Dil Bilgisi01

TÜRKÇE DİLBİLGİSİ - 1 -

KELIME ANLAMI

1. GERÇEK ANLAM : Kelimelerin ilk, asil, temel anlamidir.Örnek : Ayagim, düsünce kirildi.G.A2. MECAZ ANLAM : Sözcüklerin gerçek anlamlarindan tamamen uzaklasarak kazandiklari yeni anlamli keli-melere "mecaz" denir.Örnek : Bana ayak yapma!M.A3. YAN ANLAM (YAKISTIRMA)"Masanin ayagi kirildi." cümlesinde oldugu gibi, "ayak" sözcügü hem ger- çek anlamli, hem de mecaz anlamli degildir. Çünkü gerçek anlamla bir iliskisi vardir. Bu yüzden örnekteki "ayak" kelimesi yan anlamlidir.

4. SOMUT ANLAM : Bes duyu orga-nimizin herhangi biriyle algilayabil- digimiz kelimelerdir.Örnek : Kalem

5. SOYUT ANLAM : Bes duyu orga-nimizin herhangi biriyle algilayamadi-gimiz kelimelerdir.Örnek : Düsünce

6. ES ANLAMLILIK : Ayni kavrami karsilayan farkli sözcüklerdir.Örnek : Kafa ------- Bas ( Es anlamli )

7. TERIM ANLAM : Herhangi bir bi-lim, sanat, meslek daliyla veya bir konu ile ilgili özel ve belirli bir kavrami olan sözlerdir.Örnek : Bitkilerin kökleri kurumus.

8. DEYIM ANLAM : Sözcüklerin bir veya birden fazlasinin gerçek anlamin- dan uzaklasarak yeni bir anlamda kalip- lasmasiyla olusan söz gruplaridir.Not 1 : Deyimler en az iki kelimeden olusur. Cümle halinde olan deyimler de vardir.Örnek : Agzini aramak.Not 2 : Deyimler, çogu zaman kendi anlamlarindan uzaklasmistir.Örnek : Annem küplere bindi.Not 3 : Deyimler, genellikle bir eylem

bildirdiginden bir eylem gibi çekimlene- bilir. Bu yönüyle atasözünden ayrilir. Atasözleri daima cümle halinde olup yargi bildirirken, deyimler mastar olarak da kullanilabilir.Örnek : Dil dökmek ( Deyim )Tatli dil, yilani deliginden çikarir. ( Ata-sözü )9. ZIT ( Karsit ) ANLAMLILIK : Bir-birine karsit kavramlari karsilayan söz-cüklerdir.Örnek : Beyaz ----- Siyah ( Zit anlam )Not : Bir sözcügün zit anlamlisinin o sözcügün olumsuzu degildir.

10. ES SESLILIK ( SESTESLIK ) : Yazilislari ayni, anlamlari farkli olan sözcüklerdir.Örnek : Benden sana bir ögütKendi ununu kendin ögüt.

11. YANSIMA : Ses - anlam iliskisi güçlü olan, canli - cansiz birçok varli- gin çikardigi tabiat taklidi seslerdir.Örnek : Arinin viziltisi rahatsiz ediyor.

12. GENEL ve ÖZEL ANLAM : An-lam kapsami genis olan sözcüklere "ge-nel anlamli sözcük" ; anlam kapsami daha dar olan sözcüklere "özel anlamli sözcükler" denir.Örnek: Kitap roman HuzurG.A Ö.A

13. IKILEME : Cümlede anlatimin gücünü artirmak, anlami pekistirmek için bir sözcügün es, yakin, zit anlamli-sinin veya kendisinin tekrar edilmesiyle olusan sözcüklerdir.Not 1 : Ayni sözcügün tekrariyla olu-san ikilemeler: Yesil yesil dallarNot 2 : Es veya yakin anlamli sözcük-lerden olusan ikilemeler: Es - dost Not 3 : Karsit anlamli sözcüklerden olusan ikilemeler : Gece gündüz çalisti.Not 4 : Yansima sözcüklerin tekrariy-la olusan ikilemeler : Irmak, siril siril akiyor. Not 5 : Bazi ikilemeler kaliplasmis ol-dugundan ikilemeyi olusturan kelime-lerin yerleri degistirilemez. Asagi yukari iki yildir görüsmüyoruz.

1

Yukari asagi iki yildir görüsmüyoruz.Olmaz- 2 -Konu Testi : Kelime Anlami Konu Testi No : 01

1. Asagidaki cümlelerin hangisinde "çok sikinti çekmek, çok yorulmak" anlaminda bir deyim kullanilmistir?

A) Titiz oldugundan,her isi ince eleyip sik dokurdu.B) Haberi alinca kafasi allak bullak oldu.C) Suçsuzlugunu kanitlayincaya kadar,akla karayi seçti.D) Savurgan oldugundan, iki yakasi bir araya gelmezdi.

2. Asagidakilerden hangisinin es seslisi yoktur?

A) Dal B) Ova C) Kara D) Koru

3. "Güç yetmez gibi görünen büyük, agir isleri basarmak" anlamina gelen deyim asagidakilerden hangisidir ?

A) Daglar dayanmaz. C) Daglara taslara. B) Daglari devirmek. D) Daglara düsmek.

4. Asagidakilerden hangisi, "ayagini kesmek" deyimiyle zit anlamlidir ?

A) Ayagini çekmek. C) Ayagini alistirmak. B) Ayagina dolasmak. D) Ayagina gelmek.

5. "Kokmak" kelimesi asagidaki cümlelerin hangisinde mecaz anlaminda kullanilmistir?

A) Dün pisirilen yemekler kokmus.B) Her gelisinde üzeri baska bir parfüm kokuyor.C) Yemekler mis gibi kokuyordu.D) Ortalik yine savas kokuyor.6. "Bu konuda, Ali'de az çok bizim gibi düsünüyor." cümlesindeki alti çizili olan kelimenin kattigi anlam asagidakilerin hangisinde vardir?A) Sorulari, zor da olsa, çözecegim.B) Herhalde, sinavi basaririm.C) Bize kirildigini, daha sonra fark ettim.D) Onun fikirlerine bir parça katiliyorum.

7. Asagidaki cümlelerde geçen alti çizili kelimelerden hangisi, digerlerinden farkli anlamda kullanilmistir?

A) Kuskusuz, bizim köyde olanlari duymussunuzdur.B) Elbette, bütün çabalarimiz onun içindir.C) Tabiî ki, orada seni koruyacagim.D) Sanirim, isimiz aksama kadar biter.

8. Asagidakilerden hangisinde "yol" kelimesi deyim içinde kullanilmamistir?

A) Bir yolunu bulup onu görmeye gittim.B) Bir gün güzel bir köye yolum düstü.C) Onu ancak siz yola getirebilirsiniz.D) Yolda etrafa atilmis çöpler vardi.

9. "Büyük" kelimesi asagidakilerin hangisinde "üstün niteligi olan" anlaminda kullanilmistir?

A) O ayrildigi için büyük üzüntü duyduk.B) Büyükbabasini görünce boynuna sarildi.C) Cümle baslarinda büyük harf kullanilir.D) Her zaman, "Ahmet Bey büyük adamdir." der. 10. "Durgun" kelimesi asagidaki cümlelerin hangisinde gerçek anlamda kullanilmistir?

A) Deniz masmavi, hava durgun, her taraf islakti.B) Öteki, durgun bir Anadolu köylüsüydü.C) Kibritin alevinde yüzüne baktim, beyaz, durgundu.D) Son günlerde babamin isleri durgun.

11. Asagidakilerden hangisi baslanmis bir isin bozulmasi anlamini tasir?

A) Suyu basindan kesmekB) Saman altindan su yürütmekC) Suya sabuna dokunmamakD) Suyu bulandirmak

12. "Hayatindan kaygi duymak" anlaminda olan deyim asagidakilerden hangisidir?

A) Basina karalar baglamak C) Basi yerde olmakB) Basindan korkmak D) Basina belâ olmak

13. Asagidakilerin hangisinde "Ucu bucagi olmayan

2

bu topraklarda bir an için kayboldugunu sandim." cümle- sindeki alti çizili sözün yerini tutabilecek bir kelime kul-lanilmistir?

A) Insan buraya gelir de bir haber vermez mi?B) Gördügüm kadariyla orada hiç agaç yoktu.C) Böyle genis bir çiftligimin olmasini isterdim.D) Sonsuz gökyüzüne bakinca çocuklugunu hatirladi.

- 3 -

CÜMLE ANLAMI

1. ÖZNEL YARGI : Kisiden kisiye degisen, dogru veya yanlis oldugu kanitlanamayan yargilardir.Örnek : En güzel renk mavidir.

2. NESNEL YARGI : Dogrulugu veya yanlisligi kisi-den kisiye degismeyen ve kanitlanabilir bir özellik tasi-yan yargilardir.Örnek : Sanatçinin iki siir kitabi çikti.

3. DEGERLENDIRME : Bir sanat eserinin, sanatçinin veya herhangi bir durumun iyi ya da kötü yönlerini orta-ya koymaktir.Not 1 : Degerlendirmeler, kimi zaman öznel, kimi zaman nesnel olabilir.Örnek : Sairin siirleri insani derinden etkiliyor. ( Öznel )Romanda kisiler gerçek yasamdan alinmis. ( Nes- nel )Not 2 : Bir seyin oldugu gibi anlatilmasi, o sey üzerinde yorum yapilmamasi degerlendirme degildir.Örnek : Uzun boyluydu.(Yorum yok-Degerlendirme yok.)

4. NEDEN ( SEBEP ) - SONUÇ : Bir eylemin hangi gerekçeyle veya hangi nedenden dolayi yapilmasidir. Bunu bulmak için yükleme "niçin" sorusu sorulur.Örnek : Konustugu için siniftan atildi.

5. KOSULA BAGLILIK : Bir eylemin veya bir duru-mun gerçeklesebilmesi için önceden olmasi gereken bas-ka bir durumun varligina "kosula baglilik" denir.

Örnek : Kitabi vermek üzere aldi.

6. MECAZLI ANLATIM : Mecaz anlamli kelimelerin kullanildigi cümlelerle yapilan anlatimdir.Örnek : Karsi daglar asirlardir uyuyor.

7. KARSILASTIRMA : Bir düsünceyi ya da kavrami daha anlasilir hâle getirmek için onu, baska bir düsünce veya kavramla herhangi bir yönden, benzer ya da farkli yönden kiyaslamadir.Örnek : Hakan, Murat kadar çaliskandir.

8. DOLAYLI - DÜZ ANLATIM : Cümle içinde bas- kasina ait bir sözü, cümleyi söyleyenin, kendi söyleyisine göre degistirerek aktarmasidir.Örnek : Kardesim bana "Kitap okuyacagim." dedi. ( Söz degistirilmedigi için düz bir anlatimdir. )Kardesim bana ders çalisacagini söyledi. ( Söz de- gistirildigi için dolayli anlatimdir. )

9. TANIMLAMA : Bir seyin ne oldugunu anlatan ve "Bu nedir?" sorusuna cevap verebilen cümlelerdir.Örnek : Isimleri etkileyen sözcüklere sifat denir.

10. ÜSLÛP : Bir sanatçiya özgü duyus, görüs, anlayis, anlatis özelligiyle, teknik, renk, güçlendirme ve söyleyis tarzidir.Örnek : Sanatçi, hikâyesinde deyimleri çok kullanmis.

11. ÖNYARGI : Bir olay veya kisiyle ilgili degisik se- beplerden dolayi önceden edinilen olumlu veya olumsuz yargilardir.Örnek : Bu kitap çiktiginda çok tutulacak.12. IHTIMAL ( OLASILIK ) : Bir olayin veya herhangi bir seyin görünüse göre olacagini sanma.Örnek : Bugün yagmur yagabilir.

13. VARSAYIM : Bir durumun sonucunun ne oldugunu bilmeden onu kendimize göre bir sonuca baglamaktir.Örnek : Diyelim ki bu olay gerçek degil.

14. ÖNERI : Bir konuda eksik görülen herhangi bir seyin nasil giderilebilecegine dair teklif getirmektir.Örnek : Sabahleyin ders çalisirsa daha iyi olur.

15. ELESTIRI : Bir insani, bir eseri, bir konuyu

3

dogru ve yanlis yanlarini bulup göstermek için incelemektir.Örnek : Yazar, tek boyutlu kisiler olusturmus.

16. CÜMLE OLUSTURMA : Bunda dikkat edilecek husus "yüklem" dir. Kuralli cümlelerde yüklem sonda olacagindan yüklem olabilecek ifadeyi veya kelimeyi numarali ifadelerden seçip digerlerini de anlamli ve mantikli bir siralamaya sokabiliriz.

17. VECIZE : Bir duyguyu, bir düsünceyi kisa ve öz bir sekilde anlatan, kim tarafindan söylendigi bilinen güzel sözlerdir.Örnek : Olmaya devlet cihanda bir nefes sihhat gibi.Kanûnî Sultan Süleyman

18. ATASÖZLERI : Kim tarafindan söylendigi bilinme-yen, az kelimeyle anlatilmis ve halka mâl olmus kisa, sade, özlü sözlerdir. Örnek : Su testisi su yolunda kirilir.

- 4 -Konu Testi : Cümle Anlami Konu Testi No : 02

1. Asagidaki atasözlerinden hangisinde "etkilenme" söz konusu degildir?

A) Ates olmayan yerden duman çikmaz.B) Körle yatan sasi kalkar.C) Üzüm üzüme baka baka kararir.D) Kir atin yaninda duran ya huyundan,ya suyundan...

2. I. bazilari sonradan büyüklük kazanir.II. bazilarini da III. zorla büyükIV. bazilari da büyük olarak dogar.V. yaparlar

Yukaridaki cümle parçaciklarinin anlamli ve kuralli bir cümle olusturan siralanisi asagidakilerden hangisidir?

A) I - IV - II - III - V C) III - II - V - IV - I B) IV - II - I - III - V D) IV - I - II - III - V

3. "Mevsimlere ... olmayan, yagmurlarin dilinden ...

" cümlesi en uygun olarak hangisiyle doldurulabilir?

A) ilgisi - bilir C) hasret - çekerB) meyli - anlayamaz D) saygili - dönmez

4. "Su uyur, düsman uyumaz." ifadesi için asagidakilerden hangisi söylenir ?

A) Atasözü B) Deyim C) Tekerleme D) Özdeyis

5. "Kötü kisilerle dostluk kuran, onlarin davranislarin- dan etkilenir." anlamina gelen atasözü, asagidakilerden hangisidir?

A) Her agaç kökünden çürür.B) Sinek küçüktür, ama mide bulandirir.C) Bir kötünün yedi mahalleye zarari vardir.D) Körle yatan sasi kalkar.

