Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

23
รรรรรรรรรรรรรร รรรรรรร DIG รรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรร รรรรรรรรรร รรรรร รรรรรรรรรร 5007300030 รรรร รร.รร. รรรรรรร รรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรรรรรรร รรร 1 รรรรรรรรรร 2550 รรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรรร รรรรรรรรรรร รรรรรรรรรร

Transcript of Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

Page 1: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

รายงานการศึ�กษา

กลย�ทธ์� DIG ก�บย�ทธ์วิ�ธ์�สื่��อสื่ารป้�องก�นภั�ย

จั�ดท�าโดยนายสื่�ระชั�ย ชั"ผกา

เลขทะเบ�ยน 5007300030

เสื่นอผศึ.ดร. ท�ศึน�ย� บ�นนาค

รายงานการศึ�กษาน�'เป้(นสื่)วินหน��งของวิ�ชัาระบบสื่�งคมก�บทฤษฎี�ทางการสื่��อสื่าร

หล�กสื่"ตรป้ร�ชัญาด�ษฎี�บ�ณฑิ�ต สื่าขาสื่��อสื่ารมวิลชัน ภัาค 1 ป้2การศึ�กษา 2550

คณะวิารสื่ารศึาสื่ตร�และสื่��อสื่ารมวิลชัน มหาวิ�ทยาล�ยธ์รรมศึาสื่ตร�

Page 2: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

กลย�ทธ์� DIG ก�บย�ทธ์วิ�ธ์�สื่��อสื่ารป้�องก�นภั�ย

ควิามน�าภั�ยพิ�บั�ติ�ทางธรรมชาติ� (Natural Disaster) เป็�นสิ่��งท��สิ่ร�าง

ความสิ่�ญเสิ่�ยท��งช�ว�ติและทร�พิยสิ่�นให้�กั�บัมน#ษย%อย'างมากั และไม'ม�ใครติ�องกัารให้�เกั�ดขึ้+�นกั�บัตินแติ'กั,เป็�นสิ่��งท��ห้ล�กัเล��ยงได�ยากัเช'นกั�น ท��ผ่'านมาห้ลายฝ่/ายพิยายามห้าทางป็0องกั�นภั�ยและวางระบับัเติ1อนภั�ยกั�นอย'างขึ้นานให้ญ' ท��งใช�กั2าล�งคน เจ้�าห้น�าท��ภัาคร�ฐ เทคโนโลย�ติ'างๆ ติลอดจ้นกัารลงท#นติ'างๆ เพิ1�อกัารป็0องกั�นภั�ย ซึ่+�งป็ระสิ่บัความสิ่2าเร,จ้บั�าง ไม'ป็ระสิ่บัความสิ่2าเร,จ้บั�าง เพิราะด�เห้ม1อนไม'ม�ใครคาดเดาได�ว'า ภั�ยพิ�บั�ติ�ทางธรรมชาติ�น��นจ้ะเกั�ดขึ้+�นท��ใด เวลาใด อย'างไร

แม�กัระน��นกั,ติามในช'วงไม'กั��ป็8ท��ผ่'านมา ป็ระเทศญ��ป็#/นซึ่+�งขึ้+�นช1�อว'าเป็�นป็ระเทศท��ติ�องเผ่ช�ญกั�บัภั�ยพิ�บั�ติ�ทางธรรมชาติ�ท��งแผ่'นด�นไห้ว ด�นถล'ม คล1�นย�กัษ%สิ่+นาม� ได�ค�ดและพิ�ฒนากัลย#ทธ%ท��เร�ยกัว'า Disaster

Imagination Game (DIG) ขึ้+�นในป็8พิ.ศ. 2540 เพิ1�อกัารป็0องกั�นและเติร�ยมร�บัม1อกั�บัภั�ยพิ�บั�ติ�ทางธรรมชาติ� ซึ่+�งได�ร�บัความน�ยมในจ้�งห้ว�ดติ'างๆ ขึ้องป็ระเทศญ��ป็#/นอย'างกัว�างขึ้วางท��งในระด�บัเจ้�าห้น�าท��ภัาคร�ฐบัาลท�องถ��น ระด�บัช#มชน และโรงเร�ยนติ'างๆ ซึ่+�งติ'อมาเทคน�คน��ได�ถ�กัน2าเสิ่นอและแพิร'ห้ลายไป็ย�งห้ลายป็ระเทศ อาท� ป็ระเทศเนป็าล อ�นโดน�เซึ่�ย และป็ระเทศแถบัทะเลแคร�บัเบั�ยน รวมถ+งป็ระเทศไทยท��ได�เร��มทดลองใช�ในป็8น��เอง

กัลย#ทธ%ท��เร�ยกัว'า DIG น��นห้าใช'กัารใช�เทคโนโลย�ขึ้+�นสิ่�ง ห้ร1อกัารใช�ว�ธ�กัารท��แยบัยลแติ'ป็ระกัารใด ห้ากัแติ'เป็�นกัารย�อนกัล�บัไป็ห้า พิล�งแห้'งจ้�นตินากัาร (The Power of Imagination) ในมน#ษย%

1

Page 3: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

เพิ1�อกัระติ#�นความค�ดค2าน+งถ+งเร1�องภั�ยพิ�บั�ติ� และผ่�นแป็รเป็�นพิล�งในกัารกัระท2าเพิ1�อกัารป็0องกั�นและเติร�ยมร�บัม1อกั�บัภั�ยพิ�บั�ติ�ติ'างๆ อย'างม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิ

กัารศ+กัษาน��จ้+งม#'งว�เคราะห้% DIG ในแง'ม#มติ'างๆ เพิ1�อค�นห้าล�กัษณะร'วมและค2าอธ�บัายพิล�งท��แฝ่งอย�'ภัายในระห้ว'างกัลย#ทธ%น��กั�บัความเป็�นมน#ษย% อ�นสิ่ามารถน2าไป็สิ่�'กัารป็ร�บัป็ระย#กัติ%ห้ร1อพิ�ฒนาร�ป็แบับัอ1�นๆ ท��ม�ความเห้มาะสิ่มสิ่อดคล�องกั�บัสิ่ภัาพิช#มชนห้ร1อกัล#'มคนติ'างๆ ในป็ระเทศไทยได�อย'างเห้มาะสิ่มสิ่อดคล�องกั�บัสิ่ภัาพิความเป็�นจ้ร�งมากัย��งขึ้+�น

กลย�ทธ์� DIG เพื่��อการป้�องก�นภั�ยพื่�บ�ต�1

DIG ย'อมาจ้ากั ค2าว'า Disaster Imagination Game ซึ่+�งห้มายถ+ง เกัมห้ร1อกัลว�ธ�ในกัารสิ่ร�างจ้�นตินากัารทางด�านภั�ยพิ�บั�ติ�ทางธรรมชาติ�เพิ1�อกัารวางแผ่นป็0องกั�นและเติร�ยมร�บัม1อกั�บัเห้ติ#ภั�ยพิ�บั�ติ�ติ'างๆ โดยเจ้�าห้น�าท��และคนในช#มชนแห้'งจ้�งห้ว�ด Mie ในป็ระเทศญ��ป็#/นร'วมค�ดและพิ�ฒนาขึ้+�นเม1�อป็8พิ.ศ. 2540 และได�ม�กัารแพิร'ห้ลายไป็ใช�เพิ1�อกัารเติร�ยมความพิร�อมร�บัม1อกั�บัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�ท��งในระด�บัโรงเร�ยน ช#มชน และระด�บัเจ้�าห้น�าท��ขึ้องร�ฐบัาลท�องถ��น ซึ่+�งติ'อมาทาง Japan International Cooperation Agency (JICA)

ได�น2าเอาเทคน�คน��แนะน2าใช�ในป็ระเทศอ1�นๆ ท��ม�โอกัาสิ่เสิ่��ยงกั�บัภั�ยพิ�บั�ติ�

1 เน1�อห้าห้ล�กัถอดความจ้ากั จ้ากัเอกัสิ่ารป็ระกัอบั Symbosium/Janpan and Disaster Management in

Thailand. DIG(Disaster Imagination Game) July 9,2007 Bangkok, Thailand.

