Demir Kucukaydin - Ozgur Gundeme Yazilar - V-3.pdf

7/29/2019 Demir Kucukaydin - Ozgur Gundeme Yazilar - V-3.pdf

1/65

zzggrr

GGnnddeemm

GGaazzeetteessiinnddee

YYaayynnllaannmm YYaazzllaarr

((nncc BBaassmm))

YYaazzaann::

DDeemmiirrKKkkaayyddnn

kkxxzzDDJJTTAALLYYAAYYIINNLLAARR

NNDDRRBBAASSDDAAIITT


2/65

zgr

Gndem

Gazetesinde

Yaynlanm Yazlar

(nc Basm)

Yazan:

Demir Kkaydn

kxzDJTAL YAYINLAR

NDRBASDAIT


3/65

2

zgr

GndemGndemGndemGndem

Gazetesinde

Yaynlanm Yazlar

(kinci Versiyon)

Yazan:

Demir Kkaydn

Bu kitapta yer alan yazlar daha nce eitli gazete ve internet sitelerinde

yaynlanmtr.Birinci Basm: 10.06.2004 Tarihinde yapld ve Kxz (http://www.koxuz.biz) sitesine

indirmek iin koyuldu.

Geniletilmikinci Basm: 12.03.2007 tarihinde yapld.

nc Basm: 28.06.2008 tarihinde yapld ve Demirden Kaplar sitesine indirilmekzere koyuldu.

kxzDJTAL YAYINLAR

NDRBASDAIT

Bu kitap Kxz sitesinin dijital yayndr.

Kar amac olmadan, okumak, okutmak, indirmek, dijital olarak basmak ve datmakserbesttir.

Alntlarda kaynak gsterilmesi dilenir


4/65

3

indekiler

kinci Dijital Yayna nsz .................................................................................................... 4

nsz ........................................................................................................................................ 7

Birinci Blm : Dardan Yazlar....................................................................................... 14

Kvlcmlnn Miras............................................................................................................ 14

Tarih, Politika ve Uluslar ..................................................................................................... 20Krt Sorunu mu Trk Sorunu mu?....................................................................................... 24

u Aznlklar Konusu ........................................................................................................... 27

Ksa zgemi...................................................................................................................... 32

kinci Blm: Forum Kesi in yazlar............................................................................ 33

Kemalizmin Yerini Ne Alacak? ........................................................................................... 33

Yeni Dnya Dzeni: Gezegen apnda Apartheit ...............................................................36Milliyetiliin Sonu..............................................................................................................39

Eski Kavramlar ve Yeni Dnya Dzeni............................................................................... 42

Hayat Hzl Gideni Cezalandracaktr .................................................................................. 45

Turizme Kar....................................................................................................................... 48

nc Blm: Gmenler Konusunda Ekstra Yazlar ................................................... 49

zgr Gndem Yayn Kurulu'na "Avrupa" Sayfasyla lgili neriler ................................ 49

Siyah Gzyle....................................................................................................................... 52

Malcolm X'in kinci Douu ................................................................................................. 54

Drdnc Blm: Yaynlanmayan Yaz............................................................................... 56

Krt Ulusal Kurtulu Hareketi ve P.K.K.............................................................................. 56

PKK'nn Baz zellikleri.................................................................................................. 56

Krt Ulusal Hareketi'nin ve PKK'nn Zorluklar ve Snrlar........................................... 60


5/65

4

kinci Dijital Yayna nsz

Elinizdeki derleme, daha nce Demirden Kaplar balkl kiisel sitemize indirilmek zere

koyulmutu. Ona birinci bask dersek, bu ikinci bask oluyor.

lk basky hazrlarken elimizde olmayan eksik bir yaz vard: Malcom Xinkinci

Douu. Bu yazy kaybettiimizi sanyorduk. Geenlerde eski belgeleri dzenlerken bir

rneini bulup bilgisayara geirdik. Bylece zgr Gndeme yazdmz yazlarn eksiksiz

bir dkm bu kinci baskda bulunuyor.

lk baskya yazdmz nszdeki ngrler maalesef gereklemi bulunuyor.

Pnar Selek eer Trk sol entelektellerinin sembol olarak alnrsa, o Krt hareketindenuzaklam bulunuyor.

Demokratik Toplum Hareketi ise, neredeyse tamamen Krt Burjuvazisinin kontrolne gemi

ve calann izgisinden Barzaninin izgisine gelmi bulunuyor.

PKK, bu gidie ne ideolojik ne de politik olarak kar koyabilecek bir donanma sahip

olmad gibi bizzat kendisi de bu eilimlerin gl izlerini tayor.

Bu gidie tek direnen calandr. Ama aslnda kendi rgt bile onu dinlemez durumda.

calana yaplan vgler kimseyi yanltmasn. Buras arktr. nsanlarn vglerle

ldrld ve izleyenlerin yanltld binlerce yllk bir gelenek vardr buralarda. calanson zamanlardaki btn grmelerinde rgtnn artk kendisini fazla dinlemeyeceini

bizzat kendisi sylemektedir.

Trkiyede ksa vadede taze soluklu bir sosyalist ve demokratik hareketin kmas ise

neredeyse olanakszdr. Eski kuaklar bunu yapamaz yenileri ise yok.

Bu durumda ksa vadede tablo ok umutsuzdur.

calann izgisinin etkisinin azalmas, bir bakma Ortadou iin Demokratik seenei temsil

eden biricik gcn etkisinin azalmas, dolaysyla tm Orta Dounun bir kan deryansa

dnmesi demektir.Bu eer Trkiyeyi ksa vadede iine almaz ise, bunun nedeni ABDnin dnya apndaki

karlarn korumak iin Trkiyenin blnmesinden karl olmamas ile ilgili olabilir.

Trkiye, ABD asndan hala byk stratejik neme sahiptir. Hem Avrupa Birliinin siyasi

bir irade kazanmasn engellemek; hem Kafkaslar ve orta douda etkisini arttrmak, hem

petrol yollarn kontrol altnda bulundurmak iin ABDnin gl bir Trk ordusuna ihtiyac

vardr.

ABDnin elikisi bu noktada ortaya kmaktadr. Gl bir Trk Ordusu politikay da

belirmemekte ve bu politika Krtlerin tmyle inkrna ve bask altna alnmasna denk

dmektedir. ABDnin istedii ise PKKy tasfiye edip Barzani ve Talabani ile i birlii


6/65

5

iindeki bir Trkiyedir. Ama bunun iin Krtlere kar inkar ve bask politikasnn terk

edilmesi gerekir.

Avrupa Birlii ise ABDnin planna kar, Trk Genelkurmay ile kar birlii iinde

bulunmaktadr.

Ne var ki Avrupann, Rusyaya kar alternatif enerji yollar aray da ister istemez

Avrupann da karlar bakmndan ABDninki gibi bir konum almasna yol aabilir.

Ama Avrupann da elikisi udur: Krtlerle belli uzlamaya varm, inkar ve bask

politikalarn terk etmi bir Trkiye, ABDnin etkisinin artmas, kendi politik projesini (Yani

ABD karsnda ortak bir politik irade oluturma) uygulama ansnn azalmas demektir.

nk byle bir Trkiyenin Avrupa Birliine giriini engellemek zor olur ve girdiinde de

ABD fiilen Avrupa Birliinin iinde ngiltere ve Trkiye ile birlikte Alman Fransz eksenine

kar, Dou Avrupa ve Akdeniz lkelerinin de desteiyle, ok byk bir kar arlk

oluturur.Dolaysyla gidiin nasl bir yol izleyeceini esas olarak ABD ile Avrupa arasndaki ilikiler

belirleyecektir. Bu ilikiler ise, Enerji kaynaklarna giden yollardan, in ekonomisine veya

ABDnin Irak veya Orta Doudaki baar ve baarszlklarna kadar birok faktre baldr.

calann demokratik ulusulua dayanan izgisinin etkisinin tmden krlmas, Trkiyenin

her an bir Trk-Krt atmasna gitmesi, hatta bir Krt katliam iin koullarn uygun olmas

anlamna gelmektedir. Bu olmazsa eer, yukarda deinildii gibi, ABD ve Avrupann buna

ihtiya duymamasndan olacaktr. Ama bu ayn zamanda her an gerekli grldnde

kullanlabilecek bir opsiyon da demektir ve dolaysyla ABD ve Avrupa iin, daha byk bir

hareket kabiliyeti anlamna da gelir.

Ama ne olursa olsun, btn bu tablo iinde calann temsil ettii ulusu demokratik olarak

tanmlayan izginin her hangi bir yaama ans grlmemektedir. Bu ans zadece Trkiyede

ykselecek, demokratik bir ulusulua ve yoksullara dayanacak bir demokrasi hareketi

yaratabilir. Byle bir hareketin ksa vadede ortaya kmas iin ise hi ir ans grlmektedir.

Ve calann izgisinin etkisi ve gc bittiinde, calann da ii bitmi demektir. Yani o

andan itibaren calann yaamasnn bir ilevi bulunmuyor demektir.

Ama calann yaamasnn bir ilevinin olmad noktada, ls bir ilev kazanabilir.O zaman calann ls, tam da calann gereklemesini engellemek iin hayatn verdii

bir Trk-Krt boazlamasnn ve milyonlarca Krdn lm ve srgnnn balangc iin,

bir fnye ilevi grebilir.

Btn iaretler gidiin imdilik bu ynde olduunu gsteriyor.

Bizlerin bu gidie kar abalar ise gidii etkilemeye ve engellemeye yetmiyor.

Bu ikinci baskya nsz ise, bu abalardan sadece biridir.

Belki birileri, bir yerlerde, bir eyler zerine dnmeye balar.

Umutsuzca da olsa mcadele etmekten baka yapabilecek hibir ey yok.


7/65

6

St kabna dp umutsuzca da olsa rpnmaya devam eden fare gibi.

Kim bilir belki bu rpnmalar, stn iinde tereya toplamalarna yol aabilir ve bunlara

basarak kabn dna klabilir.

Demir Kkaydn

12 Mart 2007 Pazartesi


8/65

7

nsz

Berlin duvar ve Sovyetlerin kmesi sonucu, Doksanlarn banda btn dnyada sol hareket

dibe vurmu durumdayd ama bu dnya tarihsel zelzelenin yol at tsunami dalgalar henz

Krt hareketine pek ulamamt.

Dou Avrupann k btn kurtuluu hareketleri olumsuz etkilerken, yine bu kn

yaratt koullarda ABDnin Iraka saldrs ve bunun sonucunda oluan koullar, Krt

zgrlk hareketinin bu dalgalarn altnda kalmadan ve onlarn etkisini pek hissetmeden bir

sre daha ykseliini srdrmesine imkan salamt.

Buna ek alarak ABDnin Iraka mdahalesinden sonra ortaya kan koullar, burjuvaziyi

zaln dilinden Federasyonu bile tartmalyz noktasna getirmiti. Gazeteciler Bekaaya

gidip calan ile rportaj yapma kuyruuna girmilerdi.

Bu koullarda, Krt zgrlk hareketi de en yksek noktalarndayken, Trkiyede zgr

Gndem adl bir gnlk gazete karmaya balam ve sosyalistlerin ve sol entelijansiyann

nemli bir blmn sayfalarnda toplam; zerindeki tecridi bir lde olsun yenmiti.

te yandan henz o dnemde, zel Sava konseptiyle tm toplum sindirilmi ve rmeye

balam da deildi. Dolaysyla o zaman entelijansiya ve sosyalistler de, Krt hareketiyle yan

yana grnmekten bu gnk kadar ok ekinmiyorlard.

Bylece aslnda bu gn Krt hareketinin yapmak istedii ey o zaman byk lde

gereklemiti, en azndan zgr Gndem sayfalarnda, bu gnk sylemle bir TrkiyePartisinin ilikileri ve politik kltr az ok ve fiilen bulunuyordu.

Ne var ki, duvarn k, hem demokratik glerde yaratt moral bozukluuyla, hem de en

gerici milliyetilie salad fiili ideolojik ve politik stnlkle Trkiyede en gerici, en

oven glerin saldrya gemenin koullarn da yaratmt. rnein dnn Orta Asya

Sovyet Cumhuriyetleri, Trki Cumhuriyetler olarak gzlerini Trkiyeye dikiyorlar; Dou

Avrupa lkelerinden gelen insanlar yaam sava iinde her eylerini sata sunuyorlard. Bu

durum, tekilat Mahsusadan beri gelen, Ermeni Katliamlarn, alt Yedi Eyll pogromlarn

yapm, en karanlk geleneklerin ve glerin toplumu istedii gibi rgtleyip manple

edebilmesi iin olaanst elverili koullar yaratyordu.

Dier yandan Krt zgrlk hareketi iinde de, bunun simetrisi saylabilecek bir gelime

ortaya kyordu.

Balangta PKK yoksul Krt genlerine dayanan bir hareket iken gerek kendi ykselii,

gerek krfez Savann yol at gelimeler sonucu, Krt burjuvazisi, ayr partiler iinde var

olmann Yoksul Krt Genlerinin partisi karsnda onlara bir yaama ans vermeyeceini

grm, bylece PKKnn etrafnda toplanmaya balamt. Bu hem o harekete yeni olanaklar

sunuyor hem de ayn zamanda Krt burjuvazisinin hareket zerindeki basncn ve arln

arttryordu.


