materias. Fotocopias, Programas, manuais6, etc.

- Recursos organizativos. Horas de titoría na ESO, PCPI e Bacharelato. Charlas e Xornadas. Semana da Orientación. Aulas e Instalacións do centro en xeral.

e. Avaliación.

- Grao de consecución dos obxectivos xerais.

- Grao de consecución, satisfacción e aproveitamento de cada actividade.

- Inicial ou de necesidades; Contínua e procesual (formativa); e Final (sumativa).

A avaliación entendémo-la como proceso de reflexión, mellora e análise das conclusión derivadas de cada actividade (futuras apliacións).

4. BLOQUES DE INFORMACIÓN cotiá desde o Departamento de Orientación:

BLOQUE DE INFORMACIÓN ACADÉMICA

a.1 Estructura do sistema educativo actual.

a.2 Probas de aptitude para o acceso á Univesidade. Probas de Ciclos Medios e Superiores.

6

� Seguinte bibliografía:

- GARCÍA NIETO, N. (1989): La Tutoría en las Enseñanzas Medias, ICCE, Madrid.

- CIUG (1998/1999): Guías 98/99 de acceso ó sistema univesitario de Galicia.

- XUNTA DE GALICIA (1999/2000): Guías do Sistema Unversitario de Galicia

- ________________ (1999/2000): O Ensino en Galicia.

- Etc.

110

a.3 Residencias univesitarias.

a.4 Becas e axudas ó estudio.

a.5 Direccións, Internet, Teléfonos, etc.

BLOQUE DE INFORMACIÓN PROFESIONAL

a.1 Catálogo de profesións

a.2 Catálogo de saídas laborais (estatísticas de emprego).

a.3 Información Oposicións

a.4 Forzas Armadas.

a.5 Direccións, Internet, Teléfonos, etc.

ACTUACIÓNS

busqueda activa de información e fontes: guías, folletos, programas informáticos, bibliografía especializada, centros de información do entorno, internet, documentación sobre centros (oferta educativa, direccións, teléfonos de contacto)... sobre opcións educativas e profesionais.

programa de orientación vocacional: autocoñecemento persoal (posibilidades, limitacións, habilidades inter e intrapersoais, motivación, intereses...) e descubrir información relevante, sistema educativo e itinerarios, mundo laboral (coa colaboración do FOL: campos e perfís profesionais, busca de emprego, saídas profesionais do estudio elexido, coñecemento do entorno produtivo, competencias profesionais...), reflexionar sobre asalternativas, toma de decisión vocacionais...

Charlas informativas ós alumnos de 3º e 4º ESO, 2º bacharelato, 2º curso ciclos e adultos.

Familias profesionais: ciclos formativos, onde cursalos, perfís profesionais, FP Básica, axudas económicas, CRD, saídas laborais, autoemprego...

Contacto do DO: paneis informativos por temáticas (FP, universidade, ofertas de emprego, becas...), web do instituto e consultas individualizadas...

Difusión de información actualizada sobre bolsas (MEC; consellería, Comenius, Fundación Barrié, Amancio Ortega...), residencias universitarias, títulos de grao, ciclos formativos, probas de acreditacións, accesos a títulos, acreditación de competencias, cursos de verán, campamentos de idiomas e/ou actividades deportivas/artísticas, campus científicos....

aplicación de cuestionarios sobre intereses, aptitudes, preferencias....

autoavaliacion da traxectoria escolar

Simulación de toma de decisións

111

entrevista coa orientadora (nos indecisos principalmente) para mellorar na TDD académico-laborais

contactos con servicios de información do concello: AED, INEM, SGC...

xornada de Portas Abertas e coñecemento da oferta educativa propia e máis cercana: educación adultos, FP..

visita a EDUGAL (salón de oferta de educacióne formación de Galicia).

consello orientador por cursos na ESO A orientación académica e profesional, ademáis destas actividades, irá propondo

outras que favorezan a mellora ou recualificación profesional sobre todo no caso de adultos que se queiran incorporar ao mercado laboral (punto 10 da Circular 5/2010), procurando a colaboración con entidades relacionadas coa inserción/integración laboral do entorno. Actualizarase a web do instituto e tamén os taboleiros informativos do departamento.

5. RECURSOS Orientación académico-profesional: webgrafía www.mec.es www.esadgalicia.es http://apoegal.blogia.com www.isftic.mepsyd.es/profesores www.avanzaentucarrera.com https://www.youtube.com/watch?v=9qjbxvUj4To www.kekiero.es https://www.youtube.com/watch?v=zLJSG8dMVQU http://yaq.es/ https://orientaguia.wordpress.com/proyecto-vocacional/ ttp://www.consejoasturiasfp.com/video.php http://www.educastur.princast.es/fp/hola/pil_col/perfiles/index.php http://internacional.universia.net http://ciug.cesga.es www.gradomania.com http://todofp.es/ www.orientaline.com www.educarex.es www.reclutamiento.defensa.gob.es www.educaweb.com/esp/servicios/monografico/orientacionprofesiona http://www.educaweb.com/profesiones/ http://www.educacion.gob.es/educa/incual/ice_catalogoWeb.html www.guiajuvenil.com/ http://ec.europa.eu/eures/home.jsp?lang=es www.oapee.es www.orientared.com/ www.trabajando.es www.proxectoiles.es/Index.asp?IdT=9

112

www.nomeparo.eu www.erasmusworld.com

6. AVALIACIÓN Será un proceso trimestral e contínuo (reunión de titoría) e os resultados

incluirnse na memoria final do DO, para a elaboración do POAP do vindeiro curso (novos obxectivos, eliminación/modificación/introducción de novos contidos e obxectivos, recursos...). Na memoria final de xuño do DO irán incluídas as novas propostas e conclusións do levado a cabo ao longo do ano. Terase en conta as solicitudes da familia e mesmo de organismos oficiais (Concello, Universidades, …).

113

13. ORIENTACIÓN E PLAN LECTOR Dada a importancia social da lectura, parece imprescindible que se potencie o

mellor e maior desenvolvemento posible da competencia lectora en todos e cada un dos alumnos/as do noso centro educativo. Dende o Dpto. de Orientacion do IES Marco do Camballón pensamos que non se debería permitir que un só alumno/a termine a escolaridade obrigatoria sen unha bagaxe básica de estratexias, habilidades, actitudes e coñecementos que lle permitan desenvolverse, de xeito suficiente, como lector competente. É máis, ningún neno/a debería terminar a educación obrigatoria ou básica sen aprender a ler, entendendo por ler toda a complexidade deste proceso e non só a mera descodificación.

