DEEL 1 Organismen krijgen informatie over hun omgeving THEMA 2 GELUIDSRECEPTOREN.
-
Upload
arthur-jacobs -
Category
Documents
-
view
263 -
download
2
Transcript of DEEL 1 Organismen krijgen informatie over hun omgeving THEMA 2 GELUIDSRECEPTOREN.
DEEL 1 Organismen krijgen informatie over hun omgeving
THEMA
2GELUIDSRECEPTOREN
Geluiden zijn trillingen1 Experimentele waarnemingen
Trillend voorwerp geluidsbron Geluidsgolven planten zich voort via
middenstoffen gasvormig (bv. lucht) vloeibaar (bv. water) vast (bv. muur)
Trillingen worden opgevangen door de geluidsreceptoren (fonoreceptoren)
Toonhoogte2 Toonhoogte of frequentie: - aantal trillingen per seconde
- eenheid = Hertz (Hz)- 1 Hz = 1trilling per seconde
Lage tonen lage frequentie lange golflente
Hoge tonen hoge frequentie korte golflengte
tot ± 8 Hz
tot ± 200 000 Hz
infratonen
ultratonen
Geluidsterkte3 Volume = hoeveelheid trillingsenergie
= amplitude (uitwijking) van de trilling Eenheid: decibel (dB) Vanaf 90 dB: gevaar voor gehoorschade!
90 dB =10x sterkerdan 80 dB
Resonantie bij geluidsbronnen4onderzoeksvraag
Kan een trillend voorwerp een ander voorwerp doen trillen?
waarnemingen
1. Je plaatst 2 stemvorken op een klankkast met de klankkast naar elkaar toe.2. Sla één van de stemvorken aan en demp onmiddellijk het geluid. Wat neem je waar? …
besluit
Een trillend voorwerp kan, via de middenstof, trillingenergie overdragen en daardoor een ander voorwerp aan het trillen brengen. Dit noemen we resonantie.
‘Zien’ met je oren: echolocatie Ultratonen met zeer hoge frequenties (+ 100 000Hz) kaatsen
terug en worden opgevangen bv. bij vleermuizen en dolfijnen
Bouw en werking van het oor5 Rotsbeen Uitwendig oor, middenoor, inwendig oor
5.1 Uitwendig oor
Oorschelp Gehoorgang trommelvlies
Perforatie trommelvlies
Perforatie trommelvlies met loopoor
5.2.1 Trommelholte
Gevuld met lucht Buis van Eustachius
luchtdruk egaliseren
5.2 Middenoor
5.2.2 Gehoorbeentjes
Hamer Aambeeld trillingen versterkt doorgeven aan het ovale Stijgbeugel venster
5.2.3 Ontsteking in de trommelholte: middenoorontsteking(Otitis media)
Ontsteking met ophoping van vocht en etter Druk pijn Meestal bacterieel antibiotica Herhaalde ontstekingen
trommelvliesbuisje
Lijmoor: ophoping van lijmachtig vocht achter het trommelvlies
5.3 Inwendig oor
Geluidsprikkels elektrische prikkels (zenuwprikkels) Delen: halfcirkelvormige kanalen
slakkenhuis voorhof (verbinding slakkenhuis – kanalen)
5.3.1 Benig en vliezig labyrint
Benig labyrint: holten en gangen in het rotsbeen gevuld met perilymfe
3 halfcirkelvormige kanalen evenwichtsreceptoren slakkenhuis geluidsreceptoren
Vliezig labyrint: vliezen die zich in het benig labyrint bevinden; gevuld met endolymfe
5.3.2 Slakkenhuis
3 gangen bovenste: ovaal venster top slakkenhuis onderste: top slakkenhuis ronde venster bovenste + onderste : gevuld met perilymfe middengang: gevuld met endolymfe
Membraan van Reissner (bovenste): scheiding bovenste gang en middengang
Basaalmembraan (onderste): scheiding onderste gang en middengang
Trilling in vloeistof basaalmembraan trilt mee Trilling in de vloeistof is maar mogelijk als het ronde venster
kan uitpuilen (want vloeistoffen zijn weinig samendrukbaar!)
Gevoeligheid van het basaalmembraan voor geluiden met verschillende frequenties
5.3.3 Orgaan van Corti
Onderdeel van het basaalmembraan Bevat de geluidsreceptoren haarcellen Op de haarcellen rust het dakmembraan
5.3.4 Omvorming van geluidsprikkel tot een zenuwimpuls Trilling in de vloeistof van slakkenhuis
Basaalmembraan en dakmembraan verschuiven t.o.v. elkaar
Ombuiging van de haartjes van de haarcellen
Zenuwimpuls naar gehoorzenuw hersenen
5.3.5 Schade in het slakkenhuis: gehoorverlies
beschadiging haarcellen Gehoorverlies beschadiging gehoorzenuw
Mogelijke oorzaken: binnenoorontsteking tumor slag of stoot lawaaidoofheid
6.1 De hersenen ontvangen de zenuwimpuls
‘Horen’ met je hersenen6
Verschillende toonhoogten plaats op basaalmembraan Harde en zachte geluiden prikkeling meer of minder haarcellen
6.2 Horen met beide oren
Stereofonisch horen richting en afstand van de geluidsbron bepalen
Proef met balpennen
EINDETHEMA
2GELUIDSRECEPTOREN