1

การพฒนาประเทศดวยเศรษฐกจดจทล

พนเอก ดร.เศรษฐพงค มะลสวรรณ ประธาน กทค./รองประธาน กสทช.

ท าไมตองเศรษฐกจดจทล

ภายใตภาวะเศรษฐกจโลกทผนผวน แนวโนมการฟนตวทางเศรษฐกจของกลมประเทศมหาอ านาจยงขาดทศทางทชดเจน เศรษฐกจของประเทศไทยทอาศยรายไดจากการสงออกและอตสาหกรรมการทองเทยวเปนหลกจงไดรบผลกระทบโดยตรง ประกอบกบภาวะราคาพชผลทางการเกษตรทตกต า หนภาคครวเรอนทอยในระดบสง จนความสามารถในการใชจายของภาคประชาชนเปนไปอยางฝดเคอง

ในสถานการณเชนน ประเทศไทยจงจ าเปนตองปรบตว อยางเรงดวน หนงในเครองมอชนส าคญททวโลกใหการยอมรบ วาเปนสามารถน าพาประเทศใหพนจากวกฤตนไดนนกคอ เศรษฐกจดจทล เพราะภาคธรกจทเกยวของกบเทคโนโลยดจทลลวนมอตราการเตบโตสง และเปนพนฐานทางเทคโนโลยส าหรบภาคธรกจอน โดยท าหนาทเชอมโยงภาคการผลต ภาคบรการ แหลงเงนทน และผบรโภค ใหใกลชดกนแมอยคนละมมโลก ชวยกระตนใหเกดการเปลยนแปลงและสรางนวตกรรมทหลากหลาย ไดอยางมประสทธภาพ ทงยงชวยพฒนาหนวยงานราชการ ส e-government สรางโอกาสใหกบประชาชนอยางเทาเทยม เพอการเรยนร การเขาถงขอมลและบรการภาครฐ การสรางอาชพและเพมรายได ลดชองวางทางสงคม เพอพฒนาเศรษฐกจ ชมชนและสงคม ใหเตบโตอยางเขมแขง มนคง และยงยน

ปญหาของการพฒนาเศรษฐกจดจทล

แมในอดต ประเทศไทยไดมนโยบายพฒนาเศรษฐกจดจทลดวยการเนนขยายโครงสรางพนฐาน รวมไปถงการน าเครองคอมพวเตอรจ านวนมากไปแจกจายสโรงเรยน แหลงชมชน หรอโรงพยาบาล หลายแหงทวประเทศ แตการพฒนาเศรษฐกจดจทลของประเทศไทยกยงไมกาวหนาเทาทควร ดงจะเหนไดจาก ดชนชวดความพรอมดานเครอขาย (The Networked Readiness Index, NRI) ของ 148 ประเทศทวโลก ประจ าป 2014 ทพบวา ถงแมประเทศไทยจะมแนวโนมในการพฒนาดานไอซทโดยรวมทดขน เมอเทยบกบป 2013 แตการใชเทคโนโลยดงกลาว ยงไมสามารถสรางผลกระทบในเชงบวกตอเศรษฐกจและสงคม ไดอยางมประสทธภาพ (อนดบ 83) รวมทงมไดถกน าไปใชงานมากเทาทควร (อนดบ 80) (Bilbao-Osorio, Dutta, & Lanvin, 2014)

นอกจากน จากการศกษาของ Boston Consulting Group เรอง Greasing the Wheels of the Internet Economy ยงแสดงใหเหนอกวา อปสรรคส าคญทสดส าหรบประเทศไทยในการพฒนาเศรษฐกจอนเทอรเนต คอ ดานขอมล โดยดจากหลายปจจย เชน ปรมาณคอนเทนทในภาษาทองถน ความเปดกวางในการใชอนเทอรเนต สทธเสรภาพของสอ และความสามารถในการเขาถงคอนเทนทบางประเภท (Zwillenberg, Field, & Dean, 2014)