6. "Her seyin eskisi ortadan kalkar, kaybolur, piyasa- dan çekilir, fakat kitabin böyle degil." cümlesinden asagidakilerden hangisi çikarilamaz?

A) Kitap her zaman önemlidir.B) Kitaplar hiçbir zaman degerini kaybetmez.C) Kitaplar etkisini yitirmez.D) Kitaplarda anlatilanlar yenilenmelidir.

7. Asagidakilerin dizelerin hangisinde "neden - sonuç" iliskisi vardir?

A) Aksam üstüne dogru, kis vaktiBir hasta odasinin penceresindeB) Kizilirmak parça parça olaydinHer parçan bir yerlerde kalaydin.C) Kalbim yine üzgün seni andim da derindenGeçtim yine dün eski hazan bahçelerinden.D) Ekin biçtim tarlalarinda demet demetKaval çaldim, koyun güttüm yaylalarinda

8. Asagidaki cümlelerin hangisinde yorum söz konusu- dur?

A) Bahar yine insanin gönlünü ferahlatan güzelliklerle kapimizi çaldi.B) Ülkemizde hemen her yil basilan kitaplarin sayisi üzerinde arastirma yapiliyor.

4

C) Son yillarda ülkemizde çok fazla siir kitabi yayin- laniyor ve satiliyor.D) Bir kitap bes binden fazla basilamiyor ülkemizde.

9. "Tabak tabak yemek yedi;ama yine de doymadi." cümlesindeki alti çizili sözün kattigi anlam asagidakilerin hangisinde vardir?

A) Çocuklar onar onar saymayi ögrendiler.B) Onlar tatli tatli sohbet ediyorlar.C) Istasyona kosa kosa gelmisler.D) Kirlarda kucak kucak çiçek topladik.

10. "Cahit Sitki, genç bir sair olmali. Ama niçin bu gençlik bir sabah günesi gibi sen, coskun, umutlu ve gü ler yüzlü degil? Niçin onda, hayatin senligi, istegi ve coskusu yok."Bu sözleri söyleyen bir yazar, asagidakilerden hangisiyle nitelendirilebilir?

A) Kisi sorunlariyla ilgilenen.B) Sairin sorunlarina ilgisiz davranan.C) Yasam gerçeklerini yadirgayan.D) Karamsarligi gençlige yakistirmayan.

- 5 -Konu Testi : Paragraf Konu Testi No : 03

1. Asagidaki cümlelerde bir paragraf olusturuldugunda hangisi ilk cümle olabilir?

A) Hatta halk arasinda hikâye denilince masal akla gelir.B) Halk hikâyeleriyle masal arasinda benzerlikler var. C) Masallar genellikle düz yazi biçimindedir.D) Halk hikâyelerinde ise, nazim ve nesir iç içedir.

2. "Her eserden yeni bir öz getirmesini, orijinal olmasini istemek hakkimizdir.Fakat etki altinda kalmak orijinal olmaya mani degildir ki... Orijinalin tarifi taklit edilmeyenidir."

Asagidakilerden hangisi parçada vurgulanmak istenen düsünceyle ayni dogrultuda degildir?

A) Bir yazar:"Geothe 'yi okumuyorum , çünkü etkileni- yorum ." diyordu. B) Roma'nin en erisilmez devri Yunan etkisiyle doludur.C) Seyh Galip etki altinda kaldigini gururla söylemistir. D) Klasikler etki altinda kaldiklarini itiraf degil iddia ederlerdi.

3. "Simdiye kadar seksen kitabim yayimlandi. Bunla- rin hepsi bana, sanki yazacagim seksen birinci kitabi- min müsveddesiymis gibi geliyor." diyen bir yazar için asagidakilerden hangisi söylenebilir?

A) Basarili eserler verememistir.B) En mükemmele ulasmak düsüncesindedir.C) Basarisizliktan yilmayan birisidir.D) Yazdiklarindan memnun degildir.

4. "Sirtina bal sürüp ,tavus tüylerinin üstünde yuvarla- nan ve sonra tavus meclisine girmeye yeltenen meshur karganin talihine güven yoktur.Böyle tipler, sahip ol- duklari yaratilis ifadesinin dis planda taklitçisi ,sahte özenislerle bilhassa siir sahasinda hemen enselenmeye mahkumdur."Yukaridaki paragrafta anlatilmak istenen nedir?A) Baskasindan etkilenmeyen sair yoktur.B) Taklide dayali eserler orijinallerinden kolaylikla ayirt edilir.C) Tavus kusu gibi ,siiri süslemeye çalismak bosunadir.D) Sairler, mutlaka büyük adamlardan etkilenmelidir.

5. "Bugünün sairleri dünkülerin söylediklerine benzer gazeller yazmaya kalkti mi nedir istegi neye yarar an- lamiyorum bir türlü.Güzellik çagdan çaga degismezse, bizden önce gelenler bu bulmuslar da biz artik arama- yacaksak bugün de siir yazmanin ne manasi var? Es- kiden kalanlar örnegin Karacaoglan'in üç bes kosma- siyla Baki' nin birkaç gazelini nemize yetmez?"

Yukaridaki paragrafta anlatilmak istenen düsünce asagidakilerden hangisidir?

A) Asil begenilen siirler,uzun uzun düsünüldükten

5

sonra anlasilanlardir.B) Sair eskileri taklit etmemeli, yenilikler getirip özgün olmali.C) Baki'nin gazelleri ile Karacaoglan'in kosmalari çaglarini yansitan eserlerdir.D) Eski sairlerin söyledigi ,yazdigi siirler içinde çok güzel olanlar vardir.

6. "Hiçbir sairin ,hiçbir sanatçinin tek basina bir anlami yoktur.Onun anlami degerli ölmüs ozan ve sanatçilarla olan bagina göre ortaya çikar.Ona tek basina deger biçemezsiniz, karsitlik ve benzerliklerini belirtmek için ölmüsler arasina yerlestirmeniz gerekir onu."Yukaridaki paragrafta vurgulanmak istenen asagida-kilerden hangisidir?

A) Sair baskalarindan etkilenmemelidir.B) Sairin degerlendirilmesi diger sanatçilarla karsilasti- rilirsa güçlesir.C) Sairin degerlendirilmesi zamana birakilmamalidir.D) Sairin degerlendirilmesi sanatçilarla karsilastirilinca ortaya çikar.

7. "Kadiköy yokusundan çikarken Ahmet Hasim'in ta- butu ile karsilastigim gün Ahmet Hasim'i tanidigim gü- nü ,onunla konustugum günleri silip ativerdi. Hatira için zaman geçmez, akip gitmez.Günler birbirine katilir. lir.Bazen su bazen bu yanini gördügümüz bir bütün olur.Bir insan kendi ölümü ile degil, kendini sevmis yahut tanimis en son insaninda topraga düsmesiyle ölür."

Yukaridaki parçada vurgulanmak istenen düsünce asa-gidakilerden hangisidir?

A) Yazar Ahmet Hasim'i hiç unutamaz.B) Insanlar için ölüm ,bir yok olustur.C) Insanlar ölümle tarihin mali olurlar.D) Insanin gerçek ölümü onu hatirlayanin kalmamasidir.

- 6 -Konu Testi : Paragraf Konu Testi No : 04

1. "Dün aksam gördügüm oyun iyi miydi.degil miydi? Bir sey söyleyemeyecegim. Iyi olmasa da tutmaliyiz, öv- meliyiz o oyunu, bizim de onun için . Bir yandan da Türkçe ne yazilirsa, yermeye kötülemeye kalkiyoruz.Ya- zarlarimizi böyle boyuna kirarsak Türk tiyatrosu nasil kurulur?" Yukaridaki paragrafta asagidakilerden hangisi çika- rilamaz?

A) Milli tiyatro kurulmasini isteyenler vardir.B) Yerli oyunlari en azindan bizi anlattigi için sevmeli- yiz.C) Milli tiyatronun kurulmasi için yazarlarinin memnun edilmesi gerekir.D) Türk tiyatrosunun kurulmasi isteniyorsa, yazarlarin eksikleri açikça söylenmeli.

2. Dogdugumdan beridir âsiktim istiklâleBana hiç tasmalik etmis degil altin lâleYumusak basli isem, kim dedi uysal koyunum ? Kesilir belki, fakat çekmege gelmez boynum.M. Akif ERSOYDörtlüge göre, sâir için asagidakilerden hangisi söylenemez?

A) Hürriyetine son derece düskün oldugu.B) Saglam karakterli ve kararli oldugu.C) Her duruma kolaylikla uyum sagladigi.D) Gerektiginde canini esirgemeyecegi.

3. "Eskiden oldugu gibi, bundan sonra da Türkçe'ye yeni kelimeler katilacaktir. Ama kelimeler,ya mutlaka halkin sesini ve zevkini yansitan sözcükler olmali veya birbirine çok yakisan iki kelimenin kaynasmasindan dogmalidir."

Bu parçada, Türkçe'nin gelismesinde asagidakilerden hangisinin dikkat edilmesi gerekir ?

A) Sözcük sayisinin artirilmasi.B) Sözcüklerin ulusal nitelik tasimasi.C) Baska dillerden sözcükler alinmasi.D) Eski sözcüklerin güncellestirilmesi.

6

4. "........... Gençlik yillarimda da ara sira gitmekten ka- çinmazdim. Hatta bazi piyesleri seyredip, onlari begenip begenmedigimi, onlar hakkinda düsündüklerimi söyle- meyi kendime vazife edindigim bir zaman da olmustu. Simdi o günleri düsündükçe, belki, geçmis gençlik gün- lerimi hatirladigim için haz duyuyorum, ama biraz da sasiriyorum." T8 s6 sa61Yukaridaki paragrafin basina asagidakilerden hangisi getirilebilir?

A) Tiyatro yüzünden hatirini kirdigim adamlar bile oldu.B) Bu oyunlara ara sira tenkitçi gözüyle bakiyorum.C) Hiçbir piyesi yarim birakip çikmadim.D) Çocuklugumda tiyatroyu severdim.

5. Tercümeye ilk basladigim günden beri özenerek ça- lisirim. Ne yapalim ki özenmek, çalismak baska, bir isi gerçekten basarmak gene baskadir. Diledigine erismek her kisinin elinde midir? Sinirimi, degerimi bilirim ben.

Yukaridaki paragrafin yazari asagidakilerin hangisi ile nitelendirilemez?

A) Özelestiride buluna C) Yaptigi isi sevenB) Baskalarini tenkit eden D) Kendisini degerlendiren

6. "Geçen gün siir defterimi karistiriyordum.Sami'nin bir beytini buldum.O beyti pek begenmisim ki defterime yazmisim. Üç yil oldu olmadi.O beyti büsbütün unut- musum. Neden? Çünkü güzel söz ama gerçekten bir konusu yok,gerçekten manasi yok."

Yukaridaki paragrafta çikarilabilecek en kapsamli yargi asagidakilerden hangisidir?

A) Yazar çok siir okumaktadir.B) Yazar güzel buldugu beyitleri not eder.C) Sami Divani basarili eserlerden biridir.

D) Konusu anlami olmayan siirler unutulur.

7. Asagidakilerden hangisi bir paragrafin giris cümlesi olamaz?

A) Pencere yogunlasmis bir karanliga açiliyor.B) Bir yandan da ilgisiz görünerek gözlerini benden yana kaydiriyor.C) Merdivenleri pek hizli çikmisti, kapi önüne gelince bir an durdu.D) Önüne getirilen her kasa tahtasini boyardi.- 7 -Konu Testi : Paragraf Konu Testi No : 05

1. Asagidaki cümlelerin hangisinde mecazli anlatim yoktur?

A) Basparmak daginin yalçin, granit, esmer yüzü görü-nüyordu. B) Dagin kucaginda bir yigin beyaz pamuk bulut vardi.C) Günesin agarmasiyla ortalik aydinlanmaya basladi.D) Dagin yüzündeki bu yumusak pembelik, agir basli bir öfkeyi de ortaya koyar gibiydi. T9 s8 sa64

2."Türkçe zengin bir dildir.Kelime sayisi az olmakla birlikte kelimelerin mecazli kullanimlari yeni anlamlara her zaman açiktir. Meselâ "kulak kabartmak" deyimini düsündügümüzde ilk olarak kelimelerin gerçek anlam larini degil, deyimin kazandigi yeni anlami anlariz. Hele fiil çekimi konusu oldugunda Türkçe'nin imkânlarini dünyanin hemen hiçbir dilinde bulamayiz." Paragrafinin konusu asagidakilerden hangisidir?

A) Türkçe'nin zengin bir dil olduguB) Türkçe'de deyimlerin kullanildigiC) Türkçe'nin fiil çekimleri bakimindan zengin bir dil olduguD) Türkçe'nin kelime sayisinin az olduguT10 s3 sa 65

3. Yillarca gezdirdim hoyrat basimiAradim bir ömür arkadasimiÖlsem dikecek yok mezar tasimi

7

Hâlime ben bile hayret ederim. Yukaridaki siirin sâiri için hangisi söylenemez?

A) Yalniz B) Heyecanli C) Ümitsiz D) KaramsarCev d4. Asagidakilerden hangisi bir paragrafin giris cümlesi olabilir?A) Sonunda böyle diyecegini sezmistim.B) Zaten baska sekilde konusmasi mümkün degildi.C) Bu sözlerin ne anlama geldigini uzun uzun düsündü.D) Arkadasim, günlerce benimle konusmamisti.T10 s4 sa655. Bir yazar, kullandigi her kelimenin dis âlemde veya insan hayatinda neye karsilik geldigini bilmelidir. Bül- bül ile karga ayri kus çesitlerini gösterir. Sefkat, mer- hamet ve sevgi kelimeleri arasinda öylesine farkliliklar vardir ki, sevdiklerimizin, bize karsi besledikleri duygulari ifâde ederken, bu kelimelerden birini veya ötekini kullanmalari bazen hayatî önem kazanir.Yazar, bu parçada kelimelerin hangi yönü üzerinde duruyor? T10 s12 sa66A) Kelimelerin bütün anlamlarinin bilinmesiB) Kelimelerin yanlis yerde kullanilmasiC) Kelimelerin anlam ayrintilarinin iyi bilinmesiD) Kelimelerin hangi anlama geldiginin bilinmesi.6. Hem duygusal hem de sözel baglamda birbirleriyle iliskilerini koparan insanlar, önce hayvanlar üzerinde yogunlastilar. Artik herkesin bir kedisi bir de köpegi vardi. Ama sonuçta o da bir canliydi ve dügmeye basin-ca karni doymuyor, istekleri bitmiyordu. Oysa modern çagda insanlarin, birakin hayvanlari, esleri veya çocuk- lari ile bile ilgilenecek ne uzun uzun zamanlari ne de sabirlari vardi. Dünyadaki her sey, hatta duygular bile mekânik hâle gelmeli, küçücük dakikalara, saniyelere sigmaliydi. Iste kisitli zaman içinde insanlarin yasadigi bu sevgi açigini fark eden bugünün kurnaz insanlari hem yetiskinlerin, hem de çocuklarin basitçe bakacak- lari sanal bir oyuncak icat ettiler. Gecenin bir yarisinda agladiginda kalkip karni doyurulan, ölmesin diye okula, ise bile getirilen kâbus bebek 'tamagotchi'ler.

