Deniz Fenerleri

8/6/2019 Deniz Fenerleri

1/144

1


2/144

ubat 2008

retim ve YapmDev Fuarclk / Dev YaynclkTantm ve Organizasyon Hiz. Ltd. ti.Atatrk Cad. No:174/1

Kat:6-7 D:11-13 Ekim MerkeziAlsancak / ZMRTel: 0.232 464 30 41Faks: 0.232 464 30 [email protected]

Grsel YnetmenYeim AYAN

Sayfa TasarmMehtap ZEN

Bask Tarihi14 ubat 2008

Baskanal MatbaasFatih Cd. No: 105/128amdibi Merkeziamdibi - zmirTel: 0232.459 82 82

COPYRIGHT

Bu kitap ieriindeki tm yaz ve

fotoraar Telif Haklar ile ilgili yasal

mevzuat uyarnca korunmakta olup, eser

sahibinin yazl izni olmadka kullanlamaz,

her ne suretle olursa olsun ticari amala

oaltma ve yayma yaplamaz.2


3/144

ith

af

Kendilerini tanma mutluluuna eremediim

ablalarm Firdevs ve Aynurun aziz hatralarna

Mekanlar k olsun

3


4/144

GENEL OLARAK DENZ FENERLERDeniz Fenerlerinin TanmDeniz Fenerlerinin SnandrlmasDeniz Fenerlerinin konumlarna gre SnandrlmasKy FenerleriAk Deniz Fenerleri

Ynlendirici FenerlerDalgakran FenerleriDorultu FenerleriDeriz Fenerlerinin Ik Tiplerine Gre SnandrlmasHusuu FenerlerRenkli FenerlerGrup akarl FenerlerSabit ve akarl FenerlerDeniz Fenerlerinin ak ekillerine Gre SnandrmasSabit imekli Fenerler

akc FenerlerDeniz Fenerlerinin Ik KaynaklarOdun ve KmrYaHava GazAkkor Gmlekli Madeni Ya YakclarPetrol GazPropanAsetilenElektrikGne EnerjisiDeniz Fenerlerinin Optik SistemleriKatoptrik SistemDioptrik SistemKatadioptrik SistemDeniz Fenerlerinin KarakteristikleriRenk KarakteristikleriIk KarakteristikleriDeniz Fenerlerinin Ik KarakterleriDeniz Fenerlerinin Haritada GsterilmesiDeniz Fenerlerinin Mimari zellikleri

Deniz Fenerlerinin eitleriYapl BiimleriKagir Fener BinalarMetal Fener BinalarKagir ve Metal Fener BinalarYap MalzemeleriTaAhapTulaDkme Demir Levhalarelik Kafes SistemBetonarmeAlminyum ve FiberglasDeniz Fenerleri Terimleri

151617171717

17171717171717181818

181919191919191919191920202020212121222324

25252525252525252525252525264


5/144

DNYADA DENZ FENERLERDeniz Fenerlerinin TarihesiOptik Aletlerin TarihesiIk Kaynaklarnn Tarihesi

TRKYEDE DENZ FENERLEROsmanl Dneminde Deniz FenerleriCumhuriyet Dneminde Deniz Fenerleri

TRKYEDEK TARH DENZ FENERLERHopa Sarp Deniz FeneriHopa Deniz FeneriIkl Deniz Feneriamburnu (Vona) Deniz FeneriBafra Deniz Fenerinceburun Deniz Feneri

nebolu Deniz FeneriKerempe Deniz FeneriAmasra Deniz FeneriZonguldak Deniz Feneriile Deniz FeneriAnadolu Deniz FeneriTrkeli (Rumeli) Deniz FeneriRumeli Karaburun Deniz Fenerineada Deniz FeneriYelkenkaya Deniz Feneri

Fenerbahe Deniz FeneriAhrkap Deniz FeneriYeilky Deniz FeneriM. Ereli Deniz FeneriHoky Deniz FeneriKapsle Deniz FeneriGelibolu Deniz FeneriMehmetik Deniz FeneriKepez Deniz FeneriBozcaada Batburnu Deniz Feneri

Bozcaada Mermerburnu Deniz FeneriBabakale Deniz FeneriKaraburun Deniz FeneriFoa Deirmenburnu Deniz FeneriKuadas Deniz Feneriamlkburnu Deniz FeneriBodrum Deniz FeneriHseyinburnu Deniz FeneriDeveboynu Deniz FeneriMersin Deniz Feneri

DENZ FENERLERNN HARTADAK YERLER

KAYNAKA

29303536

394045

49505355575962

65677073747982878992

9598103105107109110113115116

119120123125127129131132135137

138

140 5


6/144

Bu kitap, bir ksm fenerlerimizi tantm amacyla hazrlanm olup,

deniz trai ynnden ilgili haritalarn kullanlmas gerekmektedir.

6


7/144

su

nu

Gemicilerin dostu

Karanln sessiz tanklarDenizcilerin kader arkadalarDENZ FENERLER

M. Vefa Toroslu, Trkiyede ki tarihi deniz fenerlerini anlattDenizciye Gz Krpan SevdalarDENZ FENERLER adl kitabndaKitab okurken adeta tarihte ksa bir yolculuk yapyorsunuz. Hem deniz fenerlerini

tanyor, hem de fenerlerin evresinde geen tarihi olaylar yayorsunuz..

Deniz Ticaret Odas zmir ubesi olarak deniz ile ilgili etkinliklere destekverdiimizi srekli olarak dile getiriyoruz. nk, deniz sevgi ister, emek ister,ksacas ilgi ister.

Bu alma sonucunda deniz kltrmze k tutacak bir eser ortaya kyor.

Deniz Ticaret Odas adna Sayn M. Vefa Torosluya teekkr ederim.

Sevgi ve Sayglarmla

Geza DOLOGH

Deniz Ticaret Odas zmir ubesiYnetim Kurulu Bakan

7


8/144

8


9/144

2002 ylnda fotoraf ile yeniden ilgilenmeye baladmda bende fotorafa yeni balayan herkes gibiher konuyu fotorayordum. Bir sre sonra belli bir konu zerinde alma ihtiyac duydum ve denizfenerlerini kendime alma konusu olarak setim. Bu konuyu seimimde ile fenerinin de katksbulunmaktadr. Yaz aylarnda hafta sonlarn ilede geirdiim dnemlerde zaman zaman gecelerifenerin n seyretmeye giderdim. Bu seyir sreci beni zaman zaman gemi anlara gtrr zamanzaman da gelecek ile ilgili hayallere sevk ederdi. Fenerler benim iin yalnzln, hznn, umudunifadeleriydi.

Bu vesileyle deniz fenerlerini fotoraamaya baladmda bu yaplarn tarihelerini de aratrmayabaladm. almalar ilerledike konunun gizemi beni iine doru ekti. Balangta bir fotorafalbm olarak dndm bu alma zaman ierisinde konsept deitirdi ve topyekn bir denizfeneri kitab halini ald. almalarm srasnda yok olmaya yz tutmu enteresan bir meslei de tandm.Fener bekilii veya fener bakcl genellikle babadan ola geen bir aile meslei. Fenerlere yaptmseyahatler srasnda 3. kuaktan, 4. kuaktan fenerciler ile tantm. Fakat teknolojik gelimelergeleneksel olan bir ok eyi tehdit ettii gibi fenercilik mesleini de tehdit etmeye balam. Artk

gnmzde birok fener uydudan elektronik sistemlerle kumanda edilmekte ve bir arza durumundateknik elemanlar devreye girmektedir. Klasik anlamda fenercilerin varl ise giderek azalmaktadr.

Bu almann amac, kltr miraslarmzdan olan tarihi nitelikteki deniz fenerlerinin ve fenercilikmesleinin gelecek kuaklara aktarlmasna ve tarihe tanklk yaplmasna kk bir katk salamaktr.Bu alma olduka uzun srd. Fotoraf ekimlerine 2003 ylnda baladm. almalarm younprofesyonel i hayatmn ierisinde ancak yllk izinlerimde ve zaman zaman da yakn mesafelere olanseyahatlerde de hafta sonu tatillerini kullanarak yaptm. Umarm okuyucularn beenisini salayacak

bir alma ortaya kmtr.

Bu almann baslmasn salayan Deniz Ticaret Odas zmir ubesinin Bakan sayn GezaDologha ve btn Oda Meclisi yelerine, yardmlarndan dolay Oda Mdr sayn Halil Hatipolunakranlarm sunuyorum. Bir teekkr daha etmem gerekiyor. Fenerlere yaptm seyahatlerinnemli bir ksmnda yannda bulunan sevgili dostum Mustafa Yaacana ve yabanc kaynaklarnevirisini salayan sevgili dostum Can Aksoya. Ayrca almalarm srasnda beni destekleyen veyreklendiren btn dostlarma da teekkr ediyorum.

M. Vefa TOROSLUstanbul, Aralk 2007

ns

z

9


10/144

10


11/144

kendikalemind

en

1963 ylnda nyede dodum. Aslen Heminliyim. lk ve orta renimini

Samsunda tamamladktan sonra 1984 ylnda Ankara Gazi niversitesi ..B.F.Ekonomi Blmnden mezun oldum. Meslek hayatna 1986 ylnda stanbuldabaladm. 1997 ylna kadar reel sektrde eitli kademelerde muhasebe venans yneticilii yaptm. 1997 ylndan buyana nans sektrnde st dzeyynetici olarak grev yapmaktaym.

Serbest Muhasebeci Mali Mavir unvanna sahibim ve stanbul Serbest Muha-sebeci Mali Mavirler Odas (SMMMO) yesiyim. Muhasebe ve nans konula-

rnda yazdm 8 adet kitabm ve 40 civarnda makalem bulunmaktadr.

Fotoraf ile ortaokul yllarnda tantm. Ortaokul 2. ve 3. snfta semeli fotoraf-lk dersi aldm. Fotoraf ile ilgim niversite bitimine kadar hobi eklinde devametti. Uzun bir aradan sonra 2002 ylnda fotoraf ile yeniden ilgilenmeye bala-dm ve ayn yl FSAK stanbul Fotoraf ve Sinema Amatrleri Derneinin TemelFotoraf Seminerine katldm. 2003 ylnda da FSAKa ye oldum. 2005-2006yllarnda FSAKta Ynetim Kurulu yesi olarak grev yaptm. Mays 2006da

Deniz Fenerleri isimli 1. Kiisel Fotoraf Sergimi atm.

M. Vefa TOROSLU11


12/144

12


13/144

teekkr

Yardmlarndan dolay

Ky Emniyeti Genel Mdrlne

Teekkr ederim.

M. Vefa TOROSLU

13


14/144

14


15/144

15

BLM I

GENEL OLARAK DENZ FENERLER


16/144

Deniz fenerleri; kylara yakn blge-

lerde seyreden deniz tatlarna yar-dmc olmak amacyla, kylarda, ssularda yada tepelerde ina edilen,aydnlatma aygtlaryla donatlm veounlukla kule biimindeki yaplar-dr. Genelde yksek yerlere kurulma-larnn nedeni en uzak mesafelerdenbile rahata grlmelerini salamak-tr.

Deniz fenerleri, gndzleri yapnnbelirgin renginden, geceleri ise -nn renginden, parlamasndan ya dayanp snmesinden tannrlar. Denizfenerleri eitli mercek sistemleriy-le younlatrr ve ynlendirirler.Deniz fenerleri klarnn rengi, aksresi ve imek biimiyle denizcilertarafndan tannrlar.

Fenerlerin enlem ve boylam olarakbulunduu noktalar iyi bilen kap-tanlar, buna gre kendi bulunduklar

noktay saptayp, karanlkta rotalar-n dzelterek yollarn bulurlar. Farklak sreleri ve klarnn rengi sa-yesinde de kaptanlar tarafndan ta-nnan deniz fenerleri,en yaknlarndakifenerlerle sreklibir gz temas

halindedirler.

Gnmzde deniz fenerleri, kendile-

rine zg mimarileri, dalgalarn dv-d kayalarda ykselen gvdeleriy-le estetik bir gr haline gelmi olupdnyann birok lkesinde kltrel vetarihi miras olarak kabul edilmekte-dir. Eskiden deniz feneri deyince aklayalnzlk ve hzn gelirdi. Bunundanedeni bu binalarn ssz doada birbana bulunmalar idi.

Eski dnemlerde fener bakclar fe-nerin bir paras olan evlerinde yaar-lard. Oysa gnmzde fener bakc-lar yakn bir yerleim yerinde ikametedip; bakm iin fenere periyodikaralklarla gitmektedirler. Fenerlerinnemli bir ksm gnmzde gneenerjisi ile alt iin insana olangereksinim giderek azalmtr. Budagenellikle babadan ola geen fe-ner bakcl mesleinin giderekkaybolmasna yol amaktadr.

Deniz Fenerlerinin Tanm

16


17/144


18/144


19/144

Odun ve Kmr

Deniz fenerlerinin ilk zamanlarda kul-lanlan aydnlatma aralar fener te-pesindeki bir maltz veya zgara iin-de yaklan kmr veya odun ateidir.

Ya1846 ylna kadar ngilteredeki denizfenerlerinde balina ya kullanlm-tr. Domuz ya, kakao ya ve diereit yalar da fener aydnlatmasn-da kullanlmtr. Daha sonra, retimiok daha ucuz olan kolza ya kulla-nm yaygnlamtr. Maliyeti hayvanive bitkisel yalara oranla ok dahadk olan madeni yalarla tanma,

deniz fenerleri aydnlatmasnda birdevrim olmutur.

