ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN.TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN.

KHOA MÔI TRƯỜNG.KHOA MÔI TRƯỜNG.

Bộ môn :Bộ môn :

GVGD: TS.Hà Quang Hải.GVGD: TS.Hà Quang Hải.

Chuyên đề :Chuyên đề :

Trượt lở Trượt lở

và các hiện tượng liên quanvà các hiện tượng liên quan..

Nhóm thuyết trình:Nhóm thuyết trình: Nhóm 2. Nhóm 2.

Phần mở đầu.Phần mở đầu.

-Lịch sử loài người đã chứng kiến và phải chịu -Lịch sử loài người đã chứng kiến và phải chịu bao thảm hoạ đau buồn vì trượt lở đất đá trên sườn bao thảm hoạ đau buồn vì trượt lở đất đá trên sườn dốc, mái dốc.dốc, mái dốc.

-Ở Liên Xô cũ, vào năm 1946 ở một bờ mỏ -Ở Liên Xô cũ, vào năm 1946 ở một bờ mỏ thuộc công trường khai thác lộ thiên mỏ than thuộc công trường khai thác lộ thiên mỏ than Bôgoxlôv phát sinh một khối trượt. Ban đầu, trượt Bôgoxlôv phát sinh một khối trượt. Ban đầu, trượt mới xảy ra trên một khu vực của bờ mỏ kéo dài theo mới xảy ra trên một khu vực của bờ mỏ kéo dài theo sườn 650m, xuôi theo bờ đến 250m; sau đó kích sườn 650m, xuôi theo bờ đến 250m; sau đó kích thước khối trượt tăng lên đến 900m theo đường thước khối trượt tăng lên đến 900m theo đường phương và 360m theo hướng dốc. Mặt trượt cắt sâu phương và 360m theo hướng dốc. Mặt trượt cắt sâu đến 25m, thể tích thân trượt đạt 5,6 triệu mđến 25m, thể tích thân trượt đạt 5,6 triệu m33. Trượt . Trượt xảy ra sau khi di chuyển diện khai thác với tốc độ xảy ra sau khi di chuyển diện khai thác với tốc độ không đồng đều ở những khu vực khác nhau.không đồng đều ở những khu vực khác nhau.

Một vụ lở đất xảy ra Vancouver làm Một vụ lở đất xảy ra Vancouver làm lấp đi con đường ở nơi đây.lấp đi con đường ở nơi đây.

-Trượt đất là một dạng tai biến của tự -Trượt đất là một dạng tai biến của tự nhiên,nó là một mối nguy hiểm đáng sợ của con nhiên,nó là một mối nguy hiểm đáng sợ của con người.người.

Trượt đất cùng với các hiện tượng liên quan của Trượt đất cùng với các hiện tượng liên quan của nó gây thiệt hại rất lớn cho cuộc sống của con nó gây thiệt hại rất lớn cho cuộc sống của con người.Mỗi năm, có 25 người bị mất mạng do lở người.Mỗi năm, có 25 người bị mất mạng do lở đất ở Mỹ và con số này tăng lên khoảng 100-đất ở Mỹ và con số này tăng lên khoảng 100-150 người nếu chúng ta tính luôn cả những hầm 150 người nếu chúng ta tính luôn cả những hầm mỏ bị sập.Con số thiệt hại ước tính trên 1 tỉ mỏ bị sập.Con số thiệt hại ước tính trên 1 tỉ đôla.đôla.

Ở chương này chúng ta cũng thảo luận về sự sụp Ở chương này chúng ta cũng thảo luận về sự sụp lún,một dạng thảm họa liên quan đến trượt lún,một dạng thảm họa liên quan đến trượt đất,các vật liệu trái đất bị rã ra theo chiều thẳng đất,các vật liệu trái đất bị rã ra theo chiều thẳng đứng thường tạo ra những hố trên mặt đất nhưng đứng thường tạo ra những hố trên mặt đất nhưng cũng gây ra những dạng tổn thất không theo quy cũng gây ra những dạng tổn thất không theo quy

Những hình ảnh mới nhất về vụ lở đất gây ra Những hình ảnh mới nhất về vụ lở đất gây ra do mưa lũ ở miền trung nước tado mưa lũ ở miền trung nước ta

-Hiện trường nơi vụ -Hiện trường nơi vụ sạt lở núi nơi chôn sạt lở núi nơi chôn vùi ba nhân viên bưu vùi ba nhân viên bưu chính viễn thông.chính viễn thông.-Nhiều đoạn đường -Nhiều đoạn đường về Tây Trà bị lún sâu về Tây Trà bị lún sâu cả mét và sạt lở nặngcả mét và sạt lở nặng-Lở đất xảy ra ở xã -Lở đất xảy ra ở xã Trà Lãnh,huyện Tây Trà Lãnh,huyện Tây Trà,tĩnh Quãng Ngãi.Trà,tĩnh Quãng Ngãi.

Đây là một vụ lở đất Đây là một vụ lở đất lớn xảy ra ở Hồng lớn xảy ra ở Hồng Kông vào ngày 13 Kông vào ngày 13 tháng 7 năm tháng 7 năm 1977.Làm phá hủy 1977.Làm phá hủy một trong những một trong những thành phố phát triển thành phố phát triển nhất của Hồng Kông.nhất của Hồng Kông.

A.Trượt đấtA.Trượt đất

I.Khái quát chungI.Khái quát chung

1.Khái niệm.1.Khái niệm.

Trượt đất là sự dịch chuyển trên bề mặt hay Trượt đất là sự dịch chuyển trên bề mặt hay gần bề mặt của một khối đất đá theo chiều trọng lực gần bề mặt của một khối đất đá theo chiều trọng lực (từ cao xuống thấp), áp lực thuỷ động, lực địa chấn (từ cao xuống thấp), áp lực thuỷ động, lực địa chấn và một số lực khác, ở các quy mô khác nhau: quy và một số lực khác, ở các quy mô khác nhau: quy mô nhỏ khối trượt lở có thể chỉ vài mmô nhỏ khối trượt lở có thể chỉ vài m33 quy mô lớn quy mô lớn khối trượt đến hàng nghìn mkhối trượt đến hàng nghìn m33 đất đá.Khi khối trượt đất đá.Khi khối trượt dịch chuyển,tổn thất sẽ xảy ra trên khối trượt và cả ở dịch chuyển,tổn thất sẽ xảy ra trên khối trượt và cả ở nơi dồn tụ vật liệu trượt.(nơi dồn tụ vật liệu trượt.(Địa chất môi trườngĐịa chất môi trường.).)

2.Nguyên nhân của trượt đất.(nguyên nhân gián tíêp)2.Nguyên nhân của trượt đất.(nguyên nhân gián tíêp)

**Nguyên nhân tự nhiên:Nguyên nhân tự nhiên:--Sự xói mòn của các dòng sông.Sự xói mòn của các dòng sông.-Sự tan chảy của các dòng sông băng.-Sự tan chảy của các dòng sông băng.-Lũ lụt,các trận mưa lớn làm lở các lớp đất đá.-Lũ lụt,các trận mưa lớn làm lở các lớp đất đá.-Những trận động đất.-Những trận động đất.-Sự phun trao của núi lửa.-Sự phun trao của núi lửa.-Sự dịch chuyển của các mạch nước ngầm.-Sự dịch chuyển của các mạch nước ngầm.

**Nguyên nhân do con người:Nguyên nhân do con người:--Những chấn động từ các hoạt động xây dựng Những chấn động từ các hoạt động xây dựng --Giao thông và các công trình đường xá.Giao thông và các công trình đường xá.-Các chấn động từ các vụ nổ.-Các chấn động từ các vụ nổ.-Các hoạt động khai thác mỏ dưới lòng đất.-Các hoạt động khai thác mỏ dưới lòng đất.-Việc phá hoại các cánh rừng.-Việc phá hoại các cánh rừng.

3.Cấu trúc khối trượt3.Cấu trúc khối trượt

Thành phần cấu trúc Thành phần cấu trúc của mặt trượt bao gồm:của mặt trượt bao gồm:

-Mặt trượt-Mặt trượt

-Vách trượt -Vách trượt

-Khe nứt ngang-Khe nứt ngang

-Khe nứt dọc-Khe nứt dọc

-Đới vật liệu di -Đới vật liệu di chuyển-đới cạn kiệt.chuyển-đới cạn kiệt.

-Đới dồn tụ-Đới dồn tụ

4.Sườn dốc và độ ổn định trên sườn dốc4.Sườn dốc và độ ổn định trên sườn dốc

4.1 Khái niệm.4.1 Khái niệm.-Sườn dốc là một dạng đất phổ biến nhất trên -Sườn dốc là một dạng đất phổ biến nhất trên

trái đất,chúng là những hệ thống không tĩnh lặng.trái đất,chúng là những hệ thống không tĩnh lặng.-Vật chất trên các sườn dốc hầu hết dịch -Vật chất trên các sườn dốc hầu hết dịch

chuyển ổn định trên sườn dốc theo tốc độ đa chuyển ổn định trên sườn dốc theo tốc độ đa dạng.Sự dịch chuyển của lớp đất đá rất nhỏ mà ta dạng.Sự dịch chuyển của lớp đất đá rất nhỏ mà ta khó có thể nhận biết được đến sự lở đất hoàn toàn khó có thể nhận biết được đến sự lở đất hoàn toàn dữ dội.Những quá trình này là một lý do chính dẫn dữ dội.Những quá trình này là một lý do chính dẫn đến những dòng suối trên đồi trở nên rộng hơn rất đến những dòng suối trên đồi trở nên rộng hơn rất nhiều.nhiều.

4.2 Qúa trình hình thành các sườn dốc.4.2 Qúa trình hình thành các sườn dốc. 4.2.1 Sự hình thành dốc.4.2.1 Sự hình thành dốc.

Con dốc có bốn thành phần chính:Con dốc có bốn thành phần chính:

+Đỉnh dốc.+Đỉnh dốc.

+Dốc đá.+Dốc đá.

+Phần dốc nghiêng từ 30+Phần dốc nghiêng từ 3000 đến 35 đến 350.0.

+Vùng dốc lõm thấp hơn.+Vùng dốc lõm thấp hơn.

Tất cả những con dốc được cấu tạo bởi một Tất cả những con dốc được cấu tạo bởi một hay nhiều yếu tố này và sự hình thành các hay nhiều yếu tố này và sự hình thành các sườn dốc có liên quan đến các yếu tố này.sườn dốc có liên quan đến các yếu tố này.

4.2.1 Sự ổn định của dốc4.2.1 Sự ổn định của dốc

-Để biết được nguyên nhân của trượt đất,chúng ta phải xem xét độ -Để biết được nguyên nhân của trượt đất,chúng ta phải xem xét độ ổn định của dốc.Đây là vấn đề có thể được diễn đặt ở khía cạnh ở trên lục ổn định của dốc.Đây là vấn đề có thể được diễn đặt ở khía cạnh ở trên lục của dốc.Lực này được xác định bởi mối tương quan lẫn nhau của loại hình: của dốc.Lực này được xác định bởi mối tương quan lẫn nhau của loại hình: vật chất của trái đất,dốc nghiêng của dốc,khí hậu,thục vật,nước và thời gian.vật chất của trái đất,dốc nghiêng của dốc,khí hậu,thục vật,nước và thời gian.

