Denizde Güvenlik

Kaptan Yusuf Sertkaya

IMO MODEL KURS 1.23

CAN KURTARMA ARAÇLARININ KİFAYETLİ KULLANILMASI

IMO MODEL KURS 1.19

DENİZDE CANLI KALABİLME

IMO MODEL KURS 1.20

GEMİDE YANGINLA MÜCADELE

IMO MODEL KURS 1.14

GEMİDE İLK YARDIM

IMO MODEL KURS 1.21

PERSONEL EMNİYETİ ve SOSYAL SORUMLULUK

İÇİNDEKİLER

Genel Güvenlik Bilgileri

DENİZDE GÜVENLİK İLKELERİ 2

A- Eğitim ve Talimlerin Önemi, Acil Durumlara Hazır Olma 2

B- Role Cetveli 3

C- Alarm Verildiğinde Yapılacaklar 4

D- Gemideki Bakım Tutum Talimatları 4

A- Acil Durumlar 5

a- Çatışma 5

b- Yangın 5

c- Oturma 5

d- Su alma 6

e- Denize adam düşmesi 6

B- Acil Durum işaretleri 6

C- Genel Acil Durum Alarm Sistemi 7

IMO MODEL KURS 1.23

Can Kurtarma Araçlarının Kifayetli Kullanılması

KİŞİSEL CAN KURTARMA ARAÇLARI VE KULLANILMALARI 10

A- Can Simidi 10

B- Can Yeleği 10

C- Dalma Giysisi 11

D- Isı Koruyucu Tulum 12

UMUMI CAN KURTARMA ARAÇLARINI DENİZE INDIRME DONANIMLARI 12

A- Kızaklı Matafora 13

B- Palangalı Matafora 14

C- Tek Kollu Matafora 14

D- Serbest Düşmeli Donanım 16

1- Vinç Motoru 16

2- Kancalar 17

a- Matafora Kancası 17

b- Kapalı Can Filikasının Bırakma Kancaları 18

YÜRÜTME ARAÇLARI 19

A- Kürek 19

B- Yelken 20

C- Motor 20

1- Açık filika motoru 20

2- Mekanik Çevirmeli Pervane Donanımı 21

CAN KURTARMA ARAÇLARININ DENIZE İNDİRILMELERİ 21

A- Can Kurtarma Araçlarını Hazırlama 21

Can Sallarını Denize Indirme 22

1- Otomatik Şişmeli Can Salı 22

Hidrostatik Kilit 23

2- Mataforalı Can Salı 25

B- Can Filikalarını Denize Indirme 27

1- Mataforalı Can Filikasının Denize İndirilmesi 27

2- Tam Kapalı Can Filikasının Denize İndirilmesi 28

3- Tam Kapalı Can Filikasının Yerine Alınması 31

4- Filikayı tekrar Kullanıma Hazır Tutma 32

C- Serbest Düşmeli Filikanın Denize İndirilmesi 32

D- Kurtarma Botları 33

Kurtarma Botunun Tekrar Gemiye Alınışı 34

Tehlike İşaretleri

El Maytabı 36

Kullanılması 36

Paraşütlü İşaret Fişeği 37

Yüzer Duman Kandili 38

Güneş aynası 38

IMO MODEL KURS 1.19

Denizde Canlı Kalabilme

DENİZDE CANLI KALABILME 42

A- Geminin Terk Edilmesi İstendiğinde Yapılacaklar 42

B- Suda nasıl hareket edilir ? 43

C- Ters Dönmüş Can Salını Düzeltme 44

D- Denize Adam Düşmesi 45

1- Williamson Dönüşü 45

2- Eliptik Dönüş 46

3- Scharnow Dönüşü 46

DENİZDE CAN KURTARMA ARAÇLARININ KULLANILMALARI 46

A- Can Kurtarma Araçlarına Binme Yöntemİeri 46

1- Can Filikası 47

a- Can filikasına gemide binme 47

b- Gemiden inerek bilme 47

c- Sudan Filikaya Çıkma 47

2- Can Salı 47

a- Can salına gemide binme 48

b- Gemiden inerek Binme 48

c- Sudan Can Salına Çıkma 49

B- Gemiden Uzaklaşma 50

C- Gemiden Uzaklaştıktan Sonra Yapılacaklar 50

1- ilk Olarak Yapılacaklar 50

2- İkinci Olarak Yapılacaklar 52

3- Üçüncü Olarak Yapılacaklar 53

D- Can Kurtarma Aracında Yapılacaklar 54

Soğuktan korunma 55

Sıcaktan korunma 55

Gözcülük 55

Su ve yiyeceğin kullanılması 55

Su 55

Yiyecek 56

Ümit 56

Canlı kalma çalışmasını düzenlemek 56

Kurtarma yardım gelmesi halinde dikkat edilecekler 56

E- Gemiyi Terkten Sonra Yaralılarla ilgilenme 57

a- Şuur Kaybı 57

b- Boğulma 57

c- Kanama 57

d- Yanma 58

e- Susuzluk ve Sıcaklığın Etkisi 58

t- Donma (Hipotermi) 58

g- Sıcak Çaıpması (Hipertermi) 59

CAN KURTARMA ARACINDA BULUNAN TEÇHİZATIN KULLANILMASI 59

A- Koruyucu Örtüler 59

B- İlk yardım kutusu 60

C- Deniz demiri 60

D- Yangın söndürücüler 61

E- Filika telsizi 61

Filika telsizi ile tehlike muhaberesi 62

F- EPIRB - Acil Mevki Verme Telsiz Şarnandırası 63

G- SART - Arama Kurtarma Yansıtıcısı 64

H- Radar Reflektörü 65

CAN KURTARMA ARACININ İDARESİ 65

A- Denizli havalarda can kurtarma aracını kullanma 65

B- Motorlu Can Filikası İle Can Sallarını Çekmek, Kazazedeleri Denizden Kurtarma 66

1- Can salını çekme 66

2- Denizdeki Kazazedeleri kurtarma 66

C- Karaya Çıkma 67

E- Kazazedeyi Bekleyen Tehlikeler 68

F- Helikopterle Kurtarma Harekatı 69

Helikopterle işaretleşme 69

Ön hazırlık 70

Helikoptere alınma 71

Helikopterin vinciyle yukarı doğru çekilme; 72

I.M.O. Model Kurs 1.20

Gemide Yangınla Mücadele

Giriş .74

BÖLÜM 1- GÜVENLİK İLKELERİ 74

A- Yangın Kaynakları 74

1- Yaşam yerlerinde 74

2- Makine dairesinde 75

3- Kuzinelerde 75

4- Güvertede 75

5- Telsiz daireleri 75

6- Akü dairesi 75

7- Statik elektrik 75

8- Tamir işleri 76

B- Eğitim ve Talimler 76

BÖLÜM 2 YANGIN TEORİSİ 77

A- Yangın Üçgeni 77

B- Yangının Yayılması 78

C- Yangının Gelişmesi 78

D- Yangınların Sınıflandırılması ve Uygun Söndürme Teçhizatları 78

BÖLÜM 3 YANGINLA MÜCADELE 79

A- Yangın Önleme İlkeleri 79

B- Geminin Tanıtılması 80

C- Güvenlik Çalışmaları 80

BÖLÜM 4- Yangının Saptanması 80

A- Alev ve Duman ihbar cihazları 80

B- Otomatik Yangın Alarmı 81

BÖLÜM 5 Sabit Yangın Söndürme Sistemleri 81

A- Genel Bilgiler 81

B- Ateş Boğma Sistemleri 82

1- Karbondioksitli Yangın Söndürücü 82

2- Köpüklü Yangın Söndürücü 83

C- Yangın Önleme Sistemleri 85

1- Hidrokarbon, Toz ve Halon Gazı 85

2- Ölü Gaz Sistemi (İnert gaz) 85

D- Yangın Soğutma Sistemleri 85

1- Deniz Suyu Devresi 85

2- Su Püskürtme Sistemleri 85

E- Acil Yangın Pompası 86

F- Kimyasal Toz Uygulaması 86

BÖLÜM 6 YANGIN SÖNDÜRME DONANIMLARI 86

A Yangın Hortumları ve Teçhizatları 86

B- Seyyar Yangın Söndürücüler 87

Seyyar Söndürücülerin Yapıları 87

C İtfaiyeci Donanımları 90

İtfaiyeci Elbisesi 90

D- Solunum Cihazı 91

1- Hava Tüpü 91

2- Basınç Düşürücü VaIf 92

3- Maske 92

4- Alçak Basınç Uyarı Düdüğü 92

E- Uluslararası Sahil Bağlantısı 93

BÖLÜM 7 GEMIDE YANGIN SÖNDÜRME ORGANIZASYONU 93

Kumanda 94

Kumanda İlkeleri 94

Haberleşme 94

Gemi Dengesinin Korunması 95

Söndürme bittikten Sonra Gözlem 95

Limanlarda Gemi Yangını 95

IMO MODEL KURS 1.14

Gemide Ilk Yardım 97

Öncelikler 98

Gemide ilk yardımının genel ilkeleri 98

Bilinci kapalı kazazedeler 100

Solunum 100

Kalp 100

Solumuyor ve kalp durmuş 101

Solumuyor ancak kalp durmamış 101

Temel Yaşam Desteği: Yapay solunum ve kapalı kalp masajı 103

Havayolu (Basamak A) 103

Solunum (BASAMAK B) 105

Ağızdan-ağıza solunum 105

Ağızdan Buruna Yapay Solunum 106

Yapay solunuma alternatif yöntem (Silver Yöntemi) 106

Kalp masajı (Basamak C) 107

Kalp masalı tekniği 108

Kalp masajının etkisini anlama: gözbebekleri ve nabız 109

Yapay solunum ve kalp masajı uygularken hatırda tutulması gereken hususlar 110

Kalp masajını sona erdirme 110

Şiddetli kanama 111

Kontrol 111

Doğrudan basınç 111

Yükseltme 112

Baskı noktaları 113

Turnike (Tourniguet) (Boğucu Sargı) 113

Şok 114

Tedavi 115

Tutuşmuş giysiler 115

Elektrik yanıkları ve elektrik çarpması 116

Kimyasal yanıklar 116

Kırıklar 116

Genel Tedavi 117

Kanama 117

Ağrı 118

Hareketsiz hale getirme 118

Kan dolaşımı 119

Vucudun belli bölgelerinde oluşan kırıklar 120

Kafatası 120

Üst çene 120

Alt Çene 120

Köprücük kemiği, kürek kemiği ve omuz 123

Kol kemiği (humerus) ve dirsek 123

Dirsek kemiği (radius ve ulna ve önkol) 124

El bileği ve el 126

Parmak 126

Omurga 127

Boyun 129

Göğüs 130

Leğen kemikleri (Pelvis) 131

Kalçadan Dize 132

Diz 133

Alt bacak (kaval ve kalmış kemiği) 133

İki bacak 135

Ayak bileği ve ayak 136

Çıkıklar 136

İlk yardım 137

Baş travması 137

Patlama sonucu yaralanmalar 138

Akciğerler 139

Baş 139

Karın 139

İç kanama 139

Dudak yanak ve dil kanamaları 141

Kulak geçidinden gelen kan 142

Tıkanma 142

Asfeksi (Asphyxia) 143

İlk yardım 143

Asılar 143

İlk yardım . 143

Standart sargı 144

Kazazedenin nakli 144

Taşıma 145

Neil-Robertson sedyesi (Şek. 56) 149

İlk yardım çantaları veya kutuları 154

Acil Tıb için gerekli giysiler 154

Oksijen terapi 154

Kaza yerinden kurtarılırken 154

Gemi Eczanesi 155

A. Gemi eczanelerinin tertibi, yeterliliği ve güncelliği için dikkat edilecek hususlar155

B. İlk yardım dolabında bulunması gereken ilk yardım malzemesi 156

C. İlaç verimesi ve ilk yardım hususlarının kayıtları 157

IMO Model Kurs 1.21

Personel Emniyeti ve Sosyal Sorumluluk

Bölüm 1 162

İnsan İlişkilerinin Genel Görünümü 162

Bölüm 2 164

Gemi Topluluğunda İnsan İlişkileri 164

Bölüm 3 166

İletişim 166

Bölüm 4 169

Sosyal ve İş Çevresi 169

Bölüm 5 172

Eğitim 172

ÖNSÖZ

Çağımızda yapılan en önemli yatırım, insana yapılan yatırımdır. İnsanlar değişik

meslek gruplarında yaşam mücadelesi verirken çeşitli tehlikeler ile karşılaşırlar. Denizde

çaİışan insanların tehlike oranı daha yüksek olarak kabül edilnıektedir.

Denizlerde meydana gelen kazalar incelendiğinde, birçok denizcinin yeterli bilgi ve

eğitim eksikliğinden dolayı hayatlarını kaybettikleri ya da kazalara sebebiyet verdikleri

ortaya çıkmaktadır.

Denizin kendine özgü değişik tehlikelerinin varlığı “bilgisizlik ve eğitimsizlik” asla

kabul etmez.

Kitabımızda Denizcilerimize acil durumlarda neler yapması gerektiği, kullanılması

gereken alet ve ekipmanların kullanılması ile ilgili bilgiler ve IMO Model Kursların kurs

müfredatı ayr:ca Solas Bölüm III - kural .51’de belirtilen gemilerde bulunması zorunlu

TRAINING MANUAL’in içeriği kitabımızda mevcuttur.

Kitabımızın hazırlanışıncla emeği geçen herkese ayrıca yayıncı kuruluşumuz olan

AKADEMİ DENİZCİLİK’e teşekkür ederim. Dünya denizlerinde sefer yapan gemilerde

çalışan tüm denizcilerimizin acil durumlarda hayatta kalabilmelerine katkımız olursa

kendimizi mutlu sayacağız.

15 Mart 2001

Kavacık, İSTANBUL

Kapt. Yusuf SERTKAYA

Genel GüvenlikBilgileri

DENİZDE GÜVENLİK İLKELERİ

A- Eğitim ve Talimlerin Önemi, Acil Durumlara Hazır OlmaDenizde beklenmedik kayıpları önlemek ve acil durumların zor şartlarına karşı hazır

bulunmak için daha önce de bahsedildiği gibi belirli aralıklarla role talimleri yapılır. Bu

taİimler gerçeğe uygun ve acil duruma en yakın şekilde gerçekleştirilmelidir. Acil

durumlarda personelin görevlendirilmesi, teçhizat ve donanımların paylaştırılıp, ekiplerin

ve amirİerin belirlenmesi başarı için en önemİi aşamadır. Role talimİeri de bu planlamanın

sahneye konulduğu uygulamalı denemelerdir.

Gemilerde yapılan eğitim ve talimlerde üç esas söz konusudur;A - Organizasyon

B - Teçhizatların kullanılması

C- Bakım Tutum

Yapılan talimlerle, acil bir durumda hangi teçhizatların kullanıma hazır olduğu ve

bunların nasıl kullanılacağı öğrenilir. Can kurtarma çalışmasının esası, beraber hareket

etmek ve işbölümü yapmaktır. Bu sayede herkesin öncelikle ne zaman, nereye gideceğini

ve ne yapacağını Öğrenmesi sağlanır. Ayrıca, talimler sırasında çalışmayıp, boşalmış

veya bozulmuş ya da hiç olma-yan cihaz ve donanımların tespit edilerek gerekli bakım-

tutum ve alımın yapılması sağlanır.

Her gemiadamı ayda en az bir defa gemiyi terk ve yangınla mücadele talimine

katılmalıdır. Bir önceki talimde gemi mürettebatının %25inden fazlası bulunmamışsa gemi

limandan ayrıldıktan sonraki 24 saat içinde gemiyi terk talimi yapılmalıdır. Yolcu

gemilerinde ise yolcular bindikten sonraki 24 saat içinde yapılmalı ve bu talimler her hafta

tekrar edilmelidir.

Role talimleri yapılırken;

-Talime ait alarm verilir ve umumi anons yapılır.

-Toplanma yerinde tüm mürettebat ve varsa yolcular can yeleklerini giymiş bir şekilde

toplanır.

-Role talimlerinde fark edilen her türlü yanlışlık, eksiklik ve bozukluk vakit geçirilmeden

amire bildirilmeli veya düzeltilmelidir.

- Bir role taliminde yer alamayan kimse diğer role taliminde mutlaka görev almalıdır.

- Role talimleri sırasında olaylar çok iyi izlenmeli ve verilen talimatlar dikkatle

dinlenmelidir.

Amir olan kişinin acil durumda çeşitli nedenlerden dolayı bulunamayacağı ve görevini

başka bir kişinin devralması gerektiği göz önüne alınarak komuta edecek kadar bilgili

olunmaya gayret gösterilmelidir.

B- Role Cetveli

Gemilerin salon, köprüüstü, makine dairesi ve koridorlarında her gemiadamının hangi

acil durumda, nerede görevli olduğunun yazılı olduğu “role cetvelleri’ adı verilen bir çeşit

planlama ve organizasyon listeleri asılıdır. Bu role cetvellerinde acil durumlara ait alarm

işaretleri, bu alarmların duyulmasıyla gemideki personelin hangi durumda nerede

toplanacağı ve ne şekilde hareket edeceği yazılıdır.

Ayrıca her gemiadamına gemiye katılır katılmaz role cetvelindeki yerini belirten adına

düzenlenmiş “role kartı” verilir. Gemiye katıldıktan sonraki ilk fırsatta gemiadamı role

kartındaki görevini, alarm işaretlerini, can filikalarının ve can sallarının yerleri ile, yangın

söndürme donanımlarının yerlerini çok iyi Öğrenmelidir. Role kartları kamaralarda hemen

görülebilecek ve acil durumda hemen alınabilecek bir yere konulmalıdır.

- Her ekibin bir amiri bulunur. Amirler, kendi ekiplerindeki gemiadamlarını ve acil

durumdaki görevlerini bilmelidirler. Kendilerinden sonra gelen sorumluda da mürettebatın

bir listesi bulunur. Ekip amirinin kim Olduğu veya onun yokluğunda kimin emir olacağı role

cetvellerinde yazılmıştır. Ayrıca her ekipte bir güverte zabiti görevlendirilmiştir.

C- Alarm Verildiğinde Yapılacaklar

Gemide oluşabilecek çeşitli acil durumları haber vermek için değişik alarm işaretleri

verilir. Bir tehlike durumunda alarm verildiğinde öncelikle hangi tehlikeye ait olduğunu

anlamak ilk hareketin nasıl yapılacağı hakkında fikir vereceği için önemlidir. Acil durum

alarmı duyulduğunda telaşa kapılmadan fakat en hızlı şekilde aşağıdakiler yapılmalıdır.

- Alarm çaldığında yünlü giysiler ve varsa üzerine yağmurluk giyerek, hemen can

yeleğinizi ve role kartınızı alın. Can yeleğinizi yolda da giyebilirsiniz, vakit kaybetmemeye

çalışın.

- Tekrar geri dönme ihtimaline karşı kapı açık kalacak şekilde çengelini takın,

karanlıksa ışıkları açık bırakın.

- Kamaradan çıkıp yaşam mahallinden veya kapalı bölgelerden en kısa yolu

kullanarak açık güverteye çıkın. Kamaradan yanınıza eşya almak için kesinlikle vakit

kaybetmeyin.

- Eğer tehlikeyi ifade eden birisini duyuyorsanız, sizde aynı şekilde bağırarak

etrafınızdakileri uyarın.

- Doğruca role talimlerinin yapıldığı toplanma mahalline gidin.

- Toplanma mevkiine paniğe kapılmadan en hızlı ve güvenli şekilde vermeye çalışın.

Panik sonucu oluşabilecek yaralanmaların daha sonra büyük sorunlar oluşturacağını

unutmayın.

Toplanma mahalline ulaştıktan sonra soğukkanlı ‘/e disiplini bozmadan verilen

komutları ve görevleri dinleyin.

Üstünüze düşeni ekip çalışmasını bozmadan ve diğerlerinin de moralini düzeltecek

şekilde şevk ve soğukkanlılıkla yerine getirin.

D- Gemideki Bakım Tutum Talimatları

Can kurtarma araçlarının periyodik bakım-tutumlarını kapsar talimatlardır, mümkün

Olduğu kadar resimler ile kolay anlaşılır şekildedir ve her teçhizat için aşağıdaki hususları

gerektiğince kapsamına alır;

- Gemilerde SOLAS kurallarını içerecek şekilde bulunan Check-of list, bakım tutum ve

onarım talimatları,

- periyodik bakım-tutum planı,

- tavsiye edilen yağlama yağları ve yağlama yerleri şemaları,

- değiştirilebilen parçaların listeleri,

- yedek parçaların kaynak listesi,

- bakım-tutum ve kontrol kayıt jurnali.

A- Acil Durumlar

a-Çatışma

Teknelerin tipleri, boyutları ve süratleri çatışma olayı neticesinde belirecek hasarın

büyüklüğüne ve tehlike derecesine etki eder.

Gemilerde role talimleri sırasında eğitimi yapılan acil durumlardan birisi de

“çatışmadır”. Çatışma olayında geminin hemen batacağı düşünülmemelidir. Yaranın

durumu, yeri , yük durumu, hava koşulları ve derinlik gibi şartlar geminin su alma hızını

değiştirir. Ayrıca gemiler bir bölmeleri su dolsa bile batmayacak şekilde yapılmışlardır. Bu

nedenle kesinlikle paniğe kapılmamalı, soğukkanlı bir şekilde can yeleği giyilerek

çatışmadaki role yerine gidilmelidir. Daha sonra da kaptanın vereceği talimatlara göre

hareket edilmelidir.

b-Yangın

Bir yerde yangının çıkabilmesi için üç ana şartın oluşması gerekir. Bunlar; Yanacak bir

madde, yeterli ısı ve yeterli miktarda oksijendir. Bahsedilen bu unsurlar hemen hemen her

ortamda bulunurlar. Bunlar bir araya geldiğinde yanma oluşur. Gemilerde yangının

çıkmasını ve yayılmasını kolaylaştıran faktörler oldukça fazladır. Gemilerde oluşabilecek

yangınlar genelde makine dairesi, kuzine, yaşam mahalleri ve ambar bölümlerinde oluşur

ve yayılır. Bu yangınların çoğunun insan hatası , dikkatsizliği ve tecrübesizliği sonucu

çıktığı tespit edilmiştir. Yangına karşı en iyi mücadele onun oluşmasını engellemek, ‘jani

her zaman tedbirli ve dikkatli olmaktır. Tüm tedbir ve dikkate rağmen yinede istenmeyen

şartlarda yangın oluşabilir. işte bu durumda da bilgi, talim ve beceri işin içine girer.

Gemideki role talimlerinden birisi de yangın talimidir. Geminin çeşitli yerlerinde

oluşabilecek yangınlar göz önüne alınarak yangın timleri ve mücadele çeşitleri

düzenlenmiştir. Bu talimerde tüm donanım ve teçhizatın denenmesi, personelin

tecrübelendirip gurup halinde mücadele etmesini öğrenmesi amaçlanmıştır. Yangınla

mücadelede başarı, bilgili, talimli ve birlikte hareket edip ekip halinde çalışabilen bi~

gurupla sağlanabılir. Yangınla tek başına mücadele etmekten kaçınılmalıdır. Personelin

“yangın alarmı” duyulur duyulmaz ilk yapması gereken şey role yerine gitmektir. Yangının

durum ve büyüklüğüne göre can kurtarma araçlarının denize indirilerek hazır tutulması da

iyi bir tedbirdir.

c- Oturma

Özellikle dar kanal ve boğaz geçişlerinde, sığ sularda veya kötü hava şartlarında

sürüklenme sonucu oluşabilecek acil durumlardan bir tanesi de “oturma” dır. Böyle bir

durum için alarm verildiğinde personel, kapalı yerden çıkıp derhal role yerine gitmelidir.

Oturma halinde geminin en kötü şartlarda yan yatacağı akıldan çıkarılmamalı ve bu durum

düşünülerek soğukkanlı olunmalıdır.

d- Su alma

Gemi çatışma, oturma veya başka bir sebeple su alabilir. Bu durum için, alarm verilir

verilmez can yeleği ile role talim yerine gidilir, kaptanın vereceği emirlere göre hareket

edilir.

e- Denize adam düşmesi

Denize adam düşmesi halinde en önemli davranış çabuk hareket etmektir. Özellikle

can simitlerinin yerlerinin bilinmesi ve hazır olmaları ilk müdahalenin yapılabilmesi için

önemlidir. Denize düşen kişiyi gören, eğer can simitlerine yakınsa hemen bir can simidi

atacak ve köprüüstüne bildirecektir, şayet can simitlerine uzaksa yüksek sesle denize

adam düştüğünü ve düştüğü tarafı diğerlerinin de duyacağı şekilde bağıracaktır. Bundaki

amaç olayın köprüüstünden duyulup gerekli manevranın yapılması ve manoverboard

şamandırası ve can simidinin düşen kişiye atılmasını sağlamaktır.

Acil durumlarda gerek can gerekse mal güvenliğini sağlayabilmek amacıyla bilgi,

tecrübe ve ekip halinde disiplin içerisinde çalışmaya ihtiyaç vardır. Gemilerde yukarıda

belirtilen acil durumlar esas alınarak yapılan görev bölümleri ve bunların uygulanması olan

“role talimleri” son derece önem arz etmektedir. Yukarıda başlıklar altında sıralanan acil

durumlar gemide sürekli yapılan role talimlerinin konularıdır. Tüm bu durumlar içerisinde

esas teşkil eden iki konu vardır ki, bunlardan ilki, bir tehlike halinin görülmesinde olaylara

(mahiyetine bağlı olarak) yalnız müdahale etmekten mümkün olduğunca kaçınarak,

durumu diğer mürettebata bidirmek, diğeri ise, hiç bir acil durumda kaptan emri olmadan

gemiyi terk etmemektir.

B- Acil Durum İşaretleri

Can kurtarma aracında veya teknede önemli görevlerden biri de iyi bir gözcülük

yaparak yar-dima gelen veya bölgeden geçen tekne veya uçağa işaret vererek dikkati

çekmek ve yardım istemektir.

Aşağıdaki işaretler birlikte veya ayrı ayrı kullanıldığı veya gösterildiği zaman, tehlikeyi

veya yardım istendiğini belirtir.

- Yaklaşık birer dakika ara ile patlatılan bir top veya patlayıcı sesi,

- Kısa aralıklarla kırmızı ışık saçan fişek veya mermi atılması,

- Mors kodu ile SOS (... - - - … ) işaretinin telsiz, telgraf veya başka bir işaret yöntemi

ile verilmesi,

- “MAYDAY” kelimesinin telsiz telefona üç kez söylenmesi,

- N.C. harfleriyle uluslararası tehlike işaret kod flamalarının gösterilmesi,

- Üzerinde veya altında bir küre veya küreye benzer herhangi bir şey bulunan dört

köşe bir bayraktan ibaret işaret,

- Yanan bir katran veya benzerinden çıkan alevlerin tekne üzerinde gösterilmesi,

- Portakal rengi duman veren duman işaretinin gösterilmesi,

- Her iki yana doğru açılan kolların ağır ağır ve tekrarlı olarak indirilip kaldırılması

Bu arada çok önemli belirtmek gerekir. Bir tekne veya uçak görmek veya bunlar

tarafından görülmek kurtulmak anlamına gelmez. Kurtarma çok uzun sürebilir. Bu sebeple

görüldükten sonra da önceki gibi tedbirli olunmaya devam edilmelidir.

C- Genel Acil Durum Alarm Sistemi

Gemilerde oluşacak olağanüstü durumlardan personeli ivedi olarak haberdar etmek

hayati önem taşır. İşte bu sebeple gemilerde bu durumları personele bildirir alarm

sistemleri vardır. Oluşacak genel acil durumlardan personeli haberdar edebilmek için,gemi

düdüğü ve sirenine ilave olarak, bütün yaşam mahallerinden ve çalışma mevkilerinden

duyulacak şekilde dizayn edilmiş alarm sistemleri mevcuttur. Bu sistem gemi ana

devresinden veya istenen acil durum elektrik güç kaynağından beslenir. Alarmlar yedi

veya daha fazla sesi izleyen bir uzun sesi verebilecek şekilde değişik tiplerde olabilir.

Sistem köprüüstünden ve gemi düdüğü dışında diğer belirlenmiş bazı stratejik noktalarda

da çalıştırılabilir.

IMO Model Kurs1.23

Can KurtarmaAraçlarının Kifayetli

Kullanılması

KİŞİSEL CAN KURTARMA ARAÇLARI VE KULLANILMALARI

A- Can Simidi

Yüzebilir katı maddelerden dış çapı 80 cm den büyük, iç çapı 40 cm den küçük

olmayacak şekilde 2,5 kg ve üzeri ağırlıkta dizayn edilmiş can kurtarma araçlarıdır. Denize

düşen kişiye atılarak, o kişinin kurtarılmasına kadar geçecek süre içerisinde hem su

üzerinde kalabilmesini hem de yerinin belli olmasını Sağlar. Her gemide en az 8 adet

bulunur, bu sayı geminin yolcu ve

mürettebatının sayısına göre değişir.

Gemide bulunan can simitlerinin yarısından fazlası kendiliğinden yanan ışık ile

donatılmıştır. Bu can simitlerinden en az iki tanesi ışıklı ve dumanlı olup, çabuk düşürme

tertibatı ile kırlangıçların borda tarafına yerleştirilmişlerdir.

Kullanılmaları;

- Can simitleri denize düşen kişiye atılır. Can simidi atarken el incesi çımasının

mümkünse gemide kalması sağlanmalıdır, fakat amaç sadece kişiye can simidini

ulaştırmaksa hiç vakit kaybetmeden atılmalıdır.

-Can simidine bağlı ışıklı-dumanlı can simitlerinde ise yerleştirme sistemi sadece can

simidinin düşürülmesi şeklinde hazırlanmıştır. Can simidinin elle veya düzenekteki

kilitleme piminin çekilerek düşürülmesi ile bir ucu can simidine diğer ucu ışıklı-dumanlı

şamandıraya bağlı ince-nin çekmesi sonucu “man overboard” adı verilen şamandıra

yerinden sıyrılıp ateşlenerek denize gidecek, ışığı yanmakla beraber duman çıkartmaya

başlayacaktır.

B- Can Yeleği

Can yelekleri vücudu geriye kaykılmış bitkin ve baygın bir insanın ağzını sudan 12 cm

yukarıda tutabilecek ve baygın olan bu kişinin herhangi bir durumdaki vücudunu ağzının

sudan kurtulacağı pozisyona 5 saniye içinde döndürebilecek dizayndadır.

Can yelekleri onu giyen kişilerin yüzmesine

ve can kurtarma araçlarına çıkmasına engel

olmayacak şekilde yüzer maddeler kullanılarak

yapılmış araçlardır. Tarif edilerek gösterildikten sonra

yardımsız olarak 1 dakika içerisinde giyilebilir.

Can yeleklerinin üzerinde bazı teçhizatların

bulunması ve bu teçhizatın iş görür durumda olması gerekir. Standartlara uygun bir can

yeleği , bir insanın en

az 4,5 m yükseklikten atlaması sonucu, üzerinden

çıkmadan ve hasarlanmadan, atlayan kişinin

yaralanmaksızın suya girmesine müsaade eder.

Gemilerde her bir kişiye bir can yeleği düşmekte

ve herkesin kamarasında kolay ulaşılabilir şekilde

muhafaza edilmektedir.

Kullanılmaları;

Değişik tip ve boyutlarda can yelekleri vardır. Giyilmeleri boyun kısmının geçirilmesi

veyaçeşidine göre ceket gibi giyilirler. (Boyuna takılıp kemeri bağlananlar ,sırta ceket

şeklinde giyihp bağlarianlar, belde taşınıp istenildiğinde gerek tüpüyle ,gerek ağızla

şişirilebilenler gibi.)

C- Dalma Giysisi

Suya girecek kişilerin maruz kalacağı öncelikli ve hayati tehlike soğuktur. Deniz suyu

sıcaklığının düşük olması ile, insan vücudu ısı kaybına başlayacak ve hipotermi sonucu

yaşamını yitirecekti r.

Suya girecek bir kişi can yeleğini giyse bile belirli bir süre sonra donarak ölebilir. Tüm

bunlar hesaba katılarak belirlenmiş kurallar sonucu yalıtkan malzemelerden dizayn edilen

dama giysileri, paketlenmiş durumundan 2 dakikada çıkartılıp yardımcısız olarak çok

kolaylıkla giyilebilecek şekillerde imal edilmiştir.

Yüz hariç tüm vücudu kapatacak şekilde olan dalma giysilerinin üzerine can yeleği de

giyilebihir. En az 5 m. uzunluğundaki düşey bir çarmıhtan inilip çıkılabilecek ve en az 4,5

m.den hasara uğramadan atlanabilecek ayrıca suda kısa bir mesafe yüzmeye uygun

özehhiklere sahiptirler.

Dalma giysileri 5°C deki suda 1 saat boyunca kalan bir kişiyi kaleme yazı yazabileceği

kadar vücut ısısını koruyabilir. Dama giysileri su ortamında 0°C içerisinde bulunan bir

kişinin vücut sıcaklığını 6 saat süreyle 35°C nin altına düşürmeden tutabilir.

Dalma giysileri usulünce giyildiğinde soğuğun etkilerini en aza indirerek hayati tehlikeyi

uzun süre bertaraf edebilmektedir.

Kuhlanılmaları;

- Dalma giysileri gemilerde özel paketleri içerisinde muhafaza edilir. Ve bu paketler en

fazla 2 dakikada açılacak şekilde dizayn edilm işlerdi r.

- Kullanılacağı zaman bu paket açılır ve katlanmış olan dalma giysisi çıkartıhır,

- Çok rahatlıkla bir tulum gibi giyilir.

- Üzerinde pratik olarak dizayn edilmiş su sızdırmaz fermuarların tümü kapatılır, başlık

iyice yerleştirilir,

- Dalma giysisinin içine sıcak tutucu giysiler, üzerine de can yeleği giyilmehidir.

D- Isı Koruyucu Tulum

Su içinde veya ortamın soğuk olup hayatı tehdit ettiği anlarda tehlikeyi en aza indirmek

için tasarlanmış can kurtarma araçlarıdır.

Esas kullanılma gayesi filika içinde oturanları

rüzgar ve deniz tesirinden korumaktır. Can

yeleği giymiş bir insanın yüzü dışında bütün

vücudunu kapatır. Eldiven giyilebilecek

yapıda değilse , elleri de kapatacak şekilde

dizayn edilmiştir. Giyen insanın suda yüzmesni engellemesi

halinde en çok 2 dakika içinde çıkarılabilir. Isı korumalı tulumlar -30°C ye kadar olan

hava sıcakhıklarında, vücut ısısının korunmasını sağlar.Kullanılmaları

- Isı korumalı tulumlar gemilerde paketler içinde muhafaza edilir.

- Bir tulum giyiyor gibi yardımsız olarak çok

kolaylıkla giyilebilir.

UMUMİ CAN KURTARMA ARAÇLARINI DENIZE İNDİRME DONANIMLARI

Son yıllarda can kurtarma araçlarını en hızlı ve en kolay şekilde denize indirmek

amacıyla çeşitli yöntem ve donanımlar geliştirilmiştir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir.

A- Kızaklı matafora

B- Palangalı matafora

C- Tek kollu mata fare

D- Serbest düşmeli yöntem

A- Kızaklı Matafora

Bu donanımda can filikası baş ve kıç tarafındaki kancalardan matafora adı verilen iki

kollu donanıma, çelik tellerle bağlanmıştır.

Can filikası vincin bir parçası olan fren tertibatı el ile boşaltılarak mayna edilir. Kullanılması oldukça kolaydır. Freni tutan ağırlık kaldırıldığında filika kendi ağırlığı ile mataforanın kollarını dışarı doğru çeker, kendisi de dışa doğru açılır. Matafora kollarının uzunluğu kadar dışa açıldıktan sonra fihika aşağı doğru inmeye başlar.

Filika yerine alınırken elektrikle çalışan vinç kullanılır, ayrıca motorun yanında elle döndürü-

len bir dişli kutusu yardımıyla da fihika yerine alınabilir.

Bu dişlinin üzerindeki bir yuvaya çelik bir kol takılarak çevrilir. Dinlenmek için kol

bırakıldığında dişli geri dönmeyecek şekilde yapılmıştır. Böylece yavaş yavaş filika mataf

oraya alınır. Burada dikkat edilecek bir husus. herhangi bir tehlike oluşmasını önlemek için

çelik kol işi bittikten sonra hemen çıkarılıp matafora kolunun üzerindeki yerine

konulmalıdır.

B- Palangalı Matafora

Bu sistem şekilde de görüldüğü gibi oldukça basittir. Küçük ve hafif can filikaları için

kullanılır.

Vidalı şafta bağlı olan kol çevrilerek filikayı taşıyan kol bordaya doğru getirilir. Daha

sonra palanga donanımı ile filika mayna edilir.

Filikayı taşıyan kol dik durumdan açarak yatay hale gelmeye başladığında vidalı şafta

bağlı kolu hızla çevirmemesine dikkat edilmelidir.

C- Tek Kollu Matafora

Bu donanım daha çok can sallarını denize indirmede kullanılır.

Önce matafora güverteye kumanda edecek şekilde tutulur.

Matafora kancası san salı muhafazası üzerindeki askı anelesine takılır.

Çalıştırma pariması çekilerek san salı güverte üzerinde iken açılır.

Can Salı açıldıktan sonra elektrik motorunun hemen yanında bulunan bir manivela ile

matafora kolu bordaya doğru dirisa edilir.

Sel giriş kısmındaki iki parima ile güverte üzerindeki mapalara bağlanarak rampası

kurulur. Bir kişi selin girişinde durarak gelenlere yardım ederek herkesi sala bindirir. Daha

sonra elektrikli motor yardımıyla sal mayna edilir.

Herkes bindikten sonra matafora suya kadar mayna edilir.

Mataforayi mayna eden de çarmıhla su seviyesine kadar iner ve ıslanmadan oradan

salın içine atlar.

Son olarak matafora kancasından gelen parima hızla çekilerek kanca serbest bırakılır

ve gemiden uzağa gidilir.

Virada da durum bunun tersidir. Önce elektrikli motorla vira edilir. Sal güverte hizasına

kadar vira edildikten sonra elle kumanda kolu takılarak matafora kolu güverte üzerine

doğru çevilir.

D- Serbest Düşmeli Donanını

Bu sistem tam kapalı can filikalanında kullanılır. En önemli parça filikayı tutan

kancalardır. Mürettebat filikaya bindikten sonra serdümen dümenin üzerindeki delikten

gelen fren telini çekerek filikayı mayna eder. Filika su seviyesine geldikten sonra baş ve

kıç taraftaki kancalanın rahat açılabilmeleri için teli çekmeye devam eder. Bu sistemin

kısımları aşağıda açıklanmıştır.

1- Vinç Motoru

Tam kapalı filikayı mayna etmek için kullanılan motorun önce emniyet pimi çıkarılır ve

çahıştırılır. Bundan sonra yapılacak olan filika hazır olduktan sonra freni tutan kola bağlı

ağırlık kaldınılarak filika güverteden mayna edilir. Diğer bir yol ise filikanın içine giden fren

telinin çekilmesi ile mayna edilmesidir.

2- Kancalar

a- Matafora Kancası

Mataforahı can sahını havada asılı tutan ve istendiğinde açılarak salı serbest bırakan

bir kancadır.

Kancayı selin halkasına tekme ve açma yöntemi.

- Açma kapama kolu aşağıya doğru çekilerek kanca ağzı açılır.

- Can sahının halkaısı kancanın ağzına takılır ve bırakma kolu hızlıca yukarı itilerek

kancanın ağzı kapatıhır.

- Kancayı otomatik bırakacak şekilde kurmak için birinci savlo (Savlo A) kısa ve

hızlıca çekip bırakılır. Böylece can salı suya indiğinde yük kalkacak ve kanca açılacaktır.

Can salı suya indiğinde kanca açılmazsa ikinci savlo (Savlo B) aşağı doğru çekilerek

kancanın açılması sağlanır.

b- Kapalı Can Filikasının Bırakma Kancaları

Bu çabuk bırakma kancaları üzerlerinde yük varken bile istendiğinde açılacak şekilde

yapılmışlardır. Böylece fihikanın kancaya takılı kalma ihtimali azaltılmıştır. Bunun yanı sıra

yeterli dikkat gösterilmediği takdirde kancanın zamansız bir hareketle erken açılma

tehlikesi vardır. Aslında kanca filika suya indiğinde kendiliğinden açılacak şekilde

yapılmıştır.