9/65

8

te zgr Gndem gazetesi tam da dengelerin deimeye balad koullarda yayna

balamt. Bu nedenle, bu gn bir arada grlmeleri hayal bile edilemeyecek kiiler, rnein

bir Yaar Kaya ve bir Erturul Krk veya Metin ulhaolu ayn gazetenin sayfalarnda yer

alabiliyordu.

Ancak sz konusu glerin basks altnda, gazetenin bu biimde varln srdrmesi giderekolanaksz hale geldi ve bugn calan ve PKK tarafndan, lkel Milliyetilik olarak

tanmlanan, aslnda Krt burjuvazisinin eilimlerini yanstan ve Trk milliyetiliinin ters yz

biimi olan akmn basksyla, zgr Gndem iinde ilk defa bir araya getirilmi bu kesimler,

gazete kapatlarak dland. Selim rkkaya Dn Yakamzdan diye yazlar yazd.

yle grnyor ki, o zamanlar calan, bu basklara kar durabilecek bir gte deildi. Ayn

eilim daha sonra atekesi de rahata sabote edecektir.

Trk devletinde, zaln Krt Sorununda reform izgisi tasfiye olur ve zel sava egemen

olurken; PKK iinde de Krt burjuvazisinin, calann temsil ettii Trkiyeli ezilen vedemokratlarla ittifak izgisine kar gler calan tasfiye edemeseler bile, arlklarn

hissettiriyorlard.

Aslnda o zaman olan, bu gn olanlara ok benzemektedir. imdi de ayn gler, artk

sembolikten te bir anlam olmayan, Trk sosyalisti yazarlara saldrarak bu stratejiye

muhalefetlerini dile getirmektedirler.

Ama o gnden bu gne deiin nemli bir faktr, calann bu gn bu izgiye, gerek rgtsel

gerek politik ve ideolojik olarak daha gl bir direni gsterebilmesi ve farkl olan strateji ve

programn daha da netletirmi olmasdr.

Ama buna karlk, hareket eski gcnde deildir ve Krt burjuvazisinin gerek taban gerek

rgt iindeki arl da gnden gne artmaktadr. calann Trk devletinin elinde esir

bulunmas da, ek bir handikap oluturmakta, gerek stratejinin kendisine, gerek taktik

manevralara kolaylkla Krtlerin mcadelesini satmlk damgas vurulabilmektedir.

Aslnda Trkiye Partisi slogan veya calann nerdii, Hatip Dicle ve Pnar Selek veya

Yurdusev zskmenler formlleri, gnlk gazete diline evrilirse, 1990larn bann, o

zamanlar Yakamzdan Dn denilerek kovulmu ve kstrlmleriyle yeniden bir zgr

Gndem karma niyeti olarak da grlebilir. Bu niyet, Pnar Selekin bu gnk lkede

zgr Gndemin sorumlusu olmasnda en somut ve sembolik ifadesini bulmaktadr.

Eer bu gnk lkede zgr Gndem, 1990larn bandaki zgr Gndeme yaklaabilecek

lde, Trkiyenin entelijansiyasn, sosyalist ve demokratlarn okuyucular ve yazarlar

arasna ekebilirse, byle bir gelime, yeni parti giriiminin bir Trkiye Partisi

olabileceinin olanann bir iareti olur.

Yani bir bakma yeni partinin, Krt ulusal hareketinin ve Krtlerin partisi olmaktan karak,

Trkiye ve Orta dounun devrimci ve demokratik bir partisi olup olamayaca lkede zgr

Gndemin, bir zamanlarn zgr Gndemine yaklaan bir gazete olup olamayacanda

grlecektir.

Ne var ki, bu gnk g ilikileri ise byle bir deiim iin her zamankinden ktdr.


10/65

9

Trkiyenin aydn ve sosyalistlerinin ezici bir ounluu, zel sava dneminde tam bir

rme iine girip, on yl ncekinden bile daha geri ve gerici konumlara geri ekilmi

bulunmaktadrlar. Dier yandan, byle geri pozisyonlara ekilmeyenlerde bile, tamiri g

yaralar ve krgnlklar bulunmaktadr. Ek olarak, doksanlarda, Krt hareketi glyd ve

Duvarn kyle moral bozukluuna urayanlara bir ekim merkezi ve bir snakoluyordu. Bu gn ise, Krt hareketi, ar darbeler alm, byk g kayplarna uram

bulunuyor. Trk Devleti ve Burjuvazisi, Avrupa birlii balamnda, kimi reformlarla

elikileri yumuatyor. Bu durumda, Krt hareketiyle yan yana bulunmaktan ise, Avrupa ile

yan yana olmak hem daha ok gelecek vaat eder, hem de daha az tehlikelidir.

Yani lkede zgr Gndem, gerekten deiim ve alm niyetini gsterip bunu kantlasa

bile, Trkiyenin demokratik glerinin bu davete icap edip gazete sayfalarnda yer almas

iin eskisi kadar ekici bir durum bulunmamaktadr. Ama onlarn bu davete gelmemesi, Krt

hareketi iinde, byle bir dnm savunanlarn baarszl ve konumunun zayflamas

anlamna gelir. Ama byle bir zayflama ise, ayn zamanda davet edilenlerin davetireddedebilmeleri iin onlara yeni bahaneler sunar. Bylece kendi kendini besleyen bir

olumsuzluklar zinciri oluur.

Trk tarafndaki bu zorluklara ek olarak, Krt tarafnda da ek zorluklar bulunmaktadr.

ABDnin orta douya mdahalesinden beri, tm dengeler deimi bulunmakta, Krt

burjuvazisi, artk PKK ve calana kar aktan mcadeleye girmekte ve hatta son

blnmelerin gsterdii gibi, rgt bile blecek gce ulamakta ve blmektedir. Blnmeyip

geri kalanlarn byk ounluu da bu basnca kar duracak bir gte deildir.

Dolaysyla, Krt burjuvazisinin, gerek eskinin zgr Gndemi gibi, Trkiyenin btndevrimci ve demokrat muhaliflerini toplayan bir gazete olmaya; gerek bir Trkiye Partisi

olmaya direnii ve bu ynde yapaca sabotajlar daha gl ve daha cretkar olacaktr.

Buna kar durulamaz m, elbet durulabilir. Ama bunun en byk eksii udur: Trkiyede

calann savunduu izgiye partner olacak, devrimci demokratik bir program olan bir g

yoktur. Byle bir politik akm yoktur.

EMEP ve Sosyalist Demokrasi Partisi gibi kendileriyle Seim Blou oluturulmu iki kk

parti, bu gnn dnyasnn sorunlarn kavramaktan ok uzaktrlar ve aslnda syleyecek

szleri bulunmamaktadr.Geri kalanlar ise, ya Genel Kurmay politikalarnn ya da kinci Cumhuriyeti ya da liberal

denebilecek politikalarn destekleyicisi ve yedeidirler. Ya da kk radikal gruplarda olduu

gibi, ileriye kaarak, devrimci ve demokratik mcadelenin grevlerine yan izmektedirler.

Bu partnersizlik, calann izgisinin en byk zaaf ve handikapn oluturmaktadr. Bu

koullarda, kala kala, EMEP ve SDP kalmakta, o zaman da Krt burjuvazisinin, hibir

dinamizm gstermeyen ve pek bir gc de ifade etmeyen bu glerle yaplan bu ittifak rnek

gstererek calann izgisine saldrs daha kolay ve ekici olmaktadr.

Bu durumda calan ve PKK son derece zor bir duruma dmektedir. Krt burjuvazisine tavrkoysa, Krt kitleleri iinde aniden ve tehlikeli biimde tecrit olma olasl bulunmaktadr.


11/65

10

Yok koymasa, Krt burjuvazisinin tavrlar drt bir yandan kendi politikasn kemirmekte ve

sabote etmekte, bu da potansiyel mttefiklerin daha da uzaklamasna yol amaktadr.

Bu gidii ancak, Trkiyede ortaya kabilecek Krt zgrlk hareketinden ok daha tutarl

ayn zamanda ehirli ve modern bir politik kltre de yaslanan, devrimci demokratik bir

izgiyi savunabilecek bamsz bir hareket durdurabilir. Ancak byle bir akm, hareket ya daparti, Krt burjuvazisinin basksn da dengeleyebilecek bir kar arlk oluturabilir. Ancak o

zaman, Krt zgrlk hareketi bu gnk belirsizlik ve yalpalamalarndan daha da kurtulup

daha tutarl ve radikal bir politik ve stratejik bir konuma doru bir evrim geirebilir.

Bu durumda devrimci demokratik bir program savunacak, esnek ve yaratc bir sosyalizme

dayanan bir akm, bir odak, bir hareketin ortaya kmasnn hayati nemi vardr ve bundan

sonraki gelimelerin izleyecei seyri bu belirleyecektir.

Byle bir Politik akm, bir hareket olduu takdirde, Pnar Selek ve Hatip Diclelerin

isimlerinin sembolize ettii, Krt zgrlk hareketinin, Trkiyenin ve blgenin halklarnkardeletirme ve demokratik bir program temelinde birletirme projesi tekrar bir g

kazanabilir.

Ama byle bir akmn ortaya kabilmesi ise, bamsz bir program olan; modern bir politik

kltre dayanan bir yayn veya yaynlar kombinasyonu atlacak ilk adm olabilir.

Yani bir Trkiye Partisi veya btn devrimci ve demokratik muhalefetin topland ve

kendini ifade edebilme olana bulduu, ksmen bir zamanlarn zgr Gndemi gibi bir

lkede zgr Gndem gazetesinin baarlp baarlamayaca, bu gazete ve partinin

dayand Krtler iindeki mcadele deil, tamamen onlarn dnda, Trkiye ve Orta Douda

bamsz bir projesi olan bir yaynn, bir eilimin, bir odan ortaya kp kamamas tayin

edecektir. Byle bir izgiyi ise, var olan ve ortal kaplam klasik anlaylarla kopumu,

an sorunlar karsnda dnya apnda somut bir program olan bir sosyalist anlay ortaya

koyabilir.

*

te byle bir momentte, biraz da yukardaki szlere bir vesile bulabilmek iin, 1992 ylnda

zgr Gndem gazetesine yazdmz yazlar derledik. nk ayn zamanda bu derlenen

yazlar, o Tarihsel Maddeciliin yeniden inas ve bunun programatik sonularna giden yolun

balangcdrlar ve bu balang ilk kez yine ilk kez yazl basnda ifadelerini zgr

Gndemin sayfalarnda bulmutu.

1990larn banda bizim esas ilgi alanmz, genel olarak Siyah hareketi, Avrupadaki

gmenler hareketi ve daha zel olarak da Almanyadaki Trkiyeli gmenlerin hareketiydi.

Teorik ilgilerimizin esasn, Yeni Sosyal Hareketler, dnyann yeni ortaya kan siyah beyaz

blnmesi, artk programn bir tr uygarlk program olmas gerei gibi konular

oluturuyordu. Bunlar o zaman da ne Trkiyedeki sosyalistlerin ne de Krt hareketinin

tartma konular arasnda bulunmuyordu.

O zaman yazdmz hemen hemen btn yazlar, dardan bir siyah olarak yazlmtr vedorudan politikaya ynelik olmaktan ziyade, uzun vadeli yeni sorular sordurmaya yeni

perspektifler oluturmaya ilikin yazlardr.


12/65

11

*

Hikmet Kvlcmlnn bir lm yldnmyd yanlmyorsam. O sralar zgr Gndemde

olan hem eski Dev-Genten tantm, hem de yllarca hapiste beraber yattm arkadam

Erturul Krk, Kvlcmlnn lm vesilesiyle gazetede yaynlanmak zere benden bir

yaz istedi. Krk daha nce de Sosyalizm Ansiklopedisini karrken, bu ansiklopedininKvlcml maddesi iin bir yaz yazmam istemiti. Ben de o zaman Tarihsel Maddeciliin

Geliimiinde Kvlcmlnn Yeri balkl yazy yazmtm. imdi bu sefer de, zgr

Gndem iin bir yaz istiyordu ayn konuda.

Yazy yazp yolladm. Bu benim bir gnlk gazeteye yazdm ilk yazyd. Beenilmi

olacak ki, Erturul gazetede misafir yazarlarn yer ald blm iin birka yaz yollamam

istedi.

Bunun zerine ben de bu kitabn ilk blmnde yer alan yazy ve en sonda

Yaynlanmayan Yaz blmnde yer alan Krt Ulusal hareketi ve PKK balkl yazyyolladm1.

1 Bu vesileyle bu yaznn ilgin kaderinde ksaca sz edelim.

Doksanlarn banda, svete bulunduum bir srada, Drdnc Enternasyonalin sve seksiyonubenden Krt ulusal hareketi ve PKK konusunda bir yaz istemiti. sve gericiliinin Olaf Palmeninldrlmesini PKKya ve Krt Ulusal hareketine ykleme abalarna kar, bu parti ayn zamandaPKKy savunuyor ve onu destekliyordu. Ama bu destek PKKnn mcadelesi ve toplumsal yapsndanziyade, sve iindeki politik mcadelenin ihtiyalarndan kaynaklanyordu. Yoksa, PKKnn vepolitikalarnn sosyolojik bir analizine dayanmyordu.

Bunu bildiim iin, batllarn her zaman istedii ve yabanc veya nc dnyallarn yapt gibi(nk genelleme yeteneinin kendilerine has bir yetenek olduunu dnr batllar ister Marksistolsun ister baka bir ey, deimez. Bizlere den o genellemeler iin informatif bilgi vermek olabilir.)informel deil, genellemelere ynelik bir yaz yazdm.

