Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

36
Sathaporn Kunnathum M.D.

description

Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

Transcript of Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

Page 1: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

Sathaporn Kunnathum M.D.

Page 2: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

# พบมากในเด็กอาย ุ2 - 10 ป

# สวนเดก็โตและผูใหญกอ็าจพบไดประปราย

และอาการมักจะไมรุนแรง

# มักพบระบาดในฤดูฝนในชวงที่มยีุงลายชุกชุม

Page 3: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

สาเหต ุ

เกิดจากเชือ้ Dengue virus มี 4 serotype

Page 4: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

พาหะของโรค

ยุงลาย

ยุงลาย Aedes aegypti จะไปกดัคน

ที่เปนไขเลือดออกกอนแลวไปกัดคนที่อยูใกลเคียง(ใน

รัศมไีมเกิน 400 เมตร) ก็จะแพรเช้ือใหคนอื่นๆตอไป เปนยุงที่ออกหากนิ(กดัคน)ในเวลากลางวัน เพาะพันธุตามแหลงน้ํานิ่งในบริเวณบาน

เชน น้ําในตุม จานรองตูกับขาว ฝากะลา กระปอง

หลุมทีม่ีน้ําขัง เปนตน

Page 5: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

การติดเช้ือ Dengue virus ประกอบดวย

Primary dengue infection เปนการติดเช้ือคร้ังแรกในผูท่ี

ไมเคยติดเช้ือมากอน อาการมักไมรุนแรง

Secondary dengue infection เกิดขึ้นหลังการติดเช้ือ

คร้ังแรกประมาณ 6 เดือนถึง 5 ป อาการท่ีพบมักรุนแรง

เกิดเปน DHF/DSSได โดยเกิดการติดเช้ือจาก Serotype ท่ี

ตางจากการติดเช้ือในคร้ังแรก

Page 6: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

DENGUE VIRAL INFECTION

Undifferentiated

febrile illness

DF DHF

ไมมีอาการ มีอาการ

no bleeding bleeding Shock

DSS

no shock

no plasma leakage plasma leakage

Page 7: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

เกณฑการวินิจฉัยไขเดงกี (Dengue fever - DF)

ไขสูงรวมกับ

การตรวจทูนิเกตเทสตใหผลบวก

มี WBC ≤ 5,000 เซล/ ลบ.มม.

Page 8: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

เกณฑการวินิจฉัยไขเลือดออกเดงกี

(Dengue hemorrhagic fever - DHF) ผูปวยตองมีเกณฑการวินิจฉัยทางคลินกิ 2 ขอแรกและเกณฑทางหองปฏิบัติการอีก 2 ขอ

อาการทางคลินิก :

1. ไขเกิดแบบเฉียบพลันและสงูลอย 2 - 7 วัน

2. อาการเลอืดออก อยางนอย positive tourniquet test รวมกับอาการเลือดออกอ่ืนๆ

3. ตับโต มักกดเจ็บ

4. มีการเปลี่ยนแปลงในระบบไหลเวียนโลหิต หรือมีภาวะช็อก

การตรวจทางหองปฎิบตัิการ :

1. เกล็ดเลือด ≤ 100,000 เซล/ ลบ.มม.*

2. Hct เพ่ิมขึ้นเทากับหรือมากกวา 20% เมื่อเทียบกับ Hct เดิม หรือมีหลักฐานการร่ัวของ

พลาสมา

Page 9: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ระยะของไขเลอืดออกเดงกี

1. Febrile stage. ( ระยะไข )

2. Toxic stage. ( ระยะไขลง ---ระยะวกิฤต )

3. Convalescence stage. ( ระยะฟนตัว )

•แบงออกเปน 3 ระยะ ไดแก

Page 10: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก
Page 11: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ปวดทองบริเวณใตล้ินปหรือชายโครงขวา หรือปวดทองทั่วๆไป อาจ

มีอาการทองผูกหรือถายเหลว

ไขสูงลอย (39 - 40 องศาเซลเซียส) ซ่ึงเกิดข้ึนฉับพลัน

หนาแดง ตาแดง ปวดศีรษะ กระหายน้ํา ผูปวยจะซึม มักมีอาการ

เบ่ืออาหารและอาเจียนรวมดวย

ไมคอยมีอาการคดัจมูก น้าํมูกไหลหรือไอมาก

แตอาจมีอาการเจบ็คอ คอแดงเล็กนอยหรือไอบางเล็กนอย

ในราววันที่ 3 ของไข อาจมีผ่ืนแดง ไมคนัข้ึนตามแขนขาและ

ลําตัว ซ่ึงจะเปนอยู 2 - 3 วัน บางคนอาจมีจดุเลือดออกลักษณะ

เปนจุดแดงเล็กๆข้ึนตามหนา แขน ขา ซอกรักแร ในชองปาก

Page 12: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ถาพบมีจุดเลือดออก/จุดแดงเกดิข้ึนบริเวณทองแขน