Filika suya indiğinde karinasındaki hidrostatik mekanizmanın diyaf nemi oluşan su

basıncı ile itihir. Bu basınçla kancanın

gözlem carnından da görülen kilit göstergesi yukarı doğru kalkar.

Göstergenin bu şekilde kalktığı görüldükten sonra filikanın içindeki kanca açma kolu-

nun özerindeki emniyet pimi çıkarılır. Kol şekilde görüldüğü gibi yukarı doğru kuvvetlice

çekihir ve 90 derece çevrilir. Bu hareket yapılınca kanca açılmış olacaktır.

Çok acil durumda gözlem camından görülebilen kilit göstergesi elle yukarı kaldırılarak

kilit açılır. Bu işlem sadece filika suya tamamen indiğinde yapılmalıdır.

YÜRÜTME ARAÇLARI

A- Kürek

Gemilerdeki filikalanın her ikisinde kürek çekme yenineden bir fazla olacak sayıda

kürekler bulunur. Önce gemiden uzaklaşmak için daha sonra bulunulan bölgeye göre

sahile ulaşma imkanı varsa kürek çekilerek fihika ile seyir yapılır.

B- Yelken

Yelken motorlu olmayan can fihikasında bulunur. Bu fihikada ayrıca kürekler de vardır.

Yelken bezi, direk ve seren sürekli fihikanın içinde bulundurulur.

Önce flok ve ana yelken sereninin halatlanı direğin cundasındaki makaradan geçirilir.

Ana yelken yakalarının kısa olan yakası filikanın pruva yönünde olmasına dikkat edilir.

Daha sonra direk filikanın ortasındaki yuvasınia oturtulur, ana yelken ve flok direğe

çekilerek halatlani volta edilir.

C- Motor

1- Açık filika motoru

Can fihikalanında filika motoru bir kol yardımı ile çevnilerek ilk hareket verilir. İleri ve

geri yol verilebihir, hız ise gaz kolu kullanılarak istenildiği gibi ayarlanır. Burada dikkat

edilmesi gereken önemli bir nokta, hareket verilmesi için çevirme devam ederken makine

kontağı açılacağı anda kolu yerinden çıkarmaktır, çevirme kolu bunu sağlayacak şekilde

yapılmıştır. Aksi halde motor hareket aldığında kolu hızla çevirecek ve makineyi çalıştıran

kişinin eline çarparak veya sıÇrayarak yakındakilere zarar verecektir.

Motorun çahıştırılması:

Karter ve şanzıman yağı kontrol edilir.

Pervane, şaft ve volanın neta olduğu görülür.

Yakıt kontrol edilir, musluğu açılır.

Şanzıman kolu boşa alınır.

Ön ısıtma varsa ön ısıtma yapılır

Marş anahtarı varsa anahtarla kol çevirmeli ise kol yerine takıp çevnilerek çalıştınılır.

Tam kapalı can filikalanının motorları birkaç şekilde çahıştınıhırlar. Bunlar akü ile ve

hidrohik kumandalı olarak bir tüpte basıncın attınılıp, bu basınçla ilk haeketin verilmesidir.

Bu kullanış şekilleri dümen dolabının üzerinde talimatnamede gösterilmiştir. Genel

kaideler olarak şunlar söylenebilir.

- İlk hareket akü ile sağlanıyorsa ekim anahtarı açılır.

- Yakıt devreleri açılır.

- Hidrohikli ise basıncın istenilen seviyede olup olmadığı kontrol edilir.

- Şanzıman boşa alınır.

- İlk hareket verilir. Bu bir düğmeyi çevirmekle veya ayakla bastırmakla olabilir.

- İlk hareket almazsa tekrar denenir.

- İlk hareket alırsa hemen yağ basıncı kontrol edilir.

- Alarm çalarsa makine durdurulur.

2- Mekanik Çevirmeli Pervane Donanımı

Bu tip donanımda pervane fihikada bulunanlar tarafından çevnilir. Filikada oturan her

kişinin önüne gelmek üzere çeşitli mekanik düzeneklerle, hareketi pervaneye iletilen bir

kol bulunur. Bu kol ileri geri itildiğinde hareket sağlanır. Kürek kullanmaktan daha kolaydır.

Mürettebatın hareket yönünü çevirmeden pervanenin dönüş yönünü kolayca tersine

çevirerek filikaya ileri ve geri yol veren bir dişi kutusu bulunur.

Böyle bir donanım yaklaşık 100 kişilik büyük filikalarda bulunur. Bu şekildeki bir filika

sakin bir havada yaklaşık 3-4 mil sürat yapabilir.

CAN KURTARMA ARAÇLARININ DENİZE İNDİRILMELERİTüm can kurtarma araçları en kötü havalara dayanacak şekilde yerlerine bağlanmıs

olmalarının yanında kullar.lmaları çok basittir. Fakat bunu başarabilmek için daha

önceden eğitim almış olmak ve an az bir kez kullanmak veya kullanılışını görmek lazımdır.

Aksi takdirde bu çok önemli araçlar basit bazı hatalar veya bilgisizhik yüzünden

kullanılamaz hale gelebilir hatta tehlikeli olabilirler.

Gemiyi terk amacıyla kullanılan bir çok araç vardır. Bunların kullanılmalarına ait yöntem

ve hazırlıklar aşağıdaki gibidir.

A- Can Kurtarma Araçlarını Hazırlama

Burada anlatılacak olanlar bir can kurtarma aracı indirilmeden önce yapılması gereken

hazırlıkları içerir. Kaptan tarafından henüz gemiyi terk emri verilmemiştir.

1- Önce role kentlerine göre yoklama yapılarak herkesin gelip gelmediği kontrol edilir

ve köprü üstüne rapor edilir.

2- Can yelekleri ve ba;hıkların doğru giyilip giyilmediği tek tek kontrol edilir.

3- Bordada usturmaçalar hazırlanır.

4- Can halatına bağlı bir can simidi hazırlanır.

5- Röle kartlanına göre görev dağılımı yapılarak görev yerlerine geçilir.

A- Can Sallarını Denize İndirme

1- Otomatik Şişmdi Can Salı

Gemideki muhafazahı haliyle duran can sahını gemiye bağlı tutan iki parça vardır,

bunlar; bağlama kayışı ve çalıştırma parimasıdır. Can salının kullanılması çok kolay

olmasına rağmen kurallara titizlikle uyulmahıdır çünkü hataları telafi edecek zaman ve

araç elde olmayabilir.

Denize atılacak tarafta can salı yoksa diğer can filikaları taşınarak geminin terk

edilecek tarafına getirilir. Daha sonra aşağıda sıralanan talimatlara göre can salı denize

atılır.

Can salının denize atılmasında izlenecek yöntem şu şekildedir.1- Çalıştırma parimasının gemiye bağlı olduğunu gör, değilse bağla2- Bağlama kayışını çöz 3- Atılacak yere bakarak uygun olduğunu gör.4- Çahıştırma parimasının bağlı olduğuna bir daha bak5- Can salını denize et6- Çalıştırma parimasını çekerek, tüpü patlat.

Burada en önemli nokta çahıştırma parimasının gemiye bağlı olmasıdır. Paslanma,

kaza,

unutma gibi nedenlerle panima bağlı olmadan denize atılırsa can salı açılmadan ve

hiçbir yere bağlı olmadan denize gidecektir.

Can salı denize atıldıktan sonra çalıştırma pariması çekilerek parimanın boşu

alınır. Parimanın sonu CO2 tüpüne bağlıdır. Panima :ona geldiğinde biraz kuvvetlice

çekilerek tüp patlatılır ve can salı 30-40 saniye içinde açılır. Açılan bir selde, örtünün

körükleri ve salı yüzdüren hazneler şişer. Selin tabanı ise hava sıcakhığına göre salın

içindekiler tarafından şişirilebilir. Daha sonra parima çekilerek can salı bordaya

yanaştınıhır.

Can sahne ilk binen kişi hemen salın rüzgarüstü tarafına geçerek salın rüzgafle

devrilmemesini sağlamaya çalışır. Diğerleri de en kısa zamanda binmeye

çalışmalıdırlar, çünkü dolu can salı daha dengelidir ve daha yavaş sürüklenir.

Hidrostatik Kilit.

Can salları yukarıda anlatıldığı şekilde denize atılamadığında, gemi ile beraber battığı

takdirde kendiliğinden serbest kalarak açılmasını sağlayacak hidrostatik kilitle

bağlanmışlardır, Tabii bunun olabilmesi için selin etrafında ve üzerinde gereksiz bağ ve

malzemeler bulundurulmarnalıdır.

Hidrostatik kidin üzerinde küçük bir delik bulunur, gemi 3-4 metre suya hattıktan sonra

deniz suyunun buraya yaptığı basınçla kilidin içindeki bir yay harekete geçerek selin kihide

bağlı olan bağlama kayışını keserek serbest bırakır. Çalıştırma pariması hala kilide, do-

layısıyla gemiye bağlıdır. Sal suyun üzerine çıkar. Gemi batmaya devam ederken

çalıştırme pariması genihir ve sonunda C02 tüpünü açar. Sal açıldıktan sonra çalıştırma

paniması, hidrostatik kilit tarafındaki ucunde bulunan zayıf bağlantıdan koparak salı

serbest bırakır.

2- Mataforalı Can Salı

Bu tip can salları salın tam tepesindeki metal bir halkadan asılarak, tek kollu matafora

ile bordadan birkaç metre açıkta ya havada açılarak kullanılan can sallarıdır.

Mataforalı donanım, gemi boşken 10 derece kadar trimli ve 20 dereceye kadar meyilli

halde iken mayna edecek yeterliliktedir. Mataforalı can salı, hazırlama emri verildikten

sonra 3 dakika içinde binmeye hazır hale getirilebilmelidir.

Can salı mataforadan gelen bir tel halata bağlıdır. Donanımın en önemli kısmı salın

üstündeki halkaya bağlanan özel tertibatlı bırakma kancasıdır. Bu kanca salın içinde

bulunan biri tarafından kancadan gelen bir savlonun çekilmesi ile açılır

Özel bırakma kancası üzerine ağırlık varsa kendiliğinden açılmayacak şekilde

yapılmıştır. Can salı denize indiğinde ağırlık kalkar ve kanca açılır. Suya değmeden

açmak istediğimizde can salının içinde bulunan kancadan gelen tel çekilir. Eğer açılmazsa

hızlı ve sert bir şekilde bir kaç defa daha çekilmelidir.

Bir arıza dışında, can salı deniz seviyesine 2 metreye kadar alçaltılmadan

açılmamalıdır. Can salı açıldıktan sonra bilindiği gibi mürettebat binerken ve bindikten

sonra denize indirilene kadar havada asılı durmaktadır. Bu arada yapılacak herhangi bir

yanlış müdahale çeşitli tehlikeıere neden olacaktır. Röle talimleri sırasında, kurtarma

araçlarının denize indirilmesinde kullanılan bırakma kancasına ait ciddi kazalar meydana

gelmiştir. bunlara aşağıda anlatılan yanlış kullanım veya aksaklıklar sebep olmuştur.

a-Yeteri kadar alçalmadan filikadakiler tarafından kan canın açılması nedeniyle olmuş,

ölüm ve yaralanmalar meydana gelmiştir.

b-Can filikası su seviyesine indiği halde kanca açılmamış tilikadakiler arasında bazı

yaralanmalar olmuş, kanca açılana kadar büyük zorluklarla karşılaşmışlardır.

c- Mataforalı can sallarında can salın~n erken indirilmesi nedeniyle can salında

hasarlar oluşmuştur. Yukarda sayılan kazalar role talimleri sırasında olmuştur. Gerçek bir

olay da ise daha tehlikeli olabilir.

Can kurtarma araçlarının imalatçılarının farklı olması nedeniyle, Can salı tiplerinde çok

az da olsa bazı değişiklikler olabilir. Fakat bunlar bir tip kurtarma aracının kullanılması

bilen birini, diğerlerinin kullanılmasını engellemeyecek şekilde küçük değişikliklerdir.

Ayrıca bunlara ait basit, kolay anlaşılır resimli açıklamalar can sallarının üzerinde ve

yakınında bulunur.

B- CAN FİLİKALARINI DENİZE İNDİRME

Gemilerde bulunan kurtarma araçlarının kullanılması en zor olanı mataforalı can

filikasıdır. Tek başına bir kimsenin can fihikasını indirebilmesi saatler alabihir, Üstelik bu

kimsenin fihikanın indirilişini de çok iyi bilmesi gerekir. Anlaşıldığı gibi can fihikasının

indirilmesi tam bir ekip ve bilgi işidir. Ayrıca filika matafora donanımı ile birlikte birkaç ton

ağırhıkta bir kuvvet oluşturacağından yanlış bir hareket büyük hasarlara neden olabilir.

1- Mataforalı Can Filikasınm Denize İndirilmesi

Tüm olağanüstü durumlarda nelerin kimler tarafından ve nasıl yapılacağını gösteren

role kartlanında can filikasının indirilmesine ait görev dağılımı da yapılmıştır. Mürettebat

fihika güvertesine toplandıktan sonra aşağıdaki işler sırayla yapılır.

- Tüm mürettebatın veya o fihikaya ait mürettebatın listesine göre yoklama yapılır.

- Can yeleklerinin doğru giyilip giyilmedikleri kontrol edilir.

- Köprüüstüne rapor edilerek izin istenir.

- İki kişi filikaya, iki kişi filikayı mataforaye bağlayan liftinlere, bir kişi vince ve iki kişi

de panmaya olmak üzere görevlendinihirler.

- Önce, iki kişi metaforanın kollarındaki merdivenden veya filikaya bitişik güverteden

fihikaya çıkarlar. Bu iki kişi fihikada aşağıdaki işleri yapar.

- Filikanın dibinde bulunan havra dehiklenini, orada bulunan havra tapalanı ile

kapatırlar. Filikanın beş tarafında bulunan baş parima ve kıç panima halatını tüm matafore

donanımının dışından gelmesine dikkat ederek aşağıda panimayı bekleyen panimacılara

verirler.

- Filikanın beş ve kıç tarafındaki kancalara matafora kollarının ortasından gelen tel

sapanları takarlar.

- Matafora kolları arasındaki karanfil halatına bağlı olarak asılı duran can halatlarının

örtülenini açıp filika mayna edilirken halatlar dolanmadan açılacak şekilde filikanın farş

tahtalaıı üzerine selya ederler.

Filikayı mataforaya bağlı tutan tel halattan yapılmış kuşak ve sapanlerı aşağıda

hiftinleri tona edildikten sonra çekip filikanın dışından aşağı atanan.

Filikanın mataforaya yaslandığı kalastralar devnilerek aşağı alınır.

- Güvertedeki 2 kişi filikayı mataforaya bağlı tutan lif tinleri çözer, filikadekiler çekip

fihikenın öbür yanından atarlar ve can halatına tutunup otururlar.

- Vinçteki kişi filikayı tutan liftinlenin rahat mola edilebilmeleri için biraz vira ederek

vince bin-dinin bu sırada metafore kollarını tutan pimler çıkarılır ve liftin halatlanı boşelınca

liftinler fare edilir.

- Parimayı almakla görevlendirilen kişiler panimaları alarak fihikayı baştan ve kıçtan

geminin uzak ve alçak bir yerine, fihika denize ındiğinde geri sürüklenmeyecek veya çok

gergin olup filikayı havada tutmeyacak şekilde gemiye bağlarlar.

- Bir kişi bordadaki vardavelaları çıkardıktan sonra çarmıhı bordaya salar.

- Yukarıda anlatılanlar yapıldıktan sonra herkes metaforenın çalışma alanının dışına

kendini emniyete alacak şekilde çıkar, filikadakiler de can halatlanını sıkıca tutarak

filikanın içine otururlar.

- Vincin başında bulunan kişi filikayı ağır ağır güverte seviyesine indirim.

- Filika güverte seviyesine geldikten sonra filikanın içindekiler fihikanın baş ve kıç

tarafındaki palangalı donanımın kancasını matafora kolunun dibindeki mapalara takarak

filikayı bordaya

iyice yanaştınımlar ve halatı volta ederler.

- Matafora kollarının ortasından çapraz gelen iki vento boşahınca fora edilir.

- Mürettebat sırayla fihikaya biner ve her binen diğeninin karşısına gelmek üzere

hemen oturumlar.

- İki can halatı elden ele uzatılarak herkesin halatı tutması sağlanın.

- Vinçteki kişi hariç herkes tihikaya biner.

- Fihikanın baş ve kıç tarafındaki, filikayı bordaya yenaşık tıtan palangalan mala edilir,

filika yarım metre kadar bondadan açılır.

- Filika yavaşça suya kadar indinihir suya inince tellere binen ağırlık kalktıktan sonra

mataforanın fihikayı indiren kancalanı mala edilir.

- Vinçteki kişi filikayı tutan kancalar çıkarılmadan vincin başından ayrılmemalıdır çünkü,

denizli havada kancalanı kurtarmak için birkaç defa mayna yine yapmak gerekebilir.

- Vinçteki kişi çarmıhtan inerek fihikaya biner.

Baştan ve kıçtan panimalan kesilerek mala edilir.

Filika kancası kullanılarak gemiden avana edilir.

Yukarıda anlatılanlar motonsuz bir can filikasının denize indirilmesi idi. Motorlu can

fihikasında yukarıdaki işler aynen yepılmakla beraber, filika güverte seviyesinde iken

makine çahıştınılır. Motorun aşırı ısınmamasına dikkat edilerek denize inene kadar boşta

çalışın halde tutulur.

2- Tam Kapalı Can Filikasının Denize İndirilmesi

Tam kapalı can fihikasının rnayna edilmesi kolay olmasına rağmen ilk hazırlıklar biraz

uzun süre alabilir ve daha önemlidir.

-Tam kapalı can fihikasına binmek için filika güvertesinde toplanılır.

- Filikanın mayna edileceği yerin neta olmasına ve üzerinde herhangi bir engelin

olmamasına dikkat edilir.

- Varsa parima halatı filikanın başından ileri bir yere yeterli uzunlukta bağlanır.

- Filikanın kaportası açılır ve açık durecak şekilde emniyete alınır.

- Kaporta açıldıktan sonra önce serdümen fihikaya girer ve dümen dolabının üzerindeki

tahimatnameye göre makineyi çalıştınır.

- Lavra delikleri kapatılır. Duman veya gezhı bir ortam varsa deniz suyu valfi açılır.

- Fihikanın içindeki iki kürek alınıp kürek çekmek için belirlenen yerlerine takılır.

- Mürettebat binerek yerlerine oturur.

- Can yelekleri giyinik halde sırayla binilir. Binenler sırayla biri baş tarafa diğeri kıç

tarafa olmak üzere filikanın içinde ağırlığı dağıtarak en diptekinden başlamak üzere

otunurlar. Diğer gelenler bir öncekinin karşısına oturur, emniyet kemerleri takılır.

- Bütün mürettebat bindikten sonra kaporta kapatılır. Duman veya gazlı bir ortam varsa

hava valfi açılır.

- Daha sonra içeridekiler emniyet kemerlenini dikketlice bağlarlar.

- Bütün mürettebat hazır olduktan sonra dümen dolabının üzerindeki delikten gelen

mayna teli yavaşça çekilerek fihika suya indinilir.

- Filika suya indiğinde baş ve kıç taraftakiler sendürnenin komutuna göre kanca

bırakma tentibetı ile kancaları açarlar.Makineye yol verilerek gemiden uzaklaşılır.

3- Tam Kapalı Can Filikasınm Yerine Alınması

Filika talimleri veya başka bir nedenle denize indinildikten sonra tekrar yerine alınaca-

ğında aşağıdaki işlemler yapılır.

- Mataforanın kolları altına yaklaşmadan önce fihikanın kanca tertibatı hazırlanır. Bu-

rada kilitleme kolunun kapalı halde bulundurulmasına dikkat edilecektir.

- Filikanın baş ve kıç taraflarındaki kaportalan açılarak birer kişi matafonanın tellenini

tutmak için hazır bekler.

- Serdümen fihikayı çok ağır yolla asılı duran matafora telleninin altına getirin.

- Filikadaki iki kişi beş ve kıç kaportadan uzanarak kancalanı tutarlar ve fihika

üzerindeki yerlerine kuvvethice vurduranak tak anlar. Burada dikkat edilecek çok

önemli nokta D şekildeki çelik pençaya kanca dibinin şekildeki gibi tam oturmasıdım.

- Halkalar kancalaratakıldıktan sonra sendümen mataforanın vincindeki kişiye işaret

ederek virayı başlatır.

- Önce hafifçe yine edilip kancaların tutup tutmadığı

kontrol edilir.

- Kancalar tutmuşsa baş ve kıçtaki iki kişi yerlerine geri dönenler.

- Filika dalgalara dokunmeyacak kadar vina edildikten sonra makine durdumulur.

- Filika sudan yükseldiğinde kancalar kendiliğinden kilitlenecektir.

- Filika matafora kollarına 15 cm kahana kadar vira edilerek yüksehtilir, burada zaten

otoma tik olarak vinç duracaktın.

- Bundan sonra elle viraya devam edilerek fihika yerine alınır.

- Filikadakiher emniyet kemerlenini açıp filikanın dışına çıkarlar.

-Mataforanın tren teli filikanın tepesindeki delikten içeri sahınır.

4- Filikaların tekrar Kullanıma Hazır Tutma

Fihika terk edilmeden önce yeniden kullanılmaya hazır hale getirilmelidir. Bunun filika

özellikle röhe talimleminden sonra hemen aşağıdaki işler yapılarak acil durumlara hazır

tutulmalıdır.

-Makine “start-up” veya “run” durumuna alınır.

- yakıt, yağ ve su seviyeleri kontrol edilir, eksilenler dohduruhur.

-aküler kontrol edilir, hidrohikle ilk hareket veriliyorsa hidrohik basıncı arttırılanak

çehıştınecak seviyeye getirilir.

- Lavra tapelanı çıkarılır.

-Bütün gevşek donanımlar güvenli şekilde sıkıhın, kürekler yerlerine konur.

-Mayna teli fihikanın içine alınır.

-Bütün keportahan kapatılır.

C- Serbest Düşmeli Filikanm Denize İndirilmesi

Günümüzde çok kullanılan serbest düşmehi donanım ile tam kapalı can filikası gemiyi

en çabuk terk etme yöntemidir. Kimyasal tanker ve tankerlerde dumanlı veya zehirli gazhı

ortamdan kaçabihmek için fihika içine hava sağlayan hava tüplenine sahip filikalar

mevcuttur.

Serbest düşmeli can filikaları kullanıhmalanı oldukça kohaydın.

Filikanın havra tapaları kapatılıı

Mürettebat ve yolcular filikaya bindirilir, emniyet kemerleri takılır.

Motor çalıştırılır.

Bütün kaportalar kapatıhır, gerektiği takdirde hava tüpleni açılarak havalandırma

başlatıhır.

Fihikayı tutan kanca fora edilerek filika düşmeye bırakılır.

Fihika denize düşüp düzehince rüzgarüstüne doğru uzaklaşılır.

Havalandırma kapaklanı açılır, hava tüpheri kapatılır.

D- Kurtarma Botları

Kurtarma botlanı tehlikede bulunan birini alarak gemiye getirmek amacıyla

yapılmışlardır. 500 grt ve üzerindeki yolcu gemilerinde iki, daha küçük yolcu gemilerinde

en az bin adet ve tüm yük gemilerinde bir adet bulundurulur.

Kurtarma botları acil bir durumda en fazla beş dakika içinde denize indinilmeye hazır

hale getinilebihmelidir. Yük gemisinde kurtarma botunun mürettebetı üç dakika içinde bota

binebilmelidir.

Gemi beş mil hızla yol alırken kurtarma botlanı denize indirihebilir ve panima helatı

bunu tutacak sağlamlıktedın.

Tamamen şişme, yarı katı yarı şişme ve tam katı olmak üzere çeşitli mahzemelenden

yapılma kurtarma bothanı vardır.

Özellikleri

- Bir kurtarma botu 3.8 metreden kısa ve 8.5 metreden uzun değildir.

- 5 oturur ve bir kişide yatabilecek halde 6 kişiyi ahabilin.

- Tam dolu büyük bir can filikasını en az 2 mil hızla yedeğinde çekebihin.

- En az 4 saat 6 mil hızla seyir yapabilir.

- Alabora olduğu takdirde en fazla iki kişiyle düzehtihebilir.

- Sabit yedekleme donanımına ve yüzer yedek hahetına sahiptir.

-Sabit veya dıştan tekme motoru olabilir, yakıt deposu yangına dayanıklı olmalıdır.

- Sabit oturaklanı bulunur.

Yukarıda anlatılanlar bir kurtarma botunun yapısal özelliklenidir, botun içinde ayrıca

kurtarma yandım için gerekli malzemeler

de bulunur.

Kurtarma Botunun Tekrar Gemiye Alınışı

Kurtarma botu mataforanın altına gelmeden önce metafora kancası yukarı alınarak

botun içindekilere çarpması önlenir. Matefora kolundan gelen bir lastik halat ve bir tel

hahat vardır. Dalgahı havalarda botun birden bire tele asılmaması için bot gemiye

alınırken tel halat kullanıhmaz. Önce hafif esneme payı bulunan lastik hahat botun

kaldırma halkasına takılarak yine edilir. Bot, matafora kolunun ucundaki tel halatın

kancasına takılacak kadar yüksehtilir. Kanca takıldıktan sonra yavaşça mayna edilerek

ağırlık tel halata bindinilir. Daha sonra bot vira edilerek güvertedeki eski yerine alınır.

Denizde kullanılan can kurtarma araçlarından biniside hahat atardın. Halat atar

aşağıda belirtilen özelliklene sahiptir:

a-Kılavuz halatını mümkün olduğu kadarıyla, isabetli bir şekilde atabihecek biçimdedir.

b-Her biri sakin havada halatı en az 230 m. taşıyacak fişeği bulunur,

c-Halat atma aletinin üzerinde kullanılmasını açıkça gösteren kısa talimat ve resimler

vardır,

d-Hahat atma aletleri bir bütün olanak ,teçhizatıyla bir arada olacak şekilde, su

geçirmez muhafazah idi r.

e-Ateşleme düzenlen hava şartlarına uygun dayanıklılıkta imal edilmiştir.

Halet atma aletleri, acil bir durumda gönderilmek istenen, kopma kuvveti 2 kihonewton

olan kıhavuz hahatını en az 230 metre gönderecek şekilde tasarlanmıştır. Özellikle

kurtarma-yardım işlemleri sırasında çekme hahathanının gemiler arası göndenilmesinde,

kötü hava şartlarının ve bazı gerekli durumların olduğu yanaşmalarda sahile hahat

göndenihmesinde ve denize adam düşmesi durumlarında düşen kimseye acilen bir ince

gönderebilmek amaçlarıyla kuhlanıhırlar.

Kullanılışları gayet kohaydın,dikkat edilmesi gereken şeyler kılavuz halatının gemide

kalan ucunun bir yere voltalanması ve roketin atılacağı yönde insan olmamasıdır.

Halat atma ahetheninin değişik tipleri bulunabilir, kullanırken yapılması gerekenler

şunlardır;

-Öncelikle halat atma aletinin üst plastik kapağı açılır,

-Kılavuz halatın çıması gemide kalacak şekilde ya bir hahata yada durumuna göre bin

mapaye bağlanır.

-Roket halatına bağlı diğer ucu muhafazadan dışarı sarkıtıhır.

-Cihazın tetiğindeki emniyet pimi çıkartılır, alet ateşbenmeye hazırdır.

-Hahat atma aleti atılmak istenen yöne çevrilip,45°’lik bir dikey açı yapacak şekilde

tutulur (diz ile destek yapılabilir) ve tetiğe basılarak ateşleme yapılır.

Roket atılırken o andaki rüzgar durumu ve roket atıhacak yer ile aradaki mesafeye de

ayrıca dikkat edilir.

Çevrede bulunan gemi veya karada-ki bin istasyonun dikkatini çekmek ve yardım

istemek amacıyla kullanılan görünür işaretler işaret fişeklenidir.

Amaçlarına ve ortama göre kullanılmak üzere 3 değişik çeşitte işaret fişeği vardır.

Bunlar; El maytaplanı, paraşütlü işaret fişekleni ve yüzer duman kandiblenidin.

El Maytabı

El maytaplanı suya dayanıklı özel muhafazalanı içinde bulunur. Maytabın

muhafazasının üzerinde kullanılmasını açıkça gösteren tahimat ve şekiller mevcuttur.

15000 mumdan az olmayacak ışık şiddeti ile, değişmeyecek şekilde parlak kırmızı renkte

yanan. Yanma süreleri en az 1 dakikadır.

Kullanılması

-El maytaplarını filika veya can salının rüzgar altı sahası kullanılmalıdır.

-Kullanılacak yer şişirilebihir can salı ise hem dışarıda tutulmalı hem de elden

düşürmemeye dikkat edilmelidir,

-Değişik çeşitleri vardır. Fakat genelde kullanılan tipi şu şekihdedir; Üst kapağı açılıp,

alt kısımdaki daha ince olan

sap bölmesi oklan karşı karşıya gelecek şekilde döndürülerek ,ateşhemeye hazır hale

getinilirler. -Daha sonra kollar uzatılarak bir noktada bu sap kısmı içeriye doğru hızlıca

itilerek eh maytabı ateşle-nin. Ateş aldıktan sonra kıvılcım sıçnamasina dikkat edilerek

çaprez biçimde kollar uzatıhanak bitene kadar elde tutuur. Değişik tipte olanlar için,

fişeklerin üzerinde kullanma talimatları verilmiştir.

Paraşütlü İşaret Fişeği

Suya dayanıklı muhafazalan içinde saklanır. Üzerlerinde kullanma şekil ve talimatları

vardır. Peraşütlü işaret fişeği dikey durumda ateşlendiğinde(bu açı en fazla 80-85 derece

olmalıdır) yaklaşık 300 m. yüksekliğe enişebihin ve parlak kırmızı renkte oluşan ışığını

paraşütüyle b1hikte tepe noktada bırakır. Tepe noktasından aşağı inmeye başlarken

paraşüt açılır ve çok parlak kırmızı ışık yavaş yavaş ahçahır.

Işığı 30.000 mumdan az olmayan şiddette devamlı yanan. Yanma süresi 40 saniyeden

fazla devam eden. Paraşüthe bağlantılı ışık 5 m/sn civarındaki düşme hızıyla irtife

kaybeder.

Birçok şart için en kullanışlı ve dikkat çekici işaret aracıdın. Dikkat edilmesi gereken

noktalar, rüzgarın hesaba katılması, rüzgarın artmasıyla atıcının kol eçısının dikey olarak

arttırılması, tam dikey veya yetay tutulmamasıdır.

Kullanılması;

-Değişik tipleri vardır. Fakat genel olanak ;üst ve alt kapaklanının açılıp, ahttaki tetiğin

emniyet piminin çıkarılması ile fişek ateşlemeye hazır pozisyona getirilir,

-Rüzgara göre ayarlanan dikey bir pozisyonda tek elle tutuhur, vücuttan uzak ve

yüksek bir noktada diğer elle tetiğe duruş pozisyonunun tersine doğru basarak fişek

ateşlenir.

-45°’lik bin açıyla göndenildiğinde 200 m.,

tam dikey tutuhduğunda 300

m. yüksekliğe enişebihin.

Yüzer Duman Kandili

Gündüz işareti olarak kullanılan bu işaret tununcu renkte duman çıkaran ve denizde

yüzebilen bir işerettir. Ateşleme ile çahışmaması sebebiyle su yüzeyi-nin petrol veya yağ

ile kaplı olduğu ontemharda emniyet içinde kullanılabilir. Havadan görühebilme için uygun

bin işarettir. Turuncu renkli duman deniz üzerinde yayılın, sert rüzgarda çabuk dağıhacağı

için böyle durumda çok kullanışlı olmaz.

Kullanılması;

-Değişik p ve çeşitte olanları mevcuttur. Fakat vasıfhanı aynıdır. Kutunun üzerinde

kendihin kullanıhışını gösteren kısa bir tahimat bulunur. suda yüzerken 3 dakikadan az

olmayacak süre ile değişmeyen oranda ve turuncu renkte duman çıkartır.

Kutunun üst tarafı dikey yukarı gelecek şekilde tek elle tutulunken diğer el ile üst tarafı

kapatan plastik kapak açılır. İp ile bağlı olan plastik halka çekilerek tertibat ateşlenir,

Hemen rüzgar altı olan bölgeye doğru denize atılır birkaç saniye sonra duman çıkmaya

başlar. Suyun 10 cm. altına 10 sn. sure ile batsa dahi, duman çıkartmaya devam

edecektir.

Güneş aynası

Güneş aynası parlak bir metal hevha ve kısa bin iple bağlı hahkadan oluşur. Güneş

ışığını istenilen bir yere yansıtmakta kullanılır. İşaret verilecek gemi veya uçak, halka ve

metal arasında üzerindeki küçük deliklerden bakılarak aynı hizaya getirilir. Böylece

istenilen hedefe güneş Işığı yansıtılmış olur.

IMO MODEL KURS1.19

Denizde CanlıKalabilme

DENİZDE CANLI KALABİLME

A- Geminin Terk Edilmesi İstendiğinde Yapılacaklar

İyi organizasyon kısıtlı olan zamanı en verimli bir şekilde kullanmayı ve paniğe kapılmadan

gemiyi terk etmeyi sağlar. Unutulmamalıdır ki, gemi terk edileceği ana kadar en iyi can

filikasıdır, bu nedenle gemi suyun üzerinde yüzdüğü sürece gemiyi terk etmek

düşünülmemelidir. Tabii bu durum geminin içinde bulunduğu tehlikenin biçimine ve

geminin yapısına bağlıdır. Eğer gemiyi terk etmek zorunda kalırsanız yaşamınız çeşitli

tehlikeler tarafından tehdit edilecektir. İşte tüm bu tehlikelere karşı alınması gereken ilk

şahsi tedbirler şunlardır;

1-Alarmı duyunca telaşa kapılma,

2-Hemen sıcak tutucu şeyler gıyin,

3-Can yeleğini giy,

4-Görev yerine git.

- Her durumda bir can kurtarma aracı bordada geminin aniden batmasına karşılık bir tedbir

olarak hazır tutulmalıdır ve kaptan ;emiyi terk emri vermeden kesinlikle gemi terk

eciilmenelidir.

- Alarmların ve/veya gemi düdüğünün çalınması ile telaşa düşüimeden panik yapmadan fa-

kat vakit kaybetrneyecek şekilde bir çabukluk gösterilmelidir.

- Gemiyi terk etmeden önce herkes yeteri kadar sıcak tutucu şeyler giymelidir. En iyisi yün-

lülerdir, giyilen yünlülerin veya diğer giysilerin üzerine üstlük olarak bir yağmurluk veya

muşamba tipi giysi giyilmeli varsa bere ,eldiv9n ihmal edilmemelidir. Bunların üzerine can

yeleği giyHerek vakit geçirmeden görev kartında belirtilen yerde topianılmalıdır.

Toplanma yerine geldikten sonra kaptan tarafından müsaade verildiğinde can salı ve filika-

ya koymak üzere ilavesu ve yiyecekler de getirilmelidir. Öncelik ısı tutuculara ve suya

verilmelidir.

Gemiyi terk etmeden önce fırsat varsa bol bol su içilmelidir. Bu vücuttaki suyu arttırır ve

can salının kalabalığı ve heyecanın neden olabileceği ani zihin durmasında olabilecek idrar

tutulmasını da önler.

-Şeker, bisküvi gibi karbonhidratiı yiyecekler vücut sıvısının tutulmasına yardımcı olacak,

böylece yağlar ve proteinler daha sonra kullanılacaktır.

-Gereksiz panik yaparak hayati önem taşıyan, filika telsizi ve acil durumlar için kilit altında

tutulan morfin gibi uyuşturucular unutulmamalıdır.

- Gemiyi terkte yararlı olabilecek diğer malzemeler şunladır:

-Fazla bir can yeleği

-Plastik torbalar,( malzemeleri kuru tutar ve deniz tutmasında kullanılır.)

-Tıbbi malzemeler, ilaçlar

- İlave olarak mevki bildiren işaretler

-Seyir malzemeleri

- Küçük filika teçhizatları, el incesi, usturmaça, aletler vs.

- Kalem ve kağıt, (jurnal tutmak için)

Su ve yiyecek

B- Suda nasıl hareket edilir?

Gemi mümkün olduğunca suya girilmeden terk edilmeye çalışılmalıdır. Bunun için borda is-

keleleri, şeytan çarmıhları, halatlar veya yangın hortumları kullanılabilir. Fakat bunlar

mümkün olamıyorsa suya atlamaktan başka çare yoktur. Ancak suya atlarken de dikkat

edilmesi gereken hususlar vardır.

1-Şartlar müsait olduğu sürece rüzgarüstü nden ve denize en yakın yerden atlanmalıdır.

2-Can yeleği usulünce bağlanmış olmalıdır,

3-Bir elle burun ve ağız kapatılırken, diğer elle üstten çapraz atılıp can yeleği omuz üstün-

den bastırılır.

4-Denize atlanacak yere bakılarak denizde bir cismin veya insanın olup olmadığına bakılır.

4- Ayaklar birleştirilir, ileriye doğru bakarak ayak üstü (çivileme) atlanır.

Su içerisinde vücut ısısı daha süratli bir şekilde kaybolacak ve bu durum baygınlığa ve

müteakiben ölüme sebep olacaktır. Üstünüze giyeceğiniz giysiler hem atlayış esnasında

soğuğun sebep olacağı şoktan hem de vücut ısısının hızlı kaybından sizleri koruyacaktır.

Su içerisindeki hareketin ana esasları şunlardır

- Atladıktan sonra gemiden hemen uzaklaşmak gerekir. Çünkü gemi hatarsa yakın çevresini

etkileyen kuvvetli bir emme oluşturacaktır. Buna kapılmamak ve gemiden yüzeye hızla

çıkan enkazın çarpmasından korunmak için gemiden birkaç yüz metre açılmak gerekir.

- ilk amaç hemen bir can aracına binme olmalıdır, bunun için yüzülebilir, aksi takdirde müm-

kün olduğunca hareketsiz bir şekilde vücut ısısını harcamayacak pozisyonda yardım

beklenmelidir. Bu arada yardım istemek için can yeleğindeki düdük ve ışık ta

kullanılmalıdır(ortama göre) Gelişi güzel yüzmenin hiçbir faydası olmadığı gibi vücut

ısısının lüzumsuz harcanmasına sebep olur.

- Eğer mümkün olursa sudaki diğer kazazedelerin yanına gidilip onlarla bir gurup oluşturul-

malıdır. Vücut ısısını korumak için gruptakiler birbirlerine sarılarak beklemelidir. Grup

halinde beklemek hem psikolojik rahatlama Sağlar hem de uzaktan daha iyi görülebilme

imkanını arttırmış olur.

-Eğer denizde yağ yangını varsa can yeleği çıkarılarak suyun altından mümkün olduğunca

uzağa yüzülür. Nefes almak için çıkmadan önce eller yukarı çıkarılıp dairesel olarak

çevrilerek yağsız bir alan oluşturulur. Sırt rüzgara döndürülüp kollar çapraz sallanırken

derin bir nefes alınıp tekrar hızla dalınır. Dalarken eller yüz etrafında tutularak baş suya

daldırılır. Sonra rüzgar üstündeki açık tarafa doğru yüzülür.

C~ Ters Dönmüş Can Salının Düzeltme

Denize atılan can Salı bazen ters şekilde açılır veya rüzgar ve dalgalar nedeniyle ters

dönebilir, bu durum özellikle can salı boşken daha fazla olur. Eğer can salının çadırı su ile

dolmadıysa ters dönmüş can salını bir kişi kolaylıkla düzeltilebilir. Can salının ters

dönmesinden sonra hemen düzeltilmesinde yarar vardır.

Düzeltme işlemi şu şekilde yapılır:

- Can yeleğini giymiş bir kişi can salının “Right Here yazısının olduğu yeri bu yazı yoksa

tüplerinin Olduğu kısmı rüzgar altına bırakacak şekilde can salını çevirir.

- Daha sonra bu kısımdan, yani tüplerin olduğu taraftan salın üzerine çıkar varsa right here’

yazısının olduğu yere yoksa tüplerin üzerine basar ve salın altındaki düzeltme kayışlarını

iki eliyle tutar.

- Kayışları çekip kendi ağırlığını arkaya verir ve salı kendi üzerine gelecek şekilde çeker. Bu

şekil bir hareketle sal rüzgarında yardımıyla kolaylıkla çevrilebilir.

