DIŞ TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME YÖNTEMLERİ

Öğr. Gör. İsmail METİN

ULUSLARARASI TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME ŞEKİLLERİ

1. Peşin Ödeme (Cash in Advance - TT)

2. Mal Mukabili Ödeme (Cash Against Goods)

3. Vesaik Mukabili Ödeme (Cash Against Documents)

4. Kabul Kredili Ödeme (Acceptance Credit)

5. Akreditifle Ödeme (Letter Of Credit - L/C)

DIŞ TİCARETTE ÖDEME ŞEKLİNİN ÖNEMİ

• İç piyasaya göre daha çeşitli ve karmaşık bir süreçtir

• Hasar ve kayıp riski daha fazladır

• Yabancı ülke hukuku ve kambiyo rejimi bilinmezler içermektedir

• Müşteri kredibilitesi ile birlikte ülke riski de üstlenilmektedir

HANGİ ÖDEME YÖNTEMİNİ KULANACAĞIZ

• Mal ve sektör bazında yerleşik gelenekler

- Malın çeşidi

- Malın tutarı

- Maliyetler

• Alıcı ile satıcı arasındaki güvenin derecesi • Ülkenin genel politikası• Nakit ödeme gücü

1. PEŞİN ÖDEME (Cash In Advance, Advanced Payment,

Cash Payment , TT In Advance)

İhracat gerçekleşmeden önce ithalatçının bedeli ödemesi ve ihracatçının bedeli tahsil ettikten sonra malları sevk etmesidir.

İhracatçının hiçbir riski yoktur.

Ödeme Nakit, Çek veya Banka Havalesi ile yapılabilir.

Peşin ödemeler, pazarlık gücünün olmadığı veya üretici tekeli olduğu durumlarda kullanılır.

İTHALATÇI

GÜMRÜK

İTHALATÇI BANKASI

İHRACATÇI BANKASI

İHRACATÇI

1

2

2a

2b

43

Peşin Ödeme İşleyişi

PEŞİN ÖDEME

• İzmir’de bir firmanın Rusya’ya üzüm ihracatı.• İlk sevkiyat: 4 Palet • ……..• Dördüncü sevkiyat: 8 Palet • Beşinci sevkiyat: Yarım 20” Flat Konteyner • İlk 5 yüklemede Peşin ödeme kullanılmıştır ……. Ardından • 5 Konteynerlık bir sipariş vermiş ama mal bedelini teslimden

sonra vereceğini belirtmişti. • İzmirli firma sahibi “zamanı geldi” diye düşünmüştü. Malları

hazırlayıp gönderdi, Mallar Rusya’da çekildi ama Rus firmadan bir daha haber alınamadı….

•

2. MAL MUKABİLİ ÖDEME (Cash Against Goods, Cash On Delivery,

Open Account)

• Satış sözleşmesine konu olan eşyanın, İthalatçı tarafından teslim alınmasından sonra bedelinin ödenmesidir

• Risk ihracatçı üzerindedir.

• İthalatçının çok iyi tanınması, ona güvenilmesi veya bir banka garantisi ile güvence sağlanması gerekir.

MAL MUKABİLİ ÖDEME İŞLEYİŞİ

1. İki firma aralarında sözleşme yaparlar,

2. İhracatçı firma malı gönderir,

3. İhracatçı firma belgeleri doğrudan ithalatçıya gönderir,

4. İthalatçı firma malı gümrükten çeker,

5. İthalatçı firma kendi bankasına mal bedelini öder.

MAL MUKABİLİ ÖDEME İŞLEYİŞİ

3. VESAİK MUKABİLİ ÖDEME(Cash Against Documents)

• İthalatçının ilgili belgeleri mal bedelini ödediği zaman kendi bankasından alması şeklindeki ödeme türüdür.

• Mallar, ihracatçı tarafından alıcıya gönderilir ve aynı anda bankaya bir talimat verilerek mal bedeli ödendikten sonra vesaiklerin alıcıya teslim edilmesi istenir.

VESAİK MUKABİLİ ÖDEME

• Türkiye’den Nijerya’ya 3 konteyner makarna; Vesaik Mukabili olarak CIF teslim şekli ile gönderiliyor.(Fiyat ton başına 415 USD).

• Mallar Nijerya gümrüğüne gidiyor ama konteynerleri çeken olmuyor. Firma yetkilisi Nijeryalı firmayı arıyor, karşı taraf durumunun kötü olduğunu , iflas edeceğini belirtiyor. Türk firma sahibi başından vurulmuşa dönüyor.

• Bu arada kendisine Nijerya’dan bir telefon geliyor, gümrükteki maldan haberi olduğunu ve almak istediğini söylüyor. Ton başına 200 USD vereceğini ekliyor.

• Türk firma malları bu firmaya satıyor, sonradan anlaşılıyor ki, Nijerya’daki iki firma ortak çalışıyor…

Vesaik Mukabili Ödeme şeklinde önemli olan;

• Konşimentonun alıcı banka adına yapılması gerektiğidir.

