Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka...

13
212 Zasady 1. Transformacja Lean Management wymaga włączenia w istniejącą strukturę organiza- cyjną Lidera Głównego planu wdrożenia (GPW), Championa (nadzorującego działania Lean) oraz Experta (wykonawcę projektów). 2. Bardzo ważną rolę w transformacji Lean odgrywają pracownicy bezpośrednio produk- cyjni, bowiem to oni mają najlepszą wiedzę dotyczącą szczegółów przebiegu proce- sów. Dlatego bardzo ważne są szkolenia prowadzone przez kadrę Lean, ułatwiające samodzielną realizację wprowadzonych zasad. 3. Dla oceny efektów transformacji Lean wykorzystać można różnorodne wskaźniki eko- nomiczne. Tabela 42. Wskaźniki analizy finansowej najczęściej stosowane w ocenie efektywności ekonomicznej transformacji Lean 3.7.5 3.8 3.8.1 Wskaźnik Nazwa Budowa Efektywność kosztów pracy Przychody ze sprzedaży/koszty pracy okresu wraz z narzutami Rentowność zatrudnienia Zysk netto/przeciętny stan zatrudnienia realnego Wartość dodana na 1 zatrudnionego Wartość dodana/liczba zatrudnionych Rentowność kapitału własnego Zysk w okresie/kapitał własny Wskaźnik obrotu zapasów Sprzedaż/zapasy Wskaźnik obrotu środków trwałych Sprzedaż/środki trwałe Źródło: J. Czerska, Koncepcja Lean wyzwaniem dla polskich przedsiębiorstw, www.lean.info.pl. Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- kowym schematem powiązań, służy do wizualnej prezentacji procesu. Jego zastosowanie umożliwia rozpoznanie właściwego toku lub sekwencji zdarzeń poszczególnych etapów przebiegu procesu zaprezentowanych w logicznej sekwencji kroków. Nie ma ograniczeń w wykorzystaniu diagramu przepływów. Mogą być one stosowane w procesach produkcyjnych, usługach czy administracji. Dlatego też, zależnie od potrzeb i od celu, jaki chcemy uzyskać, schematy blokowe mogą być nośnikiem różnych infor- macji – od drogi przebytej przez fakturę lub przepływu komponentów produkcyjnych do etapów procesu sprzedaży czy procesu naprawy wyrobów. Diagram przepływów może być prostą prezentacją informacji, wystarczającą dla uzyskania najogólniejszego pojęcia o procesie, lub wielopoziomowym rozwinięciem wszystkich szczegółowych czynności i momentów decyzyjnych. Dlatego niejednokrotnie diagramy przepływów są tylko ilustracją przebiegu procesu, którego celem jest wówczas pokazanie kolejności etapów, a nieraz przedstawieniem szczegółowych informacji doty- Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Transcript of Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka...

Page 1: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

212 213

Zasady1. Transformacja Lean Management wymaga włączenia w istniejącą strukturę organiza-

cyjną Lidera Głównego planu wdrożenia (GPW), Championa (nadzorującego działania Lean) oraz Experta (wykonawcę projektów).

2. Bardzo ważną rolę w transformacji Lean odgrywają pracownicy bezpośrednio produk-cyjni, bowiem to oni mają najlepszą wiedzę dotyczącą szczegółów przebiegu proce-sów. Dlatego bardzo ważne są szkolenia prowadzone przez kadrę Lean, ułatwiające samodzielną realizację wprowadzonych zasad.

3. Dla oceny efektów transformacji Lean wykorzystać można różnorodne wskaźniki eko-nomiczne.

Tabela 42. Wskaźniki analizy finansowej najczęściej stosowane w ocenie efektywności ekonomicznej transformacji Lean

3.7.5

3.8

3.8.1

Wskaźnik

Nazwa Budowa

Efektywność kosztów pracy Przychody ze sprzedaży/koszty pracy okresu wrazz narzutami

Rentowność zatrudnienia Zysk netto/przeciętny stan zatrudnienia realnego

Wartość dodana na 1 zatrudnionego Wartość dodana/liczba zatrudnionych

Rentowność kapitału własnego Zysk w okresie/kapitał własny

Wskaźnik obrotu zapasów Sprzedaż/zapasy

Wskaźnik obrotu środków trwałych Sprzedaż/środki trwałe

Źródło: J. Czerska, Koncepcja Lean wyzwaniem dla polskich przedsiębiorstw, www.lean.info.pl.