-Độ ổn định của dốc mô tả mối liên hệ tới trọng lực,lực khiến vật -Độ ổn định của dốc mô tả mối liên hệ tới trọng lực,lực khiến vật chất dich chuyển xuống dốc và lực cản trở di chuyển.Lực di chuyển phổ biến chất dich chuyển xuống dốc và lực cản trở di chuyển.Lực di chuyển phổ biến nhất là thành phần khối lượng của vật chất bao gồm bất kể thứ gì ở trên nhất là thành phần khối lượng của vật chất bao gồm bất kể thứ gì ở trên dốc.Lực cản trở di chuyển phổ biến nhất là độ mạnh của vật chất.dốc.Lực cản trở di chuyển phổ biến nhất là độ mạnh của vật chất.

-Độ ổn định của dốc được tính bởi SF,nghĩa là tỉ số giữa lực cản trở -Độ ổn định của dốc được tính bởi SF,nghĩa là tỉ số giữa lực cản trở di chuyển và lực di chuyển.di chuyển và lực di chuyển.

+Nếu SF>1(lực cản > lực di chuyển) dốc được xem là ổn định.+Nếu SF>1(lực cản > lực di chuyển) dốc được xem là ổn định.

+Nếu SF<1(lực cản < lực di chuyển)dốc không ổn định.+Nếu SF<1(lực cản < lực di chuyển)dốc không ổn định.

Lực cản và lực di chuyển có thể thay đổi khi điều kiện khu vực thay đổi.Lúc Lực cản và lực di chuyển có thể thay đổi khi điều kiện khu vực thay đổi.Lúc này có thể làm tăng hay giảm độ SF.này có thể làm tăng hay giảm độ SF.

5.Các yếu tố ảnh hưởng đến sự dịch chuyển.5.Các yếu tố ảnh hưởng đến sự dịch chuyển.

-Thành phần vật liệu và trạng thái vật liệu -Thành phần vật liệu và trạng thái vật liệu khối nền.khối nền.-Cấu trúc địa chất.-Cấu trúc địa chất.-Đặc điểm mặt trượt.-Đặc điểm mặt trượt.-Sự biến vị.-Sự biến vị.

*Các yếu tố này quyết định đến sự dịch *Các yếu tố này quyết định đến sự dịch chuyển của các vật liệu trên bề mặt của chuyển của các vật liệu trên bề mặt của sườn dốc.sườn dốc.

II.Vai trò của các kiểu vật liệu trên trái đất.II.Vai trò của các kiểu vật liệu trên trái đất.

-Vật chất đổ xuống một dốc ảnh hưởng kiểu -Vật chất đổ xuống một dốc ảnh hưởng kiểu hình và tần số của sự chuyển động xuống hình và tần số của sự chuyển động xuống dưới.Sự trượt xuống có hai mẫu cơ bản của sự dưới.Sự trượt xuống có hai mẫu cơ bản của sự chuyển động là quay vòng và tịn tiến.chuyển động là quay vòng và tịn tiến.

-Loại đất là nguyên nhân của cả việc rơi và -Loại đất là nguyên nhân của cả việc rơi và trượt của các vật liệu.trượt của các vật liệu.

-Cường độ vật liệu dốc có thể gây ảnh hưởng -Cường độ vật liệu dốc có thể gây ảnh hưởng lớn đến tần số của những vùng trượt đất lớn đến tần số của những vùng trượt đất

1.Vai trò của dốc và địa hình1.Vai trò của dốc và địa hình

-Dốc nghiêng -Dốc nghiêng lớn ảnh hưởng lớn ảnh hưởng độ lớn lực trượt độ lớn lực trượt trên mặt dốc.trên mặt dốc.

-Qúa trình tăng -Qúa trình tăng góc của mặt góc của mặt trượt dẫn đến trượt dẫn đến động lực cũng động lực cũng tăngtăng..Devil's Slide là một con dốc lớn

dọc theo đường bờ biển San Mateo Country.

2.Vai trò của khí hậu và thực vật2.Vai trò của khí hậu và thực vật

Trận mưa lớn đã gây ra sạt lở đất là hư hỏng con đường

Khí hậu hay thực vật có thể ảnh hưởng đến sạt lở đất Khí hậu hay thực vật có thể ảnh hưởng đến sạt lở đất hay sự di chuyển xuống dưới trên một độ dốc nào đóhay sự di chuyển xuống dưới trên một độ dốc nào đó

*Vai trò của khí hậu là kiểm soát được thiên *Vai trò của khí hậu là kiểm soát được thiên nhiên,phạm vi lượng mưa và lượng hơi ẩm của những vật nhiên,phạm vi lượng mưa và lượng hơi ẩm của những vật liệu liệu trên đó.trên đó.

*Vai trò của thực vật trong vùng trượt đất khá phức *Vai trò của thực vật trong vùng trượt đất khá phức tạp bởi vì cây cỏ trong vùng là vài chức năng của các nhân tạp bởi vì cây cỏ trong vùng là vài chức năng của các nhân tố,nó làm ảnh hưởng trên các sườn dốc.Thực vật là nhân tố tố,nó làm ảnh hưởng trên các sườn dốc.Thực vật là nhân tố quan trọng trên các sườn dốc là vì:quan trọng trên các sườn dốc là vì:

-Thực vật là một màn chắn để hạn chế luợng mưa rơi -Thực vật là một màn chắn để hạn chế luợng mưa rơi trên các đỉnh dốc,tạo điểu kiện thuận lợi cho sự thấm nước trên các đỉnh dốc,tạo điểu kiện thuận lợi cho sự thấm nước vào đât.vào đât.

-Thực vật có hệ rễ tạo ra sự kết dính các vật liệu trên -Thực vật có hệ rễ tạo ra sự kết dính các vật liệu trên các sườn dốc.các sườn dốc.

-Thực vật thêm trọng lượng vào dốc.-Thực vật thêm trọng lượng vào dốc.

3.Vai trò của nước3.Vai trò của nước

-Nước hầu như trực tiếp hay gián tiếp kéo theo việc lở -Nước hầu như trực tiếp hay gián tiếp kéo theo việc lở đất , vì thế mà nó rất quan trọng . Nhiếu sự phong hóa hóa học đất , vì thế mà nó rất quan trọng . Nhiếu sự phong hóa hóa học của nước làm biến đổi cường độsự trượt lở 1 cách chậm chạp của nước làm biến đổi cường độsự trượt lở 1 cách chậm chạp là nguyên nhân gây ra bởi các hoạt động hóa học của nước là nguyên nhân gây ra bởi các hoạt động hóa học của nước trong việc tiếp xúc với đất đá gần bề mặt trái đất trong việc tiếp xúc với đất đá gần bề mặt trái đất

-Nước có khả năng tác động xói mòn đến độ ổn định -Nước có khả năng tác động xói mòn đến độ ổn định của sườn dốc rất nhiều . Các đợt và dòng xói mòn có thể làm của sườn dốc rất nhiều . Các đợt và dòng xói mòn có thể làm di chuyển vật liệu và làm cho sườn dốc , vì thế làm giảm bớt di chuyển vật liệu và làm cho sườn dốc , vì thế làm giảm bớt hệ số an toàn hệ số an toàn

-N-Nước có thể làm giảm độ ổn định của chỗ dốc (*) làm ước có thể làm giảm độ ổn định của chỗ dốc (*) làm giảm nhanh chóng mức nước trong hồ chứa hoặc sông ( đạt giảm nhanh chóng mức nước trong hồ chứa hoặc sông ( đạt tốc độ tối thiểu 1m/ngày ) tốc độ tối thiểu 1m/ngày )

-N-Nước cũng gây ra trượt lở vì nó góp phần làm xảy ra ước cũng gây ra trượt lở vì nó góp phần làm xảy ra sự hóa lỏng của trầm tích giàu đất sét.sự hóa lỏng của trầm tích giàu đất sét.

4.Vai trò của thời gian4.Vai trò của thời gian

-Khả năng chống chọi của sườn dốc -Khả năng chống chọi của sườn dốc thường thay đổi theo thời gian thường thay đổi theo thời gian -Sườn dốc có thể ít bền vững theo thời -Sườn dốc có thể ít bền vững theo thời gian và có thể tăng tốc độ của sự lở đá cho gian và có thể tăng tốc độ của sự lở đá cho tới khi (*) hệ số an toàn của chân dốc củng tới khi (*) hệ số an toàn của chân dốc củng có thể giảm theo thời gian vì tình trạng ẩm có thể giảm theo thời gian vì tình trạng ẩm ướt nhanh chóng đó là nguyên nhân gây ra ướt nhanh chóng đó là nguyên nhân gây ra sự xáo trộn cửa mảnh vụn đất ở sườn dốc.sự xáo trộn cửa mảnh vụn đất ở sườn dốc.

III.Phân loại trượt đất.III.Phân loại trượt đất.

-Phân loại đặc điểm vận động của khối -Phân loại đặc điểm vận động của khối trượt.trượt.

-Phân loại chuyển động trượt.-Phân loại chuyển động trượt.

-Phân loại trượt lở theo thành phần vật liệu-Phân loại trượt lở theo thành phần vật liệu

-Phân loại trượt theo vận tốc chuyển dộng.-Phân loại trượt theo vận tốc chuyển dộng.

-Phân loại trượt theo độ ẩm của vật liệu-Phân loại trượt theo độ ẩm của vật liệu ..

1.Phân loại theo đặc điểm vận động.1.Phân loại theo đặc điểm vận động.

- - Trượt trôiTrượt trôi: Khối trượt bắt đầu chuyển động từ : Khối trượt bắt đầu chuyển động từ phía chân rồi lan dần về phía đỉnh. Kiểu trượt phía chân rồi lan dần về phía đỉnh. Kiểu trượt này làm cho khối trượt trôi theo mặt sườn về này làm cho khối trượt trôi theo mặt sườn về phía chân dốc.phía chân dốc.- - Trượt đẩyTrượt đẩy: Chuyển động trượt bắt đầu từ đỉnh : Chuyển động trượt bắt đầu từ đỉnh rồi do sức đẩyrồi do sức đẩy sinh ra từ trọng lực của phần trên sinh ra từ trọng lực của phần trên khối trượt mà các bộ phận bên dưới phải vận khối trượt mà các bộ phận bên dưới phải vận động theo về phía chân sườn. Do lực ma sát giữa động theo về phía chân sườn. Do lực ma sát giữa thân khối trượt và khối đá gốc rất lớn nên ở kiểu thân khối trượt và khối đá gốc rất lớn nên ở kiểu trượt đẩy này thường xuất hiện gò biến dạng rất trượt đẩy này thường xuất hiện gò biến dạng rất đặc trưng tại chân khối trượt.đặc trưng tại chân khối trượt.

