Designing the basketry bamboo products from local wisdom. … · 2017-07-27 · Basketry bamboo...

การออกแบบผลตภณฑจกสานไมไผโดยใชภมปญญาทองถน วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล ตาบลบางมะฝอ

อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค นฐทธรนนช รอดชน1*

Designing the basketry bamboo products from local wisdom. Community Enterprise basketry local handicrafts of Baan Dongchaplu,

Bangmafor subdistrict, Krok Phra District, Nakhon Sawan Province.

Nattheeranon Rodchuen1*

1 คณะเทคโนโลยการเกษตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค 1 Faculty of Agricultural and Industrial Technology Nakhon Sawan Rajabhat University *Corresponding author E-mail address: [email protected] ____________________________________________________________________________________________

บทคดยอ

การออกแบบผลตภณฑจกสานไมไผโดยใชภมปญญาทองถน วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค ผวจยไดดาเนนการเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย ดงน 1) เพอศกษาผลตภณฑจกสานไมไผ วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค 2) เพอออกแบบผลตภณฑจกสานไมไผโดยใชภมปญญางานหตถกรรมจกสานไมไผ 3) เพอประเมนผลผลตภณฑจกสานไมไผตนแบบตามเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชน ผลตภณฑจกสานไมไผ มผช.เลขท 40/2546 เครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถาม แบบสมภาษณ แบบประเมนรปแบบโดยผเชยวชาญ แบบรายงานผลการตรวจสอบผลตภณฑชมชนผลตภณฑ จกสานไมไผ มผช. เลขท 40/2546 ผลการศกษาพบวา ผลตภณฑจกสานไมไผวสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล สวนใหญเปนผลตภณฑประเภทของใชในครวเรอน เชน ตะกรา ตะแกรง กระดง พด เสอลาแพน กระจาด กระบง เปนตน สวนลายทใชในงานหตถกรรมจกสานไมไผ ไดแก ลายขด ลายเฉลว ลายทแยง ลายพกล ผวจยไดศกษาและออกแบบโดยประยกตใชภมปญญางาน จกสานมาทาตนแบบเพอการผลตงานหตถกรรมจกสานไมไผ จานวน 15 แบบ โดยใหผเชยวชาญ 3 คนประเมน ผลการประเมนตนแบบพบวา ตนแบบมความเหมาะสมมาก จานวน 5 แบบ เหมาะสมปานกลาง จานวน 10 แบบ มคาเฉลยรวมเทากบ 3.53 สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ 0.51 โดยตนแบบท 12 ไดคะแนนเฉลยสงสดเทากบ 4.30 นาตนแบบทคดเลอก ใหคณะกรรมการ 5 คน ตรวจสอบมาตรฐานผลตภณฑชมชน มผช. เลขท 40/2546 ผลการตรวจสอบ มคาเฉลยดานลกษณะทวไป เสนตอก ลวดลาย การประกอบดวยวสดอนและการเคลอบเงา เทากบ 3.72, 3.68, 3.80, 3.80 และ 3.60 ตามลาดบและมคาเฉลยรวมเทากบ 3.72 สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ 0.49 ผลการประเมนเฉลยทกดาน อยในระดบ ดมาก คาสาคญ : การออกแบบ ผลตภณฑจกสานไมไผ ภมปญญาทองถน วสาหกจชมชน

ABSTRACT

Basketry bamboo products designed using local wisdom of Community Enterprise Folk Crafts Handmade from Baan Dong Cha Plu, Bang Ma Flor Subdistrict, Krok Phra District, Nakhon Sawan Province. The researcher conducted in order to comply with the objectives of the research.1) to study the bamboo products from Community Enterprise Folk Crafts Handmade Ban Dong Cha Plu Bang Ma Flor Subdistrict Krok Phra District, Nakhon Sawan Province. 2) to design the Folk Crafts Handmade of wisdoms Bamboo crafts.

วารสารวชาการ ศลปะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร ปท 8 ฉบบท 1 มกราคม – มถนายน 2560 __________________________________________________________________________________________

