Walchers Wijnmakers

Bierbrouwers en

Likeurmakersgilde

December 2017

2

Colofon

Het ‘Tussendoortje’ is de tweemaandelijkse nieuwsbrief van het Walchers Wijnmakers,

Bierbrouwers en Likeurbereiders Gilde.

Voorzitter ad interim Bert Maessen 0118 - 501513

voorzitter@walchersgilde.nl

Secretaris Kim Gossé 06-39799428

kgosse@live.nl

Penningmeester/ John Veldman 0118-611768

Ledenadministratie penningmeester@walchersgilde.nl

Bestuurslid Bier/ Jan van Doorn 0118 - 592429

Logistiek jjvandoorn@zeelandnet.nl

Bestuurslid Wijn/ Jan Joosse 0118 - 615383

Prijzencommissaris jjoosse48@zeelandnet.nl

Bestuurslid Likeur Jan van der Maas 0118 - 462818

jamjan@zeelandnet.nl

Bestuurslid Culinair Bert Maessen 0118 - 501513

culinair@walchersgilde.nl

Bestuurslid Publicaties Peter Bollebakker 06-28783557

/Webmaster/ webmaster@walchersgilde.nl

Wedstrijdcommissaris

Docent Bier Dirk de Witte 0118 - 592325

ddewitte@zeelandnet.nl

Docent Wijn Peter Mesu 0118 - 592199

pmesu@zeelandnet.nl

Docent Likeur Jan Reijnierse 0118 – 592116

janre@zeelandnet.nl

Redactie Timo de Kam tegdekam@hotmail.com

Peter Bollebakker bol222@zeelandnet.nl

Gildeavonden Kaasboerderij Pitteperk

Breeweg 21, 4371 SB Koudekerke

Aanvang 20.00 uur, data: zie agenda

Contributie € 30,00 per jaar op NL28 RABO 0128989084 van de RABO bank tnv

WWBLG

Advertentietarief € 85,00 per jaar voor een hele pagina

€ 42,50 per jaar voor een halve pagina

€ 27,50 per jaar voor een derde of kwart pagina

Website: www.walchersgilde.nl

KvK nummer: 40310546

3

Tussendoortje december 2017

Colofon pag. 2

Agenda en ledenbestand pag. 3

Bezoek mouterij De Swaen pag. 5

Sint Arnoldus pag. 7

Pompoensoep pag. 9

Brouwdag in de middeleeuwen pag. 10

Tapas pag. 13

AGENDA (data onder voorbehoud)

Vrijdag 26 januari Jaarvergadering + verkoopshow

Vrijdag 23 februari Bieravond

Vrijdag 23 maart Wijnavond

Vrijdag 20 april Likeuravond

Vrijdag 25 mei Themawedstrijd

Vrijdag 15 of 22 juni Seizoensafsluiting

Vrijdag 28 september Wijnavond

Vrijdag 26 oktober Likeuravond

Vrijdag 30 november Bieravond

Bestuursvergaderingen:

8 februari, 8 maart, 5 april, 9 mei, 13 september, 11 oktober en 8 november

Sluitingsdatum inleveren kopij: 27 februari 2018

Heeft u kopij, ideeën, aanvullingen, verhalen, stukjes of opmerkingen voor het

"Tussendoortje" meld het dan de redactie.(Bij voorkeur in Word)

TIP:

Kijk regelmatig op de website van ons gilde, daar worden activiteiten vermeld die

buiten ons gilde plaatsvinden.

4

5

Bezoek mouterij De Swaen 8 november 2017 Jan J. van Doorn

Afgelopen Abdijbierfestval werden we door dhr. Eelco Scholte van mouterij “De

Swaen” uit Kloosterzande uitgenodigd voor een bezoek aan hun mouterij.

Tevens ontvingen we toen van hem 3 25 kg-zakken mout.

Dus na de zomer bij aanvang van ons nieuwe brouwseizoen weer contact gezocht.

Dit resulteerde er uiteindelijk in, dat we met ca.

18 “bierleden” (correctie 1 “wijnlid”), op 8

november jl. ons naar Kloosterzande spoeden voor

een rondleiding aldaar.

(Zie ook theswaen.com/nl/)

We werden ontvangen door de “Malt Master” Jos

Haeck. Sinds 2013 is de mouterij weer

zelfstandig overgenomen door de Fam. De

Groen en ik begreep dat Jos nu ook mede-

eigenaar/directeur is.(?) Hij werkt al 38 jaar bij

de mouterij. Hij gaf ons aan de hand van wat

“slides” een uiteenzetting van het onstaan van de

mouterij (toen ook nog brouwerij) in 1906 en alle

ontwikkelingen, overnames ed. tot op heden.