Parçadan asagidakilerden hangisi çikarilamaz?

A) Birbirleriyle iliskileri koparan insanlar bir ara sevgi- lerini hayvanlar üzerinde yogunlastirdilar.

B) Modern çagda insanlar ailelerine vakit ayiramiyorlar.C) Sanal oyuncaklar, insanlardaki sevgi açligini fark eden kurnaz kisilerce icat edildi.D) Günümüzdeki insanlarin mutlu olmasi için her sey hatta duygular bile mekanik hâle gelmelidir.T11 s1 sa67

- 8 -

I S I M ( A D )

ISIM ( AD ): Canli ve cansiz bütün varliklari, duygu ve düsünceleri karsilayan kelimelere "isim" denir.

A. ISIM TÜRLERI B. ISIMLERDE KÜÇÜLTME

I. Varliklara Verilislerine II. Varliklarin Sayilarina III. Varliklarin Oluslarina Göre Isimler Göre Isimler Göre Isimler

8

- 9 -Konu Testi : Isimler Konu Testi No : 06

1. "Hasta ziyaretine gitmek istemiyorum artik. Hastaligim kalmiyor o zavallilarin hâlini görünce. Ziyaretten hasta dönüyorum eve. Hasta insanlar bende büyük tesir olusturuyor." Yukarida alti çizili olan " hasta" sözcügü kaç degisik türde kullanilmistir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.

2. Asagidaki alti çizili kelimelerin hangisi isimdir ?

A) Açik dükkân bulamadik.B) Bir hayli pahali elbiseydi.C) Tatli söz,yilani deliginden çikarir.D) Firmanin gelirinde artis var.

3. Asagidakilerden hangisi "kas - göz - kirpik" söz- cüklerinin tam özelliklerine uyar?

A) Tekil - basit - soyut - cins B) Basit - cins - soyut - tekil C) Basit - cins - somut - tekil D) Birlesik - somut - cins - tekil

4. Asagidakilerden hangisi özel isimlerden degildir?

A) Ülke Isimleri C) Yer isimleriB) Kurum isimleri D) Araç - gereç isimleri

5. Asagidakilerden hangisi yanlis degildir?

A) Özel isimlerle nesneler arasinda herkesçe bilinen kesin bir ilgi vardir.B) Topluluk ismi, yazilisi tekil olup da anlami çogul olan isimlerdir.C) Cins isimler, tam bir benzeri olmayan tek varliklarin adidir.D) Cins isimlerde, çogu zaman nesne ile baglantili

anlam bulunmaz.

6. "Asagi" kelimesi hangi cümlede "isim" olarak kullanilmistir?

A) Kalenin burçlarindan asagi bakiyordu.B) Asagi mahallenin çocuklariyla rekabet var bu günler-de.C) Onun kardesi, balkondan topu birden asagi atmasin mi?D) Satici, bir kurus asagi olmaz deyip israr ediyordu.

7. Asagidakilerin hangisinde topluluk ismi kullanil-mamistir?

A) Dünya milletlerinin birbiriyle kaynasmasi gerekir.B) Halk, çocuklarinin okumasini istiyor. C) Türk toplumunun sosyal düzeyi gelisiyor. D) Büyük sehrin sokaklarinda yalniz dolastim.

8. Asagidaki cümlelerin hangisini olusturan sözcükle-rin tümü isimdir?

A) Bogaziçi'nde deniz kenarinda çam agaçlari vardi.B) Istanbul'un tabiî güzellikleri yavas yavas kaybolu-yor.C) Insanlar, çevrelerine karsi duyarsiz olmaya basladi.D) Sadece evlerinin, bahçelerinin güzelligi ile ilgileni-yorlar.

9. Asagidakilerin hangisinde hem cins hem de özel isim olabilecek bir kelime vardir?

A) Mehmet sinifin en çaliskan ögrencisidir.B) Kaya güçlükle yerinden kaldirildi.C) Bu sözlerinden kimse bir sey anlamadi.D) Nurhanlar yarin bize gelecekmis.

10. Asagidaki eklerden hangisi isimlere "küçültme" anlami katan bir ektir?

A) -lik B) -ci C) -cik D) -li

11. Asagidaki alti çizili kelimelerden hangisi

9

küçültme eki almistir?

A) Kirlarda gelincik çiçekleri açmisti.B) Gözünde arpacik denen bir hastalik çikti.C) Soguktan bademcikleri sisti.D) Çocugun elleri küçücüktü.- 10 -

Z A M i R ( A D I L )

ZAMIR ( ADIL ) : Isim olmadiklari halde ismin yerini tutan kelimelere "zamir" denir.

I. Kelime Hâlindeki Zamirler II. Ek Hâlindeki Zamirler

-1-

- 11 -

Konu Testi : Zamirler Konu Testi No : 07

1. Asagidaki cümlelerin hangisinde soru anlami bir "za- mirle" saglanmistir?

A) Kaç gün bekleyebilirsiz bizi?B) Ne zaman adam olup yola geleceksin?C) Benim gibi düsünmeyen var mi?D) Size orada ne ikram ettiler?

2. Asagidakilerden yargilardan hangisi dogrudur ?

A) Soru zamirleri, isimleri belirsiz bir sekilde belirtir.B) "Kendi" kisi zamirlerinin yerine kullanilabilir.C) Fiili niteleyen unsur, sifattir.D) Tamlanan unsurunun düsmemesi adlasmis sifattir.

3. Asagidaki cümlelerin hangisinde zamir kullanilmamistir?

A) Hepsi de garip sesler duymustu.B) Severim kirlarda ben yasamayi.C) Ne kadar heybetli bu kutsal yemin.D) Niye and içtiler,nedir bu cosus? .

4. "Nedir bu benim çilem!" cümlesindeki alti çizili olan sözcüklerin ortak özelligi, asagidakilerden hangisidir?

A) Zamir B) Zarf C) Isim D) Sifat

5. Asagidakilerden hangisinde ilgi zamiri yoktur?

A) Bizim çocuk uyuyor, ya sizinki?B) Komsularin evi bizimkinden genis.C) Disaridaki çiçekleri topladik, sira içerdekilerde.D) Bahçedeki çocuklari çagirin.

6. Asagidakilerden hangisinde "belgisiz zamir, isim tamlamasinin tamlanani" olmustur?

A) Ögrencilerin tümü ögretmenleri çok seviyor.B) Birkaçi disinda bütün arkadaslar maça geldi.

10

C) Çogu kitabimi hep bu sekilde kaybettim.D) Adam, birini ariyorum, demisti.

7. Asagidakilerden tamlamalarin hangisinde farkli tür- den zamir vardir?

A) Ötekinin rengi biraz daha güzel.B) Bizim ailemiz göçmendir.C) Onun kalbi biraz farklidir.D) Senin kardesin gerçekten çok zeki.

8. Asagidakilerden cümlelerin hangisinde zamir farkli görevde kullanilmistir?

A) Mehmet'i okulda arayan ben degilim.B) Ben, saf gibi her sözüne kanmistim.C) Bu konuyu galiba ben anlatacaktim.D) Yazin en güzel günlerinde ben de hasta olmustum.

9. Asagidakilerden tamlamalarin hangisinde farkli tür- den zamir vardir?

A) Ötekinin rengi biraz daha güzel.B) Bizim ailemiz göçmendir.C) Onun kalbi biraz farklidir.D) Senin kardesin gerçekten çok zeki.

10. "Kizgin adam: 'Bu esek, diyordu, bu esek simdi he-pimizden daha insandir; siz anlayamazsiniz bunu!' diyordu." cümlesinde hangi türden zamirler vardir?

A) Isaret - sahis - soru C) Isaret - sahis - isaret B) Belgisiz - sahis - isaret D) Soru - sahis - ilgi

11. Asagidaki cümlelerin hangisinde ilgi zamiri olan "-ki" vardir?

A) Vapurdaki samata kafami allak bullak etti.B) Bahçedeki agaçlari gün asiri suluyor.C) Zengin olmayi kim istemez ki!D) Benim kalemim burada, Ali'ninki yok.

12. Asagidaki cümlelerde geçen zamirlerden hangisi fark-li bir zamir grubuna girer?

A) Ne agliyorsun canim oglum?B) Olayi hanginiz gördünüz?

C) Kimin kalemi kayboldu?D) Hangisi derdini bir an unutmus ki...- 12 -

SIFAT ( ÖNAD )

SIFAT ( ÖNAD) : Varliklari niteleyen veya belirten kelimelerdir.

A. SIFAT TÜRLERI B. SIFATLARDA C. SIFATLARDA D. SIFATLARDA KÜÇÜLTME PEKISTIRME DERECELENDIRME

11

- 13 -Konu Testi : Sifatlar Konu Testi No : 08

1. Asagidakilerin hangisinde bir isim birden fazla sifat tarafindan nitelenmistir?

A) Açik sözlü ögrencilere iyi davranir.B) Kolu kirik hastalari getirmeliyiz.C) Basarili, terbiyeli çocuklarla gezin.D) Teneke kutulari yol ortasina birakti.

2. Asagidaki alti çizili kelimelerden hangisi niteleme sifatidir?

A) Soguk sonbahar ve sonralari borali bir kis basladi.B) Eski gazeteleri okuyacagini söyledi.C) Bugün aksama kadar hangi isi yaptin?D) Bu kasabayi çok sevdigini biliyorum.

3. Asagidaki hangi cümlenin yüklemi sifat tamlamasidir?

A) Onun okudugu yer küçük bir kasabaydi.B) Piknikte altinda oturdugumuz agacin adi çinardir.C) Insanlar için en kutsal seylerden biri de alin teridir.D) Seyrek çamlar arasindan ilerdekini gördüm.

4. Asagidaki cümlelerin hangisinde isim birden fazla sifatla nitelenmistir?

A) Zeytin ve kavak agaçlarinin arasindan ova ne güzel... B) Ovada belki de yan yana yirmi tane pinar vardi.C) Kirmizi kiremitleri ve beyaz minareleriyle köyler vardi.D) Her tarafta sari, yesil ve büyük agaçlar vardi.

5. Asagidaki cümlelerin hangisinde pekistirme sifati vardir?

A) Gece yarisindan sonra bir böcek gibi yataktan çikti.B) Eski ve yikilmis bir evde yasiyordu.

C) Murat, sularda bir balik gibi sessiz hareket ediyordu.D) Kapkaranlik gecede disariya çikmis, bahçeyi dolasi- yordu.

6. "Sanatçi, yalniz kendi sanatina baksin da baska islere burnunu sokmasin diyemeyiz." cümlesindeki hangi sözcük belgisiz sifattir?

A) Yalniz B) Kendi C) Baska D) Islere

7. Asagidaki cümlelerin hangisinde soru anlamini sagla-yan kelime sifat degildir?

A) Kaç liralik fatura kesilecek?B) Oraya gidip ne is yapacaksiniz?C) Ne kadar güzel konusuyor degil mi?D) Bu nasil bir isim böyle?

8. Asagidaki cümlelerin hangisinde "uzun" kelimesi söz-cük türü yönüyle farklidir?

A) Duyduklarini uzun uzun bize anlatti.B) Uzun filmler insani sikiyor.C) Uzun bir sessizlik çöktü odaya.D) Uzun uzun parmaklari vardi.

9. "Her sey sevgiyle güzel." cümlesindeki sifatin türü asagidakilerden hangisidir?

A) Niteleme sifati C) Belgisiz sifatB) Soru sifati D) Isaret sifati

10. "Alt" kelimesi asagidaki cümlelerin hangisinde farkli görevde kullanilmistir?

A) Tencerenin altinin delindigini fark ettim.B) Alt katta oturan komsular kavga ediyor.C) Ayak altinda fazla dolasmayiniz.D) Altina bir sandalye çekti, sandalyeye oturdu.

11. Asagidaki cümlelerde geçen ikilemelerden hangisi si-fat görevinde kullanilmamistir?

A) Sokaklar, vicik vicik çamur içindeydi.B) Piril piril görünüyordu sirtindaki elbise.

12

C) O, hiç dogru dürüst bir is yapmaz.D) O gelecek diye türlü türlü yemekler pisirmis.

12. Asagidakilerin hangisinde pekistirilmis sözcük sifat göreviyle kullanilmamistir?

A) Buradan dümdüz giderseniz oraya varirsiniz.B) Tertemiz düsüncelere, güzel ve tatli rüyalara daliyo- rum.C) Duman, kir, pas yok, masmavi gökyüzü isil isil yüzü- nü gösterir.D) Bembeyaz elbiseleriyle temiz yüzlü çocuklar geçiyor yanimdan.- 14 -

ZARF ( BELIRTEÇ )

ZARF ( BELIRTEÇ ) : Fiillerin degisik özelliklerini belirten ve fiilleri etkileyen kelimelere "zarf" denir.

- 15 -Konu Testi : Zarf Konu Testi No : 09

1. Asagidakilerin hangisinde "ne kadar" sorusu farkli görevde kullanilmistir?

A) Ne kadar domates istiyorsunuz?B) Ne kadar hali sattiniz?C) Günde ne kadar ekmek yiyorsun?D) Yilda ne kadar kazaniyor?

2. Asagidakilerin hangisinde zaman zarfi kullanilmamistir?

A) Dilerseniz bunlari sonra yeniden görüselim.B) Yapacak o kadar çok isimiz var ki, bu yüzden erken kalkmaliyiz.C) Okulumuza henüz sikayetler gelmedi.D) Gezimizin bu kadar güzel olacagini hiç düsünmedim.

3. Asagidaki cümlelerde geçen alti çizili kelimelerin hangisi, farkli bir zarf grubuna girer?

A) Misafirlerini gülerek karsiladik.B) Kendisiyle tatli tatli konusurduk.C) Biraz bekleyin, arkadasimiz gelecek.D) Bir hayli üzgün görünüyordu arkadasim.

4. "Iki sey dünyaya hükmeder. Biri kiliç, biri düsünce. Kiliç eninde sonunda düsünceye yenilir." sözünde asagidakilerden hangisi yoktur?