Diagram przepływu (Flowchart)

CharakterystykaDiagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo-

kowym schematem powiązań, służy do wizualnej prezentacji procesu.Jego zastosowanie umożliwia rozpoznanie właściwego toku lub sekwencji zdarzeń

poszczególnych etapów przebiegu procesu zaprezentowanych w logicznej sekwencji kroków.

Nie ma ograniczeń w wykorzystaniu diagramu przepływów. Mogą być one stosowane w procesach produkcyjnych, usługach czy administracji. Dlatego też, zależnie od potrzeb i od celu, jaki chcemy uzyskać, schematy blokowe mogą być nośnikiem różnych infor-macji – od drogi przebytej przez fakturę lub przepływu komponentów produkcyjnych do etapów procesu sprzedaży czy procesu naprawy wyrobów.

Diagram przepływów może być prostą prezentacją informacji, wystarczającą dla uzyskania najogólniejszego pojęcia o procesie, lub wielopoziomowym rozwinięciem wszystkich szczegółowych czynności i momentów decyzyjnych. Dlatego niejednokrotnie diagramy przepływów są tylko ilustracją przebiegu procesu, którego celem jest wówczas pokazanie kolejności etapów, a nieraz przedstawieniem szczegółowych informacji doty-

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Page 2: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

212 213

czących odpowiedzialności, zapisów, pól odkładczych materiałów lub korelacji między procedurami.

Wykorzystywanie takiego narzędzia, jakim są schematy blokowe, do wizualnej pre-zentacji procesu może pomóc we wskazaniu miejsc nieoczekiwanych komplikacji, punk-tów trudności, marnotrawstwa środków, zbędnych etapów procesu oraz miejsc, gdzie można by dokonać uproszczeń lub ujednoliceń. Za pomocą diagramu można porównać i zestawić rzeczywisty tok procesu z tokiem idealnym, co może umożliwiać ewentualne zmiany przy optymalizacji procesów.

Stosując omawiane narzędzie, wykorzystuje się standardowe symbole, przedsta-wiające odpowiednio różne rodzaje czynności lub zadań. Wybrany styl i szczegółowość powinny dawać możliwie najbardziej użyteczny obraz celu, któremu diagram jest przy-pisany.

Jednym z typowych zamierzeń jest zdefiniowanie badanego systemu poprzez opis i udokumentowanie procesu. Istotnym zastosowaniem diagramu przepływów jest szkolenie pracowników z przebiegu danego procesu. Dlatego trzeba dobrać właściwy zespół odpowiedzialny za przygotowanie diagramu. W rezultacie każdy może uzgodnići zrozumieć proces opisany na diagramie przepływu.

ZastosowanieOmawiane narzędzie znajduje wszechstronne wykorzystanie, m.in.:

1) dla spełnienia wymagań określonych standardów74,2) jako uzupełnienie lub opracowanie dokumentacji zintegrowanych systemów zarzą-

dzania,3) jako pierwszy i najważniejszy etap zrozumienia procesu,4) dla znalezienia możliwości doskonalenia przebiegu procesu,5) podczas projektowania procesów i usług,6) podczas planowania projektu,7) w zarządzaniu projektem (przedsięwzięciami),8) jako konieczny etap, dla opracowania PFMEA i nastpnie planu kontroli.

Postępowanie Budowanie diagramuNiniejsza procedura dotyczy przygotowania najbardziej typowego diagramu przepły-

wu. Inne typy diagramów zostały omówione indywidualnie, a ich dobór uzależniony jest od celu stosowania każdego z nich.