13

3) to evaluate products based on the prototype Bamboo community standard products through channel partners No. 40/2546. The instrument of this research were the questionnaire, interview, assessment model by experts, and report of bamboo products, product inspection, community standard products through channel partners No. 40/2546. The study found that basketry bamboo products from folk handicrafts Community Enterprise of Baan Dong Cha PLU mainly household products such as threshing basket, grate, blows, mat, a market basket, square-basket. The lines used in basketry bamboo products such as Khut line, Chaleaw line, Tha-yeang line, Pikul line. The researchers bring the local wisdom for application to made basketry works. There are fifteen styles, by assessment from three experts. The results found that the prototype has 5 styles of very suitable, 10 style of moderately suitable. Total average as against 3.53, the standard deviation was 0.51, and the design of no.12 has averages maximum rated was 4.30. Bring the prototype to check by committee the of 5, to check Community Product Standard, No. 40/2546. Inspection results, has an average of generalization, strips line, tracery, consists of other materials, and varnishing, as 3.72, 3.68, 3.80 and 3.60. The total average was 3.72. The standard deviation was 0.49. Results of average assessment all aspects are very good level. Keywords: Design, Bamboo products, local wisdom, Community Enterprise บทนา ศลปะพนบานเปนศลปกรรมทเกยวของกบการดาเนนชวตของมนษยตงแตเลกจนโต ความเรยบงายความงามอยางธรรมดา ทาใหมนษยเหนความสาคญของงานศลปะพนบานนอยเหมอนกบศลปะสาขาอน เนองจากการทพบเหนอยเปนประจา ทงทผสรางสรรคผลงานมความสามารถสงเขาใจในสนทรยภาพเปนอยางด มทกษะความชานาญและประสบการณมาก จงสามารถสรางสรรคงานไดอยางเปนระบบ ศลปะพนบานจะมเอกลกษณและลกษณะเดนเฉพาะตวทเปนแบบอยางของตนเอง กลาวไดวา ศลปะพนบานบอกประวตศาสตร สภาพเศรษฐกจ สภาพสงคมและวฒนธรรมของกลมชนในภมภาคตาง ๆ ไดเปนอยางด ศลปกรรมพนบานน จงเปนกระจกสะทอนใหเหนวถชวตชาวบานในแตละยคแตละสมย (วฒนะ จฑะวภาต, 2552:27-28) เครองจกสานเปนศลปหตถกรรมทสบตอกนมาตงแตในอดตจนถงปจจบนและไดพฒนาทงวตถดบการสรางรปทรง ลวดลาย ใหเหมาะสมกบประโยชนใชสอย อปกรณเครองมอในการผลตมการพฒนามาโดยตลอดเครองจกสานจงมอยในทกภาคของประเทศในปจจบน (วบลย ลสวรรณ, 2539:6) ผลตภณฑจกสานททากนอยเปนจานวนมากตามชมชนทองถน คอ ผลตภณฑจกสานไมไผเพราะไมไผเปนวสดทมอยในทองถน ในอดตจะทาสาหรบใชสอยในครวเรอนเปนเครองมอในการจบสตว ปจจบนทาเปนอาชพเสรมบางกลมทาเปนอาชพหลก และมการรวมกลมผผลตโดยจดตงเปนกลมผลตภณฑชมชนหรอกลมวสาหกจชมชนสามารถสรางรายไดใหกบครอบครวและชมชน

จงหวดนครสวรรคเปนสงคมเกษตรกรรม เครองมอเครองใชสวนใหญทาจากวสดพนฐานททาขนอยางงาย ไมซบซอน สอดคลองกบไพฑรย ทองทรพย (2554:234) ไดเคยกลาวไววา ผลตภณฑในทองถนทพบจะใชวสดทมอยตามธรรมชาตในการผลต เชน ไมไผ หวาย ดนธรรมชาต กะลา ตนกก หญาแฝก ปจจบนผผลตไดนาวสดในทองถนมาพฒนาเปนผลตภณฑ เชน เครองจกสาน ผาทอมอ เฟอรนเจอรไม โตะเกาอ ไมกวาด ตะกรา แจกน โคมไฟ กระเปา เสอ สอดคลองกบบศราคา เรงโกสม (2544:219) ไดเคยกลาวไววา การจกสานเปนลกษณะงานทมความสมพนธกบมนษยและเปนงานหตถกรรมทเกาแกทาเพอประโยชนใชสอยสาหรบการดารงชวต มการพฒนารปแบบใหสวยงามขนอยกบความคดผผลต เพราะในอดตผลตภณฑจกสานไมไผจะทาสาหรบไวใชในครวเรอนและจบสตวไมไดทาไวเพอจาหนาย ปจจบนรฐบาลไดมการสงเสรมใหใชภมปญญาในทองถนเพอสรางรายไดใหกบชมชน โดยใชภมปญญามาสรางมลคาเพม จงเปนจดเรมตนใหแตละชมชนคดทจะทาผลตภณฑเพอจาหนายเพอตอบสนองตอความตองการของผบรโภคในปจจบนสอดคลองกบ สนไชย ฤทธโชต (2551:6-7) ไดเคยกลาวไววา สงทถกสรางขนโดยมนษยยอมมการพฒนาเปลยนแปลงทงในดานรปแบบและวธสราง เนองจากมนษยมพฒนาการทางดานสตปญญา มววฒนาการทางดานการผลต เปนผลมาจากการเรยนร ทกษะและความชานาญ ทาใหสรางสรรคดดแปลง แตง เตม เพมและลดรปแบบใหสอดคลองกบความตองการทงทางดานการใชสอยและความงาม