A) Zarf B) Zamir C) Sifat D) Edat

5. Asagidakilerin hangisinde "-gin, -gin" ekini alan söz- cük zarf degildir?

A) Saskin çocuk soruyu bilemedi.B) Onlarla kirgin ayrildik.

13

C) Durgun akan sudan korkunuz.D) Adamcagiz bezgin görünüyor.

6. Asagidakilerin hangisinde yer - yön zarfi kullanilmamistir?

A) Yagmur baslamadan içeri girdik.B) Disari çikip hava almak istedi.C) Ileri zekâli oldugu gözlerinden belli. D) Asagi gel!

7. Asagidakilerden hangisi yanlistir?

A) "Ne zaman ?" zaman zarfinin sorusudur.B) Zamirler ismin yerini tutar.C) Bir isim birden fazla sifat tarafindan niteler.D) Durum zarfi isme sorulan "nasil" sorusuna cevap verir.

8. Zarflar hakkinda asagidakilerden hangisi söylenemez?

A) Bazi zarflar, durum bildirir.B) Zarf olan sözcügün mutlaka fiilden önce kullanilmasi gerekir.C) Çekim eki alan bazi zarflar isim olur.D) Genellikle fiili niteler.8. Genç yasimda felek vurdu basima,IAldirdim elimden iki gözümü.IIYeni dogmus idim yedi yasima,IIIBen kaybettim baharimi yazimi.IVYukaridaki dizelerde numaralanmis sözcüklerden hangisi tür bakimindan, digerlerinden farklidir?

A) I B) II C) III D) IV

9. Gökte zamansizlik hangi noktada?Elindeyse yildiz yildiz hecele.Hüküm yaziliyken kara tahtada,Insan yine çare arar ecele.

Yukaridaki dörtlükte asagidakilerden hangisi yoktur?

A) Zarf B) Isim C) Sifat D) Zamir

10. "Gündüzler nasil bekler gecenin bitmesini?" cümlesindeki alti çizili olan sözcügün görev bakimindan özdesi, asagidakilerden hangisinde kullanilmamistir?

A) Nasil anlatabilirim ki size derdimi?B) Ey insan! Nasil bir beklemeye durdun simdilerde?C) Idamlik bir noktayi geçerken nasil belliydi adimlari.D) Aliler nasil istemezler senin de gelmeni?

- 16 -

EDATLAR ve BAGLAÇLAR

EDAT ( ILGEÇ ) : Yalniz basina anlami olmayan, anlam ve görevleri cümle içinde olusan ve kelimeler arasinda ilgi kuran kelimelerdir.

BAGLAÇ : Tek baslarina anlamlari olmayan, cümle ya da es görevli kelimeleri veya kelime gruplarini birbirine baglayan kelimelerdir.

ÜNLEM : Bazen sevinme, kizma, korkma, acima, sasma gibi ansizin beliren duygulari; bazen de bazi doga seslerini yansitan kelimelerdir.

NOT : Baglaçlar, cümleden çikarildiginda cümlenin anlami bozulmaz. Edatlar ise, cümleden çikarildiginda cümlenin anlami bozulur.

14

- 17 -Konu Testi : Edatlar ve Baglaçlar Konu Testi No : 10

1. Asagidaki cümlelerin hangisinde "dogru" sözcügü edat olarak kullanilmistir?

A) Su koskoca sehirde dogru dürüst bir araya gelemedik.B) Sözün dogrusunu o söyler mecliste.C) Kisa dogru evlerdeki hareketlilik daha da artar.D) Bize, dogru bir söz söylemeyecek mi bu adam?

2. Asagidaki cümlelerin hangisinde edat kullanilmamistir?

A) Bu merdivenleri yapildigindan beri böyle telasli çikmadim.B) Kafami dinlemek için siginacak hiç bir yer kalmadi C) Kalabalik içinde güç bela bos bir masa bularak otur- dum.D) Alt katin her tarafi sik demir parmakliklarla çevrili.

3. "Kadar" sözcügü asagidakilerin hangisine "karsilastirma" anlami katmistir?

A) Lütfen beyefendi paraniz kadar konusun!

B) Sizi okula kadar götürebilirim.C) Sabaha kadar ders mi çalismis?D) Burasi bizim köy kadar güzelmis.

4. "Ögrenmeye, okumaya susamis bir genç için artik tekdüzelik, can sikintisi kalmaz." cümlesinde asagidakilerden hangisi yoktur?A) Zarf B) Edat C) Zamir D) Isim

5. Asagidakilerin hangisinde "yalniz" kelimesi farkli gö- revde kullanilmistir?

A) Düsmana karsi yalniz savasamazsin ki!B) Böyle güzelligi yalniz burada bulabilirsin.C) Senin yalniz gitmen hiç de hos degil.D) Müdür Bey'e gidin, onunla yalniz konusun.

6. "Ama" baglaci asagidakilerin hangisinde "kosul" anlaminda kullanilmistir?

A) Gelecek, ama davet edilmeyi bekliyor.B) Buranin insanlari çaliskan ama cimri.C) Sözleri belki yanlis ama güzel.D) Biraz pahali ama çok güzel bir elbise.

7. "Yalniz" kelimesi, asagidaki cümlelerin hangisinde baglaç olarak kullanilmistir? T:23 S:1

A) Bu geziye yalniz gidiyor.B) Onu sokakta yalniz gezerken gördüm.C) Yillarca yalniz adam olarak yasadi.D) Ben de gidecegim, yalniz çok kalmayalim.8. "Güçsüzden yanayim kavgadaBüyük öfkelerle bilenmis sesim." Yukaridaki dizelerde asagidakilerden hangisi yoktur?

A) Isim B) Edat C) Baglaç D) SifatT:23 S.19 say.1349. "Onun ile besleyeceksin anan ile kardesini." cüm- lesinde alti çizili sözcüklerin türü, asagidakilerin hangisinde sirasiyla verilmistir?

A) Zamir, edat, baglaç C) Zamir, baglaç, baglaçB) Baglaç, edat, edat D) Zamir, baglaç, edatT:23 S:4 sayfa:13310. Asagidaki cümlelerin hangisinde baglaç kullanilmamistir?

15

A) O da gidince, bu evde tek kalacagim.B) Bir seylerden bahsetti, ama anlayamadik.C) Sattiklari bahçe güzeldi, ev ise köhneydi.D) Arkadaslariyla hep iyi geçinirdi.t.23 s.15 say.13411. "Düne kadar sessizce çalisan adam da bugün rastgele konusabiliyor." cümlesindeki alti çizili sözcük- lerin türü nedir?

A) Edat - sifat - baglaç - zarfB) Baglaç - zarf - baglaç - zarfC) Edat - zarf - baglaç - zarf D) Edat - baglaç - sifat - zarf- 18 -

ISIM ( AD ) TAMLAMALARI

ISIM ( AD ) TAMLAMALARI: Aralarinda anlamca ilgi bulunan iki veya daha çok ismin belirli kurallarla bir araya gelerek olusan söz gruplaridir.

ISIM ISIM

TAMLAYAN TAMLANAN

-in, -in, -un, -ün, -i, -i, -u, -ü,-nin,,-nin, -nun, nün -si, -si, -su, -sü

ISIM ( AD ) TAMLAMALARI

- 19 -Konu Testi : Isim ( Ad ) Tamlamalari Konu Testi No: 11

1. Asagidaki birlesik isimlerden "isim tamlamasi" olmayan hangisidir?

A) Rüzgârgülü C) Aslanagzi B) Demiryolu D) Uzunköprü

2. Asagidaki cümlelerin hangisinde tamlayani ve tamlanani zamir olan bir isim tamlamasi kullanilmistir?

A) Dil, sanat, edebiyat, bilim, bunlarin hepsi seçkinler içindir.B) Aydinin görevi halka gitmek degil, topluma yüksek bir kültür saglamaktir.C) Herkesin beni anlayacagini saniyordum, ama bu konuda yanilmisim.D) Bu ögrencilerin sözleri sizi sasirtmasin, çaliskanlarin birçogu böyle konusur.

3. "Fakat atin basini devamli olarak Aksehir'e dogru çeviriyordu." cümlesinin nesnesi için asagidakilerden hangisi söylenebilir?

A) Sifat tamlamasi B) Belirtili isim tamlamasi C) Belirtisiz isim tamlamasiD) Zincirleme isim tamlamasi

4. Asagidaki dizelerin hangisinde birden fazla ad tamlamasi vardir?

A) Nihayetsiz sayilir bu ates, müthis durusUzayan bir bûsedir insanin ensesinde.B) Çok uzak bir âlemin rüzgârini anarizIçimizden yanariz, disimizdan yanariz.C) Bahçe kapisina varmadan dahaBaygin kokusu ihlamurunD) Tam otlarin sarardigi zamanlar...Yere yüzükoyun uzaniyorum.

5. Asagidaki cümlelerin hangisinde farkli bir isim tamlamasi vardir?

A) Roman, düsünce hayati zengin olanlarca yazilir.

16

B) Sanatçida sezgi ve duygu gücü olmalidir.C) Dünya hayati kisadir, önemli olan onu degerlendir- mektir.D) Romanin büyüklügü okuyucuyu etkilemesiyle oranti- lidir.

6. "Ada" kelimesi asagidaki cümlelerin hangisinde farkli bir isim tamlamasi olusturmustur?

A) Garson Bey, bize iki ada çayi yapar misin?B) Siz hiç ada tavsani yediniz mi?C) Balikçilar adanin öteki kiyisina geçtiler.D) Ada soganini çok severmis.

7. Asagidakilerde geçen tamlamalarin hangisi fakli bir tamlamadir?

A) Çocuklarin oyuncagini elinden aldi.B) Alilerin evi buraya oldukça uzaktir.C) Bunu insanlarin çogu begenmez.D) Dügün günü bu adam nereye gitmis?

8. Asagidaki cümlelerin hangisinde belirtisiz isim tamlamasi kullanilmamistir?

A) Su bardagini annesine uzatti.B) Visne suyu ona iyi gelmis.C) Evin kirasini ödeyemiyorduk.D) Yolcu treni gara geç girdi.

9. Tamlayani sifat tamlamasi olan belirtili isim tamlamasi asagidaki cümlelerin hangisinde vardir?

A) Tahta kapinin boyasi oldukça solmus.B) Bu sorunun cevabini bulamadik bir türlü.C) Sinif baskani yoklama listesini kaybetmis.D) Merdivenleri silen görevli bir miktar para bulmustu.

10. Asagidaki cümlelerde geçen birlesik isimlerden han-gisi farkli bir tamlamadir?

A) Adapazari, güzel bir sehirdir.B) Gelecek yaz Kusadasi'na gidiyoruz.C) Kepçekulak, çam agacina çikmis.D) Hanimeli sulanmayinca kurumus.- 20 -

FIILLER ( EYLEMLER )

FIIL : Haber ve dilek bildiren, varliklarin yardimini isteyen, onlarin yardimiyla is, olus, durum bildiren kelimelerdir.

FIIL ÇEKIM EKLERI : Fiil çekimlerinde fiil kök veya gövdelerine gelen, bazen zaman kavramiyla birlikte kisi kavrami veren eklerdir.

SAHIS ( KISI ) EKLERI : Is, olus veya hareketin kimin tarafindan yapildigini, kiminle ilgili oldugunu belirten eklerdir. Dört çesit sahis ekleri vardir.

SAHIS ( KISI ) EKLERI

- 21 -

17

FIILLER ( EYLEMLER )

FIILLERDE KIP : Fiil kök veya gövdelerinin zaman ve biçimlerine göre eklerle girdikleri kaliplardir.

I . HABER ( BILDIRME ) KIPLERI II. DILEK ( ISTEME ) KIPLERI

- 22 -

FIILLER ( EYLEMLER ) ve EK FIIL ( -imek )

EK FIIL ( -imek ) : Isim soylu sözcüklere gelerek onlari yüklem yapan, basit çekimli fiillere gelerek de onlari birlesik çekimli hâle getiren "-imek" e ek fiil denir.EK FIILIN OLUMSUZU : "Degil" kelimesiyle yapilir. Örnek : Ögrenciydim. ( Olumlu ) / Ögrenci degildim. ( Olumsuz )EK FIILIN SORU SEKLI : "-mi" soru ekiyle yapilir. Örnek: O, evde miydi? ( Olumlu soru ) / O, evde degil miydi? ( Olumsuz soru )EK FIILIN 2 ÖNEMLI ÖZELLIGI : Asagida verilen tablolarin basliklarinda belirtilmistir:

1. Isim soylu kelimelere eklenerek onlari yüklem yapar.

2. Basit zamanli fiillere gelerek, onlari birlesik zamanli yapar.

-10-

18

- 23 -Konu Testi : Fiiller ( Eylemler ) ve Ek Fiil Konu Testi No: 12

1. Asagidakilerden hangisi yanlis degildir?

A) "-makta, -mekte" eki, simdiki zamanin diger bir ekidir.B) Fiillerde olumsuzluk "-mi,- mi" ekleriyle yapilir.C) "-sa, -se" eki, istek kipinin ekidir.D) "döner" fiili genis zaman 3. çogul sahistir.

2. Asagidakilerden hangisi yanlistir ?

A) 4. tip sahis eki istek kipinde kullanilir.B) 3. tip sahis eki istek kipinde kullanilir.C) 1. tip sahis eki, görülen geçmis zamana ve dilek - sart kipine gelir.D) Istek kipinin eki "-a, -e" dir.

3. Asagidakilerin hangisinde anlam kaymasi vardir ?

A) Kötüler toplumda istenmez.B) Üzüntü, borcu ödemez.C) Yarin tiyatroya gidiyoruz arkadasla. D) Kisiler, bazen hatali isler yaparlar.

4. Asagidaki cümlelerin hangisinde yüklemlerin her ikisi de basit zamanlidir ?

A) Onu gördüm, arkadasiyla konusuyordu.B) Bize söz vermisti, yarin gelecek.C) Cevabini biliyordum, bu yüzden gitmedim.D) Yanina gittim, benimle konusmadi.

5. "Takvimdeki eskimis yapraklari kopardim dün gece ben." cümlesindeki fiilin kipiyle çekimlenmis bir fiil asagidakilerin hangisinde vardir?

A) Onun geldigini yeni anlamis.B) O, çocuklari götürmek için geldi.C) Çok okuyan insan, çok sey bilir.D) Herkesin kendisini yetistirmesi sarttir.

6. Asagidaki cümlelerin hangisinde emir kipi kullanilmamistir ?

A) Hemen buraya gel. C) Sizi birakamam.

B) Bir an önce git. D) Evde beni bekle.