Potrzebne materiały: kartki stick-it, flipchart, pisaki.1. Należy zdefiniować proces, który będzie rozpisywany w postaci diagramu, a następnie

zapisać go na dużej przylepnej kartce i umieścić na szczycie powierzchni roboczej. Przedyskutować i zdecydować, jakie są granice danego procesu: Gdzie lub kiedy pro-

ces się rozpoczyna? Gdzie lub kiedy się kończy? Jakie jest główne wejście i wyjściez procesu?

Następnie należy przedyskutować i zdecydować, jaki poziom szczegółowości ma być zastosowany w diagramie. Jest to niezbędne dla jasnego zrozumienia procesu oraz rozpoznania i umiejscowienia ewentualnych problemów.

3.8.2

3.8.3

74 ISO/TS 16949:2002, pkt 7.3.3.2, s. 26.

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Page 3: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

214 215

Wszyscy członkowie zespołu powinni znać dokładny cel projektu i jednomyślnie zgo-dzić się na ustalone granice, zanim zostaną podjęte dalsze działania nad budowąi doskonaleniem procesu.

2. Trzeba przeprowadzić burzę mózgów na temat wszystkich etapów procesu. Każdy etap zapisać na kartce samoprzylepnej, co będzie ułatwiało przenoszenie

w obrębie diagramu. W tym punkcie kolejność nie jest istotna. Na osobnej kartce należy przygotować listę 5–10 głównych etapów lub czynności

w opisywanym procesie (uwzględniając etapy, miejsca, gdzie można udoskonalić proces, alternatywne działania oraz miejsca powstawania decyzji).

3. Uporzdkować etapy.4. W zależności od szczegółowości należy przygotować spisy wejść i wyjść, zasoby,

odpowiedzialności za realizację poszczególnych etapów, cele i czasy realizacji, za-kładaną wydajność itd. Dane te zapisuje się na kartce i umieszcza w odpowiednich miejscach algorytmu.

5. Należy dokonać weryfikacji w celu potwierdzenia zgodności wszystkich określonych etapów i wzajemnych korelacji między poszczególnymi etapami. Po jednomyślnej decyzji zespołu rysuje się strzałki, by pokazać kierunki przepływu procesu, czyli ko-relacje wzajemne poszczególnych etapów.

6. Obserwuje się proces w działaniu. Należy prześledzić kolejne etapy od punktu począt-kowego do punktu końcowego. O prawidłowość zbudowanego algorytmu należy pytać pracowników.

7. By przekonać się, czy proces wygląda tak, jak został narysowany, należy sprawdzić go wraz z innymi zaangażowanymi w proces (robotnicy, nadzór, dostawcy, klienci).

AnalizaNiektóre metody analizowania diagramów przepływu:

1) analiza kosztów jakości i parametrów krytycznych dla jakości,2) rysowanie idealnego diagram przepływu i porównanie go z istniejącym,3) przekształcenie na diagram działań ludzkich: Kto? Co? Kiedy?,4) zidentyfikowanie wkładów i wydajności; zdefiniowanie dostawców, klientów i ich wy-

magań,5) rozpoznanie wymogów czasowych; pogrupowanie etapów z czasem, który zabrały

i/lub wymagają przestoje lub opóźnienia, znalezienie ścieżki krytycznej, w razie ko-nieczności zebranie danych,

6) rozpoznanie dużych spisów, partii dużych rozmiarów, długich czasów zmian, długich czasów cyklu; (uwaga: te okresy wynikające z produkcji odnoszą się również do pra-cy biurowej),

7) zidentyfikowanie sprzeczności w przebiegu procesu,8) zidentyfikowanie powszechnych błędów lub problemów na każdym etapie procesu,9) dla dużego obrazka diagramu przepływu (często wykrywanego przez małe lub żadne

koszty jakości) zidentyfikowanie kluczowych etapów (lub etapów problematycznych, zidentyfikowanych przez metody wymienione wcześniej) i rozrysowanie tego bardziej szczegółowo.

