3

1.Ünite

Test-1Dil, Kültür ve İletişim

Giriş

1. Duygu, düşünce ve isteklerin yazı, konuş-ma ve görsel-işitsel akla gelebilecek her türlü araçla aktarılmasına ne ad verilir?

A) GöstergeB) İletişimC) Konuşma D) Belirtke E) Geribildirim

2. Tam bir iletişimde aşağıdaki ögelerden hangisi bulunmaz?

A) DönütB) İletiC) AlıcıD) Bağlam E) Simge

3. Gönderici ile alıcı arasında aktarılan duy-gu, düşünce ya da istek aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?

A) DönütB) KodC) İletiD) SimgeE) Belirtke

4. Aşağıdakilerden hangisi dil dışı gösterge-lere örnek olamaz?

A) HareketlerB) Jest ve mimiklerC) İşaretler D) MektuplarE) Resimler

5. Aşağıdakilerden hangisi insanlar arasında anlaşmayı sağlayan, kendisine özgü yasa-ları olan ve ancak bu yasalar çerçevesinde gelişen, temeli bilinmeyen zamanlarda atıl-mış seslerden örülmüş bir anlaşma siste-midir?

A) DilB) BelirtkeC) İletişimD) KültürE) Gösterge

6. Dilin özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A) Gelişmiş bir iletişim aracıdır.B) Seslerden oluşmuş bir anlaşma sistemidir.C) Düşünce ve zekânın bir göstergesidir.D) Canlı olmayan bir varlıktır.E) Bir ortaklıktır.

7. Dil ve kültürün ortak özellikleri ile ilgili aşa-ğıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Geçmiş ile gelecek arasında bir köprü vazifesi görürler.

B) Gelişime ve değişime açıktırlar.C) Bir toplumun oluşmasında ve ayakta

kalmasında önemli payları vardır.D) Bir toplumun yaşayış biçiminden önemli

izler taşırlar.E) Bir milletin en önemli ortak özellikleri

arasında yer alırlar.

Kendi dışında baş-ka bir şeyi göste-ren, düşündüren, onun yerini ala-bi-len, kelime, nesne, görünüş ve olgu-lara gösterge adı verilir.

Tam bir iletişimde bulunan ögeler tü-müyle şu şekildedir:• Kaynak(Gönderici)• Alıcı (Hedef)• İleti (Mesaj)• Kanal(İletim yolu)• Bağlam(Ortam) • Dönüt(Geri bildi-

rim)

Sözle veya yazıy-la gerçekleştirilen her türlü eylem dil göstergeleri grubu kapsamına girer.

4

1.ÜniteGiriş

Test-1 Dil, Kültür ve İletişim8. Refik Halit Karay, 14 Mart 1888’de İstanbul’da

doğdu. 18 Temmuz 1965’te İstanbul’da yaşa-mını yitirdi. Romancı, öykü yazarı ve gazete-cidir. Anadolu yaşamını anlatan öyküleri ve Kurtuluş Savaşı’na karşı tutumuyla tanınır.

Bu parçada dil hangi işlevde kullanılmış-tır?

A) Göndergesel işlevB) Heyecan bildirme işleviC) Dil ötesi işlevD) Alıcıyı harekete geçirme işleviE) Kanalı kontrol işlevi

9. Aşağıdakilerden hangisi bir belirtke örneği değildir?

A) Tehlike işaretiB) Trafik levhasıC) SirenlerD) İzci işaretleriE) Sararmış yapraklar

10. Bir sözcüğün üzerinde bulunan bütün ekler atıldığında anlamlı olarak kalabilen en küçük parçaya kök adı verilir.

Bu cümlede dil hangi işlevi ile kullanılmış-tır?

A) Göndergesel işlevB) Heyecan bildirme işleviC) Dil ötesi işlevD) Alıcıyı harekete geçirme işleviE) Kanalı kontrol işlevi

11. Markette karşılaşan Ahmet ve arkadaşı Melis

arasında şöyle bir konuşma geçer:

Ahmet:

- Merhaba Melis! Yarın doğum günümü kut-layacağım. Sen de gelir misin?