7. Asagidaki cümlelerin hangisinin yüklemi basit fiildir ?

A) Sözlerinizi herhalde anliyordur.B) Hastanin durumu gittikçe düzeliyor.C) Onu hiç anlayamadin sen.D) O, bu sampiyonada güresecekmis.

8. Asagidaki cümlelerin hangisinin yükleminde zaman anlami yoktur?

A) Böyle giderse dünya çok kisa sürede yasanmaz hâle gelecektir.B) Çevre kirliligiyle bütün mahalle mücadele ediyor.C) Bahçede bir olay çiktigini evin penceresinden gördü.D) Her olayin içinde o olayla ilgili bir takim kisiler vardir.T25 s12 say1579. Çekil, bu gölgeli yollarda gezinmeBahar, bakislarin yine pek sarhos.Yanilip gönlüme misafir inmeKapisi kilitli, mihrabi bombos.

Bu dörtlügün hangi dizelerinde ek fiil vardir?

A) I - II B) II - III C) III - IV D) II - IV T.25 S.9 SAY.15610. Asagidaki cümlelerin hangisinin yüklemi birlesik zamanlidir? t.25 s.15 say.157

A) Bu problemi sen halledebilirsin.B) Ne emredersiniz efendim?C) Her sabah erkenden gidiyormus.D) Ahmet öfkesinden deliye döndü.

11. "Gençler bir hiç yüzünden tartisiyorlardi." cümlesi- nin yükleminin zamani hakkinda asagidakilerden hangisi söylenebilir?

A) Simdiki zamanin hikâyesi B) Görülen geçmis zamanin rivâyeti C) Simdiki zamanin sartiD) Ögrenilen geçmis zamanin sartit.25 s.8 say.15612. Asagidakilerin hangisinde ek eylem kullanilmamistir?

19

A) Iyilikler, dostluklarin baslangicidir.B) Ebedî bir dostluktur her iyilik.C) Kötü insanlar, toplumun yüz karasidir.D) Borç yiyen kesesinden yer.t.25 s.11 sa.15713. Asagidaki cümlelerden hangisinin yüklemi birlesik zamanli fiil degildir ?

A) Bahçedeki çiçekleri bir bir kopardi.B) Fidanlari dikmeden önce çukur kazardi.C) Anilarini günü gününe yazardi.D) Evimizdeki çatidan hep su sizardi.t.26 s.20 sa.15914. "Okumak" fiilinin genis zamaninin rivâyetinin ikin- ci tekil sahsi, asagidakilerden hangisidir ?

A) Okuyorduk. C) Okurmussunuz.B) Okuyacaklarmis. D) Okumusmussun.

15. "Hücum diye bir ses duyuldu önce." cümlesinin yüklemi hakkinda asagidakilerden hangisi söylenemez?

A) Basit zamanlidir.B) III. tekil sahisla çekimlenmistir.C) Türemis fiildir.D) Hikâye birlesik zamanlidir.- 24 -

FIILIMSILER ( EYLEMSILER )

- 25 -

Konu Testi : Fiilimsiler ( Eylemsiler ) Konu Testi No: 14

1. Asagidakilerin hangisinde zarf - fiil yoktur?

A) Buraya dogru gelen var.B) Oraya giderken bize ugra.C) Geldiginde beni arasin.D) Eve kosarak gitti.

2. Asagidaki cümlelerin hangisinde fiilimsi yoktur ?

A) Konusacak bir sey kalmadi.B) Geldiginizi bilmiyordum.C) Her sözüme itiraz ediyor.D) Beni aramasi gerekiyordu.

3. Asagidakilerden hangisinde sifat - fiil vardir?

A) Oraya gidince beni arayacaksin.B) Gitmek istemiyorum kardesim.C) Anlayisli olmak zorundasiniz.D) Minareyi çalan, kilifini hazirlar.

20

4. "Haydi artik uyuyan destanini uyandir." cümlesin -deki fiilimsi olan kelime asagidakilerden hangisidir?A) Haydi B) Uyuyan C) Destan D) Uyandir

5. Asagidakilerin hangisinde sifat fiil kullanilmistir?

A) Cadde, bir samanyolu gibi uzanmis önümüze.B) Agarmis saçlarini görüyorum bir an.C) Evin ön yüzünü sarmis sarmasiklar.D) Baharla birlikte yesermis bütün kirlar.6. Nasil daglamaz içini onlarin meleyisleriDegistirmedi yazgilarini en güzel türküKanli bakislariyla sirat köprüsünden geçisleriniSiirin bahçesinde gezinen barisi ürküttü.

Bu dörtlügün kaçinci misrasinda fiilimsi yoktur?

A) 1. B) 2. C) 3. D) 4.

7. Asagidaki cümlelerin hangisinde isim - fiil vardir?

A) Güngörmüs bir adama benziyor.B) Insanlari aldatmak yanlis bir davranistir.C) Gitmeden mutlaka bana ugra.D) Bunlari sakin babama söyleme.

8. Asagidaki cümlelerin hangisinde bag - fiil kullanilmamistir?A) Etrafina bakinarak konusurdu.B) Sen gideli burada huzur yok.C) Inat edince hepimiz kizmistik.D) Tanidik kimseyi görmedim.

9. Asagidaki atasözlerin hangisinde fiilimsi vardir?

A) Damlaya damlaya göl olur.B) Bir evin tenceresi kapali kaynar.C) Bir agaçta gül de biter, diken de...D) Kisin yasa, yazin tasa oturulmaz.

10. Asagidaki atasözlerin hangisinde fiilimsi yoktur?

A) Ayaginin sigmadigi yere basini sokma.B) Akilsiz yola çikanin iki gözü el torbasinda kalir.C) Deve boynuz ararken kulaktan olmus.D) Ek tohumun hasini, çekme yiyecek tasasini.

11. "Hayatin ne oldugunu anlayip farkina varilmadan geçen güzel günlerin hasretiyle yanip tutusuyordu." cümlesinde geçen alti çizili kelimelerin hangisi fiilimsi degildir?

A) Hasretiyle B) Anlayip C) Varilmadan D) Geçen

12. Asagidaki cümlelerin hangisinde sifat - fiil vardir?

A) Oraya gidince beni soracaksin.B) Gitmek istemiyorum kardesim.C) Anlayisli olmak zorundasiniz.D) Minareyi çalan, kilifini hazirlar.

13. "O adam, bal alacak çiçegi bilir." cümlesindeki fii-limsiyle ayni türden bir fiilimsi asagidaki cümlelerin hangisinde yoktur?

A) Görünmez kaza, herkesin basina gelir.B) Sokakta kalan hastalari çagirin.C) Boyu devrilesi adam, neler söyledi.D) Islerini bitirmeden disariya çikma.- 26 -

EKLER

EKLER

A. ÇEKIM EKLERI : Eklendikleri kelimenin anlamini degistirmezler. B. YAPIM EKLERI : Eklendikleri kelimenin anlamini degistirirler. Isimden isim, Isim ve fiil çekim ekleri olmak üzere iki gruba ayrilir. fiilden isim, isimden fiil ve fiilden fiil yapim ekleri olmak üzere dört gruba ayrilir.A.I. ISIM ÇEKIM EKLERI

21

A.2. FIIL ÇEKIM EKLERI : Kip ve zaman ekleridir. "Fiiller ve kip" konusunda belirtilmistir.- 27 -Konu Testi : Ekler Konu Testi No: 15

1. Asagidaki cümlelerin hangisinde yönelme hâli eki alan bir kelime vardir ?

A) Her gün oynaya oynaya yorulurduk.B) Kaça aldin elbiseyi ?C) Seyirciler ; "Yasa be Arif!" diye bagirdilar.D) Canim, bile bile de yanlis yapilmaz ki...

2. Asagidaki cümlelerin hangisinde alti çizili sözcük iyelik eki almamistir?

A) Sonunda sehirlerimiz de kirlendi.B) Doktorum, görevim hastalara bakmak.C) Benim burada isim ne?D) Aglarim, feryadimi kimse duymaz.

3. Asagidaki dizelerin hangisinde birden fazla yapim eki almis bir sözcük yoktur?

A) Daha genisini yap sen en iyisiBen onu eskitinceye kadar.B) Hep bize dönüktür bu seferberlikSabrimi dudagima isliyorum simdilik.

C) Ülkemde bu çöl, sevgili halkimda su kumHâlâ o serâb üstünde titrer ruhum.D) Dag tas yine bastan basa zümrüt ekiliKimden kapmis yeryüzü bilmem bu dili.

4. Asagidaki cümlelerde geçen alti çizili kelimelerden hangisi farkli bir ek almistir?

A) Aklinca, bizim onlari yakalamamiz mümkün degil.B) Disariya bakinca duygulandi ve aglamaya basladi.C) Sinifta kalinca herkes üzülmüs ve sasirmisti.D) Üzümler olunca burada hayat daha tatli olur.

5. Asagidaki cümlelerin hangisinde hem yapim eki, hem çekim eki almis bir sözcük vardir?

A) Her hafta meslektaslarini ziyaret ediyor.B) Güzel günlerin kiymetini bilmelisiniz.C) Eski siirlerin dilin agir buluyorum.D) Bir an sessizlik çöküyor odamiza.

6. Asagidakilerden hangisinde alti çizili sözcük, digerlerinden farkli bir yapim eki almistir?A) Dilenci yavasça yanimiza sokuldu.B) Ögrenci güzel bir soru sormustu.C) Yapici elestiriler de olmali.D) Sanatçi dostlarindan biriyle görüsüyor.

7. Asagidakilerin hangisinin yüklemi türemis fiil degildir?A) Gezmeye gidecegiz diye saçlarini taradik.B) Çocuk yere düsünce, çocugun burnu kanamis.C) Bu kadar parayi nereden yürüttünüz?D) Adam iki sene sonra karisini bosamis.

8. Asagidaki cümlelerin hangisinin yüklemi ek fiil almis bir isimdir?

A) Kendisine biraz olsun ilgi gösterin.B) Herkes bize yaklasmaya çalisiyor.C) Nihayet onu yakalamayi basardilar.

22

D) Tek amacim onlari görmekti.

9. "Türkçe kelimelere önce yapim eki daha sonra çe- kim eki eklenir."Asagidakilerden hangisinde bu kurala uymayan bir örnek vardir?

A) Annemsiz, bu meseleyi kesinlikle çözemeyiz.B) Geçmisi unutmaya çalisiyor ama basaramiyor.C) Günlerdir seni düsünmekten uyuyamiyorum.D) Ayrilik derdine dayanamayip yataga düstü.

10. Asagidakilerin hangisinde "defter" kelimesi iyelik eki almamistir ?A) Defterleri devamli daginikmis.B) Defterimi geçen gün kaybettim.C) Bu defterin sayfalari eskimis.D) Defterlerini kimseye vermez.

11. Asagidaki cümlelerin hangisinde yüklem farkli bir kelimeden türemistir?

A) Psikolog onun davranislarini gözlüyor.B) Evimizin bahçesi yaz gelince güzellesti.C) Yumrugu yedigi için etrafina bakiniyordu.D) Onu görmek için etrafina bakiniyordu.- 28 -

KELIMENIN YAPISI

KELIMENIN YAPISI

B. BIRLESIK KELIME

- 29 -Konu Testi : Kelimenin Yapisi Konu Testi No: 16

1."O gün güreste kolum kirilayazdi" cümlesinin yüklemi asagidakilerden hangisi ile adlandirilir?

A) Tezlik fiili C) Yeterlik fiili B) Yaklasma fiili D) Sürerlik fiili

2. Asagidaki birlesik isimlerden hangisi isim tamlamasi ile olusmustur?

A) Eskisehir B) Adapazari C) Çanakkale D) Sanliurfa

3. Asagidaki yargilardan hangisi dogru degildir?

A) "Basvurunuz" anlamca kaynasmis birlesik fiildir.B) Basit sözcük, yapim eki almaz.C) Tezlik fiili, anlamca kaynasmis birlesik fiildir.D) Türemis sözcük, yapim eki alan sözcüklerdir.Cevap c

4. Asagidaki cümlelerin hangisinde "olmak" kelimesi yardimci fiil olarak kullanilmamistir?

A) Iyi davranirsaniz ben de memnun olurum.

23

B) Bugünlerde üzümler olmustur.C) Ayrildigi için hepimiz kahrolduk.D) Eskiden suç isleyenler affolundu.T29 S16 SAY177

5. Asagidakilerin hangisinde hem basit hem birlesik fiil kullanilmistir?

A) Pek çok insan savaslarda ölüyor ya da sakat kaliyor.B) Olaylar karsisinda evler yikiliyor, insanlar kaçisiyordu.C) Annemin elinden yemek yemeyi çok severim.D) Ögrenciler, ögretmenlerini bekliyorlardi.T29 S20 SA1776. Asagidaki cümlelerin hangisinde yüklem birlesik fiil-dir?A) Bu gece komsular bize gelecek.B) Ellerini kusaginin arasina sokmustu.C) Adam çitin arkasinda kayboldu.D) Onlarla epeydir tartisiyoruz.

7. Asagidakilerden hangisi yanlistir?

A) Yapim eki alan isimler, türemistir.B) Birlesik isimler olusurken sözcüklerde anlam degismesi olabilir.C) Yapim ekleri kelimenin anlamini degistirmez.D) Hâl ekleri isimlere getirilir.

8. Asagidakilerin hangisinin yüklemi basit fiildir?

A) Sözlerinizi herhalde anliyordur.B) Hastanin durumu gün geçtikçe düzeliyor.C) Onu hiçbir gün anlayamadin sen.D) O, bu sampiyonada güresecekmis.

9. Yasiyorken yazi, kisiGelecekmis bir gün esiGözü yasli bekleyisiAyriliklar yüzündendir.

Alti çizili sözcüklerden hangisi yapisi bakimindan digerlerinden farklidir?

A) Yasiyorken C) Yasli B) Gelecekmis D) Ayriliklar

10. Yeterlik fiili asagidaki cümlelerin hangisinde kesinlik bildirir?

A) Onlari belki bizim takim yenebilir.B) Toplantiya belki gelmeyebilirim.C) Avukatiniz olmadan konusmayabilirsiniz.D) Söylediklerinden bir kelime bile anlayamadim.

11. Asagidakilerin hangisinin yüklemi kuralli birlesik fiil-dir?

A) Anlasilan bütün mahallenin diline düsmüsüz.B) Kendisine söylenenlere tahammül ederdi.C) Tam, kavga baslayacakken kaçiverdi.D) Zamani gelince herkes tarlasini sürerdi.