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Page 4: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

214 215

PrzykładPrzykład 1 – Diagram przepływu75

Diagram przepływu może być ilustracją opisu przebiegu procedury w ramach bu-dowanego czy doskonalonego systemu zarządzania. W takim przypadku może to być załącznik do procedury systemowej.

Rysunek 42. Diagram przepływu – przykład

3.8.4

75 Zob. także J. Łuczak (red.), Jakość usług certyfikacyjnych systemów zarządzania, Oficyna Współczesna, Poznań 2004, s. 94.

Przygotowanie i weryfikowanie planu produkcji

[KP]

Zlecenie partiido produkcji

[KP]

Produkcja kół kpl.[KP]

Monitorowaniei pomiar procesuprodukcyjnego

[SJ]

Monitorowaniei pomiar wyrobu

[SJ]

Komponentyzgodne

Planowaniei realizacja

auditu wyrobu[SJ]

Przekazanie wyrobu na magazyn OB.5

[M]

Planowaniei realizacja audituprocesu produkcji

[SJ]

Kołazgodne?

Postępowaniez niezgodnymikomponentami

[SJ]

Postępowaniez niezgodnymi

kołami kpl.i działania korygujące

[SJ]

Proces 2Postępowaniew wyrobemniezgodnym– reklamacje

1

2

3

5

6

7

9

10

4

8

TAK

NIE

TAK

NIE

Źródło: Wewnętrzne materiały związane z systemem zarządzania jakością ISO/TS 16949:2002 firmy – dostawcy dla motoryzacji.

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Page 5: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

216 217

Przykad 2Schemat blokowy76 może zostać rozwinięty o wiele dodatkowych funkcji, przez co

stanowi znacznie bogatsze źródło informacji. Przykładem może być schemat opracowany w ramach prac nad systemem zarządzania jakością ISO/ TS 16949:2002, który stanowi punkt wyjścia dla przygotowywania PFMEA w kolejnym kroku planów kontroli.

Rysunek 43. Schemat blokowy produkcji skóry (wybrane etapy) dla rynku motoryza-cyjnego, z przywołanymi dokumentami szczegółowymi wykonywania poszczególnych etapów

76 Zob. także J. Łuczak (red.), Zarządzanie bezpieczeństwem informacji, Oficyna Współczesna, Poznań 2004,s. 24.

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

1. Protokuł zdawczo-odbiorczy przekazania surowca na dział chemiczny: Załącznik nr 3 do P/KZG/R/7.5.1/012. Metodyka3. Instrukcja stanowiskowa nr DF 768

Ustalenie wagichemicznej

1. Protokuł zdawczo-odbiorczy przekazania surowca na dział chemiczny: Załącznik nr 3 do P/KZG/R/7.5.1/011

Moczenie skórw mieszalnikach

2

1. Instrukcja stanowiskowa: a) Areometru nr b) Termometru nr c) pHmetru nr2. Metodyka nr GH 5653. Karta technologiczno-przewodnikowa – KTP

Wapnienie skórw mieszalnikach

3

1. Metodyka nr FG 7652. Karta technologiczno-przewodnikowa – KTP

Odmięśnianiemaszynowe skór

4

1. Karta technologiczno-przewodnikowa – KTP

Dwojenie maszynoweskór w golcu

1. Instrukcja stanowiskowa nr GF 6762. Arkusz kontroli3. Karta technologiczno-przewodnikowa – KTP5

Przyjęcie dostawysurowca

Page 6: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

216 217

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wewnętrznych materiałów garbarni skór (produkcja dla motoryzacji).