2.Phân loại chuyển 2.Phân loại chuyển động trượt.động trượt.Được phân loại như Được phân loại như sau:sau: -Trượt: -Trượt: +Trượt xoay. +Trượt xoay. +Trượt tịnh tiến. +Trượt tịnh tiến. +Trượt ngang. +Trượt ngang. -Bò,trườn. -Bò,trườn. -Chảy. -Chảy. -Lở,rơi,sụp đổ. -Lở,rơi,sụp đổ.

3.Phân loại trượt theo thành phần vật liệu.3.Phân loại trượt theo thành phần vật liệu.

Kiểu dịch chuyển. Đá gốc Vật liệu gắn kết yếu.

Hạt thô. Hạt mịn.

Đổ nhào,lở Đá đổ,đá lở. Đá vụn đổ,đá vụn lở. Đất đổ,đất lở.

Trượt.Trượt xoay.

Trượt tịnh tiến.Trượt ngang.

Đá sụp.Đá/khối đá trượt.

Đá chuối.

Đá vụn sụp.Đá vụn/khối đá vụn

sụp.Đá vụn chuối.

Đât sụp.Khối đất/đất

trượt.Đất chuối.

Chảy. Chảy đá. Chảy đá vụn. Chảy đất.

Phức hợp. Phối hợp từ hai kiểu cơ bản.

4.Phân loại trượt theo vận tốc dịch chuyển.4.Phân loại trượt theo vận tốc dịch chuyển.Vận tốc dịch chuyển.

Chậm. Trung bình. Nhanh.

1mm/năm-mm/ngày.

cm/ngày-cm/giây. >100km/giờ.

Quy mô. Nhỏ-trung bình. Trung bình: 100-104m3

Trung bình-rất lớn.

100-104m3.

Vật liệu nền. Đất(chủ yếu),đá gốc(ít hơn).

Đá gốc và đất(ở các tỉ lệ khác nhau).

Chủ yếu là đá gốc,đá không gắn kết hay đá bị phong hóa.

Kiểu di chuyển. Chảy,phồng đất,dịch

chuyển ngang.

Chảy trượt. Trượt chảy và rơi.

Tên gọi. Chảy. Trượt xoay,chảy đất,trượt đá vụn.

Tuyết lở,dòng đá vụn,dòng bùn,đá đổ.

5.Phân loại theo độ ẩm của vật liệu.5.Phân loại theo độ ẩm của vật liệu.

Sông

Dòng đá vụn.

Dòng bùn Chuồi đất

Dòng đất Trượt lở đá vụn.

Dất ChảyDòng băng đá.

Tuyết lởTrườn

Đá lở

Chảy.

Trượt/đổ. Dịch chuyển ngang

Tăng độ ẩm Tăng độ ẩm

Tăng độ ẩm

IV. Các điều kiện dẫn đến hiện tượng trượt đất.IV. Các điều kiện dẫn đến hiện tượng trượt đất.- Những nơi có lượng mưa lớn và tập trung với cường độ cao thì - Những nơi có lượng mưa lớn và tập trung với cường độ cao thì nước mưa sẽ thấm vào đất làm tăng trọng lượng của tầng trên nước mưa sẽ thấm vào đất làm tăng trọng lượng của tầng trên mặt và khi đạt đến bề mặt tầng không thấm nước sẽ gây nên hiện mặt và khi đạt đến bề mặt tầng không thấm nước sẽ gây nên hiện tượng xói ngầm. tượng xói ngầm. - Nếu trên bề mặt sườn dốc có hệ thống đứt gãy kiến tạo phát - Nếu trên bề mặt sườn dốc có hệ thống đứt gãy kiến tạo phát triển sẽ làm cho đất đá vụn nát, có nhiều khe nứt, tạo điều kiện triển sẽ làm cho đất đá vụn nát, có nhiều khe nứt, tạo điều kiện cho nước thấm xuống làm giảm lực kháng cắt của đất đá, từ đó cho nước thấm xuống làm giảm lực kháng cắt của đất đá, từ đó nguy cơ phát sinh trượt đất càng cao hơn.nguy cơ phát sinh trượt đất càng cao hơn.- Điều kiện về cấu trúc và thế nằm của đá có ảnh hưởng rất lớn - Điều kiện về cấu trúc và thế nằm của đá có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình trượt đất. đến quá trình trượt đất. - Địa hình cao, độ dốc và độ chia cắt ngang lớn sẽ tạo ra năng - Địa hình cao, độ dốc và độ chia cắt ngang lớn sẽ tạo ra năng lượng địa hình lớn, là điều kiện thuận lợi cho các quá trình trượt lượng địa hình lớn, là điều kiện thuận lợi cho các quá trình trượt đất có nguồn gốc trọng lực.đất có nguồn gốc trọng lực.- Quá trình trượt đất còn chịu ảnh hưởng của các tác động nhân - Quá trình trượt đất còn chịu ảnh hưởng của các tác động nhân sinh như: cắt xén chân dốc khi làm đường giao thông, xây dựng sinh như: cắt xén chân dốc khi làm đường giao thông, xây dựng các công trình có tải trọng lớn trên sườn dốc, khai thác mỏ bằng các công trình có tải trọng lớn trên sườn dốc, khai thác mỏ bằng phương pháp nổ mìn, hoạt động của các phương tiện cơ giới...phương pháp nổ mìn, hoạt động của các phương tiện cơ giới...

V.Cơ chế của trượt đấtV.Cơ chế của trượt đất..1.Mức độ ổn định sườn và khả năng trượt đất.1.Mức độ ổn định sườn và khả năng trượt đất.

1.1 Xác dịnh sự ổn định của sườn dốc.1.1 Xác dịnh sự ổn định của sườn dốc.-Việc xác định nguyên nhân gây ra trượt đất ở các sườn dốc là công -Việc xác định nguyên nhân gây ra trượt đất ở các sườn dốc là công việc rất khó khăn. Trong thực tế, hầu hết các trường hợp trượt lở đều việc rất khó khăn. Trong thực tế, hầu hết các trường hợp trượt lở đều do nhiều nguyên nhân gây ra và hiếm khi chỉ do một nguyên nhân do nhiều nguyên nhân gây ra và hiếm khi chỉ do một nguyên nhân duy nhất. Xác định nguyên nhân gây ra trượt đất chính là tìm ra các duy nhất. Xác định nguyên nhân gây ra trượt đất chính là tìm ra các yếu tố tác động gây phá hủy sự ổn định sườn dốc. Quan hệ giữa tổng yếu tố tác động gây phá hủy sự ổn định sườn dốc. Quan hệ giữa tổng các lực chống lại sự di chuyển khối đất đá (∑S) và tổng các lực gây các lực chống lại sự di chuyển khối đất đá (∑S) và tổng các lực gây trượt (∑T) được T.V. Zvonkova [6] gọi là hệ số ổn định (K) và được trượt (∑T) được T.V. Zvonkova [6] gọi là hệ số ổn định (K) và được xác định theo công thức: xác định theo công thức:

K = ∑S / ∑T (1)K = ∑S / ∑T (1)-Sườn và đất đá hình thành sườn sẽ trong trạng thái ổn định nếu K > -Sườn và đất đá hình thành sườn sẽ trong trạng thái ổn định nếu K > 1, khi mà ∑S > ∑T. Khi K = 1, tức là ∑S = ∑T thì sườn nằm trong 1, khi mà ∑S > ∑T. Khi K = 1, tức là ∑S = ∑T thì sườn nằm trong trạng thái cân bằng giới hạn. Nếu K < 1, tức là ∑S < ∑T thì sườn trạng thái cân bằng giới hạn. Nếu K < 1, tức là ∑S < ∑T thì sườn trong trạng thái không ổn định.trong trạng thái không ổn định.

Khi phân tích các lực tác động lên một khối đá nằm trên Khi phân tích các lực tác động lên một khối đá nằm trên sườn dốc, thì góc dốc đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập tỷ sườn dốc, thì góc dốc đóng vai trò quan trọng trong việc thiết lập tỷ số ban đầu của các lực chống trượt và gây trượt.số ban đầu của các lực chống trượt và gây trượt.

Ghi chú:Ghi chú: α: Góc dốc của mặt trượt; P: α: Góc dốc của mặt trượt; P: Trọng lượng khối đá; T: Lực tiếp tuyến Trọng lượng khối đá; T: Lực tiếp tuyến có xu thế làm cho khối đá di chuyển có xu thế làm cho khối đá di chuyển xuống sườn dốc (còn gọi là lực gây xuống sườn dốc (còn gọi là lực gây trượt) và = P.sinα; N: Lực pháp tuyến trượt) và = P.sinα; N: Lực pháp tuyến và = P.cosα; S: Lực ma sát có xu thế và = P.cosα; S: Lực ma sát có xu thế giữ khối đá lại trên sườn dốc. Lực ma giữ khối đá lại trên sườn dốc. Lực ma sát có quan hệ với lực pháp tuyến sát có quan hệ với lực pháp tuyến thông qua hệ số ma sát (f) và được thể thông qua hệ số ma sát (f) và được thể hiện theo công thức: S = N.f = hiện theo công thức: S = N.f = P.cosα.tgф (với f = tgф và ф là góc P.cosα.tgф (với f = tgф và ф là góc ma sát trong của đất đá).ma sát trong của đất đá).

-Từ công thức (1) có thể -Từ công thức (1) có thể viết: viết:

-Ứng với một loại đất đá thì -Ứng với một loại đất đá thì có một giá trị góc ma sát có một giá trị góc ma sát trong xác định, nên khi thay trong xác định, nên khi thay đổi độ dốc của sườn thì hệ số đổi độ dốc của sườn thì hệ số ổn định sẽ thay đổi theo. Ở ổn định sẽ thay đổi theo. Ở trạng thái cân bằng giới hạn trạng thái cân bằng giới hạn K = 1, thì ta có: α = K = 1, thì ta có: α = фф. Do . Do đó, khi α < đó, khi α < фф thì sườn sẽ ổn thì sườn sẽ ổn định.định.

Bảng 1Bảng 1: Thống kê diện tích và tỉ lệ ổn định : Thống kê diện tích và tỉ lệ ổn định sườn ở tỉnh Quảng Bình.sườn ở tỉnh Quảng Bình.(Nguồn:Viện địa lý).(Nguồn:Viện địa lý).