Melis:

- Merhaba Ahmet! Teşekkür ederim ancak

gelemem kursa gitmem gerekiyor.

Bu konuşma metninde altı çizili ögeler aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I II III

A) Bağlam Kaynak Dönüt

B) Kanal Alıcı İleti

C) Araç Bağlam Mesaj

D) Bağlam Alıcı Dönüt

E) Araç Kanal İleti

12. Dil - millet ilişkisi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Milleti oluşturan özelliklerin başında dil birliği gelir.

B) Bir milletin dili; onun tarihi, dini ve kültürüyle iç içedir.

C) Dil yalnızca maddi kültüre yansıyan değerlerini ve yazılı kültür ögelerini bünyesinde barındırır.

D) Milleti meydana getiren bireyler arasında ortak duygu ve düşünceler meydana getiren unsur dildir.

E) Milletin birlik ve bütünlüğünü sağlayan en güçlü bağ dildir.

I

II

III

Bir ileti dilin gön-dergeyi olduğu gibi ifade etmesi için düzenlenerek oluşturulmuşsa dil göndergesel işlevde kullanıl-mıştır.

İletişim kurma, ileti aktarma, bilgi ver-me amacı taşıyan, göstereni ile gös-terileni arasında uzlaşıma bağlı bir ilişki bulunan gös-tergelere belirtke adı verilir.

Bir ileti dille ilgili bilgi vermek üzere düzenlenmişse o iletide dil, dil ötesi işlevde kullanıl-mıştır.

5

1.Ünite

Test-1Dil, Kültür ve İletişim

Giriş

13. “Şiirde vurgu ile ilgili söylediklerimi anladınız mı?” cümlesinde dil hangi işlevinde kulla-nılmıştır?

A) Heyecan bildirme işleviB) Göndergesel işleviC) Alıcıyı harekete geçirme işleviD) Dil ötesi işlevE) Kanalı kontrol işlevi

14. Aşağıdakilerden hangisi farklı bir göster-gedir?

A) Karın yağmasıB) Horozun ötmesiC) Okul zilinin çalmasıD) Yaprakların dökülmesiE) Güneşin doğması

15. Aşağıdakilerden hangisi bir simge örneği olamaz?

A) Uğur böceğiB) Trafik lambasıC) GüvercinD) BayrakE) Aslan

16. Seher Hanım çamaşır yıkarken makineden çalışma sesi dışında farklı sesler geldiğini fark eder ve makinenin bozulduğunu düşünerek bir tamirci çağırır.

Bu örnekte makineden gelen ses onun bozu-labileceğini gösteren dil dışı bir göstergedir.

Buna göre bu dil dışı gösterge aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) BelirtkeB) SimgeC) İkonD) BelirtiE) Görsel gösterge

17. Aylık çıkan bir dergide kendine ait bir kö-şesi bulunan yazarın köşesinde dile ge-tirdikleri iletişimin ögelerinden hangisi ile ifade edilir?

A) Bağlam B) Dönüt C) İletiD) Kanal E) Kaynak

18. “Doğum günü hediyesi olarak aldığım kol saa-tim bozuldu.” şeklinde arkadaşına üzüntüsünü belirten Ayşe’nin verdiği iletiyi alan arkadaşı Zehra’nın zihninde birtakım özelliklere sahip bir saat görüntüsü meydana gelir.

Zehra’nın zihninde oluşan saat görüntüsü aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?

A) İkon B) Gösterge C) Gönderge D) Gösteren E) Gösterilen

Anlaşmaya bağ-lı olarak soyut ve sayılamayan tek bir gösterilene göndermede bu-lunan, verdiği an-lam evrensel ya da toplumsal olabilen görsellere simge adı verilir.

Amacı olmayan, istem dışı gelişen, belirtide göste-ren ile gösterilen arasındaki ilişki nedenli olduğu doğal gösterge-lere belirti adı verilir.