Hava GazHava gaz ilk olarak 1837 ylnda kul-lanlmtr. Welsbach gmleinin ica-d ile yksek younluklu bir k retil-diinden, deniz fenerleri idarelerince

yaygn bir ekilde kullanlmtr.

Akkor Gmlekli Madeni Ya YakclarMadeni yal akkor yakclarndakiprensip, sv petroln basn altndabir buharlatrcya itilmesi ve stlarakbuharlatrlmasdr. Buhar bir me-meden kar ve hava ile kartrlarak

yakcnn bandaki bir odaca girer.Burada akkor gmlek iinde yan-

mak zere karr. Buharlatrcnn

ilk atelemesi iin gereken s ispirtoalevi kullanlarak elde edilir.

Petrol GazPintchin petrol gaz sistemi, gazl ay-dnlatma ynteminin ilk biimlerindenbiridir. Yksek basn altnda svla-trlan bu gaz, amandralarn gvdesiiindeki zel bir yerde 9 atmosferlikbasnca drlyor. Bu sayede eldeedilen aydnlatma normal gaz ile eldeedilenden aydnlatmadan yaklak %40 daha fazladr.

Propan

Fransadaki amandralarda standartolarak kullanlan bir yakt olan pro-pan, akkor gmlekli yakclar kullan-larak yaklmtr.

AsetilenAsetilen, ilk olarak 1896 ylnda a-mandra ve kl iaretlerde denen-

mitir. Alevinin yksek parlakl vegazn gvenli nakliyesi asetilenin sa-dece iaret fenerleri ve amandra-larda deil, ikinci derece nemli kyfenerlerinde de yaygn biimde kulla-nlmasn salamtr.

Elektrik

nceleri btn geni optik aygtlardaaydnlatma salayan ark lambalar

yerlerini elektrik amentlerindeki ge-

limeler nedeniyle ii gazla doldurul-mu lambalara brakmtr. Otomatikelektrik donanm ile birletirilmi olanbu lambalarn kullanlmas, elektrik-li istasyonlardaki bakm masraarndikkate deer bir ekilde azaltmtr.lk karbon arkl elektrikli lamba 1862ylnda ngilteredeki Dungenessdekideniz fenerinde kullanlmtr. 1920liyllarda yksek gteki byk tellielektrik lambalar kullanlmaya ba-lanmtr.

Gne EnerjisiSon yllarda deniz fenerlerinde k

kayna olarak gne enerjisi hzl birekilde kullanlmaya balanmtr.

Deniz Fenerlerinin Ik Kaynaklar

Nantucket Yeni Gney S Fener Gemisi-1891

19


20/144

Optik Sistemleri

Deniz feneri kulesi stnde akta yaklan

bir ate nn yaklak % 97 si kaybol-

maktayd. Arkasnda yanstc bulunan bir

n ise yaklak % 83 kaybolmaktay-

d. Fresnel merceklerinin kullanmyla k-

taki bu kayplar % 17 seviyesine kadar

drlmtr.

Deniz fenerlerindeki optik aygtlar k

kaynandan kan nlar younlatr-

mak iin kullanlr. Deiik grnmde

akan fener klar ile dar su kanallarn

veya tehlikeli yerleri iaretlemek iin kul-

lanlan sabit klar, optik aygtlarn dei-

ik dzenlemeleri ile elde edilirler. Ikla-rn younluunu arttrmak iin katoptrik,

dioptrik ve katadioptrik ad ile anlan

aygt tipi kullanlr.

Katoptrik Sistem

Bu aygt tipinde nlar bir yanstc y-

zeyden sadece yansr. lk defa 1763

ylnda kullanlan parabolik yanstclargm kapl kk camlarn parabolik

bir yzeye al ile yaptrlmasyla elde

edilmitir. 1781 ylnda Fransada k-

resel metalik; 1790 ylnda Fransa ve

ngilterede gm kapl parabolik yan-

stclar ortaya kmtr. Parabolik yans-

tclarda k kayna parabolik yzeyin

odak merkezine yerletirilir.

Parabolik Yanstc

Parabolik Yzeyde Yansma

Dioptrik SistemDioptrik sistemde nlar bir cam ortam-dan geer ve bu cam ortamdan geer-

ken de optik kurallarna gre krlr. 1822ylnda, Fransa Yollar ve Kprler daresimhendislerinden Augustin Fresnel, ge-litirilmi yuvarlak bir mercek yapt. Tek

kresel yzeyi mandagz olarak ad-landrlan merkezdeki kk para idi. lkdner k 1823 ylnda Fresnel tarafndanyaplan projeye gre Cordouan deniz fe-

nerinde uyguland. Fresnel, sistemin stksmna yanstc olarak gm kaplanmsekiz dzlem ayna ekledi. Daha sonrakidnemde aynalar sistemin alt ksmna da

yerletirildi.

Fresnelin Dioptrik Mercei

Katadioptrik Sistem

Bu sistemde nlar cam ortama gir-dikten sonra, ortam terk etmeden,toplam isel yansmaya urar. Fresnel,

1827 ylnda daha nce merceklerinst ve altna yerletirilen gm kap-l yanstclarn yerini almak zere, tam olarak yanstabilen katadioptrik

prizmalar icat etti. Bu yntemde knlarnn bir cam prizmadaki krlmave yansma zelliklerinin ikisi birdenkullanlyordu. Bylece prizmoidal hal-

ka zerine den k nlar, yansma-dan sonra ikinci bir krlmaya uraya-rak yatay dorultuda dar kyordu.

Deniz Fenerlerinin Optik Sistemleri

20


21/144

Deniz Fenerlerinin Karakteristikleri

Ky boyunca seyreden gemiler iin oksayda deniz fenerine ihtiya duyul-

maktadr. Bu fenerleri birbirinden ayranzelliklere Fener Karakteristikleri de-nir. Fener karakteristii, fenerlerin akve karanlk evreleri ile bunlarn birbirinegre ayrcalklarn ifade eder. Balca ka-rakteristikleri, gsterilen k ve karanlkaralklarnn sresi ile baz hallerde krenklerinin srasdr. Bir fener verilen ker-

terizlerde sabit karakterini korumaldr.Yanma ve karanlk kalma sresi fenerinkarakterinin ana hatlarn gstermekteolup en azndan ayn blgedeki btnfenerlerde birbirinden farkldr.

Renk KarakteristikleriDeniz fenerleri eitli renklerde k gs-

terirler. Gsterdikleri n deiimi a-sndan deniz fenerleri renk deitirenfenerler ve renk deitirmeyen fenerlerolmak zere iki gruba ayrlr.

a) Renk Deitiren Fenerler: Bir periyotierisinde farkl renkler gsteren ritmikfenerlere denir.

b) Renk Deitirmeyen Fenerler: Hep aynrengi gsteren fenerlere denir.Fenerler tarafndan gsterilen klarn renk-

leri ve haritada gsterimi u ekildedir:

Bl MaviG YeilR Krmz

Vl MenekeW BeyazOr Portakal

Ik KarakteristikleriFenerin karakterine gre belli bir zaman

aralndaki k ve karanlk srelerinintoplamna fenerin periyodu denir. Periyo-

dun her elemanna (k ve karanlk) fazdenir.

Bir fenerin k karakteristiinin seimi s-

rasnda kyda var olan klarn durumugz nnde bulundurulmaldr. Ky hat-tna ve fenerin yakn evresine fenerde-kinin ayn veya benzeri bir k yerletiril-

memelidir. Ik karakteristikleri asndandeniz fenerleri gruba ayrlr.

a) Sabit Fenerler: Kesintisiz veya ka-

rakteristiinde bir deiiklik olmadan

grlen fenerlere denir.

b) Ritmik Fenerler: Ik ve karanlk ara-

lklarn dzenli olarak pe pee verenfenerlere denir.

c) Karma Fenerler: Sabit ve ritmik fener

zelliklerini bir arada tayan fenerlere

denir.

Temel fener karakterleri unlardr:

F (Fixed - Sabit)Srekli olarak sabit kalan bir k.

Fl (Flashing - akarl)

Ik sresi kararma sresinden daima az ol-mak zere belirli aralklarla tek bir imek.

Gr Fl (Group Flashing - Grup akarl)Belirli aralklarla iki yada daha az sayda

imek gruplar.

Occ (Occulting - Husuu)Belirli aralklarla ani ve tam kararmal sa-bit bir k. Kararma sresi ma sresin-den az yada ona eit olur.

Gr Occ (Group Occulting - Grup Husuu)Belirli aralklarla iki yada daha ok saydaani kararmal gruplar olan k.

F Fl (Fixed and Flashing - Sabit veakarl)Belirli aralklarla biraz daha parlak bir

imek ile deien sabit bir k. imek-

ten nce yada sonra bir kararma olabiliryada olmayabilir.

F Gr Fl (Fixed and Group Flashing- Sabit ve Grup akarl)Belirli aralklarla biraz daha byk parlaklkta iki

yada daha ok sayda imekleri olan bir grupla

deien sabit bir k. Gruptan nce yada sonra

bir kararma olabilir yada olmayabilir.

21


22/144

IIK KARAKTERLER

Ik Karakteri Aklama Ksaltmas

Sabit Srekli bir k FWakarl Ik sresi karanlk sresinden az olup, muntazam aralklarla tekrarlanan akar FIW

Uzun akarl Muntazam aralkl, sreleri 2 saniyeden az olmayan bir akarl fenerdir LFIWGrup akarl Muntazam aralklarla iki veya daha ok akar gruplar FI(3)WBirleik grup akarl eitli sayda deien akar gruplar FI(3+2)WIzofas Ik ve karanlk sreleri eit IsoWHusuu Muntazam aralklarla tekararlanan husuar OcWGrup husuu Muntazam aralklarla iki veya daha ok husuf gruplar Oc(2)WBirleik grup husuu eitli sayda deien husuf gruplar Oc(3+)WSeri akarl Seri akan fenerler olup (Ik + karanlk) QW

sreleri 1 saniyeden fazla olmayan fenerler (dakikada 50-80 aras akar)

Grup seri akarl Muntazam aralkl grup seri akar (Dakikada 50-80 aras akar) Q(9)WKesintili seri akarl Seri akarlarn muntazam aralkl sabit ve uzun sreli kesintilerle kesilen akarlar IQW

(Dakikada 160dan fazla akarl)Hzl seri akarl Muntazam aralklarla hzl seri akarl fener (Dakikada 80-160 aras akar) VQWHzl grup seri akarl Muntazam aralklarla grup akarl hzl seri akarl fener (Dakikada 80-160 aras akar) VQ(3)WKesintili hzl seri akarl Seri akarlarn muntazam aralkl sabit ve uzun sreli kesintilerle kesilen akarlar IVQW

(Dakikada 80-160 aras akar)ok hzl seri akarl Muntazam aralklarla akar gsteren ok hzl seri akarl fener UQW

(Dakikada 160 dan fazla akarl)

Kesintili ok hzl seri akarl Seri akarlarn uzun sreli kesintilerle kesilen ok hzl seri akarlar. IUQW(Dakikada 160 dan fazla akarl)

Mors Kod akar sreleri bir Mors karakteri veya karakterleri meydana getiren grup akarlar. Mo(K)WMo(AR)WMo(4)W

Sabit akarl Muntazam aralklarla bir akar gsteren sabit fener. FFlWSabit grup akarl Muntazam aralklarla bir veya daha fazla akar gsteren sabit fener. FFl(2)WRenk deitiren fenerler Ayn kerterizde renk deiiklii gsteren, sreli k gsteren fener. AlWGR

Renk deitiren akar fenerler Ayn kerterizde renk deiiklii gsteren muntazam aralklarla AlFlWRtekrarlanan akar fenerler.Renk deitiren grup Ayn kerterizde renk deiiklii gsteren muntazam aralklarla AlFlRWakarl fenerler iki veya daha ok akar gruplar. AlFlWWRRRenk deitiren husuu Ayn kerterizde renk deiiklii gsteren ve muntazam aralklarla tekrarlanan AlOcWRveya grup husuu husuu veya grup husuu fenerler. AlOcWGRRenk deitiren sabit ve Ayn kerterizde renk deiiklii gsteren ve muntazam aralklarla bir akar veya bir ve AlFWFlRakarl veya sabit grup akarl daha fazla akarlar gsteren sabit fenerler. AlFWFlRG

AlFWFl(3)G

Renk deitiren sabit ve Ayn kerterizde renk deiiklii gsteren eitli sayda akar gruplar. AlFWFlWRRbirleik akarl

22


23/144

Deniz fenerleri haritalarda karakteri,k rengi, periyodu (akma skl),ykseklii ve grnme mesafesi gibitantc bilgileri ile gsterilirler. Hari-tada fenerler, fenerin cinsine greyuvarlak mor nokta veya yldz bii-minde gsterilir. Gze arpmas iinfener yldzna mor renkli bir kuyrukda eklenir.

Fenerler, k dzeni, rengi, periyodu,ykseklii, grnme mesafesi gibizellikleriyle tanmlanrlar. Fenerlerinperiyodu saniye olarak s ksaltmasile, denizden ykseklii metre olarakm ksaltmas ile, grnme mesafesimil olarak M ksaltmas ile gsterilir.Fenerlerin gr mesafeleri normalhava artlarna gre belirlenir. Ayrcaharitada fenerin k rengi gsterilme-mi ise beyaz k gsterdii kabuledilir.