• Eğer böyle yapmazsak ödeme şeklimiz Mal Mukabiline döner ve firma rahatça malın bedelini ödemeden malı ülkesine sokabilir.

VESAİK MUKABİLİ ÖDEME

4. KABUL KREDİLİ ÖDEME (Acceptance Credit)

• 2 özelliği vardır: Mal bedelinin belli bir vade sonunda gerçekleşmesi ve vadenin belli bir poliçeye bağlanmasıdır.

• İhracatçı Satışa konu olan eşya için Eşyanın sevk edilmesinden sonra İthalatçı firma adına vadeli bir poliçe düzenler. Sevkiyatla ilgili Konşimento, Fatura, Sigorta poliçesi vb. belgeleri poliçe ile birlikte Kendi ülkesindeki bankasına verir.

• Satıcının bankası poliçe ve belgeleri alıcıya veya alıcının bankasına gönderir.

4. KABUL KREDİLİ ÖDEME(Acceptance Credit)

• Tahsil eden banka Poliçe ve vesaiki alıcının bilgisine sunar. Poliçe alıcı tarafından kabul edilir ise Bankaca 'kabul edilmiştir' şerhi yazılarak Kabul edilen poliçe satıcıya intikal ettirilir. Satıcı, bu vadeli ödeme için güvence almış olur.

• Vadeli poliçe 30, 60, 90 veya 180 gün gibi ibraz vadeli

AKREDİTİFLİ ÖDEME (Letter Of Credit - L/C)

Akreditif, ithalatçı tarafından bir bankaya açtırılan ve malın sözleşme koşullarına uygun biçimde gönderilmesi durumunda, ihracatçıya ödeme yapılacağını taahhüt eden bir ödeme şeklidir.

Bu ödeme şeklinde, mal bedelinin ödenmesi bir veya birden fazla banka tarafından garanti altına alınmıştır. Şartlı bir banka garantisidir.

Akreditifin Tarafları

1. Applicant (Akreditif Amiri - İthalatçı)

2. Issuing Bank (Amir Banka - İthalatçının Bankası)

3. Advising Bank (Muhabir Banka – İhracatçının Bankası)

4. Beneficiary (Akreditif Lehtarı - İhracatçı) _____________________5. Reimbursing Bank (Rambursman Bankası)

6. Negotiating Bank (İştira Bankası)

Akreditifin Faydaları

• Bankanın ödeme güvencesine sahiptir. L/C, Hem ithalatçıyı hem de ihracatçıyı korur.

• Alıcının ülkesindeki politik risk, güvenden dolayı en alt düzeye inmiştir.

• Yeni pazarlara girerek satışlar arttırılabilir.

• Akreditif bağlantısı gösterilerek ihracat kredisi alınabilir.

• Ama akreditifli Ödeme maliyetler nedeniyle çok tercih edilmez.

AKREDİTİF İŞLEYİŞİ

AKREDİTİF ÇEŞİTLERİ

1.Dönülebilir ve Dönülemez Akreditifler (Revocable and Irrevocable L/C)

2. Teyitli / Teyitsiz Akreditif (Confirmed / Non-confirmed L/C)

3. Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C)

4.Rotatif Akreditif (Revolving L/C)

5.Bölünebilir Akreditifler (Divisible L/C)

6.Karşılıklı Akreditif (Back to Back L/C)

7.Peşin Ödemeye İmkan Veren Akreditif (Red and Green Clause L/C)

8. Teminat Akreditifi (Stand By L/C)

Kabili Rücu (Cayılabilir – Geri Dönülebilir) Akreditif (Revocable L/C)

• Amir, Amir banka, Lehtar veya Lehtarın bankasından herhangi biri akreditiften vazgeçebilir.

• Bu tür akreditif ihracatçı açısından güvenceli değildir.

Gayri-Kabili Rücu (Cayılamaz – Geri Dönülemez) Akreditif (Irrevocable L/C)

• Akreditifin tüm tarafların onayı olmadan, süresinden önce geri alınması, bozulması, iptali mümkün değildir.

• Gerekli şartlar yerine getirildiği taktirde akreditif bedelinin amir bankaca ödeneceği taahhüt edilmiştir.

• İhracatçı açısından güvencelidir.

ÖNEMLİ !

• Akreditifin açıkça Dönülebilir veya Dönülemez bir akreditif olduğu belirtilmemişse, akreditif; Dönülemez (Gayri-kabilirücu) olarak kabul edilir.

Teyitsiz Akreditif (UnconfirmedL/C)

• İhracatçının ülkesinde bulunan lehdarbankası, amir bankanın ödeme taahhüdünü teyit etmeksizin, lehine bir akreditif açıldığını ihracatçıya bildirir.

• Akreditifle ilgili herhangi bir taahhütte bulunmaz.