- Bu çevriliş sonucunda sal çeviren kişinin üstüne kapanır, telaşa kapılmadan düzeltme

kayış-ları elde tutulur, ve kayışlar iki elle çekilerek baş yönüne doğru hamle yapılarak salın

altından çıkılır. Eğer düzeltme kayışları tutulamaz ise yüzüstü yüzmekten kaçınarak can

yeleğinin yüzdürücü etkisiyle alttan kayarak salın altından kolaylıkla çıkılır.

- Eğer can salının çadır kısmı su ile dolmuş ve bir kişiyle düzeltilemiyorsa, doğrultma

kayışları birden fazla kişiyle çekilebilir. Doğru düzeltme yapılırken salın ağzı aşağıya gelir

ve salın içindeki su kolayca boşalır.

Az bir ihtimalle olsa da can salı dolu iken ters dönebilir. Böyle bir durumda can sallarının

en kuvvetli fırtına ve havalara dayanacak şekilde yapıldığı ve güvenli olduğu unutulmamalı

ve paniğe kapılmamalıdır. Can salı ters dönse bile suyun üzerinde yüzecek ve içindeki

hava yeterli olacaktır. Can salını düzeltmek için herkes sırtını can salının bir yanına

yaslayıp can halatlarına

sıkıca tutunarak ağırlıklarını vermelidir. Bu hareketin sonucunda sal düzelecektir. Dikkat

edilmesi gereken şey panik yapmamak,sal amirinin emirlerini dinlemek ve dönmeler

sonucu oluşabilecek yaralanmaları engellemek için tedbir almaktır.

- Can salı kayalık bir bölgeye doğru sürüklenirse kesinlikle terk edilmemelidir. Salın

yüzdürücü bölümleri kayalıklara karşı usturmaça görevi yapacaktır. Böyle bir durumda

salın tabanı şişirilmeli ve bir yerde sıkışıp kalmamak için salın giriş örtüsü yarım açıp

bağlanmalıdır. Sahile yarılırsa, can salı üst kısmından tutularak sahile çekilip, koruyucu

tente olarak kullanılabilir.

D- Denize Adam Düşmesi

Hareket halindeki bir tekneden denize adam düşmesi halinde düşünülecek ilk iş,

düşen kişiyi teknenin pervanesinden korumaktır. İkinci olarak düşenin yerini tesbit etmek

ve son olarak ta denizden tekneye almaktır.

Gemiyi kullanan denize düşen birisi olduğunu gördüğünde hemen dümeni adamın

düştüğü tarafa doğru basar. Bu şekilde teknenin pruvası düşenin tarafına dönerken

teknenin kıç tarafı adamdan uzaklaşır.

Denize adam düştüğünü teknede bulunan diğer insanlar görürse “denize adam düştü”

diye bağırarak köprüüstüne haber verirler ve ardından bir can simidi adama doğru atılır.

Denize adam düştüğünü gören veya haber alan vardiya zabiti:

Dümen adamın düştüğü tarafa alabanda basar.

Deniz adam düştü şamand~ asını denize atar, Alarm çalar, Kaptana haber verir.

Makineye hazır ol vurur, ve telefonla bilgi verir.

Uygun bir dönüş şekli ile dönüşe geçer

Etraftaki qemileri VHF ile uyarır.

Geminin etrafına gözcüler koyar. Gece işe aydınlatmalar hazırlanır.

Dümen adamın düştüğü tarafa basıldıktan ~damın düştüğü yeri kaybetmemek için veya

dönerek başlangıç noktasına gelebilmek için yapılabilecek birkaç manevra şekli vardır.

1- Williamson Döııüşü

Bu manevra ile başlangıç noktasına daha çabuk dönülür. Dümen adamın düştüğü tarafa

alabanda basılır. ~3e-mi başlangıç rotasından 70° döndüğünde dümen bu sefer ters tarafa

alabanda basılır. Pruva başlangıç rotasının 180~ tersine kadar geldiğinde dümen ortalanır,

bu rotada denize düşen kişi pruvada olacaktır.

2- Eliptik Dönüş

Bu dönüş şeklinde ise önce adamın denize düştüğü tarafa dümen alabanda basılır. Pruva

önceki rotanın 180° tersine gelince dümen ortalanır, Dönüş sırasında tekne hızını

kaybedecektir, Son rotada tekne ilk hızını alıncaya kadar bu rotada gidilir. Başlangıçtaki

hızını kazanıncc tekrar aynı yönde alabanda basılır. Yine 180~ tersine veya denize adam

düştüğü sıradaki rotaya gelindiğinde dümen ortalanır, bu rotada denize düşen kişi pruvada

olacaktır.

3- Scharnow Dönüşü

Bu dönüş gemiden adam düştüğünün geç

fark edilmesi halinde uygulanır. Önce dümen

alabanda basılır, ilk rotadan 240 derece

saptıktan sonra aksi tarafa alabanda basılır.

İlk rotanın 180 derece aksine 20 derece

kala dümen ortalanır ve viya edilir.

Her iki dönüş şeklinde de denize düşülentarafa dümen alabanda basılır.

Denize düşen birini dalgaların arasında

görmek ve duymak çok zordur. Bu nedenle

denize düşen

birisi görüldüğünde veya duyulduğunda daha

sonra faydası görüleceğinden hemen bir can

simidinin denize atılması gerekir.

DENİZDE CAN KURTARMA ARAÇLARININ KULLANILMALARI

A- Can Kurtarma Araçlarına Binme Yöntemleri

Can kurtarma araçları olarak kullanılan filika ve can sallarına ortamın şartlarına göre

değişik yerlerden binilebilir. Can kurtarma araçlarına üç şekilde binilir.a-Gemiden Binmeb-Gemiden İnerek Binme

c-Sudan can kurtarma aracına Çıkış

1- Can Filikası

a- Gemide BinmeCan Filikası güverte seviyesine indirilip hazır hale getirildikten sonra kaptan emri ile

araçlara binilmeye başlanır.

Eğer gemide yolcu varsa, filikada bulunan iki kişi binenlere, öncelik kadın ve çocuklarda

olmak üzere yardım edecektir. Gemideki mürettebat ta yolcular filikaya binene kadar

binenleri tutarak son anda bir kaza olmamasına özen gösterecektirler.

Gerek yolcu gerekse ticaret gemisinde gemi mürettebatı filikaya en son binecektir.

Mürettebat sırayla filikaya biner ve her binen diğerinin karşısına gelmek üzere hemen otu-

rurlar.

İki can halatı elden ele uzatılarak herkesin halatı tutması sağlanır.

En son filika mürettebatı da bindikten sonra filika mayna edilir.

b- Gemiden inerek bilmeCan filikalarına güverte seviyesinde iken binilememesi durumunda gemiden inilerek

binilir. Bunun için borda iskeleleri, çarmıhlar, halatlar veya yangın hortumları kullanılabilir.

Bunlar güvertedeki bir yere Sağlam şekilde bağlanmalı ve kuvvetlice çekilip denenmelidir.

İnerken rahat hareket etmek amacıyla can yelekleri çıkarılmamalıdır.

Gemiden inen kişinin düşebileceği göz önüne alınarak filika baş parirla halatı

kullanılarak inen kişi su seviyesine iyice yaklaşana kadar altında durmamaya gayret

göstermelidirler.

Ayrıca düşme tehlikesini ortadan kaldırmak için inen kişi can kemerine bağlanarak

yavaş yavaş indirilebilir.

c- Sudan Filikaya Çıkma

Sudan herhangi bir can kurtarma aracına çıkmak oldukça zor bir iştir. Bunun içir

filikanın küpeştelerinde tutamaçlar ve su seviyesinin altında bir basamak bulunur.

Çok değerli enerjiyi boş yere harcamamak için filikaya çıkarken basamakların olmadığı

yerlerden çıkmaya çalışılmamalıdır.

Tutamaçlardan tutulduktan sonra ayaklar basamağa konup yavaşça yaylanılır ve

filikadakilerin de yardımıyla filikaya çıkılır. Filikaya ilk denemede çıkılmaya çalışılmalıdır.

2- Can Salıa-Gemide BinmeCan sallarının gemiden binilen tipi mataforalı can salıdır. Bu can salı mataforaya asılı

olarak bordanın dışında açıldıktan sonra güverte seviyesine kadar indirilir. Daha sonra

salın girişinde bulunan parimalar sıkıca güvertedeki mapalara bağlanır. Can salına tek tek girilir. İçeri giren kişi salın içindeki can halatlarına tutunarak oturur.

Böylece mataforanın başında duran biri hariç herkes bindikten bir parima hariç, salın

güverteye bağlı diğer tüm halatları mola edilir.

Salın girişinde duran son adam salı tutan kancadan gelen kurtarma halatını elinde tutar

ve hazır olduğunu belirttikten sonra yavaş yavaş sal mayna edilir.b- Gemiden İnerek Binme

Can salı suda açıldıktan sonra pariması çekilerek bordaya yanaştırılır. Bu şekildeki can

salı-na, en doğru hareket olarak çarmıh kullanılarak binmektir fakat bu mümkün olmadığı

takdirde halat, yangın hortumu ve borda iskeleleri kullanılarak binilebilir. Bunları en zor

şartlarda dahi bunları kullanmanın amacı daha önce de belirttiğimiz gibi can kurtarma

aracına ıslanmadan bin m ekti r.

Bordadan can salına inen kişinin düşerek sala ve içindekilere zarar vermesini önlemek

için altında durulmamalıdır. Su seviyesine 1-2 metre kalana kadar indikten sonra can salı

yanına veya altına getirilir.

Can salına sadece 1 metre kada1 yükseklikten diğer insanlara zarar vermeyecek şekilde

göğüs üzeri olarak atlanabilir. Can salına hasar verebileceği için kesinlikle çok yüksekten

atlanmamalıdır.

Suya girmek zorunda kalınırsa can salına en yakın yere atlayarak en hızlı şekilde can

salına binilmelidir.

Herhangi bir can kurtarma aracına binmek için suya atlamak mecburiyetinde kalınırsa

suya atlama aşağıdaki şekilde olmalıdır.

- Can yeleğini giy,

- Bir elinle ağzını ve burnunu kapat.

- Diğer elinle üstten çapraz yapıp omuzdan can yeleğini sıkıcı tut

- bacakları birleştir.

- aşağısını kontrol et.

- ileri bak

- çivileme atla.

Gemi rüzgar altına doğru sürüklendiği için ve yangın veya patlama halinde öncelikle rüzgar

altı tarafı etki altında kalacağından denize rüzgarüstü tarafından atlanılmalıdır.

c- Sudan Can Salına Çıkma

Sudan can salına çıkmak filikaya çıkmaktan daha zordur. Sakin ve soğuk olmayan bir

denizde dahi zor olan bu işin dalgaların olduğu soğuk bir havada daha da güçleşeceği

unutulmamalıdır. Bu konuda eğitimli olmak ve kurallara uygun davranmak çok önemlidir.

Can yeleği ile denize atladıktan sonra bir can kurtarma aracına yaklaşırken yüz yukarı

gelecek şekilde dönülür, ayaklar bitişik tutulur ve sadece kollar sallanarak yüzülür.

Kurtarma aracına yaklaştıktan sonra sırasıyla şu şekilde hareket edilir.

Birinci kişi;

- can salına binecek ilk kişi can salına yaklaştıktan sonra salın girişinde bulunan çarmıhın

üst halat!ırını iki eliyle tutar.

- iki ayağıyla çarmıhın diz hizasındaki basamağına basar.

- vücudunu can yeleği ile suya birkaç defa daldırarak hız kazanır.

- sonuncuda tüm gücüyle kendini içeri yuvarlayarak atar ve kenara çekilir.

İkinci Kişi;

Can salına ikinci olarak binecek kişi birincisi gibi aynı şekilde çıkar, yalnız birinci binen son

hamlede ikinci kişnin omuz ve sırtından tutup çekerek içeri gi~mesinde yardımcı olur.

Üçüncü Kişi

İlk iki kişi can salının girişinin iki tarafına yerleşirler ve üçüncü kişiyi önce koltuk altiarından

hafifçe tutarlar. Sudaki kişi hızlanmak için kendini hafifçe birkaç defa suya batırdıktan

sonra ve tam içeri atlarken sırtından da destekleyip içeri alırlar. Hızlanmak için suya batıp

çıkma sayısında yanlışlığa neden olmamak için saldakilerin sesli olarak saymaları yararlı

olacaktır. Ayrıca iki defa suya batıp üçüncüden sonra sala atlamak yeterlidir.

Yukarıdski üç yöntemde denizde yardım eden kimse olmadığı düşünülerek anlatılmıştır.

Bu üç halde de denizde bir veya iki kişi varsa bunlar girişin iki yanında suda beklerler ve

gelenler sala çıkarken bacaklarından iterek yardımcı olurlar. Sudaki yardımcıların hep aynı

kişiler olmaması soğuğa ve yorgunluğa dayanabilmek için gereklidir. Suda yardımcı olan

kişi, birini içeri aldıktan sonra kendisi biner, diğer gelen onun yerine geçerek sırayla yardım

edilmiş olur.

B- Gemiden Uzaklaşma

Herkes kurtarma aracına bindikten sonra gemiye bağlı olan parima kesilir. Küreklerle

veya kanca ile bordadan açılmaya çalışılır. Gemi sürüklendiği için hafif bir girdap aracı

bordaya doğru çeker veya gemi rüzgar altından indirilen can filikasının üzerine doğru gelir.

Bu nedenle burada mahsur kalıp vakit kaybetmemek için çabuk davranmak gerekir.

Can salları rüzgar üstünden denize atılmalıdır. Bu şekilde rüzgar salı bordaya yanaşık

tutacağı sala binmek daha kolay olacaktır. Ayrıca duman veya alevden sal korunacaktır.

Bordadan uzaklaşmak biraz daha zor olabilir, bunun için salın içindeki küçük kürekler

kullanılır. Bu arada bordaya doğru sürüklenmeyi azaltmak için hemen deniz demiri

atılmalıdır.

Can kurtarma aracı geminin hareketine göre baş veya kıç tarafına doğru kaydırılarak

vakit kazanılmış olur.

C- Gemiden Uzaklaştıktaa Sonra Yapılacaklar

1- İlk Olarak Yapılacaklar

Bir kurtarma aracına binmek demek kurtulmuş olmak demek değildir, bu özellikle soğuk

ve denizli havalarda daha geçerlidir.

Kurtarma aracına biner binmez hayati birkaç önlem hemen alınmalıdır. Bunlar

diğerlerinden önde gelir, kısaca dört başlık altında toplanır.

a-Parimayı kes

Diğer kazazedelerde araca alındıktan sonra can salında, girişin yanında bulunan emniyetli

çakı ile, filikada ise baltayla kurtarma aracını gemiye bağlı tutan parima kesilir.

b-Gemiden uzak/aş

Geminin batması halinde oluşacak girdaba kapılmamak, suyun üzerine hızla çıkacak

malzemelere çarpıp yaralanmamak için veya bir patlama durumunda olabilecek yangında

alev ve dumanlardan korunmak için gemiden rüzgarüstü tarafına doğru en az 200-300 metre

kadar uzaklaşmak gerekir.

c-Deniz demirini at

Gemi bordasından 200-300 metre avara ettikten sonra avara ettikten hemen sonra deniz

demiri atılır Böylece rüzgarın kurtarma aracını sürüklenme hızı azalacaktır. Ayrıca kurtarma

yardım için kazazedelerin yapması gereken en önemli hareket olan kaza mahallinden

uzaklaşmamak böylece yerine getirilecektir.

Deniz demirinin pariması can salının girişinin yan tarafındadır. Böylece deniz demiri

atıldıktan sonra salın girişi rüzgar ve denizlere yan duracak, içindekileri koruyacaktır. Ayrıca

salın dalgalarla ve rüzgarla alabora olmasını önleyecektir.

d-Salın girişini kapat

Soğuk havalarda salın girişini kapatılır. Filikalarda ise filikanın tipine bağlı olarak içindeki

malzemeler değişecektir bunların kullanılması diğer bölümlerde anlatılmıştır.

Salın tabanı içerideki lastik pompa ile şişirilir. Eğer can salının içinde basınç bırakma valfı

çalışıyor ve Sal açıldığından beri salın yüzdürücü haznelerindeki fazla basıncı kaçırıyorsa

giriş örtüsü ses kesilene kadar kapatılmamal~dır. Örtü k.apatılırken istendiğinde açılabilecek

şekilde rr’ezevolta yaparak bağlanması unutulmamalıdır, aksi halde sal ters döndüğünde

içinde mahsur kalınabilir.

Sıcak bölgelerde örtüyü kapatmaya ve tabanı şişirmeye soğuk geceler dışında gerek olma-

yacaktır.

e-Tamir

Yukarıda anlatılanlar yapıldıktan sonra aracın durumu incelenir, içinde su varsa boşaltılır.

Özellikle can salında otomatik basınç bırakma valfinin sesi kesildikten sonra dinleme

yapılarak hava kaçağı olup olmadığına bakılır eğer varsa tamir setindeki malzemeler

kullanılarak tamiri yapılır.

2-İkinci Olarak Yapılacaklar

a-Deniz tutma hapını al

Can kurtarma aracında en iyi denizcileri dahi deniz tutar.

Deniz tutan kişinin direnci azalır. Denizde canlı kalabilme yöntemlerinin uygulanabilmesi

için kişinin fiziki olarak yeteri kadar güçlü ve şuurunun açık olması gerekir.

Bunu sağlamak için kurtarma aracının amiri hemen herkese bir deniz tutma hapı verir.

Ayrıca gemi terk edilmeden önce fırsat varsa, revirden deniz tutma hapı alınarak

kullanılması daha akıllıcadır.

Deniz tutması sadece fiziki olarak insanı etkilemez ayrıca çok değerli vücut sıvısının da

atılmasına neden olur. Hapları alan kişi susuzluk ve ağız kuruluğundan şikayet edebilir,

bunun su içmesine izin verilmemelidir.

b-Yaralı kazazedelere yardım et

Her can kurtarma aracında bulunan ilk yardım kutusu ile kitapçığına bakarak yaralılar

tedavi edilmeye çalışılmalıdır. Bu konuya ait bilgiler ilk yardım bölümündedir.

c-Suların boşaltılması

Aracın içindeki çamçakla, içeri giren su boşaltılır, ve süngerle kurutulur. Süngerin birini

ihtiyaç olacağı gibi can salının içinde yoğunlaşan suyu toplamak için saklarnak gerekir.

d-Isınma

Can kurtarma aracında kazazedeleri rüzgar, serpıti, yağmur ve soğuktan korumak için

herkese birer tane olmak üzere ısı koruyucu tulum bulunur.

Kurtarma aracında bulunanlar ısılarını korumak için elbiseleriyle birlikte ısı koruyucu

tulum-ların içine girmelidirler ve birlerine sarılarak oturmalıdırlar. Bu arada aracın dengesini

korumaya dikkat edilmelidir. Kazazedeleri örtmek için ilave bulunan tüm battaniye ve

elbiseler kullanılır.

Soğuk havalarda bir can salında en fazla sayıda kişinin bulunmasına, içerinin sıcak

tutulması bakımından dikkat edilmelidir. Sıcak havalarda ise diğer kurtarma araçları da varsa

gruplar küçültülür.

e-Toplanma

Bir kaza olduğunda gemide bulunan elektronik cihazlar yardımıyla kolaylıkla kara

istasyonlarına ve gemilere haber verilebilir. Böylece kısa bir süre sonra geminin yeri tam

olarak tespit edilecektir ve kurtarma yardım için harekat başlayacaktır. Burada önemli olan

geminin bulunduğu veya battığı yerden uzaklaşmamaktır.

Kurtarma araçlarında bulunan can halatları ile diğer kurtarma araçları hemen birbirlerine

bağlanmalıdır. Ayrıca can yeleği ile denizde duruluyorsa yeleğe bağlı can halatı ile

denizdekiler bir arada bulunmaya çalışmalıdırlar. Böylece radarla ve gözle daha kolay

görülme imkanı oluşur ve bazı malzemeler ortaklaşa kullanılır.

Kurtarma araçları birbirlerine bağlanırken 10-15 metre halat kullanılmalıdır ki dalgalarda

iki araç dalga tepesinde bulunarak halatı kesmesin.

3-Üçüncü Olarak Yapılacaklar

Can kurtarma aracında üçüncü olarak yapılacak işlerle araçtaki hayat belli bir düzen

altına alınır.

a-Liderlik

Role cetvellerinde her araçta kimin amir olduğu yazılmıştır. Bunun yokluğunda en

yetenekli kişi lider olur. Unutulmaması gereken bir husus, farklı durumlar bunları daha iyi

bilen farklı liderleri gerektirebilir.

b-Kesici aletleri toplama

Tehlikeli olabilecek ve silah olarak kullanılabilecek bütün aletler amir tarafından toplanır.

c-Yoklama

Düzenli aralıklarla yoklama yapmak kazazedeler arasındaki havayı yumuşatır,

yoklamada gözcüler hastalar sağlamlar ayrı ayrı sayılarak vakit harcanır.

d-Düzen

Kazazedelere gözcülük, tamircilik, kumanyacılık gibi sürekli işler vererek meşgul etmek

ümitsizliğe kapılrrılarını önlemek için iyi bir yoldur.

e-Gözcülük

Genel olarak her saat iki kişi vardiyacı olmak üzere gözcülük vardiyaları düzenlenir.

Gözcüerden biri dışarıya bakarken diğeri içeriye bakar.

Dışarı bakan gözcü en iyi şekilde giyinmeli ve ani sallantılarda düşmemesi için can halatı

ile araca bağlanmalıdır. Bu kişi etrafta uçak, gemi, kazazede, sahil ve muhtemel tehlikelere

karşı gözcülük yapar.

Gözcü amir tarafından görevi hakkında ve özellikle çeşitli işaret araçlarının kullanılması

konusunda iyice bilgilendirilmelidir.

içeri bakan gözcü ise diğerleri dinlenirken salın bakımından, kurutma, havalandırma,

tüplerin kontrolu, gibi işlerden sorumludur. Ayrıca hastalarla ilgilenme, yağmur suyu toplama

işlerini yapar. İçeriden sorumlu gözcü her saat birkaç dakikalığına içerde olabilecek C02

gazını boşaltmak için salı havalandırmalıdır.

f-Canlı kalma kılavuzu

Tüm kazazedeler yapılacak önemli davranışları ve işleri öğrenmek için en kısa zamanda

aracın içindeki “Denizde Canlı Kalabilme Kılavuzu” adlı kitapçığı okumalıdırlar.

g-Su ve yiyecek

Hasta ve yaralılar hariç ilk 24 saat içinde kimseye su ve yiyecek verilmez.

Çocukların daha çabuk susayacağı ve acıkacağı unutulmamalıdır.

h-İdrar

İdrar tutulmasını önlemek için ilk iki saat içinde kazazedelere idrarlarını yapmaları

söylenmelidir.

D-Can Kurtarma Aracında Yapılacaklar

Can kurtarma aracındaki kazazedeleri canlı kalabilmek için çok kısıtlı şartlar altında

zorlu bir, mücadele beklemektedir. Denizde canlı kalabilmek için gerekli kurallar tatbik

edildiğinde bu mücadeleden başarı ile çıkılabilir.

Can kurtarma aracına bindikten sonra yapılacaklar şunlardır.

-Herkes can aracına bindikten sonra vasıtayı gemiye bağlı tutan son parima kesilmeli

yada fora edilmelidir. Şişme can sallarında giriş kısmına yakın yerde bulunan çakı bu iş

için kullanılabilir.

-Kurtarma vasıtasındaki kürekler kullanılarak rüzgarüstüne doğru hemen gemiden

uzaklaşılmalı

- Rüzgar tesiriyle bordadan avara etmek zor olursa geminin emin olan baş veya kıç

tarafına ilerleyip buradan geçtikten sonra rüzgarüstüne seyredilmeli.

-Yeterince uzaklaştıktan sonra deniz demiri atılarak son mevkiinden uzaklaşmanın

sürati azaltılmalıdır,

-Etraf gözlenerek ve dinlenerek yardıma ihtiyacı olan kazazede olup olmadığı kontrol

edilir-ken can kurtarma aracının mürettebatı tespit edilir eksik varsa ortamın şartlarına göre

araştırılmalıdır.

-Diğer can kurtarma araçlarıyla bir arada bulunmaya çalışılmalıdır. Can kurtarma

araçlarının bir arada bulunması uzaktan görülmede ve radarla tespitte kolaylık sağlar.

Ayrıca salın örtüsünün ve filika yelkeninin ıslak olması radarla tespiti kolaylaştırır.

-Can kurtarma araçlarına getirildi ise mevkil gösterir cihazlar (EPIRP veya SART)

çalıştırılmalıdır.

- Epirp alınamadıysa gemi battıktan sonra kendiliğinden su yüzeyine çıkacaktır, daha

sonra bu cihaz aranmalıdır.

-Ayrıca tehlike işaretleri kullanıma hazır hale getirilmeli ve telsiz en kısa zamanda

kurularak çalıştırılmalıdır.

- Gündüz vakti can salının ışığı kapatılarak piller korunmalıdır.

Soğuktan korunma

-Can salının her yanı kapatılarak yeterli olan en az havalandırmaya izin verilmeli ve

salırı tabanı yalıtımı arttırmak için şişirilmelidir.

-Mümkün olduğu kadar kuru kalınmaya gayret edilmeli ıslak elbiseler varsa sıkılıp suyu

çıkarıldıktan sonra tekrar giyilmelidir.

-Isıyı muhafaza için kazazedeler birbirlerine sarılarak oturmalıdır.

-Uzuvlardaki donma tehlikesini azaltmak için kollar ve bacaklar uzatılmalı, eller açılıp

kapatılıp, küçük ısınma hareketleri yapılır. Bu hareketlcr~e enerji kaybedilmeden kan

dolaşım arttırılır.

-Soğuğa fazla maruz kalmaması içirı gözcülük nöbeti tutan kişiler sık sık değiştirilir.

Sıcaktan Korunma

-Sıcaklarda salın giriş örtüsü açık tutulmalı ve içeriye serin havanın girmesi

sağlanmalıdır. Taban kısmı şişirilmemelidir.

-Salın örtüsü ıslatılarak sal serin tutulmalı, ayrıca giysiler ıslatıldıktan sonra sıkılarak

giyilmelidir.

-Serinlemek için kesinlikle yüzmeyu kalkışmayın. Sala tekrar çıkmak için gerekli kuvveti

bu~amayabilirsiniz. Ayrıca salın gölgesi altında köpekbalığı da olabilir.

-Genel olarak gereksiz tüm hareketlerden kaçınılarak çok değerli vücut sıvısı

korunmalıdır.

Gözcülük

-Kurtulabilme için gözcülük çok önemlidir. ‘traftan geçebilecek her türlü vasıtaya haber

verebilmek için öncelikle onun görülmesi gerekir, bu da iyi bir gözcülükle olacaktır.

-Düzenli ve kısa aralıklarla gözcülük yapılmalıdır.

Su ve yiyeceğin kullanılması

Yiyecek ve su gün ortasında ve güneşin doğuş ve batış vakitlerinde verilmelidir.

Kumanyanır aralıklı olarak verilmesini görmek moral açıs~ndan çok yararlıdır.

Su

Can salında adam başına 1 .5 litre, can filikasında ise adam başına 3 litre tatlı su

vardır. Suyun bir disiplinle paylaşımı ve kullanılması son derece önem arzeder.

Suyun böyle kısıtlı olması halinde günde 50 cl, yani yaklaşık 2 bardak su içilmelidir, Su

günde üç defa ve ağızda dolaştırılarak yudum yudum içilir.

Can sallarında ve filikalarında mevcut suyun yanııda, araçların su toplama

haznelerinden ve diğer yöntemlerden de yararlanarak yağmur suyunu toplamaya

çalışılmalıdır. Şayet yağmur suyuyla biriktirilmiş kafi miktarda su varsa günde 75 cl, ( 3

bardak) su içilebilir,

Kullanılan su kaplarını atılmamalı ve salın içinde yoğunlaşan su bir sünger ile bu

kaplara toplanmalıdır.

Deniz suyundan tatlı su yapmak için hazırlanmış kimyasal maddeler ile tatlı su

yapılabilir. ilk 24 saat vücut sıvısını aşırı kaybeden hasta ve yaralılar haricinde kimse su

içmemelidir. İki günde bir su kullanılmalı ve son su kabı hariç bundan daha az

kullanılmamalıdır. Yaklaşık 35-50 cl su kalması durumunda yalnızca ağzı ıslatmak ve çok

az bir miktarını kuruluğu giderecek şekilde içmek gerekir,

Her gün için bir litre kullanacak şekilde fazla su bulunursa, balık veya kuş gibi

canlılar yakalanıp yenebilir. Fazla miktarda su olmaması halinde bunları yemekten

kaçınılmalıdır çünkü bunlardaki yağ ve protein mide suyunu kullanır ve susuzluğu arttırır.

Öte yandan karbonhidratlar vücut sıvısını kullanan protein ve yağların

kullanılmasını geciktireceği için önemlidirler ve mümkünse gemiden çıkarken bisküvi,

şeker, ekmek gibi yiyecekler alınmalıdır.

Asla idrar ve deniz suyu, tatlı suyla karıştırılsa bile içilmemelidir. Bu mesele üzerine

anlatılan diğer hikayeleri itibar edilmemelidir.YiyecekKazazedelerin hayatlarını sürdürmesi için lazım olan suyun varlığı halinde, açlıktan

ölmek en uzak ihtimaldir. Fakat yinede yiyecek disiplininin de sağlanması gerekir.

Vücut bünyesi ortamın şartlarına göre (hareket, sıcaklık, moral vs.) enerji

harcamaktadır. Açlık başladığında vücut, içinde bulunan yağı tüketmeye başlar. Zaten can

araçlarına konulmuş olan yiyeceklerde düşük protein ve yüksek karbonhidrat oranı

sağlanmıştır. Şeker oranının arttırılmas:yla vücudun su kayıp hızının azaltılması

amaçlanmıştır.

Can kurtarma vasıtalarında hazır paketlenmiş yiyecek bulunur. Günlük adam başı

bir tablet yenilecek yeterlikte hazırlanmışlardır

Yiyecekleri kullanma kılavuzu dikkatle okunmalıdır. Ümit

Olaylar göstermiştir ki ümitlerini yitirmeyenler olağanüstü zorıukları yenmişlerdir. Bu

nedenle filika veya sal amirinin kazazedelerin ümitlerini canlı tutmaya çalışması çok

önemlidir. Anlaşılır bir disiplin oluşturulmalıdır ve anormal davranışlara dikkat edilmelidir. Canlı kalma çalışmasını düzenlemek Gözcülük ve yiyeceklerin düzenle dağıtılması kazazedelerin davranışlarının daha

düzenli olmasına yardımcı olur. Bu düzen kurtarma yardım gelene kadar devam

ettirilmelidir. Kurtarma aracının ilk görünmesinden kurtarılmaya kadar geçen süre çok

zaman alabilir. Bu süre zarfında disiplin aynen korunmalı ve önceki düzene devam

edilmelidir.Kurtarma Yardım gelmesi halinde dikkat edilecekler.Özellikle denizli havalarda kurtarma harekatı çok tehlikeli olabilir. Kurtarma aracını

gördükten sonra kazazedeler aşırı sevinçten dolayı kendilerini tehlikelere atabilirler.

Vücutlarının ne kadar zayıf düştüğünün farkında olamadıklarından yapacakları bilinçsiz

hareketler yaşamlarına mal olabilir. Örneğin sevinçle denize atladıktan sonra tekrar can

kurtarma aracına dönemeyebilir. Can kurtarma aracının amiri bu durumu göz önünde

tutarak hazırlıklı olmalıdır.

E- Gemiyi Terkten Sonra Yaralilarla İlgilenme

Bu bölümde geminin terk edilişinden sonra karşılaşılabilecek ve ilk yardım gerektiren acil

durumlara ve kısaca tedavilerine değinilecektir.

a- Şuur Kaybı

Şuuru kapalı olan hastaya nefes alıp vermesi durmuş ise suni solunum yapılır. Kanama

varsa durdurulur, nabız sürekli kontrol edilir. Ağzında varsa yabancı maddeler çıkarılır.

Üzerindeki elbiseler gevşetilir ve rahat nefes alması için korna pozisyonunda yatırılır. (sağa

yatırılır, sol ayak yarıya kadar karnına doğru çekilir, sağ kol alttan sağa doğru tamamen

dışarı uzatılır, sol kolun eli yüzün yanına getirilir.

Şuuru kapalı olan hastaya içecek ve rnorfin verilmez.

b- Boğıılma

Boğulmaktan kurtarılan kazazede eğer suda çok kalmamış ve vücut sıcaklığı da çok

düşmemişse kendiliğinde iyileşir.

Boğulmaya başlayan biri kurtarma aracına alındığında eğer nefesi zayıflamışsa hemen

suni solunum yapılmalıdır. Hastanın şuuru açık ve nefes alışı zayıflamış olabilir. Bunun

sebebi diğerlerde su bulunmasıdır. Öncelikle akciğerlerden su çıkartma işlemleri yapılır.

Oksijen yetersizliğinden dolayı yüzünde mavi noktalar ve uyuşmalar oluşur. Şuuru açık ise

hastaya derin derin nefes alması ve öksürmesi söylenir, bu sayede suların çıkması

sağlanabilir.

Ciğerlerinde deniz suyı bulunan şuuru açık bir hasta tuzlu suyun diğerleri tahrip ederek

vüdut sıvısının ciğere dolmasından dolayı olaydan 72 saat sonra ikinci boğulma ile

karşılaşabilir. Bu durumdaki kazazedelere hastanede tedavi gerekir.

c- Kanama

Kanama olması halinde kanayan yere 5-15 dakika baskı uygulayarak kanama

durdurulur. Kanayan uzuv vücuttan daha yukarıya kaldırılır. Yara üzerine steril bezle baskı

yapılır. Bez değiştirilmeden gerekirse üzerine bir bez daha konu. Emme sesi gelen

toplardamar yar alanmalarında hemen avuçla yara kapatılır daha sonra hava geçirmez

bandajla kapatılır.

İç kanamalarda hastanın ayakları hafif yukarıda olmak üzere sırt üstü yatırılır, üzerindeki

giysiler gevşetilir. d-Yanma

Yanan kısmın sıcaklığını almak için üzerine soğuk su dökülür. Yanan kısma yapışan

elbiselere çıkarılmaz, diğer yerlerdekiler kesilerek dikkatlice çıkarılabilir. Yanan kısma ve

kabarcıklara dokunulmaz. Az miktarda ağızdan su verilir. Yanan kısım temiz tutulur.

e- Susuzluk ve Sıcaklığın Etkisi

İnsan susuzluğa en fazla 7-10 gün açlığa ise en fazla 30 gün dayanabilir. Kurtarma

aracın-da öncelikle vücut sıvısının korunmasına ;clışılmalıdır. Vücut sıvısı en çok

aşağıdaki hallerde kaybedilir.KusmaDenizde oluşan hareket sonucu meydana gelen rahatsızlıklardandır Öncelikle

engellenebilmesi için gemiyi terk etmeden önce veya kurtarma aracında deniz tutma hapı

alınmalıdır.

Kusan kişi başını sıcak tutmalı, bunun için baş dizlerin arasına alınıp tutulur. Hastanın

temiz hava alması sağlanır. Diğer kazazedeleri etkilememek için bulantı torbaları

kullanılmalıdır.TerlemeSu kaybına sebep olan diğer bir hal terlemedir. Bunun engellenmesi için sıcak

havalarda sal havalandırılmalı ve örtüsü kapatılmamalı, salın tabanı şişirilmemelidir.

Elbiseler ıslatılıp sıkıldıktan sonra hemli bir şekilde giyilebilir. Mümkün olduğunca

gölgede kalınmalı fakat kesinlikle denize girilmemelidir.

Aşağıda can kurtarma aracında karşılaşılabilecek acil dururrılarda kazazedelere

yapılacak ilk müdahale yöntemleri anlatılmıştır.f- Donma (Hıpotermi)Donma veya Hipotermi vücut ısısının aşırı derecede düşmesi demektir. Soğuk suda

vücut aniden soğusa da kalbin ve beynin soğuması 10-15 dakika sonra başlar. Hipotermi

insanı ya doğrudan etkiler yada boğulmaya sebep olur.

Hipotermiye maruz kalmış bir kazazede de şu belirtiler görülür;

- Su içinde kalan ve vücut ısısı düşen bir kişini rengi solmaya başlar,

- Kişi engel olamayacağı şekilde titremeye başlar.

- Adale sertliği ve kramplar.oluşur,

- Hipoterminin derecelerine göre bilinç kaybı ve şok gelişir.

Hiportermi insanı aşağıda açıklandığı gibi dört basamakta etkiler

1. Başlangıç hiportermisi: ilk 2-3 dakikadır, ani soğuğun etkisidir.

2. Kısa dönem hiportermisi: 3-15 dakikadır, yorulmaya sebep olur. (birinci boğulma).

3. Uzun dönem hiportermisi: 30 dakika ve yukarısı, sürekli soğuma etkisi.

4. lleri hipotermi: İkinci boğulma ve aşırı çökme.

Isı kaybı denizdeki tehlikenin en önemlisidir. Vücut ısısı 37° nin altına düşmeye

başladığında hiportermi başlamış olur. Vücut titreyerek ısı üretir. Isı kaybı devam ettiği

sürece vücut toplam üç defa ısı üretecektir. Üçüncü defa ısı üretildikten sonra kazazede

kurtarılırsa da en ufak yanlış müdahalede her an ölebilir.

Kurtarılan kazazede hangi durumda olursa olsun ani ısıtılmamalı, solunum ve kalp hemen

kontrol edilerek gerekiyorsa derhal suni solunum ve kalp masajı yapılmalıdır.

İlk yardıma en az 30 dakika devam edilmelidir,

Şoka girmişse hemen baş gövdeden hafif aşağıya gelecek pozisyonda yatırılmalıdır.

Battaniye sarılarak yavaşça ısıtılmalıdır

Tüm bu yardımlar esnasında kazazedeye sıcak içecekler verilmemeli, ani olarak

ısıtılmamalı, rüzg~ra maruz kalmaktan korunmalıdır

g- Sıcak Çarpması (Hipertermi)

Sıcak bölgelerde ve güneş altında uzun süre kalındığında gerçekleşebilir. İlk belirtiler baş

ağrısı, bulantı, aşırı terleme, kas krampları güçsüzlük olarak kendini gösterir. Durum

ağırlaştıkça terleme kesilir, cilt kırmızı, sıcak ve kuru bir hal alır.

Tedavi olarak hasta gölge altına alınmalı, fazla elbiseleri çıkarılmalıdır. Hasta sırtüstü

yatırılır, ayakları hafifçe kaldırılır, Islak bir bezle vücut silinerek serinletilir. Bulantı yoksa

içecek veri lebilir, bilinci açık değilse ağızdan hiçbir şey verilmez.

CAN KURTARMA ARACINDA BULUNAN TEÇHİZATIN KULLANILMASI

A) Koruyucu ÖrtülerKısmen kapalı can filikalarında, içindeki personeli sıcak, soğuk, yağmur ve deniz

serpintisi gibi dış etkilerden koruyabilecek, dış tarafı dikkat çekici renkte olan katlanabilir

koruyucu örtüler bulunmaktadır. Koruyucu örtüler içinde bulunanları sıcak ve soğuğa karşı

korumak için arasında hava boşluğu veya eşit etkili düzenler ile ayrılmış iki kattan az

olmayan materyal ile yalıtılmıştır. Filika içinde katlanmış örtüyle birlikte bulunan katı

parçalar ve tirizler ile kurulan bu düzenekte başta, kıçta ve her iki tarafta girişler

bulunmaktadır. Bu girişler deniz suyunu ve yağmuru içeriye almayacak, kolay ve hızlı

açılıp kapanabilecek şekilde yapılmıştır. Üzerlerinde içeriye yeterli gün ışığını verecek yarı

saydam pencereler, yağmur suyunu toplamak için kullanılacak cepler bulunur.

Filikaya binilmesi ile birlikte en çok 2 kişi yerleri belli ve tespitli bölgelere , tertibatı kolayca

kurarak, turuncu rengi dış tarafa gelecek şekilde örtü monte edilir.

B) İlk yardım kutusu

Can filikaları ve can salları içerisinde bulunan ilk yardım kutuları su geçirmeyecek

ve içindeki malzemelerin kullanılmasından sonra tekrar kapanabilecek yapıda dizayn

edilmişlerdir. ilk tıbbi müdahalenin yapılabilmesi için gerekli sayı ve çeşitteki tüm

malzemeler ilk yardım kutusunun içinde bulunur.

a- Makas ve cımbız,

b- Gazlı kompres,

c- Çeşitli bandajlar,

d- Yapıştırıdı flaster(bant),

e- Gazlı bez, f- Pamuk,

g- Yara temizleme suyu ve bezi,h- Deniz tutmasına karşı haplar,ı- Ağrı kesici (aspirin),j- Amonyak,k- Göz antiseptiği,l- Yanık merherrıi,m- Çinko oksit merhem.