Fl G 3s 10m 5M saniyede bir yeil akan, on met-re ykseklikte, be milden grnenfener.

Fl WR 5s 20m 3-5MBe saniyede bir beyaz krmz kveren, yirmi metre ykseklikte, beyazk milden, krmz k be mildengrnen, akarl fener.

Fl (3) 6s 10m 7M

Alt saniyede bir defa akan, onmetre ykseklikte, yedi milden gr-nen fener.

Oc R 4s 15m 12MDrt saniyede bir krmz k veren,onbe metre yksekliinde, oniki mil-den grnen hsuu fener.

Qr 2m 3MSeri beyaz akar, iki metre yksekli-inde, milden grnen fener.

VQ G 7m 5M

Hzl seri yeil akarl, yedi metreyksekliinde, be milden grnenfener.

Deniz Fenerlerinin Haritada Gsterilmesi

23


24/144

Deniz Fenerlerinde Mimari

Deniz fenerleri lojmanl (bekili-fenerbakcl) ve lojmansz (bekisiz) ol-

mak zere iki tipte yaplmaktadr.Deniz fenerlerinin hangi trden inaedilecei cora konumu ve konu-mundan dolay fenerden beklenenfonksiyon dorultusunda belirlen-mektedir. Bekili olan fenerlerdegardiyan da denilen fener bakc-s yaamaktadr. Bu tr fenerleregardiyanl fener de denilmektedir.Fener bakcs, fenerin almasnsalamak ve fenerde doacak her-hangi bir arzay gidermekle grev-lidir. Bu tip fenerler; fener kulesi ved galeri, optik alet, nbeti odas,yakt ambar, sarn, depolar ve fe-

nercinin yaayaca mekanlardanolumaktadr. Bekisiz fenerler ise;fener kulesi ve optik aletini iermek-tedir. Bu tr fenerlerde devaml ola-rak bir fener bakcs yaamamakta,bakmlar grevi kiiler tarafndanperiyodik olarak yaplmaktadr.

lk dnemlerde fener binasnda yapmalzemesi olarak ta kullanlmasok yaygnd. nk ta atmosferinve dalgalarn ykc etkilerine kardayanklyd. Fakat ta duvarlarnykseklik ve tama glklerindendolay yaplamad yerlerde, krom-lu elik kullanlmtr. Bu malzeme

paslanmaya kar yapy ok iyi ko-rumaktadr.24


25/144

Yapl Biimleri

Kagir Fener BinalarGenellikle fener kulesi ile lojman bir btn-dr ve kuleye lojman iinden girilmektedir.Kule silindir gvdeli olup tepede gvdeyiepeevre saran balkona sahiptir. Bu g-rntleriyle cami minaresini andrmaktadr-lar. Kulenin biti noktasnda kapal bir fanusiinde k kayna yer almaktadr. Kk

boyuttaki fenerlere ise bakm iin dtangemici merdiveniyle klmakta ve k kay-na kapatlmamaktadr. Bu snf iinde drttr fener vardr.

Silindir Planl Kagir KuleKonik Planl Kagir KulePayandal Kagir KuleDrtgen Planl Kagir Kule

Metal Fener Binalareitli tipte metal konstrksiyonlu fenerkulelerinden olumaktadr. Kk boyuttaolanlarna fenerin bakm iin dtan bir ge-mici merdiveni ile k kaynana ulalmak-tadr ve k kayna fanusla kapatlmam-tr. Byk boyutta olanlarna ise silindir bir

merdiven gvdesiyle balkon mekanna eri-ilmektedir. Ayrca kule gvdesi eitli me-tal payandalarla desteklenerek kule rijit halegetirilmitir. Bu tip fenerlerin k kayna birfanus ile kapatlmaktadr. Bu snf iinde tr fener vardr.

atma Metal Sehpa KuleKara zerinde amandra Tipi KuleMetal Direk Kule

Kagir ve Metal Fener BinalarGenellikle kagir bir kaide zerinde metal

konstrksiyon gvdeli fener tipinden olu-maktadr. Lojmanl fener trnde, lojmankagir kaide grevini stlenmitir. Metal kule,lojmann atsnda veya lojman arazisi ze-rine fener arazisinin denizden yksekliinegre konumlandrlr. Bu snf iinde iki trfener vardr.

Kagir Blok zerine atma Metal Kule Ayakl Kagir Sehpa ve Metal Kule

Yap Malzemeler

TaAntik adan itibaren kullanlan en eski fe-ner yap malzemesi tatr. Ta, fener kulele-rinde moloz olarak kullanld gibi, kesme

ta olarak da kullanlmtr. Moloz talar bir-birine harla balanm, kesme talar dabirbirine har ve kamalarla tutturulmutur.

Ahapzellikle Amerikada, 18. yzyl ortalarndahizmete sokulan deniz fenerlerinin bykounluu ahap kullanlarak ina edilmi-

tir. Balangta ina kolayl ve maliyetinindk olmas nedeniyle geni kabul grenbu na yntemi, ahabn doa etkilerinedayanm sresinin ksal ve yangnlar ne-deniyle zamanla terk edilmi ve fener kule-si inaatlarnda ahabn yerini tula ve taalmtr

TulaTa kulelerin maliyeti, hem uygun nitelikteta temini hem de nitelikli iilik gerektir-

mesi dolaysyla olduka yksektir. Maliyet,kule yksekliinin artmasna paralel olarak

ykselmektedir. Maliyetin nemli ldeartt durumlarda yap malzemesi olaraktan yerini tula almtr.

Dkme Demir LevhalarTa ve tula maliyetinin yksek, kagir yapyyapacak i gcnn nadir ve ar derece-de pahal olmas, zemin tama gcnn

ar kagir yapy tamakta zorlanmas gibidurumlarda deniz feneri kulelerinin biroudkme demir levhalar kullanlarak yaplm-tr.

elik Kafes SistemBu tip fener kuleleri zemine aktarlacakyklerin kk olmas gerektiinde tercihedilir. Ortasnda silindirik bir tp bulunan

kafes sistemler yannda sadece fener fa-nusu altnda beki odasna sahip kafes sis-tem fenerler de ina edilmitir.

Betonarmeimentonun yap gereci olarak kullanl-maya balanmas ile beraber, betonarme,fener kulelerinde yaygn bir kullanm alan

bulmutur.

Alminyum ve FiberglasSon dnemlerde alminyum ve berglasda fener kulesi yapmnda kullanlmtr.

Alminyum nceleri sadece fener fanusu-nun yapmnda, daha sonra da fener kule-si gvdesinde kaplama malzemesi olarakkullanlmtr. Fiberglas malzeme baz fenerkulesi gvdelerinin yapmnda kullanlmsada yaygn bir kullanm olmamtr.

Deniz Fenerlerinin eitleri

25


26/144

Ana Fener

Ayn veya bitiik destek zerindebulunan iki fenerden byk olandr.

Arasra Yanan Fener Yalnzca gerekli olduu zaman ya-nan fenerdir.

BakcFenerin bakmndan ve k kayna

ile optikten sorumlu kiidir.

Balk FeneriBalklarn kullanmas iin gerekti-inde yanan fenerdir.

Cora GrnDnyann yuvarlakl, meteorolojikartlar, gzlemcinin ve fenerin yk-

sekliine gre fenerin grlebileceien uzun mesafedir.

Dey FenerlerFarkl karakter ve grnle deyveya yatay kullanlan iki veya dahafazla fenerdir.

Faz

Fener periyodunun her elemandr(k ve karanlk).

Fener CamFenerde bulunan, lensi ve k kay-nan koruyan ve ayn zamandamaksimum miktarda n szmasnsalayan cam panellerdir.

Fener GemisiS kayalklar gibi deniz fenerlerinininasna uygun olmayan yerlerde,

olas bir tehlikeyi veya liman giriini

iaret etmek iin k yayan, olduuyere demir atm gemidir.Fener GvertesiFener odasnda lens ve dnen me-kanizmann bakm ve temizlii iinkullanlan alandr.

Fener Periyodu

Fenerin karakterine gre belirli birzaman aralndaki kl ve karanlksrelerin toplamdr.

Fener OdasDeniz fenerinin k kaynana velense ev sahiplii yapan ve bu ekip-man koruyan ksmdr.

Gelgit FeneriSadece gelgit zaman yanan fener-dir.

Haf IkAtmosferdeki dalmadan dolay birengelin saklad veya ufkun altnda-ki fenerden yaylan parlaklktr.

stikamet FeneriTek bir rehber olup ok dar bir sek-tr gsterir. Bu sektr k iddetiaz sektrle veya farkl renk veya ka-rakterli sektrlerle takviye edilir.

KarakteristikDeniz fenerlerinden yaylan nparlak ve karanlk dnemlerinin za-manlanmasdr. Belirli bir corablgede bulunan deniz fenerlerinin

kendilerine has bir dngs vardr.

Bu ekilde denizciler grdkleri -n hangi deniz fenerine ait olduu-nu ayrt edebilirler.

Menzil (Ik Grn)Meteorolojik grn ve gzlemci-nin gz hassasiyetine gre bir fene-rin grlebilecei en uzun mesafe-dir.

Nominal GrnMeteorolojik grn 10 deniz miliolduu zamanki k menzilidir.

Renk Deitiren FenerlerBir periyot ierisinde farkl renklersergileyen ritmik fenerlerdir.

Rehber FeneriRehber hattnda iki veya daha fazlafenerin birlikte kullanlmasdr.

Ritmik FenerlerI dzenli aralklarla yanp snenfenerlerdir.

Sabit Fenerler

I kesintisiz olarak grlen fener-lerdir.

Sektr FeneriUfuk dzleminde farkl renk ve ka-rakterlerde deiik alarla gzlenenfenerdir.

Yardmc FenerAna fener yannda veya stnde bu-lunan ve seyirde zel olarak kullan-lan fenerdir.

Deniz Fenerlerinin Terimleri

26


27/144

27


28/144

28


29/144

29

BLM II

DNYADA DENZ FENERLER

i l i i T ih i


30/144

Dnyada ilk deniz fenerlerinin olu-

masna, ok eski alarda deniz ta-tlarna geceleri yol gstermek ama-cyla kylarda, yksek tepelerde ateyaklmas temel oluturmutur. Dahasonralar liman azlarna konan tastunlar zerinde ate yaklarak bugrev srdrlmtr. Yzyllar bo-yunca denizciler yollarn yldzlarabakarak buldular. Yldzlarn konum-

lar kadar, yaydklar snk klardanemliydi gemiciler iin. Zamanla ka-radan denizi aydnlatan k kaynakla-r denizciler iin yaamsal bir ihtiyahaline geldi. Yllar nce denizciler iin

ina edilen ilk klar sahil boyunca

yaklan byk atelerdi. Bir sre son-ra insanlar yerden ykseltilmi ate-lerin sahildeki atelere oranla dahauzak noktalardan grlebildiklerinikefettiler. Tatan yksek kuleler inaettiler ve bu kulelerin tepesinde ateyaktlar. lk fener kulelerinin tepesinde,ilerinde kaln odun paralarnn yada

kmrn yakld knt yada ocakvard. Bunlar alr halde tutmak ol-duka maliyetli idi. Bazlar ylda 400ton kmr tketiyordu. Bu tarz k-mr fenerleri skoyada 1816lara,ngilterede 1822lere ve Batlk deni-zinde 1846lara kadar kullanlmtr.

nsanolu deniz fenerlerine ihtiyaduymaya baladnda kylara yaknblgelerdeki kayalklar zerinde gemi-lerin grecei ekilde ateler yakmayabalamtr. Bu ateler zellikle karayayakn seyreden gemiler iin klavuzlukve kazalara kar bir koruyucu nlemniteliindeydiler. lerleyen dnem-

lerde benzer ateler limanlara yakntepelerde yaklmaya balanmtr.

En eski deniz fenerinin M.. 7. yz-ylda Sigeonda, bugnk

adyla, Kumkalede (a-nakkale) yapld tahminedilmektedir. Dier nlantik fener kuleleri bugn-

k talya blgesinde

bulunan Tiber rma giriindeki Ostia

feneri, Ravenna, Messina, Bolognave ngilteredeki Dover fenerleridir.Okyanus lkeleri kylarnda deniz fe-nerlerinin yapmna ancak 18. yzyldabalanlmtr.

Gnmzde Roma mparatorluuzamanna kadar uzanan bir ok yap

mevcuttur ve bu yaplarn arasnda,hi bir kant bulunmakszn, deniz fe-neri olarak kullanld sanlan yaplarda bulunmaktadr. Bu yaplardan biride Rodosun devleridir. Rodos limangiriinde Gne Tanrs Helios adnayaplan bu bronz heykel ilk fenerler

arasnda saylmasa da heykelin gz-lerinde ve ellerinde k bulunduunadair rivayetler bulunmaktadr. Antikan yedi harikasndan biri olarakanlan Rodos Heykelinin yapmnaheykeltra Chares of Lindos tarafn-dan M.. 282 ylnda balanm ve12 yl srmtr. Temeli beyaz mer-

merden yaplan bu bronz heykel 56yl sonra M.. 226 ylndaki iddetli birdeprem srasnda yklmtr. 654 yln-da Araplarn aday igalinden sonraheykelin kalntlar Suriyeli Yahudileresatlmtr. Kalntlarn 900 deve yktuttuu sylenir.