2

Page 4: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

ทางธรรมชาติ� เช'นป็ระเทศเนป็าล อ�นโดน�เซึ่�ย รวมถ+งป็ระเทศไทยท��เพิ��งม�กัารแนะน2าไป็ป็ฏิ�บั�ติ�ในระด�บัโรงเร�ยน และระด�บัเจ้�าห้น�าท��อาสิ่าสิ่ม�ครป็0องกั�นภั�ยฝ่/ายพิลเร1อนใน 3 จ้�งห้ว�ดค1อ แม'ฮ่'องสิ่อน ช#มพิร และจ้�งห้ว�ดภั�เกั,ติ ติามแผ่นความร'วมม1อระห้ว'างร�ฐบัาลไทยและ JICA

เม1�อเช'วงกัลางป็8ท��ผ่'านมาน��เอง2

DIG เป็�นกัารจ้�ดกัารในล�กัษณะกัารรวมกัล#'มติ��งวงสิ่�มมนาเช�งป็ฏิ�บั�ติ�กัาร (workshop) ห้ร1อร'วมเล'นเกัมจ้�นติกัารบันแผ่นท��ขึ้องช#มชน โดยให้�ฝ่/ายติ'างๆ ท��จ้�ดแบั'งเป็�นกัล#'มมาพิ�จ้ารณาแผ่นท��ขึ้องช#มชนตินเองแล�วจ้�นตินากัารถ+งกัรณ�ท��เกั�ดภั�ยพิ�บั�ติ�จ้ะม�ผ่ลกัระทบัอย'างไรและห้าทางแกั�ไขึ้อย'างไร ท��งน��ในห้ล�กัขึ้องกัารจ้�ดกัารกั�บัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ� (Disaster Management) กัารสิ่ร�างความเขึ้�าใจ้ร'วมและความติระห้น�กัขึ้องภั�ยพิ�บั�ติ�เป็�นห้�วใจ้สิ่2าค�ญท��สิ่#ดอ�นจ้ะน2าไป็สิ่�'กัารวางแผ่น เติร�ยมพิร�อมในด�านติ'างๆ ซึ่+�งสิ่อดคล�องกั�บัเป็0าห้มายห้ล�กัขึ้อง DIG ท��ม#'งให้�ม�กัารระบั#ถ+งความเสิ่��ยงภั�ย (Risk

Identification) ระห้ว'างฝ่/ายติ'างๆ ในช#มชน ม�ใช'เพิ�ยงบั#คคลใดบั#คคลห้น+�ง และติ�องกัารสิ่ร�างความติระห้น�กั (Awareness

Raising) ในเร1�องขึ้องภั�ยพิ�บั�ติ�และทางแกั�ไขึ้ป็?ญห้าป็0องกั�นภั�ยติ'างๆ ท��งในระด�บับั#คคล และระด�บัช#มชน เพิ1�อไม'ให้�เกั�ดภัาวะอลห้ม'านในยามท��เกั�ดเห้ติ#กัารณ%ภั�ยพิ�บั�ติ�จ้ร�ง

อ�ป้กรณ�ในการสื่ร6าง DIG

DIG นอกัจ้ากัจ้ะม�กัล#'มคนติ'างๆ ท��อย�'ในช#มชนมาร'วมกั�นป็ระช#มห้าร1อแล�วติ�องม�อ#ป็กัรณ%ท��สิ่2าค�ญๆ ได�แกั'1. โครงร'างแผ่นท�� ห้ร1อติ�วแผ่นท��ขึ้องช#มชนขึ้นาดให้ญ' (Big

Map)2. แผ่'นใสิ่ท��สิ่ามารถคล#มแผ่นท��ให้ญ'ด�งกัล'าวได�3. กัระดาษเขึ้�ยนขึ้�อความขึ้นาดเล,กัท��สิ่ามารถติ�ดแผ่'นใสิ่ได�

2 The Project on Capacity Development in Disaster Management In the Kingdom of Thailand.

Inception Report. August 2006 pp.23-24.

3

Page 5: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

4. ป็ากักัาเขึ้�ยนแผ่'นใสิ่ 5. ฐานขึ้�อม�ลเกั��ยวกั�บัล�กัษณะความเสิ่��ยงติ'อภั�ยพิ�บั�ติ�ขึ้องช#มชนข�'นตอนด�าเน�นการกลย�ทธ์�DIG

กัารด2าเน�นกัารขึ้อง DIG เร��มจ้ากักัารให้�ผ่��ด2าเน�นกัารสิ่�มมนาเช�ญผ่��ท��ม�ความเขึ้�าใจ้เกั��ยวกั�บัเร1�องภั�ยพิ�บั�ติ�มาบัรรยาย โดยน2าเอาป็ระสิ่บักัารณ%ขึ้องช#มชนติ'างๆ ท��เคยเผ่ช�ญกั�บัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�ในล�กัษณะติ'างๆ โดยเน�นถ+งภั�ยพิ�บั�ติ�ท��เป็�นความเสิ่��ยงสิ่�งติ'อช#มชนขึ้องตินท��อาจ้เผ่ช�ญในช'วงเวลาติ'างๆ พิร�อมร�ป็ห้ร1อว�ด�ท�ศน%มาป็ระกัอบั แล�วจ้+งเขึ้�าสิ่�'ขึ้� �นติอนกัารแบั'งกัล#'มๆ 10 แล�วจ้+งด2าเน�นกัารด�งติ'อไป็น��

1. ให้�แติ'ละกัล#'มร'วมกั�นท2าความเขึ้�าใจ้แผ่นท��ขึ้องช#มชนว'าป็ระกัอบัไป็ด�วยอะไรบั�าง ห้ร1อในขึ้��นน��อาจ้ร'วมกั�นออกัสิ่2ารวจ้ ห้ร1อป็ระช#มกั�นในกัล#'มเพิ1�อกั2าห้นดสิ่ร�างความช�ดเจ้นให้�กั�บัแผ่นท��ในกัล#'มขึ้องตินเอง โดยท#กักัล#'มควรม�โครงร'างแผ่นท��ห้ล�กัขึ้องช#มชนท��คล�ายคล+งกั�น

2. ระบั#พิร�อมเขึ้�ยนธงช1�อขึ้องสิ่ถานท��ห้ล�กัๆ ห้ร1อท��ม�ความสิ่2าค�ญขึ้องช#มชนลงไป็ให้�ช�ดเจ้น อาท� โรงพิยาบัาล โรงเร�ยน สิ่ถานท��ราชกัาร แห้ล'งน2�า โรงไฟฟ0า จ้ากัน��นผ่��ด2าเน�นกัารสิ่�มมนาอาจ้ให้�โจ้ทย%ภั�ยพิ�บั�ติ� ห้ร1อผ่��เขึ้�าร'วมสิ่�มมนาร'วมกั�นกั2าห้นดโจ้ทย%ว'าห้ากัเกั�ดภั�ยพิ�บั�ติ�ป็ระเภัทติ'างๆ จ้ะม�โอกัาสิ่เกั�ดขึ้+�นท��ใด ล�กัษณะใด ติามแผ่นท��ท��กั2าห้นด

3. ให้�สิ่มาช�กัในกัล#'มช'วยกั�นจ้�นตินากัารติามว'า ห้ากัเกั�ดภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�ล�กัษณะขึ้�างติ�นแล�วจ้ะม�ผ่ลกัระทบัติ'อสิ่'วนกัลาง ๆไม'ว'าจ้ะเป็�นถนนห้นทาง ระบับัไฟฟ0า ป็ระป็า อาคารสิ่ถานท��ห้ล�กัติ'างๆ อย'างไรบั�าง ท��งขึ้ณะเกั�ดเห้ติ#กัารณ% และห้ล�งจ้ากัเกั�ดเห้ติ#กัารณ% เม1�อได�ขึ้�อสิ่ร#ป็จ้+งเขึ้�ยนขึ้�อความน��นๆ แล�วน2าไป็ติ�ดกั�บัป็0ายสิ่ถานท��สิ่2าค�ญเห้ล'าน��นในแผ่นท��

4. สิ่มาช�กัร'วมกั�นจ้�นตินากัารติ'อเน1�องว'า กัารแกั�ไขึ้ป็?ญห้า ห้ร1อบัรรเทาป็?ญห้าอ�นเน1�องมาจ้ากัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�ด�งกัล'าว จ้ะท2าได�อย'างไร

4

Page 6: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

บั�าง ม�ทางเล1อกัอะไรบั�าง อาท� รวมถ+งกัารกั2าห้นดเสิ่�นทางอพิยพิ เสิ่�นทางห้น�ภั�ย ศ�นย%กัลางในกัารรวมติ�วขึ้องช#มชน ท��สิ่อดคล�องกั�บัสิ่ถานกัารณ%จ้2าลองท��ได�ระบั#ไว�กั'อนห้น�าน�� เช'นห้ากัสิ่ะพิานขึ้าด เสิ่�นทางใดเป็�นเสิ่�นทางสิ่2ารอง แล�วระบั#ไว�ในแผ่นท��ให้�ช�ดเจ้น