A Consellería de Educación elaborou diferentes plans e programas que pon a disposición de todos os centros educativos (plan de Atención á Diversidade, plan de Interculturalidad, plan de Apertura de Centros á comunidade). Na planificación e desenvolvemento destes plans e proxectos nos centros educativos hanse de contemplar, entre outras, actuacións que contribúan a reforzar e apoiar a adquisición e desenvolvemento de aprendizaxes básicas.

Neste sentido e en relación co eixo de actuación obxecto deste apartado, é de interese destacar os plans e proxectos de reforzo e apoio educativo que o IES Marco do Camballón, en coherencia co modelo de atención á diversidade proposto, polo Regulamento de réxime interno e con oso plan lector. En devanditos plans e proxectos intentamos incluír actividades que incidan na mellora da competencia lectora e o fomento do hábito lector en todos os alumnos/as, especialmente naqueles/as que, por diversas razóns, atopan dificultades e no desenvolvemento normal da súa competencia lectora e necesitan adquirir ou fomentar o hábito lector.

Desta forma, o ensino e a aprendizaxe da lectura quedan incorporados no sistema de reforzos e apoios que organice o IES Marco do Camballón, tanto no Programa de Reforzo que se estableza dentro do horario lectivo e cos recursos específicos do centro, como naqueles plans e programas, potenciados pola Consellería de Educación, que leven a cabo en horario extraescolar e coa posibilidade de apoios externos en Servizos Sociais (Concello de Vila de Cruces).

Se houbera algún plan e/ou programa desenvolvido en horario extraescolar, preténdese que a aprendizaxe da lectura non se converta nunha mera reprodución do que o profesor/a realiza no aula, senón que, a través de procedementos e estratexias complementarias ás estritamente curriculares, e, en moitos casos, co apoio doutros profesionais ou perfís que non son os profesores/as que imparten docencia ao alumnado, leven a cabo outras actividades máis próximas á educación non formal. E todo iso tendo como referente, igualmente, os obxectivos que se pretenden conseguir no ámbito curricular: mellorar a competencia lectora e fomentar o hábito lector no alumnado. Trataríase, xa que logo, de que estes plans e programas apoiasen, desde a lectura na superación de dificultades como carencias na comprensión global dos escritos, problemas para a identificación de ideas principais e secundarias, falta de comprensión de léxico especializado, descoñecemento de situacións comunicativas, tipos de texto e/ou xéneros discursivos asociados a diferentes áreas e materias, etc.

114

OBXECTIVOS DO DPTO. ORIENTACION CON RESPECTO AO PLAN LECTOR DO IES MARCO DO

CAMBALLÓN - Posibilitar no centro a organización de programas de reforzo que incidan, de xeito especial, no desenvolvemento de actuacións tendentes á mellora da comprensión lectora e ao fomento do hábito lector no alumnado. - Establecer entre o profesorado do centro mecanismos de coordinación, seguimento, deseño conxunto de estratexias, procura de materiais e recursos..., que faciliten a organización e desenvolvemento de devanditos programas de reforzo. - Contemplar, de xeito preferente, actividades relacionadas coa competencia lectora e a adquisición e desenvolvemento do hábito lector noutros plans e programas que o centro leve a cabo: Plan de Atención á Diversidade, Plan de Apertura de Centros á comunidade; Plan de Reforzo, Orientación e Apoio; Programa de Acompañamento, Axuda e Reforzo Educativo;… ACTUACIÓNS: No IES Marco do Camballón e en horario lectivo: desenvolvemento dun Programa

de Reforzo, de xeito especial, para o alumnado de Educación Educación Secundaria con necesidades educativas especiais, no que se inclúan actividades que fomenten o desenvolvemento de estratexias, habilidades e coñecementos para a formación de lectores competentes.

Existe material para lectura na aula de PT e dentro do Departamento de Orientación para uso do profesorado. Dispoñemos de libros físicos e on line, sobre diversas temáticas:

Alimentación

Atención temprana

Autoestima

Desarrollo e autonomía

Educación

Ética

Emprego

Familia

Habilidades Sociales

Linguaxe e comunicación

Motricidade e Exercicio físico

Sexualidade

Saúde

Libros de lectura variados…

Visión global sobre el síndrome de Down

14. ORIENTACIÓN E TIC

INTRODUCIÓN Estamos na era do Coñecemento e as novas tecnoloxías relacionadas coa

información e a comunicación quenes comezaron a transformar lenta pero inexorablemente os escenarios nos que vivimos e traballamos.

115

Os cambios tecnolóxicos fan que xurdan novas necesidades e que se abran novas posibilidades no campo da educación e, de forma, particular no ámbito da orientación.

O noso Sistema Educativo, seguindo as recomendacións da Comisión Europea, recoñeceu xa a competencia dixital como unha das oito competencias básicas que debe desenvolver un mozo ou unha moza ao finalizar o ensino obrigatorio para poder lograr a súa realización persoal, exercer a cidadanía activa, incorporarse á vida adulta de xeito satisfactorio e ser capaz de desenvolver unha aprendizaxe permanente ao longo da vida.

O novo Decreto polo que se establecen os ensinos mínimos correspondentes á Educación Secundaria Obrigatoria, o Bacharelato e a Formación Profesional dedica un apartado específico ás aprendizaxes relacionadas co tratamento da información e a competencia dixital. Os currículos que a partir destes ensinos mínimos establezan as administracións educativas autonómicas e os proxectos educativos e programacións didácticas que elaboren os centros deberán orientarse a facilitar a adquisición efectiva destas competencias polos alumnos.

Esta razón sería por si mesma suficiente para xustificar a importancia de subirse ao tren das novas tecnoloxías considerando que para poder proporcionar unha boa preparación aos alumnos nestas destrezas requirirá que en primeiro lugar esteamos preparados os profesionais da educación.

Pero o desenvolvemento das TIC, e en especial Internet, non só estase producindo no ámbito educativo. Está afectando tamén ao mundo laboral provocando algúns cambios significativos no funcionamento dos Servizos Públicos de Emprego e doutros axentes de intermediación e orientación laboral. Ademais os usuarios destes servizos están descubrindo novas posibilidades á hora de acceder a eles.