14

สาหรบการวจยในครงน ผวจยไดทาการคดเลอกวสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบานดงชะพล เลขท 4/3 หม 6 ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค ซงไดลงทะเบยนเปนผผลตและผประกอบการ OTOP ในป 2552 รหสประจาตวผประกอบการเลขท 60020053 เปนกรณศกษา ดงท บศราคา เรงโกสม (2544:219) ไดเคยกลาวไววา การจกสานไมไผนครสวรรค มผทากนมาก อย 2 อาเภอ คอ อาเภอเมองกบอาเภอโกรกพระ โดยทาเปนอาชพหลก สาเหตเพราะมไมไผจานวนมาก โดยเฉพาะตาบลกลางแดด อาเภอเมองและตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ ไดดาเนนกจกรรมกลมอาชพหตถกรรมจกสานไมไผมาอยางตอเนองและสามารถเพมรายไดใหแกสมาชกของกลมมาโดยตลอด ซงภายในชมชนมทรพยากรปาไผสสกมาก เปนแหลงวตถดบในการผลต สอดคลองกบกรมสงเสรมอตสาหกรรม (2537:67) ไดเคยกลาวไววา ไมไผทนยมใชทาเครองจกสานมากทสด คอ ไผสสก (Bambusa blumeana) เปนไมไผขนอยตามพนราบ เปนไผบานมทวทกภาคของประเทศไทย เปนไมชอบแสงสวางชอบขนรมนา ชาวบานในชนบทนยมปลกตามบานเรอนและรมฝงนาลาคลอง คนไทยในชนบทใชไมไผสรางบานเรอนอยอาศย ใชทาหตถกรรมเครองจกสานเพอสนองประโยชนใชสอย ในปจจบนผลตภณฑจกสานไมไผไดมการพฒนาและเปลยนรปแบบไปจากอดตมาก มการรวมกลมเพอทาเปนอาชพเสรมและทาเปนผลตภณฑของใชภายในครวเรอนเปนหลก สอดคลองกบ ธวช พะยม (2554:136) ไดเคยกลาวไววา การใชประโยชนจากไมไผสสกในชวตประจาวน สวนใหญสรางขนโดยชางหรอประชาชนในพนท ไดแก เครองจกสาน โดยวธการนาลาตนไมไผสสกมาจกตอก เพอทาผลตภณฑ เชน กระบง กระดง ตะกราและผลตภณฑจกสานอนๆ โดยสวนใหญจะนาไมไผสสกมาทาผลตภณฑเพอใชประโยชนในชวตประจาวนเปนประเภทของใชทวไป ของฝากทระลก ทาไวจาหนายในชมชนและกลมผบรโภคทเคยสงซอเปนประจา ผานพอคาคนกลางและออกรานจาหนายตามสถานทตางๆ ภายนอกชมชน ลกษณะรปแบบงานจกสานไมไผยงคงรปแบบเดมเปนสวนใหญทาเพอประโยชนใชสอย วสดทนยมใชสาน คอ ไมไผสสก หวาย ใบลาน เปนตน ดงนน ผวจยไดเหนความสาคญของภมปญญาทองถนทนบวนจะสญหายไปจากชมชน จงมความสนใจในการออกแบบผลตภณฑจกสานไมไผ โดยใชภมปญญาทองถนเพอเปนทางเลอกและเปนตนแบบใหกบกลมในการพฒนาตอยอดเชงพาณชยตอไป เพอเปนการรกษาภมปญญาใหคงอย สามารถเปนอาชพเสรมใหกบคนในชมชนไดมงานทาอยในทองถน มรายไดเสรม นอกจากการทาอาชพเกษตรกรรม โดยจะศกษาและออกแบบผลตภณฑไมไผใหมประโยชนใชสอย เหมาะสมกบกลมผบรโภคในสงคม ปจจบน รวมทงสงเสรมการพฒนาผลตภณฑใหมคณภาพมาตรฐานเปนทยอมรบของผบรโภค เพอใหสามารถแขงขนตามสภาพเศรษฐกจสงคมทเปลยนแปลงไปเพอเปนการสงเสรม สนบสนนใหผผลตงานจกสานไมไผไดสบทอดภมปญญาในทองถนตอไป วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาผลตภณฑจกสานไมไผ วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค 2. เพอออกแบบผลตภณฑจกสานไมไผโดยใชภมปญญางานหตถกรรมจกสานไมไผ

3. เพอประเมนผลผลตภณฑจกสานไมไผตนแบบตามเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชนผลตภณฑจกสานไมไผ มผช. เลขท 40/2546

ประโยชนทไดรบ 1. ไดแนวทางในการออกแบบผลตภณฑจกสานไมไผ วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค

2. ไดผลตภณฑจกสานไมไผตนแบบใหกบวสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล อาเภอโกรก พระ จงหวดนครสวรรค จานวน 15 แบบ

3. ไดรบรองมาตรฐานผลตภณฑชมชนผลตภณฑจกสานไมไผ มผช. 40/2546 เลขทรบรอง 281-9/40 (นว)


15

ขอบเขตการวจย ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร คอ ผผลตงานหตถกรรมจกสานไมไผ กลมวสาหกจชมชนหตถกรรมจกสานพนบานบานดงชะพล ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค จานวน 24 คน ซงเปนกลมทไดรบการคดเลอกของจงหวดนครสวรรค โดยอยในกลม B คอ กลมอนรกษสรางคณคาและพฒนาสการแขงขน เปนกลมทหนวยงานภาครฐใหการสนบสนนสงเสรมอนรกษและภายในชมชนมวตถดบในการผลต คอ ไมไผสสก จานวนมาก

กลมตวอยางงานวจยครงน คอ ผผลตงานหตถกรรมจกสานไมไผททาอยเปนประจา จานวน 10 คน ทเปนสมาชกกลมวสาหกจชมชนหตถกรรมจกสานพนบานบานดงชะพล ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค

ตวแปรทศกษา ตวแปรตน คอ ตนแบบผลตภณฑจกสานไมไผทผานการตรวจจากผเชยวชาญ จานวน 3 คน โดยเลอกตนแบบทไดผลการประเมนเฉลยสงสดไปตรวจสอบตามเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชน ตวแปรตาม คอ ผลการรบรองโดยใชเกณฑการประเมนตามมาตรฐานผลตภณฑชมชน มผช. 40/2546 โดยมคณะกรรมการจากหนวยตรวจสอบมาตรฐานผลตภณฑชมชน จานวน 5 คน ผลการประเมน ( ) ตงแต 3.00 หมายถง ผานการรบรองมาตรฐานชมชน ตากวา 3.00 หมายถง ไมผานตามเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชน ขอบเขตการศกษาดานเนอหา

ขอมลผลตภณฑจกสานไมไผ วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล เกณฑการประเมนมาตรฐานผลตภณฑชมชนจกสานไมไผ มผช. เลขท 40/2546 ขอบเขตการศกษาดานพนท การศกษาวจยครงนเปนการศกษากลมตวอยาง คอ วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล หมท 6 ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค เนองจากกลมผลตภณฑ จกสานไมไผกลมน จดอยในกลม B เปนผลตภณฑทกาลงพฒนาสการแขงขน เปนกลมทจงหวดนครสวรรคและหนวยงานภาครฐใหการสนบสนน สงเสรม อนรกษและพฒนาผลตภณฑ ในชมชนมวตถดบในการผลตคอไมไผสสก จานวนมาก ชมชนนมประวตความเปนมาเรองงานหตถกรรมจกสานไมไผมาตงแตสมยอดตจนถงปจจบน นยามศพทเฉพาะ การออกแบบ หมายถง การใชความคดในการรางแบบ โดยใชภมปญญางานหตถกรรมจกสานไมไผวสาหกจชมชน หตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล ใหเหมาะสมกบหนาทใชสอยและมความสวยงาม ผลตภณฑจกสานไมไผ หมายถง ผลตภณฑหตถกรรมจกสานไมไผ กลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล อาเภอโกรกพระ จงหวดนครสวรรค เปนผผลตขนไวใชสอยหรอผลตเพอจาหนาย ภมปญญาทองถน หมายถง ความร ความคด ความเชอ เกยวกบงานหตถกรรมจกสานไมไผทไดรบการสบทอดตอกนมา โดยใชวสดทมในชมชนนามาพฒนาใหเหมาะสมกบวถชวตความเปนอย มผช. 40/2546 หมายถง มาตรฐานผลตภณฑชมชนจกสานไมไผ ประเภทของใชทวไป ประเภทของตกแตงและประเภทเครองประดบ โดยมเกณฑการประเมนเพอสรางความนาเชอถอ ความมนใจใหกบผบรโภคในการเลอกซอผลตภณฑจกสานไมไผ ทาใหผบรโภคมความเชอมนในคณภาพ วสาหกจชมชน หมายถง การรวมกลมผผลตงานหตถกรรมจกสานไมไผ บานดงชะพล ในการประกอบกจการรวมกนโดยใชภมปญญางานจกสานไมไผมาทาผลตภณฑเปนอาชพเสรม เพอสรางรายไดใหกบตนเอง ชมชนและระหวางชมชน


16

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการทาวจยครงน ประกอบดวยเครองมอทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ แบบสอบถาม แบบสมภาษณ การวเคราะหสภาพปญหา การสนทนากลมยอย มรายละเอยดเครองมอทใชในการวจย ดงน 1. แบบสอบถามผผลตงานหตถกรรมจกสานไมไผดานรปแบบผลตภณฑ 2. แบบสมภาษณเจาะลก ผผลตกลมวสาหกจชมชน หตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล 3. แบบประเมนตนแบบผลตภณฑจกสารไมไผ โดยผเชยวชาญ 3 คน 4. แบบรายงานผลการตรวจสอบผลตภณฑชมชนผลตภณฑจกสานไมไผ มผช.เลขท 40/2546 โดยใชตวอยางตนแบบท เปนรปแบบเดยวกนขนาดใกลเคยงกนจานวน 5 ชน โดยมคณะกรรมการในการประเมน 5 คน วธดาเนนการวจย 1. ศกษาขอมลจากเอกสารวชาการ ตารา งานวจยเกยวกบงานหตถกรรมจกสานไมไผ 2. ศกษาบรบทชมชนและขอมลทวไปกลมวสาหกจชมชนหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล 3. ศกษาผลตภณฑจกสานไมไผ วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล 4. ศกษาแนวคดและการพฒนารปแบบผลตภณฑจกสานไมไผ 5. การออกแบบรางผลตภณฑจกสานไมไผ จานวน 15 แบบ 6. ทาตนแบบผลตภณฑหตถกรรมจกสานไมไผ 15 ชน 7. ใหผเชยวชาญประเมนตนแบบ 8. นาตนแบบมาประเมนผลการตรวจสอบมาตรฐานผลตภณฑชมชนผลตภณฑจกสานไมไผ มผช.เลขท 40/2546 โดยกรรมการหนวยตรวจสอบมาตรฐานผลตภณฑชมชน (มผช.) คณะวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยราชภฏ นครสวรรค 9. สรปผลการดาเนนงานวจย จดทารายงายวจย 10. ถายทอดเทคโนโลยสชมชนและผทสนใจ 11. สรปรายงานวจย สรปผลการวเคราะหขอมล ในดานการพฒนารปแบบผลตภณฑหตถกรรมจกสานไมไผ วสาหกจชมชนกลมหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล ทตงกลม เลขท 4/3 หมท 6 ตาบลบางมะฝอ อาเภอโกรกระ จงหวดนครสวรรค ไดทาการผลตงานหตถกรรมจกสานไมไผมาเปนเวลานานแลว โดยในพนทมวตถดบไมไผสสก เปนจานวนมาก ผลตภณฑไมไผ เชน ตะกรา ตะแกรง กระดง พด เสอลาแพน กระจาด กระบง เปนตน ซงเปนการถายทอดภมปญญาทองถนมาจากบรรพบรษ สาหรบไวใชในครวเรอนและประชากรในหมบานปจจบนมสมาชก 24 คน มการประชมกลมปละ 2 ครง รายไดเฉลยทมตองานจกสานไมไผ เฉลยเดอนละ 2,000 บาทตอคน โดยผลตภณฑทจาหนายไดดคอ กระดง สวนลวดลายททางกลมถนด คอ ลายขด ลายขดแตะ ลายสอง ลายสาม ลายพกล ลายเฉลว ลายเฉลวหก เปนตน โดยไดมการพฒนารปแบบลวดลาย รปทรง ใหมความแปลกใหม สวยงามและมประโยชนใชสอย โดยนาลวดลายทกลมมความถนดและจกสานมา ประกอบในการพฒนารปแบบผลตภณฑจกสานไมไผ ใหมความนาสนใจมากขน โดยคานงถงกระบวนการผลต วสดทใช และเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชนจกสานไมไผ 40/2546 โดยไดทาการรางแบบ และจดทาตนแบบไวทงหมด 15 ชน