2

จงอาจกลาวไดวา นโยบายทเนนสรางอปทาน (Supply) เพยงดานเดยว อาจยงไมเพยงพอ เครอขายทถกสรางขนดวยเมดเงนมหาศาล ไมสามารถสรางผลกระทบในเชงบวกตอการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมไดอยางทหวง ไมตรงตามความตองการ ขาดเนอหาทนาสนใจในภาษาทองถนทเขาใจงาย คอมพวเตอรทมอยตามแหลงชมชน กลบไมถกใชใหเกดประโยชนสงสด เพราะประชาชนขาดทกษะ หรออาจมองไมเหนความส าคญ จนถงในระดบประเทศทเทคโนโลยดจทลไมถกน าไปใชเพอผลกดนการพฒนาทางวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมเทาทควร

ดงนนแผนพฒนาเศรษฐกจดจทลยคใหม จงควรใหความส าคญกบการสรางอปทาน (supply) และกระตนใหเกดความตองการและน าไปใชงาน หรอ อปสงค (demand) ควบคกนไป โดยอาศยมมมองทกวางขน จากภาพของเศรษฐกจดจทลทเคยเปนเพยงโครงขายอนเทอรเนตความเรวสง สการเชอมตอชนส วนทเกยวของเขาดวยกน ทงเครอขาย บรการ การน าไปใชงาน และผใช จนกลายเปน “ระบบนเวศดจทล” ทตองประสานฟนเฟองซงกนและกน จงจะด าเนนไปได

“ระบบนเวศดจทล” ประกอบดวย เครอขาย ซงท าหนาทเชอมโยงผใชบนระบบสอสารความเรวสง ทสามารถให บรการ ทดมคณภาพ จนไดรบความนยม และม การน าไปใชงาน ทหลากหลาย เกดเนอหาทนาสนใจ ในภาษาทองถนทเขาใจงาย รวมทงแอพพลเคชนจ านวนมาก ประกอบกบ ผใช มความพรอมดานทกษะ มความมนใจในความปลอดภยบนเครอขายดจทล และมอปกรณสอสารในราคาทเปนเจาของได เมอมจ านวนผใชมากยงขน จงเกดการลงทนบนเครอขายเพมเตม ท าใหบรการมคณภาพด

ยงขน เกดการน าไปใชงานอยางกวางขวาง ตลาดคอนเทนท แอพพลเคชน ซอฟตแวร และฮารดแวรเตบโต ผใชเพมขน ราคาลดลง จนกลายเปน “ระบบนเวศดจทล” ทหมนตอเนองไปไมสนสด (Kim, Kelly, & Raja, 2010)

ระบบนเวศดจทล

เครอขาย

บรการ

การน าไปใช

ผใช

3

แผนพฒนาและนโยบายเศรษฐกจดจทลแนวใหม

แผนพฒนาและนโยบายเศรษฐกจดจทลของแตละประเทศ มกแตกตางกนตามปจจยดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม และอตสาหกรรมภายใน โดยไมมสตรส าเรจตายตว แตกระบวนการทนยมใช มกเรมจากการก าหนดแผนพฒนาทชดเจน ประกอบดวยวสยทศน เปาหมาย สกลยทธ และโครงการทเกยวของ ตลอดจนการตรวจสอบประเมนผลอยางเปนระบบ โดยอาศยหลกการส าคญดงน

สรางตลาดทมประสทธภาพ: ตลาดของธรกจบรอดแบนดทวโลก ยงมขอบกพรองอยหลายประการ เชน การทโครงสรางพนฐานสวนใหญอยในมอของผประกอบการรายใหญเพยงรายเดยว โดยมไดเปดใหคแขงเขามารวมใชงานไดอยางเปนธรรม รฐจงควรใชนโยบายกระตนการแขงขนทเหมาะสม เชน การลดความซบซอนของกระบวนการออกใบอนญาต การบรหารคลนความถทเปดกวางและเออตอการเกดผประกอบการรายใหม การอนญาตใหผประกอบการรายอนสามารถใชโครงขายของรายใหญไดในราคาทเปนธรรม เชน interconnection regulation และ local loop unbundling