İçindeki malzemelerin bilinçsizce boş yere kullanılmamasına ve ilk yardım

kutusunun açık bırakılmamasına dikkat edilmelidir.

C) Deniz demiri

Deniz üzerindeki arama ve kurtarma çalışmaları kazazedeler tarafından verilen veya

geminin bilinen en son mevkii üzerinden hareketle başlar. Rüzgar ve akıntı etkisiyle verilen

son mevkiinden hızlı bir uzaklaşma, kazazedelerin bulunması için geçecek zamanın

artmasına yol açar,oysa kazazedelere bir an önce ulaşılması hayati önem taşır. Can

kurtarma aracından atılacak bir deniz demiri gerek bahsedilen hızlı sürüklenmeyi, gerekse

vasıtaların sallanmasını önlemede önemli bir rol oynar.

Gemi terk edildikten ve belirli bir mesafe

uzaklaştıktan sonra, can filika ve sallarında 2 şer adet bulunan deniz demirlerinden bir

tanesi hemen atılarak sürüklenme hızının azalması sağlanmalıdır. Normal bir esintide

deniz demiri atmış bir can salı saatte yaklaşık yarım deniz mili hızla sürüklenir.

Gerek olduğu durumlarda her iki deniz demiri de atılabilir. Fakat halatlarına farklı

kalomalar vermek suretiyle birbirlerine dolanmaları önlenmelidir.

Filika ve can salı çevresinde deniz yüzeyinin düzgün olması ve dalga

çatlamalarının önlenmesi için deniz demirinin peşine bir yağ torbası bağlanarak, içine bir

miktar nebati bir miktarda balık yağı karışımı konulur. Bitmesi ve bulunamaması hallerinde

motor yağı da kullanılabilir.

Filikalarda motor çalıştırılmadığı zaman filikanın başını denizlere dik olarak tutmak

için deniz demiri atılmalıdır. Özellikle can sallarında dengeli duruş ve sallantının azaltılması

içindekilerin rahatsızlığının azaltılmasında fayda Sağlar.

D) Yangın söndürücüler

Motorlu can filikalarında akaryakıt yangınları oluşabilir. Bu durumlar göz önüne

alınarak motorlu filikalarda akaryakıt yangınlarına karşı kullanılmak üzere bir küçük yangın

söndürme tüpü bulundurulur. Bahsedilen söndürücü filika içi durumuna uygun boyut ve

ağırlıktadır. Filika içinde kolayca ulaşılıp taşınabilecek şekilde muhafaza altına alınmıştır.

E) Filika telsizi

Solas kurallarına göre can kurtarma araçlarında bulundurulması gereken taşınabilir

filika tesizleri ;bir cihaz ,bir verici ,bir alıcı . ‘nir anten ve bir enerji kaynağından oluşur.

Kolayca taşınabilir olan filika telsiz cihazı deniz suyunda yüzebilir ,suya düştüğünde hasara

uğramaz ve su geçirmez niteliktedir. Hafif toplu ve pratik olmasıyla deneyimsiz bir kişi

tarafından da kolayca kullanılabilir. Tam kapalı can filikalarında filikaya monte edilmiş

halde veya filika içinde muhafaza edilmiş olarak bulunabilir. Bunun haricinde bazı gemilerin

köprüüstünde bazı gemilerde de telsiz dairesinde her an kullanıma hazır ve şarjlı olarak

bulunur. Enerji kaynağı olarak kullanılan akü bataryaları rormal şart’ardaki bir çalışmada

cihazı 4 saat süreyle beklemektedir.

Cihaz vericisi 2182 kHz ,500 kHz ve 8364 kHz ( uluslararası can kurtarma araçları

frekansı) ilk tehlike frekanslarından yaklaşık 3 watt’lık çıkış yaparak ve telsiz telgraf

frekansında 4000 Khz ile 2750 Khz arasındaki frekansta da telsiz kurallarının can kurtarma

araçları için tayin ettiği bir emisyon sınıfını kullanarak yayın yapma gücünde olacaktır.

El ile yapılacak yayınlar için bir manipleye ek olarak verici ,telsiz telgraf alarm ve tehlike

işaretlerini vermek için bir otomatik maniple cihazına da sahiptir.

Alıcı telsiz telgraf tehlike frekansını ve telsiz kurallarının bu frekans için belirlediği

emisyon sınıf larını alma yeteneğinde olacaktır. Vericinin sahip olduğu telsiz telefon tehlike

frekansından yayın yapabilme gücüne alıcıda aynı frekanslar için alım gücü olarak sahiptir.

Anten ya kendisine tutar tipte yada can filikasının direği tarafından en yüksek uygun

noktada tutunabilecek şekilde olacaktır. Eğer uygun an-ten ve durum olursa; temin

edilecek bir balon veya uçurtma ile daha yukarıda tutulması arzu edilir.

Ayrıca can kurtarma araçları arasında ve gemideki haberleşmede kullanılmak

üzere iki taraflı tel-siz telefon cihazı (VHF) bulunur. Deniz bantlı el telsizinde 16, kanal

uluslar arası tehlike frekansı olarak kullanılır. Bu kanaldan yapılan çağrılara cevap

alınamadığı tehlike

mesajı diğer bir kanaldan verilmelidir. Cihazın enerji kaynağı normal bir çalışmayla 4

saatlik kapasitededir. Her gemide en az 3 adet el VHF ‘si bulunmaktadır.

Filika telsizi içinde telsiz cihazı, tel, çubuk ve uçurtma anten, dinamo kolları,

kullanma kılavuzu, bazı yedek parçalar, kağıt, kalem, gü kaynağı, anten ve topraklama

kablosu ve anten bağlantı elemanları bulunur.

Tel mümkün olduğunca yükseğe gerilir veya teleskopik anten uzatılarak tespit

edilir. Cihazın dinamo kolları güç kaynağına takılır. Topraklama kablosu denize bırakılır.

Dinamo ile güç sağlanıyorsa hız gösterge lambasının cihazın kullanıldığı süre zarfında

sürekli ve düzgün yanmasını teminen uygun hızda çevrilmesi gerekir.

Filika telsizi ile tehlike muhaberesi

a- Alıcı verici anahtarı Transmit 500 kHz Morse, veya istenildiği gibi Transmit 2181 kHz

Alarm veya Transmit 8364 Morse durumuna alınır.

b- Fonksiyon anahtarı Dinamo kolları çevrilerek speed indicator lambasının yandığına

bakılır.

c- Ayar ibresinde azami sapma temin edilinceye kadar manipleye basılı tutularak Frequ-

ancy/Antenna anahtarı Long ve Short Antenna durumuna alınıp Transmitter tuning ayarı

yapılır.

d- Ayarlamadan sonra el manipleden çekilir, Automatic Morse Alarm düğmesine

basılarak, SOS radyotelgraf alarm işaretini de içeren otomatik ikaz sinyalleri dizisi otomatik

olarak yayınlanmaya başlar. Bu esnada kulaklıktan gönderilen alarm işareti duyulur ve

Automatic Morse A

Alarm indicator lambası parlamaya devam eder. Otomatik yayın sonrasında istenirse

yeniden alarm düğme~ine basılarak alarm sinyali tekrarlanır yahut function anahtarı

receive konumuna alınarak sonraki muhabere için dinlemeye geçilir.

e- Function anahtarı transmit konumunda iken istenen mors işaretleri maniple

kullanılarak gönderilebilir.

F- EPIRB - Acil Mevki Verme Telsiz Şamandırası

Epirbler (Emergency Position Indicating Radio Beacon) 121.5 MHz ve 406 MHz

üzerinden bu amaçla kurulmuş uydulara sinyal vererek kendi mevkiinin bulunmasını

sağlayan elektronik cihazlardır. Gemi battığı takdirde otomatik olarak suyun üzerine çıkıp

çalışmasını sağlayacak serbest bırakma kilidi bulunan muhafazalarda bulunurlar. Uydudan

aktarılan sinyaller GMDSS kara istasyonu tarafından alınarak Epirbin, dolayısıyla teknenin

yeri tespit edildikten sonra teknenin yakınındaki kara istasyonlarına ve gemilere haber

verilerek arama ve kurtarma başlatılır.

Inmarsat , Cospas- Sarsat ve VHF Ebirbi olarak üç türlüdürler.

VHF epirbi VHF kanal 70 ten kendi teknesinin tanınma numarasını VHF menzili içindeki

sahil istasyonuna bildirir.

Epirb’in test için birkaç saniyelik kullanımı hariç tehlike dışında kullanılmamasına dikkat

edilmelidir. Can kurtarma vasıtasında iken üzerindeki anahtar “on” durumuna getirildiğinde

çalışmaya başlar. Kendisine bağlı savlo aracın bir yerine bağlanarak epirp denize bırakılır.

G- SART - Arama Kurtarma Yansıtıcısı

SART, (Search And Rescue Transponder) arama kurtarma harekatında çevredeki

gemilerin radarların da görünerek yerinin belirlenmesini sağlayan elektronik cihazlı bir

şamandıradır.

SART, 15 mil civarındaki teknelerin X band radarlarının gönderdiği yayının uyarmasıyla

etkin hale gelerek 9 GHz (3cm) üzerinden kendisi yayın yapmaya başlar. Yayını alan

teknenin radar ekranında merkezden dışa doğru tek hat üzerinde 12 veya 20 adet nokta

olarak görülür. Ekranın merkezine en yakın olan nokta cihazın yerini gösterir.

SART gemi terk edilirken can kurtarma aracınz alınır. Elle çalıştırılır, çalıştırıldıktan sonra

üzerindeki savlosundan kurtarma aracına bağlanarak denize bırakılır.

H- Radar Reflektörü.

Can kurtarma aracının etraftaki gemilerin radarın tarafından kolayca algılanabilmesi için

aracın içinde bir radar reflektörü konulmuştur. Bu alüminyun levhalar, 90 derece açılı

olarak birleştirilerek salın dış kısmındaki uzun cebe çubuğu geçirilerek bırakılır.

CAN KURTARMA ARACINİN İDARESİ

Can filikası ile gemiyi terk etmeden önce seyir yardımcılarının filikaya alınması çok

faydalıdır. Görevli zabit gemiyi terk mevkiini koyarak bölge haritaları ile birlikte yanına

almalıdır. Filikaya alınması faydalı olacak seyir malzemeleri:

- Kağıt kalem.

- Bölge hanitaları.

- Seyir jurnali

- Paralel, pergel

- Sekstant, knonometre

- Almanak,

Gemi terk edildikten sonra varsa diğer filikalar ile bir araya gelinerek ilk müdahaleler

yapıldıktan sonra bölgede beklenilmesine veya seyir yapılmasına karar verilir.

A- Denizli havalarda can kurtarma aracını kullanma

Kurtarma araçları denizli havalarda çok hızlı yalpa ve baş-kıç yaparlar. Bu durumda,

kürekle veya motorla manevra yaparak dalgalar bir omuzlukta tutulmalı veya denizlere baş

tutulmalıdır.

Makine arıza yaparsa deniz demiri kullanmak gerekir. Böylece filikanın dalgalara borda

vererek tehlikeli yalpalara düşmesi önlenir. Aksi halde sonunda alabora olur.

Can filikasında içinde nebati ve hayvani yağ karışımı bulunan bir yağ torbası bulunur. Bu

torbanın (veya teneke) ucunda bulunan musluk damla damla yağ sızdıracak şekilde açılıp

deniz demiri savlosunun ortalarına bağlanarak denize atılır. Sızan yağlar deniz yüzeyini

kaplayarak dalga tepelerinin kırılıp serpinti yapmasını ve böylece filikadakilere deniz

serpintisinin vurmasını önler.

Denizler omuzluktan alınırken süratli gidilirse, filika çok hızlı baş kıç yapar ve tekne

dövünür. Filikadakiler aşırı derecede rahatsız olurlar. Ayrıca tekne ve makineye zarar

gelebilir. Bu durumda hız azaltılır ve pruva dalgalara doğru çevrilir. Eğer büyük bir dalga

yaklaşırsa filikanın içindeki ağırlığın iki tarafta eşit olmasına dikkat edilir ve dalga başa

alınarak filikayı bordasına çevirmemesi için çalışılır.Dalgalar bordadan alınırsa filika ağır yalpalara düşer. Eğer rota o şekilde durmayı

gerektiriyorsa zig zag yapılarak yol aalınmalıdır.

Denizler kıç omuzluktan gelirse çok dikkat edilmelidir. Bu halde dalga filikayı kapar ve

önüne katarak sonunda bordasını çevirerek alabora eder. Başka bir şekilde ise kıçtan

gelen dalga teknenin kıç tarafını kaldırın, baş omuzluklar suya batar ve dalga tekneyi kafa

üstü dalga çukuruna doğru yuvarlar.

Böyle durumda dalga tam kıçtan geldiğinde rota dalga yine kıçta şekilde tutulmaya

çalışılır, teknenin sürati azaltılır, dalga ile teknenin sürati aynı olduğu anda sürat hızla

azaltılır ve dalga-nın gerisinde kalınmaya çalışılır.

Dalgaların gittiği yönde tekne yol alırken teknenin altından geçen su az olduğu için

dümen tutmak zorlaşacaktır.

Başka bir şekil ise, çok dikkatli dümen tutarak tam dalga geleceği anda üzerine

dönülerek dalga karşılanır, sonra tekrar eski rotaya dönülerek yola devam edilir.

Motorlu Can Filikası İle Can Sallarını Çekmek, Kazazedeleri Denizden Kurtarma

a-Can Salını Çekme

Denizde grup hainde bulunmak , kolay görülebilmek ve yardımlaşma bakımından çok

önemlidir. Bunu sağlamak için denizde birkaç can salı varsa birbirlerine bağlanıp bir arada

bulunmalıdırlar. Can sallarının yanında sağlamlaştırılmış kısma ikinci deniz clemininin

paniması bağlanarak bu amaçla kullanılır. Gerektiğinde motorlu bir can filikası ile buradan

yedeklenerek çekilebilir.

6 mil hız yapan bir can filikası 25 kişilik dolu bir can salını 2 mil hızla çekebilir. Can salını

acil bir tehlikeden kurtarmak olmadıkça dalgalı havada can salı çekilmemelidir. Çekme

halatı ani gerilmeleri önleyebilecek kadar uzurı olmalıdır. Bunu yapabilmenin en iyi yolu iki

araç iki dalda tepesinde veya biri dalga çukurunda diğeri dalga tepesinde olduğu anda

kalomayı ayarlamaktır.

Can salını yedekleyen vasıta rota ve hızını çok yavaş değiştirmelidir. Dalga ve rüzgara

açı yapacak şekilde can salını çekmek Dalga ve rüzgara karşı çekmekten daha kolay ve

emniyetlidir. Çekme işlemi sırasında çok iyi gözcülük yapılmalı çekilen araç çeken araç

tarafından daima gözaltında tutulmalıdır.

b-Denizdeki Kazazedeleri kurtarma

Can kurtarma aracına binen kişiler daha sonra etraftaki diğer kazazedeleri kurtarmaya

çalışmalıdırlar. Etraftakilenin seslenini duyabilmek için arada bir tam sessizlik

sağlanmalıdır.Kazazedeye, rüzgarın sürükleyip çarpma ihtimalinden dolayı can filikası ile

yaklaşırken çok ağır yaklaşılıp biraz açık durulmalıdır. Daha sonra filikadaki can kurtarma

halkası kazazedeye atılarak tutması sağlanır. Kazazede yavaşça filikaya yaklaştırılır, elle

tutulacaksa rüzgarüstü omuzluktan ve çarmıh kullanılarak filikaya alınmalıdır.

Can salı ile kazazedeye daha kolay yaklaşılabilir. Önce can kurtarma halkası atılmalı

daha sonra sala alınmalıdır. Kazazede baygın, soğuktan ve yorgunluktan dolayı can kurtarma halkasını tutamayacak kadar bitkin olabilir, bu halde can halatına bağlı biri yardıma giderek kazazedeye ulaşılmalıdır.

Kazazede yaralı ise yaranın nerede olduğu araştırılır, görünür bir yara ise zarar

vermeyecek biçimde kurtarma vasıtasına yaklaştırılır. Görünmeyen yara varsa kazazede

yüzü can salına bakacak şekilde salın girişine kadar getirilir, can salındaki iki kişi yaralının

koltuk altlarından tutar bir kişide mümkünse suya girerek bacaklarından kaldırarak yaralıyı

yatay hale getirmeye çalışmalıdırlar. Diğer hallerde yaralı sırtı sala gelecek şekilde

döndürülür ve koltukaltları ve bacaklarından tutularak sala alınır. bu arada sudaki kişi yine

kazazedenin bacaklarından iterek yardımcı olur.

Soğuk havalarda donma tehlikesi geçiren bir kazazede sala alınırken çok dikkat

edilmelidir. Bu durumdaki birinin başı sudan çıkarılınca su basıncı azaldığı an gövdenin üst

kısmında bulunan kan hızla ayaklara doğru iner ve beyine yeterli kan gitmediğinden dolayı

aniden ölüm meydana gelebilir. Böyle bir kimse sudan çıkarılmadan önce su seviyesinde

yatay hale getirilmeli ve birkaç dakika bu şekilde tutulmalıdır. Müteakiben bu şekil

bozulmadan can kurtarma aracına alınmaya çalışılmalıdır. Yaralı kurtarma aracına

alındıktan sonra hemen sırtüstü yatırılmalıdır.

C- KARAYA ÇIKMA

Sakin bir havadan başka koşullarda karaya çıkma birçok tehlikeyi içerir. Helikopterle

alınma gibi başka bir kara~a çıkma şekli varsa o yapılmalıdır. Mümkün olduğund.. gündüz

vakti karaya çıkılmalıdır. Karaya çıkmak için en uygun yer gözlenmelidir bu amaçla karada

bulunan birilerinin yardımı varsa aracın içinde bulunan denizde canlı kalma kılavuzundaki

işaretler kullanılır.

Görünmeyen kayalıklara karşı çok iyi gözcülük yapılmalı ve gözcü dalgaların sahilden ne

kadar açıkta kırılmaya başladıklarına dikkat etmelidir. Bu şekilde deninlik anlaşılabilir. Eğer

sahil derinliği yavaşça artan bir yapıda se dalgalar kıyıdan oldukça uzakta kırılmaya

başlarlar. Vaba dalgalar sahile yaklaşınca köpürerek kırılmaya başlarlar.

Sahile yanaşırken dalgalar kıçtan alınırsa, filika sörf gibi dalgalara teslim olur ve filika

dönerek dalgalanı bordaya alır ve büyük bir ihtimalle alabora olur. Bu nedenle kırılan

dalgalar baştan alınacak ve filika, önce kıç taraf sahile gelecek şekilde tutulmalıdır.

Motorlu can filikasının bu koşullarda bir şanssız durumu vardır. Filika baş-kıç yaparken

pervane sudan çıkacağı için iyi manevra yapılamaz. Bu şartlarda deniz demiri atılmalı ve

filikanın başı denizlere doğru tutulmaya çalışılmalıdır. Böylece filika yavaşça sahile doğru

sürüklenir.

Kürekli açık can filikası ile yukarıdaki şartlarda sahile yanaşmak daha kolaydır. Boyna

küreği dümen olarak kullanılırken deniz demiri atılır ve filikanın başı dalgalara doğru

tutulur. Deniz demiri filikanın sürüklenmesini önlüyorsa büzme halatı ile büzülerek tutma

etkisi azaltılır. Yaklaşan dalgalara karşı çok iyi gevşetilip doldurulur ve kürekler kullanılarak

filika dalgaya dik tutulur.

Eğer dalga yavaş ilerliyorsa dalga tepesinde geçirilen tehlikeli zamanı azaltmak için

dalgaya karşı biraz kürek çekilmelidir.

Sahile varıldığında mürettebat inerken araç elde tutulmalıdır. Bu arada kürekli bir kişi

başta durup filikayı kollamalıdır. Daha sonra eğer o an yardım gelmemişse araç karaya

çekilmelidir ve içindeki malzemeler sahile taşınır.

Filika boşaltılırken dikkat edilecek çok önemli bir husus şudur. Çalışma sırasında sahil

filika arasından bir can halatı donatılır. Çalışma sırasında bir elle bu halat mutlaka

tutulmalıdır. Aksi halde hiç umulmadık bir anda dalgalar insanı denize çekebilir.

E-Kazazedeyi Bekleyen Tehlikeler

Gemiyi terk eden bir kazazede aşağıdaki tehlikelenle karşı karşıyadır. a- Boğulma

b- Donma

c- Susuzluk

d- Açlık

e- Yaralanmalar

f- Köpek balığı

Gemide bulunan tüm can kurtarma araçları kazazedeleri öncelikle boğulmaktan

kurtarmak amacıyla yapılmışlardır. Çünkü boğulma birkaç dakika kadar kısa bir sürede

olmaktadır. Diğerleri geçen zamanın uzunluğuna göre önem kazanırlar. Kişiyi boğulmaktan

kurtarmanın en kısa yolu can yeleği giymektedir. Bu nedenle can yeleklenini giymek asla

ihmal edilmemelidir.

İkinci önemli tehlike donmadır. Su sıcaklığına ve giyilen elbiseye göre öldürücü

olma süresi çok değişiklik gösterir. Fakat şurası unutulmamalıdır ki ilave giysiler, az

hareket ve koruyucu giysiler bu tehlikeyi atlatmaya yetebilir.

Susuzluk ve açlık konuları ileriki bölümlerde daha ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

Yaralanmalar yaranın büyüklüğüne göre farklılık kazanır, Fakat mümkün olduğunca en kü-

çük bir yara dahi almadan kurtarma aracına binmeye çalışılmalıdır. Yara insanın direncini

azaltır ve eğer denizde ise köpek balıkları için uyarıcı bir etki oluşturur.

Köpek balığı tehlikesi boğulmadan sonra akla gelen ikinci önemli tehlike gibi

görülür, fakat gerçekte yukarıda da açıklandığı gibi en son tehlikedir. Denizlerde birçok

köpek balığı çeşidi vardır fakat bunların hepsi de saldırgan değildir, yine de temkinli

olmakta fayda vardır.

Köpek balığı tehtidi oluşması durumunda şu şekilde davranılmalıdır:

- Köpek balıkları yapılan araştırmalara göre kan kokusu, hareket eden cisimler ve

nitimsiz seslere karşı saldırganlık göstermektedir. Bu konu göz önüne alınarak; mümkün

olduğu kadar gereksiz hareketlerden kaçınılarak köpek balığı önde görülecek şekilde

dönülmelidir.

- Eğer grup halinde bulunuluyorsa yüzler dışa dönük pozisyonda bir daire

oluşturulmalı, yaralı kişiler varsa bu dairenin içine alınmalıdır.

- Yüzmek gerektiği durumlarda gelişi güzel ve telaşlı bir yüzmeden çok, periyotlu ve

ritimlı yüzülmeye çalışılmalıdır.

F- Helikopterle Kurtarma Harekatı

Helikopterle işaretleşme;Yukarıda anlatılan tahliye ve işlemlerin güvenliği için, helikopterle sıhhatli bir işaretleşme

yapılması gerekir. Helikopterin aşağıdan verilecek işaretlere göre hareke.t edeceği

unutulmamalı bu konuda dikkatli ve işaretleşmeyi yapabilecek bir kişi görevlendirilmeli ve

ondan başka hiçbir kimse helikopterle işaretleşmemelidir. Ortak manevralar için, komut

işaretleri şu şekillerle gösterilir

- “lki yana açılan kolların başparmakları yukarı çevinilince ÇEK”;

- “İki yana açılan kolların başparmakları aşağı çevnilence ÇEKME”;

- “İki yana açılan kolların eller kapalı ve sadece başparmaklarının yukarı gösterilmesi

ÇEK;

- “İki yana açılan kolların eller kapalı sadece başparmaklar aşağı göstenilince ÇEKME

anlamına gelir.--- Ön hazırlık

Helikopter gerek karada gerekse denizde kurtarma-yardım amacıyla sık sık kullanılan bir

araçtır. Bu nedenle helikopterle yardım geldiğinde gemide veya kurtarma aracında bulunan

insanların bazı bilgilere sahip olarak, kurtarma işleminde helikoptere yardımcı olmaları

gerekir.

Helikopter yardımı için aşağıdaki tedbirler alınmalıdır;

1-Geminin pozisyonu mümkün olduğunca hassas bir şekilde verilmeli, bunun için

mümkünse bir burun veya fener gibi sabit bir yerden kerteriz ve mesafe verilmelidir. Eğer

zaman müsaade ederse geminin tipi ve teknenin rengi belirtilmelVlir.

2- Eğer yaralılar veya ağır hastalar varsa bunların durumu hakkında ayrıntılı bilgi

verilmelidir,

3- Birçok ülkedeki helikopterlerde VHF ve/veya UHF radyo vericileni vardır. Bazı büyük

helikopterlerin 2182 kHz MFden yayın yapabilmelerine rağmen, normalde MF

frekansından yayın yapamazlar. Gemi ile helikopter arasındaki doğrudan görüşme ne VHF

ne de 2182 kHz’den yapılamıyorsa alternatif olarak 2182 kHz veya VHF’den Sahil radyo

istasyonu veya sahil koruma istasyonu aracılığıyla haberleşmek mümkün olabilir.

4- Güvertede (eğer gemide yoksa) müsait olan en geriş alana beyaz boyayla “H” harfi

yapılarak manevra alanı belirlenmelidir,

5- Bölgedeki çubuk ve tel gibi donanımlar aşağı indirilerek, etrafın neta olması

sağlanmalıdır.

6- Helikopter için gerek rotoruna dolanma gerekse motoruna kaçma ile uçuş tehlikesi

oluş- turacak her türlü serbest ve uçabilir madde kapalı yere alınacak veya bağlanacaktır.

Helikopterin gemi üzerinde oluşturacağı hava akımı sebebiyle halatlar, kapela, ip ,hontum

ve çöplerin havalanabileceğini akılda tutup, tüm bunların helikopteri düşürebilecek

maddeler olduğunu unutmadan tedbir almak gerekir.

7- Bölgede daha başka gemiler de bulunuyorsa ihtiyacı olan gemi kendini belirtebilmek

için gündüz portakal renkli duman işareti veya parlak gün ışığı olmadığı zamanlarda aldis

lambası da gösterebilir, geceyse paraşütlü fişekler ve el maytapları kullanılacaktır

8- Gemide bulunan direk/baca gibi yapılar çok iyi aydınlatılır.

9- Helikopterin rüzgar yönünü anlaması için bayrak ve flamalar çekilir

10- Helikopterle gemiye sapan verildiğinde, kesinlikle geminin bir tarafına bağlanmamalı

ve tutturulmamalıdır.

11- Helikopterden sarkıtılan ‘/inç kablosuna sadece lastik eldiven giyen bir kişinin dokun-

ması lazımdır, üzerinde biriken statik elektrik sebebiyle vinç kablosu yaralayıcı veya

öldürücü olabilir. Bu statik elektriğin boşaltılabilmesi için kablo ya suya indirilecek ya da

güverteye dokunmasına müsaade edilecek, daha sonra manevralarda oluşabilecek statik

elektrik boşalması sonucu oluşabilecek ölümler ve yaralanmalar önlenebilecektir.

12- Tüm bu işlemler esnasında görev yapan mürettebat can yeleği giymiş olmalıdır.

13- Helikopter pilot ve mürettebatının bu konularda eğitilmiş ve tecrübeli olduklarını düşü-

nerek, onların vereceği talimatlara uyulmalıdır,

14-Şayet helikopterle tahliye veya yukarı çekme gece yapılıyorsa, gemiyi bulmaya yardım

için dik arama ışıkları donatılır, Yakınlarda büyük bir engel varsa ışıklarla, pilotun dikkatini

çekecek şekilde aydınlatılmalıdır,15- Pilotun gözünün kamaşmaması için helikoptere doğru ışık tutulmamalıdır.

Can salına yardım gelmesi durumunda yukarıdaki tedbirlere ek ve/veya tedbir

olarak Helikopterin aşağı doğru yapacağı hava akımından salın devrilmemesi için havanın

geldiği taraftaki ağırlığın arttırılması gerekir

Can salının çadır kısmını ayakta tutan kısımların gazı boşaltılarak , çadır

indinilmelidir.

Helikoptere alınma

Helikopterle yapılan malzeme ve insan tahliyesinde birkaç çeşit donanım kullanılır,

değişik amaç ve durumlar için kullanılmak üzere çeşitli şekillerde yapılmış olan bu

donanımlar

a- Kurtarma sapanı

b- Kurtarma sepeti

c- Kurtarma ağı

d- Kurtarma sedyesi

e-Kurtarma sandalyesi, gibi isimler alır.Tüm bu teçhizat ve donanımın dizayn ve kullanımları ise aşağıdaki anlatılmıştır.

a- Kurtarma sapanı;

Kazazedeyi koltuk altından saracak bir kayış şeklindedir. Helikopter vinç telinin ucuna

takılı olarak gelen sapanın,boştaki ucu koltuk altlarından geçirilip göğüs hizasına gelen

noktada sapanın kilit kısmına takılır ve yukarı çekme işlemi başlayabilir. Şayet sapan

kapalı şekilde bir dob1m yapılmış olarak gelirse, kazazede öncelikle kafasını daha sonra

da her iki kolunu kazak giyiyor gibi kasanın içinden geçirerek çekilmeye hazır hale

gelecektir. Kazazedenin kollarını kapatarak ellerini karın hizasının altında kenetlemesi

emniyet açısından iyi bir tedbir olacaktır.

b- Kurtarma sepeti;

Bir kişinin sığabileceği büyüklükte bir sepettir. Açık kısmından girilerek içeri oturulur.

İçine binen kişi dengeyi bozucu hareketler yapmamalı ve kendisini emniyete alacak şekilde

tutunarak dengeli oturmalıdır.

c- Kurtarma ağı;

Kurtarma sepetine benzer. Fakat biraz daha kare şeklinde olduğundan ayaklar sepetteki

gibi uzatılamaz. Açık olan taraftan girilip, yüz açık olan tarafa gelecek pozisyonda bağdaş

kurularak oturulur. Yine denge bozucu gereksiz hareketlerden kaçınmalı ve etrafı

çevreleyen ağlardan tutunulmalıdır.

d- Kurtarma sandalyesi;

Üç kollu, çıpaya benzeyen bir oturaktır. Kolların birleştiği alt noktayla, vinç teli ile

birleştiği nokta arasında tutunmak için özel bedeni vardır. Kalçayı ve bacakları taşıyacak

şekilde dizayn edilmiştir. Yüz kısmı vinç teline dönük ve eller oturağın tutamacına sarılacak

şekilde oturulur. Hızlı bir tahliyenin gerekli görüldüğü durumlarda kurtarma sandalyesi ile

iki kişi aynı anda yukarı çekilebilir. Oturağa ilk kişi yukarıda anlatıldığı gibi biner ve tutunur,

ikinci kişi ise oturağın kollarından birisini kolunun altına, diğer bir oturak kolunu da öbür

kolunun altına alıp, oturan kişinin de bacaklarını saracak şekilde ellerini karın bölgesinde

kenetler ve aşağı sallanır. Bu çeşit taşıma durumları için kazazedelerin sıhhatli ve kuvvetli

olmaları önemli bir konudur ve göz ardı edilmemelidir.

Helikopterin vinciyle yukarı doğru çekilme;

Helikopterde bulunan ve yukarı çekilen kişi kesinlikle acele etmemeli, vincin sonuna

kadar çekmesi beklenir. Helikopter hizasına gelen askıdaki kişi düz olarak içeri çekilip, .

daha sonra sapandan çıkarılacaktır bu konuya hassasiyet gösterilmeli ve helikopterdeki

hareket beklenmelidir. Aksi hareketlerin hayati tehlikeler oluşturacağı panik ve acelenin

kazalara sebep olduğu unutulmamalıdır.

I.M.O. Model Kurs1.20

Gemide Yangınla

Mücadele

Giriş

Gemilerde çıkan yangınlar yüzünden her yıl milyarlarca liralık hasarlar ve can kayıpları

olmaktadır. Bu yangınların temel nedeni insan hatalarıdır. Dikkatsizce yapılan bir hareket

gemi ve içindeki insanları tehlikeye atmaktadır.

Karada çıkan yangınlarda, söndürme için birçok yardımcı varken gemi yangınlarında ise

söndürme işi, gemi mürettebatının bilgisine ve yangın söndürme donanımının yeterliliğine

bağlıdır. Bu nedenle yangın donanımının eksiksiz ve her gemi adamının da iyi bir itfaiyeci

kadar bilgiye sahip olması gerekmektedir.

Yangınla mücadele yerine yangını önleyici tedbirlere ağırlık vermek daha kolay ve ucuz

yol-dur.

BÖLÜM 1- GÜVENLİK İLKELERİ

A- Yangın Kaynakları

Gemide bulunan malzeme, donanım ve çalışma şartları yangın çıkma olanağını oldukça

arttırmaktadır . Özellikle makine dairesi yangın oluşmasına çok müsaittir. Geminin hemen

hemen her yanında yağ ve boya gibi yanıcı maddeler bulunur. Dikkatsiz bir davranış ateş

almalarına neden olur ve umulmayacak kadar kısa bir sürede yangına dönüşebilir.

Gemideki çeşitli bölgelerde yangına sebep olabilecek tehlikeler aşağıdaki gibi sıralanabilir.

1-Yaşam yerlerinde

- Sigara içilmesi; özellikle kamaralarda sigara içmek ve sigarayı iyice söndürmeden

veya söndüremeden uyumak.

- Kamaralardaki elektrik devrelerine çeşitli ekler ve bağlantılar yapmak. Özellikle

kamaraları ısıtmak için elektrikli ısıtıcılar kullanmak.

- Elektrik devrelerinin eskimesi.

- Loş ışık elde etmek için kamaralarda bulunan aydınlatıcıların üzerine bez veya

kağıt koymak.

- Elektrikli cihazların kapatılmaması.

- Salonların yanında bulunan büfelerdeki ocakların kapatılmaması.

- Kamaranın düzensiz olması ve yağlı giyeceklerin bulundurulması.

- Kamaradaki kaloriferlerin üzerine bez konulması.

2- Makine dairesinde

- Düzensizlik.

- Skavenç mahallerini temiz olmaması.

- Sintinedeki yağların temizlenmemesi.

- Temizlik malzemesi olarak benzin gibi çok uçucu ve parlayıcı maddelerin

kullanılması.

- Sigara içilmesi.

- Makine dairesinde tiner, benzin gibi maddelerin bulundurulması.

3- Kuzinelerde

- Kuzinelerdeki yangın sebeplerinin başında ısı kaynakları gelmektedir. Gaz

kaçağı, elektrik devrelerinin eskimesi, yetersiz kalması, fazla güç çekilmesi kıvılcım

çıkmasına ve çeşitli maddelerin alev almasına neden olur.

- Kuzinede yangına neden olan bir başka neden de tavadaki kızgın yağların

parlamasıdır.

- Havalandırma fanlarının temiz olmaması da kuzinedeki sıcaklığın artmasına

ve gaz kaçağı varsa ortamda kalmasına neden olur. Ayrıca tanlarda toplanan yağlarda

yanabilir.

4- Güvertede

- Taşınan yüklerin kendi özelliklerinden dolayı yanmaları.

- Portuçlara düzensizce konulan malzemeler. Portuçlarda güvertede bulunan

elektrikli donanımın ana şalterleni ve elektrik donanımları bulunması nedeniyle buralara

konulan yağlı ve diğer yanıcı maddeler her an yanabilir.

- Başaltına konulan halatlar, boya , tiner gibi maddeler de tehlikeye açıktır.

5- Telsiz daireleri

Telsiz dairelerinin elektrikli cihazlar ve bunların devreleri ile dolu olması elektrik

yangınlarına neden olmaktadır.

6- Akü dairesi

Aküler şarj olurken ortama yanıcı hidrojen ve yakıcı oksijen gazı yayarlar. Akü

dairelerin kapalı tutulursa patlama şeklinde yangına neden olabilir. Bu gazların çok iyi

havalandırma ile dışarı atılması gerekir. Aküler şarj olurken aküden beslenen tüm devreler

kapatılmalıdır.

7- Statik elektrik

Gemide ve karada pek dikkat edilmeyen bir ateş kaynağı da statik elektriklenmenin

neden olduğu kıvılcımdır. İnsanın üzerinde ve çalışan aletlerde statik elektrik birikir.

Özellikle gaz çıkaran maddelerle temas edilmeden önce yanmayan bir metal yüzeye

dokunularak topraklama yapılmalıdır.

8- Tamir işleri

Tamamen çalışanların ve sorumluların dikkatsizliği ve bilgisizliği nedeniyle tamirler

sırasında çeşitli yangınlar oluşmaktadır. Bazen bu hatalar patlamalara neden olarak can

kaybına da sebep olmaktadır. Kaynak yapılan tamirlerde kaptandan izin alınmalı, kaynak

yapılacak yerin etrafı yanıcı maddelerden temizlenmeli, gazlı bölgelerde kaynak yapmadan

önce gaz ölçümleri yapılmalıdır.

B- Eğitim ve TalimlerYangınla mücadelenin en önemli basamaklarından bir eğitimdir. Bu eğitim gemiyi

tanımak, teçhizatı tanımak, yangını tanımak ve söndürmeyi bilmek olarak sıralanabilir.Yangınla mücadelede başarılı olabilmek için şu üç unsur gereklidir

1- Teçhizat

2- Eğitim ve talim

3- Görev dağılımı.

Yukarıda saydığımız üç unsuru bir olay üzerinde canlandıralım Ve karşılaşabileceğimiz

aksaklıkları tahmin edelim.(tüp C02 tüpü)

Kamaramızda bir madde ateş aldı söndürmek için harekete geçiyoruz; ‘k

Ne çeşit yangındır, ne çeşit söndürücü lazım?.

Söndürücü lazım; uygun söndürücü var mı?, nerede?,yerini biliyor muyuz?.

Söndürücüyü bulduk; yerinden çıkıyor mu?.

Söndürücüyü çıkardık; dolu mu?.

Söndürücü dolu, kamaraya getirdik, valf açılıyor mu?.

Söndürücü açıldı, C02 çıkıyor; nozulu nasıl tutacağız?.

C02 yi ateşin neresine tutacağız? ne kadar mesafeden tutacağız?

C02 gazı ne kadar sürecektir?, yangını söndürebilecek mi? veya bu kadar vakit

kaybetmeye değer miydi?.

* Yangın görüldüğünde yapılacak ilk iş alarm vermektir.

Görüldüğü gibi nasılsa biliyoruz diye geçiştirilen basit bir uygulama acil bir durumda umul-

madık aksilikler çıkarabilir. Hatta bilgi dahi bazen yeterli olmamaktadır, çünkü bilginin

kullanılabilmesi için uygun teçhizat olmalı ve bu teçhizat ta her an kullanıma hazır

olmalıdır. Buna ek olarak, tek başımıza büyük bir yangına müdahale edemeyiz, bütün

teçhizatı bir anda kullanamayız. Bu nedenle görev dağılımı yapılmalıdır. Biri yangın

elbisesini giyen, diğeri, hortumu tutar, bir diğeri muhabereyi sağlar vs. ancak bu şekilde

yangınla mücadelede başarılı olunabilir.

Bu anlatılanlar ise, gemide düzenli aralıklarla role talimlerinin yapılması ile başarılabilir.

Bir çok konu teoride anlatılınca kolay zannedilir. Karanlıkta yürüme şekli, dumanda kaçış

şekli gibi; fakat bu anlatılanlar ile karşılaşınca söylenildiği gibi kolay olmadığı görülür. Bu

tür zorlukları aşmak için role talimleri gerçeğe uygun yapılmalı, örneğin alev çıkarmadan

duman oluşturularak dumanda kaçış talimi yapılabilir.

BÖLÜM 2 YANGIN TEORİSİ

A- Yangın ÜçgeniHer yanma yangın değildir, kontrol altında olmayan yanmalara yangın denir.

Yanmanın oluşabilmesi ve devam edebilmesi için üç unsur gereklidir, bunlar;

1- Yanıcı madde.

2- Yakıcı madde (oksijen).

3- Yeterli ısı.

Bu üç unsur bir üçgenin kenarları ile temsil edilir ve yangın üçgeni olarak

adlandırılır.

Yukarıda sayılan üç unsur herhangi bir nedenle bir araya getirildiğinde yanma

oluşur.