17

รปแบบท 1 รปแบบท 2 รปแบบท 3 รปแบบท 4 รปแบบท 5



ภาพ 1 แบบรางผลตภณฑหตถกรรมจกสานไมไผ จานวน 15 แบบ

ตนแบบผลตภณฑจกสานไมไผ จานวน 15 ชน นาตนแบบใหผเชยวชาญ 3 คน ทาการประเมน เพอคดเลอกตนแบบจานวน 1 ชนพรอมปรบปรงแกไขตามทผเชยวชาญแนะนา นาผลการประเมนมาสรปคาเฉลย ( ) คา S.D. และแปลผลการประเมนโดยแบงเปน 5 ระดบ ดงน 4.51 ขนไป หมายถง เหมาะสมมากทสด

3.51 – 4.50 หมายถง เหมาะสมมาก 2.51 – 3.50 หมายถง เหมาะสมปานกลาง 1.51 – 2.50 หมายถง เหมาะสมนอย 1.00 – 1.50 หมายถง เหมาะสมนอยทสด


18

ตนแบบท 1 ตนแบบท 2 ตนแบบท 3 ตนแบบท 4



ตนแบบท 13 ตนแบบท 14 ตนแบบท 15

ภาพ 2 ตนแบบผลตภณฑจกสานไมไผวสาหกจชมชนหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล


19

ตาราง 1 แสดงการประเมนตนแบบผลตภณฑจกสานไมไผวสาหกจชมชนหตถกรรมจกสานพนบาน บานดงชะพล ตนแบบท ชอตนแบบผลตภณฑ คะแนนเฉลย ( ) S.D. ระดบ 1. ตะกราหยดนา 3.27 0.27 เหมาะสมปานกลาง 2. ตะกรา Horse 3.27 0.35 เหมาะสมปานกลาง 3. ตะกรา Body shape 4.27 0.75 เหมาะสมมาก 4. ตะกราเรอ 3.60 0.58 เหมาะสมมาก 5. ตะกราเปด 3.50 0.39 เหมาะสมปานกลาง 6. เรอผลไม 3.40 0.35 เหมาะสมปานกลาง 7. กระเปา Small 3.63 0.35 เหมาะสมมาก 8. กระเปา Frog 3.23 0.64 เหมาะสมปานกลาง 9. นาฬกา 2 in 1 3.20 0.40 เหมาะสมปานกลาง 10. โคมไฟหนากาก 3.30 0.52 เหมาะสมปานกลาง 11. ตะกราอสระ 3.10 0.72 เหมาะสมปานกลาง 12. ตะกรา modern 4.30 0.39 เหมาะสมมาก 13. โคมไฟลกจนทร 4.13 0.82 เหมาะสมมาก 14. ตะกราใจ 3.50 0.60 เหมาะสมปานกลาง 15. ตะกราพกล 3.33 0.52 เหมาะสมปานกลาง รวม 3.53 0.51 เหมาะสมมาก

จากตารางท 1 เปนการประเมนตนแบบโดยผเชยวชาญ 3 ทาน โดยผลการประเมนมคาเฉลยรปแบบท 12 เทากบ 4.30 อยในระดบเหมาะสมมาก รองลงมา คอ รปแบบท 3 และรปแบบท 13 มคาเฉลยเทากบ 4.27 และ 4.13 ตามลาดบ ดงนนผวจยนาตนแบบท 12 (มคะแนนการประเมนสงทสด) ไปผลตจานวน 5 ชนเพอใหคณะกรรมการตรวจสอบมาตรฐานผลตภณฑชมชน มผช. เลขท 40/2546