6

1.ÜniteGiriş

Test-1 Dil, Kültür ve İletişim19. Doktor olan birinin doktor önlüğü ile çekil-

miş bir fotoğrafını yakınlarına göndermesi durumunda fotoğraf ne tür bir gösterge-dir?

A) İkonB) Belirti C) İleti D) Doğal göstergeE) Simge

20. • Hegel’in felsefesinin çıkış noktası bilim de-ğil, tarihtir.

• Bu yaptıklarınızı doğru bulmuyorum, yan-lış hareket ediyorsunuz.

• Şimdi yerinden kalkacak odana gidip oku-yor olduğun kitabı alıp geleceksin.

• Öğretmeninizin ne demek istediğini tam olarak anladınız mı?

Verilen bu ifadelerde dilin aşağıdaki işlev-lerinden hangisi örneklendirilmemiştir?

A) Alıcıyı harekete geçirme işleviB) Dil ötesi işlevC) Heyecana bağlı işlevD) Kanalı kontrol işleviE) Göndergesel işlev

11121314151617181920

123456789

10

TEST NO

81ID :

• Kendi dışında baş-ka bir şeyi göste-ren, düşündüren, onun yerini alabi-len, sözcük, nes-ne, görünüş veya olgulara gösterge adı verilir.

• Bir göstergenin gerçek dünyadaki karşılığına gön-derge adı verilir.

• Sözcükler, resim, şekil, işaret gibi di-ğer ögelere göste-ren adı verilir.

• Gösteren olgu akılda birtakım görüntüler oluştu-ruyorsa; buna gös-terilen adı verilir.

7

1.Ünite

Test-2Edebiyatın Bilim, Felsefe ve Sanatla İlişkisi

Giriş

1. Sesle yapılan sanatlara ---- sanatlar, görün-tüyle yapılan sanatlara ise ---- sanatlar adı verilir.

Bu cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?

A) ezgisel – görsel B) plastik – fonetikC) fonetik – plastikD) fonetik – mimariE) ezgisel – mimari

2. Aşağıdaki güzel sanat – kullandığı malze-me eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A) Edebiyat - DilB) Resim - Fırça C) Heykel - BronzD) Tiyatro - DekorE) Mimari - Kil seramik

3. Aşağıda verilen güzel sanatlar gruplandı-rıldığında hangisi dışarıda kalır?

A) Tiyatro B) Mimari C) Resim D) Heykel E) Minyatür

4. Çağdaş sınıflamaya göre iki boyutlu sanat çalışmaları aşağıdakilerden hangisi ile ad-landırılır?

A) Hacim sanatlarıB) Mekan sanatlarıC) Eylem sanatlarıD) Yüzey sanatlarıE) Dil sanatları

5. Güzel sanatların temeli olan başlıca nitelik-ler arasında aşağıdakilerden hangisi sayı-lamaz?

A) GüzellikB) KapsamlılıkC) ÖzgünlükD) YaratıcılıkE) Evrensellik

6. Aşağıdakilerden hangisi dramatik sanat olarak adlandırılamaz?

A) Opera B) Bale C) Dans D) Sinema E) Minyatür

Güzel sanatların te-mel nitelikleri:• Güzellik• Evrensellik• Özgünlük• Etkileyicilik• Yaratıcılık• Öğreticilik

Çağdaş güzel sanatlar sınıfl andırması:Yüzey sanatları: Tüm iki boyutlu sanat çalış-malarıdır.Hacim sanatları: Üç boyutlu sanat çalışma-larıdır.Mekan sanatları: İç ya da dış mekanı içine alan, onları düzenleyen sanat dallarıdır.Dil sanatları: Edebiyat ve yazı türlerini içine alan sanatlardır.Ses sanatları: Müzik ve müziğin tüm türle-rini kapsayan sanat-lardır.Eylem (hareket) sa-natları: İnsan bede-niyle anlatım gücü ka-zanan sanatlardır.Dramatik sanatlar: İnsanın eylemlerle kendini, bir olay ya da olguyu anlattığı sanat-lardır.

