Diagnostiek in functie van onderwijs en zorg op maat: recente ontwikkelingen in Vlaanderen

Prof. Dr. Pol GhesquièreCentrum voor Gezins- en Orthopedagogiek

Zorg in onderwijs: succesvol?

• groeiend aantal zittenblijvers en leerlingen met onderwijsvertraging

>14% voor einde basisschool

• groot percentage ongekwalificeerde uitstroom

>15%

• groeiende participatie aan het BuO>6% in lager onderwijs>4% in secundair onderwijs

• meer buitenschoolse zorg in functie van onderwijs

Knelpunten in het BuO

• segregatie werkt stigmatisering en marginalisering in de hand

• lacunes en gebreken aan de huidige typologie• categoriaal systeem op basis van classificerende diagnostiek• kinderen met ASS hebben geen plaats• overlappingen tussen types

• gebrekkige spreiding van het aanbod BuO• oververtegenwoordiging van kansarmen en

allochtonen• knelpunten in de doorverwijzingspraktijk

Recente ontwikkelingen

• groeiend aantal leerlingen in geïntegreerd onderwijs

• samenwerkingsprojecten gewoon en buitengewoon onderwijs

• groeiend aantal inclusieprojecten

• discussienota Minister Vanderpoorten• Maatwerk in samenspraak (2002)

• beleidsopties Minister Vandenbroucke• Leerzorg in het onderwijs (2005)

Leerzorgkader

• één kader voor zorg in onderwijs• 3 (+1) clusters in plaats van 8 types• 4 (+1) zorgniveaus in plaats van 2

systemen (gewoon en buitengewoon)

• doelstellingen• structureren van zorgaanbod in gewone

scholen • verbreden van buitengewoon onderwijs• verwijspraktijk verbeteren

Clusters

• Types:1. Licht mentale handicap2. Matige of ernstige mentale handicap3. Ernstige emotionele of gedragsproblemen4. Fysieke handicap5. Ziekenhuis of preventorium6. Visuele handicap7. Auditieve handicap8. Ernstige leerstoornissen

Clusters

• Clusters (en doelgroepen):1. Geen beperkingen

(bijv. ‘gewone’ leerlingen / anderstaligen)2. Beperkingen in het leren

» ernstige leerstoornissen» licht verstandelijke beperking

3. Bredere functiebeperkingen» matig en ernstig verstandelijke beperking» fysieke beperking» auditieve beperking» visuele beperking

4. Beperkingen in de sociale interactie» gedrags- en emotionele stoornis» pervasieve ontwikkelingsstoornis

Zorgniveaus

• Zorgniveau 1: • gewoon onderwijs• gemeenschappelijk curriculum• preventie, differentiëren, remediëren• financiering op basis van organisatie

• Zorgniveau 2: • gewoon onderwijs• gemeenschappelijk curriculum• compenseren, dispenseren: gemotiveerd verslag• financiering op basis van organisatie• individuele financiering voor cluster 3

Zorgniveaus

• Zorgniveau 3:• gewoon en buitengewoon onderwijs• attest• individueel curriculum met individueel handelingsplan• financiering op niveau van de leerling

• Zorgniveau 4:• buitengewoon onderwijs• attest• individueel curriculum met individueel handelingsplan• financiering op niveau van de leerling

Uitdagingen voor diagnostiek

• positionering van leerlingen in de zorgmatrix• classificerende diagnostiek (cluster)• begeleidingsgerichte diagnostiek (zorgniveau)• indicatiestelling en toewijzing

• afstemming op het zorgbeleid en het basiszorgaanbod van de school

• afgrenzen van verantwoordelijkheden / coördinatie ‘zorgactoren’

• sterkte/zwakte-analyse van het zorgaanbod op school• consensusmodel

• maatschappelijke discussie over de minimale verwachtingen ten aanzien van het zorgaanbod op school

• kwaliteitscriteria

Uitdagingen voor diagnostiek

• maatschappelijke discussie over afgrenzing van zorgniveaus

• indicatoren voor indicatiestelling en toewijzing» ZN1 – ZN2» ZN3 – ZN4

• protocollering van diagnostische processen• gelijkberechtiging in diverse scholen• objectiveerbare behoefteprofielen• kwaliteitsgaranties

• spanningsveld toewijzingsfunctie en ondersteunings-functie van het CLB

• autonomie versus begeleidingscontract