Vervolgens gaf hij ook een uiteenzetting over het maken van mout uit gerst door het

zgn. “roasten”en “eesten”. Dit is nu uitgegroeid tot een zeer geavanceerde mouterij.

Pas geleden waren ze nog uitgeroepen tot 3de beste mouterij in Europa (?).

De mouterij legt zich tegenwoordig voornamenlijk toe op “speciaal mouten”, daar

door de concurrentie met grote mouterijen ze niet mee konden met de prijs voor

gewone mouten, zoals pilsmout. Zie hun productielijn “GoldSwaen”.

6

Tijdens de uiteenzetting was goed te

merken dat Jos er al 38 jaar werkte en

alle geheimen van het proces kende. Je

kon hem alles vragen en hij wist

uiteraard in sappig West-Zeeuws-

Vlaams overal een antwoord op. Vaak

met nog aanvullende weetjes en tips.

Er werd ook nog ter sprake gebracht het

fenomeen “gushing”. Dat een schimmel

in de gerst hiervan de oorzaak zou zijn

werd niet door Jos onderschreven.

Volgens hem kwam het door (harde)

elementjes in het wort, waaromheen een

zuurstof ontwikkeling plaatsvond. Het

antwoord was het toevoegen van een

beetje Natriumbicarbonaat (soda) of Natriumchloride (keukenzout) tijdens het proces.

Heb je nooit geen “gushing” volgens Jos. Bij mijn laatste brouwsel (een Sterke

Blonde) heb ik een “snufje” keukenzout toegevoegd. Ben benieuwd.

Na de uiteenzetting volgde de rondleiding. Het zag er indrukwekkend uit. Alles was

erg massaal, overal roestvrijstaal, lange droogruimtes en tenslotte het verpakken van

de 25 kg zakken op pallets.

Kortom een erg leerzaam en

indrukwekkend bezoek aan De

Swaen in Kloosterzande.

Helaas zat het toegezegde biertje er

niet meer in, daar Jos 's-avonds nog

weg moest.

Dus hebben we na afloop toch nog

maar een biertje genomen in de

drinkgelegenheid van voorheen

brouwerij “De Halve Maan”, nu

Vermeersen, te Hulst.

Wat mij betreft een erg geslaagd

bezoek.

7

Sint Arnoldus Arie Sterk Bron: http://www.heiligen-3s.nl/ ;Wikipedia en www.standbeelden.be

De heilige Arnold van Soissons (Tiegem, 1040 -

Oudenburg, 1087), ook Arnulf van Tiegem of Sint

Arnoldus genoemd, wilde priester worden maar zijn

peter, Arnulf van Oudenaarde, bewerkstelligde dat

hij ridder in dienst van de graaf van Vlaanderen

werd. Hij trad echter in 1070 toe tot de Sint-

Medardusabdij te Soissons. Daar leefde hij als

kluizenaar maar werd in 1077 tot abt verkozen. In

1081 werd hij - tegen zijn zin - door Hugo van Die

gewijd tot bisschop van Soissons.

Omstreeks 1083 werd hij door paus Gregorius VII

naar Vlaanderen gestuurd om vrede te stichten. Hij

ontmoette de Vlaamse graaf Robrecht de Fries te

Rijsel. Deze had conflicten met de adel omdat hij de

opkomende steden steunde, en Arnoldus maakte een

rondreis door Vlaanderen om de vrede te herstellen. In 1084 ontving hij in de Sint-

Pieterskerk te Oudenburg onder meer Cono I, die heer was van Eine, Oudenburg en

Vladslo, en Rabod II, die bisschop was van Noyon-Doornik (deze bisdommen waren

verenigd tot 1146). Bij deze gelegenheid stichtte hij de Sint-Pietersabdij. Toen trad hij

af als bisschop van Soissons.

Niet veel later moest hij opnieuw een vredesmissie houden, maar daarbij stierf hij.

In 1120 werd hij door de kerkvergadering te Beauvais, onder leiding van bisschop

Lambert van het bisdom Noyon-Doornik, tot de eer der altaren verheven. In 1121

werd daartoe te Oudenburg een plechtigheid gehouden die geleid werd door bisschop

Lambert.