5. เม1�อแติ'ละกัล#'มจ้�ดท2าเสิ่ร,จ้แล�วให้�น2าเสิ่นอร'วมกั�นท��งห้มดโดยย+ดติามแผ่นท��ขึ้องแติ'ละกัล#'ม โดยว�ทยากัรอาจ้กัระติ#�นให้�กัล#'มติ'างๆ พิยายามเช1�อมร�อยสิ่ภัาพิกัารณ%และแนวทางแกั�ไขึ้ร'วมกั�นภัายใติ�กัรอบัขึ้องแผ่นท��เด�ยวกั�น อ�นน2าไป็สิ่�'กัารพิ�ฒนาเป็�นห้ล�กัป็ฏิ�บั�ติ�ห้ร1อขึ้�อพิ+งระว�ง และเป็�นขึ้�อเสิ่นอแนะติ'อฝ่/ายติ'างๆ ร'วมกั�น

ล�กัษณะด�งกัล'าวแสิ่ดงให้�เห้,นได�อย'างช�ดเจ้นว'า เป็�นห้ล�กัขึ้องกัารเพิ��มและใช�พิล�งจ้ากักัารจ้�นตินกัาร (The power of

Imagination) ท��งน��ย�งสิ่ามารถเพิ��มเทคน�คอ1�นๆ เขึ้�าไป็ระห้ว'างกัารสิ่�มมนา อาท� ห้ากัเป็�นน�กัเร�ยน ค#ณคร�สิ่ามารถเป็Aดโอกัาสิ่ให้�ให้�แติ'ละคนกั2าห้นดบัทบัาทสิ่มมติ�ขึ้องตินลงไป็ในกัล#'ม อาท� เป็�นติ2ารวจ้ พิยาบัาล เจ้�าห้น�าท��บัรรเทาสิ่าธารณภั�ย ห้ร1อห้ากัสิ่�มมนากั�บัผ่��ให้ญ'กั,ให้�ย+ดติามอาช�พิท��ตินเองเป็�นอย�'แล�วจ้ร�ง แล�วให้�แติ'ละคนในกัล#'มเสิ่นอแนะว'าในฐานะบัทบัาททางสิ่�งคม (social role) น��นๆตินเองจ้ะติ�องท2าอะไรห้ร1อสิ่ามารถด2าเน�นกัารอะไรเพิ1�อช'วยเห้ล1อช#มชน ซึ่+�งร�ป็แบับัติ'างๆ น��นสิ่ามารถป็ร�บัป็ระย#กัติ%ได�ติามความเห้มาะสิ่ม

ติ�วอย'างเช'น โรงเร�ยน Maiko High School แห้'งเม1องโกัเบัป็ระเทศญ��ป็#/น ได�ม�น2าเอา DIG ไป็ออกัแบับัเป็�นว�ชา Environment

and Disaster Mitigation Course โดยกั2าห้นดให้�น�กัเร�ยนในว�ชาน��ได�จ้�ดช'วยกั�นท2าแผ่นท��ช#มชน แล�วแบั'งเด,กั ๆเป็�นกัล#'มท��สิ่วมบัทบัาทขึ้องแติ'ฝ่/าย อาท� ติ2ารวจ้ ฝ่/ายผ่จ้ญเพิล�ง เจ้�าห้น�าท��สิ่าธารณสิ่#ขึ้ จ้ากัน��นกั2าห้นดสิ่ร�างเห้ติ#กัารณ%สิ่มมติ�ค1อเห้ติ#แผ่'นด�นไห้ว และม�ไฟไห้ม�ในจ้#ดห้น+�ง แติ'ละฝ่/ายจ้ะท2าอย'างไร โดยค#ณคร�ได�ท2ากัารบั�นท+กักัารสิ่นทนาขึ้องแติ'ละกัล#'มเอาไว�เพิ1�อน2าอภั�ป็รายและสิ่ร#ป็บัทเร�ยนร'วมกั�นภัายห้ล�ง ซึ่+�งจ้ากัจ้#ดน��ท2าให้�เด,กัๆ ได�ร�บับัทเร�ยนและได�

5

Page 7: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

เร�ยนร� �สิ่ภัาพิช#มชน จ้#ดอ'อนไห้วติ'างๆ ในพิ1�นท�� ติลอดจ้นได�เร�ยนร� �บัทบัาทขึ้องฝ่/ายติ'างๆ ท��เห้มาะสิ่มเม1�อยามเกั�ดภั�ยพิ�บั�ติ� ซึ่+�งเด,กัๆ เห้ล'าน��สิ่ามารถไป็สิ่1�อสิ่ารกั�บัผ่��ป็กัครองได�อ�กัด�วย3

กัล'าวโดยสิ่ร#ป็ เทคน�ค DIG เป็�นกัารรวมค�ด ร'วมท2าท��งในและระห้ว'างกัล#'ม ป็ระกัอบัด�วย

Learn ค1อ กัารเร�ยนร� �ถ+งภั�ยอ�นติรายจ้ากัภั�ยพิ�บั�ติ�ท��ม�โอกัาสิ่เกั�ดขึ้+�นกั�บัช#มชนขึ้องติน

Community watching ค1อกัารพิ�จ้ารณาห้ร1อออกัสิ่2ารวจ้ช#มชนเพิ1�อจ้�ดท2าแผ่นท��จ้ร�ง

Think and Plan ค1อกัารจ้�นตินกัารถ+งผ่ลขึ้องภั�ยพิ�บั�ติ�ท��จ้ะเกั�ดติ'อช#มชนและห้นทางรอด

Action ค1อร'วมลงม1อระบั#ถ+งป็?ญห้าและทางแกั�ไขึ้บัรรเทาสิ่าธารณภั�ย

Presentation ค1อกัารน2าเสิ่นอแผ่นท��ท��แสิ่ดงสิ่ภัาพิกัารณ%และทางแกั�ไขึ้

Wrap Up ค1อกัารรวบัรวมผ่ลขึ้องแติ'ละกัล#'มสิ่ร#ป็ร'วมกั�นเป็�นห้น+�งเด�ยว โดยค2าน+งถ+ง

ความเป็�นไป็ได�ในทางป็ฏิ�บั�ติ�มากัท��สิ่#ด

ชั�ดค�าถามหล�กสื่�าหร�บเทคน�ค DIG

ผ่��ด2าเน�นกัารสิ่�มมนากัลางสิ่ามารถกั2าห้นดค2าถามร'วมให้�กั�บักัล#'มติ'างๆ ติ�องระดมสิ่มองช'วยกั�นค�ด ห้าค2าติอบักั'อนท��จ้ะน2ามาห้าขึ้�อสิ่ร#ป็ร'วมกั�นระห้ว'างกัล#'มในขึ้��นติอนสิ่#ดท�ายท��สิ่ามารถได�เป็�นแนวป็ฏิ�บั�ติ�กัารร'วม ห้ร1อขึ้�อเสิ่นอติ'อฝ่/ายติ'างๆ ท��เกั��ยวขึ้�อง อ�นป็ระกัอบัค2าถาม 2

ระด�บั1. ช#ดค2าถามสิ่2าห้ร�บักัารเติร�ยมพิร�อมกั'อนเกั�ดภั�ยพิ�บั�ติ�

3 http://www.hyogo-c.ed.jp/~maiko-hs เขึ้�าเม1�อ 12 กั.ย. 2550.