• İhbar ettiği akreditifin gerçekliğini ve doğruluğunu kontrol etmek dışında bir sorumluluğu yoktur.

Teyitli Akreditif (Comfirmed L/C)

• Muhabir banka da akreditifi “teyit” ederek, malın bedelinin ödeneceği konusunda ek bir teminat vermektedir.

• Bu durumda ihracatçı, yurt dışındaki bankasının yanında kendi bankasının da taahhüdünü sağlamış olur.

• Bir bankanın teyidini ekleyerek akreditifi lehdara ihbar etmesi, akreditifi açan bankanın bütün sorumluluklarının, lehdar banka tarafından da üstlenilmesi anlamına gelir.

Rotatif (Dönen-Yenilenebilen) Akreditif (Revolving L/C)

• Bir kısmı veya tamamı kullanıldıkça, ek bir değişiklik talimatına gerek kalmaksızın aynı şartlarla veya aynı tutar için otomatik olarak yenilenen bir akreditiftir.

• Zaman ve komisyon ücretlerinden tasarruf yapılır.

Kırmızı Şartlı Akreditif (Red Clause L/C)

• Malların gönderilmesinden önce lehdara, ihraç edeceği malların satın alınmasında, gerekiyorsa işlenmesinde, ambalajlanma sında, sevk mahaline gönderilmesinde ve nakliye vasıtası gelinceye kadar depolanmasında kullanılmak üzere, avans verilmesini veya peşin ödeme yapılmasını mümkün kılan akreditiftir.

• Avans veya peşin ödeme koşulu akreditifin üzerine kırmızı ile yazıldığı için bu isim verilmiştir.

• Alıcı ve satıcıların birbirlerini iyi tanıdıkları, lehdarın güvenilir bir firma olduğu, veya alıcının malı temin edeceği ülkede şube veya temsilcisinin bulunduğu hallerde uygulanmaktadır.

Yeşil Şartlı Akreditif (Green Clause L/C)

• Kırmızı şartlı akreditife benzer şekilde satıcıya peşin ödeme yapılma olanağı verir.

• Ancak, bu tür akreditifte peşin ödeme veya avans, mallar önce bir depoya banka adına teslim edilmesi ve depo teslim makbuzunun bankaya verilmesi karşılığında ithalatçının avans alabilmesidir.

Karşılıklı Akreditif (Back to Back L/C)

• Transit ticarette, aracı vasıtasıyla yapılan satışlarda kullanılır. Transit ticarette aracı firma, hem ithalatçı hem de ihracatçı konumundadır.

• Aracı firma satış yapacağı ülkede lehine açılmış bulunan akreditifi, teminat göstererek kendisinin ithalat yapacağı firma lehine bir akreditif açabilir. Orijinal akreditif yanında açılan bu ikinci akreditife karşılık göstermek suretiyle açıldığı için “karşılıklı akreditif” denir.

• Karşılıklı akreditifle, orijinal akreditif tamamen bağımsız iki ayrı akreditif olup, aynı iş ilişkisinin birer parçasıdır. Her iki akreditifin koşulları birbiri ile uyumlu olmalıdır.

• Orijinal akreditifin lehdarı pozisyonundaki ihracatçı, karşılıklı akreditifin amiridir.

Devredilebilir Akreditif (Transferable L/C)

• Kredi şartları değiştirilmeksizin lehdar tarafından akreditiften doğan hak ve yükümlülüklerin, ikinci bir lehdara devredilebilmesine olanak sağlayan bir akreditif türüdür.

• Devredilebilir akreditif yalnız bir kere devredilebilir.

• Akreditifin devredilebilmesi için gayri kabili rücu olması ve üzerinde devredilebilir (transferable) yazılması gerekir.

Garanti (Teminat) Akreditifi (Stand-by L/C)

• Bir tür garanti mektubu niteliğindedir. Bir mal alım satımı ile ilgili olmayıp, bir hizmetin yerine getirilmesini garanti altına almak için oluşturulur.

• Diğer akreditif türlerinde belli bir taahhüdün yerine getirilmesi sonucunda ödeme yapıldığı halde, garanti akreditifinde, akreditif amirinin yapmayı taahhüt ettiği işi yerine getirmemesi durumunda ödeme yapılır.

ÖNEMİ VE SONUÇ:

• Yurt dışına satılacak ürünün yüksek kalite, düşük fiyat,üretim esnekliği vb. konularda rekabet gücü yüksek olduğunda alıcı bulma olasılığı fazladır. Ama bunlar dış ticaret için yeterli değildir. Dış Ticaretin iki önemli yönü olan İthalat ve ihracat’ın ilk aşamasından son aşamasına kadar ne tür uygulamalar gerçekleşebileceğini bilmek, taraf olunacak kurumları tanımak ve sorumluluklarını yerine getirmek ayrıca önem taşır.

• Dış Ticarette ilk hatanız son hatanız olabilir. Bu yüzden, ithalat ve ihracat işlemleri özel bilgi ve dikkat gerektirir.