20

การเขยนแบบผลตภณฑจกสานไมไผ

ภาพ 3 แสดงรายละเอยดผลตภณฑหตถกรรมจกสานไมไผทไดผลการประเมนสง จานวน 3 แบบ

ทาตนแบบผลตภณฑจกสานไมไผทผานการประเมนจากผเชยวชาญ คอ ตะกราแบบท 12 จานวน 5 ชน เพอใหกรรมการ ตรวจสอบตามเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชน มผช.เลขท 40/2546 โดยเกณฑการประเมนม 4 ระดบ ดงน 3.26 ขนไป หมายถง ดมาก 2.51 – 3.25 หมายถง ด 1.76 – 2.50 หมายถง ปานกลาง 1.00 – 1.75 หมายถง นอย


21

ตาราง 2 แสดงการประเมนมาตรฐานผลตภณฑชมชน มผช. เลขท 40/2546 ลาดบท รายการตรวจสอบ คะแนนเฉลย ( ) S.D. ระดบ 1. ลกษณะทวไป มความประณต สวยงาม ปราศจากเสนขน เสยน ฝนผงและรา 3.68 0.51 ดมาก ปรากฏใหเหนอยางเดนชดตลอดชนงาน ตองมรปรางสวยงาม รปทรงมาตรกน แขงแรง มนคง 3.68 0.51 ดมาก ไมบดเบยวหรอเอนเอยง ผลตภณฑจกสานไมไผทเปนแบบและขนาดเดยวกน ตองมรปราง 3.80 0.45 ดมาก เหมอนกนและมขนาดใกลเคยงกน 2. เสนตอก ตองไมหอตว บดตวหรอหดตวเปนรอง ไมผ เปราะหรอแตกหกงาย 3.68 0.51 ดมาก ปราศจากราและรองรอยการเจาะกดกนของแมลง 3. ลวดลาย ตองมความประณต สวยงาม สมาเสมอ ครบถวนและถกตองตามแบบ 3.80 0.45 ดมาก ของผลตภณฑ 4. ส (ถาม) - - 5. การประกอบดวยวสดอน (ถาม) ตองมความประณต ตดแนน คงทน กลมกลนและเหมาะสมกบชนงาน 3.80 0.45 ดมาก 6. การเคลอบเงา (ถาม) ตองเรยบ มความเงาสมาเสมอ ไมเปนเมด เปนตมเปนคราบ กรอบแตก 3.60 0.55 ดมาก หรอหลดลอกและตองไมทาใหชนงานขาดความสวยงามตามธรรมชาต 7. การใชงาน ตองสามารถใชงานไดตรงตามประเภทของผลตภณฑ - - ผาน 8. การบรรจ (ถาม) สะอาด เรยบรอย แขงแรงพอทจะปองกนความเสยหาย ทเกดขนกบ - - - ผลตภณฑจกสานไมไผได รวม 3.72 0.49 ดมาก ผลการประเมนตามเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชน ผลตภณฑจกสานไมไผ จานวน 5 ชน ผลการตรวจสอบผลตภณฑชมชนผลตภณฑจกสานไมไผจากกรรมการ 5 คน สรปวาลกษณะทวไปผลตภณฑจกสานไมไผ มความประณต สวยงาม ปราศจากเสนขน เสยนฝนผงและราปรากฏใหเหนเดนชดตลอดชนงาน รปรางสวยงาม รปทรงสมมาตรกน แขงแรงมนคง ไมบดเบยว หรอเอนเอยง ผลตภณฑจกสานไมไผทเปนทแบบและขนาดเดยวกนตองมรปรางเหมอนกน มขนาดใกลเคยงกน มคาเฉลยรวม 3.72 เสนตอก ไมหอตวบดตว หรอหดตวเปนรอง ไมผ เปราะหรอแตกหกงาย ปราศจากรา และรองรอยการเจาะกดกนของแมลง มคาเฉลย 3.68 ลวดลาย มความประณต สวยงามสมาเสมอครบถวนถกตอง ตามแบบ ของผลตภณฑ มคาเฉลย 3.80 การประกอบดวยวสดอน ตองมความประณต ตดแนน คงทน กลมกลน และเหมาะสมกบชนงาน มคาเฉลย 3.80 การเคลอบเงา ตองเรยบ มความเงาสมาเสมอ ไมเปนเมด เปนตมเปนคราบ กรอบแตก หรอหลดลอกและตองไมทาใหชนงานขาดความสวยงามตามธรรมชาต มคาเฉลย 3.60 การใชงาน ตองสามารถใชงานไดตรงตามประเภทของผลตภณฑ ผลการตรวจ ผาน ซงจากตารางผลการตรวจจากกรรมการพอสรปผลไดวา ผลตภณฑหตถกรรมจกสานพนบานดง