Yaz sveeye evrildi ve iletildi. Tahmin edilecei gibi, svelilere Krtleri acndrp,onlarn ne kadarkurban verdii, ne kadar kt yaad zerine bir yaz olmadndan, aslnda yazdan hi memnunolunmad. Bu onlarn istedii ya da bekledii ve altklar trden bir yaz deildi.

Burada Krtler, Trkler ya da nc dnyallarn Batl karsnda tpk kadnlarn erkekler karsndaolduu gibi su ortaklna da deinmek gerekir. nk onlar da tam batllarn bekledii gibidavranrlar.

Bu yaz ise byle deildi ve batan aa bir genellemeydi ve bir de utanmadan sveli Marksistlerin,dolayl olarak Stalinizm veya PKKnn ideolojik ve sosyal yapsna ilikin deerlendirmelerini deeletiriyordu.

Ama bunu aktan da syleyemezlerdi. Her zaman olduu gibi, ierie ilikin itirazlar biimselitirazlarn ardna gizlendi. Yaznn ok uzun olduu ve politik bir organda yar almasnn doruolmayaca, teorik organda yaynlayacaklar sylendi. Ama sonra onda da yaynlamadlar.

Ancak yaznn hikayesi burada bitmiyor. Almanyaya geldik ve bu sefer yazy Alman solcularnnorganlarna yolladk. Onlar da yaynlamad. Bu sefer Trkiyedeki birka dergiye yolladk. Onlar dayaynlamad. imdi bir de zgr Gndeme yolladk.


13/65

12

lk blmdeki yazlar okununca hemen u grlr. Yazlar Daha nce Krdistan Press iin

1985lerde yazlm makalelerdeki konular tartmaktadr ve hemen hemen ayn

konudadrlar. Krt ulusal hareketine, Demokratik Cumhuriyet stratejisini nermekte, ayrlma

hakknn ulus olmakla ilgisi olmadn sylemektedirler.

Bu daha sonra Krt hareketinin yeni stratejisini selamlayan ve savunan tek sosyalistin bizolmamzn bir rastlant olmadn da gsterir. nk calann Demokratik Cumhuriyet

veya Trkiye Ulusu gibi parolalarla ifadesini bulan stratejisi, bizim iin, yllar nce

nerdiimize, bizden bamszca, olaylarn zorlamas ve el yordamyla ulamaya almasdr.

Bu yaz misafir yazarlarn yazd ksmda yaynlandktan sonra, her halde yazlar iyi

bulunmu ki, Erturul, haftada bir Forum kesinde ke yazs yazmam nerdi. Bu Kede,

Metin ulhaolu, Aye Dzkan, Erdoan Aydn, Mahir Sayn gibi isimler yazyordu. Her biri

dnml olarak haftada bir kez yazyordu yanl hatrlamyorsam.

Bu ke iin yazdmz yazlar dikkatle okunduunda, Krt hareketi ve sorunlarnn hemenhemen hi tartma konusu bile yaplmad, esas konunun burjuva uygarlnn eletirisi ve

baka bir uygarln programnn taslaklatrlmas sorunu etrafnda dnd grlr.

lk yaz olan ve Krt hareketi ve Trkiye ile ok daha ilgiliymi gibi grnen Kemalizmin

Yerini Ne Alacak? yazs bile, aslnda, Kemalizmin eletirisinin aydnlanma ve burjuva

uygarlnn eletirisi olmas gerektii, bu anlamda Kemalizmin eletirilmedii fikrinde

younlamakta ve bir bakma dier yazlar haber vermektedir.

Burjuva uygarlnn siyasi formu olan milliyetilik; bunun nasl bir rk sistemin arac

olduu; Turizm ve Zaman gibi rneklerle, bu uygarln kendisine ulalmaya allanlarnn

sorgulanmas; yani ayn zamanda gerek bir Kemalizm eletirisinin btn ip ular bu

yazlarda grlebilir. Aradan bunca zaman gemi olmalarna ramen yazlar ele aldklar

konular ve konuya yaklamlaryla hala tazeliini korumaktadrlar.

Bu yazlarda ele alnan konularda, yaklamdaki evrim ve daha sonra ulalan nokta en ak

biimde, Gelecei ve Gemii Kurtarmak balkl yazda grlebilir. Benzer ekilde,

misafir yazar olarak yazlan yazlarda, yani Uluslarn Kaderini Tayin Hakk ve

Demokratik Cumhuriyet konusunda ele alnan konularda sonradan nereden nereye varld

da Orta Douin Demokrasi Manifestosu balkl metinde grlebilir. Bir bakma zgr

Gndeme yazlan yazlar Yirmi birinci Yzyl iin yazlm bu Manifestolarn ilk taslaklarolarak da okunabilir.

Bu gn varlan noktadan bakldnda, 1992de imdi bulunduumuz yerin teorik olarak

kysnda olduunuz, kck bir adm atmamzn yeterli olaca grlebilir. Bu kk

admn atlmas on iki yl gecikmi saylabilir. Bu gecikmenin nedeni, Lenin, Troki,

Kvlcml gibi byk devrimci Marksist ve teorisyenlerin bizim zerimizdeki muazzam

Ama zgr Gndemde de yaynlanmad. Bunun zerine, Yeni lke adl daha teorik organa yolladk.Onlar da yaynlamad. eitli vesilelerle eitli Krt organlarna da yolladk bir ok kereler hi birisiyaynlamad. Hasl bu yazy her hangi bir Krt organnda yaynlamak mmkn olmad.


14/65

13

otoritesidir. Onlarn Uluslarn kaderini Tayn Hakkn savunurken nesnel olarak gerici bir

milliyetilii savunduklarn dnememizdir.

Benzer ekilde, Marks ve Engelsin muazzam otoritesi de onlarn dini bir inan, ideoloji,

bilin biimi vs. olarak tanmlarken, burjuva aydnlanmasnn kategorileriyle dndklerini,

yani aslnda kendi ortaya koyduklar retiyle, Tarihsel Maddecilikle elitiklerinigremememizdir.

Yani Demokratik Cumhuriyet ile Uluslarn Kaderlerini Tayin Hakknn birbiriyle elitiini

grmemiz, bu ikisini bir arada savunan Lenin, Troki, Kvlcmlnn otoritesi nedeniyle

gecikmitir; Tarihsel Maddeciliinin kavramlaryla dini bir inan ve ideoloji olarak kabul

etmenin elitiini grmemiz de, bu ikisini bir arada savunan Marks ve Engelsin otoritesi

nedeniyle gecikmitir.

1970lerin sonunda Kvlcmlnn elikilerinin farkna varmamz ve onlar zmemiz bizi

Otantik ve Devrimci Marksizme ulatrmt; kibinlerin banda, Marks Engelsin din vestyaplar; Lenin, Troki ve Kvlcmlnn Ulusuluk konusundaki elikilerini grmemiz ve

onu zmemiz, Tarihsel Maddecilii yeniden ina etmeyi gerektirdi.

Marksizm Aydnlanmann ocuuydu, gerekten aydnlanmadan bamszlaabilmesi iin

baba katili olmas gerekiyordu. Bizim kendi evrimimiz asndan, Marksist babalarmzn

katli olan ey; Marksizm asndan aydnlanmadan bamszlama, onun karsnda baba

katlinden baka bir ey deildir. Daha nceki Marksistler bu baba katlini yapamadklarndan

bu cinayeti ilemek bize dt.

Marksizm artk tekrar eski entelektel gcn kazanabilir; Sosyalist Hareket ve i Hareketi

tekrar bamsz bir program gelitirebilir.

09 Kasm 2004 Sal

[email protected]

http://www.comlink.de/demir/


15/65

14

Birinci Blm : Dardan Yazlar

Kvlcmlnn Miras

Yzyln banda domak ve yetmilerin banda lmek!..

Genliinizde Ekim Devrimini yaarsnz. Sadece o cokuyu yaamak bile bir devrimciye

ezilenlere adanacak bir hayat srdrecek bir enerjiyi salamaya yeter. Ama tarihin ve talihinyzne gld bir kuaktansnzdr. 1929'larda Kapitalizm tarihinde grd en byk

buhranla sarslrken, Sovyetler byk bir hzla kollektifletirme ve sanayilemeyi

baarmaktadr. Daha sonra faizmin ykseliiyle bir karanlk dnem balarsa da, bu dnem

bile kapkara deildir: spanya umutlar yeertir. Sonra Stalingrat Zaferi. Btn Dou

Avrupa'nn "Sosyalist Blok"u kuruu. in Devrimi. Kba Devrimi. Sputnik, Yuri Gagarin. Ve

nihayet 1968'lerin btn dnyay saran devrimci kabar. Zaman zaman geriye ekililer olsa

da iyimserlii besleyen, zaferden zafere koan bir dnemde yaamsnzdr. Umutla

lebilirsiniz.

Hikmet Kvlcml bu kuaktand.

Yzyln ortasnda domak; 60'larn devrimci kabaryla ezilenlerin yannda saf tutmak;

90'larda u rezil dnyada hala yaamak. Belki bizler bile yine de anslyz. Hi olmazsa 68'in

havasn soluduk. Ya bizden sonraki kuaklar? Yenilgiden ve rmeden baka hi bir ey

grmediler ve yle grlyor ki daha uzun sre de gremeyecekler. Viktor Serge 30'larn

sonu iin "an gece yars" der bir yerde. Bugn o dnemin belki ksa bir gne tutulmas

olduu ama asl an gece yarsna daha yeni yeni girdiimiz grlyor. Bizler ve bizden

sonrakiler byle bir kuaktanz.

***

Hikmet Kvlcml'dan gelecek kuaklara ne kalabilir?

Adanmlk.

nsan hayatna anlam veren ey onun amacdr. Snfsz, smrsz, zulmsz bir dnya iin

savamak ve bu savata hep ezilenlerin yannda saf tutmak. Byle bir hayat iin kendini

adamak. Evet bu gelecek kuaklara kalabilecek bir niteliktir Kvlcml'dan, ama baz

kaytlarla.

Kvlcml'nn adanmln salayan ruh hali ve gerekeler bizlerin ve gelecek kuaklarnadanmlnn gerekesi olamaz.


16/65

15

Onlar insanlar daha gzel bir dnya umudu iin savaa aryorlard, bizler ise daha da

ktsn engellemek iin, hi bir umut kalmad iin savaa armak ve savamak

zorundayz.

Kvlcml ve kua arlarna bilimsel gerekeler bulabiliyorlard. rnein kapitalizmin

mrn doldurduunu, sosyalist bir toplum iin nesnel koullarn var olduunusyleyebiliyorlard.

Bizler ise kapitalizmin mrn doldurup doldurmadnn nemli olmadn; aksine eer

genliini yayorsa bile insanlk iin ok daha byk bir tehlike olduunu ve belki tam da

mrn doldurmad iin ona kar savamak gerektiini sylemek ve savamak zorundayz.

Bizler ve gelecek kuaklar adanml tamamiyle ahlaki bir tavr ala balamak

zorundayz. Bizler ve gelecek kuaklarn devrimcileri Kvlcml ve kuandan farkl olarak

"Ezen var ezilen var, ben ezilenden yanaym. Tarihsel sre ezilenlerin kurtuluu iin

koullar olgunlatrm m, olgunlatrmam m? Bunun hi bir nemi yok. Hatta eerolgunlatrmamsa ve kapitalizm eer hala genliini soluyorsa tehlike daha byktr ve

insanln yok olutan kurtulabilmesi iin daha byk bir kendini adamlk gerekmektedir"

demek ve yle yapmak zorundayz.

Kvlcml ve kua iin devrimler "tarihin lokomatifleri"idi, bizler ve sonraki kuaklar iin

"imdat frenleri"dir.

***

Kvlcml'nnpolitik eyleminden gelecek kuaklara bir tecrbe olmann tesinde, ibret verici

bir rnek olmann tesinde pek bir ey kalaca sylenemez.nsanlarn son eylemleri bir bakma onlarn vasiyetleri kabul edilebilir. Kvlcml'nn

lmnden nceki son iki eylemi stanbul'daki Skynetim Mahkemesine ve SBKP genel

Sekreteri L. Brejnev'e yazd mektuplardr.

Bugn ne Sovyetler Birlii var ne SBKP, ne de onlara ikayet edilen TKP. Hepsi pazar

ekonomisinin faziletlerini kefetmekle meguller.

Skynetim Mahkemelerine yazd mektuplarda "Ordu Genliinin" "Anti-emperyalizmi"ni

okuyordu. O "anti-emperyalizmin"nereye vard, bugn en ak biimde, lhan Seluk ve

benzerlerinin, Krt ulusunun yzde yz hakl direnii karsnda takndklar, anti-emperyalistgerekeli ovenizmlerinde grlebilir.

Hayatn snfsz ve smrsz bir dnyaya adam ve bunun iin hep ezilenlerin yannda saf

tutmay ilke edinmi bir dava adam iin, son iki politik eyleminin, gelecek kuaklara

yanlsamalardan baka bir ey anlatmayan bu anlamszl ve yanll, lmnden 21 yl

sonra ortaya kan bu manzara, ne acdr. Ve Tarih ne kadar acmaszdr.