ใตตําแหนงที่รัดมากกวา 10 จุดในวงกลมเสนผาน

ศูนยกลาง 1 นิว้ แสดงวาผลการทดสอบเปนบวก

การทดสอบทนูเิคย

ใชเคร่ืองโดยการวัดความดัน รัดเหนือขอศอกให

ใชคากลางระหวาง SP และ DP แนนเล็กนอย

นาน 5 นาที

Page 13: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

Tourniquet test ในวันที่ 1 : +ve 50 %

ในวันที่ 2 : +ve 80 %

ในวันที่ 3 : +ve 90 %

Tourniquet test มีผลตอ Capillary fragility

**ไมใช Vascular permeability **

Page 14: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก
Page 15: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

อาการจะเกิดในชวงวันที่ 3 - 7 ของโรคซ่ึงถือวาเปนชวงวิกฤต

ของโรค

อาการไขจะเร่ิมลดลง แตผูปวยจะมีอาการทรุดหนัก มีอาการปวดทอง

และอาเจียนบอยข้ึน ซึมมากข้ึน กระสับกระสาย ตัวเย็น มือเทาเย็น

เหง่ือออก ปสสาวะออกนอย ชีพจรเบาเร็วและความดันต่ํา ซึ่งเปนอาการ

ของภาวะช็อก เกิดข้ึนเน่ืองจากพลาสมาไหลซึมออกจากหลอดเลือดทํา

ใหปริมาตรของเลือดลดลงมาก ถาเปนรุนแรงและไมไดรับการรักษาได

ทันทวงที ก็อาจถึงตายไดภายใน 1 - 2 วัน

Page 16: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ผูปวยอาจมีอาการเลือดออกตามผิวหนัง

เลือดกําเดาไหล อาเจยีนเปนเลือดสดๆหรือเปนสี

กาแฟ ถายอุจจาระเปนเลือดสดๆหรอืเปนสี

นํ้ามันดิบ ถาเลือดออกมากมักทําใหเกิดภาวะช็อก

รนุแรงถงึตายได

ระยะน้ีจะกินเวลาประมาณ 24 - 72 ชั่วโมง

Page 17: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก
Page 18: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ในรายทีม่ภีาวะชอ็กออนๆ หรอืแมแต

ผูปวยที่มีภาวะช็อกอยางรุนแรง ถาไดรับการรักษา

อยางถูกตองและทันทวงที ก็จะฟนตัวสูสภาพปกติ

อาการที่บงบอกวาผูปวยดีขึ้น คือ ABCDApatite, Bradycardia ,Convalescent rash, Diuresis

Page 19: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ความรุนแรงของไขเลือดออกเดงก ี(DHF)ความรุนแรงของโรคแบงไดเปน 4 ระดับ (grade) คือ

grade I ผูปวยไมช็อก มีแต positive tourniquet test และ/หรอื easy bruising

grade II ผูปวยไมช็อก แตมีเลือดออก เชน มีจุดเลือดออกตามตัว มีเลือดกําเดา หรืออาเจียน ถายอุจจาระเปนเลือด/ สีดํา

grade III ผูปวยช็อก โดยมีชีพจรเบาเร็ว, pulse pressure แคบ หรือความดันโลหิตตํ่า หรือ มีตัวเย็น เหง่ือออก กระสับกระสาย

grade IV ผูปวยท่ีช็อกรุนแรง วัดความดันโลหิต และ/หรือ จับชพีจรไมได

Page 20: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก
Page 21: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

• สังเกตอาการเลือดออกจากสวนตางๆของรางกาย เชน มีจุดจ้ําเลือดตาม

ตัว เลือดกําเดาไหล เลือดออกตามไรฟน ปสสาวะ/อุจจาระ มีเลือดปน

1.ถาอาการไมรุนแรง

ยังไมมีอาการเลือดออกเอง หรือภาวะช็อกแพทยจะใหการรักษา

ตามอาการ ดงันี้

•ใหผูปวยนอนพักมากๆ

•หากมีไขสูง ใชผาชุบนํ้าเช็ดตัวบอยๆ และใหยาลดไข พาราเซตามอล

หามให แอสไพรินเพราะจะทําใหเลือดออกไดงายข้ึน

•ใหรับประทานอาหารออนๆ เชน ขาวตม โจก นม นํ้าหวาน

•ใหดื่มนํ้ามากๆ

Page 22: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

3.แพทยจะทําการเจาะเลือด ตรวจดูความเขมขนของ

เลือดเปนระยะๆ ถาจําเปนอาจจะใหเกล็ดเลือดทดแทน

2.ถาผูปวยมีอาเจียนมากหรือมีภาวะขาดน้ํา

แพทยจะใหน้ําเกลือทางหลอดเลือดดํา

Page 23: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

กรณีอวนใช ideal body weight = ( age x 2 ) + 8 kg

Page 24: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

จําแนกตามความรุนแรงของโรคดังนี้

ผูปวย grade I (TT +ve plt > 100,000)

ผูปวย grade II (TT +ve plt < 100,000)

ผูปวย grade III

ผูปวย grade IV

Page 25: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ผูปวยที่มีไข TT+veCBC: Platelet > 100,000 cell/ cu mm