Kesin olarak varl bilinen ilk denizfeneri dnyann antik adaki yedi

Deniz Fenerlerinin Tarihesi

30


31/144

harikasndan biri olan skenderiye

Feneridir. Fener, Msrda skende-riye Limannn karsndaki PharosAdas zerine yaplmtr. RomallarMsr ele geirdikten sonra buradaPtolemaios (Batlamyus) olarak an-lan bir devlet kurmulardr.

Fenerin inaat M.. 285-246 ylla-

r arasnda srmtr. Fenerin ta-sarm ve ilk almalar bu devletinilk kral Ptolemy Sotera aittir amafener, olu Ptolemy Philadelphustarafndan bitirilmitir. Ptolemy So-ter, Msr bir dnem ynetmi ve

skenderiyenin ku-

ruluuna tank ol-mutur. Kentin kysnPharos Adas yani Fi-ravun Adas kapatyordu.Kyda ve liman giriinde su altok tehlikeli olduundan bir fenerinyaplmas gerekliydi. Fener limanngiriini belirtiyordu. inde geceleri

ate yaklyor, gndzleri ise gne bir ayna yardmyla yanstlyor-du.

Kaidesi ile birlikte 135 metre yksek-liinde olan fener, beyaz mermerdenyaplmt. Tepesinde bulunan, tun-tan yaplm byk bir ayna 70 kilo-metre uzaklktan grlyor ve lima-na giren gemilere rehberlik ediyordu.Fenerin mimar Euclidin bir adaolan Knidoslu Sostratustur. Yap,Sostratus tarafndan skenderiyeKtphanesinde tasarlanmtr.

Fener blmden olumakta-dr. Alt blm dikdrtgeneklinde ve yaklak 55 metreyksekliindeydi. Orta blm,yaklak 27 metre yksekliin-de ve sekizgen eklindeydi.Onun stnde de 7,30 metre

yksekliindeki silin-

dir eklinde nckat bulunuyordu.

Bu blmde iinde alevin

bulunduu bir oda vard.skenderiye Feneri, antik

an yedi harikas iindegnlk yaam iin kullanlan

tek eserdir. Ayrca yedi harikann vegelmi gemi deniz fenerlerinin enyksek olan da bu fenerdir.

st ksm M.S. 955 ylnda bir dep-rem ve frtnada kopan feneringvde ksm da 1302de baka birdepremde yklmtr. Depremlerdenepey zarar gren fener 1480 ylndaMemlkller tarafndan ehri koru-mak iin yaplan bir kalenin inasn-da malzemeleri kullanlmak zeretamamen yklmtr. zerinde inaedildii adadan dolay Pharos ola-rak anlm ve bu kelime bir ok dileyerlemitir. spanyolca, Franszcave talyancada Pharos, deniz fenerianlamna gelmektedir. Yklmadannce yaplan resimleri, dnyadakideniz fenerlerine yzlerce yldan berimimari rnek oluturmutur. Fener,eski Yunan ve Roma paralarnda dagsterilmitir.

M.. ilk birka yzylda Fenikelilerve Romallar Karadeniz, Akdenizve ngilterenin Atlas Okyanusu k-

ylar olmak zere birok blgededeniz fenerleri yapmlardr. Roma 31


32/144

skenderiye Fenerinin yapmndan olmakla kalmyor metal yanstclar ve ykseltilebilir Yaygn olarak kullanlan


33/144

skenderiye Feneri nin yapmndan19. yzyla dein, deniz fenerlerinde,odun atei, mum ve ya lambalarbalca aydnlatc malzeme olmu,16. yzylda bir ara kmr kullanlm-

tr. Fener yanarken kan duman, ate-i rzgr ve sudan koruyan camlarnyzeyini ok abuk karartrd. 1750 liyllarda aydnlatma arac olarak kan-diller kullanlmaya balanmtr.

18. yzyln sonlarnda, balkya, bit-kisel ve madensel yalar kullanabilen

ve bu alanda bir devrim saylan, du-mansz ya lambas bulundu. Bu lam-balar yalnzca temiz ve daha gvenilir

olmakla kalmyor, metal yanstclar vebytelerin yardmyla, n dahauzaklara ve daha iddetli biimdegnderilebilmesini olanakl klyordu.19. yzylda prizmatik byteler ve

yanstclar sayesinde, bir ya lamba-snn zayf , modern bir otomobilfarnn gcne ulaabilecek durumagelmitir. In yalnzca tek bir nokta-da younlamas, lambann dnmesi-ni gerekli klyordu ve bylece dnerbeyknlar gelitirilerek hemen btndeniz fenerlerine yerletirilmitir. 20.

yzyln balarnda gazya ve aseti-len lambalar gelitirilmitir. Asetilenlambas, ucuz, kullanl ve dayanklolmas nedeniyle bugn de baz denizfenerlerinde kullanmaktadr.

Fenerleri dndrmek iin kullanlan ilkmotorlar, byk saatlerinkine benze-yen bir yay (zemberek) sistemiyle al-yordu. Daha sonralar asetilen gazn-dan, hem motorun altrlmasnda,hem de lambann yakt olarak yararla-nlmtr. teki aydnlatclardan okdaha gl ve kusursuz olan elektriklambalar, 1920lerde deniz fenerle-

rinin balca aydnlatma aygt duru-muna gelmitir. Dnyada ilk elektrikkullanlan fener ngilteredeki SouthFockland feneridir. Elektrik lambala-rnn iinde en gls olan karbonelektrotlu ark lambasyla 500 milyonmum (kandela) gcnde bir parlaklkoluturulabilir. Mercekler ve yanstc-

lardaki duyarllk sayesinde 250 Wlkbir ampul, yzbinlerce mum gcne

ykseltilebilir. Yaygn olarak kullanlanksenon a, fotoraflktaki yenidenkullanlabilen aa benzer ve ksapatlamalarla yayd gl k okuzaktan grlebilir. Deniz fenerinin ve

nn grlemedii kt hava koul-larnda sesli uyanlar yapmak amacy-la, eskiden top ve anlardan yararla-nlmtr. Gnmzde ise, sirenler vekornalar kullanlmaktadr. Ama sesinyaylabildii alann hava durumunabal olmas nedeniyle birok denizfenerinde, telsiz ve gemicilerin kullan-

d trden sinyalleri yayan yada birgeminin radarn glendirebilen radarkuleleri de bulunmaktadr.

Aydnlatma amacyla kullanlan ilk fenergemisi, 1732de Thames HalicindekiNore Sandde denize indirilmitir. Mo-dern bir fener gemisi elik gvdeli birtekne olup fener grevi gren aydn-latma aygtlar, sktrlm hava yadaelektrikli sis sinyali aletleri, telsiz kulesive seyir radaryla donatlmtr. Fenergemisinin yalpalamas durumundabile n yatay dorultuda kalabilme-si iin, k donanm, kardan halkalarn

yardmyla bir dengeleme platformuzerine yerletirilmitir. ok gl ay-dnlatma gerektirmeyen yerlerde veuygun korunakl sularda, asetilen -yla ve gazla alan birok insanszfener gemisi bulunmaktadr. Fener a-mandralar ise, halilerdeki kanallarnve limanlarn evresine, gemi en-

kazlarna ve seyir iin tehlike oluturanblgelere yerletirilir. amandralar, bir 33

tek zincire bal iki yada tonluk be- gtlarn kullanmnn artmasyla modern yine ngilterede Maplin Haulbowline


34/144

tek zincire bal, iki yada tonluk beton yada demir dkm arlklarla deniztabanna demirlenir. Gnmzde, camynnden yaplm kk amandra-lar da kullanlmaktadr. Radar, loran ve

teki seyir sistemleri, 20. yzyln sondnemlerinde deniz fenerlerine olan h-tiyac nemli lde azaltmtr. Bugniletilen birok deniz feneri btnyleotomatikletirilmi ve gezici teknisyenlerya da yerleik bakm ekiplerinin saysazaltlmtr. Gnmzde, elektrikli ay-

gtlarn kullanmnn artmasyla modernsanayide kullanlan otomasyon teknik-leri fenerlere de uygulanmaya bala-mtr. Sis baladnda deniz fenerle-rinin otomatik olarak sinyal vermesini

salayan bir dizi aygt gelitirilmitir.

20. yzyln en nemli deniz fenerle-ri de unlardr: ngiltere CornwalladaWolft Rock, Fransada Les Triagoz,Jument elOusseat, Heaut de Breher;

yine ngiltere de Maplin, HaulbowlineRock; Almanyada Brsterort, Krkona,Helgoland; Amerika Birleik Devletlerin-de New York limanndaki Hrriyet An-t, St. Georges Reef, Minots, Ledge;

spanyada Capo Villana, Punta Galea,Castillo de San Sebastian; Arjantinde,Island; talyada Punta Caprera, Farodel Tino, Livorno. Bugn dnyada e-itli lkelerde toplam olarak 50.000civarnda deniz feneri olduu tahminedilmektedir.

Fener Gemisi

34

Optik Aletlerin Tarihesi


35/144

Uzun zaman, fener nn iddetinikuvvetlendirmek iin bir aba veril-memitir. Bu konuda yaplan ilk gi-riim, 1763 ylnda W. Hutchinsontarafndan gmle kapl billurdanyaplm parabolik reektrler kul-lanmak olmutur. 1784 ylnda dzve parlak metal reektrler kullanl-

m, bylece nlarn belli bir yndeyansmalar salanmtr. Reektrdndrlerek n da dnmesi sa-lanmtr. Bu sisteme katoptrik adverilir. Gnmzde yalnz kk fe-nerlerde kullanlr. Byk fenerlerdeise, Buffonun 1748 ylnda gelitirdi-i mercek sistemleri kullanlmaktadr.

Bunlara diyoptrik ya da kadiyoptriksistem ad verilir. 1850 ylnda T. Ste-venson, merceklere prizma da ekleye-rek nemli bir ilerleme kaydetmitir.

In kesiklilii sorusu birok aratr-malara konu olmu ve bir ok sistem-ler kullanlmtr.

Ik kaynann evresinde silindirikperdenin kaldrlp indirilmesi.

Bir perdenin dndrlmesi.

In kendisinin belli aralklarla sn-drlp yaklmas.

Optik aletlerin gelimesinde ennemli atlm, 1811 ylnda Franszbilim adam Augustin Fresnel tarafn-dan yaplmtr. Ik veren maddele-rin korunmalar ve n bir biimdeyanstlmas yntemlerini ksa zaman-da gelitirdi ve n gcn arttrd.

Daha sonra k kaynann nnegl mercekler yerletirerek, huzme haline getirmeyi gerekletir-di. Bylece n gc daha da artt.Kristaller dilimli olarak kesiliyor, birbi-rine paralel olan kristaller ufaltlarak,evreden merkeze doru daireselhale getiriliyor ve ortasna bir delikalyordu. Ik huzmesi bu deliktengl olarak grlmekteydi.

Optik Aletlerin Tarihesi

Fresnel Mercei

35

Ik Kaynaklarnn Tarihesi


36/144

Deniz fenerlerinde k kayna olarakodun ve kmr, 19. yzyln ilk yansnakadar kullanlmtr. Zamanla yakacakmaddelerin yerini petrol lambalar vekoza ya almtr. Ik kayna olarakkmr ateinin kullanlmas, May ada-snda (ngiltere) 1810, Cumberlendda(ngiltere) 1823, Kanegatdaki (skan-dinavya) Nidingende 1846 ylna ka-dar devam etmitir. Liverpoolda (n-giltere) 1763 ylndan beri kullanlanhayvansal ve bitkisel yalarn pahal

olmas sebebiyle, zamanla bu rnleryerini madeni yalara brakmak zo-runda kalmtr.

18. yzyln sonlarnda, balkya, bit-kisel ve madensel yalar kullanabi-len ve bu alanda bir devrim saylan,dumansz ya lambas bulunmutur.

Bu lambalar yalnzca temiz ve dahagvenilir olmakla kalmyor, metal yan-

stclar ve bytelerin yardmyla,n daha uzaklara ve daha iddetlibiimde gnderilebilmesini olanaklklyordu. 19. yzylda prizmatik b-yteler ve yanstclar sayesinde, birya lambasnn zayf , modern birotomobil farnn gcne ulaabilecekduruma gelmiti. In yalnzca tekbir noktada younlamas, lambanndnmesini gerekli klyordu ve bylecedner beyknlar gelitirilerek hemenbtn deniz fenerlerine yerletirilmiti.

20. yzyln balarnda gazya veasetilen lambalar gelitirildi. Asetilenlambas, ucuz, kullanl ve dayanklolmas nedeniyle bugn de baz denizfenerlerinde kullanlmaktadr. Fenerleridndrmek iin kullanlan ilk motor-lar, byk saatlerinkine benzeyen bir

yay (zemberek) sistemiyle alyordu.Daha sonralar asetilen gazndan, hem

motorun altrlmasnda, hem delambann yakt olarak yararlanlmtr.

Tarihte ilk olarak; havagaz 1837 yln-da Troonda (ngiltere), Asetilen 1896ylnda Chassironda (Fransa), elektrikise 1858de South Forelandda (ngil-tere) kullanlmtr.

teki aydnlatclardan ok daha g-l ve kusursuz olan elektrik lambalar,1920lerde deniz fenerlerinin balcaaydnlatma aygt durumuna gelmitir.