Przykład 3Podstawą wielu programów stosowanych jako wsparcie dla systemów zarządzania,

czy też wykorzystywanych do modelowania procesów są algorytmy. Ich przygotowanie jest podstawą funkcjonalności większości tego typu software77. Na rysunku 44 przedsta-wiono przykładowe ekrany algorytmów budowanych w ramach zastosowania przykłado-wego programu. Zależnie od programu, jak również od wykorzystania możliwości, jakie daje, schemat blokowy może nieść z sobą informacje dotyczące wykonywanej operacji (nazwa, charakterystyka czynności), odpowiedzialnych za jej wykonanie oraz innych uczestników działania, wejść i wyjść (traktowanych jako określona informacja na nośni-ku), odwołania do systemu informatycznego czy innych procesów.

77 Na przykład BS-X, ARIS, Corporate Modeller.

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Odwapnianie skórw bębnachgarbarskich

6

1. Metodyka nr GF 7772. Karta technologiczno-przewodnikowa – KTP

Wytrawianie skórw bębnachgarbarskich

7

1. Metodyka nr GF 5652. Karta technologiczno-przewodnikowa – KTP

Page 7: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

218 219

Rysunek 44. Algorytm procesu sprzedaży w organizacji usługowej w programie infor-matycznym

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Źródło: Opracowanie własne.

Schemat blokowy obrazujący przebieg procesu – procedury to także pierwszy krok do analizy skuteczności i efektywności jej przebiegu. Wykorzystanie niektórych programów umożliwia opatrzenie wszystkich czy wybranych czynności określonymi charakterysty-kami, np. czasem realizacji, kosztem wykonywania operacji, celami cząstkowymi itd. Po skorelowaniu z innymi procedurami możliwe jest wykonanie symulacji, których wynik może zwrócić uwagę na wąskie gardła procesu.

Przykad 4Schematy blokowe mogą być także przygotowywane dla potrzeb analiz statystycz-

nych co do liczby określonych rodzajów czynności realizowanych w ramach danego pro-cesu czy procedury.

Przykład takiego zastosowania przedstawiono na rysunku 45.

Umowahandlowa

System JDE CRM

Samodzielnysprzedawca

System JDE

Ustalić limitykredytowe

Samodzielnysprzedawca

Serwissprzedażowy

CRM

Należy wdrożyćnowe ustaleniaz klientem

Należy rozszerzyćofertę dla klientadotychczasowego

System JDE

System JDE

Dyrektor Sprzedażyi Marketingu NH

DyrektorFinansowy EC

Zatwierdzićlimity kredytowe

Monitorowaćnależności

Kierownik EC

Dyrektor Sprzedażyi Marketingu NH

Samodzielnysprzedawca

albo

Page 8: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

218 219

Rysu

nek 4

5.

Pro

ces

pro

du

kcy

jny w

uję

ciu

tech

no

log

iczn

ym

na p

rzykła

dzi

e p

rzem

ysł

u e

lektr

om

asz

yn

ow

eg

o

Źró

dło

: O

pra

cow

anie

wła

sne.

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Ro

dza

jep

roce

sów

Ro

dza

je p

roce

sów

lu

b

op

era

cji

w r

am

ach

faz

→P

lan

ow

an

ieTech

no

lo-

gic

zne

Ko

ntr

oln

eTra

nsp

ort

ow

eM

ag

azy

-n

ow

o-

-skła

do

we

Do

ku

men

-to

wan

ie

Prz

ykła

do

we f

azy

pro

cesu

pro

du

kcy

jneg

op

od

staw

ow

eg

o↓

Prz

yg

oto

wan

iep

rod

ukcj

i(P

rzyg

oto

wan

ie z

asile

ńin

form

acyj

nyc

hi m

ater

iało

wyc

hcz

ynnik

ów

pro

dukc

jidla

pro

cesu

wyt

war

zania

)