6

Page 8: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

อะไรค1อป็?ญห้าให้ญ'ท��สิ่#ดสิ่2าห้ร�บัช#มชนห้ล�งเกั�ดเห้ติ#ภั�ยพิ�บั�ติ� เพิราะเห้ติ#ใด

แนวทางกัารแกั�ไขึ้ป็?ญห้าด�งกัล'าวควรเป็�นอย'างไร เพิราะเห้ติ#ใด

สิ่��งจ้2าเป็�นสิ่2าห้ร�บัช#มชนในเวลาน��นและห้ล�งจ้ากัน��นค1ออะไร เพิราะอะไร

ใครควรร�บัผ่�ดชอบัในกัารเติร�ยมกัารสิ่��งติ'างๆ เห้ล'าน��น ท��ไห้นอย'างไร

ในระด�บับั#คคลและครอบัคร�วควรเติร�ยมพิร�อมร�บัม1ออย'างไร

2. ช#ดค2าถามสิ่2าห้ร�บักัารจ้�ดกัารภัายห้ล�งกัารเกั�ดภั�ยพิ�บั�ติ� ได�แกั'

ถนนเสิ่�นไห้นควรได�ร�บักัารซึ่'อมแซึ่มอ�นด�บัแรกั เพิราะเห้ติ#ใด

อาคาร สิ่ถานท��ใดควรห้ล�กัให้�ห้'างมากัท��สิ่#ด เพิราะเห้ติ#ใด พิ1�นท��โล'งห้ร1อสิ่ถานท��ใดเห้มาะท��ใช�เป็�นพิ1�นกัลางบัรรเทา

ช'วยเห้ล1อ เพิราะเห้ติ#ใด ใครควรท2าห้น�าท��ในกัารกัระจ้ายขึ้'าวสิ่ารสิ่�'สิ่าธารณชน

เพิราะเห้ติ#ใด ใครควรท2าห้น�าท��ผ่��ป็ระสิ่านงาน และศ�นย%ป็ระสิ่านงานควร

อย�'ท��ใด เพิราะเห้ติ#ใด ร�ฐบัาลกัลางและองค%กัรป็กัครองท�องถ��นควรให้�ความ

ช'วยเห้ล1อเร1�องอะไรบั�าง

กัล'าวโดยสิ่ร#ป็แล�ว เทคเน�ค DIG น�บัได�ว'าเป็�นป็ระติ�สิ่�'ทางออกัเร��มติ�นขึ้องกัารจ้�ดกัารกั�บั

7

Page 9: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

ภั�ยพิ�บั�ติ�โดยเน�นกัารใช�จ้�นตินากัารขึ้องแติ'ละบั#คคลร'วมกั�บักัล#'มอย'างม�เห้ติ#ม�ผ่ลภัายใติ�ขึ้�อม�ลพิ1�นฐานช#มชนป็ระกัอบักั�บัขึ้�อม�ลทางว�ทยาศาสิ่ติร%ติ'างๆ เกั��ยวกั�บัเร1�องภั�ยพิ�บั�ติ� จ้นน2าไป็สิ่�'กัารค�ดวางแผ่น และเติร�ยมกัารร�บัม1อกั�บัภั�ยพิ�บั�ติ�ได�ร'วมกั�น

บทวิ�เคราะห� DIG ก�บย�ทธ์�วิ�ธ์�สื่��อสื่ารป้�องก�นภั�ยห้ากัพิ�จ้ารณาล�กัษณะกัารด2าเน�นกัารและจ้�ดกัารขึ้องกัลย#ทธ%

Disaster Imagination Game (DIG) แล�วเห้,นได�ว'าเป็�นกัลย#ทธ%ท��เช1�อมร�อยศาสิ่ติร%ติ'างๆ เขึ้�ามาไว�ด�วยกั�นเพิ1�อเป็�นแนวทางในกัารจ้�ดกัารป็0องกั�นภั�ยพิ�บั�ติ�ทางธรรมชาติ�ได�อย'างม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิ ซึ่+�งแจ้กัแจ้งได�ด�งน��

1. DIG ก�บย�ทธ์วิ�ธ์�การสื่��อสื่ารนวิ�ตกรรม(Diffusion of Innovation)

กัารน2าเอากัลย#ทธ% DIG ไป็น2าเสิ่นอใช�กั�บัคนกัล#'มติ'างๆ โดยเฉพิาะกั�บัคนท��อย�'ในพิ1�นท��เสิ่��ยงภั�ย น�บัได�ว'าเป็�นกัารน2าเสิ่นอสิ่��งให้ม'เพิ1�อกัารวางแนวป็ฏิ�บั�ติ�ให้ม'ให้�ป็ระโยชน%ขึ้องช#มชนน��นๆ อ�นถ1อว'าเป็�นกัารสิ่1�อสิ่ารนว�ติกัรรมป็ระกัารห้น+�ง เพิราะกัารสิ่1�อสิ่ารนว�ติกัรรมค1อกัารเผ่ยแพิร'ความค�ดให้ม' กัารป็ฏิ�บั�ติ�ให้ม' ให้�สิ่มาช�กัได�ยอมร�บัและน2าไป็ป็ฏิ�บั�ติ� โดยติ�องม�กัารป็ร�บัติ�วเน1�อห้าให้�ม�ความเห้มาะสิ่มเพิ1�อกัารร�บัสิ่��งให้ม'4 ซึ่+�งแนวทาง DIG กั,ม�ว�ธ�กัารท��สิ่อดคล�องกั�บัแนวทางกัารกั2าห้นดเน1�อห้าติามห้ล�กักัารสิ่1�อสิ่ารนว�ติกัรรมเช'นกั�น กัล'าวค1อ

1.1 กัารสิ่1�อสิ่ารนว�ติกัรรมติ�องบัอกัถ+งป็ระโยชน%ท��ม�มากัขึ้+�นให้�สิ่มาช�กัได�ร�บัร� � (Relative Advantage) ซึ่+�ง DIG ได�ช��จ้#ดน��ไว�ในสิ่'วนเร��มติ�นท��ให้�ม�กัารน2าเสิ่นอเกั��ยวกั�บัขึ้�อม�ลภั�ยพิ�บั�ติ�ในพิ1�นท��ติ'างๆ ท��ไม'ม�กัารเติร�ยมกัารห้ร1อวางแผ่นป็0องกั�นภั�ยมากั'อนท2าให้�ผ่��เขึ้�าร'วมเห้,นป็ระโยชน%ติรงกั�นในกัารยอมร�บัแนวทางขึ้อง DIG

4 เสิ่ถ�ยร เชยป็ระท�บั. กัารสิ่1�อสิ่ารนวกัรรม. น�เทศศาสิ่ติร%จ้#ฬา. เอกัสิ่ารเย,บัเล'ม ห้น�า. 39-45.

8

Page 10: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

1.2 เน1�อห้าขึ้องนว�ติกัรรมติ�องสิ่อดคล�องกั�บัว�ถ�ช�ว�ติและว�ฒนธรรมขึ้องช#มชน (Compatibility) จ้#ดน�� DIG ได�ใช�แนวทางให้�ผ่��ท��เขึ้�าร'วมซึ่+�งเป็�นคนในช#มชนน��นร'วมกั�นกั2าห้นดท2าแผ่นท��ช#มชนขึ้องติามความเขึ้�าใจ้ขึ้องตินอ�นใช�เป็�นฐานในกัารสิ่1�อสิ่ารติลอดกั�จ้กัรรมสิ่�มมนาขึ้อง DIG ม�ได�น2าเอาแผ่นท��ภัายนอกักัารบัรรยายจ้ากัว�ทยากัารขึ้�างนอกัเป็�นสิ่2าค�ญ แติ'ให้�คนในพิ1�นท��ได�ม�โอกัาสิ่ร'วมแลกัเป็ล��ยนเป็�นห้ล�กัจ้+งสิ่อดคล�องกั�บัว�ถ�ขึ้องช#มชนอย'างแท�จ้ร�ง

1.3 เน1�อห้าและกั�จ้กัรรมขึ้องนว�ติกัรรมติ�องไม'สิ่ล�บัซึ่�บัซึ่�อน (Less Complexity) ล�กัษณะเช'นน��พิบัได�ในกั�จ้กัรรมห้ล�กัขึ้อง DIG ท��ใช�แผ่นท��ให้ญ'ขึ้องช#มชนเป็�นติ�วสิ่1�อสิ่าร ท2าความเขึ้�าใจ้ผ่'านแผ่นท��มากักัว'าค2าบัรรยาย จ้นสิ่ามารถเห้,นเป็�นร�ป็ธรรมในกัารสิ่1�อสิ่ารระห้ว'างกั�นได� แม�แติ'ช'วงท��ให้�โจ้ทย%ถ+งภั�ยพิ�บั�ติ�กั,ได�น2าเอาป็ระสิ่บักัารณ%พิ1�นท��อ1�นมาอธ�บัายแล�วกั2าห้นดเขึ้ติพิ1�นท��ในแผ่นท��อย'างช�ดเจ้นให้�ผ่��เขึ้�าร'วมได�ค�ดติ�ดสิ่�นใจ้