- 30 -

CÜMLENIN ÖGELERI

CÜMLENIN ÖGELERI

24

- 31 -Konu Testi : Cümlenin Ögeleri Konu Testi No: 17

1. Asagidaki cümlelerin hangisinde ögelere ayirmada yanlislik yapilmistir?

A) Buraya / sehrin bogucu sicagindan kaçanlar / gelirler.B) Havuzun içinde / belki bir milyon kurbaga / avazi çiktigi kadar / bagiriyordu.C) Günes / bulanik bir isik uzatarak / arklarin durgun su- larini / yer yer / parlatiyordu.D) Suyu çekilmis / bir sel yatagi gibi duran / sokak aksama dogru / hareketlenir.

2. "Bir gün hayalin sönmesi, gerçegin o sivasi dökülmüs hâliyle ortaya çikmasi tatli bir uykudan uyandirmak gibi insani üzer." cümlesinde asagidaki ögelerden hangisi yoktur?

A) Zarf Tümleci B) Nesne C) Dolayli Tümleç D) Özne

3. Asagidaki cümlelerden hangisi, " özne, belirtili nesne, zarf tümleci ve yüklemden " olusmustur?

A) O basketbol maçini ben izlemistim.B) Milli takimimiz gelecek hafta Polonya'ya gidecek.C) Takim arkadasim attigim topu hemen yakaladi.D) Geçen seneki yarismalara bizim okul katilmadi.

4. Asagidaki cümlelerin hangisinde cevap nesnedir?

A) Onu kim dövdü? C) Yolda kimleri gördü?- Babasi. - Arkadaslarini. B) Ali onun nesidir? D) Ne zaman geldi?- Kardesi. - Dün. 5. Asagidaki cümlelerin hangisinde nesne kullanilmamistir?

A) Onun denemelerindeki anlatimda, kisisel olmayan, özlü, betimleyici, nesnel bir ses göze çarpar.B) Kösenin basinda durup bakarsaniz, her pencerede kirmizi toprak saksilar görürsünüz.C) Bir sair herhangi olayi anlatmak istese, bize salt gerçegi mi yansitir?D) Sanatçi, bazi eserlerini sadece çocuklar için kaleme almistir.

6. Asagidaki cümlelerin hangisinde "anilar" sözcügü sözde özne olarak kullanilmistir?

A) Anilar, hayatimizi yönlendirdigi ölçüde degerlidir.B) Anilar, insanin ayrilmaz parçasi hâline gelmistir.C) Bizden uzaklastikça güzellesir anilar.D) Degisik yönleriyle hep sevilir anilar.

7. Asagidaki cümlelerin hangisinde vurgu, zaman kavrami üzerindedir?

A) Ali, yarin aksam uçakla Adana'ya gidecek.B) Yarin aksam uçakla Adana'ya Ali gidecek.C) Ali, Adana'ya uçakla yarin aksam gidecek.D) Ali, Adana'ya yarin aksam uçakla gidecek.

8. "En korktugum seylerden biri" sözü asagidakilerin hangisinde "özne" görevinde kullanilmistir?

A) Onun gelmemesi en korktugum seylerden biriydi.B) En korktugum seylerden birini ona anlattim.C) En korktugum seylerden biri oldugundan istemiyorum onuD) En korktugum seylerden biri basarisiz olmaktir.

9. Asagidaki cümlelerin hangisinde ögrenilmek

25

istenen öge farklidir?

A) Pencerenin önünden ne geçti?B) Su an neler hissediyorsunuz?C) Bugünkü dersleri kim anlatti?D) Sinifta aklina neler geldi?

10. Asagidaki cümlelerin hangisinde ögelerin dizilisi "nesne, zarf tümleci, dolayli tümleç ve yüklem" seklin-dedir? A) Seni seve seve okula göndeririz.B) Babami görmeden oraya gidemem.C) Konya'ya yaklasinca heyecani artiyor.D) Salim'i okuldan gelince döve döve bayiltmislar.

11. Asagidaki cümlelerin hangisinde zarf tümleci kulla-nilmamistir?

A) Hizli hizli olay yerine dogru yaklastik.B) Kalabaligi görünce konusmaktan vazgeçti.C) Parasini aldi, sonra kosarak uzaklasti.D) Ne kadar mutlu oldugu yüzünden okunuyordu.- 32 -

FIIL ÇATISI

FIIL ÇATISI : Fiillerin özne ve nesnelerine göre aldiklari durumlara, gösterdikleri özelliklerdir.

FIIL ÇATISI

A. NESNELERINE GÖRE FIILLER B. ÖZNELERINE GÖRE FIILLER

- 33 -Konu Testi : Fiil Çatisi Konu Testi No: 18

1. Asagidaki cümlelerden hangisi, özne - yüklem iliskisi yönünden digerlerinden farklidir?

A) Onun bu isi basaramayacagi anlasildi.B) Nüfus artis hizinda azalma oldugu gözlendi.C) Iki kisinin derslere girmedigi belirlendi.D) Ahmet'in söylediklerinden çok alindi.T35 s2sa2102. Asagidaki cümlelerin hangisinde geçisli fiil kullanilmistir?

A) Bahar gelince bütün agaçlar yeserdi.B) Çantayi buraya birakmayacakti.C) Babasinin gönderdigi para bitmisti.D) Hastaliktan yüzü sararmisti.T35 s13 sa2113. Asagidaki cümlelerin hangisinde geçisli bir fiil edilgen yapilmistir?

A) Isçilerin ücretleri bir gün önce verildi.B) Iste, bu söze gülünür.C) Bu soguk havada burada yatilmaz.D) Yarin sabah erkenden okula gidilecek.T35 s7 sa2104. Asagidakilerin hangisinde oldurgan fiil kullanilmistir?

26

A) O, bütün ögrencileri güldürür.B) Beni burada bekletmeyecektin.C) Çocuklari siniftan attirmisti.D) Saçlarini ne zaman kestirdin?5. Asagidaki cümlelerin hangisinde istes fiil kullanilmistir?A) Kardesim herkesle anlasir.B) Her yerde ogluyla övünüyor.C) Ne yazik ki, sokak kavgalarinda artis görülüyor.D) Bizi buradan kimse attiramaz.T35 s20 sa2116. "Çocuklar, ögretmenleriyle selâmlastilar." cümlesin- deki fiil, asagidakilerden hangisidir?

A) Basit ve istes çatilidir. C) Türemis ve istes çatilidir.B) Türemis ve dönüslüdür. D) Türemis ve etkendir.T36 s11 sa 2137. Asagidaki cümlelerin hangisinde etken bir fiil yoktur?

A) Hava güzel oldugundan disarida oynuyorlar.B) Okulun camlarini biz tatildeyken kirmislar.C) Dayi Sevket, onu görmeyince duramaz.D) Her sey onun için hazirlaniyor.

8. Asagidaki cümlelerin hangisi nesnesine göre farkli-dir?

A) Portakallari yikadiktan sonra kabuklarini soyun.B) Yarin aksam sinemaya gidecegiz.C) Size yardim edemeyecegimizi artik anlayin.D) Niçin gelmedigimi lütfen bana sormayin.

9. "Bize yardim etmeyecegini önceden hissetmisti." cümlesinin yükleminin yapi ve çati bakimindan özelligi asagidakilerin hangisinde verilmistir?

A) Yardimci fiille kurulan birlesik fiil, edilgen, geçisliB) Türemis fiil, etken, geçisliC) Kuralli birlesik fiil, dönüslü, geçisliD) Yardimci fiille kurulan birlesik fiil, etken, geçisli

10. Asagidaki cümlelerin hangisi nesne - yüklem

iliskisi yönüyle "Kardesim okulda yine defterini kaybetmis." cümlesiyle özdestir?

A) Dün aksam hepsi birlikte gittiler.B) Emekli olduktan sonra anilarini yazacakmis.C) Amcasi, geçen yaz trafik kazasinda öldü.D) Anlattigi fikralara katila katila güldük.

11. Asagidakilerden hangisinin yüklemi etken fiildir?

A) Bu sabah gönderilecekti koliler.B) Ne zamandan beri para verilmiyor?C) Onun yaninda sikiliyoruz.D) Fakirlere yemek dagitiliyor.

12. "Bes alti aydir ona para göndermiyorlar." cümlesi-nin çatisi hakkinda asagidakilerin hangisi söylenebilir?

A) Edilgen B) Istes C) Etken D) Dönüslü

- 34 -

CÜMLE ÇESITLERI

CÜMLE ÇESITLERI

27

*TEMEL CÜMLE : Bir cümlenin yüklemi temel cümledir. Cümledeki asil yargi bu yüklem üzerindedir.Örnek : Ders çalisacagim.T.C

*YAN CÜMLE : Temel cümleyi tamamlayan yargilardan olusur.ve temel cümlenin bir ögesi durumundadir. Yan cüm-leler, bir fiilimsi veya çekimli bir fiilden olusabilir.Örnek : O, ben de gelecegim, demisti.Y.C T.CÖrnek : Hamama gir-en / terler.Y.C T.C- 35 -Konu Testi : Cümle Çesitleri Konu Testi No: 19

1. "Bihruz Bey, yarim yamalak bir ögrenim görmüs, yirmi üç yasinda bir gençtir."Yukaridaki cümle dilbilgisi bakimindan incelendigin-de, asagidakilerden hangisi yanlis olur?

A) Basit isim cümlesidir.B) Birden çok sayi sifati vardir.C) Birlesik isim cümlesidirD) "ögrenim" kelimesi fiilden türemis bir isimdir.

2. "Sözcük,dilin anlamli en küçük parçasidir." cümlesi- nin çesitleri asagidaki seçeneklerden hangisidir?

A) Birlesik, kuralli, olumlu, isim cümlesidir.B) Basit, devrik, olumlu, isim cümlesidir.C) Basit, kuralli, olumlu, isim cümlesidir.D) Basit, kuralli, olumlu, fiil cümlesidir.

3. Asagidaki cümlelerin hangisi yapisina göre farklidir?

A) Geç yatarsak sabahleyin kalkamayiz.B) Öyle saniyorum ki bizi anlayacaktir.C) Sabahin erken saatlerinde kapimizi çaldilar.D) Kimseye görünmeden içeri girdik.T38 s9 sa225

4. "O, rüya gibi yalniz uykuda görünür." cümlesinin özellikleri asagidakilerin hangisinde verilmistir?

A) Kuralli, birlesik, fiil C) Kuralli, basit, fiilB) Devrik, isim, basit D) Olumlu, devrik, basitT38 s1 sa2255. "Bazi düsünceler yazilamaz, sadece düsünülür." cümle sinin özneleri ortak bir sirali cümledir.Asagidakilerden hangisi sirali bagimli cümle degildir?

A) Hafiza bir bavul gibidir, içi bir seye yaramayan sey- lerle doludur.B) Zekânin pesinden kosmayin, aptalligi yakalarsiniz.C) Söz yas deridir, nereye çekersen oraya uzar.D) Akil, insanin külahinda bir çividir, yumruk yemeden kafanin içine girmez.T39 s5 sa227

6. Asagidakilerden hangisinin yüklemi kelime türü yönü ile digerlerinden farklidir?

A) Ahmet Bey eski bir sarki mirildaniyordu.B) Evin isiklari bir bir yaniyor.C) Gökyüzünün baska rengi de varmis.D) Yaz kis bu daglarin kari eksilmez.

7. Asagidakilerden hangisi olumlu, fiil cümlesidir?

A) Bunlara bir sey yetismez ki...B) Sana bu mülâkat yetmez mi?C) Söylenen her söz senin iyiligin içindi.D) Bu çocuklarin kiymetini bilelim.

8. Asagidakilerden hangisi isim cümlesi degildir?

A) Resat Nuri'nin anlatiminda bir açiklik vardir.B) Peki, bizim yapmamiz gereken nedir?C) Karsi tarafin adamlari çoktur.D) Kisa zamanda da iyilesir.

9. Asagidaki cümlelerin hangisinin öznesi ortak olan bir sirali cümle degildir?

28

A) Çiktim disari, ne yapacagimi bilmiyordum.B) Ögretmenimiz yeni gelmisti, çok gençti.C) Elini cebine soktu, çakisini çikardi.D) Elleri buz gibiydi, biraz daha geç kalsaydi ölecekti.

10. "Aldim Rakofça kirlarinin hür havasini." Yukaridaki cümle hakkinda asagidakilerden hangisi söylenemez?

A) Devrik cümledir. C) Olumlu cümledir.B) Basit cümledir. D) Ünlem cümlesidir.

11. Asagidakilerin hangisi olumlu cümledir?

A) Bu testler bizim istedigimiz testler degil.B) Onu ben de düsünmedim degil.C) Bu, aradigim ögrenci degil.D) Hava bugün günesli degil.

- 36 -

ANLATIM BOZUKLUKLARI

- 37 -

ANLATIM BOZUKLUKLARI

29

- 38 -Konu Testi : Anlatim Bozukluklari Konu Testi No: 20

1. I. Disarida kardesim, evde ben bekliyordum.II. Bana sürekli yardim ettiler.III. Ondan böyle bir davranis beklemezdim.IV. "Böyle de soru olur mu?" dedi.Yukaridaki cümlelerin hangisinde anlatim bozuklugu vardir?A) I. B) II. C) III. D) IV.T41 S1 SA2412. "Eminim, belki Ahmet itiraz etmistir." cümlesindeki anlatim bozuklugunun sebebi asagidakilerden hangisidir?

A) Çelisen kelimelerin kullanilmasiB) Özne - yüklem uyumsuzluguC) Yakin anlamli kelimelerin kullanilmasiD) Nesne - yüklem uyumsuzluguT41 s10 sa2413. Asagidaki cümlelerin hangisinde özne - yüklem uyumsuzlugu vardir?

A) Çocuklar, sevinçle okula dogru kostular.B) Saçlarim gün geçtikçe azaliyorlar.C) Agaçlar asiri sicaktan kurudular.D) Müdür beyler gelmemis.Cev b4. Asagidakilerin hangisinde anlatim bozuklugu vardir?

A) Her ay bir takim elbise alir.B) Kiligina kiyafetine çok dikkat ederdi.C) Bu yaz yurt disina çikmak istiyor.D) Kesinlikle isini bitirmis olmali.Cev d5. Asagidakilerin hangisinde anlatim bozuklugu vardir?

A) Isinin çok zor oldugunu söylüyordu.B) Hiçbir iste dikis tutturamiyordu.C) Dogru dürüst konusmayi beceremez.D) Mesleginin var olan zorluklari onu biktirdi.T41 S3 SA 2416. "Bazi evden kaçan çocuklarin sari bomba diye

tâbir edilen uyusturucu haplardan kullandigini ögrendim." cümlesindeki benzer bir anlatim bozuklugu asagidakilerin hangisinde vardir?