TTTT Mức độ ổn Mức độ ổn địnhđịnh

Diện tích Diện tích (km(km22))

Tỷ lệ (%)Tỷ lệ (%)

11 Rất ổn địnhRất ổn định 4.598,264.598,26 58,958,9

22 Ổn địnhỔn định 441,88441,88 5,65,6

33 Tương đối Tương đối ổn địnhổn định

755,06755,06 9,79,7

44 Không ổn Không ổn địnhđịnh

2.014,742.014,74 25,825,8

1.2 Quy luật phân bố các điểm trượt.1.2 Quy luật phân bố các điểm trượt.

**Trượt đất xảy ra do nhiều yếu tố tác động như: địa Trượt đất xảy ra do nhiều yếu tố tác động như: địa chất, địa hình, địa mạo, khí hậu, lớp phủ thực vật và hoạt chất, địa hình, địa mạo, khí hậu, lớp phủ thực vật và hoạt động của con người [2]. Vì vậy, việc tìm ra quy luật phân bố động của con người [2]. Vì vậy, việc tìm ra quy luật phân bố các điểm trượt là rất khó khăn, nhưng vô cùng cần thiết. Trên các điểm trượt là rất khó khăn, nhưng vô cùng cần thiết. Trên cơ sở khảo sát thực địa, kết hợp với việc phân tích mối quan cơ sở khảo sát thực địa, kết hợp với việc phân tích mối quan hệ của các vết trượt với các yếu tố tự nhiên và nhân tạo, bước hệ của các vết trượt với các yếu tố tự nhiên và nhân tạo, bước đầu có thể rút ra một số quy luật như sau: đầu có thể rút ra một số quy luật như sau: -Số lượng các điểm trượt đất tỷ lệ thuận với độ cao và độ dốc -Số lượng các điểm trượt đất tỷ lệ thuận với độ cao và độ dốc địa hình. địa hình. - Bề dày lớp vỏ phong hoá càng lớn thì khả năng trượt đất - Bề dày lớp vỏ phong hoá càng lớn thì khả năng trượt đất càng cao càng cao - Thành phần của đá khác nhau thì khả năng xảy ra trượt lở - Thành phần của đá khác nhau thì khả năng xảy ra trượt lở cũng khác nhaucũng khác nhau

2.Nguyên nhân gây trượt.(nguyên nhân trực tíêp).2.Nguyên nhân gây trượt.(nguyên nhân trực tíêp).

-Do sự tăng tốc độ của sườn:-Do sự tăng tốc độ của sườn: +Sự xâm thực tự nhiên của các dòng chảy hoặc gió.+Sự xâm thực tự nhiên của các dòng chảy hoặc gió. +Do chuyển động nâng nền liên quan đến chuyển động nâng +Do chuyển động nâng nền liên quan đến chuyển động nâng vòm tân kiến tạo hoặc do biến động của của áp lực thũy tĩnh.vòm tân kiến tạo hoặc do biến động của của áp lực thũy tĩnh. +Do hoạt động đào bới của con người khi khai thác các tài +Do hoạt động đào bới của con người khi khai thác các tài nguyên.nguyên.-Sự giảm độ bền của đất đá.-Sự giảm độ bền của đất đá. +Tăng hàm lượng nước.+Tăng hàm lượng nước. +Thay đổi thành phần hóa học của vật liệu nền.+Thay đổi thành phần hóa học của vật liệu nền. +Sự suy giảm độ chặt-gia tăng độ lỗ hỏng của lớp đất đá.+Sự suy giảm độ chặt-gia tăng độ lỗ hỏng của lớp đất đá.-Phát triển hiện tượng từ biến trong khối nền.-Phát triển hiện tượng từ biến trong khối nền. +Sự gia tăng áp suất lỗ hỏng.+Sự gia tăng áp suất lỗ hỏng. +Sự gia tăng tải trọng ở sườn.+Sự gia tăng tải trọng ở sườn. +Mất đi sự chống đỡ ở phía bên dưới.+Mất đi sự chống đỡ ở phía bên dưới.

3.Cơ chế của trượt đất.3.Cơ chế của trượt đất.

-Cơ chế phát triển của một khối trượt là cơ sở để -Cơ chế phát triển của một khối trượt là cơ sở để tổ chức giám sát sự dịch chuyểnvà xác định các tổ chức giám sát sự dịch chuyểnvà xác định các biện pháp giảm thiểu tai biến của trượt đất.biện pháp giảm thiểu tai biến của trượt đất.

-Động lực phát triển của một khối trượt chia làm -Động lực phát triển của một khối trượt chia làm ba thời kỳ:ba thời kỳ:

+Thời kỳ chuẩn bị.+Thời kỳ chuẩn bị.

+Thời kỳ hoạt động trượt thực thụ.+Thời kỳ hoạt động trượt thực thụ.

+Thời kỳ ổn định.+Thời kỳ ổn định.

VI.Tai biến trượt đất và các hoạt động của VI.Tai biến trượt đất và các hoạt động của con người.con người.

-Tác động của việc sử dụng và ảnh hưởng của -Tác động của việc sử dụng và ảnh hưởng của con người đến cường độ và tần suất xuất hiện con người đến cường độ và tần suất xuất hiện trượt đất gần như từ nhỏ đến lớn.trượt đất gần như từ nhỏ đến lớn.

-Nhiều sự trượt lở được gây ra bởi những ảnh -Nhiều sự trượt lở được gây ra bởi những ảnh hưởng lẫn nhau giữa các điều kiện địa chất hưởng lẫn nhau giữa các điều kiện địa chất trái ngược , vượt quá hơi ẩm , và các thay đổi trái ngược , vượt quá hơi ẩm , và các thay đổi nhân tạo trong cảnh quan và vật liệu sườn nhân tạo trong cảnh quan và vật liệu sườn núi.núi.

1.Vấn nạn chặt phá rừng của con người1.Vấn nạn chặt phá rừng của con người

-Hình ảnh chặt phá -Hình ảnh chặt phá rừng phòng hộ ở các rừng phòng hộ ở các tỉnh miền trung.tỉnh miền trung.

-Một hiện trạng diễn -Một hiện trạng diễn ra ở nhiều nơi không ra ở nhiều nơi không chỉ ở Việt Nam mà chỉ ở Việt Nam mà còn nhiều nước trên còn nhiều nước trên thế giới.thế giới.

-Đây là thảm họa cháy rừng -Đây là thảm họa cháy rừng lớn nhất xảy ra ở bang lớn nhất xảy ra ở bang California cua Hoa Kỳ vào California cua Hoa Kỳ vào ngày 23/10/2007.ngày 23/10/2007.

-Những thảm họa như thế này -Những thảm họa như thế này sẽ làm cho tình hình đất ở đây sẽ làm cho tình hình đất ở đây xấu đi không có rừng bảo vệ xấu đi không có rừng bảo vệ dễ xảy ra nhiều thiên tai hơn. dễ xảy ra nhiều thiên tai hơn.

2.Việc khai thác nguồn nước.2.Việc khai thác nguồn nước.

-Trên các đồi núi việc sử dụng nước -Trên các đồi núi việc sử dụng nước không đúng cách hợp lý sẽ gây thất thoát không đúng cách hợp lý sẽ gây thất thoát nước.nước.

-Các dòng nước di chuyển trên các -Các dòng nước di chuyển trên các dốc không được giữ lại,nó sẽ kéo theo các dốc không được giữ lại,nó sẽ kéo theo các lớp đất đá di chuyển gây nên các vụ trượt lớp đất đá di chuyển gây nên các vụ trượt đất.đất.

33.Các tổn thất do tai biến gây ra..Các tổn thất do tai biến gây ra.

-Trượt lở đất được xem là một tai biến -Trượt lở đất được xem là một tai biến nghiêm trọng có ảnh hưởng trực tiếp đến nghiêm trọng có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế,xã hội của cộng đồng.sự phát triển kinh tế,xã hội của cộng đồng.

-Trượt đất gây ra cho người nhiều tổn thất -Trượt đất gây ra cho người nhiều tổn thất nặng về người và của:nặng về người và của:

+Tổn thất về sinh mạng.+Tổn thất về sinh mạng.

+Tổn thất về kinh tế.+Tổn thất về kinh tế.

33.1 Tổn thất về người..1 Tổn thất về người.STT Sự kiện Số người thiệt

mạngNơi xảy ra Thời gian

1 Loess flow 180,000 China 1920

2 Debris avalanche

70,000 Peru 1970

3 Mudflow 23,000 Columbia 1975

4 Debris avalanche

12,000–20,000 Soviet Union(present-day Russia)

1949

5 Debris avalanche

18,000 Peru 1970

6 Debris flow 10,000 Columbia 1999

7 Lahar 5,110 Indonesia 1919

8 Rock avalanche 4,000 Peru 1962

9 Rock slide 2,000 Italia 1963

10 Debris flow 1,000 Ecuador 1987

Tháng 11 năm 1985 ở Mameyes, Puerto Rico, lở Tháng 11 năm 1985 ở Mameyes, Puerto Rico, lở đất đã làm thiệt mạng 129 người. (Photo by R.W. đất đã làm thiệt mạng 129 người. (Photo by R.W. Jibson, U.S. Geological Survey)Jibson, U.S. Geological Survey)

Vụ lở đất vào 1998 ở Tegucigalpa,Hondurs Vụ lở đất vào 1998 ở Tegucigalpa,Hondurs làm thiệt mạng khoảng 1000 người.làm thiệt mạng khoảng 1000 người.

Có ít nhất 200 người chết và 1.500 người mất Có ít nhất 200 người chết và 1.500 người mất tích, nhiều nhà cửa bị chôn vùi khi lở đất xảy ra tích, nhiều nhà cửa bị chôn vùi khi lở đất xảy ra cách đây ít giờ tại phía đông cách đây ít giờ tại phía đông Philippines.Vào ngày Philippines.Vào ngày 17/2/200617/2/2006

Một số thiệt hại của lở đất ở nước ta.Một số thiệt hại của lở đất ở nước ta.

-Ngày 30/6/2003 trượt đất - đá xảy ra tại bản -Ngày 30/6/2003 trượt đất - đá xảy ra tại bản Chu Va 12, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu Chu Va 12, huyện Tam Đường, tỉnh Lai Châu làm chết một nam và làm bị thương nặng một nữ làm chết một nam và làm bị thương nặng một nữ du khách người Mỹ. Mới đây một trận trượt đất du khách người Mỹ. Mới đây một trận trượt đất kinh hoàng xẩy ra vào đêm 13/9/2004 tại xã Phìn kinh hoàng xẩy ra vào đêm 13/9/2004 tại xã Phìn Ngan, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai làm chết 23 Ngan, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai làm chết 23 người.người.

3.2 Tổn thất về kinh tế.3.2 Tổn thất về kinh tế.

-Tổn thất về kinh tế được đánh giá ở cả hai đối -Tổn thất về kinh tế được đánh giá ở cả hai đối tượng là nhà nước và tư nhân.Tổn thất chung là tượng là nhà nước và tư nhân.Tổn thất chung là giảm diện tích đất.giảm diện tích đất.

-Thí dụ như từ năm 1983 đến 1990 thị trấn Tân -Thí dụ như từ năm 1983 đến 1990 thị trấn Tân Châu mất 45.000mChâu mất 45.000m22 đất,160 căn nhà.Tài sản thịêt đất,160 căn nhà.Tài sản thịêt hại ước tính khoảng 16 tỷ đồng.hại ước tính khoảng 16 tỷ đồng.