En definitiva, co desenvolvemento das TIC ábrense novas perspectivas de traballo e de desenvolvemento profesional e orixínanse novos retos tanto para os profesionais da orientación como para a profesión en sentido amplo e para as organizacións profesionais. Con todo os profesionais da orientación parecen atopase aínda, salvo contadas excepcións, bastante á marxe da Sociedade da Información. AS TIC E OS PROCESOS DE ENSINO E APRENDIZAXE

Aínda que a chegada da informática ao aula é aínda case anecdótica, as TIC irán ocupando cada vez un maior espazo como obxecto e ferramenta de aprendizaxe configurando novos escenarios educativos.

Nesta nova realidade, asesorar sobre os procesos de ensino e aprendizaxe implicará coñecer previamente as ferramentas coas que ensinar os profesores e a forma na que nese contexto aprenden os alumnos. Necesitaremos ademais saber como os cambios tecnolóxicos afectan aos mozos cos que traballamos tanto na súa vida académica como no ámbito do persoal e relacional.

Aínda que aínda hai moito por investigar aquí temos outro campo de traballo aberto - é moi probable que os novos usos e prácticas conformen outros modos de achegarse ao coñecemento e outras formas e hábitos de comunicación.

As TIC abren tamén novas posibilidades á atención á diversidade no aula na medida en que, en moitos casos, poden permitir unha maior individualización das formas de ensino e un maior axuste da axuda pedagóxica.

116

As TIC son ademais, se se usan ben, e non para que os alumnos fagan o mesmo de sempre pero cun computador ou lousa, unha vía para a renovación pedagóxica e o cambio metodológico que tanto anhelamos (Adell, 2006).

Para rematar, Internet está abrindo cada vez máis posibilidades na formación a distancia e cada vez son máis as iniciativas que se desenvolven neste sentido tanto como alternativa ao ensino presencial como no seu apoio. Os profesionais da orientación teremos que familiarizarnos tamén coas plataformas e sistemas de teleformación para ofrecer, do mesmo xeito que o resto de docentes cos que traballamos, este tipo de prestacións aos usuarios dos nosos servizos.

AS TICS E A ORIENTACIÓN PROFESIONAL DENDE O IES MARCO DO CAMBALLÓN (VILA DE CRUCES).

Quizais sexa este o ámbito no que máis penetraron tecnoloxías como Internet. A través de cursos de formación fomos incorporaron xa ferramentas de comunicación telemática para atender as demandas de información e orientación dos nosos alumnos/as.

Os servizos públicos de emprego e outros organismos de intermediación laboral ofrecen información e atención aos cidadáns e empresas a través de Internet. Tamén as empresas utilizan esta vía cada vez en maior medida para o recrutamento dos seus traballadores.

Grazas a Internet os usuarios podemos acceder a máis e máis completa información sobre o mundo laboral e o mercado de traballo. Os novos estudantes e demandantes de emprego recorren cada vez máis a Internet para buscar información á hora de tomar decisións sobre o seu futuro e cada vez desenvólvense máis recursos e portais temáticos dirixidos a este tipo de usuarios. Internet ofrece moitas posibilidades á hora de acceder a servizos de información e orientación e en moitos casos os usuarios prefiren recorrer a esta vía en lugar da a entrevista nun despacho.

Pero a información á que poden acceder é tamén demasiadas veces dispersa e confusa e pode estar condicionada polo interese comercial de quen a ofrecen. Por iso non podemos esquecer que orientar é tamén ensinar a seleccionar e contrastar información e que esta será unha liña de actuación primordial para quen se dedican á orientación laboral. Se ademais temos en conta que para os profesionais é cada vez máis difícil estar ao día dos cambios que se producen nun mundo tan dinámico e cambiante como é o mercado de traballo sen a axuda das TIC temos argumentos máis que suficientes para empezar a tomar conciencia da necesidade de incorporar canto antes estas ferramentas ao noso labor profesional.

AS TIC E O NOVO PERFIL PROFESIONAL DO ORIENTADOR

Se nestes novos escenarios que estamos intentando describir o manexo das TIC sería unha competencia necesaria para calquera traballador, con máis razón aínda podemos dicir o mesmo sobre o perfil que se vai a requirir dos profesionais da orientación.

Teremos que ser usuarios habituais da rede e bos coñecedores do que nela se ofrece tanto nos temas relacionados coa orientación laboral como nos relacionados coa

117

didáctica, a tecnoloxía educativa e a educación en xeral. Necesitaremos vencer a “tecnofobia” e incorporar as TIC como instrumento e recurso de traballo, de autoformación e de actualización profesional.

Pero as TIC non só modifican o perfil profesional do orientador, tamén cambian a propia concepción dos servizos de orientación na medida na que posibilitan tamén metodoloxías de traballo e formas de relación co usuario diferentes.

Internet permite permeabilizar as paredes de aulas e despachos e estender os plans de traballo a outros espazos máis abertos. Do mesmo xeito que ocorre na docencia, o orientador xa non é a fonte principal de información. Os usuarios poden desempeñar un papel moito máis activo nuns procesos de orientación que poderán enfocarse en maior medida a cara a a autoorientación. USOS E POSIBILIDADES DAS TIC NA ORIENTACIÓN DENDE O IES MARCO DO CAMBALLON

Para este vindeiro curso as posibilidades poderían ser as seguintes: a) Como fonte de información e recursos b) Para a autoformación c) Para a práctica profesional d) Como ferramenta de comunicación e intercambio profesional e) Como ferramenta para informar e orientar f) Como ferramenta para o ensino e tutorización a distancia g) Como ferramenta de traballo colaborativo para o profesorado

Esta clasificación supón tamén unha ordenación desde o máis sinxelo todo o máis complexo, pero sobre todo supón un itinerario que avanza desde o uso das TIC como "consumidores" de información cara ao uso das TIC como "produtores" de información e recursos.

- Internet como fonte de información e recursos A maior parte dos orientadores iniciámonos en Internet intentando localizar

información, recursos ou materiais que nos puidesen ser de utilidade no noso traballo á hora de resolver un problema puntual, de elaborar un programa de actuación, de preparar unha oposición, etc. E é que Internet é unha gran biblioteca e un gran banco de recursos, aínda que información abundante non sexa sinónimo de información de calidade. Pero este adoita ser o primeiro paso para logo poder facer outros usos e na medida en que existan recursos útiles e interesantes é máis probable que os usuarios acudan a esta vía para obter o que necesitan.

Internet sérvenos así como ferramenta para a autoformación e a actualización e como fonte de recursos para o noso labor profesional en ámbitos moi variados como a Orientación académica e profesional o traballo co alumnado inmigrante, a promoción da convivencia e desenvolvemento sociopersonal, etc.