1.4 นว�ติกัรรมติ�องเป็�นสิ่��งท��สิ่ามารถร'วมทดลองท2าได� (Trailbility) ซึ่+�ง DIG ย+ดห้ล�กัน��ติ� �งแติ'กัารให้�ผ่��เขึ้�าร'วมได�ลองออกัสิ่2ารวจ้ช#มชนเพิ1�อกั2าห้นดแผ่นท��ช#มชนให้�ม�ความช�ดเจ้นมากัย��งขึ้+�น ติลอดจ้นให้�แติ'ละคนได�ม�โอกัาสิ่ระบั#พิ1�นท��ห้ล�กั พิ1�นท��เสิ่��ยง โดยกัารติ�ดป็0ายให้�กั�บัพิ1�นท��ติ'างๆ ในแผ่นท��ด�วยตินเอง อ�กัท��งย�งให้�ม�กัารลองเขึ้�ยนสิ่ถานกัารณ%จ้2าลองผ่'านแผ่'นใสิ่ท�บัลงบันแผ่'นท��กัรณ�เกั�ดภั�ยพิ�บั�ติ�ด�วย ม�ใช'กัารร�บัฟ?งค2าบัรรบัายแติ'ได�ลงม1อท2าไป็พิร�อมๆ กั�บักัารเร�ยนร� �ร 'วมกั�บัผ่��อ1�นด�วย

9

Page 11: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

1.5 นว�ติกัรรมติ�องเป็�นสิ่��งท��สิ่ามารถเห้,นผ่ลห้ร1อสิ่�งเกัติเห้,นได� (observability) ด�งเห้,นได�ในภัาพิรวมขึ้องกั�จ้กัรรม DIG

ท��นอกัจ้ากัจ้ะด2าเน�นกั�จ้กัรรมแบับัท��จ้�บัติ�องได�จ้ร�งแล�ว เม1�อได�ท2ากั�จ้กัรรมไป็สิ่�'ขึ้� �นสิ่#ดท�าย DIG ได�เน�นให้�ม�กัารรวบัรวมขึ้�อเสิ่นอขึ้องแติ'ละกัล#'มเขึ้�าด�วยกั�นเพิ1�อจ้�ดท2าเป็�นขึ้�อเสิ่นอแนะติ'อฝ่/ายติ'างๆ ติลอดจ้นจ้�ดท2าแผ่นร�บัม1อกั�บัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�ท��อาจ้เกั�ดขึ้+�นได�ในอนาคติ อ�นน�บัเป็�นร�ป็ธรรมน2าไป็สิ่�'กัารกั2าห้นดนโยบัายและแผ่นป็0องกั�นภั�ยท��ช�ดเจ้น

นอกัจ้ากัน��นแล�ว ในห้ล�กัขึ้อง DIG ย�งม�ความสิ่อดค�องกั�บัป็?จ้จ้�ยในกัารยอมร�บันว�ติกัรรม

ท��เน�นว'าผ่��สิ่'งสิ่ารติ�องม��ความน'าเช1�อถ1อ และผ่��ร �บัสิ่ารติ�องม�ความติ1�นติ�วในกัารเป็Aดร�บั เพิราะ DIG ม�ได�เป็Aดให้�ผ่��เขึ้�าร'วมด2าเน�นกัารเองไป็ท��งห้มด ห้ากัแติ'ม�ฐานขึ้�อม�ลเกั��ยวกั�บัเร1�องภั�ยพิ�บั�ติ�ท��น'าเช1�อถ1อจ้ากัห้น'วยงานห้ร1อเว,ป็ไซึ่ด%ท��ยอมร�บักั�นอย'างกัว�างขึ้วางม�ความเป็�นว�ทยาศาสิ่ติร%เป็�นสิ่2าค�ญ ม�ได�ป็ล'อยให้�เป็�นไป็จ้�นตินากัารอย'างเล1�อนลอย ขึ้ณะเด�ยวกั�นกั,เน�นน2าเสิ่นอภัาพิเห้ติ#กัารณ%ติลอดจ้นกัารคาดกัารณ%ให้�ผ่��เขึ้�าร'วมท��ถ1อเป็�นผ่��ร �บัสิ่ารได�เห้,นถ+งป็ระสิ่บักัารณ%อ�นเลวร�ายในภั�ยพิ�บั�ติ�ขึ้องพิ1�นท��อ1�นๆ ซึ่+�งสิ่ามารถสิ่ร�างความติ1�นติ�วให้�กั�บัผ่��ร �บัสิ่ารได�เป็�นอย'างม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิ

2. DIG ก�บย�ทธ์วิ�ธ์�การสื่��อสื่ารโน6มน6าวิใจัให6เก�ดการล")เข6า ล�กัษณะขึ้อง DIG น��นไม'เพิ�ยงเป็�นไป็ติามแนวทางขึ้องกัาร

สิ่1�อสิ่ารนว�ติกัรรม ห้าแติ'ย�งสิ่อดคล�องกั�บัห้ล�กักัารสิ่1�อสิ่ารในอ�กัห้ลายด�าน โดยเฉพิาะอย'างย��งกัารสิ่1�อสิ่ารเพิ1�อกัารโน�มน�าวใจ้ (Persuasive communication)5 กัล'าวค1อ

2.1 กัลย#ทธ% DIG ใช�ห้ล�กัสิ่ร�างความสิ่นใจ้และความติ��งใจ้(Attention)แกั'ผ่��ร �บัสิ่ารโดยกัารช��ให้�เห้,นภั�ยธรรมชาติ�ท��

5 อรวรรณ ป็Aล�นธน%โอวาท. กัารสิ่1�อสิ่ารเพิ1�อกัารโน�มน�าวใจ้. พิ�มพิ%คร��งท�� 3 กัร#งเทพิ 2546 สิ่2าน�กั

พิ�มพิ%แห้'งจ้#ฬาลงกัรณ%มห้าว�ทยาล�ย น. 12

10

Page 12: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

อ�นติรายอ�นอาจ้เกั�ดขึ้+�นได�กั�บัคนในช#มชนเป็�นกัารด+งเร1�องท��ย�งไม'เกั�ดขึ้+�นมาใกัล�ติ�วผ่��ร �บัสิ่ารมากัย��งขึ้+�น พิร�อมไป็กั�บักัารสิ่ร�างความเขึ้�าใจ้จ้ร�ง (Comprehension) ด�วยกัารให้�ขึ้�อม�ลพิ1�นฐานและห้ล�กักัารเกั��ยวกั�บัล�กัษณะขึ้องภั�ยพิ�บั�ติ�และระบั#เท�ยบัเค�ยงกั�บัสิ่��งท��อาจ้เกั�ดขึ้+�นจ้ร�งกั�บัพิ1�นท��ช#มชนขึ้องตินผ่'านแผ่นท��

2.2 ล�กัษณะด�งกัล'าวท2าให้�ม�สิ่1�อกัลางท��ท2าให้�คนในกัล#'มและระห้ว'างกัล#'มได�ถกัเถ�ยงเร�ยนร� �ร 'วมกั�น และน2าเอาแผ่นท��และแผ่'นใสิ่ท��เป็�นผ่ลล�พิธ%จ้ากักัารถกัเถ�ยงมาสิ่1�อถ+งกั�นอ�นเป็�นกัารสิ่ร�างกัารยอมร�บั (yielding) ระห้ว'างกั�นได�โดยง'าย ม�ใช'เป็�นกัารถกัเถ�ยงแติ'เพิ�ยงกัารใช�วาทะห้ร1อกัารให้�เห้ติ#ผ่ลทางค2าพิ�ดเท'าน��น ซึ่+�งเป็�นกัารห้น#นน2าให้�เกั�ดกัารจ้ดจ้2า (Retention)

ย2�าเติ1อนได�ช�ดเจ้นเห้,นช�ดจ้นเม1�อเกั�ดเห้ติ#กัารณ%ภั�ยพิ�บั�ติ�ขึ้+�นจ้ร�งกั,สิ่ามารถกัระท2า (Action) ได�จ้ร�ง เพิราะได�เคยทดลองศ+กัษามากั�บัม1อตินแล�ว

2.3 ย��งไป็กัว'าน��นกัารท�� DIG เน�นให้�ผ่��เขึ้�าร'วมสิ่�มมนาป็ฏิ�บั�ติ�กัารน��ร 'วมเร�ยนร� �ร 'วมกั�นด�วยกัารถกัเถ�ยง แลกัเป็ล��ยนห้าร1อผ่'านสิ่1�อกัลางอย'างแผ่นท��และแผ่'นใสิ่'ท��ใช�ซึ่�อนท�บั ติลอดจ้นน2ามาอภั�ป็รายสิ่ร#ป็ร'วมกั�นระห้ว'างกัล#'มแทนกัารป็ระกัวดแขึ้'งขึ้�นความเห้น1อกัว'าขึ้องแติ'ละกัล#'มน�บัได�ว'าเป็�นกัลย#ทธ%ขึ้องกัารสิ่1�อสิ่ารเช�งล�'เขึ้�า (The convergence) ท��ท2าให้�คนในช#มชนได�เขึ้�ามาสิ่าม�คค�ใกัล�ช�ดเพิ1�อเติร�ยมกัารป็0องกั�นภั�ยภัายใติ�ความเขึ้�าใจ้และความติกัลงป็งใจ้ร'วมกั�น (Mutual Agreement)