Kvlcml'nn politik tavr allar aslnda nc Enternasyonal'in ve SBKP'nin resmi

izgisinin damgasn tamtr daima. 1930'larda yazd Yol, nc Enternasyonal'in

"nc Dnem"politikalarnn damgasn tar ve radikalizmi de oradan gelir. AynKvlcml 1960'larda 20. Kongre sonrasnn politik tezlerine uygun tavr allar gelitirir. Bu

fark bu gnlerin en yakc konusu "Krt Sorunu"nda aka grlebilir. 1930'larda "Krt


17/65

16

Sorunu"nda i hareketine en byk destei grrken; Kemalizmi en ar biimde mahkum

ederken; 1960'larda bu yndeki her giriimi emperyalizmin bir komplosu olarak

deerlendirmek eilimindedir.

Fakat Kvlcml SBKP politikalarnn bir papaan da deildir. O politikalar savunuunda

bile bir derinlik, bir orijinalite, radikal bir yan vardr. Kendi devrimci ve radikal eilimleriylesavunduu resmi politika arasnda daima bir eliki vardr. Baz momentlerde bu elikiyi

aa da vurur, rnein in Kltr Devrimi vesilesiyle yazd "Kzl Bekiler"; Kba iin

yazd "Kba Felee Meydan Okuyor"yazlarnda ya da kaaklnda lmne kadar yazd

anlarnn son blmnde olduu gibi. Anlarnn ilk blmlerinde neredeyse Suriye'de

Sosyalizm; Bulgaristan'da Komnizm varm gibi deerlendirmeler yaparken; gerekleri

yakndan grdke; lmnn arefesinde Sovyetlerde bir "devlet snflar"nn

egemenliinden; Troki'nin son gnlerinde de iddia ettii gibi Lenin'in ldrlm

olabileceinden sz eder. Bir kopuun arefesinde gibidir adeta, ama mr bu elikiyi

amasna zaman brakmadan biter.

1930'larn banda yazd Yol'da, Sosyalist Teorinin (zellikle Strateji, taktik, rgt

sorunlarnda) Uluslararas ii snfnn deneylerinin sistemletirilmesi olduu yolundaki

Lenin'in nermesini yazar. Fakat Kvlcml'nn eserlerine bakldnda bu konuda bir tek bile

orijinal eseri grlmez. rnein 1933'de Almanya'da tarihin grd en byk ve en moral

bozucu ii hareketi yenilgisi ve faizmin iktidara gelmesi konusunda bir tek yazs bile

yoktur. Marksizm Bibliyotei'nden kan spanya Sava ile ilgili kitap ise Resmi Sovyet

grnn poplarize edilmesinden baka bir ey deildir.

Bu eksiklik ve a kavrayamayn srr yine Yol'un baka bir yerinde Uluslararas iihareketinin deneylerini sistemletirmeyi nc Enternasyonal'in yapt dolaysyla

kendisine bu alanda yapacak i kalmad eklindeki nermededir. Kvlcml a anlamak

iini Sovyetlere havale etmitir. Byk bir i huzuruyla da kendi lkesi ve lkesinin tarihsel

toplumsal yapsna ynelmitir.

***

Kristof Kolomb'un temel nermesi (Dnyann yuvarlak olduu) doru olmakla birlikte;

karsamas (srekli batya giderek in ve Hint'e ulalaca) yanlt. Ama bu yanla

ramen ve tam da bu yanl nedeniyle kefettii yeni bir ktayd.Kvlcml da an deneylerini Sovyetlere havale ederken yanl yapyordu ama bu yanla

ramen ve biraz da tam bu yanl nedeniyle kendi mcadele alann, yani Trkiye'yi anlamak

iin "onun iinden kt daha dorusu bir trl kamad"Tarih'i anlamak gerekir derken

Tarih alanndaki en byk keiflere doru yelken ayordu.

Doa ve Toplum gibi bilim de hi bir eyi bedavadan vermez. Frankfurt Okulu'nun

felsefedeki ilerilii Politika ve Tarih konusundaki geriliinin kefaretiyle denmitir. Trokist

gelenein uluslararas ii hareketinin deneylerini sistemletirme abas Tarih ve felsefe

alanndaki geriliin kefaretiyle denmitir. Kvlcml da Tarih alannda salad baarlar

politika ve felsefe alanndaki geriliiyle demitir. (Aslnda birbirinden ayr bu gelenek


18/65

17

birbirinden bamszca ama birbirini tamamlayc bir ekilde gelimitir. Dnya bunlardan ilk

ikisini biraz olsun biliyor ama henz Kvlcml'y bilmiyor.)

Marks nasl Kapital'de "modern toplumun yzndeki peeyi kaldrma"abasna girdiyse,

Kvlcml da Kapitalizm ncesi medeniyetlerin yzndeki peeyi kaldrm ve onlarn

hareket yasalarn bulmutur. Bu muazzam keif bir tek kavramla zetlenebilir: TarihselDevrimler.

Bugn en kabaday Marksist, devrim deyince sadece Hollanda ve ngiliz devrimlerinden bu

yana gelen modern devrimleri sayar. Peki bundan nce en az 5000 yllk snfl toplumlar,

uygarlklar vardr. Bu dnem boyunca devrimler olmam mdr? En kabaday Marksistler bile

bu soruyu sormamlardr. Bu soruyu soran ve cevabn arayan tek Dr. Hikmet Kvlcml

olmutur. Cevap: medeniyetlerin kurulu ve ykllarnn ve bu kurulu ve ykllara yol aan

barbar aknlarnn aslnda birer devrim olduunun kefidir. Bu devrimler modern

devrimlerden farkl olarak bir snfn deil bir uygarln yklna yol aarlar.

Bu devrimlerin mekanizmalari Kvlcml'nn eserlerinde en ince ayrntlarna kadar

ilenmitir.

te gelecek kuaklarn devrimcilerine Kvlcml'dan kalan en byk miras bu Tarih

almalar, ksaca kendi adlandrmasyla "Tarih Tezi"dir.

O gemi tarih gelecein devrimcilerine ne sunabilir?

ok ey. Bir kana deinelim.

Marksizm, ii hareketi btn dnyaya yayldka, Avrupa Merkezli olmakla eletirilmitir.

Bu eletirinin grnte hakl bir yan vardr da. Kvlcml, Tarihte Avrupa Merkezliliekesin bir son vermitir. Bugn giderek dnya apnda bir apartheit rejiminin olutuu

yeryznde, dnyann siyahlar, Kvlcmlda, kendilerini entelektel klelikten, yani euro-

sentrizmden kurtaracak gl bir tarih anlay bulacaklardr. Ayn zamanda Kvlcml bir

Marksist olduu iin Marksizm'deki euro-sentrizmin teorinin kendisinden doan bir yapsal

zellii olmadnn da somut bir kantdr ve varlyla o eletirileri bo drr.

Marksizm aydnlanmann dorusal geliimci, iyimser ve teknik hayran etkileri bakmndan

eletirilmektedir. Bu eletirinin de grnte hakl bir yan vardr. Ama Kvlcml'nn Tarih

Tezi ve incelemeleri varlyla bu eletirileri de bo drr. Tarih Tezi, antik Tarihboyunca Tarihsel srecin motorunun Teknik deil (nk binlerce yl pek az gelimitir)

insan olduu nermesine dayanr. Tarih Tezi dorusal geliimci anlaylara lm darbesi

vurur. Kapitalizme feodalizmden deil lkel Sosyalizmden sranr. Ve nihayet Walter

Benjamin'in devrimlerin tarihin imdat frenleri olduu yolundaki nermesi Tarih Tezini

bilene hi de yadrgatc gelmez; aksine bu nermenin kantlarn sunar.

Kvlcml'nn miras sadece bununla snrl da deildir. Modern toplumu anlamak; tm

znelerin radikal kanatlarn birletirebilmek iin; global bir program geliitirmeyi

salayabilecek metodolojik bir katk da yapmtr.


19/65

18

Bu katk, modern kapitalizmin kapitalizm ncesi ve dier toplumsal ilikilerle kaynamas ve

bu kaynama sonucunda, somutta Marks'n Kapital'de ele ald saf ve soyut kapitalizmden

ok farkl bir toplumsal ilikiler ve gler sisteminin ortaya kna yol amasdr.

Kvlcml'nn bu alandaki metodolojik katks 60'larn strateji tartmalar iinde

anlalamadan unutulup gitmitir. Bu tartmalarda iki taraf da kapitalizm gelitikekapitalizm ncesi ilikileri tasfiye ettii varsaymn paylayor ve buna gre bir devrim

stratejisi iziyordu. Kapitalizm ncesi ilikileri arlkl grenler demokratik devrimi;

dierleri de sosyalist devrimi neriyordu. Daha sonra Trokistler gecikmi olarak eitsiz

gelimeden hareketle tam da demokratik grevler nedeniyle ve devrimin dinamiiyle sosyalist

devrim olacan syledilerse de bu temel varsaym sorgulamadlar.

Kvlcml ise, onun sadece kapitalizm ncesi ilikileri tasfiye etmekle kalmadn, ama ayn

zamanda onlar glendirdiini, yaattn ve ortaya basit emalara smayacak bambaka

toplum ve snf ilikileri ktn sylyordu. Ayn metodolojik yaklam lmnden bir sre

nce yazd bir blmyaynlanm "Trkiye'nin ok Katl Sosyal Ehram: Kadn Sosyal

Snfmz"adl incelemesinde de gelitirir.

Bat'daki feminist hareket de Kvlcml'dan bamszca benzer bir metodolojik ilkeyi bulup

gelitirmek zorunda kald. Kapitalizm sadece aileyi ve ev ii emei tasfiye etmekle kalmaz,

onu yeniden retir, glendirir, deitirir ve bir btn olarak kendi de deiir.

Kanmzca bu metodolojik ilke gelecekte tm ezilenlerin hareketlerini ortak bir program ve

teori etrafnda birletirebilmek iin gerekli radikal, btnsel ve eletirel bir teorinin dayanmas

gereken temel bir ilke olmaldr.

***

Kvlcml'nn politik tavr allar Tarih Tezinin ya da metodolojik katklarnn mantki bir

sonucu deildir. Hele kimilerinin iddia ettii gibi o politikalara teorik bir zemin bulma abas

hi deildir. yle olsayd, bilime bilim d kayglarla yaklat iin alak diye

nitelenmesi gerekirdi.

Kvlcml'nn tarih ve metodoloji alanndaki katklaryla ve bunlarn gerekten devrimci

zyle politik tavrlar arasnda daima bir eliki olmutur. Resmi Sovyet gr ve bu

grn Trkiye'deki savunucular bu elikiyi ok iyi sezdikleri iin Kvlcml'nn gelecek

kuaklara miras kalacak bu esas eletirel ve devrimci yann yok saymaya, kmsemeye

hatta deli samas gibi gstermeye almlardr.

Aslnda Kvlcml'nn Tarih alanndaki katklaryla politikas arasnda, Hegeldeki yntem ve

sistem elikisine benzer bir eliki vardr. Nasl Marks, Hegel'in devrimci ekirdeini,

yntemini benimsedi ise, gelecek kuaklarn devrimcileri de Kvlcml'nn tarih

almalarnda ihtiyalar olan devrimci z bulabileceklerdir. Ama yle grlyor ki, imdi

Kvlcml'y anan ve gemiin ykn srtnda bir kabus gibi tayan sosyalistler onun tutucu

kabuunda oyalanyorlar.

Demir Kkaydn

11.10.1992


20/65

19

Hamburg


21/65

20

Tarih, Politika ve Uluslar

Gnmz, gnmzdeki atmalar anlamann en iyi yollarndan biri de, gemi zerine ama

gnmzde yazlanlar, yani Tarihleri okumaktr. Sanlann aksine Tarih, Tarih'ten ziyade

bugnle ilgilidir. Tarihler, yazarlarnn gnmz atmalar iindeki tezlerini Tarih ilekantlama abasndan baka bir ey deildirler.

Bunun iindir ki, Tarih'i deil ama gnmz; yaanm bulunan Tarih'i deil ama, u an ya-

anan Tarih'i; bu Tarih iinde atan gleri; onlarn karlarn ve ideolojilerini anlamann en

iyi yollarndan biri de, Tarih kitaplarn okumaktan geer. Ayn ekilde yaanm bulunan Tarih

de, en belirgin izgileriyle yine Tarih'in Tarihi'nden anlalabilir.

Burjuvazi iin Tarih bir Dnya Tarihi deildir. Tarih uluslarn tarihidir ve uluslar da Tarih

boyunca var olmulardr. O halde, bir ulusun bir ulus olabilmesi iin ulus olarak bir tarihi

olmas gerekir.Emperyalist lkelerin ya da ezen uluslarn burjuvazisi, dier uluslar zerindeki smr ve

egemenliini hakl gsterebilmek iin, o halklar geri ve barbar, kendisini de uygar olarak sunar.

Aslnda Oryantalistik'ten Antropolojiye kadar btn szde bilimlerin kaynanda bu kayg

vardr. (Bu bilimlerin dou ve gelimeleriyle, smrgeciliin ve emperyalizmin gelimesi

arasndaki iliki gerekten incelenmeye deer bir konudur.)

Ceza suun cinsindendir. Ezilen uluslar kurtulu savalarna girerken, ezilen uluslarn burjuva-

zisi de kendi Tarihini yeniden yazar. Bu tarihler, ou kez kendilerini ezen ve smrenlerin

gizli varsaymlarn paylaarak ama ezenlerin tezlerinin aksini kantlamaya alarak

ekillenirler. Bunlar kendilerini smrenlerin iddialarann aksini, yani ne kadar uygur

olduklarn, ya da bir zamanlar nasl byk uygurlklar kurduklarn anlatr.