- Internet como ferramenta de comunicación e intercambio profesional Pódense incluír aquí utilidades como o correo electrónico, as listas de

distribución ou os grupos de usuarios que intercambian mensaxes de correo a través dunha dirección electrónica común. Tamén podemos incluír os foros habilitados en

118

moitos portais de Internet dedicados á orientación e creados por orientadores a título individual ou polas organizacións profesionais. Todas elas son vías útiles e rápidas a través das cales pódense realizar consultas a outros colegas ou compartir información de interese común dunha forma moi cómoda e sen necesidade de ter coñecementos especiais.

- Internet como ferramenta para informar e orientar Internet é unha vía privilexiada para pór a disposición dos usuarios do noso

servizo ou do público en xeral a información que consideremos oportuna. Pór en marcha un portal web en Internet ou editar unha sinxela páxina web no portal da institución na que prestamos os nosos servizos é algo cada vez máis sinxelo e habitual.

Isto supón un salto cualitativo no uso da Rede: pasar de ser simples consumidores de información a ser produtores e promotores de información (ORIENTABLOG, dentro da páxina web do www.edu.xunta.gal/centros/iesmarcocamballon).

Habilitar a nosa propia sección dentro do portal web do centro ou a institución na que traballamos é a opción máis pertinente. Grazas aos modernos sistemas de xestión de contidos é posible para alguén con moi poucos coñecementos técnicos publicar noticias, enlaces ou documentos para descargar mediante un navegador web desde calquera computador conectado a Internet se o administrador do sistema configúrao adecuadamente e outórganos os permisos necesarios.

- Internet como ferramenta de formación e tutorización a distancia Podemos facer un uso algo máis avanzado da Rede cando somos nós mesmos

quen creamos e administramos servizos de consultas telemáticas dirixidos aos nosos propios usuarios. Exemplo diso poden ser os foros de consultas que poden integrarse na web dun centro educativo e ao que pais e alumnos poden enviar as súas consultas. Dunha forma sinxela o orientador ou orientadora poden atender demandas de información que poden resultar de utilidade non só a quen pregunta senón tamén a outros moitos usuarios que poden achegarse a ese recurso en busca de información. Hoxe en día existen tamén moitos portais gratuítos en Internet que nos permiten crear un foro nuns sinxelos pasos, aínda que a cambio teremos que soportar os anuncios publicitarios do provedor.

Tamén podemos incluír neste apartado os chats e outras ferramentas de mensaxería instantánea que nos permiten un trato máis confidencial e privado co consultante en tempo real. Non ten todas as vantaxes do contacto presencial, pero tamén é certo que a través desta vía imos poder pór en práctica con maior eficacia algunhas das técnicas de condución da entrevista que requiren algo máis de reflexión e precisión na linguaxe, na liña do que propón autores como Miller Rollnick (1999) .

As plataformas de teleformación vía web xestionadas con sistemas como Moodle, Claroline, Edixgal, etc poderían merecer un capítulo a parte dadas as súas múltiples posibilidades en accións de formación dirixidas a estudantes e profesionais. Cada vez son máis os centros educativos, especialmente no ensino secundario superior e no ámbito universitario que utilizan estes sistemas como complemento á formación presencial. A través delas pódense desenvolver cursos en liña sobre calquera temática. Tamén actividades formativas relacionadas coa acción tutorial, a orientación académica e profesional ou o desenvolvemento sociopersonal.

119

Da mesma xeito que por esta vía pódense desenvolver actividades relacionadas con calquera área curricular ou módulo profesional pódense desenvolver outras relacionadas coa aprendizaxe das técnicas de procura de emprego, o desenvolvemento de habilidades para a toma de decisións, etc.

- Internet como ferramenta de traballo colaborativo para o profesorado e os profesionais da orientación

O traballo colaborativo entre profesionais é sen dúbida unha das posibilidades máis interesantes de Internet, pero unha vertente na que aínda non podemos mostrar moitos exemplos do ámbito da orientación. Internet foi vehículo para xestar proxectos de traballo colaborativo.

As plataformas de teleformación comentadas no apartado anterior poden posibilitar tamén experiencias interesantes en áreas de traballo como o asesoramento ao profesorado desde, por exemplo, dende o noso Depto. na aula de PT, a través da rede interna, traballando material pedagóxicco para determinado alumno. Estas plataformas de formación OnLine ofrece moitas posibilidades para o traballo colaborativo entre o persoal dun centro escolar. Unha das máis interesantes, como xa sinalei anteriromente é a de compartir documentos e materiais de traballo en liña. Os materiais e recursos didácticos que habitualmente se proporcionan en papel pódense pór a disposición dos profesores nunha contorna web protexido e reservado aos usuarios desexados. Ademais de promover o uso das Tecnoloxías da Información entre os docentes do centro poderemos facilitar a organización e o arquivo do material, aforraremos papel e poderemos establecer un mecanismo de comunicación e intercambio entre todos complementario ás reunións e o contacto presencial.

Outra ferramenta máis sinxela de manexar e con moitas posibiidades á hora de desenvolver proxectos colaborativos son os Wikis. Un wiki, Dropbox, conta Gmail … é unha aplicación Web que permite aos usuarios engadir contido, da mesma xeito que un foro de Internet ou un blog, pero tamén permite que outros usuarios autorizados poidan revisalo e editalo. Van ademais almacenando as distintas versións do contido ou material editado a modo de historial, o que permite volver sobre as distintas achegas dos colaboradores.

15. PROGRAMA DE HABILIDADES SOCIAIS

Segundo a circular 10/2010 pola que se regulan algunhas medidas de atención á diversidade para o alumnado de ESO, coméntase a opción de elaborar un programa básico “convivencia e educación en valores” de habilidades sociais para atallar e/ou previr situación de conflicto dentro da vida escolar e social. Este programa incluirase no PAT.