Bunlardan biri uzaklaştırıldı takdirde yanma olayı son bulur.Birinci unsur olan yanıcı madde, (kağıt, tahta, bez, yağ gibi )her yerde bulunabilir.

İkinci unsur olan oksijen de her yerde her tür yangın için yeter miktarda bulunur. Üçüncü

unsur olan yeterli ısı istisnai bazı şartlar hariç her yerde bulunmaz, varsa bile muhtemelen

kontrol altındadır.

Çeşitli ısı kaynakları vardır, bunlar;

Kimyasal enerji; kömürün, yağın vs. nin yanması sonucu oluşur,

Mekanik enerji; sürtünme ile oluşur,

Elektrik enerjisi; kıvılcım, kısa devre, ile oluşur,

Nükleer enerji.

B- Yangının Yayılması

Yangın dört şekilde yayılır;

1- Radyasyon

Havada ısının yayılması şeklindedir.

2- Konveksiyon

Alevin ve ısının yukarı doğru yükselmesi, üst katlara doğru yayılma.

3- Dokunma, temas.

Isı kaynağına temas eden maddenin de ısınarak enerjiyi taşıması.

4- Doğrudan yanma.

Alevin diğer yanıcı maddeleri yakması.

C- Yangının GelişmesiBir yanmanın oluşabilmesi için yanıcı maddenin yanmasına yeterli ısının ve oksijenin

olması gerekir. Daha sonra aşağıdaki olaylar sırayla gelişerek yanma başlar.

1- Aşırı ısınma; yanma için gerekli ısı olduğu takdirde yanıcı madde önce ısınır.

2- Buharlaşma; ısınmaya başlayan cisimde bulunan yanıcı

gazlar dışarı çıkar.

3- Alevlenme; dışarı çıkan gazlar, ısı yanma için gerekli sınırı geçtiği an alev alarak

yanmaya başlar.

Yanıcı maddenin cinsine göre yukarıda açıklanan olaylar birkaç dakika ile birkaç

saat arasırda değişebilir. Yağın ısınıp buhar çıkarması birkaç dakikadan kısa süre yeterli

olurken bir ağaç parçanı için birkaç saat sürebilir.

Yukarıda söylenenlere ek olarak şunu belirtmek gerekir ki, yanıcı maddenin büyüklüğü

de yanmanın başlaması için çok önemlidir. Aynı cismin küçük bir parçası çabucak

yanarken büyük parçası uzun sürede yanar.

D- Yangınların Sınıflandırılması ve Uygun Söndürme TeçhizatlarıYangının sınıfları, yanıcı maddeleri ve bunlara karşı kullanılacak söndürücü türleri

aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

BÖLÜM 3 YANGINLA MÜCADELE

A- Yangın Önleme İlkeleri

Yangınla mücadelenin en önemli ilkesi yangını oluşturan unsurların bir araya

gelmelerini örılemektir. Bundan sonra ikinci önemli husus ise yangına karşı erken

müdahale etmektir. Erken müdahale ise erken tesbit ile sağlanabilir. Yangının erken tesbit

edilmesi gemide bulunan yangın uyarı cihazları ile yapılır.

Yangırla mücadeleye aşağıdaki bilgilerin elde edilrr’esinden sonra başlanır.

1- Yangın nerede.?

2- Ne yanıyor.?

3- Yanıcı maddenin ne kadarı yanıyor.?

4- Yangın ne yana doğru yayılıyor, yayılabilir.?

5- Yangınla mücadele etme imkanımız nedir.?

Sayılan bilgiler tam olarak elde edilemediği sürece yapılacak müdahale eksik veya

yanlış olabilir. Yangına karşı yapılacak müdahale ve kurtarmada aşağıdaki sıralamaya

dikkat edilecektir.

Birinci öncelik insanların kurtarılması, İkinci öncelik gemi ve yükün kurtarılması,

Üçüncü öncelik çevrenin korunması.

B- Geminin Tanıtılması

Gemiler inşa edilirken yangına karşı koruyucu birtakım yapı ve donanımlanı ile

birlikte inşa edilirler. Yangın karşı yapılan bu donanımlar geminin büyüklüğü, tipi ve taşıdığı

yüke göre değişiklik gösterir. Bu nedenle çalışılan geminin yangın donanımları ve yerleri

en kısa sürede öğrenilmelidir. Bunlar karbondioksit dairesi, yangın söndürücüler, yangın

perdeleri, deniz suyu devresi, acil yangın pompası, uluslararası sahil bağlantısı, yangın

elbisesi, görev dağılımı ve alarm devrelerine ait bilgilerdir. Gemi yangın donanımının çok

iyi bilinmesi erken müdahale için önemlidir. Ayrıca geminin ambarları, tüm giriş çıkış

yerleri, acil çıkışlar, yakıt tanklarının yerleri vs. gibi bilgiler yangınla mücadelede başarılı

olabilmek için gereklidir.

Her gemiadamı gemiye katıldıktan hemen sonra yangınla mücadele donanımlarının

yerlerini öğnenmeli ve karanlıkta kamanadan çıkıp güverteye gidebitecek kadar gemisini iyi

tanımalıdır.

C- Güvenlik Çalışmaları.

Yangınla mücadele role talimleri sırasında yangın söndürme teçhizatlarına ait

bilgilerin yanı sıra gemiye ait bilgilerde mürettebata verilmesidir, gemi topluca gezilerek

bütün donanımlar tanıtılmalıdır.

BÖLÜM 4- Yangının Saptanması

A- Alev ve Duman ihbar cihazları

Gemilerde yangın çıkabilecek çok ücra noktaların bulunması, diğer bölgelerin ise

sürekli insan kontrolu altında olmaması ve özellikle geceleri sadece vardiyacı mürettebatın

ayakta olması nedeniyle çıkabilecek bir yangının duyulması çok zaman alabilin. Ayrıca

sefer sırasında yüklerin bulunduğu ambarlara ginilmediği için buralarda oluşan bir yangın

uzun süre sonra fark edilebilir. İşte bu gibi olumsuzlukları gidermek için gemilere yangın

ihbar cihazlanı yerleştirilmiştir.Gemilerde üç çeşit yangın ihbar cihazı kullanılmaktadır.

1- Alev Saptayıcı CihazlarAlev saptayıcı cihazlar genellikle kolay alev alan maddelerin bulundu yerlerde ve açık

alanlarda kullanılırlar. 1-3 saniye gibi çok kısa sürede alevleri tespit edip alarm verirler.

Ultraviyole ve kızıl ötesi ışınları algılayarak çalışırlar. Ancak her iki tip dedektör güneş

ışınlarından etkilenip sistemi yanıltabilirler. Bu cihazlar çokluk otomatik olarak

söndürücülere de kumanda edenler.

2- Duman Saptayıcı CihazlarDuman saptayıcı cihazlar tamamen kapalı mahallerdeki yangın oluşumuna karşı

kullanılırlar.

İyonizasyon duman dedektörü optik boyuttaki toz ve duman zerrelerini algılar ve

100 m_ lik bir alanda kontrol yapabilir.

Optik duman dedektörü yavaş yanmaların meydana geldiği ortamlarda tercih edilir, ışık

şiddetini etkileyen duman türleninde daha duyarlıdır. -20°C derece ile +60°C derece

arasında çalışırlar. Alarm devresine kumanda ederek alarm verdinirler. Bir kısmı ise su

püskürtme devresine kumanda ederek duman olan ortama su püskürterek müdahale eder.

3- Isı Saptayıcı Cihazlar.

Isı saptayıcı cihazlar yüksek sıcaklığın olabileceği ortamlarda kullanılır. Bunlardan

sabit sıcaklık dedektörü bulunduğu yerin sıcaklığı ayarlandığı sıcaklığın üzerine çıktığında

alarm verir.

Sıcaklık artış dedektörü ise belirli bir zaman aralığında ortam sıcaklığının artma

hızına göre alarm verir.

Her iki tip dedektör 50 m’lik bir alana kumanda edebilir.

B- Otomatik Yangın Alarmı

Gemilerde bulunan çeşitli yangın saptayıcı cihazlar geminin yangın alarmına

bağlıdır, herhangi bir yangın halinde alarmı devreye alır. Bir yangın alarm devresinde

algılayıcılar, kontrol paneli, ve güç kaynağı dışında emniyet düğmeleri, alarm zilleri, sinyal

lambaları, yangın perdelerine kumanda üniteleri, kontrol panel kaydedicileri ve çeşitli

yanalar bulunur.

Yangın alarm sisteminin kontrol paneli iki ayrı tip güç kaynağından beslenmelidir.

Bunlardan herhangi bir devre dışı kaldığında diğeri etkilenmemelidir.

BÖLÜM 5 Sabit Yangın Söndürme Sistemleri

A- Genel Bilgiler

Gemi yangınlarında etkin müdahalenin yapılabilmesi için gemiler seyyar ve sabit

olmak üzere çeşitli yangın söndürücüler ile donatılmıştır. Taşınabilir söndürücüler küçük

yangınlara karşı ve ilk müdahale için kullanılırlar. Makine dairesi ve ambarlarda çıkan

yangınlar için sabit söndürücü sistemlerden faydalanılır. Bu sistemlerde genellikle

karbondioksit ve köpüklü yangın söndürücüler kullanılır. Bundan başka geminin deniz suyu

devresi de sabit bir söndürme sistemi sayılabilir. Bu sistemlerde bir kumanda odası

bulunur. Yangının çıktığı yere ve büyüklüğüne göre sistemin bir kısım veya tümü devreye

alınır. Ayrıca söndürücüler istenilen bölgeye de yönlendirilebilir.

B- Ateş Boğma Sistemleri

1-Karbondioksitli Yangın Söndürücü

Yangını boğarak söndüren sistemlen Karbondioksit ve Köpüklü yangın

söndürücülerdir. Karbondioksit gazı basınç altında çelik tüplerde saklanır. Gemilerde 6, 12,

ve 45 kilogramlık tüplerde bulunur. Sıvı CO havaya bırakıldığında hacminin 450 katı kadar

genişler Genişleyen C02 etnafın ısısını alarak basıldığı yerin ısısını düşürerek yangının ısı

kaynağını ortadan kaldınır. Karbondioksit gazı havadan 1,5 kat daha ağır olduğu için

bulunduğu mekanın tabanına yayılarak altta kalan yangının üzerini örter ve hava ile

temasını keser. Böylece hem soğutma hem boğma yaparak yangını söndürür.

Karbondioksit gazı kapalı mekanlarda kullanılır ve basılmadan önce tüm açıklıklan

kapatılarak hava girişi önlenir. Karbondioksit gazının etkili bir söndürücü olabilmesi için

hava ile %20 oranında karışması gerekir. Bu karışım insan hayatı için tehlikeli olduğu için

Karbondioksit basılacak yerlerde insan kalmamalıdır. Yangının tamamen söndüğünden

emin olmadan içeriye hava girmesine izin verilmemelidir. Yangın söndükten sonra yangın

mahalli iyice havalandırıldıktan ve gaz ölçümü yapıldıktan sonra içeri ginilebilir.

Gemilerdeki sabit karbondioksit tüpleri Karbondioksit darresinde bulunur. Buradaki tüplerin

düzenli olarak bakım tutumu yapılmalı her an kullanıma hazır bulundurulmalıdır. Yangın

role talimlerinde CO2 dairesindeki tüplenin nasıl kullanılacağı öğrenilmelidir.

2- Köpüklü Yangın SöndürücüBoğarak söndürmede kullanılan diğer söndürücüler köpüklü tip yangın

söndürücülenidir. Köpük yanan sıvının üzerinde yayılarak ince bir tabaka halinde kaplar ve

ateşin hava ile temasını keser. Ayrıca sıvının bir miktar ısısını emerek yanan maddeyi

soğutur. Dört tür köpük vardır.

- Protein esaslı köpük,

- Sentetik esaslı köpük.

- Kimyasal köpük

- Alkol köpüğü

Protein esaslı köpükler hayvanların kan ve yağlarından elde edilir. lçenisine bazı

katkı maddeleri eklenerek yapılan %3 oranında köpük maddesi ve % 97 oranında su

karışımıdır. Bir hacim proteine karşılık sekiz hacim genişleme yapar. Genleşme oranı

1/8’dir. Krem rengindedir ve zehirli değildir, vücuda teması halinde bol su ile yıkanmalıdır.

Sentetik köpük %95 su ve %5 sentetik madde karışımından elde edilen köpüktür.

Sentetik köpük özleninin üç genişlemeleri farklı üç türü vardır.

- Düşük gerişlemeli köpük özü (10 kat genişler)

- Orta genişlemeli köpük özü (100 kat genişler)

- Yüksek genişlemeli köpük özü (100 kat genişler)

Yüksek genişlemeli köpükler makine dairesinde diğerleri güverte ve kuzinede

kullanılır.

Kimyasal köpük : Alüminyum sülfat ve Sodyum bi karbonat kimyasal tepkimesi

sonucu oluşan bir köpük cinsidir.

Alkol köpüğü kimyasal sıvı yangınlarında kullanılır. Kimyasal sıvı oluşan köpüğün

suyunu ememediğinden köpük sıvının üzerinde yayılarak sıvının hava ile temasını keser.

a- Köpük Üretme YöntemleriKöpük özü genellikle ayrı bir kapta bulundurulur. Kullanılacağı zaman taşınarak yangın

mahalline getirilir, burada çeşitli tip nozullar yardımı ile basınçlı suyla karıştırılarak köpük

üretilir.b- Köpükle Yangına Müdahale

Yangın yerine göre çeşitli şekilde müdahale edilir. Yangın düz bir yüzeyde ise;- Köpük

oluşana kadar gelen su yangından uzak bir yere sıkılır,

- Köpük gelince 45 derecelik açı ile köpükler sıvının üzerine düşecek şekilde havaya doğru

tutulur

- Sıvı tamamen örtülene kadar köpük sıkılır,

- Örtüldükten sonra köpük örtüsünün bir yerinden açılmaması için yangın sönene kadar

kontrol altında tutulur.Engebeli bir yerde ise;

- Köpük oluşana kadar su yangından uzak bir yere tu.tulur,

- Köpük gelince yangının arka kısmındaki bir yere çarptırılarak yavaş yavaş alevlerin

üzerine doğru akarak yanan sıvıyı örtmesi sağlanır.

- Yanan sıvı örtüldükten sonra yine açılmaması için gözetim altında tutulur.

Köpük maddeleri yüksek sıcaklıklarda saklanmamalı ve hava ile temas ettinilmemelidir.

Köpük kullanıldıktan sonra nozul ve borular bol su ile yıkanmalıdır.

B- Yangın Önleme Sistemleri

1- Hidrokarbon, Toz re Ha/on GazıYangın önleyici ve aynı zamanda söndürücü olarak kullanılan maddeler halon gazı, azot

gazı, karbontetra klorür ve ölü gazdır. Bunlardan halon gazının kullanımı uluslararası

alanda yasaklanmıştır.

2- Ölü Gaz Sistemi (İnert gaz)Gemide egzos gazının temizlenmesi ile %5 oranında oksijen içeren gaz elde edilir.

Oksijen oranı çok düşük olan bu gaza ölü gaz denir. Bu gaz tanklara basılarak tank

havasının oksijen oranı %8 in altına düşürülür. Böylece ortamda yük buharının herhangi bir

nedenle parlaması önlenir. Yükleme, boşaltma ve taşıma sırasında tank içinde belli bir

basınç altında sürekli ölü gaz bulundurulur.

C- Yangın Soğutma Sistemleri

1- Deniz Suyu DevresiGeminin ana yangın devresini oluşturan bu donanım her gemide uygun özellikte ve

sayıda yangın pompaları, yangın devreleri, musluklar, hortum, nozullardan, acil jeneratörü,

acil deniz suyu pompasından meydana gelir. Bu devre ile deniz suyu yangına karşı

soğutucu ve söndürücü olarak kullanılır. Gemideki diğer söndürücülerin sayısı sınırlı

olduğundan en kullanışlı söndürücü uygun olduğu yangın türüne karşı deniz suyudur.

2- Su Püskürtme Sistemleri

Sprinkler sistemi de denilen bu sistem otomatik veya el ile kumanda edilebilen iki tiptir.

Bu sistemler basınçlı su bulunan bir tanka bağlı bir boru donanımı ile geminin muhtelif

kapalı yerlerine yayılmış basınçlı su devreleridir. Kapalı yerler büyüklüklerine göre

belirlenen sayıda sprinkler kafaları ile donatılmışlardır. Bu kafalar sıcaklığın kamaralarda

70 °C derece, kuzinelerde 100°C dereceyi aşması halinde açılarak devredeki basınçlı suyu

içeri püskürtür. Böylece soğutma yaparak yangını söndürür. Bu sırada devredeki basıncın

düşmesi nedeniyle basınca duyarlı bir alarm sistemini devreye alır. Tavanlara yerleştirilen

sprinkler kafalarının sayısı en az dakikada 5 lt/m_ su dağıtacak şekilde oda hacmine göre

hesap edilir.

E- Acil Yangın Pompası

Geminin ana yangın pompası devre dışı kaldığında yandın söndürmenin

aksamaması için yangın devresini besleyebilecek güçte bir acil yangın pompası bulunur.

Bu pompa genellikle dizel tahriklidir veya elektrik motorlu ise acil jeneratörden güç alır ve

genellikle makine dairesi dışında bulunur. Gemide acil durumlarda ana güç üretici

jeneratörler devre dışı kaldığı zaman yangın söndürme ve aydınlatma için bir acil durum

jeneratörü bulundurulur.

F- Kimyasal Toz Uygulaması

Sabit devre sistemlerinde kimyasal kuru tozlarda kullanılmaktadır. Sodyum bir karbonat,

amonyum fosfat veya potasyum tozun oluşur. Tozları itici olarak azot veya CO2 gazları

kullanılır. Kuru toz yanan maddeyi örttüğü sürece etkilidir. Zehirli olmamasına karşılık

boğaza ve göze kaçtığında tahriş edici olabilir. Yanan madde söndükten sonra su ile

soğutularak yangının yeniden başlaması önlenmelidir.

Kimyasal kuru tozlar havanın rutubetinden etkilenir, Rutubetli yerlerde saklanmamalıdır.

BÖLÜM 6 YANGIN SÖNDÜRME DONANIMLARI

A Yangın Hortumları ve Teçhizatları

Yangın hortumlarının iç kısımları kauçuklu maddeden yapılmış olup dışları sentetik

bez kumaştan yapılmış bir kılıf ile sarılmıştır.

Yangın hortumları kimyasal maddelere dayanıklı, esnek, basınca dayanıklı

malzemelerdir.

Hortum boyları 18, 22.5, veya 30 metre, çapları ise 45 mm. veya 70 mm. dir.

Yangın istasyonlarındaki tamburlara kolayca alınıp yargın mahalline götürülecek şekilde

sarılan hortumlar uçlarındaki kaplinler ile birbirlerine ve yangın musluğuna takılarak

kullanılırlar.

Hortumların yangına karşı tutulan ucunda nozul adı verilen bir parça bulunur.

Nozullar çeşitli şekil ve büyüklükte olup suyun yangın üzerine düz, veya yağmur şeklinde

verilmesini sağlarlar. Hortum ve nozullar hep aynı yerde saklanmalıdırlar.

Hortumlar kullanıldıktan sonra içlerindeki sular boşaltılıp katlanarak yangın

istasyonlarındaki yerlerine kaldırılırlar.Hortumla Yangına Müdahalede Dikkat EdileceklerHortum yangın musluğuna bağlandıktan sonra yangın tarafındaki kısmının kullanıcı

tarafından tutulduğundan emin olunmalıdır.

Yangın musluğu hortumun ani silkelenmesini önlemek için yavaşça açılmalıdır.

Nozulu tutan kişi nasıl tutulacağını da bilmelidir.

Hortuma su geldikten sonra kesinlikle bırakılmamalıdır.

Kapatmak gerektiğinde musluk yine yavaşça kapatılmalıdır.

B- Seyyar Yangın Söndürücüler

Yangın oluştuğunda ilk müdahaleyi yapabilmek için geminin çeşitli yerlerine taşınabilir

yangın söndürücüleri yerleştirilmiştir.

Seyyar söndürücülerde bulunması gereken özellikler aşağıdadır.

- Söndürücüler denetlenmiş ve kullanım süresi geçerli olmalıdır.

- Kolayca ulaşılabilecek ve görünür bir yerde olmalıdır.

- Yangın tehlikesi olan yerlerde bulunmalıdır.

- Her an kullanıma hazır olmalıdır.

Seyyar Söndürücülerin Yapılan

Taşınabilir söndürücüler paslanmaz çelikten yapılmıştır. Kapak kısımları açılır kapanır

olup çalıştırma mekanizması burada bulunur. Bazı tüplerde söndürücü madde basınç

altında saklanır ve bu mekanizma ile istendiği anda ve istendiği kadar dışarı püskürtülebilir.

Diğer tüplerde ise basınç tüpün içindeki ayrı bir kartuşun patlatılması ile üretilir. Bu tip

söndürücüler basınç bitene kadar bir defada kullanılır. Bir çok tüpte içerideki basıncı

gösteren bir gösterge bulunur.

Seyyar Söndürücü Tipleri

a- Sulu Söndürücüler

Kapasitesi : 9 Litre

Kullanma süresi : 60-90 sn.

Etki mesafesi : 3-8 metre

b- Köpüklü Söndürücüler

Kapasitesi : 9 Litre

Kullanma süresi : 60-90 sn.

Etki mesafesi :3-5 metre

c- Kimyasal Tozlu Söndürücüler

Kapasitesi : 4,5- 13,5 Litr

Kullanma süresi :15 - 40 sn.

Etki mesafesi :3-4,5 metre

d-Karbondioksitli Söndürücüler

Kapasitesi :1- 7,5 Litre

Kullanma süresi :10-30 sn.

Etki mesafesi :1,5 - 2 metre

C İtfaiyeci Donanımları

Yangınla mücadelede yangına müdahale eden kişinin giydiği ve kullandığı donanımlara

itfaiyeci donanımı denir. Bunlar;

- ltfaiyeci elbisesi,

- Solunum cihazı,

- Yardımcı malzemelerdir.

İtfaiyeci Elbisesi

İtfaiyeci elbisesi 3 kısımdan oluşur.

Birincisi ceket, pantolon ve başlıktır. İtfaiyeciyi ısı, alev ve kızgın buhardan korur.

İkincisi yangına dayanıklı bot ve eldivendir.

Üçüncüsü miğfer veya başlıktır. İtfaiyecinin başını çarpmalar karşı korur ve aynı

zamanda boyun kısmını da ateşten korur. Ön kısmından ise dışarısı görülür.

Ceket itfaiyecinin solunum cihazını giyebileceği kadar geniştir.

D- Solunum CihazıDumanlı veya zararlı gazların bulunduğu bölgelerdeki yangınlara karşı koyabilmek

için itfaiyecinin temiz hava ihtiyacını karşılayan cihazdır. Solunum cihazları dört

kısımdan oluşur.1- Hava Tüpü

2- Basınç Düşürücü VaIf

3- Maske

4- Alçak Basınç Uyarı Düdüğü

1- Hava TüpüHava tüpleni gri renkte olup içlerine basınçla temiz hava doldurulmuştur.

Çeşitli tipleri bulunur;- 132 bar 1240lt.

- 200 bar 1240lt.

- 200 bar 2250 It.

tüpler daima temiz ve kullanılmaya hazır bulundurulmalıdır. Isı kaynaklarından uzak tutul-

malıdır. Boş tüpler içlerine toz vs.. girmemesi için biraz basınçlı bırakılmalıdırlar.

2- Basınç Düşürücü Valf

Basınç düşürücüler tüpteki hava basıncının insanın soluyabileceği basınca düşürür. İki

tür basınç düşürücü vardır. Birincisi maskedeki basıncı açık hava basıncına eşit tutar, bu

halde maske yüze tam oturmazsa içine duman girebilir. lkincisi ise maskede açık havadan

biraz daha fazla basınç oluşturur, böylece maskenin yüze tam oturmayan ve açık kalan

yerlerinden içeri duman giremez.

3-Maske

Yüz maskesi genel olarak bir solunum valfi, konuşma diyaframı ve başa bağlama

kayışlarından ibarettir.

Yeni tip maskelerde havanın alınma ve geri verilme yolları farklı yapılarak karışma önlenir,

ayrıca bu şekilde maske camının buğulanması da önlenmiş olur.

4-Alçak Basınç Uyarı Düdüğü

Tüpün içinde yaklaşık 10 dakikalık hava kaldığında devreye giren ve kullanıcıyı uyanan

hava ile çalışan düdüktür. Düdük dakikada 2 litre hava tüketir.

Solunum Cihazının Kullanılması

- Önce tüplerin basınç valfıne bakılarak doluluğundan emin olunur. %80 den daha az dolu

olan tüpler kullanılmamalıdır.

- Tüpler koşum takımları ile sırta yerleştirilir.

- Yüz maskesi iyice yüze oturacak şekilde takılır. Artı basınçlı tipte parmakla maskenin bir

kenarı açılarak hava kaçışı çıkan sesle denenir.

- Hava valfı açılarak maskeye hava verilir.

- Nefes alıp vererek cihaz çalıştırılır.

- Kullanma bittikten sonra valf kapatılır

- VaIf kapatıldıktan sonra maskedeki hava boşalırken alçak basınç düdüğünün çalması

kontrol edilir.

Kullanma Süresinin Hesabı

Yürüyen bir insan dakikada 40 litre hava tüketir. Yapılan işin zorluğuna göre bu miktar

artar. Kullanıcı için 10 dakikalık emniyet payı da dikkate alınarak bir tüpün kullanma süresi

hesap edilebilir.

Tam Süre : Tüp bitinceye kadar geçen süredir.

Emniyet Süresi : 10 dakika, yaklaşık 400 litre hava eder.

Kullanma süresi : Tüpün açılması ile düdüğün çalması arasındaki süre.

Buna göre 1800 litrelik bir tüpün kullanma süresi;

1800/40 = 45 dk.

emniyet payı = 10 dk.

Kullanma süresi 45 -10= 35 dk. olarak bulunur.

Eğer tüp tam dolu değilse eksik olan süre kullanma süresinden düşülür.

Hava Karışımı

Nefes alınca;

%21 Oksijen

%79 Nitrojen + diğerleri

Nefes verince;

%17 Oksijen

%4 Karbondioksit

%79 Nitrojen + diğerleri

Havadaki oksijen oranı %16’nın altına düşünce vücutta arızalar başlar.

E- Uluslararası Sahil Bağlantısı

Her gemide dışarıdan yardım alındığı takdirde dışarıdan gelen hortumun geminin

deniz suyu devresine bağlanabilmesi için uluslararası standart ölçülere sahip bir flenç

bulunur. Bu bağlantı kullanılarak dışarıdan gelen hortumla gemi devresine bağlantı yapılır.

Uluslararası sahil bağlantısı geminin kolayca ulaşılabilecek bir yerinde bulunur.

BÖLÜM 7 GEMİDE YANGIN SÖNDÜRME ORGANİZASYONU

Yangınla mücadelede talimsiz bir şekilde ve bir organizasyona bağlı hareket tarzı

geliştirmeden başarılı olmak imkansızdır. Çünkü ateşin organizasyonu mükemmeldir. En

tehlikeli hale en kısa yoldan gelmesini bilir. Böyle bir tehlikeye en az onun kadar tertipli

şekilde karşı çıkılabilir.

İyi bir yangınla mücadele planlamasında aşağıdakilere dikkat edilmelidir.

- Her gemide bir yangın ekibi bulunmalı ve bu ekibin üyeleri en bilgili ve tecrübeli

kişilerden seçilmelidir.

- Görev dağılımı yapılmalı ve kişilerin görevlerinin ehli oldukları talimlerle

denenmelidir.

Kumanda

Gemide yangınla mücadelede amir kaptandır. Görevli zabitler yangın ekiplerinin

amirleridirler. İyi bir kumanda için geminin çok iyi tanınması gerekir. Amir yangın ekibinin

en kısa zamanda hazır olmasını sağlar. Daha sonra yangına ait bilgileri alarak bir

müdahale tarzı geliştirir. Yangına ait aşağıdaki bilgiler öncelikle toplanır;

- Yangının boyutu ve yeri,

- Teçhizat ve donanımların yeterliliği,

- Yangın ekibinin yeterliliği.

Kumanda İlkeleri

Yangın ekibinin amiri eğitimli olmalıdır.

- Tüm yangın çeşitleri de mürettebat doğal olarak korkuya kapılır. Amir bilgi ve otoritesi ile

bu olumsuzluğu yenmelidir.

- Telaş ve bağrışmalar sadece korku ve paniği arttırır.

- Amir yangının ilk haber alınmasından itibaren bütün kumandayı üzerine almalıdır. Yetkili

olmayanların en küçük bir müdahalesine izin vermemelidir.

- Aminin verdiği emirler kısa ve anlaşılır olmalıdır.

- Mürettebat daima cesaretlendirilmelidir.

- Tavsiyeler dikkate alınmalı, gereksiz inattan kaçınılmalıdır.

- Verilen emirlerin işleyişi gözlenerek gerekirse değiştirilebilmelidir.

- Amirin kazaya uğraması veya değiştirilmesi halinde kumandayı kimin alacağı önceden be-

lirlenmelidir.

- Amir olaylara karışırken ekibi başsız bırakmamalıdır.

- Amir her işi bizzat yapmak yerine görev vererek yaptırmalıdır.

Haberleşme

Haberleşme yangınla mücadelenin başarısını etkileyen en önemli etkenlerdendir.

Haberleşmenin nasıl yapılacağı ve haberleşmenin kesilmesi halinde nasıl davranılacağı

önceden kararlaştırılmalıdır.

Yangının kumanda merkezi köprüüstüdür. Bütün bilgiler buraya gelerek değerlendirilir.

yangın ekiplerinin amirleri tarafından durum sürekli köprüüstüne bildirilerek bilgi akışını

sağlanmalı ve mücadelenin etkinliğine göre yeni taktiklerin oluşturulabilmesi sağlanmalıdır.

Gemi Dengesinin Korunması

Gemi yangınlarının söndürme çalışmaları sırasında gemi dengesinin korunması çok

önemlidir. Geminin kararsız veya nötr denge haline düşmemesi için aşağıdaki hususlara

dikkat edilmelidir.

- Yangında kullanılacak su belli bir miktarı aşmamalıdır.

- İmkan varsa biriken sular bir yandan boşaltılmalıdır.

- Frengiler daima açık tutulmalıdır.

Söndürme bittikten Sonra Gözlem

Karbonlu maddeler söndürüldükten sonra da ısılarını bir süre muhafaza ettikleri için

tekrar yanmaya başlayabilirler. Gemilerin bölmeleri çelik saçla ayrılmış olduğundan yangın

sırasında ısı temas yoluyla bir çok bölgeye ulaştırılır. Bir bölmede yangın sönerken başka

bir bölmede aşırı ısınma nedeniyle yangın çıkabilir. Bu duruma engel olmak için yangın

söndürüldükten sonra en az 24 saat gözaltında tutulmalıdır.

Limanlarda Gemi Yangını

Geminin limanda bulunması sırasında birçok işin beraber yapılması, personelin bir

kısmının gemide olması, gemiye yabancı insanların girip çıkması yangın tehlikesini arttırır.

Limanda yangın çıktığında hemen liman itfaiyesine haber verilir. Kara itfaiyesinin gemiler

hakkında yetersiz bilgiye sahip olması müdahalenin başarılı şekilde olmamasına ve bir çok

kötü sonuçların ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu nedenle kara itfaiyesi gemi kaptanı ile

koordineli bir şekilde çalışmalıdır. Gemi tarafından kara itfaiyesine yangının yeri,

personelin durumu, yük, havalandırma, yakıt, söndürme sistemi, gemi yangın planı, gemi

genel planına ait bilgiler verilmelidir.

IMO MODEL KURS1.14

Gemide İlk Yardım

İlk yardım hasta veya yaralıya protesyonel tıbbı yardım yardım gelınceye dek yapılan

acıl tedavidir. Daha fazla yaralanmayı, ölümü şoku engellemek ve acıyı hafifletmek için ilk

yardım uygulanır. Şiddetli kanama veya oksijen azlığından boğulma gibi bazı durumlarda

hastanın yaşaması için acil müdahele gerekir. Bu gibi hallerde bir kaç saniyelik gecikme

bile yaşamla ölüm arasındaki fark anlamına gelir. Ancak çoğu yaranmaların ve diğer acil

tıbbi durumların tedavisi, ilk yardım konusunda ehil mürettebattan birisi gelinceye veya

uygun tıbbi malzeme ve donanım buluncaya dek bir kaç dakika geciktinilebilir.

Tüm mürettebat ilk yardım müdühelesini yapmaya hazırlıklı olmalıdır. İlk yardım

konusunda acil önlemler alacak ve daha ehil personel gelinceye dek tedavinin ne kadar

geciktinilebileceğine karar verecek denli bilgi sahibi olmaldırlar. Yeterli eğitimden yoksun

personel de bu konuda nerde duracağını bilmelidir. Kurtarıcının yeteneğini aşan işlem ve

tekniklere girişilmemelidir. Yarardan çok zarar verebilir.

ÖnceliklerKazazede bulunduğunda:

• Kendi güvenliğinizi sağlayın, bir sonraki kazazede siz olmayın

• Gerekiyorsa kazazedeyi tehlikeden veya tehlikeyi kazazededen uzaklaştırın (ancak

kapalı alanlardaki kazazedeye ilişkin aşağıdaki notlara bakınız) Eğer kanamalı veya bilinci

kapalı tek bir ke..:azede varsa (toplam kazazede sayısına bakmaksızın) ‘~ tedaviyi sadece

bu kişiye yapın ve yardım isteyin.

Eğer bilinci kapalı ve kanamalı kazazede birden fazlaysa:

• Yardım isteyin

• En kötü durumdaki kazazedeye aşağıdaki öncelikli sıraya göre müdahalede bulunun:

şiddetli kanama; solunum/kalp durmuş; şuursuz

Eğer kazazede kapalı mekanda ise; güdümlü bir kaptana ekibinin ebil üyesi değilseniz

bu mekana girmeyin. Yardım isteyin ve süvaniye haber verin.

Kapalı mekandaki atmosferin saldırgan taraf olduğunu varsayın. Kurtarma ekibi,

kazazedeye de hemen takılacak solunum aygıtını kuşanmadan içeri GİRMEMELİDİR.

Kazazedeye nakil öncesi herhangi bir müdahele gerekmiyorsa süratle kapalı mekandan en

yakın güvenli bölgeye nakledilmedir.

Gemide ilk yardımının genel ilkeleriilk yardım hemen,

• solunum ve kalp atışını sağlamak için

• kanamayı kontrol altına almak için

• zehiri çıkartmak için

99

• Hastaya daha fazla zarar gelmesini önlemek için (karbonmonoksit veya dumanlı bir

odadan çıkartmak gibi) yapılmalıdır. travma tipi ve yayılımı belirlemek için hastanın acil

durum değerlendirmesi hemen kaza yerinde yapılmalıdır.

Kol veya bacak yaralanmışsa, önce sağlam tarafın giysilerini soyun. Gerektiğinde,

yaralı kısmı ortaya çıkarmak için giysileri kesin.

Çalışanların toplanıp kalabalık etmesini engelleyin

Hastanın nabzı alınmalıdır. Eğer bilekten nabız hissedilmiyorsa, boynun kenarındaki

carotid arter’den alınmalıdr. (Bkz.şk.2) Nabız yoksa, kalp masajı ve yapay solunum

başlatılamalıdır. (Bkz. Temel yaşam desteği s.103) nabız zayıf ve hızlıysa veya benzi

soluk Soğuk aip veriyorsa hastaya şok tedavisi uygulanmalıdır. Şokun yaşam için ne denli

tehlikeli olduğunu ve ilk yardımın esas amaçlarından birisinin de şokun önlenmesi

olduğunu hatırdan çıkarmayın (Bkz. Şok, s.114) Hasta acısını hafifletece en uygun

pozisyona getirilmelidir. Bu pozisyon genelde kan dolaşımını baş tarafa doğru arttırdığı

için, uzanma pozisyonudur.

Hasta, solunum şeklinin değişimi ve olası kanama tehlikesi düşünülerek izlenmelidir.

Eğer nefes almıyorsa ağızdan-ağıza veya ağızdan- buruna yapay solunum yapılmaidır.

(Bkz. s.105)

Şiddetli kanama denetim altına alınmaiıdr.

Bu süre içinde, eğer bilinci açıksa kendisine mümkün olan yardımın yapıldığı

anlatılmalı ve yatıştırılmalıdır. Kurtarıcı ağrılı bölgelerin yerini sormalıdır.

Hasta yatar vaziyette tutulmalı ve sadece gerektiğinde hareket ettirilmelidir. Belirgin

bir yaralanma veya hastalık anlamına gelebilecek herhangi bir işaret ve belirti de dahil

olmak üzere hastanın genel görüşüne bakılmalıdr.

Boyun veya omurga yaralanması sözkonusu ise hasta yerinden oynatılmamalıdır.

Hastayı nakletmeden önce kırıklar tahtalara sarılmalıdr. (Bkz. s.116-118) Kırğı yerine

yerleştirmek için herhangi bir girişimden kaçınılmalıdır.

Yaralar ve çoğu yanıklar enfeksiyonu önlemek için örtülmelidir. Yaralanmaya ilişkin

tedavi şekilleri bu bölümün sonunda ve bir sonraki bölümde ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Hayat kurtarma hareketi başlatıldıktan veya gereksiz sayıldıktan sonra hasta başka

tarafları da incinmiş olabileceğini varsayarak özenle muayene edilmelidir.

Vücut ısı kaybını önlemek için hasta örtülmelidir. Hastayı sıcaktan da korumak

gerekir, tropik bölgelerde hastanın yatırıldığı açık çelik güverte çok sıcak olabliir.

Hastaya ne şekilde olursa olsun alkol verilmemelidir.

Aşağıdaki durumları hiçbir zaman hafife almayın ve gözardı etmeyin:

• Kapalı bilinç (s.100)

• lç kanama kuşkusu (s.139)

• sivri aletin yol açtığı yara veya delme

• eklemlere yakın yaralar. (Bkz. Kırıklar)

• gözde yaralanma

Not:Siz ve diğer kişiler aşağıdaki hususlanda hem fikir olmadıkça kimseyi ölmüş

saymayın.

• nabız hissedilmiyor ve muayene eden kişi kulağını göğsüne dayadığında hiçbir ses

duyulmuyor,

• solunum durmuş,

• gözler cam gibi ve çökük,

• vücut giderek soğuyor (çevre sıcaklığının normal vücut sıcaklığına yakın olduğu

yerler için geçerli değildir.)

Bilinci kapalı kazazedeler(Ayrıca Bkz. Temel Yaşam Desteği: yapay solunum ve kalp masajı s. 103; Genel

Bakım. Bilinci kapalı hastalarar, s. 104)

Kapalı-bilinç nedenleri çoktur ve genelde tanımı da zordur. (Bkz. Tablo 1) Tedavi

sebebe göre değişir, ancak ilk yardımda değil tedavi etmek teşhis koymak bile olası

değildir.

Hayatı tehlikeye sokan nedenler:

• geriye düşmüş ve boğazı tıkayan dilden dolayı engellenen solunum

• durmuş kalp

SolunumHastanın bilinci kapalı ise, önce nefesini dinleyin. Engellenmiş solunumu gidermek için

başı olabildiğince geriye atın. (Bkz. Şek.1) Hava hareketini dinleyip, hissedin, çünkü

hareketsiz havada, hava yolu engellenmişse göğüs ve karın bölgesi hareket edebilir.

Kurtarıcının yüzü hastanın burun ve ağızdan 2-3 cm uzaklıkta olmalı ki dışarı verilen

havayı yanağında hissetin.

Göğsün iniş kalkışı da izlenebilir ve verilen nefes duyulur. (Şek. 1)

KalpKalp atışla rını dinleyin. Nabzı bilekten ve boyundan (Carotid nabız, Bkz. Şek. 2)

yoklayın.

Carotid nabzı (boyun) bir elin 2 parmak uçlarını boynun yan tarafındaki nefes borusuyl

uzun adele arasındaki oluğa koyarak yoklayın.

Carotid nabız genelde güclüdür, hissedilmiyor veya zayıfsa bu dolaşım yetersizliğine

işarettir.

Genişlemiş veya küçülmüş olmalarını

anlamak için göz bebeklerinin

durumunu kontrol

edin.

Kalp atışı durduğunda gözbebekleri 45-60

saniye içinde genişlemeye başlar Genişlemiş

olarak kalırlar ve ışığa reaksiyon göstermezler.