Güzel sanatların sı-nıfl andırılması: • Fonetik (işitsel)

Sanatlar: Edebi-yat, Müzik

• Görsel (Plastik) Sanatlar: Heykel, Resim, Minyatür, Hat, Mimari, Ebru...

• Ritmik (Drama-tik) Sanatlar: Tiyatro, Sinema, Opera, Bale, Dans.

8

1.ÜniteGiriş

Test-2 Edebiyatın Bilim, Felsefe ve Sanatla İlişkisi 7. I. Edebiyatın kendine ait dil ve anlatım tarzı-

na verilen addır.

II. Edebiyat sanatı kullanılarak ortaya konan esere denir.

III. Edebiyatın ana malzemesidir.

IV. Bir yazıya edebi özelliği veren kavramdır.

Bu ifadeler aşağıdaki kavramlarla eşleşti-rildiğinde hangisi dışarıda kalır?

A) DilB) Edebi metinC) Dil ve anlatımD) Edebi dilE) Üslup

8. Güzel sanatlara ait bir ürün aşağıdaki özel-liklerden hangisine sahip değildir?

A) Üretimin amaçlanmasıB) Biricik ve özgün olmasıC) Estetik, zevk ve heyecan uyandırmasıD) Yaratıcısının hayal gücünü yansıtmasıE) Kişilerde farklı duygular oluşturması

9. Bilim ile sanat arasındaki farklarla ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Bilim objektiflik gerektirir, sanat subjektiftir.B) Bilim somut bir yararlılık taşır, sanatta

fayda ön plandadır.C) Bilim terimlere dayanır, sanat imgelere

dayanır. D) Bilim düşüncenin rehberliğindeyken,

sanat duygunun, sezginin ardındadır. E) Bilim netliği yeğlerken sanat kesinliğin

çıplaklığından kaçar.

10. Orhan Kemal ve Yaşar Kemal’in romanlarında Çukurova insanı farklı yönleriyle anlatılır. Kimi yerde ağa-köylü ilişkisi, kimi yerde sanayileş-menin oluşturduğu yeni işçi sınıfı, mevsimlik toprak işçilerinin durumu anlatılır. Kimi yerde de batıl inançları, cahillikleriyle köylüler ayrın-tılarıyla aktarılır.

Bu parçada edebiyatın aşağıdaki bilimler-den hangisiyle ilişkisine dikkat çekilmiş-tir?

A) TarihB) SosyolojiC) Coğrafya D) Psikoloji E) Felsefe

11. Edebi metinler içinde oluştuğu dönemin özel-liklerini yansıtır ve o dönemin izlerini taşır. Edebi metinler konusunu yazıldığı dönemin olayları, sosyal ve siyasal yapısı, dünya gö-rüşünden alır.

Edebi metinlere ait bu özellikler aşağıdaki bilimlerden hangisi ile ilişkilendirilebilir?

A) PsikolojiB) Felsefe C) Siyaset D) TarihE) Arkeoloji

Edebiyat tarih, coğ-rafya, psikoloji, felse-fe, sosyoloji, bilim ve teknik gibi alanlarla ilişkilidir.

Edebî eserlerde insan ruh dünyası açısından da ele alınır. İnsanların olaylar ve durumlar karşısındaki tepkileri, içine girdikleri psiko-lojik durumlar, roman ve öykülerde ruh çö-zümlemeleri yoluyla aktarılmaya çalışılır. Bu edebiyatın psiko-loji bilimi ile ilişkisini gösterir.

Güzel sanatlar ve kullandıkları malze-meler:Edebiyat →Dil Resim → Fırça, boya, tuval Müzik → Melodi, nota, ses Mimarlık → Taş Tiyatro → Dekor, kos-tüm Heykel → Kil, mermer

9

1.Ünite

Test-2Edebiyatın Bilim, Felsefe ve Sanatla İlişkisi

Giriş

12. Yusuf Atılgan’ın “Aylak Adam” ve Tols-toy’un “Suç ve Ceza” adlı eserleri edebiya-tın aşağıdaki bilimlerden hangisi ile ilişki-sine örnek oluşturur?