As persoas, en canto seres sociais que somos, durante a maior parte do noso tempo estamos interaccionando cos demais, polo que posuír boas habilidades sociais está determinando a calidade da nosa vida. Pero conseguir que as nosas relacións interpersoais, a nosa comunicación, o noso diálogo cos demais, sexa natural,

120

espontáneo, fluído, sen malos entendidos, sen conflitos, é máis difícil do que a primeira vista puidese parecer. QUE SON AS HABILIDADES SOCIAIS

Poderiamos definir as habilidades sociais como aquelas condutas que as persoas emiten en situacións interpersoais para obter resposta positiva dos demais. Na medida en que unha persoa relaciónase de forma adecuada con outros, recibe reforzamento social positivo, o cal eleva a súa autoestima. Dito noutras palabras, as persoas con boas habilidades sociais, teñen máis alta probabilidade tanto de conseguir os seus obxectivos como de manter unha boa relación cos demais, feito que aumenta o sentimento de autoeficacia. DE QUE SERVE EN ADESTRAMENTO DE HABILIDADES SOCIAIS NO AULA

Existen investigacións que relacionan os problemas no desenvolvemento das habilidades sociais durante a infancia e os desaxustes que se dan durante a idade adultos, estes problemas de desaxustes van desde o proceso académico ata as alteracións psiquiátricos, alcoholismo, depresión e condutas delituosas, os nenos que presentan un mal comportamento social tenden a presentar outros problema como dificultades na aprendizaxe e deficiencias no desenvolvemento cognitivo e emocional, problemas delituosos na infancia e adolescencia. As habilidades sociais poderiámolas ver como un elemento preventivo de problemas conductuales. O comportamento social adquírese a través da aprendizaxe nun proceso permanente de interacción co medio social. Con iso, sería interesante que as persoas lograsen un nivel de autonomía persoal que lles permitise a súa propia autoafirmación, así como actuar e comprender a interdependencia entre as persoas e o seu grupo social.

Programa de adquisición de habilidades e competencias sociais Este programa de habilidades sociais está traballándose dentro do plan de

convivencia do IES, onde o Dpto. de Orientación ten un peso considerable. O concepto de habilidade social ten como común denominador a conduta interactiva. Referímonos a devandito concepto como a capacidade que toda persoa posúe no momento de percibir, entender, escifrar e responder a estímulos sociais en xeral e moi especialmente a aqueles que proveñen da interacción cos demais, entendendo que a conduta socialmente habilidosa debe situarse nun contexto social e cultural concreto.

Baixo este prisma e sempre coa finalidade de ser dirixidos a promover as capacidades cognitivas do alumnado, potenciando á vez os recursos persoais e comunitarios, nestas intervencións educativas ofrécense unha serie de programas de habilidades e de estratexias persoais que pretenden facilitar a interrelación persoal, á vez que solucionar, mediante esta interrelación, os diferentes problemas que se suscitan na vida escolar.

Así xurdiron diferentes modelos de competencia social, entendidos como modelos proactivos, porque facilitan aos suxeitos uns elementos condutuais que posteriormente poderán utilizarse como elementos de prevención diante de posibles situacións de risco social.

121

As habilidades e competencias sociais son un conxunto de hábitos ou estilos (que inclúen comportamentos, pensamentos e emocións) entre os que están:

• Asertividade

• Empatía

• Saber escoitar

• Definir un problema

• Avaliación de solucións

• Negociación

• Capacidade de desculpa… As competencias socioemocionais permiten: • Mellorar o clima de convivencia da aula.

• Favorecer o rendemento académico.

• Mellorar as relacións interpersoais. Xustificación Este programa xorde para atender a necesidade que presentan algúns dos

alumnos/as do noso centro e, ademais, como recurso e instrumento fundamental e complementario de intervención no propio centro educativo, que posibilite unha mellora das condicións de convivencia entre o alumnado e unha oportunidade na oferta de alternativas para o alumnado máis específico e con condutas disruptivas.

Obxectivos xerais • Garantir o dereito á aprendizaxe, nun clima de convivencia, ao resto dos

compañeiros e compañeiras de clase.

• Promover o desenvolvemento nas diferentes dimensións da persoa.

• Mellorar o autoconcepto do alumnado.

• Adquirir unha capacidade de reflexión sobre a conduta.

• Axudar o profesorado na mellora do clima de convivencia na aula e no centro.

• Cooperar coas familias. Obxectivos específicos • Mellorar o autoconcepto do alumnado.

• Desenvolver competencias sociais.

• Reforzar aspectos curriculares.

• Desenvolver actitudes positivas e de responsabilidade persoal.

• Dialogar e traballar en situacións de interacción entre iguais, utilizando as normas sociais básicas.

• Orientar sobre estudos posteriores.

• Tolerar, respectar e valorar as diferenzas individuais.

• Ofrecerlle ao alumnado as formas adecuadas para resolver conflitos.

122

• Que o alumnado teña a suficiente capacidade para tomar decisións importantes (reflexionadas e críticas).

Contidos • Os sentimentos, as habilidades sociais, os dereitos e deberes, as regras ou

normas, o autocoñecemento, o recoñecemento das emocións nun mesmo e nos demais, o manexo das emocións (autocontrol), os tipos de pensamento, os tipos de comportamento (asertivo, agresivo e pasivo), dar queixas de forma axeitada, saber dicir non, os conflitos, a toma de decisións…

• A elección de delegado, a elaboración de normas de aula e centro, o recoñecemento de diferentes pensamentos e emocións e aprender a usalas de xeito positivo, a resolución de dilemas morais de xeito cooperativo, o coñecemento e emprego na vida diaria de habilidades sociais básicas, o desenvolvemento da capacidade de autocontrol do propio comportamento, a realización dun sociograma, a práctica dun roll-playing e dramatizacións, o adestramento cognitivo, moral e emocional, o coñecemento dos propios sentimentos e dos sentimentos dos demais, a definición e diagnóstico de problemas, a busca de explicacións e toma de decisións...

• O diálogo e comunicación (respecto da quenda de palabra e escoita aos demais, creación dun ambiente de participación, diálogo e respecto mutuo, crítica positiva), a colaboración e cooperación cos demais (axuda mutua, traballo en equipo, importancia da solidariedade), a responsabilidade (desenvolvemento autónomo e adecuado en diferentes situacións), o respecto e cumprimento das normas propostas e aceptadas pola maioría (dereitos e deberes), o respecto e aceptación das diferenzas individuais, a apertura á participación cooperativa nas actividades propostas en beneficio propio e do grupo, actitude crítica e responsable coas actuacións propias e dos demais na prevención e resolución de conflitos e na mellora da convivencia…

• Apoio educativo; apoio e reforzo en competencias básicas. Metodoloxía. Estratexias de intervención • Todas a actividades se tratan con diferentes técnicas e metodoloxía; as máis

utilizadas serán:

• Aprendizaxe cooperativa

• Dinámicas grupais

• Técnicas de modificación de conduta

• Instrución e aleccionamento

• Técnicas de avaliación inicial e final

• Estratexias compañeiro/a – titor/a

• Dinámicas atractivas en función da súa idade. Evolución progresiva cara á adultez