Elektrik lambalarnn iinde en glsolan karbon elektrotlu ark lambasyla500 milyon mum (kandela) gcndebir parlaklk oluturulabilir. Merceklerve yanstclardaki duyarllk sayesinde250 Wlk bir ampul, yzbinlerce mumgcne ykseltilebilir. Gnmzdefaaliyet gsteren pek ok deniz fene-

rinde 8000 Wattlk veya daha glampuller kullanlmaktadr.

Ik Kaynaklarnn Tarihesi

36


37/144

37


38/144

38


39/144

39

BLM III

TRKYEDE DENZ FENERLER

Osmanl Dneminde Deniz Fenerleri


40/144

Osmanl mparatorluu dneminde

ina edilen ilk fener Fenerbahe fe-neridir. Kanuni Sultan Sleyman ta-rafndan 1562 ylnda ina ettirilmitir.Daha sonra 1855 ylnda Osmanl m-paratorluu ile Franszlar arasnda fe-nerlerin iletilmesine ait imzalanan birimtiyaz szlemesi ile ilk modern fe-nerler ina edilmeye balanm olup;

1857 ylnda Ahrkap Feneri, 1856 y-lnda Fenerbahe Feneri, 1856 ylndaKzkulesi, Rumeli Feneri ve AnadoluFeneri ina edilmitir Ayrca stanbulBoaz Karadeniz giriinde bir fener

gemisi tesis edilmitir. Sz konusu

imtiyaz szlemesi sonucu fener hiz-metleri, Fenerler dare-i UmumiyesiMdrl ad altnda yrtlmeyebalanmtr. Bu fenerlerde zeytinya- yaklr ve byk tilli kandiller kulla-nlrd. Ahrkap Feneri 12 kandilli, Fe-nerbahe Feneri ise 8 kandilli idi. Buiki fenerin ylda 1200 kg zeytinya ve

yarm altn liralk til harcadklar eskikaytlarda yer almaktadr. anakkaleBoazna ise 1856 ylnda Geliboluve Kumkale, 1861 ylnda Seddlba-hir fenerleri ina edilmitir.

stanbul Boaznda zellikle 1800l

yllardan sonra oalan gemi gei-lerinde kaza riskinin art gstermesizerine fenerler ina edilmeye ba-lanmtr. zellikle 1855 ylnda KrmSava srasnda, ngiliz ve Franszgemilerinin stanbul Boazna rahatgiri yapabilmeleri iin Franszlar ta-rafndan Boazn iki yakasna birer

deniz feneri yaplmtr. Bunlardanbiri Karadenizin Anadolu yakas gi-riinde Yom Burnu zerinde yaplanfener ile dieri de Rumeli yakasndayaplan fenerdir. Bu iki fenerde de n-celeri gazya yaklmtr. Daha son-ra bir sre btan gaz ile altrlanbu iki fener, gnmzde elektrikle;

elektrik kesildiinde de otomatik ola-rak devreye giren btan gaz ile a-ltrlmaktadr. O gnden bu gne iriliufakl, devirli arkl, ok sayda ve e-itte ina edilen fenerlerden Yeilky,Ahrkap, Rumeli ve ile Fenerleri ta-rihi neme sahiptir.

mparatorluk kylar boyunca, yaniGirit ve evresindeki adalar, Make-donya kylar, Ege Adalar, zmit Kr-fezi, Ege kylarmz, Suriye, anak-kale Boaz, Marmara Denizi, zmirKrfezi, Boazii, Karadeniz kyla-r, Romanya ve Bulgaristan kylar,Anadolunun kuzey kylar, Kzldenizkylarnda yer alan 205 kadar fener40


41/144

nakland anlalmaktadr. Fenerlerdaresi bu dnem iinde 21 fener

leri hizmete girmitir. Bylece, o sra-larda faaliyete geen irketi Hay

Fener Rsumunun hdasHakknda Ferman


42/144

daresi bu dnem iinde 21 feneryaptrmtr. Bu 21 fenerin bir yldaharcad ya miktar yirmi bin okkaybulmaktayd.

kinci szleme, ilk szlemenin s-resinin dolmas beklenmeden 1860ylnda yaplmtr. Bu szleme ileMsyo Culas, Msyo Michelin or-ta olarak grevlendirilmitir. Fenerdaresinin ynetimi 20 yllk bir sreiin Kaptanpaa ve Babalinin ataya-

ca bir yetkilinin bakanlnda Os-manl ve Avrupal yelerden (Avustur-ya, spanya, ran, Sardnya, Rusya, Yunanistan ve Fransz delegelerden)kurulu bir komisyona verilmitir.Szlemeyi Osmanl Devleti adnaKaptan- Derya Mehmet Ali Paa im-zalamtr.

Fenerler daresi bylece 19 yl dahaBahriye Nezaretinin denetimindekalm, yine imtiyaz sresi dolma-dan 1879 ylnda yeni bir szlemedaha imzalanmtr. Bu szleme ile20 Austos 1860 tarihli szlemeninsresi 15 yl daha uzatlmtr.

Bu dnemde Fenerler daresi iyi a-lyordu. zellikle gemilerin seyir g-venlii ve boaz gvenlii n plandatutuluyordu. Nitekim, 15 Austos1861 de Kurueme, Kandilli, Ru-melihisar (Kayalar), Kanlca, Yeniky,

Tarabya, Umuryeri (Beykoz, Stlcearas) bank ve Anadolu Kava fener-

larda faaliyete geen irketi Hay-riye gemileri de geceleri gvenleseyir yapabilme olanaklarna ka-vumutur.

Yukarda ad geen fenerlerFranszlar tarafndan yaplmt.Daha sonra, bu fenerleri zmitKrfezi, anakkale Boaz,Ege Denizi, Akdeniz, Kuzey Afrika, Gneydou Avrupakylar, zellikle Selanik ev-

resi kylar izlemitir.

Hakknda Ferman26 Mays 1839

42

Bu yllarda tm fenerler oniki blgede toplanmt; VII- Rodos Hatt Fenerleri


43/144

Bu yllarda tm fenerler oniki blgede toplanmt;

I- Akdeniz Boaz Hatt Fenerleri1- Marmara Erelisi Feneri

2- Ekinlik Feneri3- Merkep Adas Feneri4- Bozcaada Feneri5- Marmarack Feneri

II- Midilli Hatt Fenerleri1- Babakalesi Feneri2- Mevlt Burnu Feneri

3- Tomari Burnu Feneri4- Midilli Burnu Feneri5- Midilli Liman Az Feneri

III- zmir Hatt Fenerleri1- Mermince Burnu Feneri2- Yenikale Burnu Feneri

IV- Sakz Hatt Fenerleri1- Koyun Adalar Feneri2- Panaya Kayas Feneri

V- Selanik ve Galos Hatt Fenerleri1- Palos Burnu Feneri2- Kesendire Feneri3- Selanik Liman Feneri4- Terikeri Burnu Feneri

VI- Sisam ve stanky Hatt Fenerleri1- Kuadas Feneri2- Vati Feneri3- Dimitri Burnu Feneri4- Limni Feneri5- Kumburnu Feneri

VII- Rodos Hatt Fenerleri1- Rodos Kalesi Feneri2- Deirmen Burnu Feneri

VIII- Karaman ve am Hatt Fenerleri1- Mersin Feneri2- skenderun Feneri3- Lazkiye Feneri4- Trablusam Feneri5- Trablusam Feneri6- Beyrut Feneri7- Beyrut Kalesi Feneri

8- Hayfa Feneri9- Yafa Feneri10- Larnaka Liman Feneri

IX- Girit Hatt Fenerleri1- Hanya Feneri2- Suda Liman Feneri

X- Trablusgarp Hatt Fenerleri1- Trablusgarp Feneri2- Bingazi Feneri3- Derne Feneri

XI-Karadeniz Anadolu Hatt Fenerleri1- Ereli Feneri

2- nebolu Feneri3- Sinop Feneri4- Giresun Feneri5- Trabzon Feneri6- Batum Feneri7- Samsun Feneri

XII- Karadeniz Rumeli Hatt Fenerleri

1- Galata Burnu Tabyas2- Varna Liman Feneri 43

Bu fenerler 1860 szlemesine greyaplm ve 19 yl Fenerler daresine

fener yoktu. Bu bakmdan, MichelPaann bavurusuna gereken nem

kan anlamazlk nedeniyle 24 Tem-muz 1923 tarihinde bir protokol ya-


44/144

yaplm ve 19 yl Fenerler daresi nebal olarak Bahriye Nezaretinin g-zetiminde almtr. Yine bu sz-leme dnemi bitmeden 1879 y-lnda yeni bir szleme yaplmtr.Kaptan- Derya Hac Mehmet RasimPaa ile Msy Michel ve Msy Cu-las arasnda yaplan bu yeni szle-me 19 fenerin yapmna ilikindir. Bufenerlerden balcalar: Girit, Dedea-a, Alanya, Meis, eme, Bodrum,Trablusgarp, Bingazi, Derne, Selanikfenerleridir.

Fenerler daresi, 1898 y-lna kadar ne Kzldeniz vene de Basra Krfezinde birfaaliyette bulunmamtr. Fa-kat, dier blgelerde yaplanalmalardan memnun kalanOsmanl Hkmeti Seniyye

Msy Michele paalk rt-besi vermitir. Kzldeniz veBasra Krfezi sahillerine feneryapm 1881 ylnda yaplanyeni bir szleme ile bala-mtr. 14 Nisan 1881 tarihin-de yaplan bu szleme gereince,fener yaplacak yerler; bn-l behir,ab- Saba, Cidde, Cezire-i Ksran,

Konde, Hadide, Reis l Biyat, Reisl Cedir, Tiran Adas, Elektra Liman,Jpiter Adas, Ebuabil Adas, HrmzBoaznda Koyun Adac, Reis lhad ve aron fenerlerinden ibarettir.Bu fenerlerden nce Kzldenizde M-sr Hidivleri tarafndan kurulmu olan,Kudl Mrekkep, Esra-, Abdlhsn

gibi fenerler de vard. Bunlardan ba-ka Kzldeniz gibi byk bir denizde

Paa nn bavurusuna gereken nemverilmi ve bu konu ile ilgili olarak Na-mk, Kamil, Ahmet, Celil, Refet, Rzave Cevat paalardan ibaret bir komis-yon kurulmutu. Bu komisyon, ksasrede almalara balayarak, yenikurulacak fenerlerin yerlerini saptad.9 Mart 1882 tarihli karar ile Kzldenizve Basra Krfezi fenerler imtiyaz, 40yl sreyle yine Michel Paa ve Ms-y Culasa verilmitir. Daha sonra,yaplan yeni bir szleme ile imtiya-

zn Michel Paadan Msy Culasagetii, Msy Culasunda 1898 ylubat ay iinde ldnden, olu

Msy Bernard Cambil Culasa ge-tii anlalmaktadr. Osmanl Hk-meti Fenerler daresinden deiiksrelerde bor alma szlemeleriimzalamtr. En son szleme 1913ylnda imzalanm olup 50.000 altnliralk avansa karlk imtiyaz 1924ylndan itibaren 25 yl sre ile uza-

tlmtr. Fenerler daresi ile hkmetarasnda 1. Dnya Savanda ortaya

muz 1923 tarihinde bir protokol yaplm ve bu protokol 16 Mart 1925tarih ve 576 sayl kanun ile onaylan-mtr. Osmanl karasularna giren ge-milerden fener hizmeti iin alnan c-retlerin drtte biri Osmanl Devletine,gerisi ise Franszlara kalyordu. 1904ylna kadar Osmanl sahillerinde yap-lan fenerlerin says 205e ykselmiti.Osmanl Devletinin ktaya brakt- mimari eserler arasnda fenerlerdevard. Midilli, Selanik, Rodos, Lazkiye,

Beyrut, Hayfa, Hanya, Trab-

lusgarp, Bingazi ve Varnaolmak zere Kzldeniz, Bas-ra Krfezi, Kuzey Afrika, Yu-nanistan, Bulgar ve Romenkylarna 50yi akn fenerOsmanl Fenerler daresi ta-rafndan yaptrlmtr.

1839 ylndan itibaren fener-lerde byk tilli kandillerdezeytinya yaklarak k eldeedilirken, daha sonra kkayna olarak tilli gazyalambas kullanlmtr. Bunu

asetilen gaz ile alan aerler, LPGile alan parlak kl, manonlu lam-balar takip etmitir. Gnmzde ise

elektrik enerjisi ve gne enerjisi kul-lanlmaktadr.

Bir rivayete gre Galata Kulesi DouRoma imparatorlarndan AnastasiusDilozus tarafndan 507 ylnda fenerkulesi olarak ina ettirilmitir. Dahasonra Cenevizliler tarafndan byt-

lp tahkim edilerek savunma ve g-zetleme amacyla kullanlmtr.44

Cumhuriyet Dneminde Deniz Fenerleri


45/144

Fenerler dare-i Umumiyesi, 1937 ylsonuna kadar grevine devam etmi-

tir. 1 Ocak 1937 tarihinden itibaren,Franszlarn imtiyaz ve ynetimindeolan Fenerler daresi, Nafa Vekili Alietinkaya tarafndan Trkiye Cum-huriyeti Devleti adna gzetim altnaalnmtr. Fenerler dare-i Umumiyesi,1938 yl sonuna kadar faaliyetlerinedevam etmitir. 15 Ocak 1939 ylndasatn alnarak ulusallatrlm ve budnemde kurulan Denizbanka dev-redilmitir.