สรางเครอขายและบรการททกคนสามารถเขาถงได : ตนทนทสงในการขยายโครงสรางพนฐานสพนทชนบทหางไกล เปนอปสรรคส าคญในการใหบรการบรอดแบนดอยางทวถง โดยเฉพาะบนเครอขายประจ าทซงมตนทนสงกวาเครอขายเคลอนท เพอใหบรรลเปาหมายดงกลาว รฐอาจเลอกใชมาตรการกระตนทางการเงนเพอสงเสรมใหผประกอบการขยายเครอขายสพนทหางไกล หรออาศยการลงทนบนความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชน ผสมผสานกบขอบงคบทผประกอบการจ าเปนตองขยายเครอขายสพนทหางไกล เปนตน

กระตนอปสงค (demand): การสรางความตระหนกถงประโยชนของเทคโนโลยดจทลรวมกบการกระตนใหเกดอปสงคในตลาดอยางพอเพยงมความจ าเปนอยางยง โดยอาศยหลกคดสามประการ คอ เทคโนโลยดจทล ตองเขาถงได อยในราคาทพอเหมาะ และเปนทนาสนใจ

ใชนโยบายใหเหมาะสมกบการพฒนาของตลาด: นโยบายทเลอกใชควรสอดคลองกบการพฒนาของตลาด ไดแก (1) ระยะสนบสนน (promote) เมอตลาดเพงเกดใหมและยงมขนาดเลก ภาครฐควรท าหนาทสนบสนนอยางเตมท เพอกระตนใหตลาดเตบโตเปนส าคญ (2) ระยะดแล (oversee) เมอตลาดเตบโตไดสกระยะหนง ภาครฐควรลดการแทรกแซงตลาด และหนมาดแลเรองนโยบายกระตนการแขงขนอยางเสร เพอผลกดนตลาดใหเตบโตตอไป (3) ระยะขยายตวอยางทวถง (universalize) ในชวงใกลอมตว รฐควรผลกดนใหประชาชนสามารถเขาถงบรการบรอดแบนดไดอยางทวถง โดยเฉพาะในพนทหางไกล สกลมผมรายไดนอย และผดอยโอกาส ดงตวอยางนโยบายในระยะตางๆ ดงตาราง

สวนประกอบ ระยะเรมตน: สนบสนน ระยะเตบโต: ดแล ระยะใกลอมตว: ทวถง

4

สวนประกอบ ระยะเรมตน: สนบสนน ระยะเตบโต: ดแล ระยะใกลอมตว: ทวถง เค

รอขา

ย

Netw

orks

สรางสภาพแวดลอมทเออตอการ

ลงทนและเขาสตลาด ลดขนตอนทยงยาก บรหารจดการคลนความถอยางม

ประสทธภาพ และเพยงพอตอความตองการ

สนบสนนการใช infrastructure sharing และ local loop unbundling

จดสรรคลนความถเพมเตมเพอรองรบความตองการทเพมสงขน

ขยายเครอขายสพนทหางไกลดวยความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน

บรกา

ร

Serv

ices

สนบสนนบรอดแบนดสโรงเรยน หนวยงานภาครฐ ชมชน

ก าหนดมาตรฐานและควบคมคณภาพของเครอขาย

สรางสภาพแวดลอมทกระตนใหเกดการแขงขนดานบรการ

ใชมาตรการปองกนการกดกนทางการเขาถงบรการ

ตงขอบงคบใหผประกอบการขยายบรการบรอดแบนดอยางทวถง

การน

าไปใ

ชงาน

Appl

icatio

ns

ศกษาความตองการของตลาด รฐเปนผน าการใชเทคโนโลยดจทล

อยางจรงจงและกวางขวาง สนบสนนการสรางคอนเทนท พฒนาธรกจภายในประเทศอยาง

ครบวงจร ทงดานคอนเทนท ซอฟตแวร และฮารดแวร

สนบสนนการท าธรกรรม e-commerce ทมความเปนสวนตว นาเชอถอ และปลอดภย

ใชนโยบายคมครองสทธทางปญญาอยางเหมาะสม

พฒนาระบบ e-government ใหครอบคลมบรการทกวางขน

ใหเงนทนสนบสนนทองถนทสามารถน าเทคโนโลยดจทลไปใชใหเกดประโยชนในชมชนไดอยางมประสทธภาพ

ผใช

User

s

สนบสนนอปกรณไอซทราคาถก เพมทกษะการใชเทคโนโลยดจทล

ปลกจตส านกดานการน าขอมลไปใชประโยชนอยางมศลธรรม

ขยายโครงการการใหบรการอยางทวถงสชมชนทหางไกล

สรางศนยกลางไอซทในชมชน ใหการสนบสนนอปกรณไอซท

ส าหรบผมรายไดนอย

สรป เศรษฐกจดจทล ในฐานะเครองมอส าคญในการผลกดนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของโลก มอตราการเตบโต

ทสงมากเมอเทยบกบภาคธรกจดงเดม เปนพนฐานทางเทคโนโลยส าหรบภาคธรกจอน รวมทงกระตนใหเกดการวจยและพฒนาทางวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของประเทศ แมในภาวะทเศรษฐกจโลกยงชะลอตวอยางในปจจบน หลายประเทศทวโลกจงหนมาใหความส าคญกบเทคโนโลยนเชนเดยวกบประเทศไทย แตการจะสรางแผนพฒนาเศรษฐกจดจทลใหประสบความส าเรจ ตองอาศยปจจยทส าคญ ไดแก

5

ใชวสยทศนทยาวไกลแตยดหยนได: การก าหนดแผนพฒนาเศรษฐกจดจทลควรประกอบดวยวสยทศนทยงใหญ แตเปนไปได ประกอบกบความเขาใจอยางองครวมของระบบนเวศดจทล และสามารถปรบเปลยนตามปจจยแวดลอมทเปลยนแปลงรวดเรวไดทนทวงท

ใชการแขงขนผลกดนตลาดใหเตบโต: ในทกประเทศทประสบความส าเรจในการขยายเศรษฐกจดจทล หนงในปจจยทส าคญทสด กคอ การพฒนาตลาดใหมการแขงขนทเขมขน อยางเสรและเปนธรรม เพอกระตนตลาดใหสามารถเตบโตไดอยางยงยน และผบรโภคไดรบประโยชนจากบรการทดขนในขณะทราคาถกลง ภาครฐจงควรเลอกใชมาตรการทเกยวของอยางแยบยล และเหมาะสมกบสภาพตลาดภายในประเทศ

กระตนอปสงคอยางรอบดาน: การกระตนอปสงคควบคกบอปทานอยางครบถวน รอบดาน มความส าคญอยางยงตอการพฒนาเศรษฐกจดจทล ทงในเชงคอนเทนททนาสนใจ ในภาษาทองถนทเขาใจงาย ราคาทเหมาะสม ทกษะการใชงาน รวมไปถงการพฒนาความมนคงปลอดภยบนโลกไซเบอรเพอสรางความมนใจในการใชงานส าหรบผใช

อยางไรกตาม ในการสรางแผนพฒนาเศรษฐกจของประเทศนนไมมสตรตายตว ตองอาศยการศกษา ทบทวน พฒนา และปรบปรง ตามสภาพแวดลอมภายในประเทศ จงจะสามารถบรรลเปาหมายทตองการไดในทสด

6

เอกสารอางอง

Beñat Bilbao-Osorio, Soumitra Dutta, และ Bruno Lanvin. )2014 .( The Global Information Technology

Report 4102. World Economic Forum.

European Commission. )2010 .( A Digital Agenda for Europe. Brussels.

Paul Zwillenberg, Dominic Field, และ David Dean. )2014 .( The Connected World: Greasing the Wheels of

the Internet Economy. Boston Consulting Group.

Yongsoo Kim, Tim Kelly, และ Siddhartha Raja. )2010 .( Building broadband: Strategies and policies for the

developing world. World Bank.