Plan

ow

anie

pro

dukc

jiSTA

RT

Przy

goto

wan

ie z

akupu

mat

eria

łów

, podze

społó

wnar

zędzi

, pom

ocy

war

szta

tow

ych

Zak

up i t

ransp

ort

Mag

azyn

ow

anie

mat

eria

łów

i p

ółw

yrobów

do o

bró

bki

Przy

goto

wan

iem

ater

iałó

w i p

ółw

yrobów

do o

bró

bki

Wytw

arz

an

ie,

w t

ym

:o

bró

bka c

zęśc

ii m

on

taż

Obró

bka

, w

ykonan

iecz

ęści

wed

ług

rózn

oro

dnyc

h t

echnolo

gii

Monta

ż podze

społó

wm

echan

iczn

ych,

elek

tryc

znyc

hi el

ektr

onic

znyc

h

Monta

ż final

ny

Reg

ula

cja,

pom

iary

Pako

wan

ie i k

onse

rwac

ja

Dyst

ryb

ucj

ai

ob

słu

ga k

lien

ta

Mag

azyn

ow

anie

wyr

obów

goto

wyc

h

Eks

ped

ycja

i s

prz

edaż

Obsł

uga

serw

isow

aSTO

P

Page 9: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

220 221

Przykład 5Schemat procesu może zostać przedstawiony również w formie wierszowej, gdzie

przynależność poszczególnych jego elementów odczytuje się wierszowo.

Rysunek 46. Schemat wierszowy przeglądu zapytania i przygotowania oferty

WE Przebieg procesu WY Opis

– Zapytanie ofertowe– Rejestr zapytań

– Zapytanie ofertowe– Rejestr zapytań

Zarejestrować zapytanie w rejestrze zapytań. Dokonać przeglądu wymagań zawartychw zapytaniu. Dopuszcza się odrzucenie zapytania na podst. własnego rozeznania lub po konsultacjachz kierownikiem.

– Zapytanie ofertowe– Rejestr zapytań– Specyfikacja produktu

– Oferta– Rejestr zapytań

Oferta powinna zawierać: nazwę produktu, cenę, ilość minimalną w dostawie, warunki dostawy, warunki płatności, okres ważności oferty. Przy wysyłaniu zarejestrować numeri datę oferty.

– Zapytanie ofertowe– Dodatkowe informacje

od klienta– Dane dotyczące możli-

wości produkcji

– Informacja do klienta dot. możliwości wytworzenia wyrobu niestandardowego

Zebrać dodatkowe wymagania od klienta oraz informacje dotyczące możliwości wytwórczych

– Zapytanie ofertowe– Rejestr zapytań– Specyfikacja produktu

– Oferta– Rejestr zapytań

Oferta powinna zawierać: nazwę produktu, cenę, ilość minimalną w dostawie, warunki dostawy, warunki płatności i okres ważności oferty. Przy wysyłaniu zarejestrować numer i datę oferty.

Źródło: Opracowanie własne.

START

STOP

Zarejestrować pytanie

Przygotowaći wysłaćofertę

STOP

Zebrać wymagania dotyczące wyrobuniestandardowego

Czy możnawykonać?

Czy wyróbsatndardowy?

STOP

Przygotowaći wysłać ofertę

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Page 10: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

220 221

Wykorzystując schemat wierszowy, tok postępowania przedstawia się za pomocą zbioru czynności połączonych ze sobą w logicznej sekwencji, natomiast dodatkowe in-formacje umieszcza się odpowiednio w przypisanym do danego etapu wierszu. W powyż-szym schemacie uwzględnione zostały elementy wejściowe oraz wyjściowe przypisane do danego etapu, jak również krótka charakterystyka poszczególnych działań. Schemat wierszowy można dostosować odpowiednio do potrzeb i wymagań danej organizacji za-równo pod względem zakresu informacji dodatkowych umieszczanych na schemacie, jak i ich szczegółowości.

Zasady1. Do przygotowania algorytmów najczęściej stosowane są typowe symbole, przy czym

ich zestaw ma charakter umowny i wymaga zdefiniowania.

Rysunek 47. Typowe graficzne symbole stosowane w przygotowywaniu algorytmów

3.8.5

Źródło: Opracowanie własne.