A) Nice eserler biçimce zayif ve çirkin olduklarindan basari kazanamamistir.B) Sanat eseri biçimle içerikten örülmüs bir bilesim, bölünmez bir bütündür.C) Kelimeleri, hayatimiza söyle ya da böyle girmis varliklari, önemsiz saymaya kimsenin hakki yoktur.D) Gögsü firlayacak gibi oluyor, lâstik gibi vücudunun içini disina çikariyorlardi.T42 s5 say2437. Asagidakilerin hangisinde anlatim bozuklugu yoktur?

A) Faydasiz seyleri ögrenmeyi sevmem, kimseye de tavsiye etmem.B) Bursa'nin en güzel semti olan Çekirge'ye yerlesip bir ömür boyu da ayrilmayacakmis.C) Dinlenirken bir salkim üzüm koparmis ve afiyetle de yenmis.D) Incelemede bazi yazilarin silik ve okunakli olmadigi görülmüstü. T42 S1 SA2438. "( I ) Bir söyledigimi bir kere daha söylememe, bil- digi bir hikâyeye bir de benim anlatmama katlanmak istemeyen dosta gücenmem. ( II ) Ama insaf etsin onlari bir kere daha dinlese ne çikar? ( III ) Vakti pek mi kiymetli? ( IV ) Ama hayir, oturup konusacagiz, bos saatlerimizi beraber geçirmek için bulusmusuz."

Yukaridaki numaralanmis cümlelerin hangisinde bir anlatim bozuklugu vardir?

A) I. B) II. C) III. D) IV.T42 S2 SA2439. Asagidaki cümlelerin hangisinde "ise" kelimesine gerek yoktur?

A) Soruyu soran Ali ise yardimci olun.B) Gelmemesinin nedeni ise çagrilmamasi.C) Yurdunuzu seviyor ise konusmaz.D) Ödevini bitirdi ise gelebilir.

10. Asagidaki cümlelerin hangisinde gereksiz kelime kullanilmistir?

30

A) Ona bazen yardimci oldum.B) Sürekli,daima sözlerime itiraz ederdi.C) Birkaç soru daha çözelim.D) Aydin, bu sene çok çalisiyormus.

- 39 -

SES BILGISI

SESLI ( ÜNLÜ ) UYUMU : Büyük ve küçük ünlü uyumu olmak üzere iki grupta incelenir.

- 40 -

SES BILGISI

SESSIZ HARFLER

- 38 -Konu Testi : Ses Bilgisi Konu Testi No: 21

1. Asagidaki kelimelerin hangisinde sert sessiz yumusa- masi vardir ?

31

A) Topumuz C) Sepetimiz B) Gücümüz D) Parkimiz

2. Asagidakilerden hangisinin es seslisi yoktur?

A) Dal B) Ova C) Kara D) Koru

3. Asagidakilerden hangisi dar sesli kelimedir ? A) Araba B) Gündüz C) Özet D) Ocak

4. Asagidaki kelimelerin hangisi, küçük sesli uyumuna uymaz ?

A) Yumurta B) Tavuk C) Kümes D) Ördek

5. Asagidakilerden hangisinde ses kaybina ugramis bir sözcük yoktur?

A) Küçücük bir evde mutlu bir sekilde yasiyorlardi.B) Biraz ilerledikten sonra yol ikiye ayrilmistir.C) Uykuyu bu kadar seven bir insan görmedim.D) Yagmurun yagacagini romatizmalarimdan hissetmis- tim. T44 s1 sa255

6. Asagidaki kelimelerin hangisi "-yor" ekini aldiginda hem küçük hem de büyük ünlü uyumuna uymaz?

A) Çalis B) Oku C) Git D) Anla7. Asagidaki cümlelerin hangisinde ünsüz uyumsuzlugu yazim yanlisina sebep olmustur?

A) Çocuk,direkten düstügü için kolu kirildi.B) Kayikci,bizi karsiya götürecegini söyledi.C) Her zaman seçkin insanlarla konusur.D) Dikis kursuna gidip belge almis.

8. Asagidaki dizelerin hangisinde ses düsmesine ugramis bir sözcük yoktur?A) Ne güzel seni bulmak bütün yüzlerdeSonra seni kaybetmek hemen her yerdeB) Çok sürse ayrilik,aradan geçse çok seneBiz sende olmasak bile,sen bizdesin geneC) Güvenle kalkariz,her sabah zindeYürüyüp bu yolun,meçhul izindeD) Geceyle bir durgunluk oldu sudaBaliklar,yosun gibi uykuda

9. Asagidaki cümlelerde alti çizili kelimelerin

hangisi ünsüz degisimine örnek olamaz?

A) O kaybolmus dünyani bir an bulur gibi bak.B) Agacin,havuzun anlattigini dinle.C) Kulagim neler duydun,gözlerim neler gördün.D) Bu aksam her gögüste ayrilik sezilir.

10. Asagidakilerin hangisinde vurgu ilk hecededir?

A) Kipkirmizi B) Evlerimiz C) Çocuk D) KarincaCEV A11. Asagidaki cümlelerin hangisinde ünsüz degisimine örnek gösterilemez?

A) Zenginler aciktiginda,fakirler ise buldugunda yer.B) Onun cevabini herkes ögrenmek istiyordu.C) Bütün gün mutfakta annesine yardim etti.D) Neticede her zaman iki kilo süt elde ediliyor.

12. Asagidaki cümlelerde geçen alti çizili kelimelerden hangisi ünsüz yumusamasina örnek olabilir?

A) Herkes bu konuda devlete yardim etmeli.B) Yükümüzü biraz olsun hafifletemez mi?C) Bugün yine açiz evlatlarim, diyordu.D) Mektubunun gecikmesi beni üzdü.T43 S1 SA25313. Asagidaki cümlelerde geçen alti çizili kelimelerden hangisi ünsüz uyumuna örnek olabilir?

A) Oraya bizsiz nasil gidebilirsiniz?B) Beni görünce renkten renge girdi.C) Çok üzülürüm beni aramazsaniz.D) Üçgenlerde açilar konusunu anlatti.T43 S2 SA25314. Asagidaki cümlelerin hangisinde ünsüz uyumsuzlugu yazim yanlisina sebep olmustur?

A) Siniftan garip garip sesler geliyordu.B) Testdeki sorularin çogunu cevapladi.C) Bardaktan bosanircasina yagmur yagiyor.D) Yine gezmekten mi geliyorlarmis?- 39 -

NOKTALAMA ISARETLERI

32

- 40 -

NOKTALAMA ISARETLERI

-20-

IMLÂ ( YAZIM ) KURALLARI

- 41 -

IMLÂ KURALLARI

33

- 42 -Konu Testi : Noktalama Isaretleri ve Imlâ Kurallari Konu Testi No: 22

1. Ay kime ait ( ) Aya ayak basan Amerikalilar'a mi ( ) veya oraya ulasan ( ) bayragi yerine diken tümüne mi ait ( )"Yukarida verilen paragrafta parantezle bos birakilan yerlere, asagidakilerden hangisi sirasiyla getirilmelidir?

A) (!) (,) (,) (?) C) (?) (;) (;) (!)

B) (?) (,) (,) (?) D) (,) (,) (,) (?)

2. Asagidaki hangi cümlenin sonunda noktalama isareti yanlis kullanilmistir ?

A) Insan,çalismamaya görsün,basarili olur mu hiç hayat-ta?B) Gün olur,yil gibi gelir insana;yil olur,gün gibi gelir.C) Ah su sinavi bir kazanabilse,su okula bir girebilse. D) Kusun yüregi öyle çarpiyor,öyle çarpiyor ki...

3. Asagidakilerden hangisi dogrudur ?

A) Virgül isareti cümlede ara sözlerin sadece basinda kullanilir.B) Adlasmis sifatlari, sifatlardan ayirmak için nokta isa-reti kullanilir.C) Aktarilan söz veya yazidan önce iki nokta isareti kullanilir.D) Özneden sonra nokta isareti kullanilir.

4. "Aman Allah'im ( ) Günes altinda piril piril parlayan kocaman bir sazan baligi ( ) oltanin ucunda çirpinip duruyordu ( ) "

Yukaridaki parantezlerin içerisine, sirasiyla hangi noktalama isaretleri kullanilmalidir ?

A) ( ? ) ( , ) (...) C) ( ! ) ( , ) ( . ) B) ( ! ) ( , ) ( ; ) D) ( . ) ( , ) ( ! )

5. Asagidaki cümlelerin hangisinde noktanin kullanimiyla ilgili bir yanlislik yapilmistir?

A) Duvardaki levhada "Giris." yaziyordu.B) 15.10.1989'dan beri mektuplasiyoruz.C) Kardesi bu sene 2. sinifta okuyormus.D) Saat 10.50'de herkes hazir olsun.Cev a6. Asagidaki cümlelerin hangisinde yazim yanlisi bulun- maktadir?A) Yasli adam, bu evde yalniz yasiyor.B) Herkes heyecanla onu bekliyordu.C) Çocuk odasi penbeye boyanmis.D) Yanlis yola girdik, geri dönelim.CEV C7. Asagidakilerin hangisinde bir yazim yanlisi vardir?

A) Suyun rengi C) Bardagin agiziB) Kitabin kapagi D) Sinifin sessizligi

34

8. "( I ) Cahit Külebi, 09.01.1917'de Zile'nin Çeltek köyünde dogdu. ( II ) Çocuklugunun bir bölümü baba-siinin nüfus memuru olarak görev yaptigi Artova ve Niksar'da geçti. ( III ) Ortaokul ve Liseyi Sivas'ta oku- du. ( IV ) Memleket konularini isleyen siirler yazdi."Yukarida numaralandirilmis cümlelerin hangisinde bir yazim yanlisi vardir?A) I. B) II. C) III. D) IVT46 S6 SA2739. Asagidaki cümlelerin hangisinde imlâ hatasi yoktur?

A) Avrupada bu konu ile ilgili kitaplar çikti.B) Osmanlar'da yeni bir araba almis.C) Atatürk Dolmabahçe sarayindada kaldi.D) Bu konuya egilmekle çok da iyi etmissin.Cevap d10. Asagidakilerin hangisinin sonuna ünlem isareti gelir?

A) Kirlangiçlar, yuvalarini hiç unutmazlarB) Isin böyle olacagini nasil da bilemedikC) Karsidaki köye nereden gidilirD) Bebek, aglayarak annesini uyandirdi.

11. Asagidaki cümlelerin hangisinde noktalama isareti yanlis kullanilmistir?

A) Kars'tan Mugla'ya her yeri dolasmis.B) DSIden emekli olmus.C) Sözlügü a'dan z'ye inceledik.D) 8 km.lik yolumuz kaldi.- 43 -

SIIR ( NAZIM ) BILGISI

- 44 -

SIIR ( NAZIM ) BILGISI

35

- 45 -

NESIR ( DÜZ YAZI ) BILGISI1. Hikâye : Olmus veya olabilecek olaylari belli bir plân çerçevesi içinde yer ve zamana bagli olarak anlatan yazi türüdür.*Genel olarak romana benzer, ancak romandan kisadir. Roman iç içe olaylar zinciridir, hikâyede ise olaylar tektir. Olaylar ve kisiler anlatilirken fazla ayrintilara girilmez. *Hikâyede çevre de sinirlidir. Dar bir çevrede, zamanin kisa bir aninda belli bir sahis kadrosuyla olay islenir.

2. Roman : Toplumlarin ve fertlerin basindan geçmis veya geçmesi mümkün olan olaylari genis olarak, ayrintilariyla anlatan yazi türüdür.*Hikâyeye göre daha genistir. Olaylar bir ana olaya bagli küçük yan olaylarla islenir. Bir olay ele alinir ve zaman içinde gelistirilir.*Hikâyeye göre zaman daha genis, kahramanlar daha fazladir.

3. Masal : Kahramanlari olaganüstü varliklar olan, bilinmeyen bir yer ve zamanda tamamen hayâl ürünü gerçek disi olan olaylarin anlatildigi yazi

türüdür.

4. Tiyatro: Konularini günlük hayattan, efsanelerden veya tarihlerden alabilen ve sahnede oynanmak için yazilan eserlerdir.

5. Fikra : Günlük olaylari, memleket meselelerini veya herhangi bir konuyu, belli bir görüs açisindan ele alan ve yazarin inandigi düsünceleri ispatlamaya çalismadigi gazetelerdeki kisa yazilardir.

6. Makale : Bir yazarin herhangi bir konuda kendi görüs, duyus ve düsüncelerini delil- leriyle ispatlayarak okuyucuya benimsetmek amaciyla yazdigi kesin sonuçlu, ögretici yazilardir.7. Deneme : Herhangi bir konuda kesin sonuçlara gitmeden, yazarin kendisiyle konusu- yormusçasina bir anlatimla kendi görüs ve düsüncelerini dile getirdigi yazi türüdür.

8. Sohbet ( Söylesi ) : Bir yazarin günlük olaylarla ilgili duygu ve düsüncelerini okuyucu- suyla konusuyormus gibi anlattigi yazi türüdür.

9. Elestiri : Bir edebiyat veya sanat eserini çesitli yönleriyle inceleyip açiklamak, anlasil- masini saglamak ve degerlendirmek amaciyla yazilan yazilardir.

10. Ani ( Hatira ) : Bir yazarin kendine veya tanidigi birine ait geçmis olaylari anlattigi yazi türüdür.

11. Gezi : Gezilip görülen yerlerin ve o yerlerle ilgili edinilen izlenimlerin anlatildigi yazi türüdür.

12. Günlük : Bir kisinin, o güne ait duygu ve düsüncelerini izlenimlerini günü gününe, ta- rihini de belirterek yazdigi yazi türüdür.

13. Biyografi : Yazar, sair, devlet adami gibi ünlü kisilerin hayatini, yaptiklarini ve eserlerini anlatan yazilardir.

14. Otobiyografi : Ünlü kisilerin kendi hayatlarini yine kendisinin anlattigi yazi türüdür.

- 46 -

36

BAZI SANATÇILARIMIZ ve ESERLERI

1. Nâmik Kemal : Siirlerinde ve nesirlerinde vatan, millet, hürriyet gibi kavramlari, top- lumsal konulari isleyen Tanzimat dönemi sanatçisidir.Romanlari : Intibah, Cezmi Tiyatrolari : Vatan yahut Silistre, Zavalli Çocuk, Gülnihâl, Akif Bey, Celâleddin Harzem- sah, Kara Bela

2. Halit Ziya USAKLIGIL : Bati tesirindeki Servet-i Fünûn edebiyatinin önemli yazarla- rindandir. Tanzimatla birlikte edebiyatimiza giren romani gelistiren yazarimizdir. Edebiya- timizda Batili anlamda ilk romani yazmistir. Roman, hikâye, ani türünde eserleri vardir.Romanlari : Mâi ve Siyah, Ask-i Memnû, Kirik Hayatlar.