จ้ากัท��กัล'าวมาน��เห้,นได�ว'ากัารสิ่1�อสิ่ารด�วยกัลว�ธ�ด�งกัล'าวขึ้อง DIG ย'อมท2าให้�เกั�ดกัารยอมร�บัในกัล#'มขึ้องตินเองในกัารแสิ่วงห้าทางออกัเพิ1�อกัารป็0องกั�นภั�ยพิ�บั�ติ�ร'วมกั�น อ�นสิ่ามารถกั2าห้นดออกัมาเป็�นนโยบัายร'วมห้ร1อกัารติกัลงกัระท2าร'วมกั�น

11

Page 13: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

(Collective Acting) ในยามท��ติ�องเผ่ช�ญห้น�ากั�บัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�แทนกัารห้าทางเอารอดรายบั#คคล

3. DIG ก�บย�ทธ์วิ�ธ์�การสื่��อสื่ารภัายในบ�คคลเม1�อพิ�จ้ารณาล+กัลงไป็แล�วพิบัว'า DIG แท�ท��จ้ร�งแล�วน�บัว'า

เป็�นกัารสิ่ร�างป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิกัารสิ่1�อสิ่ารภัายในติ�วบั#คคล (Intra-

personnel communication) เพิ1�อเติร�ยมพิร�อมเผ่ช�ญห้น�ากั�บัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�ท��เป็�นสิ่��งเร�าภัายนอกัมาติกักัระทบัเป็�นสิ่��งเร�าภัายในติ�วบั#คคล และสิ่'งผ่ลติ'อความร� �สิ่+กัน+กัค�ดในจ้�ติใจ้ขึ้องคน สิ่อดคล�องกั�บัแนวค�ดกัารสิ่1�อสิ่ารภัายในบั#คคลขึ้อง Barker-Wiseman6 ด�งน��

3.1 DIG สิ่ร�างสิ่��งเร�าภัายนอกัมากัระติ#�นสิ่��งเร�าภัายใน ผ่'านว�ธ�กัารน2าเสิ่นอภัาพิเห้ติ#กัารณ%และขึ้�อม�ลติ'างๆ ท��แสิ่ดงความอ�นติรายขึ้องภั�ยพิ�บั�ติ�ท��เคยเกั�ดขึ้+�นท��อ1�นและอาจ้เกั�ดขึ้+�นกั�บัช#มชนขึ้องผ่��เขึ้�าร'วมกั�จ้กัรรมซึ่+�งท2าให้�เกั�ดความห้วาดกัล�วและเป็�นแรงสิ่2าค�ญในกัารกัระติ#�นพิล�งแห้'งจ้�นตินากัาร(The

power of imagination)ขึ้องมน#ษย%อ�นเกั�ดจ้ากัความกัล�ว เพิ1�อผ่�นแป็รมาเป็�นพิล�งสิ่ร�างสิ่รรค%ในล2าด�บัติ'อไป็

3.2 DIG กั�บัย#ทธว�ธ�จ้�ดระเบั�ยบัสิ่ารและกัารถอดรห้�สิ่ จ้ากัขึ้��นติอนด2าเน�นกัารขึ้องกั�จ้กัรรม DIG จ้ะพิบัว'า ผ่��น2ากั�จ้กัรรมไม'ได�ป็ล'อยให้�ความห้วาดกัล�วขึ้องผ่��เขึ้�าร'วมอ�นเกั�ดจ้ากักัารได�ชมห้ร1อร�บัทราบัขึ้�อม�ลภั�ยพิ�บั�ติ�เป็�นไป็อย'างไร�ท�ศทาง เพิราะห้ล�งจ้ากัน��นได�กั2าห้นดให้�ผ่��เขึ้�าร'วมติ�องร'วมกั�นกั2าห้นดแผ่นท��ขึ้อง

6 Barker-Wiseman Model อ�างถ+งใน ร# 'งเร1องศร� วงศาโรจ้น%. กัารสิ่1�อสิ่ารภัายในบั#คคล :กัรณ�ศ+กัษา

กัารบันบัานศาลกัล'าว. ว�ทยาน�พินธ%วารสิ่ารศาสิ่ติร%และสิ่1�อสิ่ารมวลชน พิ.ศ. 2535 คณะวารสิ่ารศาสิ่ติร%และสิ่1�อสิ่ารมวลชน มห้าว�ทยาล�ยธรรมศาสิ่ติร%

12

Page 14: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

ช#มชนตินว'าม�สิ่��งใดอย�'แห้'งใด และขึ้��นติ'อไป็ห้ากัเกั�ดภั�ยด�านติ'างๆ จ้ะม�ผ่ลกัระทบัติ'อสิ่'วนใดโดยให้�แสิ่ดงลงไป็ในแผ่'นใสิ่ซึ่�อนท�บั อ�นเป็�นกัารจ้�ดระเบั�ยบักัารร�บัร� �ขึ้'าวสิ่าร และกัารห้น#นให้�ค'อยๆ ถอดรห้�สิ่อย'างเป็�นขึ้��นติอนโดยไม'ให้�ความติ1�นกัล�วสิ่�บัสิ่น (Panic) มาท2าให้�กัารร�บัสิ่ารอลห้ม'าน

3.3 DIG กั�บัย#ทธว�ธ�ล2าด�บัขึ้��นกัารเขึ้�ารห้�สิ่สิ่ารในติ�วบั#คคล เทคน�ค DIG นอกัจ้ากัให้�ม�กัารระดมสิ่มองแลกัเป็ล��ยนถ+งกัารระบั#ภั�ยอ�นติรายกั�นแล�ว ย�งจ้�ดล2าด�บักัระติ#�นให้�ผ่��เขึ้�าร'วมค�ดถ+งว�ธ�กัารห้าทางออกัในล�กัษณะติ'างๆ ร'วมกั�น ท��สิ่2าค�ญค1อ DIG

ใช�ระบับัช#ดโจ้ทย%ค2าถามท��ม�กัารจ้�ดล2าด�บัความสิ่2าค�ญขึ้องป็?ญห้าในด�านติ'างๆ ไว�อย'างเป็�นระบับั อาท� เสิ่�นทางใดควรได�ร�บักัารซึ่'อมแซึ่มกั'อน เพิราะเห้ติ#ใด ค2าถามล�กัษณะเช'นน��สิ่ามารถช'วยให้�ผ่��ร �บัสิ่ารสิ่ามารถจ้�ดล2าด�บัความค�ดและเขึ้�ารห้�สิ่(Encoding)

ถ+งติ�วสิ่ารเพิ1�อกัารป็0องกั�นภั�ยได�อย'างเป็�นระบับัไม'สิ่�บัสิ่น

3.4 DIG กั�บัย#ทธว�ธ�สิ่ร�างความแน'นอน ภัายห้ล�งจ้ากัเสิ่ร,จ้สิ่��นกัระบัวนกัารแล�ว สิ่��งท��ผ่��ร �บัสิ่ารได�ร�บัไม'ใช'เพิ�ยงความร� �และกัารป็0องกั�นภั�ยพิ�บั�ติ� แติ'เป็�นสิ่��งท��ย�อนกัล�บัเขึ้�าไป็พิ�ช�ติความกัล�วภั�ยพิ�บั�ติ�อ�นเป็�นสิ่��งเร�าภัายในท��กัระติ#�นจ้�นตินากัารให้�เกั�ดกัารค�ดสิ่ร�างสิ่ารติ'างๆ อย'างไร�ท�ศทางมาเป็�นจ้�นตินากัารให้ม'ท��สิ่1�อสิ่ารให้�บั#คคลค�ดถ+งกัารติ1�นกัล�วน�อยลงค2าน+งถ+งว�ธ�กัารจ้�ดกัารกั�บัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�มาย��งขึ้+�น 4. DIG ก�บทฤษฎี�เกมเพื่��อสื่ร6างเง��อนไขสื่")ควิามแน)นอน

กัารน2าเสิ่นอกัลย#ทธ% DIG สิ่�'ช#มชน ห้ร1อผ่��เขึ้�าร'วมสิ่�มมนาน��จ้ะเห้,นได�ว'าสิ่��งสิ่2าค�ญค1อกัารช��ให้�เห้,นถ+งภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�ท��อาจ้เกั�ดกั�บัช#มชนซึ่+�งเม1�อมองในเช�งขึ้องเศรษฐศาสิ่ติร%ทฤษฎี�เกัม