Symbol graficzny Nazwa Opis/funkcja

START/STOP Skrzynki START i STOP wskazują początek i koniec każdego algorytmu. Ze skrzynki START wychodzi tylko jedna droga, do skrzynki STOP wchodzi co najmniej jedno połączenie. Można wpisać w nie zdarzenieinicjujące proces

Wykonanie W skrzynce wykonawczej umieszcza się poszczególne działania, jakie muszą zostać wykonane, aby proces został zrealizowany

Warunek W skrzynce warunkowej umieszcza się warunek, który decyduje o wyborze dalszej drogi postępowania. Ze skrzynki wychodzą dwa połączenia: TAK (wybierane, gdy warunek jest spełniony), NIE (gdy warunek nie jest spełniony)

Proces Za pomocą skrzynki Proces można pokazać odwołanie do innego procesu (będącego np. kontynuacją danego procesu)

Dane WE/ WY W skrzynce danych wejściowych//wyjściowych umieszcza się wprowadzane dane lub wyprowadzane wyniki (np. dokumenty wykorzystywane do wykonania czynności opisanych w bloku wykonawczym oraz dokumenty będące wynikiem ich realizacji). Ze skrzynki wychodzi tylko jedno połączenie

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Page 11: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

222 223

2. Diagram przepływu jest obrazem procesu (kolejności zdarzeń, etapów, działań lub zadań). Zależnie od celu jego przygotowywania konieczne jest jednoznaczne zdefi-niowanie jego wyglądu, elementów, sposobu prezentacji korelacji itd.

3. Diagramy przepływu to dynamiczne narzędzia, które powinny ulegać zmianom wraz z procesem.

4. Trudno mówić o błędnym merytorycznie przygotowaniu diagramu. Najczęściej moż-na go przygotować także w inny sposób. Należy jednak uznać, że sposób właściwy to taki, który pomaga uczestnikom zrozumieć proces.

5. Do tworzenia diagramu przepływu należy wskazać i włączyć wszystkie osoby kluczo-we, które są w proces zaangażowane bezpośrednio i pośrednio. Ci pierwsi powinni być w grupie projektowej algorytmu, drudzy przynajmniej jako opiniujący efekty.

6. Zewnętrzny konsultant może być członkiem zespołu tworzącego algorytmy, ale nie może odpowiadać za stronę merytoryczną projektu. Za merytoryczne elementy po-winni być odpowiedzialni pracownicy uczestniczący w procesie.

7. Istotną rolę w procesie projektowania diagramu odgrywa moderator. Ma on zapew-nić, że uwzględniony zostanie głos wszystkich członków zespołu.

8. Należy zadbać, aby w czasie pracy nad przygotowaniem diagramu wszystkie czę-ści diagramu były widoczne w każdej chwili dla każdego członka zespołu. Dlategow praktyce sprawdza się stosowanie flipchartów.

9. W trakcie pracy nad diagramem konieczne może okazać się przeprowadzenie kilku sesji. To da uczestnikom spotkania czas na zebranie informacji, zweryfikowanie wąt-pliwości. Praktyka dowodzi, że nawet jeżeli diagram wydaje się skończony po jednej sesji, należy zezwolić na przegląd podczas kolejnej sesji, aby dać czas członkom zespołu na refleksję.

10. Diagramy przepływu to znakomity sposób dokumentowania przebiegu procedur.11. Oto dobre pytania, które można zadać podczas tworzenia diagramu:

– Skąd pochodzi (usługa, materiał)?– Jak (usługa, materiał) ma się do procesu?– Kto podejmuje decyzje (jeśli to potrzebne)?– Co się dzieje, jeśli decyzja brzmi „tak”?– Co się dzieje, jeśli decyzja brzmi „nie”?– Czy jest cokolwiek jeszcze, co musi być zrobione w danym momencie?– Co dzieje się z produktem (usługą) na kolejnych etapach?– Jakie testy lub sprawdziany są przeprowadzane na produkcie w każdej części pro-

cesu?– Jakie testy lub sprawdziany są przeprowadzane na procesie?– Co się dzieje, jeśli, test czy inspekcja wypadną źle?