Fenerler daha sonra 1 Temmuz 1939tarihinde Devlet Limanlar letmesiUmum Mdrlne balanm-

tr. 1 ubat 1944 tarihinde ise Dev-let Denizyollar ve Limanlar UmumMdrlne balanm ve ad Fe-nerler ve Cankurtaran Tekilat ola-rak deitirilmitir. 1 Mart 1952 tari-hinde bu kurum, Denizcilik BankasT.A.Ona devredilmitir. Bylece Fe-nerler ve Cankurtaran Tekilat da ad

geen banka bnyesinde bir iletmehviyetini almtr. Denizcilik BankasT.A.O 10 Ekim 1983 tarihinde TrkiyeDenizcilik Kurumu adn alm, Kuru-mun ad 08 Haziran 1984 tarihindede Trkiye Denizcilik letmeleri ola-rak deitirilmitir.

Fenerlerin ynetimi son olarak 12Mays 1997 tarihinde Bakanlar

Kurulunun ald karar ile tm seyiryardmclarnn, kurtarma, yardm ve

tahliyesi hizmetlerinin tek at altndatopland, Ky Emniyeti ve Gemi Kur-tarma letmeleri Genel Mdrlnebalanmtr. Kurumun, bnyesine2003 ylnda Trk Boazlar Gemi Trak Hizmetleri, 2005 ylnda da Telsiz letme Mdrlnn (TrkRadyo) katlmasyla hizmet alann-da bir genileme yaanmtr. Bugelimeler sonucunda Ky Emniyetive Gemi Kurtarma letmeleri GenelMdrlnn gerek personel do-nanm, gerek ekipman ve gereksetecrbesiyle dolu bir hizmet anlayiinde seyir emniyetinin arttrlmasnda

makro adan ky emniyetini gerekti-ren her trl hizmeti verebilmek ama-cyla adnn deitirilmesi gerekmitir.Bunun sonucu Kurumun unvan, ak-den ve hukuken kazanlm hak ve

yetkileri ile sorumluluklar sakl kalmakartyla, Yksek Planlama Kurulunun

07.02.2007 tarih ve 2007/T-3 saylkarar ile Ky Emniyeti Genel M-drl olarak deitirilmitir.

lkemiz kylarnda bugn deiik tipve zelliklerde 422 adet deniz feneribulunmaktadr. Bu fenerlerin 37 ta-nesi stanbulda boaz kylarnda veadalardadr. Boaziinde irili ufakl 19adet fener bulunmaktadr. Bu fener-lerden Rumeli yakasnda olanlar yeil,Anadolu yakasnda krmz renkte kakmaktadrlar.

taraf denizlerle evrili bir lke ol-

mamza ramen kendi teknolojimizleina ettiimiz fener yoktur. O dnem-lerde yaplan fenerlerin hemen hementamam Fransz Fenerler daresi

45

tarafndan ina edilmitir. Balangtagazya ve daha sonra asetilen ga-

Ayrca Trkiyenin en kuzey ucun-daki fener; Sinop nceburun Feneri,


46/144

zyla altrlan fenerlerimize dnya-daki gelimeler dorultusunda yeniteknikler uygulanmaktadr. Bu yndeyaplan almalar sonucu, zellikleyerleim blgelerine yakn olanlarnnelektrik enerjisi ile almalar sa-lanmtr. Bylece bu fenerler dahaverimli ve ekonomik alr durumagetirilmitir. Bu fenerlerde elektrik ke-silmelerinde devre d kalmamalariin asetilen gaz ve akmlatr gibiyedek enerji kaynaklar bulunmakta-

dr. Gne enerjisi dnya fenerciliin-de giderek nem kazanmaktadr. Buerevede lkemizde de zellikle Egeve Akdeniz blgelerindeki fenerlerdegne enerjisi kullanlmaya balan-mtr.

Trkiyede kule yksekliine gre en

yksek olan deniz fenerleri:

Rumeli Feneri (30 mt),Ahrkap Feneri (29 mt),Mehmetik Burnu Feneri (25 mt),Hoky Feneri (22 mt)Fenerbahe Feneri (20 mt) dir.

Yine Trkiyede denizden ykseklii-ne gre k seviyesi en yksek olandeniz fenerleri:

Alanya Feneri (209 mt),Aknc Burnu Feneri (109 mt)Sinop Boztepe Burnu Feneri(107 mt)

en gney ucundaki fener ise AnamurFeneridir. Trkiyenin adalar zerindeyer alan deniz fenerleri ise Sngka-

ya, Fener, Peksimet, Delik, Tavan,Kzl, Trkeli, Altn, Kefken adalarzerinde bulunan fenerlerdir.

46


47/144

47


48/144

48


49/144

49

BLM IV

TRKYEDEK TARH DENZ FENERLER

hopa sarp on istikamet

deniz feneri


50/144

Konumu : Hopa - ArtvinKurulu Tarihi : 1980Kule Ykseklii : 27 metreDenizden Ykseklii : 33 metreMevkii : 41 31 17 N

41 32 59 EKarakteri : Fl WRG 1s

Grnme Mesafesi : 14 milFener Sistemi : akar

deniz feneri

50


51/144

51


52/144

hopa

deniz feneri


53/144

Konumu : Hopa-ArtvinKurulu Tarihi : 1935Kule Ykseklii : 12 metreDenizden Ykseklii : 23 metreMevkii : 41 22 00 N

41 20 30 EKarakteri : W Fl (2) 15s

Grnme Mesafesi : 19 milFener Sistemi : Devvar

deniz feneri

53


54/144

54

isikli

deniz feneri


55/144

deniz feneri

Konumu : TrabzonKurulu Tarihi : 1886Kule Ykseklii : 8 metreDenizden Ykseklii : 25 metreMevkii : 41 06 24 N

39 25 18 EKarakteri : Fl W 5sGrnme Mesafesi : 18 milFener Sistemi : Devvar

55


56/144

56

camburnu (vona)

deniz feneri


57/144

deniz feneri

Konumu : Vona- OrduKurulu Tarihi : 1880Kule Ykseklii : 6 metreDenizden Ykseklii : 39 metreMevkii : 41 07 55 N

37 48 18 EKarakteri : W Fl 10 sGrnme Mesafesi : 18 milFener Sistemi : Devvar

57


58/144

bafra

deniz feneri


59/144

deniz feneri

Konumu : Bafra-SamsunKurulu Tarihi : 1880Kule Ykseklii : 23 metreDenizden Ykseklii : 25 metreMevkii : 41 43 36 N

35 56 30 EKarakteri : W Fl 5sGrnme Mesafesi : 20 milFener Sistemi : Devvar

59

BAFRA DENZ FENER

Fener, 1880 ylnda Franszlar tarafndan Kzlrmakn denize dkld yerdeki delta zerinde


60/144

, y f yHalis Burnu mevkiine ina edilmitir. Karadenizde bu mevkide seyreden gemiler iin nemli birrota feneridir. Bulunduu arazinin delta olmas nedeniyle demir boru kazklar aklarak zerine

yaplmtr. Fener, 22 metre silindirik elik kule evresinde elik atma prollerle tamamen elikkonstrksiyon olarak ina edilmitir.

Fenerde k kayna olarak ilk nce tilli gaz ya lambas daha sonrada LPG ile alanparlak kl manonlu (gmlekli) lambalar kullanlmtr. u anda aydnlatma 500 W elektriklambas ile salanmaktadr. Yedek enerji kayna olarak da jeneratr bulunmaktadr.

Ik kaynan glendirerek uzaktan grnmesini salamak iin odak uzakl 250 mm olan 4

adet kotodiyoptrik panel kullanlmaktadr. Bu optik paneller cva banyosu zerinde dnebilendairesel platform zerine drtgen tekil edecek ekilde yerletirilmi bulunmaktadr. Ikkayna odakta sabit olarak yaklmakta ve platform zerindeki optik panellerin dndrlmesisuretiyle fenerin akar k vermesi salanmaktadr. Panellerin dndrlmesi iin kurmal devirmakinesi kullanlmakta saat makinesi muadili olan makine dey arlkta tahrik edilen tamburile kurularak altrlmaktadr.

Bafra fenercisi Ferat zkan fenerin drdnc kuak bekisi, aslen Srmeneli. Kendisinin 50yanda olduunu ve memleketine bugne kadar iki defa gittiini ancak aile bireyleri ile irtibat

halinde olduunu sylyor. Byk dedesi Recep kan davasndan dolay kardeleriyle birlikteSamsuna gelmi. Burada nalbur dkkan iletmeye balam, fenerin yapm aamasnda dainaatnda alm. Fener tamamlannca Franszlar Feratn byk dedesini fenerci yapmakistemiler. Fakat o dnemde fenerin olduu blge bataklkm ve stma salgnlar varm. Blgedemevsimsel olarak gelen balklar dnda kimse yokmu. Dedem olmaz, benim iim gcmvar Samsunda demi diye anlatyor Ferat. Derken, konu Samsun Mutasarrf, ardndan daSamsunun o zamanlar bal olduu Trabzon Vilayetinin Valisine intikal ettiriliyor. Valinin emrizerine byk dede Recep ii kabul ediyor, ancak babaanne yeri grnce burada oluk ocuk

yaamaz deyip dnyor.

O dnem Bafrada mbadele zaman. Byk dede Recepe boalan Rum evlerinden biriverilmek isteniyor. Fakat kendisi bunu kabul etmiyor, ben yer yurt istemiyorum ve bu grevide yapacam diyor. Ailesini Bafrann st kylerinden Darboaz Kyne yerletiriyor ve ufakkardei Fikri ile birlikte vardiya usul almaya balyor fenerde.

O zamanlar kydan at arabas ile alt saatte gidilen Bafra kasabasna imdi arabayla uzaklkyarm saat. Ferah zkan ailesiyle birlikte fenerde yayor, Recep dedesinden kendisine kadardrt kuaktr devam eden gelenei srdryor ve fenerin n yakmaya devam ediyor.60


61/144

61

inceburun

deniz feneri


62/144

Konumu : SinopKurulu Tarihi : 1863Kule Ykseklii : 12 metreDenizden Ykseklii : 26 metreMevkii : 42 06 36 N

34 58 48 EKarakteri : WGp Fl(4) 20s

Grnme Mesafesi : 9 milFener Sistemi : Devvar62


63/144

63


64/144

inebolu

deniz feneri


65/144

Konumu : KastamonuKurulu Tarihi : 1863Kule Ykseklii : 9 metreDenizden Ykseklii : 38 metreMevkii : 41 58 42 N

33 45 54 EKarakteri : W Fl 10s

Grnme Mesafesi : 11 milFener Sistemi : akar 65


66/144

66

kerempe

deniz feneri


67/144

Konumu : KastamonuKurulu Tarihi : 1885Kule Ykseklii : 8 metreDenizden Ykseklii : 82 metreMevkii : 42 01 12 N

33 20 12 EKarakteri : W Fl 20sGrnme Mesafesi : 20 milFener Sistemi : Devvar 67


68/144


69/144

69

amasra

deniz feneri


70/144

Konumu : KastamonuKurulu Tarihi : 1863Kule Ykseklii : 3,5 metreDenizden Ykseklii : 77 metreMevkii : 41 45 48 N

32 23 00 EKarakteri : WFl 10sGrnme Mesafesi : 20 milFener Sistemi : akar

70


71/144

71


72/144

72


73/144

sile deniz feneri


74/144

Konumu : ile - stanbulKurulu Tarihi : 1859Kule Ykseklii : 19 metreDenizden Ykseklii : 60 metreMevkii : 41 10 45 N

29 37 00 EKarakteri : Fl W 15sGrnme Mesafesi : 21 milFener Sistemi : akar74


75/144

75

LE DENZ FENER


76/144

LE DENZ FENER

Fener, Karadeniz sahillerinde seyir yapan gemiler iin rota feneri olarak1859 ylnda Fransz Fenerler daresi tarafndan imtiyazlar erevesinde yaplmtr. Trkiyenin en byk feneri olup deniz seviyesinden 60metre yksekliindeki kayalklar zerine 110 cm kalnlnda rme taolarak yaplmtr. Fenerin sekizgen eklindeki kulesinin ykseklii 19metredir. Gndz iyi grnebilmesi iin kule siyah-beyaz yatay bantlar eklinde boyanmtr. Fenerin grn mesafesi 25 deniz milidir.

Fener kurmal devir makinesi sistemi ile alt iin fener grevlisitarafndan iki saatte bir kurulmas gerekmektedir.

Fenerde k kayna olarak nce tilli gaz ya lambas daha sonradaLPG ile alan parlak kl manonlu (gmlekli) lambalar kullanlmtr.u anda aydnlatma 1000 W elektrik lambas ile salanmaktadr. Yedekenerji kayna olarak da jeneratr bulunmaktadr.

Ik kaynan glendirerek uzaktan grnmesini salamak iin odak

uzakl 925 mm olan 8 adet kotodiyoptrik panel kullanlmaktadr. Buoptik paneller cva banyosu zerinde dnebilen dairesel platform zerinesekizgen tekil edecek ekilde yerletirilmi bulunmaktadr. Ik kaynaodakta sabit olarak yaklmakta ve platform zerindeki optik panellerindndrlmesi suretiyle fenerin akar k vermesi salanmaktadr.