Đường Hồ Chí Minh Đường Hồ Chí Minh đoạn A Đớt - A Tép (từ đoạn A Đớt - A Tép (từ km387 + 400 đến km420) km387 + 400 đến km420) có đến 31 điểm sạt lở taluy có đến 31 điểm sạt lở taluy nghiêm trọng, có nơi lên nghiêm trọng, có nơi lên đến hàng chục ngàn mét đến hàng chục ngàn mét khối đất đá (ảnh). Công ty khối đất đá (ảnh). Công ty cổ phần Quản lý đường bộ cổ phần Quản lý đường bộ Thừa Thiên - Huế đã phải Thừa Thiên - Huế đã phải huy động hàng chục đầu xe huy động hàng chục đầu xe để khắc phục sự cố, tạm thời để khắc phục sự cố, tạm thời cho thông xe, nhưng một số cho thông xe, nhưng một số điểm tại km393 và km402 điểm tại km393 và km402 đến chiều 24-10 vẫn còn bị đến chiều 24-10 vẫn còn bị vùi sâu trong đất đá gần vùi sâu trong đất đá gần 10m, gây khó khăn trong 10m, gây khó khăn trong việc giải tỏa tiếp theo. việc giải tỏa tiếp theo.

Cũng theo công ty này, để giải tỏa Cũng theo công ty này, để giải tỏa hoàn toàn cần ít nhất thêm 10 ngày trong điều hoàn toàn cần ít nhất thêm 10 ngày trong điều kiện thời tiết bình thường. Ước tính thiệt hại kiện thời tiết bình thường. Ước tính thiệt hại do sạt lở đất gây ra  khoảng trên 10 tỉ đồng.do sạt lở đất gây ra  khoảng trên 10 tỉ đồng.

Caracas ở Venezuela là nơi thường xuyên xảy Caracas ở Venezuela là nơi thường xuyên xảy ra các vụ lở đất gây thiệt hại rất lớn về tài ra các vụ lở đất gây thiệt hại rất lớn về tài sản.Chỉ trong năm 1993 ước tính thiệt hại do sản.Chỉ trong năm 1993 ước tính thiệt hại do lở đất gây ra khoảng 7.1triệu đôla.lở đất gây ra khoảng 7.1triệu đôla.

-Hoa kỳ là một -Hoa kỳ là một quốc gia ở Châu quốc gia ở Châu Mỹ cũng là một Mỹ cũng là một trong những quốc trong những quốc gia chịu thịêt hại gia chịu thịêt hại nặng nhất về lở đất, nặng nhất về lở đất, hằng năm ước tính hằng năm ước tính thiệt hại khoảng 2tỉ thiệt hại khoảng 2tỉ đôla.đôla.-Sơ đồ tổn thất do trượt lở ở Napa County,San Fancisco năm 1997-1998 El Niño Rainstorms.

VI.Các công tác dự báo và phòng chốngVI.Các công tác dự báo và phòng chống trượt đất.trượt đất.

1.Dự báo trượt lở.1.Dự báo trượt lở.

1.1 Công tác quan trắc.1.1 Công tác quan trắc.

Công tác quan trắc là một trong những biện Công tác quan trắc là một trong những biện pháp quan trọng để theo dõi,dự báo và đánh giá mức pháp quan trọng để theo dõi,dự báo và đánh giá mức độ dịch chuyển.Các phương pháp quan trắc thường độ dịch chuyển.Các phương pháp quan trắc thường được sử dụng bao gồm:được sử dụng bao gồm:

-Phương pháp viễn thám.-Phương pháp viễn thám.

-Quan trắc hiện trường.-Quan trắc hiện trường.

a/Phương pháp viễn thám.a/Phương pháp viễn thám.

Hình ảnh vệ tinh SPOT thu các dữ liệu hình ảnh trên trái đất.

Hệ thống các tư liệu viễn thám cho phép đánh giá tốc độ dịch chuyển,xác định các yếu tố địa mạo thuận lợi cho sự dịch chuyển . Các tài liệu viễn thám có thể sử dụng hiệu quả trong quan trắc là ảnh vệ tinh SPOT,ERS,ASTER và ảnh máy bay . Ngoài ra ngày nay phương pháp viễn thám được sự hỗ trợ và kết hợp với công cụ GIS giúp phân vùng dự báo sẽ đuợc nhiều thuận lợi hơn để quản lý và giám sát tai biến trượt lở.

b/Quan trắc hiện trường.b/Quan trắc hiện trường.

-Sử dụng các phương tiện thiết bị hiện đại để đo -Sử dụng các phương tiện thiết bị hiện đại để đo đạc,đánh giá những biến động nhỏ trong đất đạc,đánh giá những biến động nhỏ trong đất đávới các thông số xử lý và hiển thị trực tiếp qua đávới các thông số xử lý và hiển thị trực tiếp qua máy tính.máy tính.

-Nội dung:theo dõi sự biến dạng của của mặt -Nội dung:theo dõi sự biến dạng của của mặt đấttheo dõi sự phát triển của các vết nứt,sự dịch đấttheo dõi sự phát triển của các vết nứt,sự dịch chuyển của các cột mốc quan trắc,tốc độ mất đất.chuyển của các cột mốc quan trắc,tốc độ mất đất.

1.2 Lập bản đồ dự báo.1.2 Lập bản đồ dự báo.

-Bản đồ phân vùng dự báo tai biến lở đất-Bản đồ phân vùng dự báo tai biến lở đất là cơ sở là cơ sở để chọn lựa các vị trí quan trắc có hiệu quả và để chọn lựa các vị trí quan trắc có hiệu quả và phương pháp quan trắc thích hợp.phương pháp quan trắc thích hợp.-Nội dung chính của bản đồ là khoanh định -Nội dung chính của bản đồ là khoanh định những vùng có mức độ rủi ro về trượt đất theo những vùng có mức độ rủi ro về trượt đất theo mức độ,theo nguồn gốc và theo cơ chế khác mức độ,theo nguồn gốc và theo cơ chế khác nhau.nhau.-Bản đồ phân vùng dự bảo phải trên những thông -Bản đồ phân vùng dự bảo phải trên những thông tin cơ bản kết hợp với các thông tin trong lịch tin cơ bản kết hợp với các thông tin trong lịch sử.Đó là những thông tin quan trọng để dự báo sử.Đó là những thông tin quan trọng để dự báo tai biến trượt lở đột ngột.tai biến trượt lở đột ngột.

Hiện trạng và dự báo trượt đất được trình bày trên hình

2.Phòng chống tai biến lở đất.2.Phòng chống tai biến lở đất.

-Quản lý quy hoạch sử dụng hợp lýtài -Quản lý quy hoạch sử dụng hợp lýtài nguyên đất đai là biện pháp hữu hiệu để nguyên đất đai là biện pháp hữu hiệu để giảm thiểu tai biến và tổn thất do lở đất.giảm thiểu tai biến và tổn thất do lở đất.-Biện pháp phòng chống tai biến lở đất -Biện pháp phòng chống tai biến lở đất thường được triển khai theo hai hướng thường được triển khai theo hai hướng sau:sau: +Làm tăng lực kháng trượt.+Làm tăng lực kháng trượt. +Làm giảm lực trượt.+Làm giảm lực trượt.

2.1.Các biện pháp làm tăng lực trượt.2.1.Các biện pháp làm tăng lực trượt.

-Tháo khô nước ở sườn: mục tiêu là thoát -Tháo khô nước ở sườn: mục tiêu là thoát nhanh nước mặt và nước dưới đất tầng nhanh nước mặt và nước dưới đất tầng nông,chống lại việc tích nước ở sườn.nông,chống lại việc tích nước ở sườn.

-Tăng cường độ ổn định của bờ vách bằng -Tăng cường độ ổn định của bờ vách bằng lớp phủ thực vật,bằng lớp phủ đá,bằng lớp phủ thực vật,bằng lớp phủ đá,bằng bơm phụt xi măng.bơm phụt xi măng.

-Tạo đê chắn ở chân khối trượt.-Tạo đê chắn ở chân khối trượt.

2.2.Các biện pháp làm giảm lực trượt.2.2.Các biện pháp làm giảm lực trượt.

-Dở bỏ tải trọng trên bờ vách.-Dở bỏ tải trọng trên bờ vách.

-Làm giảm gốc nghiêng của mái dốc và -Làm giảm gốc nghiêng của mái dốc và giảm độ chênh lệch địa hình.giảm độ chênh lệch địa hình.

-Làm giảm sự phá hủy chân đôi bờ vách.-Làm giảm sự phá hủy chân đôi bờ vách.

3.Một số biện pháp khác.3.Một số biện pháp khác.

*Để phòng chống trượt đất có hiệu quả, ngoài những *Để phòng chống trượt đất có hiệu quả, ngoài những giải pháp về khoa học công nghệ nêu trên, cần phải giải pháp về khoa học công nghệ nêu trên, cần phải kết hợp với các giải pháp khác như:kết hợp với các giải pháp khác như:

- Tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân về nguyên - Tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân về nguyên nhân và hậu quả của các tai biến thiên nhiên nói nhân và hậu quả của các tai biến thiên nhiên nói chung và trượt đất nói riêng.chung và trượt đất nói riêng.

- Thành lập các Ban phòng chống tai biến thiên nhiên - Thành lập các Ban phòng chống tai biến thiên nhiên cấp xã và các nhóm tình nguyện viên cấp thôn bản để cấp xã và các nhóm tình nguyện viên cấp thôn bản để đối phó với tai biến có hiệu quả.đối phó với tai biến có hiệu quả.

-Phương pháp thiết kế thi công, khắc phục sự cố trượt lở, duy tu, bảo dưỡng đường.

-Biện pháp gia cố và phòng hộ bề mặt sườn dốc, mái dốc.

-Các biện pháp phòng chống và thoát nước mặt.

-Các biện pháp phòng chống tác dụng phá hoại của nước ngầm.-Biện pháp giảm tải trọng phía trên khối trượt.

-Các biện pháp xây dựng công trình chống đỡ.

-Các biện pháp cải tạo tính chất của đất đá.

-Biện pháp phân vùng dự báo nguy cơ trượt.

Ruộng bậc thang ở Tây Bắc nước ta.

Ruộng bậc thang là một Ruộng bậc thang là một trong những biện pháp phòng trong những biện pháp phòng chống trượt lở đất.chống trượt lở đất.

Ruộng bậc thang ở Hà Giang.

Ruộng bậc thang ở Cao Bằng.

Biện pháp trồng rừng phát Biện pháp trồng rừng phát triển rừng để bảo vễ đất triển rừng để bảo vễ đất chóng lở đất.chóng lở đất.

VII.Khắc phục hậu quả do trượt đất gây ra.VII.Khắc phục hậu quả do trượt đất gây ra.