22

ชะพล ผานเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชน มผช. 40/2546 โดยมคาเฉลยเทากบ 3.72 สวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ 0.49 ระดบการประเมน อยในระดบ ดมาก อภปรายผลการวจย ในการวจยในครงน ผวจยไดใหความสาคญในเรองรปแบบผลตภณฑหตถกรรมจกสานไมไผและคณภาพมาตรฐานผลตภณฑตามเกณฑมาตรฐานผลตภณฑชมชนจกสานไมไผ เพอใหผผลตสามารถทจะพฒนางานหตถกรรมจกสานไมไผของตนเองได ตามความรและประสบการณดวยตวของผผลตเอง สอดคลองกบวฒนะ จฑะวภาต (2552:27-28) ไดเคยกลาวไววา ผสรางสรรคผลงานมความสามารถสง มความเขาใจในสนทรยภาพเปนอยางด โดยผลตภณฑทไดทาการออกแบบและผลตเปนตนแบบในครงน จานวน 15 แบบ ซงมรปแบบ รปทรงและประโยชนใชสอยทมความหลากหลายและเหมาะสมกบประโยชนใชสอย สอดคลองกบ สมปอง เพงจนทร. (2546:คานา) ไดเคยกลาวไววา ผลงานทถกสรางสรรคขนมาอยางเรยบงาย แตงดงามดวยรปทรงและลวดลาย โดยวสดไมไผสสก ในการผลตมอยเปนจานวนมากในชมชน สอดคลองกบธวช พะยม (2556 : 41) ไดเคยกลาวไววา วสดพนถนทสามารถหาไดงายมปรมาณมากพอตอการใชประโยชน คอ ไมไผสสก โดยผลตภณฑสวนใหญเปนผลตภณฑทใชสอย ในครวเรอนสอดคลองกบอนชต กลมาลา (2552:บทคดยอ) ไดเคยกลาวไววา งานจกสานไมไผเกดจากการดดแปลงวสดจากภมปญญา โดยเฉพาะชมชนทมไผสสกขนในชมชน งานจกสานจงเปนอาชพเสรมผลตขนเพอใชประโยชนในชวตประจาวน องคความรทสบทอดตอกนมา กลมผผลตไดรบความรจากการสงเสรมจากหนวยงานภาครฐ ในการใหความรและพฒนาผลตภณฑ เชน พฒนาชมชนจงหวด กรมสงเสรมอตสาหกรรม สถาบนการศกษา ในเรองวสด รปแบบ รปทรงและการพฒนาผลตภณฑไมไผอยเสมอตงแตรปแบบผลตภณฑแบบดงเดม ยคปจจบนและรปแบบทพฒนาขน ใหมความเหมาะสมกบความตองการของผบรโภคในยคปจจบน สอดคลองกบเรวต สขสกาญจน (2555:137) ไดเคยกลาวไววา แนวทางในการออกแบบ แบงเนอหาออกเปน 3 ยค คอ ยคการประดษฐคดคน เปนชวงของการคนหารปทรง รปแบบทตรงไปตรงมาเปนไปตามประโยชนใชสอย ยคการออกแบบสมยใหม เปนยคของรปทรงทเรยบงาย ไดรบความนยมเปนอยางสง ยคการออกแบบอยางยงยน เปนยคทการออกแบบ ตองไมกระทบตอสงแวดลอมหรอกระทบตอสงแวดลอมใหนอยทสด สวนคณภาพมาตรฐานผลตภณฑตองใหความรกบกลมผผลตใหเขาใจเกณฑในการประเมนรวมกนกบสมาชกและชวยกนตรวจสอบกอนนาสนคาออกจาหนายใหกบผบรโภค เพราะผผลต แตละคนมความสามารถทแตกตางกน ประสบการณความชานาญทไมเหมอนกนและสวนใหญเปนผสงอาย ซงตองมการอบรม พฒนากลมผผลตใหมความรเรองมาตรฐานผลตภณฑชมชนและสามารถสรางสรรคผลงานใหมรปแบบทหลากหลายเปนทตองการของกลมผบรโภค สอดคลองกบอนชต กลมาลา (2552 : บทคดยอ) ไดเคยกลาวไววา แนวทางการพฒนา มอย 2 แนวทาง คอ การพฒนาตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนและการพฒนาผลตภณฑจากการประชมเชงปฏบตการ เพอใหกลมผผลตทราบความสาคญในการพฒนาตามมาตรฐานผลตภณฑชมชนและสรางความเชอมนใหกบกลมผบรโภคทเลอกซอสนคาไดอยางมนใจวาด มคณภาพมาตรฐานตามเกณฑทกาหนดไว จากหนวยตรวจสอบมาตรฐานผลตภณฑชมชน ขอเสนอแนะ ดานการสงเสรมอนรกษภมปญญา ผนาชมชน คนในชมชน สถาบนการศกษาในพนท พฒนาชมชนอาเภอ พฒนาชมชนจงหวด อตสาหกรรมจงหวดและหนวยงานทเกยวของใหความสาคญ สงเสรมสนบสนนและอนรกษภมปญญางานหตถกรรมจกสานไมไผ ใหอยไดอยางยงยน ผนาชมชน คนในชมชนและหนวยงานทเกยวของ สรางบทเรยนหรอถอดบทเรยน ในการเรยนรภมปญญางาน หตถกรรมจกสานไมไผใหกบเยาวชนในทองถนและผทสนใจเขาไปศกษา ดานการออกแบบพฒนาผลตภณฑ ผออกแบบควรศกษาความเปนเอกลกษณของทองถน เพอนามาใชเปนแนวคดในการออกแบบพฒนารปทรงลวดลายและสสนงานผลตภณฑหตถกรรมงานจกสานไมไผ ใหมเรองราวความเปนมาทนาสนใจแลวถายทอดมาสงานหตถกรรม จกสานไมไผ ใหมความสวยงาม สรางความนาสนใจและสรางแรงจงใจในการเลอกซอของผบรโภคใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ สงคม วถชวตความเปนอยตามยคสมย เพอตอบสนองความตองการของผบรโภค