Fener kulesinde elik tellerle aaya dik olarak hareket eden arlklarbulunmaktadr. Arlk inerken saat harekete geer ve yolda arlk

yukar doru geriye kurulmad takdirde arlk dibe ulat zaman saat durur. Fener bekileri optik sistemin hemen altnda yer alanmekanizmaya bal geni kurma kolu ile deniz feneri optik saatinikurmaktaydlar. Bu sistemde iki saatte bir mekanizma kurulmaktadr.

76


77/144

77


78/144

78

anadolu

deniz feneri


79/144

Konumu : stanbulKurulu Tarihi : 1856Kule Ykseklii : 19 metreDenizden Ykseklii : 75 metreMevkii : 41 13 16 N

29 09 38 EKarakteri : Fl W 20sGrnme Mesafesi : 20 milFener Sistemi : Devvar

79

ANADOLU DENZ FENER


80/144

Anadolu Feneri, 1856 ylnda Franszlar tarafndan yaplmtr. 1858 ylnda kar sahildeki fenerle, kule ksm ina edilerek kullanlmayabalanmtr. Fenerin yerden ykseklii 19 metre, denizden ykseklii75 metredir. Aadan yukarya daralan bir yaps vardr. Kulede 73ahap basamakl merdiven bulunmaktadr. Fener mercekli ve dnerli birsistemle almaktadr. Enerji kayna elektriktir. Elektrik kesildiindejeneratrle ve btan gazla yedeklenmektedir. Fenerin 20 mil grlmemesafesi vardr.

Osmanl devrinde ahap olan bu fenerden ilk defa 1755de stanbulagelen Macar asll Fransz Mhendisi Baron de Tott bahseder. 1790daise ngiliz doktor Olivier Boazn iki yakasndaki fenerden szetmektedir. 1666 ve 1793 tarihli iki ayr talyan haritasnda ise Boazniki yakasnda yer alan fenerler ak bir ekilde gsterilmitir. 1814deKaradeniz yoluyla stanbula gelen Polonyal Kont Edward RaczynskiKaptanmz 9 Austos gn sabaha kar Boazn iki yakasnda

yanan fenerleri grmt diye anlarnda yazmaktadr.

Fenerde k kayna olarak nce tilli gaz ya lambas daha sonradaLPG ile alan parlak kl manonlu (gmlekli) lambalar kullanlmtr.u anda aydnlatma 1000 W elektrik lambas ile salanmaktadr. Yedekenerji kayna olarak da jeneratr bulunmaktadr.

Ik kaynan glendirerek uzaktan grnmesini salamak iin odakuzakl 500 mm olan 4 adet kotodiyoptrik panel kullanlmaktadr.

Bu optik paneller bilye zerinde dnebilen dairesel platform zerinedrtgen tekil edecek ekilde yerletirilmi bulunmaktadr. Ik kaynaodakta sabit olarak yaklmakta ve platform zerindeki optik panellerindndrlmesi suretiyle fenerin akar k vermesi salanmaktadr.

80


81/144

81

turkeli (rumeli)

deniz feneri


82/144

Kurulu Tarihi : 1856Kule Ykseklii : 30 metreDenizden Ykseklii : 58 metreMevkii : 41 14 07 N

29 06 45 EKarakteri : Fl(2) W 12sGrnme Mesafesi : 18 milFener Sistemi : akar

82


83/144

83


84/144

TRKEL (RUMEL) DENZ FENER

Trkeli Feneri olarak ta bilinen Rumel Deniz Feneri, gemilerin Karadenizden stanbul Boazna emniyetle girmelerini salamakzere 1856 ylnda yaptrlmtr. Fenerin ilk inaatn yapan Franszlar yapm esnasnda kulenin birka kere yklmas zerine bu blgedekikyn ileri gelenleri tarafndan burada bir yatr olduu ve bundan dolaykulenin ykldn Franszlara sylemeleri zerine, Franszlar ncetrbeyi yapmlar ve zerine bugnk fener kulesini ina etmilerdir.Halen fener kulesinin iinde Saltuk Hazretlerinin trbesi bulunmaktave halk tarafndan ziyaret edilmektedir.

Fener deniz seviyesinden 58 metre yksekliktedir. Kule yaps rmetatan 3 kademe eklinde ve 30 metre yksekliindedir. Fenerin nngrn mesafesi 18 deniz milidir. Fenerde k kayna olarak nce tilli gaz ya lambas daha sonrada LPG ile alan parlak kl

manonlu (gmlekli) lambalar kullanlmtr. u anda aydnlatma 500W elektrik lambas ile salanmaktadr. Yedek enerji kayna olarak tajeneratr bulunmaktadr.

Ik kaynan glendirerek uzaktan grnmesini salamak iin odakuzakl 500 mm olan kotodiyoptrik silindirik lens kullanlmaktadr.Yapld tarihte optik etrafnda dnen karanlk perdelerin k kaynankapatmas ve amas suretiyle akan fener daha sonra elektrik-asetilenli

ar ile faaliyetini srdrm olup gnmzde elektrikli ar ilefaaliyetini devan ettirmektedir.

84


85/144

85


86/144

86


87/144


88/144

igneada

deniz feneri


89/144

Konumu : KrklareliKurulu Tarihi : 1866Kule Ykseklii : 8 metreDenizden Ykseklii : 44 metreMevkii : 41 53 12 N

28 03 30 EKarakteri : Fl(2)W 15sGrnme Mesafesi : 20 mil

Fener Sistemi : Devvar 89

NEADA DENZ FENER


90/144

NEADA DENZ FENER

neada Deniz Feneri, Trkiyenin Karadeniz sahili zerinde batyagiderken en sonda yer alan fenerimizdir. Fenere ulamak iin neadadansonra Liman zerinden Limanky kyne gitmeniz gerekmektedir. Kyngiriinden sola sapan yolu takip ettiinizde yaklak 500 metre sonraKaradenize ulalmaktadr. 1866 ylnda Franszlar tarafndan kurulanfener halen ayakta olup grevini yapmaktadr. Dier fenerlerden farkise snr ve rota feneri olmasdr. Fenerin konumu o kadar nemlidir kiuaklar bile rotasn ona bakarak ayarlamaktadrlar. Yzyldan fazlakurma koluyla kurularak altrlan fener gazya ile n samtr.Gazyann verdii clz k kristallerle bytlyordu. 1979 ylndaasetilen devreye girene kadar fener byle alt. Her akam havakarardnda 25 litrelik tenekelerden gaz boaltlr fenerin arklarharekete geirilirdi. arklar fener boyunca sarkan topa balanr, topukurmak iin iki saatte bir koca tokma evirmek gerekirdi. Btn gn

skntyla geen fener hayat gece ise uykusuzluk demekti. 2000 ylndaFener teknolojiden nasibini ald ve son sistem teknolojiyle donatld.u an 100lk halojen ampul ile alan fener plastik yanstclarsayesinde 20 mil uzaktan hile grlebiliyor. Otomatik ayarl iken havakarardnda kendiliinden devreye giriyor. Elektrikler kesildiinde ise3 gn kesintisiz alyor.

90


91/144


92/144


93/144

93


94/144

94

fenerbahce

deniz feneri


95/144


29 01 57 EKarakteri : Fl(2) W 12sGrnme Mesafesi : 15 mil

Fener Sistemi : akar 95

FENERBAHE DENZ FENER

Fenerbahe Feneri, Marmaradan Boaza giren gemiler iin nemli bir yol gstericidir.

stanbulun en eski deniz fenerlerindendir. Yapl, baz kaynaklarda Bizans dnemi olarakgsterilse de tarihsel belgelerde adna Bae-i Fener olarak ilk kez Kanuni Sultan Sleyman


96/144

gsterilse de, tarihsel belgelerde adna Bae i Fener olarak ilk kez Kanuni Sultan Sleymandneminde rastlanyor. Nitekim 1562 tarihli bir padiah fermannda gnmz diliyle yledenmektedir: Kalam Burnundan gece geen gemiler, burada fanus olmadndan, oukez, kayalara arpp zarar ve ziyana neden olmaktadr. Sz geen yerde bir fener yaplmasnbuyururum. Buna gre bugnk deniz fenerinin 1562 ylnda yaplm olduu dnlmektedir.eitli ressamlara konu olan Fenerbahe feneri, uzun bir dnem bakmsz kalmtr. 18.yzylda ise baz sadrazam ve devlet ricalinden nemli kiilerin tutuklu olarak kapatld veyainfaz edildii yer olarak kullanlmtr. 1707de III. Ahmedin kubbe veziri olan Seyyid FirrHasan Paa Fenerbahe fenerinin fenerci odasnda, fenere kan kapnn dibinde bodurulmuve ba kesilerek buradan denize atlmtr. Kesik ba ise nce saraya gtrlm sonra daSarayburnundan denize atlmtr. Fener, II. Mahmut dneminde, 1837-38 yllarnda yenidenonarlm ve bugnk grnmn almtr. lk yapldndan itibaren tilli kandiller, gazya vebazen zeytinya ile alan fener gnmzde elektrik enerjisi ile almaktadr. Yuvarlak fenerkulesinin ykseklii 21 metre olup, kulenin zerinde iki ayr kat halinde etraf parmaklkl gezintiyeri bulunmaktadr.

Baz kaynaklar Fenerbahe Fenerinde kullanlan ilgin bir haberleme yntemindenbahsetmektedir. Buna gre, Fenerbahenin arka tarafnda Kay Dann eteklerinde birkule daha vardr. Bu kule dier kulelerle yaklan ateler vastasyla haber ald bilgiyi zelbir metotla Fenerbahedeki kuleye, o da tarihi yarmadadaki imparatorluk saray yaknndabulunan Kontoskopium denen kuleye iletmektedir. Metot u ekildedir: Ate kulelerinin herbirinde, ayn hacimde kaplarn altnda, ayn apta bir delik vard. aret verilmeden nce bukaplar doldurulur, iaret verilince de kabn dibindeki delik alrd. Su, kabn kenarna iaretliharerden istenen harf seviyesine gelince delik kapanr, ayn srada iareti alan kule de deliikapatr ve har okurdu. Seviyeleri, hareri ve kelimeleri okuyan dier kuleye bildirirdi.

Fenerde k kayna olarak nce tilli gaz ya lambas daha sonrada LPG ile alan parlakkl manonlu (gmlekli) lambalar kullanlmtr. u anda aydnlatma 1000 W elektrik lambasile salanmaktadr. Yedek enerji kayna olarak da jeneratr bulunmaktadr. Ik kaynanglendirerek uzaktan grnmesini salamak iin optik sistem olarak odak uzakl 500 mm olankotodiyoptrik silindirik lens kullanlmaktadr.

96


97/144

97

ahirkapi

deniz feneri


98/144


28 59 10 EKarakteri : Fl W 6sGrnme Mesafesi : 16 mil

Fener Sistemi : Devvar98


99/144

99

AHIRKAPI DENZ FENER

Ahrkapda fener yaplmasna bu evrede meydana gelen nemli bir deniz kazasndan sonra ihtiya duyulmutur. Osmanlmparatorluu zamannda 1755 yllarnda Msra ticaret eyas gtrmekte olan Hac Kaptan idaresindeki bir kalyon havannbozulmas zerine geceleyin Kumkapda karaya oturmu, olay haber alan zamann padiah III. Osman, Sadrazam Said Paa ile

birlikte Kumkapya gitmiler, kalyon ve gemicilerin kurtarln izlemiler, daha sonra Hac Kaptana yeni bir kalyon vermilerdir.Bu arada gemicilerden biri Eer burada sur zerinde bir fener yaplp her gece kandiller yaklrsa byle uzaa giden gemiler


100/144

grnce yollarn bulurlar ve kazaya uramazlar demesi zerine Padiah da buraya fener yaplmas iin emir vermi veKaptan- Derya Sleyman Paa tarafndan fener yaplmtr.

stanbulun en eski deniz fenerlerinden biri olan Ahrkap Feneri ilk kez 1755 ylnda ahap fener kulesi olarak stanbuluevreleyen surlarn Otluk Kaps burcu zerine yaptrlmtr. Bakm ve iletmesi Bostanc oca tarafndan yaplan fener, blgedekan yangnlarla birka kez ykma uram ve yeniden yaplmtr. Abdlhamit dneminde fener bekilii babadan ola geen birynteme balanm ve bu gelenek gnmze kadar srmtr.

Bugnk Ahrkap Feneri de Sultan Abdlmecit dneminde, Franszlara verilen imtiyaz erevesinde 1857 ylnda Fransz Fenerdaresi tarafndan yaptrlm olup gnmzde de ilk yapld zamanki biimini korumaktadr. Gemilerin Marmara Denizindengerek stanbul Limanna girii, gerekse stanbul Boazndan geilerinde rota feneri durumundadr. Fenerde k kayna olaraknce tilli gaz ya lambas daha sonrada LPG ile alan parlak kl manonlu (gmlekli) lambalar kullanlmtr. u andaaydnlatma 1000 W elektrik lambas ile salanmaktadr.