Hoewel dus geen

gecanoniseerde heilige,

wordt hij wel als

zodanig vereerd, mede

omdat hij vrede heeft

gesticht. Hij is patroon

van de bierbrouwers en

herbergiers omdat hij in

tijden van besmettelijke

ziekten de mensen

aangeraden zou hebben

om bier te drinken in

plaats van besmet water.

Hij wordt als een

bisschop afgebeeld en

8

heeft als attributen soms een biervat of -kruik aan de voeten en draagt hij een

roervork, een instrument dat bij het brouwen wordt gebruikt. Ook heeft hij soms een

kerkje in zijn hand, wat verwijst naar de stichting van de abdij. Hij wordt ook wel als

patroonheilige van de molenaars (eigenlijk is dit: Sint-Victor) en van de gevonden

voorwerpen (eigenlijk is dit: Antonius van Padua) aangeroepen.

In Frankrijk is hij bekend onder de naam Arnoul

d'Audenarde of Arnoul de Pamele vanwege het

geslacht waaruit hij stamde.

Zijn feestdag is op 8 juli.

Zegening van het bier

Latijn: Bene dic, Domine, creaturam istam cerevisae, quam

ex adipe frumenti producere dignatus es: ut sit remedium

salutare humano generi: et praesta per invocationem

nominis tui sancti, ut, quicumque ex ea biberint, sanitatem

corporis, et animae tutelam percipiant. Per Christum

Dominum nostrum. Amen.

Français: Bénis, O Seigneur, cette bière nouvelle, qu'il t'a

plu de tirer de la tendresse du grain: puisse-t-elle offrir au genre humain un remède salutaire: fais

que, par l'invocation de Ton saint nom, quiconque en boive recouvre la santé du corps et la

protection de son âme. Au nom du Christ notre Seigneur. Amen.

Engels: Bless, O Lord, this creature beer, that Thou hast been pleased to bring forth from the

sweetness of the grain: that it might be a salutary remedy for the human race: and grant by the

invocation of Thy holy name, that, whosoever drinks of it may obtain health of body and a sure

safeguard for the soul. Through Christ our Lord. Amen.

Het beeld bevindt op de voorgevel van de voormalige

brouwerij (1725) in de Sint-Pietersstraat van Vissenaken,

naast het voetbalterrein.

Tot 1860 werd hier gebrouwen door Guilelmus Van

Goidsenhoven.

Daarna werd het gebouw heringericht als woning. De

open ruimte waaruit de brouwerij bestond werd

ingedeeld.

De huidige eigenaar, Guido Vandenbosch, maakte er een

gezellig, privé heemkundig museum van. Hij kocht het

gebouw in 2002.

Na de restauratiewerken waren er nog plannen. Zo kon hij

de schoorsteen van de oude brouwerij van Livinus Van

Den Bossche (1865-1942) in Opdorp recupereren en in

2009 laten heroprichten in Vissenaken. Naar getuigenis

van enkele oudere dorpsbewoners zou eertijds immers een dergelijke schoorsteen naast

de Oude Brouwerij gestaan hebben.

9

Pompoensoep Barend Midavaine

Zeeuwse Lamsschouder in Pompoensop met koriander en limoen

Opmaak: diep bordje of laag kopje

plukjes lamsvlees

daarover pompoensop en blokjes pompoen

koriander

limoenpartje

Bereiding: 2 kg. lamsschouder

5 lt. water

aan de kook brengen en afschuimen

(dag tevoren uitvoeren heeft de voorkeur zodat alle smaken op elkaar

in kunnen werken)

Toevoegen: 3 bladen laurier

5 netjes foelie (omhulsel van

nootmuskaat)

2 el. thym

1 el. kurkuma

gemberwortel ± 80 gram

1 tl. komijn

2 rode pepers

3 uien (± 400 gram)

3 grote knoflooktenen

4 winterwortels (± 400 gram)

Drie uren op laag pitje laten trekken.

Intussen pompoen aansnijden en schonen van pitten en vezels. Al of niet de schil verwijderen.

Dit hangt af van de soort pompoen die gebruikt wordt. Pompoenvlees in grove blokken

snijden

Vervolgens: Pan vullen met de grove stukken pompoen.

Bouillon passeren en vlees schoon van bot halen en verwijderen van

meegetrokken smaakmakers (zoals laurier, foelie e.d.)

Bouillon over de pompoen gieten en in zijn geheel 10 à 15 minuten opkoken,

dan vuur er vanonder halen.

Nog niet stuk gekookte stukjes pompoen met schuimspaan eruit scheppen en

op een schaal laten afkoelen.

Bouillon en opgeloste pompoen kan dan met een staafmixer worden

geblenderd tot een egale gladde soep.

