8/15/2019 “Despotizme Karşı Omuz Omuza” – Marx Ve Weber’de Doğu Toplumları _ Lütfi Sunar - Academia

1/2

There's something wrong with your email address, istanbul34-1923@hotmail.com. See more.

“Despotizme Karşı Omuz Omuza” – Marx ve Weber’de Doğu Toplumları

 

58 MARXVEWEB

LütfiSunar

Herhangi bir sosyolojitarihi kita-bını açan birisi Marxve Weber’insosyolojinin iki karşıt ucu olarakkonumlandırıldığınıgörür. Özellik-le Weber’in Marx’ın karşısına ko-numlandırılmasıveMarksizm’ebir

cevap olaraksunulması sosyolojikteorideönemlibiryeresahiptir.

Ancak Marx ve Weber’insosyolo-jilerinin esas amacı bu karşıtlıkeksenindeanlaşılamaz.Zira karşıt-lıktezlerionların siyasî düzlemdefarklılaşanbakışaçılarınıodağata-şır.MarxileWeber’insosyolojikçö-zümlemelerininesasamacımoderntoplumun gelişiminin ve karakte-rinin açıklanmasıdır. Bu açıklamasürecindeDoğu toplumlarına dairincelemelerherikisindedeönemlibir konumdadır. Onlar, Şarkiyatçıincelemelerin kendilerine sağla-dığıimkânlar çerçevesinde, AntikYunan’danberiBatı’daDoğu’yuta-nımlarken başvurulan despotizmtezlerinimerkezealarakDoğutop -lumları üzerinden Batı’yıtanımla-

mayaçalışmıştır.

Şarkdespotizmi

Marx’ın toplum çözümlemesi üre-timbiçimlerinintoplumbiçimlerinibelirlediğifikrietrafındaşekillenir.Onagöreinsanlık tarihinin gelişi-minin temelinde iktisadî alandagerçekleşen değişimler bulunmak-tadır.Siyasî,sosyalvehukukîalan-lardaki değişimler bunların bireryansımasıdır. Marx, bu çerçevedeinsanlıktarihindedörtüretimbiçi-mitemelindedörttoplumbiçimininortayaçıktığınıdüşünmektedir.Batıtoplumlarını başlangıçtan itibarendeğişenvegelişenAntiküretimbi -çimi, Feodal üretim biçimi veKa -pitalistüretim biçimiçerçevesindeincelerken,Doğutoplumlarınıtarih

boyunca değişmeden gelen Asyatipi üretim tarzı çerçevesinde elealmıştır.Kendindenöncekitoplum

tasniflerinden daha radikalbi çimde Doğu toplumlarını targelişmeden dışlayan bu açıkbiçimi ilerlemeci bir tarih göüzerine temellenmektedir. Mgöre,insanlığındoğaüzerindemenlik tesisi ve böylece ilerltoplumsal biçimler kurmasın açandinamikBatılıüretimbiçi

rikarşısında Doğuluüretim bdurağandırve tarihselbir deimkânından,dolayısıylabirtariyoksundur.

Marx,Doğutoplumlarınadairlemeler in idönemin sını rl ı ve şarkiyatçıkaynaklarındanhareyapmıştır.BuçerçevedeMarx’ı mel teziAydınlanma dönemiberiDoğutoplumlarınınaçıklasındayoğunbirbiçimdekulla‘şark despotizmi’ tezleri çersindeoluşmuştur.Onagöreco şartlar sebebiyle toprakta suvebüyükbayındırlıkhizmetlegörülmesi ihtiyacı Doğu toplarında despotik devletin megemenliği ile neticelenmiştir hizmetlerin görülmesi karşısmülkiyetdespota aittir.Özelkiyet olmadığıiçintarihseldmindinamiğinisağlayantoplusınıflar oluşmamıştır. Böylecerağanbirtoplumbiçimiortay mıştır.

Marx’ınDoğutoplumlarıhakkıkibuincelemesininikiamacıvBunlardanilkimuhtemelbirAvdevrimini etkilemesi bakımıDoğutoplumlarındakigelişmeelealınmasıdır.BuçerçevedeHindistan,Çin,RusyayadaOslı’dakiherhangibirgelişmeyl nun Avrupadengelerineetkis kımındanilgilenmiştir.Marx’ainsanlığın geleceği açısındanönemligelişmeler moderntopdagerçekleşmektedir.Diğerle ancakonuetkiledikleriorandakateveincelemeyedeğerdir.

Marx’ınDoğutoplumlarınadai zümlemelerininesasamacımo

“DESPOTİZMEKARŞOMUZOMUZA”MarxveWeber’deDoğuToplumla

MarxileWeber’insosyolojikçözümlemelerininesasamacımoderntoplumungelişimininvekarakterininaçıklanmasıdır.

BuaçıklamasürecindeDoğutoplumlarınadairincelemelerher

ikisindedeönemlibirkonumdadır.

 

MARXVEWEBER

 UPLOAD

https://independent.academia.edu/EnginArdanhttps://www.academia.edu/Papers/Uploadhttps://www.academia.edu/shttps://www.academia.edu/analyticshttps://www.academia.edu/https://www.academia.edu/Notificationshttps://www.academia.edu/https://www.academia.edu/settings#email-notifications

8/15/2019 “Despotizme Karşı Omuz Omuza” – Marx Ve Weber’de Doğu Toplumları _ Lütfi Sunar - Academia

2/2

 Job Board About Press Blog People Papers Terms Privacy Copyright We're Hiring!  Help Center

Academia © 2016

toplumadair açıklamalarında ihti-yaçduyduğukarşıtmodelikurmak-tır.HertoplumsalbiçiminöncekininrahmindeolgunlaştığıdüşüncesiileMarxkapitalizminincelenmesindenhareketle Doğu toplumlarını mo-derntoplumaatfettikleriylezıtözel -liklerle donatmıştır. Böylece Marxdönemin düşüncesine paralel birbiçimdemoderniteyiaçıklamakiçinDoğu’yuaraçsalbirbiçimdekullan-maktadır.