Ik kaynan glendirerek uzaktan grnmesini salamak iin optik sistem olarak odak uzakl 500 mm olan kotodiyoptrik

silindirik lens kullanlmaktadr. Ik kayna lensin odak noktasnda sabit olarak yaklmakta ve optik etrafnda dnen karanlkperdelerin k kaynan kapatmas ve amas suretiyle fenerin akar k vermesi salanmaktadr. Karanlk perdelerin dndrlmesiiin kurmal devir makinesi kullanlmakta saat makinesi muadili olan makineye dey arlkta tahrik edilen tambur ile kurularakaltrlmaktadr.

Franszlar tarafndan yaplp fenere yerletirilen mekanik aksam, mkemmel bir biimde korunmu ve halen kullanlabilecekdurumdadr. Fenerde elektrik kullanlmasna baland tarihten sonra bile yararlanlan bu mekanik zamanlama sistemi, fenernn belirli aralklarla yanp snyormu gibi grnmesini salayan dner bir pervane sistemidir. Kaidesinde Henry Lapaute146 Rue de Rivoli A Paris ibaresinin bulunduu mekanizma, Ahrkap Fenerinin anaklnda, caml blmn hemen altnayerletirilmitir. Madeni bir stundan kan destek kollar k kaynann evresine yerletirilmi dner paravana sistemini tayanbir emberi kavramaktadr. Bu stunun hemen yannda caml bir mekanizma kutusu bulunmaktadr. inde bir makara ve dilisistem bulunan bu kutu yine bir dili takm vastas ile bitiiindeki stuna baldr. Mekanizma kutusundan kan bir kurma koluevrilerek ucunda bir arlk asl olan ince bir elik halat, mekanizma kutusunun iindeki bir makaraya sarlmaktadr. Mekanizmakilidi serbest brakldnda, ucunda asl arln etkisiyle, elik halat sarld makaradan boalmaktadr. Arln etkisiylemakaradan boalan elik halatn makaraya verdii hareket, dililerle aktarlarak k kaynann evresindeki dner paravanayhareket ettirmektedir. Arln yuvasna oturmas iki buuk saat srdnden fenerin yand sre boyunca her iki buuk saattebir yeniden kurulmas gerekmektedir.

100


101/144

101


102/144

102


103/144


104/144

marmara ereglisi

deniz feneri


105/144


27 58 18 EKarakteri : W Fl 10sGrnme Mesafesi : 16 milFener Sistemi : Devvar 105


106/144

Konumu : TekirdaKurulu Tarihi : 1861Kule Ykseklii : 22 metreDenizden Ykseklii : 50 metreMevkii : 40 42 00 N

27 18 48 EKarakteri : Fl(2) W 10sGrnme Mesafesi : 19 milFener Sistemi : Devvar

106

hoskoy

deniz feneri


107/144

Hoky Deniz Fenerinden bir grnm

107


108/144

kapsule

deniz feneri


109/144

Konumu : BalkesirKurulu Tarihi : 1945Kule Ykseklii : 10 metreDenizden Ykseklii : 20 metreMevkii : 40 28 38 N

28 02 20 EKarakteri : R Fl (2) 10sGrnme Mesafesi : 12 milFener Sistemi : akar

109

gelibolu

deniz feneri


110/144

Konumu : anakkaleKurulu Tarihi : 1856Kule Ykseklii : 9 metreDenizden Ykseklii : 34 metreMevkii : 40 24 42 N

26 40 54 EKarakteri : Fl W 5sGrnme Mesafesi : 15 milFener Sistemi : Devvar110


111/144


112/144

112


113/144


114/144

114

kepez

deniz feneri


115/144


26 21 54 EKarakteri : W Fl 5sGrnme Mesafesi : 10 milFener Sistemi : akar

115

bozcaada batiburnu

deniz feneri


116/144


26 05 00 EKarakteri : WGp Fl(2) 15sGrnme Mesafesi : 15 milFener Sistemi : akar

116


117/144

117


118/144

118

bozcaada mermer burnu

deniz feneri


119/144


26 04 53 EKarakteri : W Fl 5sGrnme Mesafesi : 10 milFener Sistemi : akar

119

babakale

deniz feneri


120/144


26 04 00 EKarakteri : Fl(4) W 20sGrnme Mesafesi : 18 milFener Sistemi : Devvar120


121/144

121


122/144

122

karaburun (sarpincik)

deniz feneri


123/144

Konumu : zmirKurulu Tarihi : 1938Kule Ykseklii : 13 metreDenizden Ykseklii : 97 metreMevkii : 38 39 54 N

26 21 42 EKarakteri : W Fl(4) 20sGrnme Mesafesi : 12 milFener Sistemi : akar 123


124/144

124


125/144


126/144

126

kusadasi

deniz feneri


127/144

Konumu : AydnKurulu Tarihi : 1864Kule Ykseklii : 12 metreDenizden Ykseklii : 20 metreMevkii : 37 52 00 N

27 16 18 EKarakteri : Fl(2) W 10sGrnme Mesafesi : 8 milFener Sistemi : akar

127


128/144

128

camlikburnu

deniz feneri


129/144

Konumu : MulaKurulu Tarihi : 1960Kule Ykseklii : 6 metreDenizden Ykseklii : 15 metreMevkii : 37 14 18 N

27 37 18 EKarakteri : W Fl 8(2)5sGrnme Mesafesi : 18 milFener Sistemi : akar

129


130/144

130

bodrum

deniz feneri


131/144

Konumu : MulaKurulu Tarihi : 1880Kule Ykseklii : 6 metreDenizden Ykseklii : 8 metreMevkii : 37 02 06 N

27 25 12 EKarakteri : R Fl 5s8Grnme Mesafesi : 8 milFener Sistemi : akar 131


132/144


133/144

133


134/144

134


135/144


136/144

136

mersin

deniz feneri


137/144

Konumu : MersinKurulu Tarihi : 1865Kule Ykseklii : 12 metreDenizden Ykseklii : 14 metreMevkii : 36 47 06 N

34 37 06 EKarakteri : W Fl(3) 10sGrnme Mesafesi : 15 milFener Sistemi : Devvar

137

14

17

16

18

20

19

21

22

24

23

15

13 1211

10

9

8 76


138/144

25

26 27

28

29

31 30

3233

Fenerler ile ilgili teknik bilgiler Ky Emniyeti

Genel Mdrlnn web sitesinden

alnmtr.

138

5

43

1

2


139/144

1- Hopa Sarp n stikamet

2- Hopa

3- Ikl4- amburnu (Vona)

5- Bafra

6- nceburun

7- nebolu

8- Kerempe

9- Amasra

10- Zonguldak

11- ile

12- Anadolu

13- Trkeli (Rumeli)

14- Rumeli Karaburun

15- neada16- Yelkenkaya

17- Fenerbahe

Ahrkap

Yeilky

18- Marmara Erelisi

19- Hoky

20- Kapsle

21- Gelibolu

22- Mehmetik

23- Kepez

24- Bozcaada Batburnu

Bozcaada Mermer Burnu25- Babakale

26- Karaburun (Sarpnck)

27- Foa Deirmenburnu

28- Kuadas

29- amlkburnu

30- Bodrum

31- Hseyinburnu

32- Deveboynu

33- Mersin139

AKAOLU, Veli - AKAOLU, Sunay: Deniz Fenerleri, IV. Ky Mhendislii Ulusal Sempozyumu, Antalya, 2002

AKAOLU, Veli - AKAOLU, Sunay: Deniz Fenerleri, MO zmir ubesi, Ekim 2004, Say: 119

AKOVA, Akgn: Karadan Denize Bir Temaa Deniz Fenerleri, Ulusoy Travel, Temmuz 2005, Say: 98

ATMACA, Sezar: Amatr Denizci Elkitab, Amatr Denizcilik Federasyonu, stanbul, 2005

AY, Reyhan: stanbul Boazndaki Deniz Fenerleri ve Tahlisiye Yaplarnn Koruma ve Deerlendirilmesi, Yksek Lisans Tezi,Yldz Teknik niversitesi, stanbul, 2000

BGAT, Sadk: Deniz Fenerleri, TRSAB Dergi, Ekim 2004, Say:247

BROWN, Lackum: Lighthouses, London, 2005

BURAK, Salahattin: Deniz Fenerleri Neye Yarar? Nasl Yaplr ve Bunlara Nasl Bakl?, Deniz Mecmuas, Say: 347, stanbul,1938


140/144

CAMCI, Bayram - ZAFER, Cezmi - YAMAN, kr: Trk Deniz Ticareti ve Trkiye Denizcilik letmeleri Tarihesi, TD KltrYaynlar, stanbul, 1994

CROMPTON, Samuel Willard RBEIN Mizhael J: The Ultimate Book of Lighthouses, Scotland, 2003

DEMREL, Ersin: Denizin akmak Talar Fenerler, Yolculuk Kamil Ko Aylk Kltr ve Yaam Dergisi, Aralk 2005, Say:18

GRAY, Deniz: Deniz Fenerleri, http://www.yelkenokulu.com/denizfenerleri.html

GUICHARD, Jean: Lighthouses of France, Flammarion, 2002

GRSOY, Aynur: Ik Evleri Turizmin Hizmetinde, ehr-i stanbul, Mays-Haziran 2005, Say:9

HATPOLU, Aydn: stanbulun Deniz Fenerleri, www.chez.comHOLLAND, Francis Ross: Americas Lighthuse, Dover Publications Inc. New York, 1972

JONES, Ray: The Lighthouse Encyclopedia, The Globe Pequot Pres, 2004

KARAAHMETOLU, Orhan: Trkiyedeki Fenerlerin Tarihi Geliimi, Denizcilik Dergisi, Ekim-Kasm 2003, Say:13

KORUCU, Hilal: Fenerler, stonbul, Ocak-ubat-Mart 2001, Say: 3

PEARSON, Lynn: Lighthouses, Grear Britian, 2003

SOYSAL, Ali: Anadolu Feneri: Tarihten Gelen Ik, Denizler Kitabevi, stanbul, 1998

SOYSAL, Ali: Karadeniz Beyaz Ik: Rumeli Feneri, Denizler Kitabevi, stanbul, 2004

SUSMU, Cenk smail Murat: Trkiyede Fener Hizmetlerinin Gemii ve Gelecei, Yksek Lisans Tezi, stanbul niversitesiDeniz Bilimleri ve letmecilii Enstits, stanbul, 2004

EHSUVAROLU, Haluk: Asrlar Boyunca stanbul, Cumhuriyet Gazetesi Tpk Basm Eki, 2005140

TANKUTER, Aykut - ERMN, Emre: Yalnzln Iklar Deniz Fenerleri, Novartis Yaynlar, stanbul 2003

TOK, Gkhan: Denizcilerin Umut I: Deniz Feneri, Bilim ocuk, Temmuz 2002, Say: 55

TURNALI, Esin: stanbul Deniz Fenerleri, www.kenthaber.com

UAR, Ertu - URAS, Atila: Deniz Fenerleri: Nesli Tehlike Altnda Bir Ky Yaps, Trkiyenin Ky ve Deniz Alanlar IV. UlusalKonferans, zmir, 2002

UAR, Ertu - URAS, Atila: Ancient Lighthouses on the Anatolian Coast, Yaynlanmam alma

UAR, Ertu: Boazn Bekileri, Paylam, Ekim 2005

UUR, Fatih: Fenerler Kaplarn Gezginlere Aralyor, Aksiyon, 23.08.2004, Say:507

YILDIRIM, Ycel - ZEN, Enver: Ahrkap Feneri, Denizin Sesi, Kasm-Aralk 1987, Say:61

Ah k F i i k K E i ti Eki K 2004 S 2 ayna

ka


141/144

--------------- Ahrkap Fenerinin yks, Ky Emniyeti, Ekim-Kasm 2004, Say: 2

--------------- Deniz Feneri, http://bizimsahife.net/RehberAnsiklopedisi/D/5_d_diyapazon/ra5_deniz_feneri.htm

--------------- Deniz Fenerinin Tarihsel Geliimi, www.lighthouse.com.tr

--------------- Deniz Feneri maddesi, Ana Britanica

--------------- Deniz Feneri maddesi, Yurt Ansiklopedisi

--------------- Fenerler ve Sis aretleri, Deniz Kuvvetleri Komutanl Hidrogra Yayn, stanbul, 2001

--------------- Fenerler Hakknda Genel Bilgiler, www.vardiyakurali.sitemynet.com/fenerbilgileri.htm

--------------- Fenerler: stanbulun Deniz Bekileri, www.denizce.com--------------- Zeytinyandan Gne Enerjisine Fenerler, Ky Emniyeti, Austos-Eyll 2004, Say: 1

http://www.egitim.com/cocuk/0251/0251.1H_index.asp?BID=02

http://users.pandora.be/ufonet/GiZEMLi%20YERLER/iskenderiyefeneri.htmhttp://user

http://ari.cankaya.edu.tr/~gen/iskenderiye%20feneri.htm

http://www.atlasmobidik.com/arkeoloji/00198/

http://scatar.20m.com/fener.htm

http://www.gantep.edu.tr/~ae24567/%DDSKENDER%DDYE%20FENER%DD.htm

http://www.coastalsafety.gov.tr

http://www.mcn.org/1/palight/illumination.html

http://www.lanternroom.com/lighthouses/nlharsel.htm

k

a

141


142/144

not


143/144

143


144/144

144

Deniz Fenerleri

Documents

Transcript of Deniz Fenerleri