Afwerking: Zie opmaak

Verwijzing: Pompoen van het Landgoed van Arie Sterk uit het Zaad van John Veltman.

10

Brouwdag in de middeleeuwen 12g

De BierRievier VII - Op zoek naar Arnoldus

Wie over de Schelde richting Oost-Vlaanderen vaart, kan niet om hem heen. Je moet

hier aanleggen om eer te bewijzen aan de beroemdste aller inwoners van Tiegem.

Alles rondom bier, werkelijk alles, schijnt zich langs of in de onmiddellijke omgeving

van de BierRivier af te spelen. Wij nemen bij gebrek aan water nu echter even de fiets

om vanaf Alvinne in Moen noordwaarts door het heuvellandschap richting Tiegem te

fietsen, om er naar Sint-Arnoldus te zoeken.

Als we dan toch op de fiets zitten eerst even kijken in Heestert of er daar nog sprake is

van brouwactiviteiten, of er brouwverleden is. We zoeken te vergeefs. Enkele straten

verderop fietsen we Otegem binnen. Op pad naar Tiegem stuiten we hier op de

overblijfselen van Brouwerij Vantieghem, best bijzonder die naamsvergelijking

nietwaar? Er waren zelfs twee brouwerijen hier in Otegem waar door twee

verschillende Vantieghems bier werd gebrouwen. De ene stond aan het dorpsplein, de

ander in de Avelgemstraat. Bovenop de berg van Petegem staat een voormalige

molenaarshoeve waar resten te vinden zijn van een brouwerij die hier in het laatste jaar

van de 19de eeuw werd gevestigd. De brouwerij werd aan het begin van de

Tweedewereldoorlog omgedoopt tot Brouwerij Sint-Anthonius. De laatste Vantieghem

telg die erin brouwde dronk zich letterlijk en figuurlijk dood, zodat de brouwerij in

1962 moest sluiten.

Vanaf Otegem is het slechts een boogscheut om in Tiegem te geraken. Sint-Arnoldus

is de man die we hier zoeken. Deze bijzondere telg van Tiegem, hier geboren in 1040,

is de beroemdste bierheilige binnen de Belgische brouw- en biercultuur en is zelfs

daarbuiten een BV-er, met een 'eigen' brouwerij in de VS (te Houston Texas). Wat

direct de vraag oproept, waren er in België brouwerijen die de naam Arnoldus

droegen, specifieker nog, was er misschien eentje in Tiegem? We kunnen de

supporters van Arnoldus geruststellen, er stond hier inderdaad een brouwerij met die

naam. In hetzelfde jaar dat brouwer Vantieghem zijn brouwerij oprichtte in Otegem,

werd hier Société Coopérative Saint-Arnould opgericht, die acht jaar later Brasserie

St.-Arnould heette en in 1940, onder brouwer André Vuylsteke, zelfs uitgroeide tot

brouwerij-mouterij Sint-Arnoldus, exact 900 jaar na de geboortedag van de heilige

11

Arnoldus. Al sinds de tijden van pest en cholera wordt Arnoldus gezien als de man die

de Belgen aan het bier kreeg, omdat het de enige gezonde drank was. Vandaar de

eeuwige dankbaarheid der brouwers, waarvan hij de patroonheilige is. In heel België

stonden Sint-Arnoldus of Saint-Arnould brouwerijen. Laat ik wat steden noemen:

Lebbeke, Heule, Lommel, Dudzele, Jemappes, Lotehulle, Besselare, Frameries,

Momignies, Beveren aan de IJzer, Torhout en Veurne. De beroemdste was wellicht die

in Oudenaarde. Veel mensen weten niet dat de brouwerij van Pètre-Devos, vanaf 1914

vernoemd was naar de heilige man. Zij brouwden er ook het Sint-Arnoldus abdijbier.

Brouwerij RIVA in Dentergem brouwde Sint-Arnoldus Tripel, ook onder het label

abdijbier.

In Tiegem begon de verering van Arnoldus eigenlijk vrij laat, na de wonderbaarlijke

genezing van Fransisca d'Hulst uit Rollegem in 1816. Met breuken in arm en voet

genas de dochter van de plaatselijke smid ineens toen ze water gebruikte van de toen

net herontdekte Sint-Arnoldusbron in het Holdenbroekbos, in de buurt van het

vroegere ridderslot van de heren van Tiegem.