Solunum ve kalp atışı muayenesi olabildiğince çabuk yapılmalıdır. Kurtarıcı

kazazedenin durumunu hemen saptamalıdır.

• solumuyor ve kalp durmuş veya

• solumuyor ancak kalp durmamış

Solumuyor ve kalp durmuş

ilk yardım ehliyetli kişi derhal kapalı kalp masajına başlamalıdır. Dolaşım eski

haline dönrredikçe beyin oksijensiz kalır ve kişi 4-6 dak. içinde ölür.

• kazazedeyi sert zemine yatırın

• hemen kalp masajına başlayın (Bkz. s.10)

• yapay solunum yapın (Bkz. s. 104) çünkü kalp durunca solunum da durur.

Gerekli yardım bir kişi tarafından sırasıyla kapalı kalp masajı yaparak sonra da

ciğerlere hava doldurarak veya d3ha da iyisi - 2 kişi birlikte çalışarak yapılabilir

(Bkz. s.108)

Solumuyor ancak kalp durmamış

• Ağzı açın ve hava geçiş yolunun açık olmasını sağlayın (Bk. Havayolu s.104)

• YAPAY SOLUNUMA derhal başlayın (Bkz. s.107)

Eğer kalp atıyorsa ve solunum eski haline dönmüşse ve kazazedenin bilinci hala kapalı ise

kazazedeyi korna duruma getirin (Bkz. Şek.3)

Bilinci kapalı kişinin tedavisi ilk yardımın diğer genel ilkelerine uyun. (Bkz. S.2)

Temel Yaşam Desteği: Yapay solunum ve kapalı kalp masajıTemel yaşam desteği, solunum veya kardiyovasküler sistemindeki bir aksaklığı teşhis ve

iyileştirmeyi içeren acil yaşam kurtarma işlemidir.

Atmosferde %21 yoğunluğunda bulunan oksijen tüm hücreler için gereklidir. Bilinçli yaşamın

ana organı olan beyin 4 dk. kadar oksijensiz kaldığında ölmeye başlar.Atmosferden beyne

oksijen aktarımında 2 eylem gerekmektedir. nefes alma (vücudun hava geçitlerinden oksijen

alma) ve oksijen ile zengileştirilmiş kanın dolaşımı. Havayolu solunum veya dolaşımadaki

herhangi büyük bir karışıklık beynin ölümüne yol açar.

Temel yaşam desteği “ABC” basamaklarından şu sıraya göre oluşur: havayolu solunum ve

dolaşım.

A. Hava geçidindeki engel

B. Solunum durması

C. Dolaşım veya kardiak (kalp) durmasında hemen uygulanmalıdır.

Temel yaşam desteği herhangi bir alet veya malzeme gerektirmez ve yukardaki üç sorunla

ilgili olarak izlenecek doğru yolla daha gelişmiş yaşam desteği alabileceği hastaneye nakladile-

bilecek hale gelinceye dek hastanın yaşamı korunabilir. Hastahanede kardiyak moniterize yo-

luyla kalbin çalışması izlenir, damar-içi hayat hattı korunur ve uygun ilaçları damara zerkedilir.

Temel yaşam desteği üstün beceriyle yerine getirilmelidir. İdeal olanı, gerek duyulmasıyla

desteğin verilmeye başlaması arasında sedece saniyelerin geçmesidir. Solunum veya dolaşım

yetersiziliği veya yokluğu hemen saptanmalıdır. Solunum yetersiz veya yoksa yapılması

gereken sadece HAVAYOLUNU açmak ya da YAPAY SOLUNUMA başlamaktır.

Dolaşım da durmuşsa yapay solunumla birlikte KALP MASAJİ da uygulanmalıdır. Kalp dur-

madan önce solunum durursa ciğerlerde yaşamı bir süre daha devam ettirecek oksijen bulu-

nur. Ancak, önce kalp durmuşsa beyne oksijen gidişi hemen durur. 4-6 dk. oksijensiz kaldığın-

da beyin zarar görebilir. 6 dk. dan fazla oksijensiz kaldığında zarar görmesi ihtimali daha yük-

sektir. Temel yaşam desteğine ihtiyaç duyulduğu anlarda uygulanmaya geçilmesi arasında ge-

çen sürenin niye bu denli kısa olması gerektiğinin sebebi açıkça ortadır. Temel yaşam desteği-

ne başladıktan sonra ne sepeple olursa olsun hastayı nakil sözkonusu olmadıkça 5 saniyeden

fazla ara vermeyin nakil sırasında bile bu aralıklar 15 saniyeyi aşmamalıdır.

Havayolu (Basamak A)

HAVAYOLUNU AÇIK TUTMAK YAPAY SOLUNUMDAKI EN ÖNEMLİ ADIMDIR. bu basit

önlem sonucunda solunum kendiliğinden başlar. Hastayı sert zemine sırtüstü yatırın. Bir elinizi

hastanın boyun altına diğerini de ainına koyun . Bir elle boynu kaldırın ve diğeriyle başı geriye

atmak için alna bastırın (Bkz .Şek. 4) Bu boynu uzatır ve dili boğazın gerisinden uzak tutar.

Baş ,yapay solunum ve kalp masajı süresince bu pozisyonda kalmalıdır. Havayolu hala kapalı

ise

ağız veya boğazdaki cisim dehal parmakla çıkartılmaktadır.

Havayolu açıldıktan sonra hasta nefes alıp vermeye başlayabilir veya solunum yapamaz.

Solunumun başladığını anlamak için, temel yaşam desteğini gerçekleştiren kişi kulağını

hastanğın burun ve ağzından 2-3 cm. yukarıya dayamalıdır. Eğer kurtarıcı hava hareketi

hissediyor veya duyabiliyorsa solunum başlamış demektir. Dokunarak hissetme ve duyma

görmekten çok çok daha önemlidir.

Havayolu engellenmişse hastanın nefes alma çabaları sonucu olarak göğüs ve karnının inip

kalkmasına rağmen hava harerketlerini izlemek güçtür.

Solunum (BASAMAK B)

Eğer hasta kafası arkaya itildikten sonra yeterli ve kendiliğinden nefes almaya

başlamazsa yapay solunum ağızdan ağıza veya ağızdan - buruna veya başka yolla

yaptırılmalıdır.

Ağızdan-ağıza solunum

• Hastanın başını eliniz boynun altında olmak

üzere olabildiğince geriye atın.

• Başparmak ve işaret parmağı buruna doğru

gelecek şekilde diğer elin alt tabanını alna da-

yayın. Hava kaçışını engellemek için hastanın

burun deliklerini baş ve işaret parmağıyla sıkın.

• Başın geride kalmasını sağlamak amacıyla avuç

içiyle alna bastırın.

• Derin bir soluk alın sonra da hastanın ağzının

üstüne ve çevresine ağzınızla sıkıca bastırın.

(Bkz. Şek.5)

Akciğerlerin tamamen havasız kalmasını önlemek için 4 çabuk dolgun nefes üfleyin

• Akciğerleri havayla doldururken hastanın

göğsüne bakın. Solunum yeterli ise, göğüs inip

kalkacaktır.

• Ağzınızı çekin ve hastanın pasif olarak soluk

vermesine izin verin, eğer pozisyonunuz doğru

ise, hastanın soluğunu yanağınızda

hissedersiniz. (Bkz. şek.6)

•Tekrar nefes alın, ağzınızı hastanın ağzının üstüne koyun ve yeniden üfleyin. Bu hareketi

yetişkin ve 4 yaşın üstündeki çocuklarda (her 5 saniyede 1) dakikada 10-12 kez yenileyin.

• Eğer hava alışverişi yoksa ve havayolundaki

engel hala mevcutsa, hastanın ağız ve boğa-

zındaki yabancı cisme ulaşıp parmaklarınızla

çıkartın, sonra yapay solunuma başlayın. Uygun

pozisyon ve ağız ve burun çevresi tamamen kapatılmış olmasına karşın akciğerler

havayla dolmuyorsa yabancı bir cisim sözkonusudur.

Ağızdan Buruna Yapay Solunum

Ağızdan - buruna tekniği hasta ağzını açamadığı, ağzın çok kötü yaralandığı veya dudak

çevresine ağzı dayamanın mümkün olmadığı durumlarda kullanılmalıdır. (Bkz. Şek. 7)

• Hastanın başını bir elle geride tutun, dudaklarını ağzınızla sıkıca kapatmak için öbür

elinizle hastanın alt çenesini kaldırın.

• Derin bir nefes alın, dudaklarınızı hastanın

burun çevresine yapıştırın ve düzgün bir şekilde

kuwetle içeriye, hastanın göğsü kabarıncaya dek

üfleyin 4 kez çabucak tekrarlayın

• Ağzınızı çekin ve hastanın paşif olarak hava

vermesini bekleyin

• Dakikada 10-12 kez tekrarlayın.

Yapay solu nunia alternat(f yöntem (Silver Yöntem)

Bazı durumlarda ağızdan ağıza solunum yapılamaz. Örneğin bazı toksik ve kostik

materyal, kurtarıcı için tehlike arzeder veya yüzdeki yaralanmalar ağızdan ağıza yaya

ağızdan-buruna tekniklerinin kullanımını engelleyebilir. 0 zaman yapay solunuma bir

başka seçenek yöntem uygulanmalıdır.(Şekil 8)

Ancak bu yöntem daha önce anlatılan yöntemlerden daha az

etkilidir ve sadece ağızda ağıza yöntem kullanılmadığı durumlarda tercih

edilmelidir.

Yapay solunuma hayat belirtileri olduğu sürece devam edilmelidir; 2 saat

veya daha fazla yapay solunum gerekebilir.

Kalp masajı (Basamak C)

Kalp atımı durmuş, soluk alamıyan bir kişiyi yaşama döndürmeye çalışırken

kalp masajı

(dıştan kardiak kompresyon), yapay solunum yanısıra uygulanmalıdır. Yapay solunum

hastanın akciğerlerine oksijenli hava getirecektir. Ciğerlerden sonra, oksijen, dolaşan kanla

beyin ve diğer organlara taşınır. Etkili kalp masajı,kalp çalışmaya başlayıncaya dek bir süre

kan dolaşımını yapay olarak sağlıyacaktır.

Kalp masajı tekniği

Göğüs kemiğine (sternum) uygulanan kompresyon yapay havalandırma oluşturur, ancak

kana oksijen gidişi açısından yetersiz kalır. Bu nedenle kalp masajının uygulandığı her

durumda yapay solunuma da gerek duyulur.

Kalp masajının etkili olması için hastanın alt göğüs kemiğine (yetişkinlerde yaklaşık 4-5 cm)

yeterince bastrmak gerekir. Kalp masajının etkili olması için, hasta sert bir zemin üstünde

yatırılmalıdır. Yataktaysa, sırtına tahta veya başka bir destek yerleştirilmelidir. Ancak daha sert

bir zemin arama telaşı içinde göğüs masajı geciktirilmemelidir.

Hastanın yanına diz çökün ve bir elinizin alt tabanını göğüs kemiğinin alt yarısının üstüne

yerleştirin. Elinizi üst karın boyunca uzanan göğüs kemiğinin ucuna (xiphoid prosesi) koy-

maktan kaçının. Xiphoid process’i üzerine yapılan baskı karaciğeri yırtabilir ve şiddetli kana-

maya yoi açabilir.

yapay doloşım yapay solunumla birleşti-

rilmelidir. (Şek. 10) En etkili yapay solu-

num ve kalp masajı her bir 5 kalp

kompresyonundan sonra akciğeri ha-

yayla bir defa şişirmek suretiyle sağlanır.

(5:1 oran). Masaj hızı, 2 kurtarıcı varsa,

dakikada 60 olmalıdır. Kurtarıcı-nın biri

kalp masajı yaparken diğeri hastanın

başını arka tarafa doğru eğik tutup yapay solunum yapar. Kalp masajında duraksamadan

nefes vermek çok önemlidir, çünkü masajdaki her duraksamada kan akışında düşüşe ve

tansiyonun sıfıra inmesine yol açar.

Tek kurtarıcı 15:2 oranını kullanarak hem yapay solunumunu hem de yapay kan dolaşımını

yapmalıdır. (Şek. 11) Hastanın tam olarak soluk vermesini beklemeksizin her bir 15 göğüs

masajından sonra akciğerleri havayla 2 kez hızla doldurulmalıdır. Yapay solunum yapmak için

verilen ara nedeniyle, tek kurtarıcı normalde dakikada 50-60 masajına karşılık dakikada 80

göğüs kompresyonuna eşit bir hızda olayı gerçekleştirmelidir.

Kalp masajının etkisini anlama: gözbebekleri ve nabız

Kalp masajını sona erdirme

Derin kapalı bilinç kendiliğinden-olmıyan solunum, ve 1 5-30 dakika süresince

sabit genişlemiş gözbebekleri hastanın cerebral ölümüne işarettir, dolaşım ve

solunumu eski haline döndürme çabaları artık boşunadır.

Doktor yoksa, yapay solunum ve kalp masajına

• hastanın kalbi atmaya ve solunumu normal halinde dönünceye veya

• hasta doktor bakımına veya acil bakımdan sorumlu sağlık personeline devredilinceye ve-

ya

• kurtarıcı yorgunluktan daha fazla devam edemez hale gelinceye dek devam etmelidir.

Şiddetli kanama

Insan vücudunda yaklaşık 5 litre kan bulunur. Sağlıklı bir yetişkin zarar görmeden 1/2 It. kan

kaybedilir. Ancak bundan daha fazlası yaşamı tehlikeye sokar.

Kol boyun ve uyluktaki esas kan damarlarındaki kanama öylesine süratle ve fazla olur ki bir-

kaç dakika içinde ölüm meydana gelebilir. Aşrı kan kaybını önlemek için kanama hemen kont-

rol altına alınmalıdır. Vücudun dıştan yaralanması halinde dış kanamalar veya kanın doku ara-

Iıklarına veya vücut boşluğuna gidebileceği iç kanamalar olabilir.

Aşırı kan kaybının işaret ve belirtileri: bitkinlik veya bayılma; baş dönmesi; solgun, nemli ve

soğuk cilt; mide bulantısı; susama; hızlı, zayıf ve düzensiz nabız; tıknefeslik; genişlemiş gözbe-

bekleri; kulaklarda çınlama; yerinde durmama; ve endişe.

Hasta bilincini yitirebilir ve solunum durabilir. Belirtilerin sayısı ve ciddiyeti genelde kan kay-

bının ne oranda ve hızda olduğuna bağlıdır. Kanama kontrol altına alındıktan sonra hasta boy-

luboyunca yatırılmalıdır, sakin halde yatması sağlanmalı ve şok tedavisi uygulanmalıdır.

İç yaralanma kuşkusu varsa, ağızdan sıvı verilmemelidir.

Kontrol

Kanama doğrudan basınç uyguluyarak, yükselterek ve basınç noktalarına baskı yaparak

kontrol altına alınabilir. Turnike sadece aşırı kanamayı durduracak tüm diğer yöntemlerin işe

yaramadığı durumlarda uygulanmalı.

Doğrudan basmç

Şiddetli kanamayı kontrol altına almanın en basit ve tercih edilen yöntemi yarayı bandajla-

mak ve avuç içiyle kanama yerine doğrudan basınç uygulamaktır. (Şek 12) en iyisi steril bir

sargı bezini kullanmaktır, aksi takdirde el altında olan en temiz bez parçası da aynı işi gö-

rür. Sargı bezi veya bez yoksa çıplak el de sargı bezi bulunana dek kullanılabilir.

Sargı bezi tamamen kanlanmışsa, bir başka sargı bezi öbürünün üstüne elle

sertçe bastırarak, sıkıca sarılmalıdr. ilk sargı bezi yerinde bırakılmalıdır.

Çıkarmaya çalışmak pıhtılaşma sürecini etkiler. Sarılan bölgeye sargı bezini

yerinde tutması için bandaj kullanılabilir. Bu bandajı sargı bezinin üstüne ilave

baskı yapmak için kullanılmalıdır. (Şek .13)

Kan dolaşımını engellemeyin. Nabza yaranın kalpten uzak bir tarafından

bırakılmalıdır. Bandaj gereği gibi yapılmışsa, en az 24 saat öylece bırakılmalıdr.

Sargı bezleri tamamen kana bulanmışsa ve bandaj dolaşımını engellemiyorsa bir

kaç gün değiştirmeye gerek kalmaz.

Yükseltme

El, ayak veya başta bulunan bir yaradan kaynaklanan şiddetli bir kanama varsa,

sözü edilen yeri yükselterek bandajın üzerine doğrudan baskı uygulanmalıdır.

Yükseltme sonucu bu kısımdaki kan basıncı düşer ve kan akışı azalır.

Baskı noktaları

Doğrudan baskı ve yükseltme şiddetli kanamayı durduramıyorsa, o bölgeyi

besleyen atardamara basınç uygulanabilir. Bu teknik basınç noktası altındaki

yaralı kısma giden dolaşımı

azaltır, sadece

çok gerekli olduğu hallerde ve şiddetli kanama azalıncaya dek uygulanmalıdır. Kanamayı

denetim altına alabilmek için parmakların etkin olacağı çok sayıda yer vardır. (Şek. 14) Gene

de, kolun üst kısmındaki kol arteri ve kasıktaki uyluk arteri bu tip baskının en etkili olacağı

yerlerdir.

Kollardaki arterin baskı noktası, kolun iç tarafındaki uzun kaslarınarasında dirsek ve kol altı

arasında orta biryerdedir. Basınç uygulammak için bir el hastanın kolunun etrafında, başarmak

kolun dışına, parmaklar iç tarafına gelecek şekilde olmalıdır. Başparmak ve parmakları birleş-

tirmek suretiyle basınç uygulanır. Uyluk arterindeki basınç noktası üst bacağın ön tarafında

kasık çizgisinin ortasına rastlıyan kısmın hemen altındadır. Basınç uygulamadan önce hasta

sırt üstü yatırılmalıdır. Kol düz tutularak el tabanı ile basınç yapılır.

Turnike(Tourniguet)(Boğucu Sargı)

Turnike sadece tüm diğer girişimler fayda vermediği takdirde kanamayı durdurmak için uy-

gulanmalıdır. Doğrudan el basıncının aksine, turnike, uygulama alanının dışındaki alanda da

normal kan dolaşımını keser Oksijen ve kan eksikliği, doku hasarına daha da kötüsü uzvun ke-

silmesine yol açar. Periyodik olarak turnikeyi gevşetmek kan kaybına ve şok tehlikesine yol

açar. Turnike çok sıkı ve darsa, adelelere, sinirlere ve kan damarlarına zarar verebilir,

gevşekse, kan kaybını arttırabilir. Ayrıca turnikenin kullanımdan sonra unutulduğu vakalar da

vardır.

Turnike hayat kurtarmak için uygulanmışsa, RADYOYLA TIBBİ YARDIM ALINMALIDIR.

Turnike el altında bulunan enli bir bez parçasından yapılmalıdır. Turnike, katlanmış üçgen

sargı bezinden, giysilerden veya benzeri kumaştan yapılabilir. Turnikenin

uygulandığı saati kaydedin. Kazazedeyi hastahaneye gönderiyorsanız, bu saati

gösteren bir kağıt parçasını giysisine, el veya ayağına iliştirin.

Not

• Turnikeyi hiçbir şekilde giysi veya bandajla örtmeyin veya gizlemeyin.

• Doktor önermedikçe turnikeyi gevşetmeyin.

Şok

Yaralanma sonrası ortaya çıkan şok, vücudun değişik organlarında hayati

işlevlerin azalması sonucudur. Bu işlevler yetersiz kan dolaşımı veya oksijen

eksikliğinden dolayı zayıf lamıştır.

Geniş yüzeyli yanıklar (özellikle göğüs ve karın), tazyik yapan yaralanmalar,

uzun kemik kırıkları ve diğer geniş çaplı ve aşırı ağrılı yaralanmalar sonucu şok

meydana gelir. Aşırı kan kaybından; alerjik reaksiyonlardan; ilaç,

Gaz ve diğer kimyevi madde zehirlenmelerinden; alkol intoksikasyonundan ve

mide ülseri yırtılmasından sonra şok ortaya çıkar. Enfeksiyon, inme, kalp krizi

gibi ciddi hastalıklarla da şok bağdaştırabilir.

Bazı bireylerde önemsiz yaralanmalara veya sadece kan görüntüsüne bile

duygusal tepki öylesine büyüktür ki kendilerini bitkin hisseder, midesi bulanır ve

bayılabilirler. Bu reaksiyon şokun en hafifi ve ciddi olmayan türüdür ve hasta

uzandığında çabucak geçer.

Ciddi bir şok gerçekten hastanın hayatını ciddi olarak tehdit eder.

Şokun işaret ve belirtileri şunlardır:

• Soluk beniz. Cilt soluk, soğuk ve nemlidir. Daha sonra mavimtrak külrengine

dönüşür. Hastanın cildi koyu ise mukoza ve tırnak diplerinin rengine bakılmalıdır.

• Hızlı ve soluma şeklinde solunum. Solunum düzensiz ve derinden olabilir.

• Susama, mide bulantısı ve kusma Şok geçiren kanamalı hastada bunlara sıkca

ratstlanır

• Zayıf ve hızlı nabız. Genelde nabız hızı 100 ‘ün üstündedir.

• Yerinde duramama, heyecan ve endişe Başlangıçta bunlar vardır, daha sonra

zihinsel durgunluk ve sonra da kapalı bilinç durumu ortaya çıkar. Bu aşamada

gözbebekleri genişliğinden hastaya boş camsı bir bakış verir.

Bu belirtilerin açık olmadığı hallerde bile ciddi olarak yaralanmış tüm kişilere

olası gelişmeleri önlemek amacıyla ciddi bir şekilde şok tedavisi uygulanmalıdır.

Tedavi

• Şoka yol açan nedenleri azaltın. Buna kanamayı denetim altına almak, solunumu normele

döndürmek ve şiddetli ağrıyı dindirmeye çalışmak dahildir.

• Yaralı kişiyi uzatıp yatırın. Hasta yatay pozisyonda yatırılmalıdır. Hastanın bacakları kalp

ve başa kan akışını yardımcı olması için yaklaşık 30 cm. yükseğe kaldırılmalıdır. Eğer yara

baş, pelvis, omurga veya göğüste ise veya solunum güçlüğü varsa bacaklar kaldırılmamalıdır.

• Hastayı sıcak değil, ılık tutun. Aşırı sıcaklık vücudun yüzey ısısını yükseltir ve kan akışını

hayati organlardan çevirip cilde yöneltir.

• Ağrıyı kısa sürede hafifletin. Hasta çok acı çekiyorsa 10 mg. morfin sülfat adele içine

zerkedilebilir. Tansiyon düşükse, morfin sülfat tansiyonu daha da düşüreceğinden verilmemeli-

dir. Çok fazla ağrısı olmıyan yaralı kişilere de morfin sülfat verilmemelidir. Doz sadece

RADYOYLA TIBBİ YARDIM alındıktan sonra tekrarlanmaladır.

• Sıvı verimi. Bilinci kapalı, ameliyata alınacak, uyuşuk ve şiddetli konvülzüyon halinde olan

hastaya ağızdan sıvı verilmemelidir. Karında delinme veya tazyik yapan yara veya beyinde

yaraanma söz konusu ise sıvı verilmemelidir. Yukarda sözü edilen durumların yokluğunda

hastaya ağızdan rehidrasyon tuz solusyonu (15 dk’da 1/2 bardak) verin. Asla alkol vermeyin.

Damar içine sıvı vermek, yapacak diplomalı biri varsa, şok tedavisinde tercih edilir. ( 5.) Da-

mar içine Dektran/60 g t, %6) ve sodyum klorid (9 g/It,% 0.9) solusyonu (enjeksiyon) verilme-

lidir.

Şok kuşkusu varsa RADYOYLA TIBBİ YARDIM alın

Tutuşmuş giysiler

Eğer kişinin giysileri tutuşmuşsa ateşi söndürmenin en iyi yolu hemen kuru toz yangın sön-

dürücü kullanmaktır. Eğer kuru toz yangın söndürücü yoksa kişiyi yere yatırın ve bulabildiniz

bir şeye sararak alevleri boğun veya üstüne kovalar dolusu su atın veya varsa hortum kullanın.

içten içe yanan tüm giysilerin söndürüldüğünden emin olun

Not; Yangın söndürücüden çıkan tozun fazla zararı yoktur varsa bile sadece gözedir. Çoğu

kişi toz püskürtüldüğünde göz-Ierini sıkıca kapatır. Göze toz kaçtığında, yangın söndürüldük-

ten sonra yanıklar soğutulur ve gözler hemen yıkanır.

Isı yanıkları ve buhar yanıkları

Isı yanıkları olabildiğince çabuk soğuk su altında (deniz veya tatlı su) en az 10 dk. kadar tu-

tularak veya soğuk su kablarına batırılarak soğutulmalıdır. Yanık, kaza yerinde soğutulamıyor-

sa, hasta soğutma işleminin yapılacağı yere götürülmelidir. Giysileri özenle çıkartın ancak deri-

ye yapışan giysileri zorla çekip çıkartmayın. Daha sonra yanık yerleri bu alanlardan daha geniş

kuru, tüysüz bir sargı beziyle örtün ve bandajlıyın.

Ağır yanık vakalarından sonra meydana gelen tedavisi için en kısa sürede

RADYOYLA TIBBİ YARDIM isteyin.

Elektrik yanıkları ve elektrik çarpması

Elektriğe kapılmış bir kimseye yaklaşırken 2. kazazede olmaya özen gösterin

Mümkünse elektrik akımını kesin. Aksi halde kazazedeye yaklaşıp dokunmadan

önce lastik eldiven kullanarak, lastik bot giyerek veya lastik paspasın üzerine

basarak kendinizi yalıtın.

Elektrik kabloları tahta sopa, iskemle, ya-lıtkan kordon veya madeni olmayan

başka bir nesneyle kazazededen uzaklaştırabilir.

Kazazedenin solunum ve kalp atışını kontrol edin.

Nefes almıyorsa, yapay solunum yaptırın (s.106)

Kalp durmuşsa kap masajı uygulayın (s.108) Yardım isteyin.

Kazazede nefes alıyorsa, yanık yerleri soğuk suyla serinletin ve bu bölgelere

temiz, kuru, tüysüz sargılar kullanın. Elektrik yanıklarının tedavisi de termal

yanıklar gibidir. Bu ağrının dindirilmesi, şokun önlenmesi ve tedavisi ve

enfeksiyonun önlenmesi ve tedavisidir. Elektrik yanıkları solunum merkezlerinin

felci, kapalı bilinç ve ani ölümle sonuçlanabilir.

Kimyasal yanıklar

Kimyevi maddeye bulaşmış giysileri çıkartın. Göz ve derideki kimyasal maddeleri

yıkamak için kazazedeyi suyla iyice ıslatın. Öncelikle kimyasal maddeden en çok

zarar göreceği için gözleri yıkayın. Sadece tek bir göz etkilenmişse, kimyasal

maddenin diğer göze akışını önlemek için başı etkilenen göz tarafına doğru eğin.

Kırıklar

Kırık, kırılmış bir kemiktir. Kemik iki veya daha fazla parçaya kırabilir veya çizgi

şeklinde çatlaklar oluşur. Deri yırtılmamışsa bu tür kırığa kapalı kırık denir.

Kırıkta veya yakınında bir yara varsa buna açık kırık denir. (Şek. 16)

Hastaya özen gösterilmeden yapılan muamele, basit bir kırığın, sivri kemik

uçlarının üstteki sağlam deriye baskı yapması sonucunda açık bir kırığa

dönüşmesine yol açar.

Kırılan uzun bir kemikse, ciddi kanamalı açık kırık hastanın şoka girmesine

neden olur.

(5.114)

Aşağıdaki hususlar kırık kemiğin göstergesidir.

• Vücut kol veya bacağı ağır bir darbe veya baskı olmuşsa

• Yaralının kendisi veya başka kişiler kemiğin kırıldığını duymuşsa,

• Bastırınca veya hareket ettirildiğinde o bölgede şiddetli ağrı

hissediliyorsa

• Kemik tamlığının bozulması. Kırık tarafı sağlam kol veya

bacak veya vücutla kıyaslayarak, bu kısmın şişik, kıvrık,

bükülü veya kısa olup olmadığını kontrol edin.

• Düzgün olmama. Kırık bir kemiğin düzgün olmayan

kenarları bazen, açık kırıklarda görülebilir. Kapalı kırıklarda

ise deri altından görmek veya hissetmek mümkündür.

• Kullanım kaybı - Ağrı nedeniyle hasta, incinmiş kısmı

kullanamaz veya kullanmaya istekli olmaz. Kırık kemiği

harekett ettirmek için hastaya yapılacak girişimler ne kadar

nazik olursa olsun yinede şiddetli ağrıya yol açabilir. Ağrı

belirtilerini görmek için yüzünü inceleyin. Kırık kemiğin uçları

birbirine denkleştirildiğinde hasta, kırık tarafını kullanabilir ve

pek fazla ağrı hissetmez.

• Doğal olmayan hareket ve kemik uçlarının sürtünmesi. lIIe de bu iki belirti aranmamalıdır.

Kol veya bacak gevşek sallantı olabilir, kol veya bacağa destek vermek istediğinde gıcırtı

hissedilebilir. Bu belirtilerden herhangi birinin varlığı kemik kırığının kesin işaretidir.

• Şişme. Kırık bölgesi şiş ve / veya çürük olabilir. Bu iç kanamaya işaretttir. Önce şişer, da-

ha sonra da cilt renk değiştirir.

Genel Tedavi

Açık kırık veya ciddi kırıkta ( kafatası, femur, pelvis, omurga) hastanın gemiden tahliyesi ge-

rekebileceğinden derhal RADYOYLA TIBBİ YARDIM İSTENMELİDİR.

Daha fazla yaralanma riski o an için sözkonusu değilse, kanama kontrol altına alınmadan

ve tüm kırıklar ince tahtalarla sarılarak hareketsiz hale getirilmedden önce hastayı yerinden oy-

natmak doğru olmaz.

Kanama

Açık kırıklara eşlik eden kanama, kanın geldiği bölgeye baskı uygulayarak ve bandajlayarak

normal yolla durdurulmalıdır. Kan kırık kemik uçlarından değil, çevresinden gelir. Kırırk ihtima-

line karşı etkilenen kısım özenle kaldırılmalıdır, şiddetli kanama halinde hep daha yükseğe kal-

dırılmalıdır. Kan kaybı ölüme sebep olur; hareket etmek ağrı nedeni olsa da kırık kemik ölüm

nedeni değildir. Aşırı kanamayı engellemek, daha fazla hasarı önlemek ve acıyı hafif letmek

için dinlenme çok önemlidir.

Kanama denetlenebilirse, yara tedavi edilebilir. Yara çevresi sabun ve suyla temizlendikten

sonra %1(10 g/It) cetrimide solusyonuyla dezenfekte edilmelidir. Yüzeysel temizlemelerin ya-

raya dökülmesine izin verilmemelidir. Yaranın kendisi yıkanmamalıdır. Steril bir bezle örtülmeli-

dir. Steril bir forsepsle kir, giysi, kıymık vb. parçalar yaradan yavaşça alınmalıdır. Yeniden

kana-maya yol açacağı için kan pıhtılarına dokunulmamalıdır. Yaralara dikiş atılmamalıdır.

Yara enfeksiyonlu değilse sargı bezleri 4-5 gün yerinde kalabilir.

Ağrı

Hastanın ağrısı fazla ise, adele içine 10 mgr. morfin zerkedilebilir. Dozu tekrarlamadan ön-

ce RADYOYLA TIBBİ BİLGİ ALIN. Yaralı kısmı hareket ettirerek veya sert davranarak ağrıyı

arttırmayın.

Hareketsiz hale getirme

Havalı ateller, kol bacak kırıklarını geçici olarak hareketsiz kılmak için yarar sağlarken,

yeterli hareketsizlik sağlıyamıyacağı için diz ve dirseğin hemen üstündeki kırıklar için uygun

değildir. Havalı atel kol veya bacağa uygulanır ve ağız yardımıyla şişirilir. (Şek 17) Farklı

şişirme yöntemleri

atelli şıkıştırarak dolaşımı yavaşlatır veya durdurabilir. Havalı atel sargı bezinin üstüne uygu-

lanabilir.

Ateller, yaradaki kanama kolayca görünsün diye şeffaf plastikten yapılırlar. Yaralanmayı ön-

lemek amacıyla tüm kesici ve kesici kenarlı nesnelerden uzak tutulmalıdır. Yeterince sağlam

olması için, atel, kırık kemik uçlarındaki eklem yerlerinden daha ötelere uzanmalıdır.

Havalı ateller hasta gemi içinde bir yere veya hastaneye nakledilirken kullanılabilir. Ateller

birkaç saatten fazla kullanılmamalıdır. Bu süre dolduğunda da başka hareketsiz kılma yöntem-

leri kullanılmalıdır.

Kol veya bacağı, eğer rahatsa, bulunduğu pozisyonda hareketsiz kılın. Bozuk dolaşım veye

herhangi bir başka nedenle kırık kol veya bacağı hareket ettirmek gereği doğduğunda öncelikle

kol veya bacağı hareket ettirmeden evvel yavaşça ve çekerek yucuttan uzaklaştırın.

Kol veya bacakta uzun bir kemik kırığı varsa dikkatle düzleştirilmelidir. Çekme el veya

ayağa uygulanmalı ve kol veya bacak eski pozisyonuna getirilmelidir (Şek. 18). Eklemlerdeki,

dirsek veya diz gibi, açık kırıklar manipule edilmemelidir. Atele koymak için yavaşça uygun

pozisyona getirilmelidir. Düz olarak atellenmelidir. Dirsek dik açı oluşturacak şekilde

atellenmelidir.

Kan dolaşımı

Tırnak üstüne bastırmak suretiyle kırık kol veya bacaktaki kan dolaşımını defalarca kontrol

edin. Dolaşım normalse tırnak bastırınca beyaza, baskı kalktığında pembeye dönüşür. Herşe-

yin yolunda gittiğine inanıncaya dek bu işleme devam edin. Aşağıdaki hususlar tehlike göster-

gesidir:

• El ve ayak parmaklarının mavilik veya beyazlığı;

• Kırık altı kısımların soğukluğu

• Kırık yerin altında duyu kaybı (kazazedenin el ve ayak parmaklarına hafifçe dokunup, bir-

şey hissedip hissetmediğini sorarak bunu anlayabilirsiniz)

• Nabız yok

Dolaşımıl ilgili bir kuşku varsa, hemen kol veya bacağı sarmalayan ve sıkan tüm sargıları

gevşetin, aynı anda çekme uygulayın. Dolaşımı yeniden kontrol edin. Kol veya bacak

pembeleşip

ısınmaz ve nabız hissedilmezse amputasyonu önlemek için hemen tıbbi yardıma gereksinim

vardır. RADYOYLA TIBBİ BİLGİ ALIN.

Kırıkların ciddi iç kanamayla kan kaybına sebep olduklarını unutmayın. Uygun önlemi alın.

(Bkz. İç Kanama, s.1 11 ve şiddetli Kanama)

Vucudun belli bölgelerinde oluşan kırıklar

Kafatası

Kafatasındaki kırık düşme, doğrudan bir darbe veya kurşun yarası gibi delici bir yaralanma

sonucu meydana gelebilir.

Hastanın billinci açık veya kapalı, kendisi sersemlemiş olabilir, başağrısı veya bulantısı var-

dır. Burun, kulak veya ağızından kan gelebilir; felç ve şok belirtileri olabilir.

Tedavi. Başından yaralanmış bir hasta beynin daha fazla zarar görmemesi için hemen bakı-

ma alınmamalıdır. Hasta yatırılmalıdır. Yüzü kızarmışsa baş ve omuzlar hafifçe kaldırılmalıdır.

Yüz solgunsa, baş vucutla aynı hizada veya biraz aşağı da tutulmalıdır. Şakak veya carıdit da-

marlar üzerine bastırarak kanama denetim altına alınabiliir. Hasta, başın iki yanı kum torbala-

rıyla desteklenmiş olarak taşınmalıdır.

Asla Morfin sülfat verilmemelidir.

Üst çene

Tüm yüz yaralanmalarında ilk yapılacak şey hava yolunun yeterince açık olmasını

sağlamaktır. (Hava yolu s. 103)

Tedavi; Yara varsa, kanama denetim altına alınmalıdır. Sallanan diş varsa yutma veya

havayolunu tıkama riski yoksa RADYOYLA TIBBİ YARDIM almadan çıkartılmamalıdır.

Alt Çene

Kırık, çenede bozukluk, diş kaybı veya gayrimuntazam dişlere, damak kanamasına ve

yutma güçlüğüne yol açar. Tedavi. Kırık çene solunumu engelleyebilir. Böyle bir durumla

karşılaştığında çene ve dil öne doğru çekilmeli ve bu pozisyonda bırakılmalıdır. Çenenin 2

taraftan kırılması sorun yaratır. Bu durumda çene kemiği ve dil geriye doğru kaçıp hava

geçitlerini engelleyebilir. Kendi parmağınızı veya kazazedenin parmağını, ait ön dişlerin

üzeride ve gerisinde çengel gibi kullanarak çene kemiğini dille beraber öne doğru çekin.

Gerektiğinde kazazedeyi başı öne doğru çekin. Gerektiğinde kazazedeyi başı öne eğik

vaziyette oturtun. Dişler sıkılarak dilin daha fazla kayması engellenebilir. Başka yaralar

nedeniyle kazazede oturma pozisyonuna getirilemiyorsa kapalı-bilinç pozisyonuna getirilmeli

ve çeneyi öne doğru çekmek ve gerektiğinde,

olası bir solunum bozukluğu riskini gidermek için yanında bir kişi bekle.tilmelidir.

Hasta dişleri sıkılı olduğu ve çoğu kez de ağrı nedeniyle konuşmayı reddettiği

için normalde çene kemiği kırıkları fazla sorun çıkartmaz, ağrının neden olduğu

çene adeleleri spazmı, dişlerin sıkılı ve çenenin hareketsiz kalmasına sebep

olur.

Soğuk kompresyon uygulamak şişmeyi ve ağrıyı azaltabilir. Hastanın çenesi

sadece ağzını sıkıca kapatmasıyla değil bandajlama suretiyle de hareketsiz hale

getirilmelidir. (Şek. 19) Hastanın bilinci kapalı ise veya ağzından kan geliyorsa

veya kusma tehlikesi varsa, gerektiğinde sargıyı gevşetmek için yanına bir kişi

bırakabilir. Ağrı tedavisi uygulayın (s.118)

Köprücük kemiği, kürek kemiği ve omuz

Bu bölgedeki kırıklar çoğu kez omuz üzerine veya ileriye doğru uzatılmış el üzerine düşme

sonucu meydana gelir. Bu kısımlara doğrudan şiddet uygulanması daha az rastlanır bir sepep-

tir. Yumruk büyüklüğünde gevşek bir destek koltuk altına yerleştirilmelidir. Sonra da kolu vücu-

da bağlayın. Üçgen askı kullanmak uygun olur (Şek 20) Kazazedeyi, kendini en rahat dik otur-

ma pozisyonunda hissedeceği için bu pozisyonda tutun.

Kol kemiği (humerus) ve dirsek

Sinir ve kan damarlarının kemiğe yakın olması nedeniyle kol kemiğindeki kırıklar komplikas-

yonlara yol açabilir. Kırık yerde ağrı, hassasiyet ve gözle görülür bir şekil bozukluğu vardır.

Hasta kolunu kaldıramaz veya dirseğini kıvıramaz.

Tedavi. Kırığa tam-kol havalı atel uygulanmalıdır (Şek 17) Havalı atel yoksa kol askıya alın-

malı, kol ve askı, enli kravat bandajla vücuda bağlanmalıdır (Şek. 20) Kolun dış yüzeyine ko-

nulmuş kısa vatkalı askı da kullanılabilir (Şek 21) Dirsek kolayca

bükülemiyorsa,bükülmemelidir.

Bir tanesi kolun dış yüzeyine diğeri de iç tarafına gelmek üzere uygun vatkalı ateller

hareketsiz kılınmalıdır. (Şek 22)

Ağrı tedavisi uygulayın (s.118)

Dirsek kemiği (radius ve ulna ve önkol)

Önkolda iki uzun kemik vardır ve bunlardan birisi veya ikisi birden kırık olabilir. Sadece bir

kemik kırıksa diğer kemik atel görevini yapabilir, şekil bozukluğu olabilir, iki kemiğin de kırık ol-

duğu vakalarda kolun şekli bozuktur.