13

Page 15: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

(The Economy as a Game)7 ถ1อได�ว'าเป็�นกัารกัระติ#�นให้�คนท��เขึ้�าร'วมม�จ้�นตินกัารถ+งผ่ลได�ท��มากักัว'าโอกัาสิ่แห้'งความพิ'ายแพิ� (The

Positive sum game) อ�นแรงจ้�งใจ้ให้�ท#กัคนเขึ้�าร'วมอย'างจ้ร�งจ้�งในกัารกัระท2ากัารติ'างๆ เร1�องน��ร 'วมกั�น

ท��งน��เพิราะติามห้ล�กักัารขึ้องทฤษฎี�เกัมน��น ห้ากัคนเราร� �สิ่+กัว'าติ�วเองม�โอกัาสิ่แพิ�มากักัว'าจ้ะชนะ (The loss more

than the winning)กั,จ้ะไม'เขึ้�าร'วมห้ร1ออาจ้วางเฉย ห้ร1อเร�ยกัว'าเป็�น Negative sum game แติ'ห้ากัค�ดว'าตินม�โอกัาสิ่ชนะมากักัว'ากั,จ้ะกัลายเป็�น The Positive sum

game แติ'ถ�าโอกัาสิ่ชนะกั�บัแพิ�ม�เท'ากั�นกั,เป็�นเกัมท��เร�ยกัว'า Zero sum game

ในขึ้��นติอนขึ้อง DIG ช��ติ� �งแติ'ติ�นว'า ห้ากัไม'ม�กัารเติร�ยมติ�วห้ร1อร'วมม1อกั�นวางแผ่น ท#กัฝ่/ายในช#มชนแม�จ้ะไม'โดนภั�ยพิ�บั�ติ�โดยติรงกั,อาจ้เป็�นผ่��สิ่�ญเสิ่�ยทร�พิย%สิ่�น โอกัาสิ่ และสิ่�ญเสิ่�ยว�ถ�ช�ว�ติอ�นสิ่งบัสิ่#ขึ้ พิร�อมติ�องเผ่ช�ญห้น�ากั�บัภัาวะยากัล2าบัากัย#'งเห้ย��งห้ล�งเห้ติ#กัารณ% แติ'ห้ากัวางระบับัไว�ให้�ม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิไม'เพิ�ยงติ�วบั#คคลสิ่ามารถรอดพิ�นภั�ยแติ'ช#มชนย�งม�โอกัาสิ่เป็�นผ่��ชนะในห้ลายล�กัษณะ แติ'ห้ากัไม'เติร�ยมกัารย'อมม�โอกัาสิ่เป็�นผ่��แพิ�ห้ร1อผ่��สิ่�ญเสิ่�ยท��งห้มดกั,ได�

จ้ากัจ้#ดน��นเองจ้+งท2าให้�DIG สิ่ามารถใช�ห้ล�กักัารขึ้องกัารวางเง1�อนไขึ้เพิ1�อสิ่ร�างกัารติอบัสิ่นองได�อย'างเป็�นจ้ร�งเป็�นจ้�ง ติามแนวทาง Classical Conditioning ขึ้อง Ivan P.

Pavlov8 ซึ่+�งเน�นกัารวางเง1�อนเพิ1�อสิ่ร�างแรงกัระติ#�น (Conditioned Stimulus) เพิ1�อให้�เกั�ดกัารติอบัสิ่นองติ'อเง1�อนไขึ้ (Conditioned Response) ซึ่+�งเป็�นกัารน2าไป็สิ่�'กัาร

7 William A. Mc Eachern. Economic : A contemporary Introducation 3rd ed. 1994 Ohio. South-Western

Publishing Co. pp. 763.8 สิ่มโภัชน% เอ��ยมสิ่#ภัาษ�ติ. ทฤษฎี�และเทคน�คกัารป็ร�บัพิฤติ�กัรรม. พิ�มพิ%คร��งท�� 4 พิ.ศ. กัร#งเทพิฯ

2543. สิ่2าน�กัพิ�มพิ%จ้#ฬาลงกัรณ1มห้าว�ทยาล�ย. น. 19-24.

14

Page 16: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

เร�ยนร� �ผ่'านเง1�อนไขึ้(Acquisition) เห้ล'าน��นเพิ1�อสิ่ร�างความค#�นช�นจ้นเกั�ดเป็�นแนวป็ฏิ�บั�ติ�

ล�กัษณะเช'นน��ใน DIG พิบัติ��งแติ'ขึ้� �นติอนท��สิ่องท��กั2าห้นดให้�ม�เง1�อนไขึ้แห้'งภั�ยพิ�บั�ติ�มาถ+งช#มชนผ่'านแผ่นท��ขึ้องตินอ�นเป็�นป็?จ้จ้�ยกัระติ#�นให้�ผ่��เขึ้�าร'วมเกั�ดจ้�นตินากัารในกัารแสิ่วงห้าทางเอาติ�วรอด แติ'ไม'ใช'เป็�นกัารเอาติ�วรอดแติ'โดยล2าพิ�งห้ากัแติ'ติ�องมองห้าห้นทางรอดแห้'งช#มชน เพิราะขึ้��นกั'อนห้น�าน�� DIG ได�ผ่ล�กัท2าให้�ท#กัคนค�ดถ+ง Positive zum game แล�ว อ�นเป็�นกัารห้น#นเสิ่ร�มให้�ท#กัคนได�เร�ยนร� �แสิ่วงห้าแนวทางสิ่2าห้ร�บักัารเผ่ช�ญกั�บัป็?ญห้าได�อย'างม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิไม'ติอบัสิ่นองอย'างไร�ท�ศทาง อ�นอาจ้กัลายเป็�นความค#�นช�นกั�บักัารจ้�ดกัารกั�บัป็?ญห้าภั�ยพิ�บั�ติ�ได�อย'างม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิได�ในอนาคติห้ากัได�ม�กัารฝ่Gกัฝ่นผ่'านกัารวางเง1�อนไขึ้ในล�กัษณะ DIG อย'างบั'อยคร��ง

จัาก DIG สื่")ต�วิแบบการสื่��อสื่ารเพื่��อการป้�องก�นภั�ยพื่�บ�ต�ชั�มชันDIG เป็�นร�ป็แบับักั�จ้กัรรมเพิ1�อกัารวางแผ่นป็0องกั�นภั�ยอ�นม�

กั2าเน�ดขึ้+�นในว�ถ�และสิ่ภัาพิแวดล�อมขึ้องป็ระเทศญ��ป็#/นเป็�นสิ่2าค�ญ อ�นเป็�นท��ทราบัด�ว'าเป็�นป็ระเทศท��ผ่��คนติ�องเผ่ช�ญกั�บัภั�ยพิ�บั�ติ�นาน�บัป็ระกัารอย�'เป็�นป็ระจ้2า จ้+งเป็�นเร1�องท��ไม'ยากัน�กัในกัารสิ่ร�างกัารร�บัร� �และยอมร�บักั�บักั�จ้กัรรมน�� แติ'ห้ากัเม1�อพิ�จ้ารณาถ+งกัารน2าไป็ป็ระย#กัติ%ใช�ในเง1�อนไขึ้สิ่ภัาพิแวดล�อมทางด�านภั�ยพิ�บั�ติ�ในป็ระเทศอ1�นๆ ท��อาจ้ม�น�อยกัว'า รวมถ+งจ้นเง1�อนป็มป็ระชาชนในด�านความติ'างว�ฒนธรรมท��งในเร1�องว�น�ยและว�ถ�ค�ด ย'อมยากัท��จ้ะท2าให้�กัารใช�ร�ป็แบับั DIG ม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิเห้ม1อนด�งติ�นแบับั จ้นอาจ้ท2าให้�เห้ล1อเพิ�ยงกัารท2าติามร�ป็แบับัน��ให้�ครบัมากักัว'าให้�ได�ติามเป็0าป็ระสิ่งค%

จ้ากัล�กัษณะความสิ่�มพิ�นธ%ขึ้อง DIG ท��ม�ติ'อแนวค�ดด�านติ'างๆ เม1�อน2ามาสิ่�งเคราะห้%จ้�ดเป็�นระบับักั,จ้ะพิบัติ�วแบับัแห้'งระบับัควบัค�'กั�บักั�จ้กัรรมกัารสิ่�มมนาเช�งป็ฏิ�บั�ติ�กัารขึ้อง DIG ท��สิ่ามารถรน2าไป็ป็ฏิ�บั�ติ�ใช�ในห้ล�กักัารเด�ยวกั�นจ้นเกั�ดป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิสิ่�งสิ่#ดขึ้�ามเกัณฑ์%ทางสิ่ภัาพิ