Należy podkreślić, że wymienione powyżej pytania rozpoczynają się „co?, gdzie?, jak?, kto?” Pytanie „dlaczego?” nie jest pomocne podczas tworzenia diagramu przepły-wu. Zachowaj to pytanie na później.

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Page 12: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

222 223

Diagram przepływu góra-dół (Top-Down Flowchart)

CharakterystykaDiagram przepływu góra-dół to bardzo proste, a zarazem pomocne narzędzie, gdy

istnieje potrzeba ukazania ważnych elementów procesu lub projektu zawierającego mniejsze etapy.

Poniżej przedstawiono schemat diagramu przepływu góra-dół:

Rysunek 48. Schemat diagramu przepływu góra-dół

3.9

3.9.1

Nazwa procesu

Etap 1 Etap 2 Etap 3

CzynnośćCzynnośćCzynność

Czynność Czynność Czynność

Czynność

Czynność

Czynność

3.9.3

3.9.2

Źródło: Opracowanie własne.

Zastosowanie1. Do analizy złożonego procesu, gdy potrzebny jest ogólny pogląd na całość.2. Podczas prac nad planem projektu.

Postępowanie1. Określenie procesu, który ma zostać przeanalizowany. 2. Zapisanie jego nazwy oraz określenie, gdzie i kiedy proces się zaczyna i kończy.3. Za pomocą burzy mózgów określenie wraz z grupą poszczególnych etapów procesu. 4. Zapisanie ich na tablicy pod tytułem procesu w rzędzie poziomym.5. Za pomocą kolejnej sesji burzy mózgów określenie wraz z zespołem wszystkich czyn-

ności do wykonania w danym etapie. 6. Zapisanie tych czynności pod każdym z etapów w kolumnach.7. Połączenie strzałkami kolejnych etapów oraz kolejnych czynności do wykonania

w danym etapie.8. Uzyskanie opinii osób uczestniczących w procesie odnośnie do poprawności informa-

cji zawartych w diagramie.

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania

Page 13: Diagram przepływu (Flowchart - jacekluczak.pl · Diagram przepływu (Flowchart) Charakterystyka Diagram przepływu, nazywany również schematem blokowym, algorytmem lub blo- ...

224 225

PrzykładDiagram przepływu góra-dół został wykorzystany do przedstawienia procesów zacho-

dzących w firmie produkcyjnej:

Rysunek 49. Diagram przepływu góra-dół w firmie produkującej kosze z drutu stalo-

wego

Procesy zachodzące w firmie produkującej kosze z drutu stalowego

Przygotowanieoferty

Planowanieprodukcji

Produkcjawyrobu

Dystrybucjawyrobu

Opracowanie rysunków

technicznych

Nawiązanie kontaktu

z klientem

Zatwierdzenierysunków

technicznych

Wystawienie faktury

Przeglądwymagań

Odbiórzapytania

ofertowego

Pobranie materiałówz magazynu

Cięcie drutu

Ładowanie wyrobów

na samochód

Wystawienie dokumentu

WZ

Akceptacjaoferty

Zapro-gramowanie

maszyn produkcyjnych

zgodniez danymi zawartymi

w rysunkach technicznych

Podjęcie decyzji

o produkcji

Spawanie//zgrzewanie

Malowanie

Kontrola jakości

Wystawa wyrobu do

klienta

Źródło: Opracowanie własne.

Zasady1. Diagram przepywu góra-dół jest prostą, szybką i efektywną metodą graficznego

przedstawiania nawet bardzo złożonych procesów. 2. Działania nie powinny zakończyć się jedynie na opracowaniu samego diagramu. Na-

leży dokonać jego gruntownej analizy w celu stwierdzenia obszarów możliwych do doskonalenia, np. obniżenia kosztów czy zwiększenia efektywności.

3.9.5

3.9.4

Metody wykorzystywane na etapie wdrażania