• Adaptar as habilidades a cada grupo e características do alumnado. Actividades enfocadas a adestrar • Habilidade de escoitar

123

• Habilidade de negociar

• Habilidade de desculparse

• Habilidade de resistir presións

• Outras habilidades:

que poida amosar acordo ou desacordo nun tema ante o profesorado

reforzar ao alumnado que participa

aproveitar calquera conduta boa para reflectila

utilizar o eloxio de ideas e opinións, comportamentos, éxitos académicos, aptitudes, amigos, personalidade…

adecuar a proxección do profesor ou profesora ao contexto

actitude de flexibilidade/firmeza

emprego de reforzos positivos

traballo en equipo entre profesorado

contacto continuo entre profesionais implicados, especialmente co departamento de orientación.

favorecer un ambiente positivo…. Temporalización As sesións realizásense en horario lectivo ao longo do curso, preferiblemente

durante as titorías para a ESO. O número de sesións será o que titores/as consideren conveniente, sempre tendo en conta o avance ou non do alumnado, as súas necesidades e a opinión do equipo docente que lle imparte clase.

Avaliación A avaliación levarase a cabo ao longo de todo o proceso para coñecer como se

está desenvolvendo e introducir as modificacións oportunas para a mellora do programa. Nela participarán alumnado, profesorado e Departamento de Orientación. Por unha banda, O Departamento de Orientación e o profesorado, nas súas clases, avaliarán os seguintes indicadores de comportamento:

• O modo de iniciar e manter conversacións e de escoitar aos demais.

• O xeito de expresar e responder a manifestacións.

• A mellora da convivencia na aula e/ou no recinto escolar.

• A adquisición de habilidades

• Diminución de condutas disruptivas

• A diminución de chamadas de atención por parte do alumnado

• A forma de dirixirse aos demais e de establecer relacións interpersoais

• Valorar os resultados obtidos, os cambios producidos na competencia social do alumnado e a súa repercusión na mellora da convivencia no centro, logo da aplicación do programa.

124

16. PROGRAMA DE PREVENCIÓN E DETECCIÓN DE DIFICULTADES DA APRENDIZAXE

XUSTIFICACIÓN

Segundo a circular 10/2010 os Departamentos de Orientación elaborarán e poñerán en práctica programas de DA entendendo que orientación educativa e a intervención psicopedagógica deben inserirse nas institucións escolares con carácter global; é dicir, que afecten a todos os alumnos, sen menoscabo de que estas intervencións se potencien con determinados alumnos e en momentos concretos. Considerando que unha das funcións dos Departamentos de Orientación nos centros educativos é colaborar co profesorado na pronta detección e intervención ante as dificultades de aprendizaxe, faise necesario organizar e sistematizar a actuación destes profesionais mediante intervencións que potencien a colaboración cos mestres e as familias co obxectivo de garantir actuacións preventivas que eviten intervencións tardías, apresuradas e escasamente sistematizadas, nese caso sería moi difícil dar unha resposta educativa de calidade.

PRINCIPIOS

- O programa debe implementarse na dinámica habitual das aulas e do noso IES Marco do Camballón.

- Debe ser asumido pola comunidade educativa. - A aplicación do programa será flexible e deberá adaptarse ás características do

IES e dos profesionais. - Debe promoverse un traballo colaborativo entre orientador, profesores e

familias. - O orientador debe promover a participación dos profesores, coordinar o proceso

de avaliación, seguimento e modificación do programa, achegar as orientacións e os materiais necesarios para o seu desenvolvemento.

- Entre o orientador e o profesor levarán a cabo as reunións necesarias para desenvolver o programa, compartir información relevante e tomar as decisións máis adecuadas para afrontar as dificultades de aprendizaxe dos alumnos.

OBXECTIVOS E METODOLOXÍA - Previr, identificar e intervir canto antes ante as dificultades de

aprendizaxe dos alumnos. - Coordinar a actuación dos distintos profesionais que interveñen no

proceso educativo. - Favorecer as relacións entre centro e as familias para coordinar esforzos

en relación coas posibles dificultades de aprendizaxe. - Potenciar a coordinación entre os ciclos para mellorar a atención aos

alumnos con dificultades de aprendizaxe.

125

- Utilizar estratexias didácticas eficaces para previr e corrixir as dificultades de aprendizaxe.

- Facilitar a toma de decisións dos profesores encamiñadas a responder ás necesidades educativas dos alumnos.

DIFICULTADES DE APRENDIZAXE

A continuación presentamos algúns das DEA que dende Dpto. Orientación e titoría servirán cando menos para traballar na prevención e intervención destas DEA tanto dende a aula ordinaria como dende a aula de PT: Presentamos as dificultades e as pautas de intervención; Linguaxe:

· Evita ler ou escribir · Tendencia a perder información cando le un texto · Comprensión lectora pobre, dificultade para entender os temas lidos · Pobreza nas redaccións orais e/ou escritas · Dificultade para aprender idiomas estranxeiros

Matemáticas: · Dificultades para entender conceptos abstractos · Pobre habilidade para aplicar destrezas matemáticas

Atención/Organización: · Dificultades para organizarse · Problemas en tarefas de elección múltiple · Traballo lento en clase e en exames · Pobreza ao tomar notas · Pobre capacidade para corrixir o seu traballo Habilidade social: · Dificultade para aceptar críticas · Problemas para negociar · Dificultades para entender o punto de vista doutras persoas

Concretando devanditas dificultades, podemos atopar as seguintes: 1. Dificultades de lectura A característica esencial das dificultades de lectura é un rendemento baixo, xa

sexa en recoñecemento de palabras, velocidade ou comprensión lectora, respecto do esperado.

2. Dificultades na expresión escrita Comprenden as dificultades na escritura correcta das palabras e na elaboración

de frases e parágrafos para compor un texto. Adoitan ir asociadas con dislalias funcionais ou con dificultades na lectura.

3. Dificultades aritméticas Caracterízanse por un rendemento no cálculo ou o razoamento matemático por

baixo do esperado. En xeral, son alumnos e alumnas que teñen unhas puntuacións

126

media en lectura e na escritura pero as aritméticas están polo menos dous anos por baixo daquelas.