Arnoldus of Arnulfus, was de zoon van één van de heren van Tiegem: Fulbert en diens

echtgenote Meinside, de schatrijke bewoners van het slot. Arnoldus betekent:

'heersend als een arend' - in dat geval zou de naamsbetekenis van de heilige man in

verband gebracht kunnen worden met zijn scherpziend oog voor het goede, waarmee

hij als abt en bisschop leiding gaf. We zullen zien of dat klopt.

Hofdries 6 te Tiegem, Sint-

Arnolduskapel. Op de plaats waar

vroeger het kasteel van de heren van

Tieghem stond.

De mythevorming rondom Arnoldus

begon al met zijn geboorte. Dat was,

zullen we maar zeggen, een bijzondere

bevalling. Wat was namelijk het geval,

Arnoldus was eigenlijk een

nakomertje. Zijn moeder had namelijk al

eerder het leven geschonken aan een zoon, maar die was op jongvolwassen leeftijd

plotseling overleden. Fulbert en Meinside waren uiteraard ontroostbaar. Wat gebeurt er

echter een paar maanden later? Meinside ligt in bed en ineens verschijnt een

wonderschone man aan haar bed. Dat was schrikken. Zeker als je beseft wat die mooie

man je allemaal te vertellen heeft. Volgens de officiële woordvoerders van God moet

de monoloog zo geweest zijn: 'Waarom bent u zo bedroefd om uw zoon? Weet u niet

dat hij door Gods rechtvaardig oordeel uit deze wereld is weggenomen? Als hij langer

geleefd zou hebben, zou hij misschien door zonden in de hel terechtgekomen zijn,

terwijl hij het nu veel beter heeft. Houd dus op met uw droefenis; wees liever blij,

want op dit moment draagt u een zoon in uw schoot die door Gods beschikking groot

zal worden in Gods tegenwoordigheid. Als hij geboren wordt moet u hem Christoforus

noemen, Christusdrager, want dat is Gods bedoeling met hem: dat hij in woord en

werk zal getuigen dat hij Christus in zijn hart draagt. En opdat u zult weten, dat ik

werkelijk van God afkomstig ben, moet u naar de kerk gaan, daar moet u op de plaats

12

waar u altijd bidt in de grond graven. Daar zult u een steen vinden waarop de naam en

de verdiensten van uw zoon geschreven staan.' Meinside is hartstikke blij natuurlijk,

dat kunt u begrijpen. Een nieuwe zoon in de maak en niet zomaar eentje, neen, een

hele bijzondere! Onmiddellijk ging ze - met instemming van Fulbert - begeleid door

haar dienaressen naar de haar bekende plek in de kerk. Na wat graven vond ze een

vierkante steen waar de naam Christoforus op geschreven stond. Tjonge jonge, alles

wat die knapperd verteld had in haar droom kwam uit, tot nu toe dan toch in ieder

geval. Vol blijdschap wachtte ze op het moment van de geboorte, en baarde tot grote

vreugde van haar man, familie en vrienden een zoon.

13

TAPAS: gegrilde garnalen met harissa Arie Sterk

Bron: www.biercuisine.nl

Ingrediënten voor vier

personen:

20 middelgrote garnalen,

geschild en zonder

darmkanaal

1 eetlepel harissa (uit tube of

blik)

2 tenen knoflook, uit de

knijper

10 eetlepels olijfolie

4 eetlepels vers citroensap

75 gram gemengde sla, kant

en klaar

peper uit de molen en zout naar smaak

Bereidingswijze: In een mengkom de middelgrote garnalen in een mengsel van 4 tot 5 eetlepels olijfolie

en 2 eetlepels vers citroensap gedurende 1 uur marineren. Vijf eetlepels olie in een

koekenpan verwarmen en de geperste knoflook , harissa en 2 eetlepels vers citroensap

erdoor roeren. Op de laagste hittebron al roerende kort verwarmen en op smaak

brengen met zout. Harissa is een pikante rode saus. De basis bestaat uit fijngemalen

rode pepers, tomaat, komijn, koriander en knoflook en is in tubes of blikjes in Noord-

Afrikaanse voedingswinkels en grote supermarkten verkrijgbaar. De garnalen iets

deppen, aan spiesjes rijgen en op een grillpan, op de barbecue of onder de grill van de

oven kort om en om roosteren. De spiesjes met de saus en de gemengde sla serveren.

De gemengde sla met olijfolie bedruppelen. Aanbevolen bieren: pilsener, witbier,

Weissbier, blond bier tussen 6 en 8 vol%, India Pale Ale (IPA) tussen 5 en 7 vol%.

14

15