Btn bunlar bir anlamda doru da olabilir, nk kapitalizm ncesinin btn byk uygarlk

beikleri kapitalizmin geliimiyle birlikte yeni/yar ya da tam smrge olmulardr.

Bu tarz bir tarih yazm, ezilen bir ulusun kendine gvenini ve mcadele gcn arttrd, o

ezilmeye kar mcadeleyi glendirdii lde tarihsel olarak hakl ve ilerici bir grev de

grebilir ve bir ok durumda grmtr de.

Ne var ki, bunu yaparken, ezilen ulus tarihilii, ezen uluslarn tarihiliinin tm yanllarn ve

ideolojik hegemonyasn kabullenmi olur; onun ufkuna hapsolur. Bu hapsolu da azlnda ezilen

uluslarn burjuvazilerinin toplumsal konumlaryla ve kk burjuvazilerinin tarihsel snrllkla-

ryla (burjuvazinin ufkunu ama yeteneinde olmaylaryla) dorudan balantldr.

Ezilen ulus tarihilii, kendisinin nice uygar olduunu, nice medeniyetler kurduunu

kantlamaya alrken, zmnen kendisini ezen ulusun u varsaymn da kabullenmi olur:

Medeni olmayanlar ya da "yksek bir kltr"den gelmeyenler ulus deildirler ve uluslara

tannan haklardan yararlanamazlar; o halde medeniletirilmelidirler.

Yllar nce Gine Bissau'daki Kurtulu Sava'nn nderi A. Cabral'n bir yazsn okuyordum. A.

Cabral bu yazsnda, byk bir gayretle Gine'de bir zamanlar ne kadar yksek bir kltr ve


22/65

21

uygarlk olduunu anlatmaya alyordu. Sanki bunu kantlasa, savas olduu kurtulu

savana daha bir hakllk kazandracakm gibi...

Cabral'n bu abas elbette ilerici ve haklyd. Ama bu abalar tarihsel olgulara denk dseydi

bile, kendilerini ezenlerin, smrgecilerin llerini, deerlerini, varsaymlarn kabul etmi

oluyordu.

Ama bunun yan sra, Sahra'nn gneyindeki Afrika'da -Etiyopya hari- hemen hi bir

medeniyet var olmadndan, ister istemez gerek olmayan bir tarih yaratmak zorunda

kalyordu. Kapitalizmin giriine kadar Sahra'nn gneyi hemen hemen sadece ilkel sosyalizmin

eitli aamalarndaki topluluklardan oluuyordu.

Afrika'da byk medeniyetler kurulmam olmas niye utanlacak bir ey olsun? Aksine, Afri-

ka'nn Tarih'e ge girii onun gerek tarihsel avantaj olamaz m? Daha 500 yl nce, Avrupa'nn

kuzeyi, yani bugnk Kapitalist uygarln beii, in, Hint ve Akdeniz uygarlklar karsnda

bugnk Afrika'nn durumunda deil miydi?Hakl olsa da, Cabral'n ki gibi bir tarih burjuva ideolojisinin egemenliini glendiriyor ve

dier yandan da gereklere denk dmediinden, olgular dzeyinde ezen uluslarn tarihilii

karsnda g duruma dyordu. Btn bunlarn yan sra, Gine Bissau halknn ilerde baka

"tarihsiz halklar" ezmesinin ideolojik temelini atyordu. Sonraki gelimeler bunu ac ac

gsterdi.

***

Benzer bir eilime Krt tarihiliinde de rastlanyor. Krt tarihileri kendilerini ezen uluslarn

tarihlerine ve tarihiliine, onlarn varsaymlar ve deerleriyle kar kmaya alyorlar. Orta-dou'da Med'lerden beri kurulmu bir ok medeniyet ya da hanedann Krtler tarafndan kurul-

duu ilan ediliyor. Tarih uluslarn bir tarihi olarak ele alnp bir Krt ulusal tarihi yaratlyor.

Krt tarihi ve tarihilii zellikle Trk burjuvazisinin dnyadaki btn ulus ve medeniyetleri

Trk yapan ve Krtlerin varln bile anmay affedilmez bir su addeden tarihine kar

mcadelede ekillenmek durumunda kald iin bu eilim olduka gldr de.

19 yzyln sonlarnda Trk milliyetiliinin ortaya kyla birlikte doan Trk tarihiliinde

bir A. Cabral'n ya da bu gnk Krt tarihiliinin hakll ve ilericilii de olmamtr. Osmanl

imparatorluu her ne kadar bir yar-smrge idiyse de Trkler bu devlet iinde egemen ulusuoluturuyorlard ve Trk tarihiliinin bir Trk tarihi yaratma abalar daha bandan beri

emperyalizme kar olmaktan ziyade dier uluslar zerindeki Trk egemenliini salamlatrm-

aya ve merulatrmaya ynelik olmutur.

Bylesine bir tarih ve tarihilik, kedi lanetini ve seviyesizliini ona kar ekillenen Krt tarihi-

liine de bulatryor. Ama Krt burjuva tarihiliinin bu seviyesizlii bylesine kolayca

kapvermesinin nesnel toplumsal bir temeli de var. nk krdistan ayn zamanda bir uluslar

mozayiidir. Yarn bamsz bir Kdistan kurulursa, Krdistan'daki aznlk uluslarn kendi

kaderini tayin abalarna kar imdiden igdsel olarak hazrlk yaplyor.

Trkler de Krtler de tarih boyunca herhangi bir medeniyet kuramamlardr. Osmanl impara-

torluu bir Trk medeniyeti deil, slam ve Bizans (ama daha ok Bizans) medeniyetinin bir


23/65

22

rnesansdr. Eyyubiler bir Krt devleti deil, bir islam devletiydi. Herhangi bir ulusun hi bir

medeniyet kuramamas niye bir eksiklik olsun? Herhangi bir ulusun ya da topluluun, ayrlma

hakkn elde etmek iin, buna meruluk kazandrmak iin, daha nce bir veya bir ok

medeniyet, devlet kurduuna dair bir sertifika gstermesi gerekmez.

Uluslara birer tarih yaratma abalar, son derece somut bir program sorununa verilen bir cevaplailgilidir. Kurulacak devletin rgtlenme biimine ilikin bir sorundur bu.

Tarih'i u veya bu ulusun baarlarnn, medeniyetlerinin tarihi olarak anlatma ve anlama,

zmnen, tarihi olmayan uluslarn -gerekte uluslarn bir tarihi de yoktur- ulus olmad,

dolaysyla da bamsz bir devlet kurma, kendi kaderini tayin haklar olmad varsaymn,

gizli olarak iinde tar. Bu, ulus olmayan insan topluluklarnn, ulus olduuna dair bir sertifika

gsteremeyenlerin ayrlma hakknn olmayaca anlamna gelir; dier bir deyile, brokratik ve

militer bir devlet cihaznn varln merulatrmaya yarar.

Trkiye Sosyalist hareketinde Kendi Kaderini Tayin Hakk daima bir ulus olup olmamaerevesinde tartld. Aslnda bilimsel sosyalizmin klasiklerinde, kendi kaderini tayin

hakkbir ulus olup olmamaya bal olarak ele alnmaz. Herhangi bir insan topluluunun,

bu topluluun "biz" duygusu ya da bilinci neye dayanrsa dayansn (rnein bir blgede, ya da

bir mahallede yaamak gibi), kendi kaderini tayin ya da ayrlma hakkn kullanmay

engellemiyecek bir demokratik cumhuriyet balamnda ele alnr.

Gerek demokratik cumhuriyet "zgr komnler"in zgr iradeleriyle gnll birliinden

oluabilir ve olumaldr. Marks, Engels, Lenin sorunu hep byle ele almlardr. Bu demektir

ki, bir ky ya da mahalle halk bile, ayrlma hakkna sahip olmaldr ve bu ayrlma

hakknn kullanlmasn engelleyebilecek hi bir kurum olmamaldr.

Burjuvazi ayrlma hakkn bu geni kapsamyla katiyen kabul edemez. nk byle bir devlet

kk bir smrc aznln byk bir ezilenler kitlesine kar basksnn arac olamaz. Bu

nedenledir ki burjuvazi, ayrlma hakkn ulus olmaya balamakta, bunun iin bir ulus olduunu

kantlamak, ulus olduunu kantlamak iin de bir ulus tarihi yaratmak; yoksa da icat etmek

zorunda kalmaktadr.

Krt burjuvazisinin Tarih yaz da, sadece gerei tahrif etmekle kalmaz; sadece burjuvazinin

hi de demokratik olmayan bir devlet zlemini aa vurmakla kalmaz ama ayn zamanda Kr-

distan'daki Kurtulu Sava'na da zarar verir. Krdistan topraklar zerinde, Sryaniler, Trkler,Keldaniler, Asuriler, Zazalar, Araplar, erkezler vs. hi de kmsenmeyecek bir aznlklar

toplam oluturmaktadrlar. Kendi kaderini tayin hakknbir devlet biimi sorunu deil, bir

ulus sorunu olarak ele almak, bu aznlklar mcadelenin dnda brakmakta; hatta zaman

zaman ezen ulus burjuvazisinin kucana atmaktadr.

Ezenlere kar verilen her sava ezilenlerin iindeki bir i savala birlikte yrr. Krdistan'daki

kurtulu sava ve ona damgasn vuran hareket her gn biraz daha olgunlarken, dier yandan

da radikalleme eilimi gsteriyor. Bu hareket reformist eilimlere kar mcadelede nemli

politik mevziler kazand ve kazanyor. Ne var ki, ideolojik mcadele alannda politik alan kadar

baar grlmyor. Hatta bu alanda burjuva ideolojisinin kesin bir egemenliinden sz

edilebilir. Hatta bu egemenlik nedeniyledir ki, radikallik, burjuva ideolojisinin egemenliinin


24/65

23

gc lsnde radikalliini mcadele biimleri ve taktikler dzeyinde ifade etmek; bu nedenle

de zaman zaman tm potansiyelleri harekete geirememek durumunda kalyor.

Krdistan proletaryasnn Krt Ulusal Kurtulu savandaki arl giderek artarken; bu

ykseli kendi ideolojik ifadesini de bulmak zorundadr. rnein, Krt proletaryas ve sosyalist-

leri, Krt burjuva tarihiliinin karsna sosyalist tarihilikle kmak zorundadr. Bu tarihilikhi de burjuvazinin varsaymlarn paylamayacaktr. O dnyann "barbar" ya da "uygar"

halklar arasnda bir ayrm yapmayacaktr. O Tarihi uluslarn tarihi deil, gerek devrimci,

devrimci de gereki olmak zorunda olduu iin, bir btn insanln tarihi olarak alacaktr.

Krdistan sosyalistlerinin, Krdistan'daki ulusal kurtulu savana nderlik edebilmeleri iin

burjuvazi karsnda entellektel zaferlere de ihtiyac vardr. Burjuva tarihileine kar bir

mcadele verilmeden de byle bir zafer kazanlamaz. Ama aslnda bu entellektel zafer demo-

kratik cumhuriyet diye ifade edilebilecek bir programatik hedefin ta kendisinden baka bir ey

de olmayacaktr.

Krdistandaki ulusal kurtulu mcadelesinde giderek arl artan Krt sosyalist ve iilerinden

bunu beklemek ona limitlerinin zerinde bir grev yklemek olmuyor mu? Sanmyoruz.

Krdistan'n en ileri kesiminde ykselen hareket byk lde 68'in ocuudur ve Krdistan'da-

ki i snf herhalde Ekim Devrimi'ni yapan iilerden kltrel bakmdan daha geri ve

nicelike de daha az deildir.

Demir Kkaydn

05.08.1991


25/65

24

Krt Sorunu mu Trk Sorunu mu?

Toplumsal olaylara deiik koordinat sistemlerinden baklabilir. Baklan koordinat sistemi

politik almann muhataplarn, znesini, nesnesini, ieriini ve nihayet dilini bile belirler.

Ama yeni znelerin ortaya k ister istemez o gne kadar kabul grm koordinat

sistemlerini ve baklarn sorguya eker.

Bunun en bilinen rnei Eurosentrizmdir (Avrupa merkezcilik). Bu anlayta, Avrupa (bazan

da ABD ve Kanada) toplumun ve tarihin znesi ve merkezi durumundadr. Her ey onlara

gre durumu iinde deerlendirilir. nsanln byk ounluunu oluturan "nc Dnya"

insanlar (ki bu "nc Dnya"tanm da Avrupa merkezlidir.) sadece bir nesne olarak

hesaplanrlar. Bu yaklamn en kaba ve bilinen rnei dnya haritalardr. Bu haritalardaaslnda dnyann "kenarnda"bulunan Avrupa hep merkezdedir.

Trk solu "Krt Sorunu"nu bu gne kadar, eer tabiri caiz ise, hep "Trk merkezli"olarak

tartmtr. Bu "Trk Merkezlilik"daha sorunun adlandrlmasnda bile grlr: "Krt

Sorunu"!.. Yani sorun olan Krtlerdir, Trkler deil. Ama aslnda sorun Krtlerden deil

Trklerden kaynaklanmaktadr; sorun olan Trklerdir.

Sorun bir kere byle koyulunca bu muhatab ve zneyi de belirler: "Krt Sorunu"ndan sz

ederseniz: muhatabnz Krtler deil Trkler olur. Sorunu zecek zne olarak da Krtleri

deil Trkleri veya "Trkiyei Snfn"veya baka bir Trk kesimini (rnein Burjuvaziyiveya Devleti) grm olursunuz. Krtler tartmalarn, politikann hep nesnesi

durumundadrlar.