--Sau khi trượt đất xảy ra, cách tốt nhất để làm cho nó dừng lại lạ tác Sau khi trượt đất xảy ra, cách tốt nhất để làm cho nó dừng lại lạ tác động vào quá trình mà khối trượt bắt đầu. Trong nhiều trường hợp, nguyên động vào quá trình mà khối trượt bắt đầu. Trong nhiều trường hợp, nguyên nhân của trượt đất là tăng áp suất nước và trong những trường hợp như thế nhân của trượt đất là tăng áp suất nước và trong những trường hợp như thế thì ảnh hưởng của quá trình làm khô phải được đặt lên hang đầu. thì ảnh hưởng của quá trình làm khô phải được đặt lên hang đầu.

-Nó bao gồm những rãnh thoát nước trên bề mặt tại điểm bắt đầu -Nó bao gồm những rãnh thoát nước trên bề mặt tại điểm bắt đầu trượt đất để bổ sung nước mặt từ sự thâm nhiễm và những ống tháo nước trượt đất để bổ sung nước mặt từ sự thâm nhiễm và những ống tháo nước ngầm hoặc giêngs để tháo nước và làm giảm áp suất nước. Sự tháo nước làm ngầm hoặc giêngs để tháo nước và làm giảm áp suất nước. Sự tháo nước làm tăng sự chống lại sức mạnh của vật liệu trượt và vì vậy làm ổn định mặt tăng sự chống lại sức mạnh của vật liệu trượt và vì vậy làm ổn định mặt trượt.trượt.

-Sau khi mưa bão khủng khiếp xảy ra người ta ghi nhận được sự -Sau khi mưa bão khủng khiếp xảy ra người ta ghi nhận được sự chuyển động của mặt trượt 300 bị nhấn chìm xuống lớp đá biến đổi hình thể. chuyển động của mặt trượt 300 bị nhấn chìm xuống lớp đá biến đổi hình thể. Khối trượt sâu xấp xỉ 40m, lan rộng 150m và dài 300m. Trượt đất thì gần Khối trượt sâu xấp xỉ 40m, lan rộng 150m và dài 300m. Trượt đất thì gần các nhà máy thủy điện vì vậy hành động ngay lập tức tưởng chừng như là các nhà máy thủy điện vì vậy hành động ngay lập tức tưởng chừng như là cần thiết.cần thiết.

. . -Điều tra khoa học cho rằng nếu mực nước hạ xuống khoảng 5m sẽ -Điều tra khoa học cho rằng nếu mực nước hạ xuống khoảng 5m sẽ tăng cường sự chống chịu tăng cường sự ổn đinh của dốc trượt. Sự làm khô tăng cường sự chống chịu tăng cường sự ổn đinh của dốc trượt. Sự làm khô được thực hiện bởi việc đào hầm, mương, làm các thanh ngang, khoan các lỗ được thực hiện bởi việc đào hầm, mương, làm các thanh ngang, khoan các lỗ để tăng khả năng chống chịu của nền đá ở khu vực đó. Sau khi làm khô, sự để tăng khả năng chống chịu của nền đá ở khu vực đó. Sau khi làm khô, sự dịch chuyển sẽ kết thúc vào mùa mưa tới, thậm chí lượng mưa có tăng cũng dịch chuyển sẽ kết thúc vào mùa mưa tới, thậm chí lượng mưa có tăng cũng không quan sát thấy một hiện tượng dịch chuyển nào xảy ra.không quan sát thấy một hiện tượng dịch chuyển nào xảy ra.

B.Các hiện tượng liên quan của trượt đất.B.Các hiện tượng liên quan của trượt đất.I.Sụp lún.I.Sụp lún.

1.Sụp lún là gì?1.Sụp lún là gì?

Sụp lún là sự Sụp lún là sự di chuyển theo di chuyển theo chiều thẳng chiều thẳng đứnglàm mặt đất bị đứnglàm mặt đất bị hạ thấp từ từ cho hạ thấp từ từ cho đến đột ngột của đến đột ngột của một vùng với diện một vùng với diện tích với diện tích tích với diện tích thay đổi rất thay đổi rất nhỏ(chừng vài mnhỏ(chừng vài m22) ) hoặc rất rộng lớn hoặc rất rộng lớn (hàng ngàn km(hàng ngàn km22))..

2.Nguyên nhân gây sụp lún.2.Nguyên nhân gây sụp lún.

-Qúa trình địa chất nguồn gốc nội -Qúa trình địa chất nguồn gốc nội sinh(hoạt động đứt gãy).sinh(hoạt động đứt gãy).-Qúa trình địa chất nguồn gốc ngoại -Qúa trình địa chất nguồn gốc ngoại sinh(tác dụng phá hủy của mạch nước sinh(tác dụng phá hủy của mạch nước ngầm).ngầm).-Do con người tạo ra trong quá trình con -Do con người tạo ra trong quá trình con người tác động vào tự nhiên(khai đào,khai người tác động vào tự nhiên(khai đào,khai thác ti nguyên…).thác ti nguyên…).

3.Các nhân tố ảnh hưởng tới sụp lún. 3.Các nhân tố ảnh hưởng tới sụp lún.

--Tương tác giữa hoạt động của con người Tương tác giữa hoạt động của con người và điều kiện địa chất là nhân tố ảnh hưởng và điều kiện địa chất là nhân tố ảnh hưởng to lớn đến sụp lún, với tốc độ lún xuống và to lớn đến sụp lún, với tốc độ lún xuống và ổn định vật chất Trái Đất rất chậmổn định vật chất Trái Đất rất chậm

-Sự vận động của các vật liệu bên trong -Sự vận động của các vật liệu bên trong lòng đất cũng ảnh hưởng mạnh mẽ tới sự lòng đất cũng ảnh hưởng mạnh mẽ tới sự sụp lún.sụp lún.

4.Phân loại sụp lún.4.Phân loại sụp lún.

-Phần lớn các chuyển động sụp lún là sản -Phần lớn các chuyển động sụp lún là sản phẩm của quá trình ngoại sinh và nhân phẩm của quá trình ngoại sinh và nhân sinh.sinh.-Theo phương thức thể hiện có thể chia -Theo phương thức thể hiện có thể chia sụp lún làm ba nhóm sau:sụp lún làm ba nhóm sau: +Sự do mất đi vật liệu phía dưới.+Sự do mất đi vật liệu phía dưới. +Sụp lún do sự tháo khô chất lỏng.+Sụp lún do sự tháo khô chất lỏng. +Lún do sự gia tăng tải trọng trên bề mặt.+Lún do sự gia tăng tải trọng trên bề mặt.

4.1 Sụp do mật đi vật liệu phía bên dưới.4.1 Sụp do mật đi vật liệu phía bên dưới.

Phần vật liệu bị Phần vật liệu bị mất có thể là địa mất có thể là địa chất dễ hòa chất dễ hòa tan.Nơi có phần tan.Nơi có phần vật liệu bị mất sẽ vật liệu bị mất sẽ tạo thành hố sụp. tạo thành hố sụp.

4.2 Sụp lún do sự thao khô chất lỏng.4.2 Sụp lún do sự thao khô chất lỏng.

Sụp lún được Sụp lún được gây ra bởi chất lỏng rút gây ra bởi chất lỏng rút khỏi nguồn nước ngầm khỏi nguồn nước ngầm hoặc sự sụp đổ tầng hoặc sự sụp đổ tầng nước mặt và đất đá gần nước mặt và đất đá gần mặt đất qua những mặt đất qua những khoảng trống dưới đất.khoảng trống dưới đất.

Sự thu dầu có Sự thu dầu có kết hợp khí và nước ở kết hợp khí và nước ở tầng nước ngầm, hỗn tầng nước ngầm, hỗn hợp hơi và nước của hợp hơi và nước của năng lượng địa nhiệt năng lượng địa nhiệt gây ra sụp lúngây ra sụp lún

4.3 Lún do sự gia tăng tải trọng trên bề mặt.4.3 Lún do sự gia tăng tải trọng trên bề mặt.

Đây là Đây là kiểu thường kiểu thường gặp trên những gặp trên những vùng đất có nền vùng đất có nền kết cấu yếu kết cấu yếu nhưng lại bố trí nhưng lại bố trí các công trình các công trình xây dựnglớn.xây dựnglớn.

5.Cơ chế sụp lún.5.Cơ chế sụp lún.

Cơ chế sụp lún thực sự liên quan đến sự kết nối Cơ chế sụp lún thực sự liên quan đến sự kết nối của các hạt riêng lẻ với nhau hình thành một khối bởi áp của các hạt riêng lẻ với nhau hình thành một khối bởi áp suất thấp của chất lỏng. Sự sụp lún của các khu vực có suất thấp của chất lỏng. Sự sụp lún của các khu vực có dầu nói chung liên quan đến sự giảm to lớn của áp suất dầu nói chung liên quan đến sự giảm to lớn của áp suất chất lỏng cho đến 2,8.107 Pa, ở độ sâu lớn (hàng ngàn chất lỏng cho đến 2,8.107 Pa, ở độ sâu lớn (hàng ngàn m) và diện tích nhỏ hơn 150mm) và diện tích nhỏ hơn 150m22..

Mặt khác, hậu quả sụp lún từ việc thu hồi nước Mặt khác, hậu quả sụp lún từ việc thu hồi nước ngầm có quan hệ với sự giảm mạnh áp suất chất lỏng, ngầm có quan hệ với sự giảm mạnh áp suất chất lỏng, thường nhỏ hơn 1,4.106 Pa, tại độ sâu ít hơn 600m có thường nhỏ hơn 1,4.106 Pa, tại độ sâu ít hơn 600m có liên hệ tương đối với khu vực rộng lớn khoảng hàng trăm liên hệ tương đối với khu vực rộng lớn khoảng hàng trăm kmkm22

Cơ chế của chuyển đọng khói thẳng đứng thay Cơ chế của chuyển đọng khói thẳng đứng thay đổi theo các kiểu dịch chuyển khác nhau.đổi theo các kiểu dịch chuyển khác nhau.

5.1 Sụp,sụt lún do mất vật liệu rắn.5.1 Sụp,sụt lún do mất vật liệu rắn. --Khi một bộ phận Khi một bộ phận trong nền đất bị mất trong nền đất bị mất đi phía trên khoảng đi phía trên khoảng trống vừa được hình trống vừa được hình thành lực căng nén thành lực căng nén ép xuất hiện kéo ép xuất hiện kéo phần đá bên trên vào phần đá bên trên vào chỗ rỗng để tạo lập chỗ rỗng để tạo lập sự cân bằng mới,kết sự cân bằng mới,kết quả làm cho mặt đất quả làm cho mặt đất bị hạ thấp xuống.bị hạ thấp xuống. -Về nguyên lý dịch -Về nguyên lý dịch chuyển này sẽ dừng chuyển này sẽ dừng lại khilực căng này lại khilực căng này đạt tới giới hạn cân đạt tới giới hạn cân bằng.Ngược lại,lực bằng.Ngược lại,lực căng này tạo khe nứt căng này tạo khe nứt cắt trong phần vòm cắt trong phần vòm của mái lõ hỏng.của mái lõ hỏng.