Tedavi, Ele çekme uygulanarak, kırık dikkatle düzeltilmelidir. (Şek. 18 s. 119)

Kırığa yarım kol, şişebilen havalı atel uygulanmalıdır. (Şek.17) Şişme havalı atel yoksa bir

tanesi üste bir tanesi alta gelecek şekilde vatkayla iyice desteklenmiş iki adet askı önkola

uygulanabilir (Şek 23) Ateller dirseğin arkasından parmakların ortasına gelecek kadar uzun

olmalıdır. Kol askıyla desteklenmiş bir vaziyette el dirsekten 10 cm. daha yukarıya

kaldırılmalıdır. (Şek 23) Ateller o anda el altında kolayca bulunan bir şeyden örneğin bir

dergiden, yapılabilir. Ağrı tedavisi uygulayın (s.118)

El bileği ve el

El ileri doğru uzalı iken düşülse bilek kırabilir. Ağrı, hassasiyet ve şişmenin yanısıra, bileğin

arkasında yumru şeklinde bir şekil bozukluğu vardır.

Bilekte kırık manipule edilmemeli veya düzleştirilmemelidir. Önkol kırığı gibi tedavi edilmeli-

dir. El doğrudan bir darbeyle kırabilir veya ezilerek incinebilir. Ağrı şişme, hareket kısıtlığı, açık

yara ve kırık kemik mevcuttur. Ele alt kolun ortasından parmak uçlarına kadar uzanan destekli

atel konmalıdır. Parmakların altına eli fizyolojik pozisyonunda tutmak için sargı bezinden sert

bir top yerleştirilmelidir.

Sargı bezi veya elastik bandaj eli atele tesbit etmek için kullanılabilir (Şek. 24) Kol ve el

askıyla desteklenmelidir (Şek.20) Çoğu kez yaralanmanın önemine bakmaksızın elin işlevini

yeterince korumak amacıyla daha fazla tedavi gerekebilir. (Şek 24) RADYOYLA TIBBi YAR-

DIM ALIN

Ağrı tedavisi uygulayın (s.118)

Parmak

Sadece kırık parmak hareketsiz kılınmalıdır. ve diğer parmakların hareket kabiliyeti sağlan-

malıdır. Bir elle bileği tutup diğer elle parmak ucunu çekerek parmak düzleştirilir. Parmak atelle

hareketsiz hale getirilmelidir (Şek 25) Hasta en kısa süre içinde doktor tarafından muayene

edilmelidir.

Omurga

KIRIK BİR OMURGA ÇOK CİDDİ BİR YARALANMADIR. OMURGA KIRIĞI KUŞKUSU

VARSA KAZAZEDEYE KIPIRDAMADAN, HAREKETSİZ YATMASINI SÖYLEYİN VE SERT

DÜZ BİR SATIH-TA DESTEKLEYİNCEYE DEK HİÇ KİMSENİN HASTAYI KIPIRDATMASINA

İZİN VERMEYİN.

Omurga kırığı olan bir kazazedenin dikkatsiz en ufak bir hareketi omuriliğe zarar verebilir

veya onu kesebilir, bu da kalıcı felç ve bacaklarda hissizliğe ve yaşam boyu küçük ve büyük

abdesti tumamaya yol açar.

Gemide omurga yaralanmasına yol açan sepepler arasında yüksekten düşme en başta ge-

lir. Kişi 2 metreden daha yüksek bir yerden düşmüşse, mutlaka omurga kırığından kuşkulanın.

Sırtta ağrı olup olmadığını öğrenin. Omurgası kırık çoğu kişide ağrı vardır, ancak aynı durumda

çok az kişide ağrı bulunmaz. Bu nedenle yaralanmanın nasıl meydana geldiği iyice araştırın ve

kuşkunuz varsa omurga kırığı tedavasi uygulayın. ilk iş olarak kazazedeye ayak parmaklarını

oynatmasını söyleyin ve felç olup olmadığını anlamak için ayak parmaklarına dokunduğunuzda

hissedip hissetmediğini anlamaya çalışın. Omurgasında kırık olan kazazede hareketsiz ve düz

yatırılmalıdır. Kazazede hiçbir şekilde bükülmemeli veya diz ve kol altlarından tutularak aniden

kıvrılmamalıdır. Kazazede sağ veya sol tarafına yuvarlanabilir. Çünkü yavaşça uygulandığın-

da omurga çok az oynar. ilk yardımdan amaç kazazedeyi omurganın destekleneceği sert, düz

bir satıhta yatırmak ve röntgen filmi çekilinceye dek böyle tutmaktır.

Omurga kırığı kuşkusu varsa kazazedeye hemen kıpırdamadan yatmasını söyleyin.

Kazazedeyi sürüklemek veya beceriksizce hareket ettirmek kalıcı felce sebep olabilir.

Ayak ve ayak bileklerini sekizvari bandajlayın ve kazazedenin kıpırdamadan dümdüz

yatmasını sağlayın. Düzleştirmek için başa ve ayaklara çekme uygulayın. Bükmeyin. Acele

etmeyin. Hastanın emniyeti sağlandığında artık bu pozisyonda gerektiği kadar kalabilir. Bu

nedenle na-kil için aceleci davranmayın. Sert, destekleyici bir sedye hazırlayın. Neil Robertson

veya sepet sedye işe yarayabilir. Yelken bezinden yapılmış sedye, sırtı destekleyecek sert

tahta kalaslar çarpraz olarak yelken bezinin üstüne konmadıkça işe yaramaz. Bazı tip Neil-

Robertson sedyeleri de sertleştirmek gerekebilir.

Neil - Robertson sedye bulunamıyorsa Şek 27’de gösterildiği gibi hastayı hareketsiz kılacak

tahta kalaslar da kullanılabilir. Pelvik kırık kuşkusu varsa bu yöntem kullanılabilir.

Omurgası kırık bir hastayı nakletmenin bir başka yöntemi Şekli 28’de gösterilmiştir. Önce

kazazedeyi dikkatle düz yayılmış bir battaniye üzerine yuvarlayın (Şek 26) Sonra da

battaniyenin 2 ucunu da kazazedeye yakın bir şekilde rulo yapın. Tahta kalas konarak

sertleştirilmiş bir sedye hazırlayın.Omurga boşluklarını doldurmak ve desteklemek amacıyla,

boyun ve bel atlarına destek yastıklar hazırlayın. Sırt yastığı boyun yastığından daha büyük

olmalıdır. (Şek 28)

Bundan sonra kazazedeyi kaldırmaya hazırla nın. Battaniye herbir yanından tutacak en az

iki kişi, baş ve ayakları da çekecek birer kişi bulundurun. Vücudun bacaklara oranla daha ağır

olan baş kısmını taşıyan kişilere daha fazla kaldırma kuvvetinin düşm’esi için battaniyeyi

kaldıran kişiler arasında mesafe bırakılmalıdır. Kaldırıldığında kazazedenin altına hazırlanmış

sedyeyi kaydırması için de bir başka kişiye gereksinim vardır.

İşe baş ve ayaklara çekme uygulayarak başlayın.Çene altından, baş altından ve ayak

bileklerinden çekin. Kuvvetle çekilirse kaldırma işlemine yavaş yavaş başlanabilir.

Ayak bileklerini çeken kişinin bacak arasından sedyeyi kaydırın. Daha sonra sedyeyi baş

yönüne doğru hareket ettirerek, sedye kazazedenin tam altına gelene dek

işlemi sürdürün. Yastıkları sırt ve boyun altına gelecek şekilde ayarlayın.

Kazazedeyi yavaş yavaş sedyeye indirin. Sedyeye yerleştirinciye dek çekişlere

devam edin. Kazazede artık taşınmaya hazırdır. Başka bir yere yerleştirilecekse

bu yüzey sert ve sıkı olmalıdır ve nakil sırasında büş ve ayaklar çekilmeli ve çok

sayıda kişinin yardımını sağlamak suretiyle yukarda sözü edilen taşıma

önlemleri alınmalıdır.

Yardım edenlerin sayıcı fazla olması nedeniyle kazazedeye özenle davranılması

çok önemlidir. Bu yüzden her bir eylem öncesi ilgili direktif leri okuyacak birinin

olmasında yarar vardır.

Omuriliği yaralanmış bir hastanın tedavisinde ilişkin daha fazla bilgi için inme ve

felç kısmına bakınız

Boyun

Boyun yaralanmaları daha ziyade kazazedenin aniden ayağa kalkması veya

kafasına birşey düşmesi neticesi oluşan vertebrea kompresyon kırıkları

şeklindedir. Yüksekten düşmeler de boyun yaralanmalarına neden olabilir.

Boyun omurganın üst kısmını oluşturduğundan tedavisi

yukarda omurga kırıklarına llişkin olarak açıklanan

tedaviye benzer. Kazazede sırt üstü yatırılmalı,

hareketsiz ve düz kalmalıdır. Bir yardımcı başı

sabitleştirirken, boyunun hareketini engellemek

için boyunluk takılmalıdır. Bir gazete tomarıyla

boyunluk hemen kolayca yapılabilir. Ön genişliği

10 cm olarak şekilde gazeteyi bükün, alt tarafı

biraz dah dar olmalıdır. Daha sonra gazeteyi, üst

taraf çeneye alt taraf köprücük kemiklerinin üstüne

gelecek şekilde boynun etrafına bağlayın. Daha

sonra gazeteyi yerinde tutmak için, bant, eşarp

veya kravatla bağlayın. Böylece boyun hareketsiz

kalır (Şek29)

Göğüs

Kaburga kemiklerinin zarar görmesi çoğu kez sivri veya köşeli bir

yere düşme sonucu olur. Göğüs bölgesine yöneltilen şiddetli dar-

beler veya yüksekten düşmeler ciddi yaralanmalara yol açar.

Kaburga kemiği kırıkları

çok ağrı vericidir. Solunum

esnasında ağrı giderek

artar. Akciğerin zarar

görmüş olduğu, kazazede

öksürünce çıkan parlak

kırmızı renkte köpüklü

kandan anlaşılır. Göğüste

açık bir yara varsa hemen

kapatılmalıdır, aksi takdirde

hava göğüs boşluğuna

çekilir ve göğsün içindeki

boşluk zarar görürse

akciğerler havayla dolmaz.

Yaranın üstüne büyük bir

sargı bezi koymalı ve bez,

tüm bölge enli yapışkan

plasterle hava geçirmez

hale gelinceye dek kapa-

tılmalıdı Şek.( 30) Böylesi

bir yaraya göre bir sargı

bezi gazlı bez üzerine ya-

zelin sürülerek yapılabilir ve

dıştan bir kat aliminyum

folya veya politen

kullanarak yaranın üstüne

konur. Yara kapatılır ve

sargı bezi geniş yapışkan

palsterle sıkıca bağlanın.

hava geçirmemesi için ıslak

sargı bezi de kullanılabilr. El

altında birşey yoksa

kazazedenin kendi kan

lekeli giysisini geçici

tampon olarak kullanın.

Kanı durdurmak için kanın geldiği yerek baskı uygulanmasına ilişkin genel kural bu durum

için de geçerlidir, her göğüs yaralanması yakasında olası bir içi kanamaya karşı

başlangıcından itibaren nabız çizelgesi yapılmalıdır. Solunum hızı da kaydedilmelidir.

Bilinci açık göğsü yaralı kazazede solumayı kolaylaştırdığı için oturma pozisyonuna

getirilmelidir. Kazazede oturamıyorsa, arkasından yastıkla destekliyerek veya dizlerinin

üzerindeki yastığı eğilmesini sağlıyarak yarı oturur vaziyete getirilmelidir (Şek. 31) Mümkünse

o taraftaki hareketi engellemek için kazazede yaralı tarafına doğru yaslanmalıdır bu acıyı

hafifletir ve göğüs-teki iç kanamayı azaltır.

Baş aşağı eğmek de havayoluna dernaj yaparak açık tutacağı için uygundur. Ağız veya bu-

rundan köpüklü kan geliyorsa, hava geçitlerini açık tutmak için, mümkünse, emici kullanın veya

kanı silin.

Leğen kemilderi (Pelvis)

Pelvis kırığı yüksekten düşme veya bu bölgeye gelen doğrudan darbe neticesinde meydana

gelir.Kazazede kalça, kasık ve pelvik bölgedeki hatta sırtın alt kısımlarındaki ağrılardan yakınır.

Halkavari kompresyon testi yararlıdır. Pelvik halkaya kompresyon uygulamak için iki kalça

kemiğine ön taraftan aşağı ve içe doğru yavaşça bastırın. Pelvis kırığı varsa bu şiddetli ağrıya

sebep olacaktır. Kırık varsa, pelvik kemiklerin hareketi de hissedilebilir.

Pelvisin kırıldığını düşünüyorsanız, kazazedeye idrara çıkmamasını söyleyin . İdrara çıkması

gerekiyorsa, örnek alın ve idrarda kan arayın

İdrar kesesi veya idrar yolu (idrar kesesinden penis ucuna kadar olan kanal) zarar görmüş-

se idrar dokulara sızabilir.

Pelvik kırıkları pelvik bölgeye ve karınaltı boşluğuna şiddetli ve hatta hayatı tehlikeye soka-

cak kanamalara yol açabilir Nabız çizelgesi tutmaya başlayın ve gizli iç kanamaya karşı hazır-

lıklı olun (Şek 41 s 140) Pelvik kırığı olan kazazedeleri kaldırırken büyük özen göstermelidir.

Kazazedeyi sedye veya uzun kalasların üzerine yerleştirmeden

önce, omurga kırığı vakalarında uyguladığınız tekniği aynen

uygulayın. Kazazedeyi kendisi için en rahat olan pozisyon-da sırtüstü

bir tarafına dönük veya yüzükoyun yatırın. Gizli iç kanama

tehlikesine karşı hazırlıklı olun (S 139).

Pelvik kırığı olan kişi şokta olabilir (S.1 14)

Gerekiyorsa şok tedavisi uygulayın ancak şok

pozisyonuna getirmeyin.

Uzun tahta kalas veya sedye, nakil sırasında gerekli olan desteği

sağlıyacaktır. İç kısımlara zarar vereceği için hasta yuvarlanmamalı-

dır.Hastanın butları arasına yastık konmalı, dizIeri ve ayak bilekleri

Şek 27’de gösterildiği gibi bandajlanmalıdır. Ağrı tedavisi uygulayın

(s.118)

Kalçadan Dize

Kırık uyluk kemiği ciddi yaralanmalara ve önemli ölçüde kan kaybına

neden olur.Başka kırıklar ve/veya yaralanmalar da varsa, kan kaybı

meydana gelebilir.

Kasık bölgesinde şiddetli ağrı olur ve hasta yaralı bacağını kaldırmaz

hale gelir. Parmak uçlarının anormal olarak dışa dönmesiyle bacak

kısalmış ve dönmüş gibi gözükebilir.

Bu tür kırıklarda genelde şok da görülür.

RADYOYLA TIBBİ YARDIM ALIN.

Uyluk kemiğinin boyun kısmındaki kırık, yaralı bacağın kısılmasına

ve kazazedenin bacaklarının alt kısmının ve ayağın dışa doğru

dönük olmasına sebep olur.

Uyluk kemiği şaftında olan kırıkları teşhiş etmek çok

kolaydır.

Uyluk kemiğinin kırıldığını düşünüyorsanız

katlanmış battaniye veya başka yumuşak ma

teryalle uyluk, diz, bacak ve ayak bilek

aralarını besleyin Sonra da sağlam bacağı

kırık bacağın yanına getirin. Bunu yavaşça

ve özenle yapın. Sonra ayakları birleştirin.

Bu ağrıya yol açıyorsa nazik ve yavaş bir

şekilde çekin. Sonra ayakları biraraya getirin.

Ayakları bitişik tutmak için ayaklar ve bilekler

etrafını sekiz van bandajlayın. Daha sonra

kalçayı sabit tutmak için atel hazırlayın.

İyi desteklenmiş tahta atel, koltuk altından ayak arkasına kadar yerleştirilmelidir.

Bir başka iyi destekli atel, bacağın iç tarafına kasıktan ayağın arkasına kadar

yerleştirilmelidir. Ateller yeterli sayıda bağla sabiştirilmeli ve bacaklar da ek

destek vermek için birbirine bağlanmalıdır. (Şek 34) Hasta sedye veya uzun

tahta kalas üstünde kendi bölümündeki veya gemi revirindeki yatağına

götürülmelidir.

Ağrı tedavisi uygulayın (s. 118)

Diz

Diz kırıkları genelde düşme veya doğrudan darbe neticesinde ortaya çıkar. Kırığın sıradan

belirtileri yanısıra dizkapağında bir oyuk tesbit edilebilir. Bacağın vurma hareketi engellenmiştir

ve yürümek için bir girişim yapıldığında bacak sürüklenir.

Tedavi. Bacak dikkatle düzleştirilmelidir (Şek 18) Tam-bacak havalı atel kullanılabilir.

Başka tür atel kullanılacaksa, diz altı ve ayakbileğinin aşağısına destek vererek iyi

desteklenmiş tahta bir atel kullanılmalıdır. Atel bağlanarak sabitleştirilmelidir. (Şek. 35)

Ağrı tedavisi uygulayın (s.118)

Alt bacak (kaval ve kalmış kemiği)

Alt bacak kırıkları sıkça görülür ve değişik kazalar bunlara neden olur. Her iki kemik kırıksa

bacakta belirgin bir şekil bozukluğu söz konusudur. Kırık tek bir kemikte ise, diğer bacak atel

görevi yaptığından şekil bozukluğu fazla değildir. Kaval (bacağın önündeki kemik) kırıksa bu

bir açık kırıktır. Şişlik vardır ve acı morfin sulfat verilecek denli fazladır.

Tedavi. Hafifçe çekerek bacak dikkatle düzleştirilmelidir. (Şek 18) Bulunuyorsa tam bacak

havalı atel kullanılmalıdır. (Şek 17) Açık yara halinde havalı atel kanamayı denetleyebilir.

Başka tip atel kullanımda ise bacağın her iki yanına atel beslenerek konmalı, bir başka destekli

atel de

bacağın altına yerleştirilmelidir. Ateller uyluğun ortasında topuğa kadar

uzanmalıdır. (Şek 36) Ağrı tedavisi uygulayın (s.118)

İki bacak

İki bacakta da kırık varsa, kan kaybı oldukça fazla olur. Şok belirtileri izleyin (s. 114) ve ge-

rektiğinde uygun tedaviye başlayın. Diz altı kırıkları için uyluktan bileklere uzanan, diz üstü kı-

rıkları için kol altından bileklere uzanan sert, iyi beslenmiş destekler hazırlayın.

Uyluk , diz, bacak ve bileklerin arasına doldurun. İki ayağı da özenle ve gerektiğinde çekerek

biraraya getirin.

Ayakları bir arada tutmak için ayaklar ve bileklerin çevresine sekizvari bandaj yapın.

Desteklenmiş ateller iki bacağın dışından kullanılabilir. Atel ve bacakları sıkıca bir arada

tutmak için yeterli sargı kullanarak bağlayın. Kırık bölgenin

üzerini bağlamaktan kaçının. Kan dolaşımını ve sayfa 1 19’da anlatıldığı gibi parmaklardaki

duyuyu kontrol edin. Kazazede sedye üzerinde düz ve yatar durumda olmalıdır. (Şek 37)

Ağrı tedavisi uygulayın (s.1 18)

Ayak bileği ve ayak

Ayak bileği veya ayaktaki kırığa genelde

düşme, burkulma veya darbe sebep olur. İşle~

vini yerine getiremez, şiş ve ağrı mevcuttur.

Tedavi. El altında varsa, şişirebilir havalı atel yarım-bacak olacak şekilde kullanılmalıdır.

Sıradan bir atel kullanımında ise, ayak bileği sargı ve yastıkla iyice desteklenmelidir. Bacağın

iki tarafına uygulanacak ateller baldırın ortasından ayağın ucuna kadar olmalıdır (Şek 38)

Ağrı tedavisi uygulayın (s.1 18)

Çıkıklar

Kemik eklemdeki normal yerinden çıktığında çıkık sözkonusudur (Şek 39) Eklemde veya

ekleme yakın yerda yaralanma varsa ve eklem normal olarak kullanılmıyorsa teşhis rahatça

konulabilir. Hareket kısıtlıdır. Oldukça ağrılıdır. Eklemi hareket ettirmeye çalışırken ağrı daha

da artar. Sözkonusu bölge çıkık ve çıkık çevresindeki şiş (kanama) nedeniyle şekilsizleşmiştir.

Kemik uçlarının gıcırdaması dışında çıkıklar kırıklardan çok farklı değildir (s. 116). Çıkık ve

kırıkların birbirine eşlik edeceğini unutmayın.

İlk yardım

Çıkıklar kapalı veya açık olabilir. Çıkıkta veya etrafında yara varsa kanamayı durdurmak ve

enfeksiyonu engellemek için yara örtülmelidir. Çıkığı yerine oturtmaya kalkışmayın. Kırık da

varsa, çıkığı düzeltme çabaları işleri daha da çıkmaza sokabiliir.

Sözkonusu bölgedeki hareketi önlemek için orayı hareketsiz kılın. Hareketsiz kılma teknikle-

ri, aynı bölgelerdeki kırıklara uygulananların aynısıdır. Dolaşım bozukluğu ve duyu kaybına

karşı duyarlı olun Bunların varlığında veya el veya kol bileğinde nabzı hissetmiyorsanız, kol

veya bacağı dolaşımın normale döneceği pozisyona getirin ve pozisyonda tutun. El veya ayak

parmaklarının renginin beyazdan veya maviden pembeye dönüşüne dikkat edin. Kazazedeyi

en rahat pozisyonda nakledin. Bu pozisyon kol ve bacakların üst tarafındaki yaralanmalar için

oturma, bacakların ve kolların alt tarafındaki yaralanmalar için yatma pozisyonudur.

Baş travması

Baş travması başa gelen darbeler ve yüksekten düşme sonucu ortaya çıkar. Ciddi baş trav-

ması neticesi meydana gelen ölümlerin en önlenebilir olanları beyin hasarından değil, solunum

ve soluma güçlüğü sonucu ortaya çıkanlardır. Ciddi baş travmalarında yaraları sarmanın

dışında da dikkatini normal solunumu destekleyen

ve engellenmiş solunumu gideren hayat kurtarıcı

önlemler üzerinde yoğunlaştırmalısınız (Bkz

Havayolu, s.103 Böylece beynin yeterli oksijen

alması sağlanır. Bu yolla kazazedeyi hastahanede

profesyonel tıbbi yardım alıncaya dek canlı tutma

fırsatını değerlendirebilirsiniz.

RADYOYLA TIBBİ YARDIM ALIN.

Bazı baş travmalarında veya açık yaranın altındaki yabancı cisim

veya kırığın olduğu yerlerde kanamayı baskı uygulayarak kontrol altına almak

mümkün olmayabilir. Böylesi durumlarda simit-sargı kullanılmaladır. Gazlı bez

yaranın üstüne konur, yara çevresine ve sargı bezinin üzerine uygun boyutta

simit sargı yerleştirildikten sonra bantlanarak yerinde kalması sağlanır.

Simit sargı yabancı cisim veya kırığa değil kan damarları üzerine baskı yapmalıdır. Simit-sargı,

ensiz bir sargı bezini bir elin parmakları çevresinde bir halka oluşturacak şekilde iki defa do-

layarak ve bandajın geri kalanını halka çevresinde simit biçiminde bir sargı bezi oluşturacak

şekilde dolamak suretiyle elde edilir (Şek.40)

Patlama sonucu yaralanmalar

Patlamalar havanın ani ve şiddetli karışıklığına yol açar. Bunun sonucu olarak insanlar etrafa

savrulabililr veya düşen enkaz parçalarıyla yaralanabilir. Ayrıca havanın kendi patlaması

şiddetli veya öldürücü iç yaralanmalara neden olacak şekilde vücuda çarpabilir.

Vücudun bir bölümünden fazla yerinde patlama sonucu yaralanma meydana gelebilir;

aşağıdaki bölgelerde çeşitli yaralanmalar bir arada bulunabilir.

Akciğerler

Patlama akciğerlerdeki küçük damarlara zarar vererek akciğerlerde kanamaya yol açabilir.

Hasta şoka girer ve nefes almada zorluk çekerken, göğsünde de ağrı veya daralma

hissedebilir. Yüzü mavidir, ve ağzında kan lekeli köpük olabilir. Hastayı temiz havaya çıkartın

mümkünse Yarı-oturur vaziyete getirin (Şek 31, s132) Sıkı giysileri gevşetin. Sıcak tutun,

öksürmesini ve balgam çıkarmasını sağlayın. Morfin verilmemeliidir. Solunum teklerse,

ağızdan-ağıza yapay solunum yapın.

Baş

Başta, patlama sonucu oluşan yaralanmalar sadmeye benzer. (5.74) Bazı durumlarda

omurliğin zazar görmesi sonucu kol ve bacaklarda felç görülür. Hastanın bilinci tamamen

kapalı veya kendisi tamamen sersemlemiş durumda olabilir. İkinci durumda olan kişiler hareket

yeteneklerini kayebetmişcesine ve etrafta olup bitenlere aldırış etmeden oturabilirler.

Görünürde yaralı olmadıkları halde hareket etmeye ne mecalleri ne de istekleri vardır. Kısa

süre “sapşallaşmış” durumda kalırlar ve çok aptalca davranış biçimi sergilerler. Örneğin, batan

gemiden kaçmanın kolayı varken, o yolu seçmeyerek dendi sersemlemiş olabilirler veya

içlerinden biri düşecek olsa 20 cm yağ veya su birikintisinin içinde kalkmayı akıl edemediği için

boğulabilir.

Hastanın bililnci kapalı ise duruma uyan tedaviyi uygulayın.

Hasta sersemlemiş ise, elinden tutarak esenliğe çıkarın. Yapması gereken herşeyi harfi

harfine anlatın. Bu kişileri ufak birer çocukmuş gibi düşünün. Bu düşünceden hareketle çok

kişinin hayatını kurtarabilirsiniz. Örneğin, gemiyi terketmeyi akıl etmeyen böyle kişilerin gemiyle

birlikte denizi boylamasını önleyebilirsiniz.

Karın

Karın içindeki kanamayı sebep patlamanın buradaki organlara verdiği hasardan dolayıdır.

Bu tür hasarlar denizdeki kişilere sualtı patlamalarından gelir. Şok ve karındaki ağrılar belli

başlı belirtiler ortaya çıkabiliir. Tedavisi için bkz. Karın daki yaralanmalar ve iç kanama

(aşağıda)

İç kanama

İç kanama vücuda yöneltilen darbe gerginlik ve mide ülseri gibi hastalıklardan kaynak-

lanabilir. iç kanama gizli veya açık olabilir. Kırık kol veya bacak çevresindeki kanama gizli ola-

bilir ancak kanama fark edilebilir, çünkü şişmeye neden olur ve şişin büyüklüğü kanama mik-

tarının göstergesidir.

Göğüs veya karın boşluğundaki kanamalar öksürük veya kusmukta görülen kandan

anlaşılır. Bıçak ve delmeden kaynaklanan yaralar ciddi iç kanamaya sebep olur. Kazazede

şoka girebilir. 1km solgun, halsiz terli ve başı dönüyor olabilir. Nabız ve solunum hızı artar.

Daha sonra cildi soğur el ve ayakları hafifçe maviye dönüşür. Nabzı hissetmek zorlaşır ve

nabız hızlanır (Şek.41) Nefes alma soluma şeklindedir.Susuzluktan ve bulantısından yakınır,

yerinde duramaz hale gelir ve yetirince soluk alamamaktan yakınır. Bu üç belirti kanamanın

hala devam ettiğini gösterir. Daha sonra hasta yakınmaya bırakır, çevresine duyduğu ilgiyi

yitirir ve bilinci kapanır.

Kanamanın devam ettiğini gösteren en önemli belirti yükselen nabız ve düşen tansiyondur.

İç kanaması olduğundan şüphe edilen kişinin bu yüzden nabız hızı ve tansiyonu belirli ve sık

aralıklarla örneğin 5-10 dakika kaybeldilmelidir. Bir saatlik kayıt tutma süresinden sonra iç

kanamanın olup olmadığı ortaya çıkar Hastanın tansiyonu normalse ve nabız hızı düşerse

veya sabit kalırsa kanaması yoktur.

Gizli iç kanamalı hastalara kan nakli gerekebilir. RADYOYLA TIBBİ YARDIM alın

Akciğerler ve beyinde yeterli kan dolaşımını sağlamak önemlidir. Kazazedeyi başı hafifçe

bükülü vaziyette yatırın. Kanın beyin ve akciğerlere gitmesini sağlamak amacıyla bacakları

kaldırın. Kazazedeyi gemi revirine veya kamarasına götürürken de bu pozisyonu koruyun.

Hasta huzursuz ve ağrıları şiddetli ise morfin verilebilir

Burundan kanama

Baş öne doğru lavabo veya leğene iyice eğili vaziyette iken, burnun yumuşak kısmını 10

dakika sıkıca tutun. Hastanın kendisi burnunu

rahatlıkla sıkıca tutun. 10 dakika sonra basıncı yavaş yavaş kaldırın ve lavabo veya leğen için-

de kan damlası olup olmadığını kontrol edin. Kanın yokluğu kanamanın durduğunu gösterir

Şek. 42). Kazazedeye 4 saat boyunca burnunu sümmkürmemesini ve 2 gün de burnunu kuv-

vetlice sümkürmekten kaçınmasını söyleyin.

Kanama devam ediyorsa, burnun yumuşak kısmını lOdak. daha sıkın ve yavaşça bırakın.

20 dak. sonra kanama hala devam ediyorsa, burnun kanayan tarafını gazlı bezle tampolanmak

gerekebilir.

Dudak yanak ve dil kanamaları

Dudak, yanak veya dilin iki tarafına kanı durdurmak için bastırın. Gazlı bez veya yara sün-

gerini 2 taraftan baskı yapmak ve parmak kaymasını engellemek için kullanın. Kazazedenin

kendisi de başka bir kişinin direktifiyle veya ayna yardımıyla bu işlemi kolayca yapabilir.

Kulak geçidinden gelen kanBuna sebep baş travması veya travmadır. Kulağın üstüne geniş bir sargı bezi koyun ve

yerinde kalması için bandajlayın. Yaralı kulağı aşağıya doğru tutun. Kazazedenin bilinci

kapalı ise, kapalı bilinç pozisyonuna getiren (Şek. 3 s.6) ancak yaralı kulağın aşağı doğru

olmasına özen gösterin. Kulak geçidini pamuk veya başka birşeyle tıkamayın RADYOYLA

TIBBİ YARDIM ALIN.

Tıkanma

Tıkanmaya sebep boğazın arka tarafına yapışan büyük bir yiyecek parçası ve

sözkonusu kişinin solunum durmasıdır. Ve kısa bir süre sonra kişinin bilinci kapanır ve

tıkayan nesne çıkarılmazsa 4-6 dak içinde ölür. Tıkanma kalp kriziyle karıştırılabilir.

Ayırıcı özellikler şunlardır:

• Tıkanan kişinin yemek yerken görülmüş olması;

• Tıkanan kişi konuşamaz veya nefes alamaz; kalp krizi geçiren kişilerde durum

böyle değildir.

• Tıkanan kişinin rengi morarır ve oksijen azlığından bilinci hızla kapanır.

• Tıkanan kişi konuşamadığı için derdini başparmak ve parmağıyla boynunu

tutarak işaretle anlatır. Bu işaret “hemlich işareti” olarak bilinir ve tüm personel bu işareti

tanırsa,tıkanmadan kaynaklanan riskler azaltılabilir.

Kazazedenin bilinci açık ise, arkasında durun, başparmak yan tarafta olacak

şekilde sıktığınız yumruğunuz, ve kaburga kemiklerinin ayrıldığı üst karın bölgesine

koyun. Diğer elinizle sıkılı elinizi tutun, kazazedenin karnına yukarı doğru sert bir itişle,

aniden ve kuvvvetlice bastırın. Gerektiğinde bir kaç kez tekrarlayın (Şek. 44)

Tedavinizi kendiniz uyguluyorsanız, kendi yumruğunuzu yukarda tarif edildiği gibi

kullanırken zorla öksürmeye çalışın; ikinci seçenek olarak iskemlenin arkası, masa veya

lavabonun köşesi veya üst karın bölgesine çabuk, yukarı itişi sağlıyacak başka çıkıntılı bir

yer kullanılabilir.

Kazazedenin bilinci kapalı ise, sırtüstü yatırın ve yüzünü bir tarafa çevirin, ata

binercesine, bacaklar ayrı yere çömelin ve eller birinin üzerinde ve altaki elin tabanı

kaburgaların bölündüğü yere gelecek şekilde yerleştirin. Kazazedenin karnına sert ve

yukarı doğru iterek aniden ve kuvvetlice bastırın. Gerektiğinde birkaç kez tekrarlayın

(Şek .45) Yiyecek yerinden çıktığında ağzından çıkarın ve kazazedeyi kapalı bilinç

pozisyonuna getirin

Asfeksi (Asphyxia)

Asfeksi nedeni gaz veya dumandır. Unutamayın ki tehlikeli gazların varlığını belli

eden uyarıcı kokusu olmayabilir. Kapalı mekanlara uygun önlemleri almadan girmeyin

Parlayıcı veya uçucu gazlarla uğraşırken yangın ve/veya patlama tehlikesini unutmayın.

İlk yardım

Kazazedeyi temiz havaya çıkartın. Gerektiğinde, suni solunum ve kalp masajı

yapın kapalı-bilinç pozisyonuna getirin (Bkz. Şek. 3 s.101)

Asılar

Asılma olayına gemilerde az rastlanır. Her zaman maksatlı değildir ama kaza

sonucu olabilir. Asılma ile karşılaşıldığında görüntünün zihinde yer etmesi daha sonraki

soruşturmaya yardımcı kanıtı oluşturur. Asılmalarda yüz rengi koyu nordur, gözler fırlaktır,

yüz ve boyun şiştir.

İlk yardım1. Vücuda destek vererek ilmiği kesip çıkartın. Sıkı giysileri gevşetin. Bilinci kapalı

kazazede gibi tedavi edin (Bkz. s.100)

2. Solunum durmuşsa, yapay solunuma başlayın ve kalp atışı yoksa kalp masajı

yapın (s.108) Solunum normale döndüğünde

oksijen verin (Bkz. s.154)

3. Doktor bakımına girinceye dek hastayı devamlı gözetim altında tutun. Bu

gözetim kısmen tıbbi nedenlerden kısmen de intihar girişiminin tekrarlanması ihtimalinden

dolayı gerekebilir.

Standart sargı

Bandaja takılı steril gazlı bezden oluşur. Tampon bandajın ucuna yakındır.

mikroptan arıtılmıştır, bu nedenle Şek. 46’da gösterildiği gibi yara üstüne konmadan önce

hiçbirşeye kendi parmaklarınız da dahil, dokunmasına izin vermeyin

Not

• Daima üstü kapatılacak yaradan daha büyük tamponlu sargı bezi seçin.

• Kol, bacak veya vücudun etrafına sararken sargı bezini gergin olarak tutun ki

tapon

yerinde geniş olarak ve sıkıca durabilirsin.

Kazazedenin nakli

Yaşamı yapılacak düzenlemelere bağlı olacağı için, özellikle omurga yaralanması,

kalp hastalığı veya ciddi bir kırık gibi şokun da olacağı durumlarda hasta veya yaralı

kişinin kaza yerinden başka bir yere veya karaya götürülmesi önemli bir konudur. Azami

şefkat göstererek, hastayı yatıştırın, neyle uğraştığınızın bilincinde olmaya çalışın ve

sağduyuyla meseleyi halledin.

Yangın, patlama veya toksik maddelerden kaynaklanan bir tehlike yoksa, olası

kırıklar hareketsiz kılınıncaya ve şiddetli kanama durduruluncaya dek kazazedeyi

nakletmeyin.

Nakil için en uygun yolu seçin, kazazedeyi kaldırın ve sarsmadan taşıyın

Unutmayın ki her sarsıntı ağrıya yol açacaktır.

Nakil yöntemi kazazedenin durumuna ve yaralanmanın doğasına bağlıdır.

Gemi limanda ise en iyisi ambulans beklemektir,çünkü bakıcılar kazazedeye nasıl

bakılacağını bilen kişilerdir. Bu uzmanlara yardım edebilir ve bildiklerinizi aktarabilirsiniz.

Örneğin,hasta ambara düşmüşse en iyi prosedür sedyeyi ambara götürmek,ilk yardımı

yapmak, sedyeyi ambar kapaöı veya benzeri düz bir platforma koymak ve hastayı gemi

vinciyle kaldırmaktır. Bu kaldırma çaresiz ve şoktaki biri için korkunç bir deneyim olabilir

ve bir kişi ambar

kapağının üzerinde bacakları açık vaziyette durup çelik halatları tutarak dengeyi sağ-

ladığında güveni artar. Aynı şekilde eğer hasta güvertede ise ve iskele de dar ve

sallantılı ise, ambar kapağı veya benzeri bir şey üzerinde indirilmesi kendisini daha az

korkutur.

Taşıma

Sıradan bir taşıma iki yardımcının birer kollarını kazazedenin sırt ve omuzlarını des-

telemek için, diğer kollarını da kazazedenin uyluklarını tutmak için kullandıkları taşıma

yöntemidir. Kazazedenin bilinci açıksa, ellerini kullanarak yardım edenlerin omuzlarına

tutunup kendisini destekleyebilir.

Omuzda taşıma yöntemi ancak kazaze-

denin bilinci açıksa ve taşıyıcının boynuna kollarını dolayarak tutunabilecekse işe yarar.

Dar mekanlar için uzunlamasına taşıma en uygun olanıdır. Bir yardımca hastayı kolların

altından diğeri de diz altından destekler.

Diğer taşıma yöntemleri Şekil 47-55’de gösterilmiştir.

Üç el üzerinde oturtmanın (Şek 50-51) bir avantaj yardım edenlerden birinin kol ve

elinin serbest kalarak kazazedenin yaralı kol veya bacağına veya sırtına destek sağlamak

için kullanılmasıdır. İki yardımcıdan hangisinin kolunun serbest kalacağı yaralanmanın

türüne bağlıdır.

Sürükleyerek taşıma yöntemi dar alanlarda özellikle patlama sonucu yıkıntı varsa

ve kapana kıstırılmış hastaya sadece bir kişinin ulaşıp kurtarabileceği durumlarda son

çare olarak uygulanabilir. ilk kurtarım aşamasından sonra iki kişinin dar mekan içinde

yapacağı yardım daha fazla olur Şek 53-54 Bağlı kol bileklerinin kurtarıcının kullandığı

solunum aygıtına dolaşmamasına özen gösterin.

Neil-Robertson sedyesi (Şek. 56)Neil-Robertson sedye tipinin çeşitlemeleri farklı adlarla anılır. Gemide genel amaçlı

kullanıma uygundur, hastanın kaldırılması halinde veya geçilmesi zor mekanların dikkate

alınmasını gerektiren durumlarda kolayca taşınır, hastaya sert bir destek oluşturur ve

özellikle de dar alanlarda kullanım kolaylığı sağlar. Sedye, üstüne dikili bambu tirizleriyle

pekiştirilmiş sağlam bir yelken bezinden yapılmıştır. üst kısmına alnına üzerinden geçen

branda şeridiyle sabitleştirilen baş ve boyun konur. Orta kısım göğüs çevresine bağlamak

için kullanılan üç yelken bez şerit vardır. Alt kısım kalça ve bacaklar çevresine ayak

bileklerine kadar dolanır.

Hastanın bilinci kapalı ise, sırtüstü yatırın ve ayaklarla bilekleri sekizvari bandajlayın,

dizleri ve el bileklerini de geniş olarak katlanmış sargı beziyle bandajlayın (Şek 57)

Hastayı kaldırma işlemini yürütmek için üç kişiye gereksinim vardır. Bir numara idareyi

ele alır; sağI eli sol baldırın altında ve sol elide sağ uyluğun altında olacak şekilde

hastanın bacaklarının olduğu tarafta ayrık olarak durur.

İki numara göğüs üzerinde bacakları ayrık olarak durur ve elleriyle hastayı

altan sıkıca kavrar.

Üç numara hastanın bağlı kol bileklerini 2 numaranın boynunun etrafına dolar.

Hastanın bilinci açıksa kendisi de ellerini 2 numaranın boynuna dolar. tüm kayışları

çözülerek sedye hastanın başucuna konmalıdır. Omurga yaralanması kuşkusu varsa,

kazazedeyi kalırırken azami özen gösterilmelidir.

Üç numara bilinci kapalı hastanın başına bir eliyle destek verir ve öbür eliyle sedyeyi

hastanın altına kaydırır ve 2 numara kaldırma komutunu verir, aynı zamanda kayışları

açar. Sedye yerleştirildiğinde 1 numara indirme komutunu verdiğinde hep birlikte indirirler.