Tipik bir rnei hatrlatmakla yetinelim. Dr. Hikmet Kvlcml'nn 1930'larn banda

Trkiye'deki ulusal sorun ile ilgili olarak, strateji balamnda yazd ve Trk solunun hala

alamam en radikal tavr allarn yanstan kitabinin ad: "htiyat Kuvvet: Milliyet

(ark)"tr (Yeni Trke'siyle: Yedek G: Ulus (Dou) gibi ifade edilebilir). Yani kitapta

Krtler yedek bir g olarak ele alnmaktadr. Kitabn ad Trk i Snf merkezlidir.

Kvlcml'nn bu kitab yazd dnemlerde bu tarz bir ele aln meru bir yan da vard.

Kitap iiler ve onlarn ncleri iin yazlmt ve o zamanlar Krdistan'da bir ii snf yok

denecek kadar azd.

Ve nihayet Trk sosyalist ve devrimcilerinin "Krt Sorunu"ndan bahsetmelerinin genel olarak

anlalr bir yan da vardr, nk onlarn gerek muhatab Trk veya Trkiye iileri,

aydnlar ve ezilenleriydi.

Ama bu gn, Krt ulusu bir zne olarak tarih sahnesine kmken, hele hele Krt

aydnlarnn, solcularnn, sosyalistlerinin hala bir "Krt Sorunu"ndan sz etmeleri ve

tartmalar, Krt solunun kle dilinden hala kurtulamadn ve henz Krt halkna ve

kendine gvenemediini gsteriyor.


26/65

25

Krt solu 1960'larda Trk solunun iinde ve onunla birlikte ama onun egemenlii altnda

dodu; Trk solunun 60'larda yrtt strateji tartmalar iinde ekillendi. Trk solunun

strateji tartmalarnda Krtler bir nesne, bir yedek g olarak ele alnyorlard ve bu nedenle

de bir "Krt Sorunu"ndan sz edilmesi kendi iinde az ok tutarl oluyordu. Krt Solu da

fazla dnmeden Trk Solu'nun kulland kavramlar alyordu. Bu Krt Ulusal KurtuluHareketinin henz yeterince gelimemiliinin; kendine gvenemeyiinin bir yansmasyd da.

Ve btn ezilen ulus ve rk hareketlerinin ilk aamalarnda grld gibi yalvarc, klece

bir yan vard. Ruha kle edilmilik dile de yansyordu. Ama bu gn, artk Krt hareketi

btn heybetiyle ortaya kmken Krt sosyalistlerinin bu gbek balarndan kurtulmas

gerekiyor.

Krt solu bugn yeniden bir strateji tartmas yapmak zorundadr. Sadece son yllarda

dnyadaki ve onu kavraytaki deimeler nedeniyle deil, deiik bir zne asndan; yani

Krdistan i Snf ve Krt Ulusal Kurtulu hareketi asndan da tartmak zorunda

olduu iin. Byle bir koordinat sistemi deiiklii eliinde Krt Ulusal KurtuluHareketinin Sorunlar ("Krt Sorunu"deil) tartlmadka, Krt solu bamszln ve

kiiliini kazanamaz. Byle bir koordinat sistemi deiikliinin balamas bile kendi bana

Krt solunun rtn ispat ettiinin bir kant olur.

Krt solunun tartmas gereken artk "Krt Sorunu"deildir. Krdistan'daki Ulusal

Kurtulu Hareketinin; Krt ii ve halk hareketinin sorunlardr. Krt Ulusal kurtulu

hareketi hangi glerle, hangi glere kar mcadele etmeli veya edebilir?

Ama sorun bir kere byle koyuldu mu o zaman "Trk Sorunu"nu tartma gerei de ortaya

kar. Trk veya Trkiye sol hareketi nasl kendi strateji tartmalar iinde "Krtleri bir yedekg olarak nasl kazanabiliriz?"sorusunu sordu ve Krtler iin program gelitirdiyse ya da

gelitiremediyse; Krt solu da "Trklerin ezilenleri kazanlabilir mi; kazanmak iin ne

yapmak; nasl bir program sunmak gerekir"i; dier bir deyile "Trk Sorunu"nu tartmak

zorundadr.

imdiye kadar hep Trk ii ve ezilenlerinin Krtleri nasl kurtaraca ya da onlar nasl

kazanaca ya da onlara ne verip ne vermeyecei tartld. Bugn iin Trk ii ve

ezilenlerinin Krtlere bir ey verebilecek ya da onlar kurtarabilecek bir hali yok; en azndan

ksa vadede byle grnyor. Ama ortada canl ve hzla ykselen bir ulusal uyan; bir Ulusal

Kurtulu Hareketi var. Bu hareketin ncs de en azndan kendisini Sosyalist gryor. Bukoullarda Krtlerin Trk ezilenlerini nasl kurtaracan; onlara ne verebileceini

tartmak gerekiyor. Bu tartmann muhatab ve znesi Krt sosyalistleri ve iileri

olacaktr; nesnesi ise Trk sosyalistleri ve iileri.

Byle bir tartma sadece Krt Ulusal Kurtulu Hareketi, Krt Solu ve i snf iin gerekli

deil. Trk solunun da (Krt solunun yllarca olduu gibi) bir tartmann nesnesi olmann ne

mene bir ey olduunu kaslarnda sinirlerinde hissedebilmesi; bizzat "Krt Sorunu"nu

tartmann ve ondan sz etmenin bile Krtlerin ezilmiliini yeniden nasl rettiini

kavrayabilmesi; mesiyanizminden kurtulabilmesi; ksaca Trk solunun eitimi iin degerekli.


27/65

26

Ulusal Kurtulu Hareketleri tarihine bakldnda bu hareketlerin kendi "Trk Sorun"larn

pek tartmadklarn; bu sorunun onlarn ufku dnda kaldn gryoruz. Bu aslnda Ulusal

kurtulu Hareketleri iinde Proletaryann ve sosyalist gelenein zayflnn bir sonucuydu.

Krt Ulusal Kurtulu hareketi modern snflarn hareketi olarak tarihe ge girdi; denebilir ki,

Krt Ulusal Kurtulu Hareketi en ge kalm Ulusal hareketlerden biridir. Ama bu gegelmilik onun ayn zamanda gcn oluturabilir. Modern ii snfnn gc ve hareketteki

arl lsnde bundan nceki Kurtulu Hareketleri gibi sadece ezilen ulusu deil; kendini

ezen ulusun ezilenlerini de nasl kurtaracan bilinli bir grev olarak; sadece nesnel bir

yardm olarak deil; nne koyabilir ve sonuncu ulusal kurtulu hareketlerinden biri olduu

gibi ilk ulusal temelde ekillenmibir sosyal kurtulu hareketi de olabilir.

Kvlcml'ya nazire: htiyat Kuvvet: Ezen Ulusun Ezilenleri (Bat)y yazmal Krt

Sosyalist ve i Hareketi. En azndan byle bir giriimde bulunabileceine dair ok emareler

var. Ve de sorunu koymak zmn yarsdr.

te bundan sonraki yazlarda "Trk Sorunu"nu ya da dier bir ifadeyle Krt Ulusal

Kurtulu Hareketinin Sorunlarn amaya alacaz. Ama katiyen "Krt Sorunu"nu deil.

Demir Kkaydn

11.08.1991


28/65

27

u Aznlklar Konusu

Aznlklar Konusu Trkiye'deki tartmalarda "Ulusalarn Kendi Kaderini Tayin Hakk"

sorununun; daha somut ifade etmek gerekirse "Krt Sorunu"nun glgesinde kalm

bulunuyor. Bu yazda aznlklar sorununun tartlmasna bir giri yapmay deneyeceiz.

Bir yanl anlamaya meydan vermemek iin hemen belirtelim ki, "ulusal sorun" herhangi bir

toprak parasnda yaayan insanlarn byk ounluunun kendilerini kader ortakl vs.

iinde hissedip bir "ulus" olarak kendi kaderini belirleme hakkyla ilgilidir. Somut bir rnek

verirsek, rnein Trkiye'nin dousundaki birok blgede kendilerini Krt olarak tanmlayan

insanlar ounluktadrlar. Uygar, insan haklarna saygl, demokratik bir lkede bu sorun son

derece sancsz ve basit bir biimde, rnein son zamanlarda Slovaklarn eklerden, eskiden

de Norve'in sve'ten ayrlmasnda olduu gibi, zlebilir. nce bir genel oylamayla kimin

kendini hangi ulustan addettii ortaya karlr; farkl uluslarn ounluk olduklar alanlar

herhangi bir tartmaya yol amayacak ekilde net olarak belirlenir. Bylece snrlar

belirlenmi uluslar kendi demokratik seimlerini yapp meclislerini kurarlar ve dier uluslarla

birlikte bir federasyon mu, konfederasyon mu, ortak bir devlet mi kuracaklarna kendileri

karar verirler. Sorunun normal ya da somut tarihte anormal derecede az grlen zm byle

olabilir. Aslnda "Ulusal Sorun"zm teorik dzeyde en basit olan sorundur. Pratik

dzeyde ok zor olmasnn nedeni bu hakkn kullanlmasn engellemeyecek trden bir

demokrasinin son dere-ce nadir bulunan bir rejim olmasndandr.

Bizim bu yazda tartmak istediimiz bu "Ulusal Sorun" ya da klasik ifadesiyle "Uluslarn

Kendi Kaderini Tayin Hakk" deil; "Aznlklar Sorunu"."Aznlklar Sorunu" ise, teorik dzeyde bile ok daha karmak bir sorundur ve zellikle

son bir ka ylda da grld gibi potansiyel yakcl hi de ulusal sorundan daha az

deildir.

Hi bir lkede, bu lke en demokratik ve uygar biimlerle belirlenmi bile olsa, sadece bir tek

ulustan insanlar yoktur. Gerek tarihten gelen, gerek modern igc gnden dolay ortaya

kan aznlklar vardr.

rnein Trkiye'de Krtler, Krdistan'da Trkler aznlk durumundadr. Her ikisinde de

ingenelerden erkezlere, Sryanilerden Araplara kadar onlarca aznlk vardr.Eer bu aznlklar sadece belli kylerde, mahallelerde veya ehirlerde yekpare olarak

bulunuyor olsalard, sorun yine "Ulusal Sorun" gibi zlebilirdi.

Ama modern toplum ehirleri ve Metropolleri yaratmtr. Modern toplumun nfusunun o-

unluu ehirlerde yaar. ehirler modern toplumun sinir dmleridir. Ve modern ehirler,

Ortaa kentlerinde Yahudilere yapld gibi aznlklar gettolara tkamazlar. Getto benzeri

yerleimler (New York'taHarlem, Berlin'de Kreuzberg gz nne getirilsin) grlse de bunlar

hukuki dayatmalarla deil, kendiliinden olumu younlamalardr ve hi bir zaman ortaa

gettolar gibi yekparelik gstermezler.Tartmaya amak istediimiz sorun udur: Bu aznlklarn zgl sorunlar nasl

zlecektir?


29/65

28

yle mi denecektir?

"Demokrasi aznln ounlua uymasn ilke olarak kabul eden idare eklidir. O halde biz

ounluk olarak hangi dili konuuyorsak, hangi dilde gazeteler karyor, radyo televizyon

yaynlar yapyorsak, hangi dilde eitim yapyorsak aznlklar da buna uymaldr. Bu son de-

rece demokratik bir zmdr".

Evet gerekten de bu demokratik bir "zm" olur! Fakat genel olarak demokratik. Burada

genel olarak demokrasi ile zel bir trden demokrasi ayrmna biraz girelim.

Genel olarak demokrasi, gericiliin, ovenliin, baskcln arac olmaya msaittir.

(Marksist gelenei benimseyen okuyucular iin hemen unu belirtelim ki, genel olarak de-

mokrasinin bu baskclkla, ezici bir milliyetilikle, her trl aznlklarn ezilmesiyle badaa-

bileceini Lenin de sylyor: "Demokrasi genel anlamyla, sava ve ezici bir milliyetilikle

badaabilir" diyor.)

Gerekten de genel olarak demokrasi ounlua karar hakkn vererek btn silahlar onasunar. ounluk, pek ala demokratik bir ekilde ounluk olmasna dayanarak, aznlk olan,

yine demokratik bir ekilde, bire kadar kltan geirme karar alabilir. Bu bir abartk ifadeyse

de genel olarak demokrasinin ne olduunu kavramay kolaylatrr. Somutta henz kimse

kltan geirmiyorsa da bir ok durumda taksitle ldrebiliyor. Gnlk hayattan bir rnek

verelim. Bir ok toplantda, zellikle geri lkelerin insanlarnn toplantlarnda, sigara ienler

ounluktadr. Genellikle sigara imeyenlerden sigara iilmemesi ynnde neriler gelir.

Toplantda oylamaya sunulur ve sigara ien ounluun kararyla sigara iilebilmesine karar

verilir. Yani sigara imeyenlerin de ienlerin dumanyla taksitle ldrlmesine. Genel olarak

demokrasi byledir.

Ama zel bir demokraside, daha balangtan, "hi kimsenin bakasnn salna onun rzas

hilafna bir zarar veremeyecei"gibi bir ilke, rnein bir Anayasa Maddesi olmas gerekir.