15

Page 17: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

แวดล�อมและว�ฒนธรรมได� ซึ่+�งสิ่ามารถแสิ่ดงความสิ่�มพิ�นธ%ได�ด�งร�ป็แบับัติ'อไป็น��

Community and Individual Risk of Disaster

จ้ากัแผ่นภัาพิด�งกัล'าวแสิ่ดงให้�เห้,นถ+งห้ล�กักัารท��เด�นไป็ควบัค�'กั�บัห้ล�กัค�ดจ้ากักั�จ้กัรรม DIG ท��สิ่ามารถท2าให้�ช#มชนและป็?จ้เจ้กับั#คคลสิ่ามารถเผ่ช�ญห้น�ากั�บัความเสิ่��ยงติ'อภั�ยพิ�บั�ติ�ได�อย'างม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิมากัขึ้+�น อ�นเร��มจ้ากักัารท��คนในช#มชนห้น+�งๆ เขึ้�าร'วมเร�ยนร� �ถ+งป็?ญห้าภั�ยพิ�บั�ติ�ท��ม�โอกัาสิ่เกั�ดขึ้+�นในช#มชนขึ้องตินโดยติระห้น�กัถ+งโอกัาสิ่ในกัารม�ช�ยเห้น1อภั�ยพิ�บั�ติ�กั�นได�มากักัว'ากัารสิ่�ญสิ่�ย (Positive sum

game) จ้ากัน��นจ้+งเขึ้�าร'วมกั�จ้กัรรมสิ่2ารวจ้และจ้�ดท2าแผ่นท��ท��พิ+งย+ดแนวทางกัารสิ่1�อสิ่ารนว�ติกัรรมท��ให้�ท#กัคนร'วมค�ดร'วมท2าจ้ากัสิ่��งท��ง'ายเป็�นร�ป็ธรรมจ้นเขึ้�าใจ้ภัาพิรวม

จ้ากัน��นจ้+งเขึ้�าสิ่�'ขึ้� �นขึ้องกัารสิ่ร�างเง1�อนสิ่ถานกัารณ%ภั�ยพิ�บั�ติ�จ้2าลองลงบันแผ่นท��(Conditioned Disaster circumstance)

ท��ช'วยกั�นสิ่2ารวจ้มากัเพิ1�อร'วมกั�นค�ดค�นห้าทางออกั โดยติ�องม�เง1�อนไขึ้ในแบับัอย'างขึ้องกัารสิ่1�อสิ่ารเพิ1�อกัารโน�มน�าวใจ้เพิ1�อให้�ท#กัคนร'วมกั�นค�ด ค�นห้าอย'างจ้ร�งจ้�งอ�นจ้ะเป็�นกัารไป็กัระติ#�นเสิ่ร�มเพิ��มพิล�งแห้'ง

16

Disaster Learning

Positive Sum Game, cost benefit

ConditionedDisaster circumstance

Persuasive Communication

Power of Imagination

Intra-personnel/Human Communication

Community Watching/ Mapping

Diffusion of Innovation Disaster

Preparedness Convergence CommunicationMutual Benefit

Page 18: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

จ้�นตินากัาร(Power of Imagination) ซึ่+�งสิ่อดคล�องควบัค�'ไป็กั�บัห้ล�กักัารกัารสิ่1�อสิ่ารภัายในบั#คคลท��ม�สิ่��งเร�าเขึ้�ามากัระทบัเพิ1�อน2าไป็สิ่�'กัารค�นห้าแนวทางรอดพิ�นจ้ากัภัาวะภั�ยพิ�บั�ติ�อย'างจ้ร�งจ้�ง สิ่��งเห้ล'าน��กั,จ้ะกัลายเป็�นบัทเร�ยนท��น2าไป็สิ่�'กัารเติร�ยมพิร�อมท��งภัายในจ้�ติใจ้ในระด�บัป็?จ้เจ้กับั#คคลและแผ่นร�บัม1อกั�บัภั�ยพิ�บั�ติ�อย'างร�ป็ธรรมขึ้องแติ'ละบั#คคลและช#มชนได�อย'างม�ป็ระสิ่�ทธ�ภัาพิ

ควิามสื่ร�ป้ DIG ก�บวิ�ถ�การสื่��อสื่ารเพื่��อการป้�องก�นภั�ยพื่�บ�ต� จ้ากักัารเร�ยนร� �ถ+งกัลย#ทธ% DIG (Disaster Imagination

Game) กั�บัย#ทธว�ธ�กัารสิ่1�อสิ่ารในด�านติ'างๆ เพิ1�อกัารป็0องกั�นภั�ยพิ�บั�ติ� พิบัว'า DIG โดยเน1�อห้าแล�วเป็�นเร1�องขึ้องกัารร'วมกั�นน�ยามความเสิ่��ยง (Risk Identification) ขึ้องช#มชนจ้ากัภั�ยพิ�บั�ติ�ทางธรรมชาติ� ท��ม�โอกัาสิ่เกั�ดขึ้+�นกั�บัช#มชนเพิ1�อห้าแนวทางในกัารเติร�ยมกัารป็0องกั�นความเสิ่��ยงจ้ากัภั�ยพิ�บั�ติ� (Disaster Preparedness) และลดผ่ลกัระทบัในทางลบัจ้ากัความเสิ่��ยงเห้ล'าน��น อ�นเป็�นห้ล�กักัารพิ1�นฐานอ�นสิ่2าค�ญย��งในกัารจ้�ดกัารภั�ยพิ�บั�ติ�ติ'างๆ (Disaster Management)

ในสิ่�งคมสิ่ม�ยให้ม'คนเราม�กัเล1อกัท��จ้ะม�ช�ว�ติเป็�นกัารสิ่'วนติ�วอย'างป็?จ้เจ้กั (individual) เพิราะสิ่�งคมสิ่ม�ยให้ม'ม�กัม�ระบับัห้ร1อโครงสิ่ร�างติ'างๆ รองร�บักัารด2ารงว�ถ�ช�ว�ติสิ่'วนบั#คคลสิ่�ง ท��ป็?จ้เจ้กับั#คคลไม'ติ�องห้�นเขึ้�ามาร'วมกั�นเพิ1�อวางแนวทางในกัารพิ+�งพิาอาศ�ยกั�น แติ'ในเร1�องท��จ้ะบั#คคลติ�องเผ่ช�ญห้น�ากั�บัความเสิ่��ยง (Risk)

อย'างห้ล�กัเล��ยงไม'ได� แติ'ป็?จ้เจ้กับั#คคลกั,สิ่ามารถท��จ้ะแสิ่วงห้าแนวทางในกัารสิ่ร�างทางเล1อกัท��จ้ะเผ่ช�ญห้น�ากั�บัม�นได� (individuals have

no choice but to make choices)9 ซึ่+�งติ�องอาศ�ยจ้�นตินากัารขึ้องตินเองในกัารค�นห้าและแสิ่วงห้าทางติ�วรอดจ้ากัความเสิ่��ยงเห้ล'าน��น

9 Simon Thompson. Trust, Risk and Identity. Trust Risk and Uncertainty. Edited y Sean Watson and

Anthony Moran. 2005: Great Britain. Palograve Macmillan. Pp.27-29.

17

Page 19: Dig- การสื่อสารป้องกันภัยพิบัติ

กัลย#ทธ% DIG น�บัเป็�นกัลว�ธ�ท��ใช�กัารสิ่1�อสิ่ารในล�กัษณะติ'างๆ เขึ้�าไป็กัระติ#�นให้�ผ่��คนม�จ้�นตินกัารเพิ1�อแสิ่วงห้าทางเล1อกัในกัารเผ่ช�ญห้น�ากั�บัความเสิ่��ยงอย'างเป็�นระบับัภัายใติ�ห้ล�กักัารวางเง1�อนไขึ้ติ��งแติ'กัารเขึ้�าสิ่�'Game อย'าง Positive Sum Game ไป็จ้นกัระท��งได�ทางเล1อกัเพิ1�อกั2าห้นดเป็�นเง1�อนไขึ้สิ่��งเร�าให้ม'ท��ให้�ความม��นใจ้กั�บัป็?จ้เจ้กับั#คคล และติ'อช#มชนในกัารเผ่ช�ญห้น�ากั�บัความไม'แน'นอนขึ้องภั�ยพิ�บั�ติ�ติ'างๆ ด�วยความแน'นอน ผ่'านพิล�งแห้'งกัารจ้�นตินากัารในทางบัวกั (Positive power of imagination)

18