OPD Case รับประทานอาหารไดดี ใหดูแลที่บานแนะนําอาการอันตราย ใหแผนพับการดูแลผูปวยโรคไขเลือดออก นัด F/U เพ่ือตรวจCBC ทุกวันจนกวาจะไขลงไมนอยกวา 24 ช่ัวโมงและอาการดีขึ้น

IPD- Vital signs ทกุ 4 hr- รับประทานอาหารไมได ให ORS 3 ml/kg/hr- มีภาวะ dehydration ให 5%D/N/2 M/2 (< 6 เดือน ให 5%D/N/3)- ใหยาลดไข เชน Paracetamol- ตดิตาม CBC ทุกวัน (กรณีอาการเลวลงควรตรวจซํ้าทันที)

Page 26: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ผูปวยที่มี Platelet < 100,000 cell/ cu mm

รบัประทานอาหารไดนอยกวา ½ ของปกติ ให ORS 5 ml/kg/hr

เริ่มมี Hct สูงขึ้น 10-20% ให 5%D/NSS 1.5 ml/kg/hr (Adult 40 ml/hr, อาย ุ< 6 เดือนให 5%D/N/2 1.5 ml/kg/hr)

Mornitoring

- อาการทางคลินกิ

- Vital signs : P, R, BP ทุก 2 hr

- Hct ทุก 4-6 hr

- urine output ทุก 8 hr (> 0.5 ml/kg/hr)

Page 27: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ผูปวย grade III ให 5%D/NSS 10 ml/kg/hr x 1-2 hr( Adult 300-500 ml/hr)

Mornitoring

- อาการทางคลินกิ ทกุ< 1-2 hr

- Vital signs : P, R, BP(manual) ขณะ shock ทกุ 15-30 min

เม่ืออาการดีขึ้น วัดทุก 1-2 hr

- Hct ทกุ 4-6 hr

- urine output > 0.5 ml/kg/hr

ถา Hct เพ่ิมขึ้นให Dextran- 40 in NSS 10 ml/kg/hr (Max 30ml/kg/day)

ถา Hct ลดลงให PRC 5 ml/kg/dose ระหวางรอเลือดให Dextran 10 ml/kg/hr

หลัง shock 6 hr ลด IV ไมได เจาะเลือดสงตรวจ BS, BG, Electrolyte, BUN, Cr, LFT, Ca

Page 28: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ผูปวย grade IV ให 0.9%NSS free flow 10-15 min or push คร้ังละ 10 ml/kg จนคลํา Pulse และวัด BP ได เปลี่ยน IV เปน

5%D/NSS 10 ml/kg/hr x 1 hr ( Adult 300-500 ml/hr)

เจาะ Hct, BS, Electrolyte, BUN Cr, LFT, Calcium, C/M, Coagulogram (ถา BS< 60 ตองแกไข)

NaHCO3 1-2 ml/kg dilute เทาตัว IV push (Adult 50 ml IV push ไมตอง dilute)

10%Calcium gluconate 1ml/kg/hr (สูงสุด 10 ml) dilute เทาตัว IV push (Adult 10 ml IV push)

Vit K 3-5 mg IV (Adult 10 mg IV push)

กรณีไม Respond

- Retain foley catheter

- Cutdown if CVP > 10 cmH2O ให Inotropic drug

Mornitoring

- อาการทางคลินิก ทกุ < 1-2 hr

-Vital signs : P, R, BP(manual)อยางนอยทุก 1 hr

- Hct ทุก < 4-6 hr

- urine output

Page 29: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก
Page 30: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก
Page 31: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก
Page 32: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

การรักษาเบื้องตน

เช็ดตัว

ใหยาลดไข paracetamol เม่ือไขสูงเกิน 39 c

ใหดื่มน้าํเกลือแร หรือ น้ําผลไม เลี่ยงอาหาร น้ําสีดํา แดง น้ําตาล

แนะนาํอาการท่ีผูปกครองตองรีบนําสงโรงพยาบาล : ปวดทองมาก อาเจียนมาก ซึมมาก ไมกนิอาหาร ไมดื่มน้ํา มีเลอืดออก อาการแยลงเม่ือไขลง

Page 33: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก
Page 34: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

ใสทราย อะเบต 1%ลงในภาชนะกักเก็บน้ําทุกชนิด ใน

อัตราสวน 10 กรัมตอน้ํา 100 ลิตร ควรเติมใหมทุก 2 - 3 เดือน น้ํา

ที่ใสทรายอะเบตสามารถใชและดื่มกินไดอยางปลอดภัย

1.ทําลายแหลงเพาะพันธุยุงลาย

ปดฝาโองน้ํา และลางโองทุก 10 วัน

จานรองตูกับขาวควรใสน้ําเดือดลงไปทุก 10 วัน หรือใชเกลือ

แกงใสจานรองขาตู 2 ชอนชาตอน้ํา 1 แกว

ทําลายกระปอง กะลา ยางรถยนตเกาหรือส่ิงที่จะเปนที่ขังน้ํา

Page 35: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก

2. เด็กที่นอนกลางวัน ควรกางมุงอยาใหยุงลายกัด

3. ระมัดระวังอยาใหยุงลายกัด

Page 36: Dengue hemorrhagic fever(DHF) ไข้เลือดออก