Byle bir demokraside, on bin kiilik bir toplantda, 9999'unun da sigara itii bir toplantda,

bir tek kii dahi sigara iilmemesi nerisinde bulunduu zaman, artk bu neri "demokratik bir

ekilde"oylanmaz, sadece neriye uyulur. Eer uyulmazsa yasa dna dlm, bata

konulan ilke ihlal edilmi demektir. Bu durumda o bir kii 9999 kiiyi mahkemeye verip

hapse tktrabilir. zel bir demokrasi, ounluun karar alma hakkn birtakm ilkelerle

snrlar.Aslnda demokrasinin gelimesinin tarihi, ounluun karar alma alanna yeni snrlar

getirilmesinin tarihidir. rnein bugn Avrupa lkelerinin ounda homosekseller, sakatlar,

ocuklar, yallar, sigara imeyenler, uyuturucu mptelalar ounluun karar alma alann

kendilerine ilikin sorunlarda snrlam bulunuyorlar. ounluk homoseksel olmasa da

kendi ahlakn homoseksellere dayatamyor. ki erkein ya da iki kadnn "ailesi" bir ok

lkede yasallam durumda. Sakatlar da rnein merdivenlerin yannda tekerlekli

sandalyelerin hareket edebilecei dz yollar veya asansrler vs. talep ediyor. ounluk "hayr

vergilerimizi kk bir aznln bu talebine harcayamayz"diyemiyor. rnekler

oaltlabilir.


30/65

29

u soru sorulabilir: "Nasl oluyor da eitli aznlklar ounlua kendi karar alann

snrlandracak bir ilkeyi ounluk karar olarak kabul ettirebiliyor?"

Bu kabulde elbette geleneklerin, kltrn, yerleik daha genel ilkelerin bir rol vardr. Ancak

bir de "ekonomi politii"var gibi grnyor. Aznln direniinin ounlua o hakkn

verilmemesinden daha pahalya patlayaca grlnce o haklar bir ilke haline dnyor. Birdier tarihsel eilim de bir toplumun zenginlii lsnde bu snrlarn ve ilkelerin oalma

eilimi gstermesidir.

Demek ki, "aznlklar sorunu"nu genel olarak demokrasi snrlar iinde ele almak, aslnda

"aznlklar sorunu" diye bir sorunun varln reddetmek; sorunu ve aznlklar bask altna

almak demektir.

Soru udur: en azndan tarihsel deneylerin nda ve insanln iinde bulunduu amz

koullarnda aznlklar sorununu zecek ilke ne olabilir?

En u rnekten balayalm. Aznlklara da tpk belli bir toprak parasnda ounluu olutu-ran ulus gibi "Kendi Kaderini Tayin Hakk" tannabilir mi ve bu bir zm olabilir mi?

Bu u rnek kafadan uydurma deildir. Avusturya-Macaristan mparatorluu'nda Avusturya'l

Marksistlerin tarttklar bir problemdi bu. Avusturya-Macaristan mparatorluu bir "uluslar

mozayii" idi. Bu nedenleAvusturya Sosyal Demokrat Partisi'nin 1899'dakiBrnn

Kongresi'nde gndemin ilk maddesi olarak tartlan "Ulusal Sorun"da iki karar tasarsndan

biri olan "Kltrel zerklik" aa yukar byle bir anlay ifade ediyordu. "Kltrel

zerklik" denirken "kltr" zerk olacak eyin ieriinden ziyade , zerkliin neye gre -

yerellie gre mi kltre gre mi- ifade etmek iin kullanlyordu.

Benzer bir yaklam Almanya'daki Trkler arasnda da bir eilim tarafndan savunulmutur.

Bu yaklama gre Almanya'nn drt bir yanna dalm olan Trkler belli bir toprak paras

olmayan bir devlet oluturuyorlar. Kendi hukuk sistemleri, mahkemeleri, okullar ksaca belli

bir torak paras haricinde bir devleti devlet yapan her eyleri olacaktr. Bu devletin meclisle-

ri, bakanlar, btesi, vergi toplayacak memurlar, vergi karanlar hapse atacak polisleri, o

polisleri ve vergi tahsildarlarn eitecek okullar vs. olacaktr.

Bu plann samal ortadadr. Her ey bir yana pratik olarak uygulanmas olanakszdr. Belki

zenginliklerin grl grl akt bir toplumda uygulanabilir ama zaten o zaman da devlete

ihtiya olmaz.

Bu biimiyle samalk ortada olduundan, bu kltr ve dile gre belirlenmi devletin sadece

kltr ve dil alanyla snrl bir egemenlii daha rasyonel gibi gelebilir. (Lenin'in de eletirdii

mehur tasar byledir.) Yani aznlklar iin yetkileri sadece kltr ve dil alanyla ilgili alt

devletikler. Kltr ve Dil deyince de her eyden nce okullar akla gelir. Yani her aznlk

okullarnda hangi dille, nasl bir program uygulanacan kendi belirleyecektir.

Byle bir sistem ise modern toplumda yeni kastlar yaratmaktan baka bir sonu vermez.

Aznlklarn okullarnn ayrlmas gericiliin, ve ou kez de ounluk olan ulusun

gericiliinin talebidir.


31/65

30

Lenin de bu okullarn ayrlmas talebine itiraz ederken ABD'in gney eyaletlerini ve o srada

Yahudi okullarnn ayrlmasn neren arn bakanlarn rnek verir.

Buna gnmzden de rnek verebiliriz. rnein Almanya'da Trkiye'li ocuklar eitli

bahanelerle geri zekal ocuklarn gnderildii "Sonderschule"lere yollanyorlar.

tiraz o okullarda hangi dille eitim yapldna deildir. Yaplan veya yaplacak eitimin

ieriinedir. Eitimin ieriini bu durumda sadece papazlar ya da imamlar belirler.

Ama okullarn ayrlmas pratik olarak da modern toplumda uygulanamaz. Diyelim ki

stanbul'da yaayan, ehrin eitli semtlerinde oturan 100 Sryani ocuk iin sorun nasl

zlecek. ehrin herhangi bir yerinde alacak bir okula gitmeleri demek ounun mrnn

yolda gemesi ya da pratik olarak okula gidememesi demektir.

Buna yle bir itiraz yaplabilir: "Belli bir saynn stndeki aznlklara bu hak tannmaldr".

Ama o zaman da bu "belli bir oran"n ne olduu ve onu kimin saptayaca sorunu ortaya

kar. Pekala toplumun ounluu en byk aznl bile dlayacak bir oran belirleyebilir.te yandan bu oran ne kadar dk olursa olsun dlanan aznlk ezilmi olmayacak m?

Demek ki, kltr ya da dile gre aznlklarn ayr devletler halinde rgtlenmeleri veya

okullarn ayrmakla yetinmeleri hem gericidir, hem de uygulanma olana yoktur.

Aznlklar iin bir tek ilke olabilir: Dillerin ve milliyetlerin eitlii.

Bu genel ilke pratikte neyi ifade eder?

Okullar ayrlmaz, aznlklarn ayr devletleri; ya da srf kltr sorunlaryla ilgili devletleri

olmaz ama hepsi eit haklardan yararlanrlar. Herkes istedii dili ana dil olarak seme veistedii dilde eitim yapmakta serbest olur. Dier milliyetlerden ocuklarla mahallesindeki

ayn okula giden Sryani ocua devlet ona dilini retecek bir retmen temin eder. Bir tek

aznlk cocuk iin bile bu yaplabilir. Ve eer rnein Tarih Kitaplar Trk ocuklarna Trk

Tarihi retiyorsa Sryani ocuun da Sryani tarihi renme hakk garanti altnda olur.

(Zaten bu nedenledir ki "ulusal tarihler"le byle bir demokratik sistem badamaz. Byle bir

sistemde ancak insanlk tarihi renilebilir.)

Eklemeye gerek yok ki, her aznlk kendi dilinde gazetesini karabilir, radyo, Televizyon

yayn yapabilir. Kendi milliyetinden insanlarla lke, hatta dnya apnda birlikler, rgtler

kurabilir. Btn bunlar hem o lkenin hem de tm insanln maddi manevi zenginlemesin-den baka bir eye hizmet etmez.

Lenin'in de savunduu, i hareketinin bu klasik "Dillerin ve milliyetlerin eitlii" ilkesi

"aznlklar sorunu"nun zm iin gerek art oluturur. Ama yeter mi? Tarihsel deney

yetmediini gsteriyor.

rnein ABD'nin kuzey eyaletlerinde ok uzun zamandr siyah ve beyaz ocuklar ayn

okullara gidiyorlar ama rklk ve siyahlarn alt konumunda bir deime olmad.

Aznlk demek, somut hayatta, baz istisnalar dnda, daha batan dil bakmndan, kltr

bakmndan, younlalan i alan bakmndan, ilikiler bakmndan dezavantajl bir durumda


32/65

31

bulunmak demektir. Modern toplum ayn zamanda bu farkllklar da besler ve bir kastlama

eilimini de iinde tar.

Bunun iin aznlklarn daha batan var olan ve kendini reten dezavantajl durumunu

dengeleyecek "pozitif diskriminasyon" denilen mekanizmalar da gerekir.

Aznlklara tm organlarda, rgtlerde en azndan nfus iindeki ve eer daha yksek

orandaysa o rgt iindeki oranlar lsnde temsil kotalar verilmelidir.

rnein ii sendikalarnda aznlklar, cinsler, ya gruplar vs. en az nfus iindeki oranlar ya

da o rgt iindeki oranlar lsnde temsil edilmelidirler.

Bu da yetmez, ulusal hasladan o aznln nfus iindeki oranndan daha byk bir

blm fiili eitsizlii gidermeye hizmet edebilmek iin aznlklara ayrlmaldr.

zetlersek: Herkesin istedii dili ana dil olarak seme ve ana dilinde kltrn

gelitirme hakk temel insan haklarndan biri olarak kabul edilmelidir. Buna ek olarak fiili

eitsizlii gidermeye ynelik ekonomik (daha byk pay) ve hukuki (kotalama)ayrcalklara gerek vardr.

Bunun iin ise imdiden sendikalar gibi kitle rgtlerinde aznlklarn diskriminasyonunu

dengelemek iin aznlklar iin kotalar koyulmas ynnde mcadele edilmelidir.

ounluk elbette bunu kabul etmeyecek ve bunun rnein "ii hareketini blclk" oldu-

unu syleyecektir.

Bu burjuvazinin "imtiyazsz snfsz kaynam bir kitleyiz" demesine benzer. Toplumsal m-

cadeleler tarihi herhangi bir bask biimine urayanlarn dier bask biimine de otomatikmankar ktklarn gstermiyor. Aksine dier bask biimlerine kar kr kalyorlar. i hareketi

kadnlarn, uluslarn, aznlklarn ezilmesine hi bir tepki gstermedi. Beyaz ve Erkek olarak

kald. Hatta seksizm ve rklk iiler arasnda ok yaygndr da. Kadn Hareketi ii ve siyah

kadnlar karsnda ayn krlkle maluldu. i ve siyah kadnlarn ayr giriimlerini blclk

olarak tanmlad. Siyah hareketi de iilere ve kadnlara kar ayn krlkle maluldu.

Bu hareketlerin her birinde dier bask biimlerine urayanlar bir zne olarak ortaya ktka

ve hareketler mcadele iinde radikalletike dier bask biimlerinin yol at sorunlara da

sahip kld.

Bugn Trkiye'deki i Hareketi Erkek ve Beyaz'dr (daha doru ifadeyle Trk'tr). Byle

kaldka da i hareketinin dar snfl; hatta korporatizmi ama ans yoktur. Byle oldu-

u iindir ki, ne kadnlarn, ne aznlklarn ne de dier ezilenlerin sorunlarn bayrana

yazmamakta; toplumda alternatif bir g oluturamamaktadr. Trkiye'deki i hareketinin

kadnlarn ve aznlklarn "blc" eitimine ekmek kadar, su kadar ihtiyac vardr. i

hareketi bunu baarrsa, yarn btn toplum da baarr.

Ve byle bir projeye Krtlerin Ulusal Hareketinin de ok daha acil olarak ihtiyac vardr.

Byle bir proje bugnk Trkiye'nin btn aznlklarnn sempatisini kazanr ve ulusal hare-

ket bir ulusun uyanyla snrl olmaktan kp bir toplumsal devrim hareketine dnebilir.Demir Kkaydn - 03.11.1992


33/65

32

Yavuz imek'e letilecek

Ksa biyografimi ve Forum kesi iin "Kemalizmin Yerini Ne Alacak" balkl yazy

yolluyorum. Fotoraf da bugn Kln'deki broya postalayacam. Umarm iinize yarar.

Selamlar

Demir Kkaydn

Ksa zgemi

1949'da Savatepe'de dodum. Babam i, annem ev kadnyd. lk ve orta okullar Soma'da;

Lise'yi Balkesir Lisesi'nde okudum. Lise son snfta "Ana dilinizi niin seversiniz?" balkl

kompozisyon devine "Ana dilimi sevmek zorunda deilim" dediim iin tasdikname alp

Karyaka Erkek Lisesine gemek zorunda kaldm. Trkiye i Partisi Karyaka lesinde

altm.