Para atender á diversidade, e con carácter xeral, existen varias medidas. Vexamos algunhas delas:

· Agrupamientos flexibles para a atención ao alumnado nun grupo específico. Esta medida terá un carácter temporal e aberto e facilitará a integración do alumnado no seu grupo ordinario. · Apoio en grupos ordinarios7. A profesora de pedagoxía terapéutica entrará no aula co profesor titular reforzará preferentemente as aprendizaxes instrumentais básicos daquel alumnado que presente un importante desfasamento no seu nivel de aprendizaxe nas áreas ou materias de Lingua castelá e Literatura e de Matemáticas preferentemente. · Desdobramentos de grupos8, primeiro ciclo, nas áreas e materias instrumentais, coa finalidade de reforzar o seu ensino. Tamén se poden empregar medidas de carácter específico para a educación

secundaria obrigatoria, que poden ser as seguintes: · Oferta de materias optativas propias. Terán un carácter práctico ou aplicado e

poderán contemplar unha duración diferente á anual.

PROGRAMAS DE REFORZO

LIÑAS PRIORITARIAS DE ACTUACIÓN:

DIFICULTADES LECTOESCRITORAS. Traballaremos os seguintes aspectos:

Manifestacións das dificultades lectoras:

Dificultades na linguaxe oral: retraso na fala, na pronuncia de palabras, de vocabulario, …

Dificultades na lectura: aprendizaxe lector, no deletreo, no recordo de sons, …

Dificultade na linguaxe escrita: escrita desorganizada, copia con dificultade, …

7

Presentes no curso actual

8

ibidem

127

Dificultade nas matematicas: dificultade para contar, para memorizar conceptos, vocabulario matemático pobre, …

Principais erros:

Erros da exactitude lectora: adicións, inversións, omisións, …

Erros na escrita: grafías repetidas, contaminacións, omisións, inversión, …

Erros na velocidade lectora: silabeo, non puntuación, vocalización, regresión, …

Dificultades na comprensión lectora: recoñecer o significado das palabras, de memoria, de atención, de resumo, de percepción analítica, …

Avaliación das dificultades lectoras: Probas específicas Probas informais Probas pedagóxicas Exercicios e actividades de reforzo educativo

De exactitude lectoescritora

Na inversión de letras e sílabas

Na separación de palabras

Na conciencia fonolóxica

De velocidade lectora

De comprensión lectora

DIFICULTADES NO CÁLCULO. Traballaremos os seguintes aspectos:

Principais erros:

Erros de números

Erros de seriación.

Erros de operación básicas

Erros de problemas (de comprensión)

Erros de memorización.

Erros de signos operativos.

Erros de representacións gráficas

Erros de abstracción

Erros de cálculo mental Avaliación das dificultades do cálculo. Dende o Departamento

realizaremos as seguintes probas: dende test ata probas psicopedagóxicas de aprendizaxes instrumentais. Indicadores:

- Conceptos básicos - Numeración - Cálculo operatorio - Resolución de problemas

128

- Contidos topolóxicos e xeométricos - Medidas

f. Actividades de reforzo educativo, centradas en: 1. Entrenamento de conceptos básicos 2. Números e seriacións 3. Operación básicas 4. Xeometría 5. Resolución de problemas: comprensión, execución, revisión, … 6. Cálculo mental 7. Memorización 8. Signos operativos 9. Reversibilidade 10. Razoamento lóxico e numérico

DIFICULTADES NA ESCRITA. Traballaremos os seguintes aspectos.

Aspectos grafomotrices: linealidade, separacións, tamaño, …

Problemas de percepción

Control motriz

Lateralidade

Déficits de memoria e atención

Control postural

Pautas de esrita Factores dispedagóxicos

Déficits de prensión e presión …

Tipos de DISGRAFÍAS:

Escritura ríxida

Escritura débil

Escritura impulsiva

Escritura lenta

Desorde motriz …

Avaliación das disgrafías: Dende escalas de escritura, probas psicopedagóxicas e pedagóxicas (grafismo, orientación, tamaño, unións, inclinacións, actitudes, velocidade, …) Exercicios para correxir/intervir sobre os erros da escrita:

Preventivos (movementos de dedos, de mans, de brazos, …) Entrenamento da escrita Exercicios correctivos: maiúsculas e minúsculas, trazo de curvaturas, separación de palabras, … Traballar a palabra escrita para desenvolver procesos léxicos, sintácticos, … Traballar o vocabulario ortográfico Exercicios de reforzo tipo caligrafía, unión de letras, …

129

Traballo de estratexias de composición, de apoio (uso de diccionario, de enciclopedias, …) Traballo sobre a narración, a descripción, a redacción, … Intervir sobre aspectos motóricos da escrita: linealidade, xiros, tamaño e forma, …

Orientacións metodolóxicas Posición do corpo Posición das mans Colocación do papel Coordinación díxito – manual Revisión de textos Trazado Atención

DIFICULTADES DA LINGUAXE ORALi. Traballaremos os seguintes aspectos:

Aspectos etiolóxicos: orixe das dificultades: audióxena, evolutiva, …

Traballo con probas de articulación

Actividades de reforzo educativo

Exercicios preventivos

Emitir sons

Respiración

Soplado

…

Exercicios correctivos

Exercicios linguais

Exercicios labiais

Exercicios de discriminación auditiva, fonética, …

Material: espellos, programas informáticos, bibliografía logopédica, … Intervención nas dificultades de aprendizaxe da linguaxe oral:

Intervención en dislalias 1. Exercicios de respiración 2. Exercicios linguais 3. Exercicios de discriminación auditiva 4. … Intervención en disfonías / disfemias 1. Modificación de actitudes 2. Reforzamento 3. … …

Intervención en dificultades de aprendizaxe da linguaxe Fonoloxía, semántica, …

130

Percepción auditiva Comunicación …

DIFICULTADES PARA O ESTUDOii

. Traballaremos aspectos como:

Principais dificultades:

Falta de motivación

Ambiente de estudo deficiente

Falta de organización e planificación

Falta de atención e concentración …

Avaliación das dificultades ante o estudo 1. Avaliación informal: cuestionarios en titoría, escalas, … 2. Cuestionarios estandarizados. Proposta de métodos de estudo e técnicas de estudo actuais. Actividades de reforzo educativo 1. Actitudinais 2. De planificación 3. De suliñado 4. De esquemas 5. De resumo 6. …

DIFICULTADES DE COMPRENSIÓN LECTORA. Aspectos como:

Causas desta dificultade:

Deficiencias no codificación

Confusións

Escaso vocabulario

Escasos coñecementos previos

Problemas de memoria …

Pautas de intervención desde reforzo educativo: Estratexias de compresión lectora: 1. Activar o coñecemento previo 2. Atender á idea principal do texto 3. Avaliar os contidos de xeito crítico

131

4. Obter conclusións, … Estratexias de aprendizaxe 1. Centradas en habilidades de planificación 2. De reflexión sobre o texto 3. De avaliación, …

DIFICULTADES NA ATENCIÓN. Traballaremos aspectos relacionados con:

Principais dificultades Ausencias mentais Lagoas temporais Atención e motivación

Intervención dende reforzo educativo: Tarefas atencionais 1. De percepción 2. De integración 3. De comparación 4. …

Orientacións e pautas metodolóxicas

5. Autoinstruccións 6. Estratexias atencionais: revisar tarefas, atención auditiva, comparación visual,. 7. Tarefas correctivas 8. …

17. ACTIVIDADES COMPLEMENTARIAS E EXTRAESCOLARES

Como en anteriores cursos académicos as principais actividades complementarias e extraescolares centraranse nos aspectos de saídas laborais, saídas académicas e profesionais; as complementarias serán de tipo obradoiro con colaboración interdepartamental.