--Quy mô vùng bị ảnh hưởng phụ thuộc vào quy mô vùng bị mất Quy mô vùng bị ảnh hưởng phụ thuộc vào quy mô vùng bị mất đi và khoảng cách từ trần lỗ hỏng cho đến mặt đật.đi và khoảng cách từ trần lỗ hỏng cho đến mặt đật.

5.2 Sụp lún do tháo khô.5.2 Sụp lún do tháo khô.

-Khi lưu chất trong đá bị khai thác mà không bổ sung kịp -Khi lưu chất trong đá bị khai thác mà không bổ sung kịp thời,lực căng bề mặt giữa các hạt giảm,dưới áp lực của khối thời,lực căng bề mặt giữa các hạt giảm,dưới áp lực của khối nền phía trên,sự dồn tụ vật liệu sẽ xuát hiện làm giảm thể tích nền phía trên,sự dồn tụ vật liệu sẽ xuát hiện làm giảm thể tích các lỗ rỗng.Kết quả làm giảm bề dày của trầm tích,gây nên các lỗ rỗng.Kết quả làm giảm bề dày của trầm tích,gây nên hiện tượng hạ thấp mặt đấthiện tượng hạ thấp mặt đất-hiện tượng lún.-hiện tượng lún.

-Do sự dồn tụtrong đá không có tính đàn hồi nên những -Do sự dồn tụtrong đá không có tính đàn hồi nên những vùng bị lún hông thể phuc hồi.Biên độ lún không chỉ phụ vùng bị lún hông thể phuc hồi.Biên độ lún không chỉ phụ thuộc vào độ lỗ rỗng của đất đá mà còn phụ thuộc vào bề dày thuộc vào độ lỗ rỗng của đất đá mà còn phụ thuộc vào bề dày của tầng đất đá bị tháo khô.của tầng đất đá bị tháo khô.

-Sự dịch chuyển trong cơ chế này diễn ra chậm chạp,khó -Sự dịch chuyển trong cơ chế này diễn ra chậm chạp,khó nhận biết trực tíêp,nhận biết qua các dấu hiệu gián tiếp thông nhận biết trực tíêp,nhận biết qua các dấu hiệu gián tiếp thông qua các số liệu quan trắc.qua các số liệu quan trắc.

5.3 Lún do biến đổi thành phần vật liệu 5.3 Lún do biến đổi thành phần vật liệu của nền và tải trọng bên trong.của nền và tải trọng bên trong.

-Khi bị thấm nước -Khi bị thấm nước nhiều các vật liệu dễ bị nhiều các vật liệu dễ bị hòa tan và bị mang đi hòa tan và bị mang đi làm cho khối nền làm cho khối nền chuyển về trạng thái chuyển về trạng thái không ổn định.Khi tải không ổn định.Khi tải trọng bên trên lớn hơn trọng bên trên lớn hơn sức chịu đựng cụa sức chịu đựng cụa nền,hiện tượng lún xảy nền,hiện tượng lún xảy ra.ra.

6.Tai biến sụp lún.6.Tai biến sụp lún.

-Cũng như tai biến trượt lở hàng -Cũng như tai biến trượt lở hàng năm gây thiệt mạng hàng trăm năm gây thiệt mạng hàng trăm nghìn người khắp nơi trên thế nghìn người khắp nơi trên thế giới bên cạnh đó còn có các vấn giới bên cạnh đó còn có các vấn đề về kinh tế xảy ra.đề về kinh tế xảy ra.-Ở Việt Nam vấn đề sụp lở ở hai -Ở Việt Nam vấn đề sụp lở ở hai bên bờ các dòng sông vân đang bên bờ các dòng sông vân đang diễn ra gây thiệt hại về kinh tế và diễn ra gây thiệt hại về kinh tế và ngừời. ngừời. -VD:Sụp lún xảy ra gần bờ sông -VD:Sụp lún xảy ra gần bờ sông Cai Côn đã làm sập nhiều nhà Cai Côn đã làm sập nhiều nhà của người dân.Ước tính thiệt hại của người dân.Ước tính thiệt hại khoảng 350 triệu đồng.khoảng 350 triệu đồng.

Hình ảnh sụp lún xảy ra ở thị xã Ngã Bảy.Hình ảnh sụp lún xảy ra ở thị xã Ngã Bảy.

Sự sụp lún ở Hồ Peigneur, LouisianaSự sụp lún ở Hồ Peigneur, Louisiana- Abizare là thí dụ của sự sụp lún liên quan đến mỏ muối - Abizare là thí dụ của sự sụp lún liên quan đến mỏ muối

vào ngày 21 tháng 10 năm 1980 ở phía nam Louisiana, khi hồ vào ngày 21 tháng 10 năm 1980 ở phía nam Louisiana, khi hồ cạn với chiều sâu trung bình 1m, được rút hết muối trong lỗ sụt cạn với chiều sâu trung bình 1m, được rút hết muối trong lỗ sụt bên dưới. Sụt xảy ra sau khi một mũi khoan dầu đẩy xuống lỗ bên dưới. Sụt xảy ra sau khi một mũi khoan dầu đẩy xuống lỗ trong một mỏ muối còn đang hoạt động, vị trí của nó ở dưới độ trong một mỏ muối còn đang hoạt động, vị trí của nó ở dưới độ sâu 430m so với bề mặt vỉ muối của đảo Jefferson. Khi lỗ mở sâu 430m so với bề mặt vỉ muối của đảo Jefferson. Khi lỗ mở rộng ra do nước cột muối được làm sạch và hòa tan, muối nay rộng ra do nước cột muối được làm sạch và hòa tan, muối nay nằm trên mặt của lỗ sụt, mà lỗ sụt là sản phẩm của sự sụt lún lỗ nằm trên mặt của lỗ sụt, mà lỗ sụt là sản phẩm của sự sụt lún lỗ lớn.lớn.

-Hồ rút quá nhanh khiến 10 sà lan, một tàu kéo và một lỗ -Hồ rút quá nhanh khiến 10 sà lan, một tàu kéo và một lỗ khoan dầu biến mất trong vùng xoáy dòng nước vào bên trong khoan dầu biến mất trong vùng xoáy dòng nước vào bên trong mỏ, nơi có đường hầm rộng như 4 xa lộ và cao 25m.( Sự khai mỏ, nơi có đường hầm rộng như 4 xa lộ và cao 25m.( Sự khai mỏ được thực hiện với sự trợ giúp của xe tải và xe ủi đất.) mỏ được thực hiện với sự trợ giúp của xe tải và xe ủi đất.) Thông thường có 50 thợ mỏ và 7 người trong 1 lỗ khoan dầu. Sự Thông thường có 50 thợ mỏ và 7 người trong 1 lỗ khoan dầu. Sự sụp lún đã gây tổn thất hơn 25ha ở đảo Jefferson, bao gồm khu sụp lún đã gây tổn thất hơn 25ha ở đảo Jefferson, bao gồm khu vườn sinh học lịch sử, tòa nhà xanh, và 500.000$. Bên trái của vườn sinh học lịch sử, tòa nhà xanh, và 500.000$. Bên trái của khu vườn thì bị phá vỡ bởi khe nứt lớn, là sự dịch chuyển mạnh khu vườn thì bị phá vỡ bởi khe nứt lớn, là sự dịch chuyển mạnh mẽ của đất đến bờ hồ. Những đứt gãy do lực căng và thường xảy mẽ của đất đến bờ hồ. Những đứt gãy do lực căng và thường xảy ra ở rìa hố sụt lớn. ra ở rìa hố sụt lớn.

7.Dự báo và phòng chống tai biến sụp 7.Dự báo và phòng chống tai biến sụp lún.lún.

7.1 Dự báo tai biến sụp lún.7.1 Dự báo tai biến sụp lún.-Lập bản đồ phân vùng dự báo tai biến sụp lún đây là phương tiện -Lập bản đồ phân vùng dự báo tai biến sụp lún đây là phương tiện hữu hiệu để dự báo và phòng chống tai biến sụp lún.Bản đồ phân hữu hiệu để dự báo và phòng chống tai biến sụp lún.Bản đồ phân vùng cũng thích hợp cho từng loại nghiên cứu như:vùng cũng thích hợp cho từng loại nghiên cứu như: ++Bản đồ địa chất công trình.Bản đồ địa chất công trình. +Bản đồ đia chất thủy văn.+Bản đồ đia chất thủy văn. +Bản đồ sử dụng đất.+Bản đồ sử dụng đất. +Bản đồ phân bố các công trình khai thác khoáng sản.+Bản đồ phân bố các công trình khai thác khoáng sản. +Các đập nước các giếng khoan dưới nước và dầu khí.+Các đập nước các giếng khoan dưới nước và dầu khí.-Khảo sát theo dõi vùngđang nằm trong nguy cơtai biến sụp lún.Nội -Khảo sát theo dõi vùngđang nằm trong nguy cơtai biến sụp lún.Nội dung:dung: +Thống kê các tai biến xảy ra.+Thống kê các tai biến xảy ra. +Tổ chúc quan trắc sự hạ thấp mặt đất.+Tổ chúc quan trắc sự hạ thấp mặt đất. +Dự báo mức độ tổn thất có thể xảy ra.+Dự báo mức độ tổn thất có thể xảy ra.-Dự báo các tai biến đột biến.-Dự báo các tai biến đột biến.

7.2 Phòng chống tai biến sụp lún.7.2 Phòng chống tai biến sụp lún.

-Quản lý việc khai thác nước dưới mặt đất,dầu -Quản lý việc khai thác nước dưới mặt đất,dầu mỏ và khí đốt trên đất liền.mỏ và khí đốt trên đất liền.-Quy hoạch và giám sát chặt chẽ vịêc khai thác -Quy hoạch và giám sát chặt chẽ vịêc khai thác khoáng sản.khoáng sản.-Xây dựng quy phạm giám sat công tác tháo khô -Xây dựng quy phạm giám sat công tác tháo khô khi thi công các công trình ngầm.khi thi công các công trình ngầm.-Quản lý quy hoạch,thiết kế nhà cửa theo đăc -Quản lý quy hoạch,thiết kế nhà cửa theo đăc điểm của nền đất.điểm của nền đất.-Tuyên truyền cho mọi người dân thấy được tác -Tuyên truyền cho mọi người dân thấy được tác hại của việc sụp lở đất.hại của việc sụp lở đất.

II.Tuyết lở.II.Tuyết lở.

-Lở-Lở tuyếttuyết là hiện tượng là hiện tượng thiên nhiên gây nguy thiên nhiên gây nguy hiểm cho nhiều người.hiểm cho nhiều người.-Do sự chấn động nào đó -Do sự chấn động nào đó xảy ra trên núi tuyết cũng xảy ra trên núi tuyết cũng làm cho tuyết có sự dịch làm cho tuyết có sự dịch chuyển trên các sườn chuyển trên các sườn dốc. dốc.