1967 ylnda stanbul niversitesi Sosyoloji (gece) blmne kaydoldum. Her trl ite

altm. Devrimci renci Birlii (DB) yesiydim. FKF'ye katldktan sonra Dev-Gen

stanbul Blge Yrtme Kurulu yeliine seildim. Filistin'e gittim, dnte yakalanp 2,5

ay Nizip ve Antep cezaevlerinde kaldm. Bu yllarda ayn zamanda (YS) Yap ileri

Sendikas'nda, zellikle Aliaa direnilerinin rgtlenmesinde yer aldm. Hikmet

Kvlcml'nn kard Sosyalist gazetesinde altm. "Gemileri yakm" olmak iin

niversiteyi bitirmedim ve diploma almadm.

12 Mart dneminde stanbul Dev-Gen davasndan 5 ay tutuklu kaldm. Dava sonunda 8 yl

cezaya arptrldm; ancak dava af kapsamna girdi ve yatmadm. eitli fabrikalarda souk

demirci olarak altm ve eitli sendikal rgtlenmelerde grev aldm. 1974 yl balarnda

Kvlcm gazetesini kardm iin drt arkadamla birlikte Devlet Gvenlik Mahkemesi

tarafndan yarglandm ve gazetede kan yazlardan dolay 17 yla mahkum edildim. Topta,Nide ve Malatya E Tipi cezaevlerinde 10 yla yakn yattm.

1984 ylnda meruten tahliye oldum ve mevcutlu olarak askere gtrldm. Bir ka ay sonra

askerden ve Trkiye'den kaarak Avrupa'da exil olarak yaamaya baladm. Bugn esas

olarak Avrupa'da bir gmen aznlklar hareketinin sorunlaryla ilgileniyorum. Almanca

olarak kan SOZ Magazin adl sosyalist teori dergisinin yaz kurulunda, Beyaz adamn

rklna kar Hamburg'ta Irkla Kar Mcadele Giriimi'nde ve Trk rklna

kar Eitlik in Giriim'de alyorum.


34/65

33

kinci Blm: Forum Kesi in yazlar

Kemalizmin Yerini Ne Alacak?

Aslnda ilk olan "Son Trk Devleti"nin dayana ve ideolojisi olan Kemalizm mrn

doldurmu bulunuyor. Bu ideoloji bugn hala devletin resmi dini olmaya devam ediyorsa, bu,

onun insanlarn kafasndaki egemenliinden, ideolojik gcnden, yaygnlndan deil;

ideoloji d bir unsurun, Osmanl'nn yaayan ruhu Trk Ordusu'nun silahlarnn fizik

gcnden dolaydr.

Bir ideoloji, yaratcl; dier ideolojiler karsndaki entellektel stnl; gen kuaklararasndaki etkisiyle gelecee damgasn vurabilir ve yaama yeteneinin kantlarn sunar.

Kemalizmde ne yaratclk, ne de entellektel stnlk var. Dolaysyla gen kuaklar

arasnda hi bir etkisi yok.

Gen, eer bir niversite rencisi ve Yupi aday ise muhtemelen Kemalist deil; "yeni sa"n

Trkiye versiyonu olan "zalizm"in bir taraftardr. zalist olmak iin de zal'n taraftar

olmak gerekmez. Gen, eer ehir varolarnn bir Trk iisi ya da isizi ise muhtemelen

politiklemi bir radikal islamcdr. Gen eer bir Krt ise, zaten Krtleri yok sayan

Kemalizme kardr.

***

Kemalizm son yirmi ylda drt koldan gelen eletiriler karsnda tam bir ideolojik bozgun

yaad.

lk eletiri sosyalistlerden geldi. Sosyalistler Kemalizmi "ada uygarlk"hedefi bakmndan

deil; bu hedefe ulamak iin izledii yollar bakmndan ve bu yollarla o hedefe

ulalamayaca bakmndan; daha eitliki ve demokratik bir bak asyla eletirdiler.

Sosyalistlerin bu eletirisi, hem Kemalizmin hem de bizzat Trk sosyalist Hareketinin

temelindeki Aydnlanmac niteliiyle, "Burjuva Uygarl"nn bir eletirisine varamad iin,

yarm bir eletiri olarak kalmtr. Radikal bir Kemalizm eletirisi Trk SosyalistHareketinin kendi hedeflerinin ve tasavvurlarnn bir zeletirisi olmadan mmkn dedeildir.

Trk Sosyalist Hareketinin ksa vadede byle bir zeletiriyi gelitirme ans da yok. Yeni

kuaklardan, yeni sorularla sosyalizme bir akm, bir genlik as yok. Erezyona dayanp

ayakta kalabilenler ise 60'l ve 70'li yllarn Trkiye ortamnn ekillendirdii insanlar. Artk

genliklerini soluyamayan kuaklar. Olaylar onlarda yeni sorulara yol amaktan ziyade,

onlara eski cevaplarnn yeni kantlarn sunar gibi grnrler.

Max Planck bir yerde, fizikiler arasnda eski bir teorinin yerini yeni bir teorinin almasnn,eski fizikilerin yeni teoriye ikna olmalaryla deil, onlarn lp gitmeleri ve yeni kuan


35/65

34

onlarn yerini almasyla gerekletiini syler. Fizikte byleyse Toplumsal alanda daha da

byledir.

Sosyalistlerin Kemalizm eletirisi hedefler eletirisinden, yani radikalizmden yoksun olduu

iin Dou Avrupa'nn kyle birlikte tm ampirik ikna gcn de yitirmitir. Sosyalizmin

nne koyulacak bir "Demokratik"sfatyla bunun kazanlabileceini sanmak, gereksorunlardan kamaktr.

Bu nedenlerle, eer bir mucize olmazsa, Sosyalizm bugn Kemalizme bir alternatif deildir.

Kemalizme ikinci eletiri Politiklemi Radikal slam'dan geldi. Son yllarda byk bir

entellektel canllk gsteren bu akm, kemalizmin hedefini, "ada Uygarlk"projesini

zellikle Bat'daki eletirel Marksist everelerin eletirilerinden hareketle, ama zm

Kuran'da bularak eletirdi. Bu eletiri ayn zamanda Trk Sosyalist Hareketinin de eletirisi

oldu ve onun karsnda zm yollaryla ve cevaplaryla deil ama ortaya att yeni

sorunlarla entelektel stnlk salad.Kemalizme nc eletiri bizzat kendi elleriyle yetitirdii burjuvaziden geldi. Turgut

zal'da en bilinli ifadesini bulan bu eletiri, Kemalizmi direk olarak karya almadan onun

btn tabularn kemiriyor: "Yurtta Sulh Cihanda Sulh"un yerini "bir koyup be alma"lar,

"byk oynama"lar, "Trk Asr"lar; "Milliyeti"liin yerini "federasyonu bile tartmalyz"

lar; "Devleti"liin yerini "Liberalizm"ler; "Halk"ln yerini aktan ii dmanl; frak,

smokin ve gravatn yerini ort ve blucinler; "lelebet payidar kalacak Cumhuriyet"in yerini

"kinci Cumhuriyet" tartmalar oktan alm bulunuyor.

Burjuvazinin btn sknts Kemalizmin yerini alacak sistemli, Trkiye koullarna adapte

olmu bir ideolojiyi hala ekillendirememi olmasnda yatyor. Baykal ve M. Ylmaz'n

oluturmaya altklar yeni imajlar; A. Menderes'in giriimleri hep bu arayn ve bunalmn

ifadeleri. zal btn bu opsiyonlar iinde yaptklaryla ve tasarlaryla en atak ve uzak

perspektifli olma zelliini koruyor.

Kemalizme drdnc eletiri Krtlerden geldi. Krtlerin eletirisi hemen hemen sadece

Kemalizmin Krt gerekliini yok saymas noktasndandr. Bu eletirinin hi bir

versiyonunda hedefler eletiri konusu deildir. Hatta kimi versiyonlarnda yollara bile eletiri

yoktur. Bu eletiri ideolojik bakmdan ok yzeyde kalan bir eletiridir de. Krtlerin

Kemalizme ynelttii eletirinin gc eletiri silahndan deil, silahlarn eletirisindengelmektedir.

***

Kemalizmin yerinin ne alacan, Trk Ordusu'nun fizik gc ile Krt Gerilla Hareketinin

fizik gc arasndaki atmann sonular belirleyecektir.

Eer Krt Gerilla Hareketi, Trk Ordusu karsnda kesin bir stnlk salarsa. Bu

Trkiye'nin ikinci kategoriden de olsa gelimi lkeler arasna katlmas, tipik bir Avrupa'l

lke olmas sonucunu verir. Ama bu ayn zamanda Kemalizmin "ada uygarlk"amacna

ulamas da demektir. Kemalizm gremeyecei zaferinin erbetini kendi cellatnn elindenimi olur.


36/65

35

Bu durumda Kemalizmin yerini sosyalizm, Trk Sosyalist Hareketinin ksrl nedeniyle

alamaz. Ama o demokratik Burjuva Cumhuriyeti 60 ve 70'li yllarn sosyalistlerinden, ihtiyac

olan kadrolar tabur tabur bulur.

Eer Trk Ordusu, Krt Gerilla Hareketi karsnda kesin bir stnlk salarsa, Trkiye'nin

"Batllama"yolu tmyle kapanm olur. Kemalizm askeri zaferiyle kendi mezarnkazar.

Bu durumda Politiklemi islam, Ulus yerine mmet; "Bat"yerine "Dou"ideolojisiyle

Trk ve Krt burjuvazisine, hem bu uluslar bir arada tutabilecek hem de dnya lsnde

ona hareket alan salayabilecek tek alternatif olarak ortaya kar.

En byk olaslk ise Trk Ordusu ve Gerilla hareketinin birbirine kesin bir stnlk

salayamad; Trk ordusunun yprand, rd bir durumdur. Bu durumda da

Kemalizmin yaama ans olmayacaktr. Bu durumda Kemalizmin yerini zalizm alacaktr.

Dnya burjuvazisinin de, Trk burjuvazisinin de, bugn radikalleen Krt hareketi karndasesini kesmi bulunan Krt burjuvazisinin de tercihi bu yndedir. Bu durumda Trkiye "Bask

tipi zmle spanya, Portekiz, Yunanistan benzeri bir yar Avrupa'l Akdeniz lkesi olur.

Trk ordusunun Krt Gerilla Hareketi karsndaki zaferi de, yenilgisi de, pat da Kemalizmin

sonu olacaktr. Yerini ne alaca henz belli deil. Ama belli olan bir ey var. Kemalizmin

mezar Osmanl'nn "Krdistan"dedii topraklarda bulunacaktr.

Demir Kkaydn

01.12.1992

Hamburg


37/65

36

Yeni Dnya Dzeni: Gezegen apnda Apartheit

Apartheid denen rk ayrmcl sisteminin Gney Afrika'da kerken gezegen lsnde

kuruluuna ahit oluyoruz. Dnya, zenginler (beyazlar) ve yoksullar (siyahlar) olarak ikiyeblnyor.

talyada zengin Kuzey'in yoksul Gney'den ayrlmasn savunan Lombard Ligas btn

gndemi belirleyip, seim baarlar elde ediyor. Zengin ek lkesi, yoksul Slovak lkesinden

ayrlyor. Hrvatistan ve Slovenya, eski Yugoslavya'nn bu en gelimi ve zengin iki blgesi,

onlarca yl ayn devlet ats altnda yaad yoksul Arnavut, Bonak, Makedonlarla her trl

kader ortakl olasln ortadan kaldrp, batan karlmlarn ihanetiyle zengin Avrupa'nn

kollarna atlyor. Dalan Sovyet mparatorluunda ayn ii, en zengin cumhuriyetler olan

Baltk Cumhuriyetleri yapyorlar.Dou Almanlar zengin Avrupa'ya katlmak iin duvar ykyorlar; Arnavutlar ocuka bir

saflkla, Dou Almanlarla ayn amalarla, oul veren arcklar gibi gemilere p denizi

ayorlar. Alman sadrazamn sol taandan dt iin dn bayramla zengin beyaz

dnyann imtiyazllar arasna alnyor; Arnavut ise yoksul olduu iin tekme tokat dnya

siyahlarnn yeni kurulmakta olan rezervatna geri yollanyor.

Almanya'da 30 yldr alan, orada domu bir Trk veya Krt hala hi bir hakka sahip

deilken; Dou Alman annda btn haklara ve stne stlk imtiyazlara bouluyor. Bu yeni

rk ayrmcs sistem, klasik rklktan farkl olarak kltr ve refaha dayanyor. Duvarn

ykl sadece Yalta'dan beri sren dengelerin bitiini deil; ama ayn zamanda, dnya

lsndeki yeni Apartheid dzeninin kuruluunu sembolize ediyor.

***

Zengin Beyazlar (Kuzey Amerika; Dou Bloku'nun zenginlerini iine alm Bat Avrupa;

Japonya ve Avustralya) yoksul siyahlar; "kinci Dnya"Diyebileceimiz (eski "nc

Dnya" ve Dou Avrupa ve eski Sovyetler Birlii'nin yoksullar) kocaman bir "bantustan"n

veya "rezervat"n iine hapsediyor.

ABD Atlas Okyanusu'ndan Pasifik Okyanusu'na, btn Meksika Hududu boyunca elikten bir

duvar ryor.

Almanya'da btn partiler Mlln katliam dolaysyla anti-rk gsterilere katlan

kamuoyunun tam desteini alarak, tamamen rk yeni bir iltica yasas zerinde anlayorlar.

Artk bir siyahn Almanya'ya ya da Av

Demir Kucukaydin - Ozgur Gundeme Yazilar - V-3.pdf

Documents

Transcript of Demir Kucukaydin - Ozgur Gundeme Yazilar - V-3.pdf