23

ผออกแบบควรศกษาลวดลายและออกแบบลวดลายประดษฐทเปนเอกลกษณเฉพาะ ผออกแบบควรศกษาเรองการยอมสจากวสดธรรมชาตมาชวยในงานออกแบบ ผออกแบบควรศกษาวสดธรรมชาตทมอยในทองถนนามาใชในการพฒนารปแบบผลตภณฑจกสานไมไผ ดานคณภาพมาตรฐานผลตภณฑ ศกษาขอมลเกยวกบกระบวนการผลตทมคณภาพมาตรฐาน มการนาวสด เครองมอหรอเทคโนโลยทเหมาะสม มาชวยในการผลตเพอใหมมาตรฐานเดยวกน ศกษาเกณฑการประเมนผลผลตภณฑใหเขาใจและแรกเปลยนความคดเหนกบกลมผผลตใหเหนความสาคญของคณภาพมาตรฐานของสนคาของตนเองทผลตขนเพอไปจาหนายใหกบผบรโภค พรอมกบรวมกนชวยตรวจสอบผลตภณฑ เพอหาขอบกพรองของผลตภณฑและจะไดรวมกนปรบปรงแกไขพฒนาสนคาของกลมใหมคณภาพมาตรฐานเปนทยอมรบแกผบรโภค ขอแนะนาในการทาวจยในครงตอไป ควรศกษารปแบบ วสดและกระบวนการผลตใหมความสะดวกรวดเรวกวาในปจจบนและมคณภาพ การออกแบบ การตลาดมความสาคญ จงควรมหนวยงานภาครฐหรอผทมความรทางดานนใหคาแนะนาแกผผลตงานหตถกรรมจกสานไมไผ เพราะความตองการของตลาดและพฤตกรรมของผบรโภคมการเปลยนแปลงตามสภาพสงคม เศรษฐกจและปจจยอนๆทเกยวของ เพอจะมขอมลในการนาไปใชในการปรบปรงแกไขรปแบบผลตภณฑจกสานไมไผใหสอดคลองและตองกบกลมผบรโภค ปญหาของวสาหกจชมชนทมเหมอนกน คอ ปญหาดานการตลาดและปญหาเกยวกบผผลตทมจานวนนอย รายได ไมเพยงพอกบคาใชจายในปจจบน ขนตอนการผลตมหลายขนตอนและตองใชทกษะ ประสบการณและความอดทนในการทางานเปนอยางมาก ผผลตแตละคนมทกษะความชานาญทแตกตางกน ทาใหคณภาพมาตรฐานผลตภณฑแตละชนขนอยกบประสบการณและความชานาญของผทผลตงานแตละคน ควรศกษาเทคโนโลยทชวยสงเสรมงานหตถกรรมจกสานไมไผทสามารถลดตนทน ลดขนตอนการผลตพฒนาสนคาใหมคณภาพมาตรฐานทเทากน จาหนายไดในราคาทสงขน ศกษาชองทางการจาหนายใหมหลากหลายชองทาง เพมชองทางในการเขาถงกลมผบรโภค ใหผบรโภคสามารถตดตอกบกลมผผลตไดโดยตรงโดยไมตองผานพอคาคนกลาง เอกสารอางอง กรมสงเสรมอตสาหกรรม. (2537). รปแบบผลตภณฑหตถกรรมไทย. กรงเทพมหานคร : ดานสทธา การพมพ. ธวช พะยม. (2554). การศกษาวสดและเอกลกษณพนถนของจงหวดอทยธาน เพอรางภาพแนวคดสาหรบพฒนารปแบบ ผลตภณฑชมชน. นครสวรรค : มหาวทยาลยราชภฎนครสวรรค. บศราคา เรงโกสม. (2544). เอกสารคาสอน ศลปะพนบาน. นครสวรรค : สถาบนราชภฏนครสวรรค. ไพฑรย ทองทรพย.(2554). การจดทาฐานขอมลผลตภณฑหตถกรรมทองถนในจงหวดนครสวรรค. นครสวรรค : มหาวทยาลย ราชภฏนครสวรรค. เรวต สขสกาญจน. (2555). “จากยคประดษฐคดคนสการออกแบบอยางยงยน”. วารสารศลปะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร, 3(1) : 137. วบลย ลสวรรณ. (2539). เครองจกสานในประเทศไทย. กรงเทพมหานคร : โอ.เอส.พรนตง เฮาส. วฒนะ จฑะวภาต. (2552). ศลปะพนบาน. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สนไชย ฤทธโชต. (2551). งานของทระลกเครองไมไผ. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร. สมปอง เพงจนทร. (2546). เครองจกสานภาคเหนอ. กรงเทพมหานคร : ซลคเวอรมบคส. อนชต กลมาลา. (2552). การศกษาแนวทางการพฒนาผลตภณฑหตถกรรมพนบานจกสานไมไผ เพอเพมมลคาเชงพาณชย ในเขตจงหวดภาคเหนอตอนลาง. มหาสารคาม : มหาวทยาลยมหาสารคาม

Designing the basketry bamboo products from local wisdom. … · 2017-07-27 · Basketry bamboo...

Documents

Transcript of Designing the basketry bamboo products from local wisdom. … · 2017-07-27 · Basketry bamboo...