Sedyenin kayışları bağlanmıştır ve hasta götürülmeye hazırdır (Şek 59) En rahat

taşıma 4

kişiyle yapılır (Şek. 60)

Neil-Robertson sedye kazazedeleri dikey olarak taşımak için de kullanılabilir. (Şek.61)

İlk yardım çantaları veya kutularıBunların içinde tendürdiyot, bir adet büyük standart sargı bezi, 2 adet orta boy standart

sargı bezi, 4 adet küçük standart sargı bezi,8 adet üçgen sargı bezi, birkaç tane pamuk

paketi, çengelli iğne, yapışkan plaster, makas kalem ve kağıt bulunmalıdır.

Kaza yerine süratle ulaştırmak için geminin ilaç dolabına ilk yardım kutusu komalıdır.

Diğer kutular, özellikle büyük gemilerde, stratejik yerlere konduğunda ve mürettebat da

bunların yerlerine ve içindekilerine ilişkin bilgi sahibi oldukları takdirde beklenmeyen

durumlarda çok işe yararlar. Bu ekstra kutular önemsiz, rapor edilmeyen kazalarda

rastgele kullanıma ve çalınmaya müsaittir. Bu nedenle kutu içindeki malzeme düzenli

olarak kontrol edilmelidir.

Acil Tıb için gerekli giysiler

Ticaret gemilerinde, mürettebat sayısı 20’yi geçen orta boy ve büyük balıkçı

gemilerinde, yangın nedeniyle revirin yanması veya girilmemesi halinde, el eltında

kullanıma hazır tıbbi bir giysi bulunmalıdır. Bu tür giysiler pansuman odası veya gemi

revirinden oldukça uzak bir yere konmalıdır.

Oksijen terapi

Oksijen yaşam için gereklidir. Akciğerlerin zarar görmesi veya gazdan boğulma bkz. s.

43) veya karbon monoksit zehirlenmesi gibi (s. 58) diğer nedenlerle vucudun havadan

oksijen alamadığı durumlarda tedavi amacıyla verilebilir.

Özellikle kronit bronşit gibi yıllarca akciğer hastalığı nedeniyle solunum güçlüğü çeken

hastalada kullanımı tehlike oluşturacağından oksijen dikkatle verilmelidir.

Oksijen sadece bu kılavuzda belirtilen durumlarda kullanılmalıdır. Genelde yardımsız

solunum yapan ancak bilinci kapalı yaya cyanotic (ciddi moromsu) hasatalara; bir de

karbon monoksit veya toksit gazlardan zehirlenmiş bilinci açık tüm hastalara verilmelidir.

Hastaya oksijen şu durumlarda gerekir: (1) Kaza yerinden kurtarılırken, (2) Hasta gemi

revirindeyken.

Kaza yerinden kurtarılırken

Bu süre içinde hasta taşınabilir oksijen aygıtına yüzüne geçirilmiş maskeyle

bağlanmalıdır.

Oksijen valfi açılmalı ve hasta gemi revirine nakledilinceye dek oksijen verilmelidir.

Hasta gemi revirindeykenAşağıdaki prosüdüre uyulmalıdır:

Bilinci kapalı ise hasta1. Havayolunun açık olmasını (Bkz. s104) ve havayolunun yerleştirilmiş olmasını

sağlayın.

2. Hastanın burun ve ağzını %35 oksijen verecek şekilde yapılmış, atılabilen bir

maskee takın, yerinde kalmasını sağlayın. Aygıtın kullanım kılavuzuna uygun olarak

kullanımına ve silindirde yeterli oksijen olmasına özen gösterin.

3. Verilen tüpleri kullanarak maskeyi akışsayara bağlayın ve akışsayarı dakikada 41t.

olacak şekilde ayarlayın. Hastanın solunum güçlüğü giderilinceye ve rengi düzelinceye

dek oksijen verin.

Bilinci açık hasta1. Hastaya solunum güçlüğü ve kronik öksürüğü; örneğin kronik bronşit, varmı diye

sorun (Bkz. s. 178)

Hastanın kronik bronşiti varsa kendisine dakikada 4litre verecek uygun bir maske

takarak sadece %24 oksijen verin.

2. Tüm diğer hastalar dakikada 4 lt. vermeye ayarlı uygun maske kullanarak %35

oksijen verin.

3. Maske hastanın ağız ve burnuna gelecek şekilde takılmalı ve yerine tam olarak

oturtulmalıdır.

4. Hasta oturtulmalıdır.

5. Aygıtın kullanım klavuzuna uygun olarak takıldığına ve silindirde yeterli oksijen

olmasına dikkat edin.

6. Oksijen akışsayarı dakikada 4lt. verecek şekilde çalıştırın.

Oksijen terapiye hastanın solunum güçlüğü kayboluncaya ve rengi düzelinceye dek

devam edin.

Hasta solunum güçlüğü çekiyorsa veya yüz, eller ve dudaklar 1 5-20 dakikadan fazla

mor kalmışsa kendisind aşağıdaki koomplikasyonlardan biiri vardır: Kan veya su

toplanmasına bağlı kalp bozukluğu neticesi dolaşım bozukluğu veya akciğer ödemi. Böyle

durumlarda RADYOYLA TIBBİ YARDIM ALIN.

UYARI: Yangın tehlikesine karşın oksijen kullanılan odada siara eçimine, çıplak

ışığa veya ateşe izin vermeyin.

Gemi Eczanesi

A. Gemi eczanelerinin tertibi, yeterliliği ve guncelliği için dikkat edilecek hususlar

1- İlaçlar kullanım sahalarına göre belli bir düzen içinde muhafaza edilmelidir.

Birbirlerine karışmamalıdır.

2- İlaçlar uluslararası sisteme göre istif edilmelidir. Bu sistemlerin en iyisi

“Uluslararası lşaret Kod Kitabı”ındaki numaralama sistemine göre istiflenmelidir.

Çünkü alınacak tibbi yardımlarda ilaçlar bu kot sistemine göre tavsiye edilecektir.

Örneğin 17 no’lu ilacı hemen alıp kullanacak, aksi takdirde ise isimle ilaç aramak

zorunda kalacaksınız.

3- Ecza dolabı 38 gözlü olmalı ve numaralanmalıdır. Her gözde bir cins ilaç

bulunmalıdır.

4- İlk yardım malzemesi ve eçhizesi ilk yardım dolabında muhafaza edilmeli

ve daima steril vaziyette bulunmalıdır.

5- İlaç ve ilk yardım malzemesi miktarı sefer süresince yetecek miktarda

olmalıdır. Miktar hesaplanırken personel ve yolcu sayısı ile sefer gün sayısı göz önünde

tutulmalıdır.

6- İlaçlar 4 ayda bir kontrol edilmeli, kullanma süresi dolmuş olan ilaçlar

ayıklanmalı ve yerlerine yenileri konulmalıdır.

7- İlaç dolabının yanına ilaç listesi asılmalıdır.

8- Eczane serin olmalı ve bir buzdolabı bulunmalıdır. Buzdolabında

saklanması gereken ilaçlar dolapta muhafaza edilmelidir.

B. İlk yardım dolabında bulunması gereken ilk yardım malzemesi

Pamuk, gazlı bez, sargı bezi, filaster, göz bağı, lastik parmaklık, lastik eldiven,

yara bandı, siteril eldiven, tentirdiyot, alkol, oksijenli su, sonda, üçgen bağ.

C. İlk yardım echizesi

Sedye, tansiyon aleti, derece, dil baskısı, kuvvet, pens, makas, cımbız, kan kesme

lastiği, ördek, kaynatma aparatı, buz kesesi, sıcak su lastiği (termofil), neşter, diş pensesi,

yara pensi, pens makas, dikiş iğnesi, dikiş ipliği, enjektör, dereceli kap.

D. İlaç verimesi ve ilk yardım hususlarmın kayıtları

Gemide doktor veya sağlık zabiti var ise bu personel vizite defteri tutar yaptığı

muayeneyi, teşhisini, tedaviyi ve verdiği ilaçları yazar.

Sağlık işine güverte zabiti bakıyorsa o takdirde zabit personelin istediği ilacı verir,

ilaç hakkında açıklamalarda bulunur ve gerekiyorsa ilk yardım yapar ve bu hususları vizite

defterine kaydeder.

IMO Model Kurs1.21

Personel Emniyeti veSosyal Sorumluluk

İnsan İlişkilerinin Genel Görünümüİnsan ilişkileri, ilkel insanların, önceleri hayvan ve diğer insanlara karşı korunmak, daha

sonraları ise yiyecek bulmak, birlikte olmak gibi sosyal nedenlerle gruplaşmaları ile

başlamıştır.

Bu tür grupların formasyonu, üyeleri, kültürel davranışlar, sosyal, dini inançlar, görüşler

çerçevesinde ve yasal çerçevelerde birlikte yaşamaya alışık iyi yapılanmış toplum olmaya

yönelik gelişir ve ilerler.

Tarihsel çerçevede gelişen,sosyal sistemler, kültür ve çevre şartlarına bağlı olarak

önemli değişiklikler gösterebilir, ancak şimdi genellikle, demokratik, öz yönetim felsefesine

dayalı, insan haklarına saygılı, insan ilişkilerinin, gruplar oluşturdukları ve beraber

çalıştıklarında, önemli etken olduğunu kabul eden yapılara ihtiyaç duyulan düzenler

olmuşlardır.

Asırlar boyunca oluşan inançlar bileşimi, deneyimli, bilgilerle oluşan kültürel

kazanmalarla, kendi bireysel sitemleri içinde benzer davranış bçimine sahip insan grupları

“ Millet’i” oluştururlar. Kendi kültürleri içinde insanlar genellikle makul dengeler ve uyum

içinde yaşarlar. Eğer olu yor ise, değişikler normal olarak uzun zaman dilimlerinde oluşur

ve tedrici değişiklikler söz konusu insanlar da çok fazla zorluk yaratmazlar.

Kültür değişikleri, ani ve çabuk olursa, kapsadığı insanlarda mutsuzluk ve uyumsuzluk

oluşturan ve kültür şoku denen travma meydana getirirler.

Bir arada yaşamaları ve çalışmaları düşünülen farklı kültürlerden insanların teşkil ettiği

gruplar, yeni çok kültürlü yapı için etkin hazırlıktan geçirilmedikçe önemli travmalar

yaratırlar.

18. ve 19. yüzyıllarda ingiltere’de yaşanan Endüstri devrimi, toplum yaşamında ve

çalışma düzeninde büyük değişiklikler meydana getirdi. Yüzyıllarca tarımsal yörelerinde

köy ve mezralarda yaşayan insanlar, endüstrinin geliştiği, daha yüksel ücretlerle iş temin

edilebilen yörelere göçtüler. Kasabalar ve şehirler oluştu, mühendislik ve bilimdeki

gelişmeler endüstrinin sürekli artan oranda ilerlemesine yol açtı. Sonsuz sosyal

değişiklikler oldu, eğitim, nakil ve tıbbi tedavi imkanları sağlandı, iş hayatına yönelik

kanunlar, işci haklarını korumak üzere devreye girdi, işci sendikaları, işçiler adına

işverenle görüşmek, pazarlık yapmak üzere geliştirildi.

İşçi sendikalarının etkisi ile çalışma şartalarında sosuz gelişmeler oldu ve bu insan

haklarının herhangi bir pazarlıkta ön plana çıkmasına yol açmıştı.

Her insan bir diğerinden farklıdır. Fizik ve zeka olarak birbirine benzeyen insan yoktur

(ikizler hariç). İnsan doğasının, sahip olduğu, büyük ölçüde biyolojik ve genetik bazı

özelliklere vede ayrıca doğduğu, büyüdüğü, yavaş yavaş bilgi ve deneyim kazandığı

çevre ve kültürel geçmişten etkilendiği düşünülür.

İnsan doğası kendini, davranış, söz, yazı, resim müzik ile ifade eder ve heyacanları

alışkanlıkları, öğrenme yeteneği, hafızası ve aklı ile kendine özgü zeka ve hislerin toplamı

olarak ortaya koyar. İnsan doğası. bazı özel durumlarda tepkilerini gösterecektir. Bu

tepkiler aynı kültürden gelen insanlarda, farklı kültürden gelenlerden değişik olacaktır.

Etkin ve birleştirici işlev için, bir grup, uygun düzenlenmiş bir yönetim ve denetim

yapısında işlemeli ve bu yönetim ve denetim, tüm üyelerce kararlaştırılıp, kabul

edilmelidir. Zorlamalarda oluşan kısıtlamalarla insanların davranışlarının ve tepkilerinin

anlaşılması ve tahmini kolay değildir, özellikle teknoloji, gelişme hızı, sosyal, din, politik

his ve inanç zorlamalrı çok etkilidir.

Farklı kültürlerden gelen ve dil sorunu olan çok uluslu tayfalara sahip, modern ticaret

gemilerinde zorluklar ve problemlerin olabileceği durumlar ortaya çıkabilir.

Çalışanların bir bütün olarak düşünülmesi unutumamalarıdır. Personel konularında

herbiri dikkate alınmalı ve daha iyi kişilikler geliştirmek için atılımlar yapılmalıdır.

Motivasyonu örnekler vererek, özel kurslarla ve belli hamlelerle destekliyerek, kişinin

görevini yerine getirebilme duygusu arttırılabilir.

“Rol” diğerlerinide içeren faaliyetlerde kişiden beklenen bir dizi hareket” olarak tanım-

lanabilir. Ortaklık hakları, zorunlulukları, güç ve sorumlulukları ile kişinin sosyal sistem

içindeki pozisyonunu yansıtır.

“Rol çatışması” bir kişinin rolünden, farklı anlayış ve bekleyişe sahip olan diğerleri

olarak tanımlanır. Rol çatışması, yakın çevrede yaşayan ve çalışan, büyük gruplarda

görülen ortak problemd ir.

“Mevki” kişiye grup içinde, grup elemanları tarafından verilen onuru temsil eden bir

sosyal rütbe olarak kabul edilir.

Mevki kaybı, itibar kaybıyla eş anlamlı gibidir ve birçokları için ciddi bir olaydır. Çoğu

kişi mevkini korumak için sorumluluk duygularını geliştirir.

Yüksek Mevki aşağıdakileri sağlar:

— güç ve etki

— daha fazla imtiyaz

— grup faaliyetlerinde daha fazla katılım

— gruptaki diğer insanlara daha fazla etki

— daha önemli ve sorumlu rol fırsatı

Düşük mevki, kişilerin ana faaliyetlerden kendilerini izole edilmelerine ve stres

semtomlarına eğilim göstermelerine vasıta olur.

Bölüm 2

Gemi Topluluğunda İnsan İlişkileriGemi yönetimi birçok yönden karada yerleşik herhangi bir sanayi yönetiminden

farklıdır. En önemlileri:

— Gemi şirketi, istenilen zamanlarda, dünya üzerinde uzak mesafelere

dağıtabileceği, hareket edebilir küçük üniteleri (gemi) içerir.

— sefer esnasında gemi, personelin olumsuz etkilendiği iklim değişiklikleriyle

karşılaşabilir.

— Gemi zor bölgelerde seyreder ve aşırı hava şartlarının altından kalkmak

zorundadır.

— Gemiyi çalıştıran personeli, sınırlı bölgelerde toplanmış makina ve aletlerden

dolayıda tehlikeye maruz kalabilir.

Kara sanayii, iş yerlerine yakın mesafelerde oturup, modern çevrenin, her türlü

imkanından yararlanan personel ile oldukça dengeli şartlarda çalışır. kara sanayii uygun

kurslar. eğitim imkanları ile personel desteği alabildiği geniş bir besleme alanına sahiptir.

Gemi sanayii, uygun eleman desteği açısından bir deniz taşıtında zorluklarla karşılaşabilir,

ayrıca denizde yabancı bandralı gemilerin ve yabancı işci-bulma acentalarının varlığı,

nitelikli, uygun evsafta ve deneyimli mürettebat bulunmasında pek çok zorlukla

karşılaşılabilir. Deniz eğitimi ve öğretim imkanları diğer branşlardaki gibi hemen hazır

değildir, deniz personeli ya uzak yolculuk yapacak veya yerleşik kurslara katılacaklardır.

Kara sanayileri muhtemelen, milli veya devlet kurallarından gelen veya işci örgütleri veya

sendikalarda anlaşmaları, çalışma gün ve saatllerindeki limitler bunlara örnektir. Kısıtların

pek çoğu, işçinin menfati içindir ve bunlara uzun yıllar süren endüstriyel kavgalar sonucu

ulaşılmıştır. Gemiler hergün 24 saat faaliyettedir ve mürettabatın çalışması buna uygun

vardiyalarla düzenlenmelidir. Herhangi bir yönetim için birincil hedef k~rlı bir işletmenin

geliştirilmesi ve muhafazasıdır, ve yönetim şu alanlarda etkin görev yapmalıdır.

— planlama

— kontrol

— organizasyon

— karar-alma

Aynı zamanda, uygun görev dağıtımı yoluyla, yüksek sorumluluk ve esneklik içinde

görev yapmalıdır.

Bir yönetim organizasyonda bazı kısıtlar:

— yasal zorunluluklardan

-ahlak anlayışından

— ekonomik etkenlerden

— sorumluluk duygusundan

— şirket politikasından meydana gelebilir

Gemi organizasyonunun hayati kısılamaları:

— iletişim akışından

— bilgilerden

— kararlar

— tavsiyeler ihtiva eder

iletişim akımı, organizasyonun tipine bağlıdır, iki esas tip mezkeziyetçi organizasyonlar

talimatlar ve yapılan işe, ademi-merkeziyetçi organizasyonlar ise tavsiye ve bilgilre bağlı

olurlar.

Fonksiyonel organizasyonlar, yatay organizasyonlardır, bilgi, talimat ve emirler gerekli

personele, “Emirler Zinciri” şeklinde intikal eder. Herbir çalışan bir üst pozisyona repor

verir (bağlıdır ve iyi tarif edilmiş sınırlı bir sorumluluk taşır.

Matriks organizasyonlarda çalışanlar, birden fazla alanda sorululuk almış, bir veya

daha çok üst görevliye bağlıdırlar. Bu özel bir projeide yoğunlaşmak gerektiğinde sıkça

görülen bir org an izasyo nd ur.

Gemi personeli gemiyi daha emin ve etkin çalıştırmak için organize edilmelidir, 1 daha

önemli düzenlemeler:— Deniz ve liman vardiyaları

— kargo işlemleri

— araç-gereç ve makina bakımı

- Varış ve kalkış

— demir alma

— emniyet

• Yangın devriyesi

• Yangın söndürme

• Hayati idame

konularında getirilmelidir.

Herhangi bir organizasyonda iletişim fevkalede önemlidir, özellikle bir çok tehlikenin

olduğu gemide daha da önem taşır.

Çeşitli kültür ve dillere sahip çok uluslu tayfaların görev yaptığı bir gemide pek çok

problem çıkar, buna rağmen sağduyu en iyi yaklaşımı getirir.

Gemide bir arada yaşayan, çalışan personelin günlük çalışmalara çok iyi hazırlanmalı

vede iletişimin önemini anlamalıdır. Bir çok sahil kuruluşlarının hazırladığı ve personelin

katılacağı, tartışma şeklindeki toplantılar ve seminerler bu konuda önem taşır.

Özellikle, geminin çalışması, güvenlik ve kirliliğe karşı uyum; konularında personel

etkin çalışmaları konusunda iletişimi sağlamak için gereken herşey yapılmalıdır.

İletişim, yangın söndürme, personelin hayat idamesi gibi güvenlik konularında içeren

görev ve sorumlulukları konularında da etkin olması gerekir.

Bölüm 3İletişim

Bilgi ve anlamanın iletilmesi açısından iletişim hayati önem taşır, ve organizasyonun

çalışmasının etkili ve verimli olmasını sağlama bakımından da zorunludur.

En basit şekli ile iletişim bir gönderici ve alıcı arasındaki sözlü bilgi iletimini içerir.

Bazen ise daha fazla insan ve biçimi vardır. Bazıları şunlardır;

— tek yönlü

- grup iletişimi

biçimleri ise;

— sözlü( söyleme, konuşma, dersler, söyleşi)

— yazılı (araştırma, kitaplar, dergiler)

— görsel (resimler, slaytlar. videolar, filmler)

iletişim engeli, bilginin iletiminde kısıtlayıcı etkisi olan ve zaman zaman bilginin

anlaşılaması ve alınmasını bazen engeller.

Üç ana engel şu şekilde adlandırılır:

— kişisel

— semantik

— fiziksel

Bu engellerin neden ortaya çıktığı ise şöyle sıralanır.— organizasyonel

— kötü iletişim kanalları

— iletişimcilerin değişik mevkilerinden

— dil

— personel

— yanlış anlamadan

— personel duygularından

Grup içinde bir kişiden, diğer kişiye aktarılırken, zincirdeki birinci kişinin verdiği gerçek

mesaj ile alan son kişinin mesajı arasındaki farkı belirlemek için basit bir test yöntemi

vardır.

Gemicilik şirketi ile gemide çalışan, gemi personeli arasındaki etkili iletişim, her iki

tarafın önemli meselelerini öne sürüp, tartışabileceği yüz yüze iletişimden geçer. Bu, çoğu

vakada gemi limandayken şirket temsilcisinin gemiyi ziyaret etmesiyle olur ve böyle

toplantılar resmiden ziyade gayri resmi ve kısa olmaya eğilimlidir.

Gemi limandayken, özellikle yük işlemi sırasında bir toplantı için bir kerede tüm

personeli toplamada güçlükler olabilir. Personelin bir kısmı bazı nedenlerle ve izin

nedeniyle gemide olmayabilir. bu durumda bile, böyle bir fırsat ortaya çıkar çıkmaz şirket

temsilcileri ve tayfalar arasında iletişim sağlamaya çalışmak faydalıdır. Toplantının yararlı

olabilmesi için bazı temel ilkeler akılda tutulmalıdır.

Toplantının hedefine ulaşabilmesi ve verimli olabilmesi için uygun hazırlığın toplantı ör-

mesinde yapılması zorunludur.

Hazırlık aşamasında göz önünde tutulacak hususlar:

— Toplantı sırasında, öne sürülmesi istenen ilgili bilgi ve belgeler toplanmalı

— Bütün katılımcıların toplantıya iştirak edebilmeleri için uygun zaman ve ortamı

araştırılıp, iki kez kontrol edilmeli

— tartışılması gerekli ve çelişkili olabilecek konular toplantı öncesi basılıp

dağıtılmalıdır.

Tartışılacak ve öne sürülece konulara bağlı olarak ortamın uyum halinde olması

önemlidir. Gayri resmi ve son derece resmi davranışlar arasında nüanslar vardır.

Katılımcılar arasındaki duygusal ortamı sağlamak için çaba serfedilmelidir.

Çoğu toplantıda, tartışılan ve öne sürülen maddeleri içeren bir gündem veya liste

kullanılmalıdır.

Gayri resmi toplantılar dışında not alınmalıdır. Toplantıda iş miktarının doğru tayin

edilmesi hayatidir,. Eğer:

— ileride kullanılan ve aksiyon için istenilen kayıtsa

— sorumluluk ve açıklığı sağlaması arzu edilir

— yeterli iletişim yapılmalıdır.

— istatistiklerin toplanması ve bazı şeylerinde analiz edilmesi gereklidir

— konuların anlaşıldığının onaylanması

Çoğu toplantılarda, toplantıdaki işin kontrollü yönetilmesi için başkan olmalıdır ve her

tolantı sonucunda başkan, olumlu ve olumsuz yönleri özetlemeli ve tartışılan konulara

karşı tarafsız olmalıdır.

Toplantı sırasında başkan şunları sağlamalıdır:

— gündemdeki konu ve maddelere ilgili sunuş ve tartışma sınırlanmalıdır

— katılımcılar, tartışılan konulara özenle yaklaşmalıdır

— her bir madde için ayrılan süre, sunulan her bir noktanın yeterli tartışılmasını

sağlıyacak uygunlukta olmalıdır

— toplantı için ayrılan süre tahmin edilenin ciddi olarak ne altında ne de üstünde

olmayacak

Toplantıdaki:

— sunulanın dinlenilmesi ve anlaşılması

— sabırlı olmak

— soğuk kanlı olmak

— asla saldırgan olmamak

— dikkatle seçilen kelimeler ve mantık kullanarak, mantık çevresinde ve belli bir

davranış kalıbı içinde, düzenli bir tartışma veya görüş sunma

— önemli olduğu düşünülen ve öncelik isteyen konuları açıka belirtiniz

— bir görüş veya fikir öne sürülürken daha önceden analiz edilmeli ve çıkabilmesi

olası sonuçlar gözden geçirilmelidir.

Çoğu zaman gemideki toplantılar gayri resmi olmaya eğilimlidir. Şirket temsilcisi

gemiye ziyarette bulunalbilir. Ziyaret sırasında tartışılan ve öne sürülen konular, çok

çeşitli ve önemli konuları kapsıyabilir veya kişisel konularla ilgili olabilir. Sadece

işletmeyle ilgili konularla sınırlanmaz.

Çoğu durumda, gemi kaptanı, şirket ve personel arasında bağlantı Sağlar veya

konuyla kendisine bağlı olarak sorumluluğu devretmiş olduğu uygun zabitleri sağlar.

Personelin rahatlığı ve işletme konularına ek olarak şirket politikası ve faaliyeti ile

ilgili konularla ilgili olmalıdır.

Gündem maddeleri aşağıdakilerle ilgili olmalıdır:

(a) gelecekteki şirket politikası

(b) işletme güvenliğinin gelişmesi

(c) izin ve ödemeyle ilgili konular

(d) kirliliği önleme için daha katı kuralların tanıtılmasıı

Şirket temsilcisinin ziyareti, bütün personeli içine alacak büyük resmi toplantıda

daha çok, bir dizi kısa toplantıyı içine alabilir. Eğitilenler, bu tür konuların nasıl

geliştirileceğini araştırmak için kendi deneyimlerini ortaya koymalıdır.

Bölüm 4

Sosyal ve iş Çevresiİş veren ve işçi arasındaki çatışmayı önlemenin önemine bağlı olarak, iş ve sosyal

çevre ile ilgili bütün konuların açık seçik belirtildiği bir anlaşma yapılmlıdır. Gemi adamları,

bu anlaşmanın denizle ilgili maddelerinde belirtilen esaslara göre çalışırlar.

İşçinin çalıştırılması konusu anlaşmanın grekliliğine örnektir. Böyle durumlar açık,

seçik vede basit değildir. Problem dört temel durumla ilgili olabilir:

— iş başı

— iş dışı

— işle ilgiyi

— işle ilgili olmayan

İncelenecek problemin ele almış ciddiyeti tüm alt ve üst sınır değerlerini kapsamalıdır.

Olayın ön yargısız ve adilane çözümlenmesi için bir yönlendiriciye ihtiyaç vardır. Bu görüş

bazen çıkar meşruiyetini referans verir.

Güç bir tarafta toplanmıyacağı için uygun anlaşma şartları her iki tarafında bir ölçüde

tatmin olmasını sağlayacaktır. Zaten hedeflenen bir güç dengesidir. (ILO anlaşmaları

1926 (22-28) ve 1976 (No. 147) örneklerdir.

Anlaşmanın sonucu olarak, bu hassas meselede işçinin gizlilk hakkı önemlidir, ve bu

organizasyon ekseriyetinin politikası olacaktır. Birçok ülkede gizlilk yasalar tarfından

sağlanmıştır. Ama bu, bazı durumlarda olmayabilir; onun için anlaşma politikası önceliktir.

Sosyal dini ve politik eylemler herhangi bir şekilde iş vede bir ihtimal iş verene zarar

verirse gizlilik hakkı istisnalarına izin verilebilir. Pek çok durumda, bu gün işcinin şirkete

hizmet taahüdü karşılığında iş verenin ne sağlayacağı ve bunu nasıl yerine getireceği ile

ilgili resmi anlaşma kullanılır. Personel karşılık olarak, elinden geldiğince iş verenin

çıkarını gözeterek ve bu görevi yerine getirirken hiç bir şekilde ulusal veya uluslarası

ihlalde bulunmayacaktır. Bütün eylemler yasalar gereğince olup, işçilerden mümkün

olduğunca, manevi hükümler talep edilmeyecektir.

Gizlilik haklarına ait bazı örnekler:

— bilgi: periyodik incemelerde gereksiz bilgiler kaldırılıp sadece ahlaki bilgiler sağlanıp,

saklanacaktır

— kişisel bilgiler: personel, kendi kişisel kayıtlarına erişebilmelidirler

— erişebilme: personel, kendi kişisel kayıtlarına erişebilmelidirler

— Mahremiyet: işcinin izni olmadan, kişisel bilgileri diğerlerine açıklanmıyacaktır

— güvenlik: kişisel bilgiler, ilgili olmayanlara karşı güvenli olarak korunacaklardır

— gözetme: personelin bilgisi dahilinde olmayan hiç bir (görsel ve işitsel) gözetleme

sistemi kullanılmayacaktır.

Gizlilik içeren hareketler genellikle, özel hayat ile ilgilidir. bu bilgilerin yetkisiz kişilere

verilmesi önlenmelidir. Bunlar:

— bir organizasyon tarafından derlenmiş şahsi bilgiler

— gizli tıbbi bilgiler veya şahsa özel bilgiler

— değerlendirme amacıyla yapılan personel araştırmaları

— alkol ve uyuşturucu bağımlılığına ilişkin bilgiler

— kamaraların, kaçakçılıkve uyuşturucuya karşı araştırılması

Alkon insanların, toplantılarda, onları rahatlatmak ve zevk almaları için kullanılır. Ancak

bunu ilaç için söylemek mümkün değildir. Alkolün aşırı kullanımı özellikle başkalırını

rahatsız edeceğinden bağımlılık olarak nitelenebilir.

Alkol ve uyuşturucu bağımlılığı, hayatın bütün safhalarında, bütün yaş gruplarında ve

bütün sınıflarda bulunabilir.

Alkolizme katkısı olan faktörler şunlardır:

— iş çevresi

— kişisel alışkanlıklar

— kişisel problemler

Alkolizm bir hastalık olarak tanımlanıp, tıbbi tedavisi aranmalıdır. Hastalık belirlenir

belirlenmez, gemi adamı herhangi bir fiziksel problemi hafifletmek veya iyileştirmek için

kıyıda tıbbi tedavi aramalı ve alkolikler derneğin geliştirdiği rehabilitasyon programı ve

telkin yoluyla yardım yapılmadır. Gemiler için Uluslarası Tıbbi Rehber (WHO) alkol ve

uyuşturucu bağımlıları ile nasıl ilgilenileceği konusunda bilgi ve öğütleri kapsar.

O veya bu şekilde, esas kullanılan uyuşturucular,maruyana, eroin ve kokaindir. Tıbbi

tavsiye dışında uzun süreli kullanılan teskin ediciler, vs. bağımlılığa katkıda bulunan bir

faktördür. Diğer faktörler ise alkoliziminkilerle aynıdır. Durgunluk travmaları, özellikle aşırı

bağımlıların alkoliklere göre cok ciddi olmasına rağmen, tedavi alkolizm tedavisine

yakındır. Bu tür bağımlılık-ların, gemi adamları için sonucu, geminin ve tayfaların

güvenliğine zarar vermeyi ortaya koyar. İş durumunda alkol ve uyuşturucu bağımlılığı çok

tehlikeli olabilir. Bir çok organizasyonda değerlendirme ve raporlama sistemi, sürekli

istihdam veya ilerlemeni önemli bir göstergesi olarak işçilerin performansının göstermek

için kullanılır.

İşçiler üzerinde belirli bir miktar kontrol, işin yapıldığını ve hedeflere varıldığının tespiti

için gereklidir. Kişilik böyle bir kontrolda disiplinin çatısıdır.

İki çeşit disiplin vardır:

- önleyici disiplin: bu işçilerin kararlaştırılmış kurallar içinde kalmasını ve böylece

ihlallerin önlenmesinni Sağlar.

- düzeltici disiplin: bu, bir ihtilali takip eder ve başka ihlalleri önlemesi ümit edilir.

Disiplin kuralları ve standartarıihlal edildiklerinde yaptırım uygulamak üzere takip ve

kayıt edilirler. Savunmanın ciddiyetine bağlı olarak başlangıçta ihtar verilen fakat daha

sonraki niyetsizliklerde aşağıdaki cezalar / yaptırımlar uygulanabilir:

— parasal yaptırımlar

- işten geçiçi uzaklaştırma

- daha az sorumlu bir göreve transfer

- işten el çektirme

Parasal yaptırımlar, yasalara bağlı olarak, teşvikler ve primler kapsar.

İhlaller ne olursa olsun, mutlaka kayıt yapılmalı, yazılı olarak işçinin imzası ile ve işçi

tarafından anlaşıldığından emin olarak saklanmalıdır. Bu tür kayıtlar ve bildirimler, şef

veya amir tarafından da imzalanmalıdır.

Disipilin amacı, personelin görevlerindeki hizmet standartlarını ve sorumluluklarını

yerine getirmediklerini veya davranış eksiklikleri tanımlamak ve belirlemektir. Amaç,

durumu düzeltmek veya düzeltmeye çalışmaktır, daha kötü yapmak değildir. Özel tartışma

ve karşılıklı görüşmeler, neyin, neden olduğunu belirlemek için yapılmalıdır. Bilgi ve

anlama eksikliği, eğer bunlar ihallerin veya başarısızlığın arkasındaki neden ise,

giderilmeye çalışılmalıdır.

Buna rağmen, net olarak tarif edilen, sınırlar olmalıdır. Örneğin, düzenli kontrol edilen

araştırılan ve ilgili rapor tutulan, davranış ve performans ile ilgili ” Araştırma Kodu” gibi.

Bütün personel, onlardan ne beklendiğini ve kural ihlalleri veya iş sorumluluklardaki

hatalardan dolayı ne ceza alacakları bilmelidirler.

İş ilişkisi iki taraflıdır. Şöyleki:

- organizasyonun, personele karşı sorumluluğu vardır.

- Personelin organizasyona karşı sorumluluğu vardır.

İş ve işçi arasındaki uyumlu çalışma için işbirliği ve iki yararı için, tarafların

Sorumlulukların ve görevlerini bilmeleri ve ellerinden geleni yapmaları çok

önemlidir.

Bölüm 5 EğitimEğitim, pratik beceriyi sistematik talimatlar ve araştırmalarla geliştiren, çoğaltan ve belirli

bir seviyeye getiren öğrenme yöntemi olarak tanımlanır.

Tahsil, zihinsel ve mantıklı düşünmeyi öğretim ve çalışma yoluyla geliştirip, belirli bir

sevii yeye (veya standartta) getiren öğrenme işlemi olarak tanımlanır.

Öğretim ve öğrenim temel olarak aynı anlamı taşıyıp öğrenme işlemini başarıya

ulaştıran vasıtalardır. En alt düzeyde öğrenme işlemi, eğitim veya tahsil olarak açıkça

görülür, fakat daha üst seviyelerde farklılıklar ortaya çıkar ve birinin başarılı olması için

diğerine ihtiyaç duyulur.

Öğrenme işlemi, ister öğretim ister öğrenim olsun bir vericiyi, birde alıcıyı içerir. Alıcı ve

verici arasındak transfer edilen, bilgi ve anlamadır. Eğer transfer yeterli ve etkili ise alıcı

(eğitilen) davranışlarıyla veya daha iyi anladığını sunarak, transferin başarılı olduğunu

gösterir.

Son 20 yıl içinde öğretim ve öğrenim, hedefe çabuk varabilmek ve öğrenileni

sınayabilmek amacıyla, bilgi transferi ve anlamada, öğrenilecek şeylerin küçük parçalara

ve basamaklara ayrılması şeklinde geliştirilmiştir.

Büyük bir çoğunlukla tahsil ve eğitim programları bu şekilde yapılaştırılmıştır. Alıcıdan

gelcek tepkiyle bilginin ve anlamanın transfer edilip edilmediğini tayin edebilmek için,

program, arzu edilen ve gerekli parçalara ayrılabilir.

Program, sadece gerekli bilgi ve beceriyi içerecek şekilde yapılanabilir. Bu materyal tam

olarak gerekli olanla sınırlandırılır.

Ayrıca, öğrenme hedef leriyle ilgili tepkiler yoluyla sınama yapıldığından, aksaklıklar

hemen belirlenebilir ve telafi edilir.

Öğrenme eğrileri, belirli süre içinde tamamlanmış materyalin işaretlenmiş grafiklerdir

(veya materyalin yüzdesi)

İşle ilgili eğrilerde buna benzer ve şekil 5-l’deki örnekteki gibi zaman içinde kriterde

meydana gelen kümülatif değişikleri gösterir.

Şekil 5-’ işle ilgili öğrenme eğrisi

Aşağıdaki maddeler, eğitim programlarının gelişmesi için yararlı kriter oluştururlarar;

— programı küçük basamaklara ve elamanlara bölün— elamanları ve basamakları davranışsal terimlerle ilgili sonuçlar olarak tanımlayın

— öğrenciler tepkilerini göstermek . zorundadırlar. Aksi halde öğrenme dizisinde bağlı

kalacakdır.

— isetenilen tepkilerin takviyesi sağlanmalıdır

— arzu edilen tepkinin alınması için ip uçları kullanılmalıdır.

— takviyenin, arzu edilen etkiyi sağlamasını garanti etmek için “şekillendirme”

kavramı kullanılabilir.

Eğitim ihtiyaçlarına karar vermek amacıyla hedefler ve organizasyonun işlediği

çevreyle ilgili kaynaklar için bir sınav olmalıdır. Bu gibi sınav, eğitim programının,

organizasyon ihtiyaçlarını karşılıyacağını ve organizasyonel gerçeklerle uyum

sağlıyacağını garantiler.

Yanıt isteyen önemli sorular:

— eğitime nerede ihtiyaç vadır?

— davranış kriteri; iş başı gösterisiyle ölçülür

— sonuç kriteri; sahil ilişkileri sonuçlarıyla değerlendirir

Gemide eğitime devam edilebilir, ancak bu geminin işletme talepleri, ders verecek

kişinin yetenekleri ve eğitim programındaki yardımcılar nedeniyle kısıtlıdır. Bu olay için,

şirketin, üst dereceli zabitlerin, kolejler veya denizcilik kuruluşları gibi dış kaynakların

desteğine ihtiyaç vardır.

Yangın söndürme, yaşamı idame gibi güvenlikle ilgili konuların eğitim bir kısmı gemide

yapılması kesinlikle arzulanır ki, tayfalar kendilerinden ne istenildiğini bilip, uygun tipteki

malzemeleri bilebilsin. Bunları tatbikatlarda yerine getirebilmek mümkündür. Diğer eğitim

ise donanım veya makinelerde yapılabilir.

Örneğin, yangına söndürme ve hayati idamedeki özel eğitimler STWC 1995’deki

zorunlu talepledir ve bunun bir kara kuruluşunda yapılıp, beş yıl geçerli olan bir belge

verilmesine rağmen, gemide yapılacak güncel eğitim hizmetleride yararlı olacaktır.

— kim ne öğrenecek

— eğitim, organizasyonda nerede uygulanacak

— iş/eğitim programı geliştirilirken, iş analizi ve görev analizi, iki temel ihtiyaçtır ve

bunda kullanılan üç metod ise:

— etki - tepki yorum analizi

— görev- dizisi analizi

— iş örneği

Mali hazırda bir işte istihdam edilen kişinin, eğitim ihtiyaçlarını belirlemek için kişi analizi

sıkça kullanılamalıdır. Eğitim ihtiyaçları gereğinde gruplar veya ferdi olarak analiz

edilebilir.

Programda kullanılacak eğitim hedefleri aşağıdakilerden çıkarılır:

— organizasyonel analizler

— iş ve görev analizleri

— eğitim analizleri

Gerçek programda çeşitli basamak dizilerini oluştaracak belirli öğrenme hedeflerini

içererek. Eğitm programı, eğitilenlere bilgi ve beceriyi verebilmek için çeşitli teknikler

kullanılabilir.

Şöyleki:

— dersler

— konferanslar

— işitsel - görsel yardımcılar

— temsil

— labaratuvarlar

— iş grupları

Eğitim programının etkinliğinin değerlendirilmesi bir kaç yolla yapılabilir. Şöyleki

— görüş kriteri; eğitilenlerin destekleyici görüşleri, tam olarak öğrenmeye ulaşıldığını

doğrulamaz

— öğrenme kriteri; test kullanımı bunu sağlar, ama testlerin amaca ulaşacak şekilde

hazırlanması gerekir.

FLAMA VE TEHLİKE

İŞARETLERİ