Saídas Empresas relacionadas con calquera sector productivo

Saídas Universidade

Saídas centros educativos de Formación Profesional

Saídas formativas sobre titulacións académicas

Xornadas de Orientación Laboral

Semana da Orientación Vocacional

132

Saídas a obradoiros: saúde, consumo, etcétera.

18. BIBLIOGRAFÍA, DOCIMOTECA E WEBGRAFÍA

A) BIBLIOGRAFÍA AJURIAGUERRA, J. (1990) Manual de psiquiatría infantil.Barcelona: Masson. ÁLVAREZ, M. y BISQUERRA, R. (1996). Manual de orientación y tutoría. Barcelona: Praxis, 337. BINABURO ITURBIDE, J.A e MUÑOZ MAYA, B. (2007) Educar desde el conflicto. Junta de Andalucía. DSM-IV-TR. (2009) Manual diagnóstico y estadístico de trastornos mentales. Barcelona: Masson. ELIAS, M.J., TOBIAS, S.E. e FRIENDLANDER, B.S. (2001). Educar adolescentes con inteligencia emocional. Barcelona: Plaza y Janés. FERNÁNDEZ RODRIGUEZ, C. 2003) Aprender a estudiar. Madrid: Pirámide. GARCÍA LABIANO, J.M. (2004) Programa de acción tutorial para la educación secundaria obligatoria. Madrid: CISSPRAXIS. GIL MARTÍNEZ, R. (1997) Manual para tutorías y departamentos de orientación. Barcelona: Praxis. GÜELL, M. (2005) ¿Por qué he dicho blanco si quería decir negro? Técnicas asertivas para el profesorado y formadores. Barcelona: Grao. IZAL MARIÑOSO, M.C. (2005) Tutoría de valores con preadolescentes. Madrid: CCS. JIMÉNEZ ORTEGA, J. (1994). Método práctico de técnicas de estudio. Madrid: Visor. RIVAS, F. (1995). Manual de asesoramiento y orientación vocacional. Madrid: Síntesis, 383-419. RODRÍGUEZ ESPINAR, S. (coord..), ÁLVAREZ, M., Echeverría, B. y Marín, M.A.(1993). Teoría y práctica de la orientación educativa. Barcelona: PPU. SELVINI PALAZZOLI, M. (1990) El mago sin magia.Barcelona:Paidós Educación. SOBRADO FERNANDEZ, L. (ed)(1998) Estratexias de orientación psicopedagóxica no ensino secundario. Santiago: Laiovento. SOBRADO FERNANDEZ, L.(1990) Intevención psicopedagógica y orientación educativa. Barcelona: PPU. VALLEJO-NÁGERA, J.A (DIR.) (1991) Guía práctica de psicología. Madrid: Temas de Hoy. B) DOCIMOTECA BOURGÉS, S. (1980) Tests para el psicodiagnóstica infantil. Madrid: Cincel. CUETOS VEGA, F., RAMOS SÁNCHEZ, J.L. e RUANO HERNÁNDEZ, E.(2004) Proesc- evaluación de procesos de escritura. Madrid:TEA. GARCIA VIDAL, J., GONZALEZ MANJÓN, D. e GARCÍA PÉREZ,M.(1998) Batería Psicoledagógica Evalúa (6, 8, 9,10)Madrid: EOS. GLASSER, A.J. e ZIMMERMAN, I.L. (1983)Interpretación clínica de la escala de Inteligencia de Wechsler paraniños. Madrid: TEA.

133

KAUFMAN, A.S. e KAUFMAN, N.L. (1983) Evaluación clínica de los niños con las escalas McCarthy. Madrid: TEA. KAUFMAN, A.S. e KAUFMAN, N.L.(2000) Test breve de inteligencia de Kaufman-K-Bit. Madrid: Tea. RAMOS, J.L. e CUETOS, F.(2009)Evaluación de procesos lectores- PROLEC-SE. Madrid:TEA. RIAS (escalas de inteligancia de Reynolds) e RIST (Test de inteliganica Breve de Reynolds) (2009) Manual. Madrid: TEA. YUSTE, C., MARTÍNEZ, R e GALVE, J.L. (1998) BADYG- Batería de aptitudes diferenciales y generales (E1, E2, E3,M,S) Madrid: CEPE. C) WEBGRAFÍA www.maestroteca.net www.esadgalicia.es http://apoegal.blogia.com www.isftic.mepsyd.es/profesores www.uhu.es/cine.educacion/cineyeducacion/index.htm www.kekiero.es www.ticne.es (solucións TIC para ANEE) www.guiauniversidades.uji.es/grados/buscador.html www.orientaline.com www.altascapacidades.org www.brujulaeducativa.com www.dgt.es/educacionvial/DGT-Home_buscar_.html www.juntadeandalucia.es/averroes/ http://cvc.cervantes.es/ensenanza/default.htm www.educaguia.com www.xuventude.net/querote-mais.html www.padresycolegios.com www.cienciafacil.com www.educarex.es http://es.geocities.com/aabenaes3/mapas www.ceapat.org/verIndex.do www.aplicacioneseducativas.net www.movimientocontralainolerancia.com www.cruzvermella.org/gal www.concellopontevedra.es/pmd/ www.soldados.com www.es.amnesty.org/nomasviolencia www.pnsd.msc.es www.educacionenvalores.org http://mariajosediaz-aguado.tk www.needirectorio.com www.educaweb.com/esp/servicios/monografico/orientacionprofesional

134

Vila de Cruces, a 17 de setembro de 2018

Asdo.: Luis Fernando Pérez Méndez Xefe do Depto. Orientación

i

ii