A) FelsefeB) SosyolojiC) PsikolojiD) CoğrafyaE) Tarih

13. Güzel sanatları birbirinden ayıran ve farklı isimlendirilmelerine sebep olan temel un-sur aşağıdakilerden hangisidir?

A) MalzemeB) YöntemC) AmaçD) Hedef kitleE) Kapsam

14. İnsanların maddeye dayanan gereksinim-lerini karşılamak amacıyla yapılan, öğre-nimle birlikte deneyim, beceri ve ustalık gerektiren işlere ne ad verilir?

A) Sanat B) Üretim C) Endüstri D) Tezhip E) Zanaat

15. Sanat ve zanaat arasındaki farklarla ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Sanatın varlık nedeni öncelikle güzelliktir.B) Zanaat eserleri ekonomik bir değer

taşımaktadır.C) Sanat eserleri estetik haz veren eserlerdir.D) Sanat eserleri de zanaat eserleri de

yaratıcılık ve ustalık gerektirir.E) Zanaat eserleri faydalı olma işleviyle insan

hayatında yer alırlar.

16. Duygu, düşünce ve hayallerin dil aracılı-ğıyla güzel, etkileyici ve belirli bir şekil içe-risinde anlatılması sanatı aşağıdakilerden hangisidir?

A) TiyatroB) EdebiyatC) Meddahlık D) Opera E) Müzik

17. Matbaanın bulunması, insanların edebi türlere ulaşabilmesini sağlamış; gazetenin çıkarılma-sına temel olmuş; bu durum da gazete çev-resinde gelişen edebi metinlerin oluşumunu meydana getirmiştir.

Bu parçada edebiyatın aşağıdaki alanlar-dan hangisi ile ilişkisi örneklendirilmiştir?

A) Tarih B) Coğrafya C) Bilim ve teknikD) Psikoloji E) Felsefe

Dokumacılık, kuyum-culuk, kunduracılık, cam işlemeciliği, sera-mikçilik, mobilyacılık, süslemecilik birer za-naat örneğidir.

Dilin düz anlamının dışında kullanılarak söz sanatları ve çağ-rışımlara yer verilen, edebiyatın kendine ait dil ve anlatım tarzına edebî dil denir.

Tarih insanlığın yaşa-dığı acıları, sevinçleri, büyük olayları ve de-ğişimleri kayıt altına alır. Edebiyat da bu bilgilerden yararlana-rak insanları tarihi sü-reç içerisinde yaşadığı duyguları konu edinir.

10

1.ÜniteGiriş

Test-2 Edebiyatın Bilim, Felsefe ve Sanatla İlişkisi 18. Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun “Yaban”

ve Halide Edip Adıvar’ın “Sinekli Bakkal” romanları edebiyatın aşağıdaki bilimlerden hangisi ile ilişkisine örnektir?

A) Coğrafya B) Psikoloji C) Felsefe D) TarihE) Sosyoloji

19. Aşağıdakilerden hangisi edebi dille yazıl-mış olabilir?

A) Gözlerinin içi bayram yeri, baktıkça bir heyecan içimde.

B) Türkiye’de güneyden kuzeye gidildikçe cisimlerin gölge boyları uzar.

C) Roman hikayeden daha kapsamlı bir türdür.

D) Edebiyat, alıcısına estetik bir tat vermeyi amaçlar.

E) Edebi dil günlük konuşma dilinden farklı bir dildir.

20. Edebiyat ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Düşünce dünyasından çok duygu ve hayal dünyasına seslenir.

B) Faydalı olmaya yönelmekten çok estetik bir tat verme amacındadır.

C) Hem dilde hem de biçimsel yapıda estetik kaygı taşır.

D) Kurmaca bir dünyaya sahiptir; gerçek yaşam edebi gerçekliğe dönüştürülür.

E) Akla ve mantığa dayalı bilim dalları arasında sayılır.

11121314151617181920

123456789

10

TEST NO

82ID :