--Băng là phần cứng hơn của Băng là phần cứng hơn của tuyết.Phần lớn nước trên trái tuyết.Phần lớn nước trên trái đất chúng ta tồn tại dưới dạng đất chúng ta tồn tại dưới dạng băng tuyết.băng tuyết.

Cơn tuyết băng lở di chuyển rất là nhanh chóng. Nếu Cơn tuyết băng lở di chuyển rất là nhanh chóng. Nếu như có nhiếu đá, đất và cây cối kết hợp với nhau thì nó cũng như có nhiếu đá, đất và cây cối kết hợp với nhau thì nó cũng giống như một khối băng lở. Giống như trượt đất, ở sự trượt giống như một khối băng lở. Giống như trượt đất, ở sự trượt lở tuyết vật chất cũng được mang đi và chống lại lực trượt lở tuyết vật chất cũng được mang đi và chống lại lực trượt lở.lở.

*Phân loại lở tuyết.*Phân loại lở tuyết.

-Trượt lở tuyết có thể xảy ra ở tuyết ướt và -Trượt lở tuyết có thể xảy ra ở tuyết ướt và tuyết khô và có 2 loại: trượt lở dòng và trượt tuyết khô và có 2 loại: trượt lở dòng và trượt lở khốilở khối

-Trượt lở dòng: xuất hiện khi tuyết có độ kết -Trượt lở dòng: xuất hiện khi tuyết có độ kết dính kém, có xu hướng kết thành những dính kém, có xu hướng kết thành những khối nhỏ và thiệt hại mà nó gây ra không khối nhỏ và thiệt hại mà nó gây ra không lớn.lớn.

-Trượt lở khối: lúc đầu một khối trượt có thể -Trượt lở khối: lúc đầu một khối trượt có thể thay đổi 100-10.000mthay đổi 100-10.000m22 và bề dày 0,1-10m. và bề dày 0,1-10m.

-Những khối trượt lở -Những khối trượt lở lớn rất là nguy hiểm, lớn rất là nguy hiểm, giải phóng ra một lượng giải phóng ra một lượng năng lượng vô cùng lớn năng lượng vô cùng lớn bởi việc huy động hang bởi việc huy động hang triệu tấn băng và tuyết triệu tấn băng và tuyết đổ xuống với tốc lực 5-đổ xuống với tốc lực 5-30 m/s (tương ứng 18-30 m/s (tương ứng 18-100km/h) hoặc hơn thế 100km/h) hoặc hơn thế nữa. Sự dịch chuyển nữa. Sự dịch chuyển trên mặt ngang hay sự trên mặt ngang hay sự va chạm thay dổi giá trị va chạm thay dổi giá trị từ 5-50 tấn/mtừ 5-50 tấn/m22 nhưng ở nhưng ở trường hợp lớn hơn, trường hợp lớn hơn, nguy hiểm hơn có thể nguy hiểm hơn có thể lên đến 100 tấn/mlên đến 100 tấn/m22. Tầm . Tầm quan trọng của sự tấn quan trọng của sự tấn công mạnh này cho thấy công mạnh này cho thấy chỉ cần 3 tấn/mchỉ cần 3 tấn/m22 cũng cũng gây sụp đổ cả những gây sụp đổ cả những cấu trúc bêtông vững cấu trúc bêtông vững chắc.chắc.

-Sự trượt lở được bắt đầu khi một khối lượng -Sự trượt lở được bắt đầu khi một khối lượng băng tuyết lớn trên cao trượt xuống do sự quá tải băng tuyết lớn trên cao trượt xuống do sự quá tải của lượng tuyết mới hoặc sự thay đổi bên trong một của lượng tuyết mới hoặc sự thay đổi bên trong một khối tuyết ở khu vực có sức chống chịu kém kèm khối tuyết ở khu vực có sức chống chịu kém kèm theo sự phá hủy. Thậm chí ở những điều kiện khá theo sự phá hủy. Thậm chí ở những điều kiện khá bất ổn, trọng lượng của một người trượt tuyết cũng bất ổn, trọng lượng của một người trượt tuyết cũng có thể gây ra trượt lở. có thể gây ra trượt lở.

-Khi mới bắt đầu, sự trượt lở có khuynh hướng -Khi mới bắt đầu, sự trượt lở có khuynh hướng đi theo các đường trượt, cầu trượt, vết trượt. Đây là đi theo các đường trượt, cầu trượt, vết trượt. Đây là xu hướng chủ yếu, tuy nhiên trên vùng sạt lở cũng xu hướng chủ yếu, tuy nhiên trên vùng sạt lở cũng xuất hiện những đường mòn không giới hạn. Những xuất hiện những đường mòn không giới hạn. Những lối sạt lở thường có một vài nhánh , rãnh gần đỉnh lối sạt lở thường có một vài nhánh , rãnh gần đỉnh hợp lại và trượt xuống. hợp lại và trượt xuống.

Những mối đe dọa của lở tuyết.Những mối đe dọa của lở tuyết.

-Những người trượt tuyết ở các núi cao hay các vách núi là -Những người trượt tuyết ở các núi cao hay các vách núi là những người bị đe dọa đầu tiên khi hiện tượng trượt lở xảy ra, những người bị đe dọa đầu tiên khi hiện tượng trượt lở xảy ra, tiếp đến là các khu du lịch miền núi, biệt thự, đường tàu, tiếp đến là các khu du lịch miền núi, biệt thự, đường tàu, đường quốc lộ và các khu vực khác của một vài thành phố.đường quốc lộ và các khu vực khác của một vài thành phố.-Một ví dụ đáng chú ý ở Juneau-thủ đô Alaska xảy ra một vụ -Một ví dụ đáng chú ý ở Juneau-thủ đô Alaska xảy ra một vụ trượt lở tuyết hết sức nghiêm trọng. Khoảng 100 năm trước, trượt lở tuyết hết sức nghiêm trọng. Khoảng 100 năm trước, một dốc lao nguy hiểm trên Junian gây ra băng và tuyết 6 lần một dốc lao nguy hiểm trên Junian gây ra băng và tuyết 6 lần và nó tiến ra tới biển.Không có thiệt hại nghiêm rọng nào từ và nó tiến ra tới biển.Không có thiệt hại nghiêm rọng nào từ việc trượt lở tuyết xảy ra hơn ¼ thế kỉ qua nên có các công việc trượt lở tuyết xảy ra hơn ¼ thế kỉ qua nên có các công trình được xây dựng ngay qua đường trượt. Người ta ước tính trình được xây dựng ngay qua đường trượt. Người ta ước tính rằng, ở khu vực trượt lở xảy ra, những gia đình sống ở đó 40 rằng, ở khu vực trượt lở xảy ra, những gia đình sống ở đó 40 năm có 96% bị ảnh hưởng nhưng hầu hết họ trở nên thờ ơ với năm có 96% bị ảnh hưởng nhưng hầu hết họ trở nên thờ ơ với mối nguy hiểm này.mối nguy hiểm này.

III.Ngoài ra còn có một số tai biến khác.III.Ngoài ra còn có một số tai biến khác.

-Nứt đất cũng là -Nứt đất cũng là một tai biến về một tai biến về trượt đất.trượt đất.

Những dòng chảy như Những dòng chảy như thác bùn có thể di chuyển với thác bùn có thể di chuyển với tốc độ 160 km/giờ.tốc độ 160 km/giờ.

C.Mặt trái của trượt đất.C.Mặt trái của trượt đất.

-Ngoài những thiệt hại do trượt đất gây ra-Ngoài những thiệt hại do trượt đất gây ra trượt đất trượt đất còn có những tác động cho các nhà khoa học và các nhà địa còn có những tác động cho các nhà khoa học và các nhà địa chất nghiên cứu về trượt đất,về cấu tạo của vỏ trái đất...chất nghiên cứu về trượt đất,về cấu tạo của vỏ trái đất...

-Trường đại học Mở-Địa chất nghiên cứu khoa học về -Trường đại học Mở-Địa chất nghiên cứu khoa học về các vấn đề trượt lở,địa chất,trắc địa... Nội dung nghiên cứu các vấn đề trượt lở,địa chất,trắc địa... Nội dung nghiên cứu cần tiến hành là tìm hiểu sâu về hiện trạng các dạng tai biến cần tiến hành là tìm hiểu sâu về hiện trạng các dạng tai biến địa chất, phân loại, xác định các nguyên nhân xảy ra tai địa chất, phân loại, xác định các nguyên nhân xảy ra tai biến; cơ chế hình thành, dự báo nguy cơ các tai biến; phân biến; cơ chế hình thành, dự báo nguy cơ các tai biến; phân vùng dự báo và đề xuất các giải pháp quy hoạch, phòng vùng dự báo và đề xuất các giải pháp quy hoạch, phòng tránh, bảo vệ môi trường tránh, bảo vệ môi trường

-Các nhà khoa học trên thế giới nghiên cứu về trượt -Các nhà khoa học trên thế giới nghiên cứu về trượt đất nhằm tìm những tư liệu về sự hình thành trái đất.đất nhằm tìm những tư liệu về sự hình thành trái đất.

Phần kết luận.Phần kết luận.

-Trượt đất là một dạng tai biến thiên nhiên xảy ra -Trượt đất là một dạng tai biến thiên nhiên xảy ra tương đối phổ biến ở các vùng đồi núi.tương đối phổ biến ở các vùng đồi núi.

-Hậu quả gây ra do các vụ trượt đất rất lớn gây tổn -Hậu quả gây ra do các vụ trượt đất rất lớn gây tổn thất về người và của ở nhiều nước trên thế giới.thất về người và của ở nhiều nước trên thế giới.

- Quá trình trượt đất chịu tác động của các yếu tố tự - Quá trình trượt đất chịu tác động của các yếu tố tự nhiên như: địa chất, địa mạo, khí hậu, thủy văn, thảm thực nhiên như: địa chất, địa mạo, khí hậu, thủy văn, thảm thực vật..., đồng thời vừa chịu sự tác động của con người như: cắt vật..., đồng thời vừa chịu sự tác động của con người như: cắt xén chân dốc, tăng tải trọng trên sườn dốc, nổ mìn, hoạt động xén chân dốc, tăng tải trọng trên sườn dốc, nổ mìn, hoạt động của các phương tiện cơ giới...của các phương tiện cơ giới... - Hậu quả của trượt đất là rất nghiêm trọng nên cần - Hậu quả của trượt đất là rất nghiêm trọng nên cần kết hợp các giải pháp khoa học công nghệ và giải pháp kinh kết hợp các giải pháp khoa học công nghệ và giải pháp kinh tế - xã hội một cách đồng bộ để việc phòng chống trượt đất tế - xã hội một cách đồng bộ để việc phòng chống trượt đất có hiệu quả cao.có hiệu quả cao.

Xin chân thành cảm ơn sự Xin chân thành cảm ơn sự theo dõi của thầy và các theo dõi của thầy và các

bạn.bạn.