Akılcılaşma

Marx’ınkarşıtbirmodeloluşturmakmaksadıylayaptığı busınırlı ince-lemelere karşın,Weber, “yalnızcaBatı’da, evrenselbir   anlamlılıkveampirikgeçerliliğe sahip gelişme-nin tarihsel çizgisi”ni belirleyenkültürel olguları açıklamak üzereçokboyutlubirşekildeBatıdışıuy-garlıklarınincelemesinegirişmiştir.Çin, Hint ve Antik Mezopotamyatoplumlarıhakkındakimüstakilin-celemelerinideğişikyerlerdeİslamtoplumlarıhakkındakideğerlendir-meleritamamlamaktadır.

Çokgenişzamandilimivecoğrafya -dakibirkarşılaştırmayıgerçekleşti-rebilmekiçinWebereksenealınabi -lecektemel özelliklerbelirlemiştir.Batı’nın belirleyeni ve ayırt edeniolarak akılcılaşmayı ve Doğu’nunbelirleyeniveayırtedeniolarakdaşark despotizmi tezleri etrafındageliştirdiğipatrimonyalizmieksenealmaktadır.Onagöre,Batıtoplum-larındaYunan,Roma,YahudilikveHristiyanlığın münhasır özellikle-rindenkaynaklananvediğerlerindegörülmeyenbirakılcılaşmasözko-nusudur.Şartların seçmecibileşimi-ninbirneticesiolanbuakılcılaşmaBatıdışındamevcutdeğildir.

Doğu’da değişik alanlarda dahaileri düzeyde akılcılaşmalar ger-çekleşsede,bugelişmeleryabaşka

etkenlercedurdurulmuş yada Ba-tı’daki gibi bir bileşim meydanagetirmemiştir. Zira, Doğu toplum-larında coğrafî şartlara bağlı ola-rak ortaya çıkan yapay sulamayadayalıtarımyapmaihtiyacıileolu-şanmerkezîsiyasîaygıtıngetirdiğibürokratikleşme, patrimonyalizmidoğurmuştur.Kendisinden sonrakitümgelişmelerietkileyenpatrimon-yalizm, Doğu’yu tüm akılcılaşmaimkânlarından mahrum bırakmış-tır. Böylece Weber, akılcılaşma vepatrimonyalizm etrafında birbiri-nezıtikiidealtipformüleetmişvebunlarınkarşılaştırmasıileBatı’nınbenzersizliğiniifadeetmiştir.

ModerniteinancıWeber’ibugenişkapsamlıkarşılaş-tırmalara yöneltenetkendöneminkültürel dünyasında moderniteyekarşıoluşan inançkaybıyla müca-deleisteğidir.20.yüzyılınilkonyılıbiterken sanatçılardan başlayarakentelektüel ortamlarda Nietzsche-ci birkötümserlik ve moderniteyekarşıbirinançkaybıyaygınlaşmak-tadır. Moderniteye olan inancı ta-zelemek amacıyla modern toplumbiçiminin benzersizliğini ve dün-ya-tarihsel konumunu göstermeyikendisine temel görev addettiğinidilegetirenWeber,bunugerçekleş-tirmeküzere akılcılaşmanınnedenBatıdışıtoplumlardameydanaçık-madığısorusu etrafındaDoğu top-lumlarınıincelemiştir.

Sorununbuolumsuzkarakterionunyaklaşımını belirlemiştir. Seçmecibir şekilde kendi delillerini oluş-turarak modern toplum biçiminintemeli olan akılcılaşmanın sadeceBatı’daortaya çıktığınıve moderntoplumun biricikliğini göstermeyeçabalamıştır.

Doğu’luöteki

MarxveWeber’inDoğutoplumları-nayaklaşımlarınınbu kısaçözüm-lemesidahionlarınsosyolojininikikutbuolarakkonumlandırılamaya-caklarınıgösterir.MarxileWeber’insosyolojilerinin esasmeselesimo-dern Batı toplum biçiminiaçıkla-maktır. Modern toplumun gelişi-mine dair farklı açıklamalara vegeleceğinedair farklı bakış açıla-

rınasahipolsalardaonabiçtikleritarihsel rol benzerdir. İnsanlığınkendisini gerçekleştirme imkânınıDoğu toplumlarınıntarihsel konu-munungözdendüşürülmesiaracılı-ğıylamodernBatıtoplumlarınatah -sisederekAntikYunan’danitibarenkendisiniDoğu’lu öteki üzerindentanımlayanBatıgeleneğiiçerisindeyerlerinialmaktadırlar.

UPLOADED BY

Lütfi Sunar

FILES

1 of 2

VIEWS

269

INFO

more     DOWNL

Report Work  

https://www.academia.edu/attachments/30981384/download_file?st=MTQ2NTE2ODY2MCw4NS45Ny4yMy41NCwzNzgyMTQx&s=swp-toolbarhttps://istanbul.academia.edu/LutfiSunarhttp://support.academia.edu/https://www.academia.edu/hiringhttps://www.academia.edu/copyrighthttps://www.academia.edu/privacyhttps://www.academia.edu/termshttps://www.academia.edu/Directory/Papershttps://www.academia.edu/Directory/Peoplehttps://medium.com/@academiahttps://www.academia.edu/presshttps://www.academia.edu/abouthttps://www.academia.edu/Jobs