3. Mehmet Akif ERSOY : Edebiyatimizin en saglam karakterli sairlerindendir. "Istiklâl Marsi"mizin sairidir. Siirlerini aruz ölçüsüyle yazmistir. Manzum hikâyeleriyle de taninir. Siirlerinde toplum gerçeklerini basariyla anlatmistir. Gözleme büyük önem vermis, realist ( gerçekçi ) bir yazardir. Kurtulus savasi yillarinda Anadolu'ya geçmis ve halkimizi Istiklâl Mücadelesi'nde suurlandirmak için büyük çaba sarf etmis ve bunda da bir hayli basarili olmustur. Yedi ayri kitaptan olusan "Safahat" adli siir kitabiyla taninir.

4. Tevfik Fikret : Servet-i Fünûn döneminin önemli bir sairi olup, edebiyatimiza yenilikler getirmistir. Siirlerinde hürriyet, vatanseverlik, Batililasma konularini islemistir. Siirleri: Sermin, Haluk'un Defteri, Rübâb-i Sikeste

5. Ahmet Hâsim: Fecr-i Âtî toplulugunda yer almis ve bu topluluk dagildiktan sonra hiçbir topluluga girmemistir. Süslü ve sanatli bir dil kullanmis, siirin yaninda düzyazi da kullanmistir. Siirleri : Piyâle, Göl Saatleri; nesirleri ise Bize Göre Frankfurt Seyahatnâmesi

6. Ömer Seyfeddin : Milli edebiyatin önemli temsilcilerindendir. Türkçe'nin sadelesmesi, yabanci kelimelerin, tamlamalarin, kurallarin Türkçe'den atilmasi için mücadele etmis ve hikâyeleriyle taninmis bir yazarimizdir.

Hikâyeleri : Bomba, Kasagi, Yalniz Efe, Beyaz Lâle,Gizli Mabet, Yüksek Ökçeler, Forsa...7. Yakup Kadri KARAOSMANOGLU : Milli edebiyatin önemli yazarlarindan olup, özellikle romanlariyla taninmaktadir. Roman, hikâye, ani ve makale türünde eserleri vardir. Romanlarinda Türk toplumundaki degisiklikleri ve bu degisikliklerin toplumda olusturdugu kargasayi islemistir.Romanlari : Yaban, Kiralik Konak, Nurbaba Hikâyeleri : Bir Serencam, Milli Savas Hikâyeleri

8. Resat Nuri GÜNTEKIN : Kurtulus Savasi'ndan sonra eserlerinde Anadolu'yu islemistir. Müfettis oldugundan yurdumuzun birçok yerini gezmis ve gördüklerini eserlerinde islemistir. Özellikle "Çalikusu" bu sahada meshur bir romandir. Roman, tiyatro ve gezi ya- zisi türünde eserleri vardir.Romanlari : Çalikusu, Yaprak Dökümü, Yesil Gece...

9. Hâlide Edip ADIVAR : Kurtulus Savasi yillarini yansitan roman ve hikâyeleriyle taninmis, o yillarda mitingler düzenlemis, Anadolu'ya geçerek Istiklâl mücadelesine destek olmustur. Sultanahmet meydanindaki mitingle dikkat çekmistir.Romanlari : Sinekli Bakkal, Atesten Gömlek, Handan, Vurun Kahpeye...Hikâyeleri : Harap Mabetler, Daga Çikana KurtAni : Mor Salkimli Ev

10. Sait Fâik ABASIYANIK : Genellikle balikçilarin, kenar semtlerde yasayanlarin, sar- hoslarin, avare insanlarin günlük hayatlarini anlatmistir. Edebiyatimizin en büyük hikâye- cilerindendir.Hikâyeleri : Semâver, Sarniç, Mahalle Kahvesi, Son Kuslar, Havada Bulut...

11. Tarik BUGRA : Hikâye ve roman sahasinda eserleri vardir.Romanlari : Küçük Aga, Ibis'in Rüyasi, Ankara, Firavun Imani...Hikâyeleri : Oglumuz, Yarin Diye Birsey Yoktur, Iki Uyku Arasinda...

- 47 -

37

BAZI SANATÇILARIMIZ ve ESERLERI

12. Memduh Sevket ESENDAL : Olaylari arka plana atan ve günlük hayattan bir kesit anlatan hikâyeleriyle meshurdur. Edebiyatimiza yeni bir hikâye tarzi getirmistir. Hikâyeleri : Otlakçi, Mendil Altinda, Temiz Sevgiler, Ev Ona Yakisti, Veysel Çavus, Ihti- yar Çilingir...Romanlari : Ayasli ve Kiracilari, Miras, Vassaf Bey...

13. Peyâmi Safa : Romanlarinda Dogu - Bati karsilastirmasini, madde - ruh çatismasini, insan psikolojisini islemistir.Romanlari : Dokuzuncu Hariciye Kogusu ( Psikolojik bir romandir. ), Fatih - Harbiye, Yalniziz, Sözde Kizlar, Matmazel Noralya'nin Koltugu...

14. Ahmet Hamdi TANPINAR : Genellikle bütün edebî türlerde eser vermis roman, hi- kâye ve siirleriyle taninmis bir sanatçimizdir. "Zaman ve "rüya" onun siirlerinde dikkat çekici kavramlardir.Romanlari : Huzur, Mahur Beste, Saatleri Ayarlama EnstitüsüHikâyeleri : Abdullah Efendi'nin Rüyalari, Yaz YagmuruDeneme : Bes Sehir

15. Ziya GÖKALP : Fikir ve sanat adamidir. Milli Edebiyatin kurulup gelismesinde büyük katkilari olmus, genç sanatçilari sade dile, milli konulara yöneltmistir.Siirleri : Yeni Hayat, Kizil Elma, Altin IsikNesirleri : Türklesmek, Islamlasmak, Muasirlasmak, Türkçülügün Esaslari

16. Cahit Sitki TARANCI : Siirleriyle, özellikle "Otuzbes Yas" siiriyle meshurdur.Genel- likle yasam sevinci ve ölüm korkusu temalarini islemistir.

Siirleri : Otuzbes Yas, Ömrümde Sükût, Düsten Güzel...

17. Orhan Veli KANIK : Melih Cevdet ve Oktay Rifat ile edebiyatimiza "Garip" adiyla yeni bir tarz getirmistir. Edebiyatimizdaki bütün kurallara karsi çikmis, kuralsizligi kural hâline getirmistir. Dili

oldukça sadedir.Siirleri : Garip, Vazgeçemedigim, Destan Gibi19. Ahmet Muhip DRANAS : Heceyi ustalikla kullanmistir. Ses ve sekil mükemmelligine önem vermistir. Siirin yaninda tiyatro eserleri de vermistir.Siirleri : Siirler, Gölgeler...Tiyatrolari : O Böyle Istemezdi, Çikmaz Sokak...

20. Yahya Kemâl BEYATLI : Siirlerinde aruzu kullanmis, eski siirle yeni siiri kaynasti- rarak yeni bir öze ermis, siirde sekle ve mûsikiye önem vermistir.Siirleri : Kendi Gök Kubbemiz, Eski Siirin Rüzgariyla...Nesirleri : Aziz Istanbul, Egil Daglar, Edebiyata Dâir...

21. Faruk Nâfiz ÇAMLIBEL : Siire aruzla baslayip sonra heceye dönmüs "Bes Hececi- ler" denilen sairlerimizin en basarilisidir. Siirlerinde memleket gerçeklerini anlatmistir. Siir ve tiyatro türündeki eserleriyle taninmistir.Siirleri : Han Duvarlari, Çoban Çesmesi...

22. Necip Fazil KISAKÜREK :

- 48 -Konu Testi : Siir Bilgisi Konu Testi No: 23

1. Herhangi bir olay veya sahsin tenkit edildigi siir türü asagidaki seçeneklerden hangisidir?

A) Pastoral B) Satirik C) Didaktik D) LirikT48 S15 SA2932. "Durun, durun bir dünya iniyor tepemizdenÇatirtilar geliyor karanlik kubbemizden."Yukaridaki misralarin kafiye çesidi asagidakilerden hangisidir?

A) Yarim Kafiye C) Zengin KafiyeB) Tam Kafiye D) Cinasli KafiyeT49 s9 sa2953. Asagidakilerin dizelerin hangisinde farkli bir sanat vardir?

38

A) Dinle yolcu, bu ses onundur. Sinsi adimlarla aksam yürüyor.B) Eskici dükkânindaki asma saat,Çelik bir sal almis omuzlarina.C) Ay, zeytin agaçlarindan yere damliyordu.Açtim avucumu, altina tuttum.D) Tarihin dilinden düsmez bu destan.Nehirler gazidir, daglar kahraman.T49 s15 sa2954. "Selvi boylu kizim gözlerini baska yöne çevirmisti." cümlesindeki benzetmede benzeyen asagidakilerin hangisidir?

A) Selvi B) Boy C) Kiz D) Gözler

5. Asagidakilerin hangisinde kisilestirilen varlik vardir?

A) Bir ah çeksem karsi daglar kül olur.B) Geceler sabahi hasretle bekler.C) Söndürme öz elinle yandirdigin çirayiD) Benim can vermeye dermanim mi var?

6. Ahlâk yolu pek dardirTetik bas önün yardirSakin hakkim var demeHak yok vazife vardir

Yukaridaki dörtlük asagidaki siir türlerinden hangisine örnek olabilir?

A) Lirik B) Epik C) Didaktik D) Pastoral

7. Gönül bir deva-yi mutlak ister hem kabul etmezFelekten sah-i dari verseler bir dem kabul etmez.Yukaridaki beyitte hangi kafiye vardir?

A) Yarim kafiye C) Cinasli kafiyeB) Zengin kafiye D) Tam kafiye

8. Insanlar arasinda geçen olaylari hayvanlar arasinda geçiyor gibi göstererek elestiren ve ders verme amaci güden siirlere ne ad verilir?

A) Epik C) FablB) Pastoral siir D) Kosma 9. Asagidakilerin hangisinde zengin kafiye vardir?

A) Eliyor dört bir yana sakin bir günüBir rüyadan arta kalmanin hüznüB) Ömrümün timsali beyaz nilüferTürbeler, camiler, eski bahçelerC) Korkma, sönmez bu safaklarda yüzen al sancak!Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocakD) Bursa'da bir eski cami avlusuKüçük sadirvanda sakirdayan su

10. Asagidakilerden hangisi pastoral siirin özelliklerine uygundur?A) Konusunu kahramanliklardan alir.B) Içten gelen duygulari coskulu bir dille anlatir.C) Tabiat ve doga güzelliklerini, çobanlarin yasayislari- ni anlatir.D) Insanlara bir seyi ögretmek için yazilir.

11. Kim bu cennet vatanin ugruna olmaz ki fedâSühedâ fiskiracak topragi siksan sühedâYukaridaki misralarda asagidaki sanatlardan hangileri vardir?

A) Tesbih - KisilestirmeB) Tesbih - AbartmaC) Abartma - Mecâz-i mürselD) Abartma - Kisilestirme

- 49 -Konu Testi : Nesir Bilgisi Konu Testi No: 24

1. Herhangi bir konuda görüs ve düsünceyi ileri süren, savunan, destekleyip kanitlayan yazi türü asagidaki se- çeneklerden hangisidir?

A) Fikra B) Makale C) Deneme D) Sohbet

2. Asagidakiler seçeneklerden hangisi yanlistir ?

A) Romanin konusu, hikâyeye göre daha çok kapsamli- dir.B) Hikâyenin konusu, romana göre daha çok kapsamli- dir. C) Bir yazar, makalede delillere basvurmak zorundadir.D) Masaldaki kahramanlar, olaganüstü varliklaridir.

39

3. "Konu olarak günlük olaylar islenir. Yazar, günlük olaylarla ilgili düsüncelerini okuyucusunu karsisina alip da onunla konusuyormus gibi anlatir. Nükteli sözler, atasözleri yazi içinde kullanilabilir." Yukarida tanitilan yazi türü asagidakilerden hangisidir?

A) Fikra B) Elestiri C) Ani D) MakaleT48 s18 s2934. Asagidaki eser - tür eslestirilmelerinden hangisi yanlistir?

A) Otlakçi - roman C) Forsa - hikâye B) Çanakkale Sehitleri - siir D) Otuz Bes Yas - siir

5. Islenen konu hakkinda yazarin düsüncelerini ispatlamaya çalistigi ve belgelere dayandirdigi yazi türü asagidakilerden hangisidir?

A) Deneme B) Fikra C) Makale D) Hikâye

6. Asagidakilerden hangisi deneme türünün özellikle- rinden olamaz?

A) Yazar kendi görüslerini anlatir.B) Öznel yargilara yer verilir.C) Konu, derinlemesine incelenir ve arastirilir.D) Yazar, okuyucuyu inandirmak zorunda degildir.

7. Asagidaki yazarlarin hangisi roman yazari degildir?

A) Ömer Seyfeddin C) Resat NuriB) Halide Edip D) Yakup KadriT48 s4 sa2928. Asagidakilerden hangisi Ömer Seyfeddin'e ait degildir?A) Yüksek Ökçeler C) AntB) Beyaz Lâle D) Mendil Altinda

9. Asagidakilerden hangisi farkli bir yazara aittir?

A) Efruz Bey C) BombaB) Yalniz Efe D) Veysel Çavus

10. Asagidaki yazar - eser eslestirmelerinden hangisi yanlistir?

A) Halide Edip - Sinekli BakkalB) Ziya Gökalp - Türklesmek, Islâmlasmak, Muasirlas- makC) Faruk Nafiz - Han DuvarlariD) Yakup Kadri - Semaver

11. Asagidakilerin hangisinde benzetmeye yer verilmistir?A) Kaya gibi saglam bir vücudu vardi.B) Yildizlar sabaha kadar sarki söyledi.C) Irmak, korkunç bir nârayla uyandi.D) Sabahtan ugradim ben o yâre.

12. "Sade dile öncülük etmistir. Hikâyeleriyle taninir. Basini Vermeyen Sehit, Yalniz Efe önemli eserlerinden- dir."Yukaridaki paragrafta tanitilan edebiyatçimiz asagidakilerden hangisidir?

A) Ziya Gökalp C) Ömer SeyfeddinB) Halit Ziya D) Tevfik Fikret

Hayreddin GÖÇTürk Dili ve Edebiyati ÖgretmeniBeysehir Lisesi

40

Dil Bilgisi01

Documents

Transcript of Dil Bilgisi01