De veilig voedsel wijzer
2
Veilig Voedsel Veel mensen maken zich, mede door alle publiciteit, wel eens zorgen over resten bestrijdingsmiddelen in groente en fruit, hormonen in vlees en de gevolgen van dierziektes zoals BSE. Feit is dat onveilig voedsel een veel minder groot risico is voor de gezondheid dan overgewicht of roken. De kans dat iemand ziek wordt van bestrijdingsmiddelen in voedsel is zeer klein. En de risico’s van bacteriën en virussen kunt u zelf beperken door bewust en hygiënisch om te gaan met uw eten. Met deze Veilig Voedsel Wijzer geeft het Voedingscentrum inzicht in mogelijke problemen met ons voedsel, de controle daarop en wat u zelf kunt doen om de risico’s te beperken. Welke maatregelen worden er genomen? Een bestrijdingsmiddel doorloopt een uitgebreide toelatingsprocedure voordat het mag worden toegepast. Na toediening van het middel moet een bepaalde tijd worden gewacht met de oogst. Ook is er een norm voor de maximale hoeveelheid bestrijdings- middel op groente en fruit na de oogst. De hoeveelheid nitraat die voor mag komen in groente, is aan een maximum gebonden. Diepvriesspinazie en -andijvie bevatten minder nitraat dan verse. Zie groente en fruit. Er wordt nader onderzoek gedaan naar de vorming van acrylamide en de risico’s voor de gezondheid. Er zijn nog geen wettelijke normen. Voor schimmelgifstoffen (zoals aflatoxine en DON) bestaan normen. De teler kan de schimmelgifstoffen beperken door op tijd te oogsten, de oogst goed te drogen, vochtvrij op te slaan en niet in aanraking te laten komen met de aarde. Zie aardappelen. Er gelden Europese normen voor dioxines. Normen voor PCB’s zijn in de maak. Maatregelen voor een schoner milieu helpen de gehaltes terug te brengen. Het verwerken van vervuild vet in vee- voer is verboden. Zie zuivel. Na toediening van diergeneesmiddelen geldt een verplichte wachttijd. Dieren mogen dan niet worden geslacht en de eieren en melk mogen niet worden verkocht. Daarna zijn er praktisch geen resten antibiotica. In Europa gelden limieten voor de hoeveelheid genees- middel die nog mag worden aange- troffen. Het gebruik van antibiotica als groeibevorderaar wordt in 2006 verboden in Europa. Het gebruik van hormonen is uit voor- zorg niet toegestaan in de Europese Unie. Vlees met hormonen mag ook niet ingevoerd worden. Slachterijen zijn verplicht runderen op hormoongebruik te controleren. Er gelden straffen bij overtredingen. Elk slachtdier wordt voor en na de slacht geïnspecteerd op besmettelijke ziektes. Om besmettelijke dierziekten tot stilstand te brengen, wordt vee in de toekomst mogelijk gevaccineerd. Elke koe wordt getest op BSE. Bij de slacht worden zgn. risicomaterialen (organen die BSE kunnen overbrengen) verwijderd en vernietigd. Zie zuivel. In visvoer wordt visolie ge- deeltelijk vervangen door plantaardige olie. Vissen die in het voer worden ver- werkt, worden geselecteerd op onder andere het gehalte dioxines en PCB’s. Er gelden normen voor de hoeveelheid zware metalen in vis, schaal- en schelp- dieren en andere producten. Maatregelen voor een schoner milieu helpen deze gehaltes terug te dringen. Er gelden normen voor de hoeveelheid algengifstoffen. Schelpdieren worden in Europa pas gevangen of ingevoerd na controle op algengifstoffen. Zie zuivel. Uit voorzorg zijn in Europa normen opgesteld voor de hoeveelheid zoetstof in dranken. Tot de Aanvaardbare Dagelijkse Inname is de veiligheid in elk geval gegarandeerd. Hoe groot is het risico? Zeer gering of afwezig. De meeste bestrijdingsmiddelen zijn afgebroken op het moment dat de groente en fruit op de markt komen. Slechts in een klein aantal gevallen blijken producten meer resten te bevatten dan is toegestaan. Maar een overschrijding van de wette- lijke norm vormt vrijwel nooit een risico voor de gezondheid. Gering. Een voorlopige schatting is dat nitrosamines 100 kankergevallen per jaar kunnen verklaren. De gezond- heidsvoordelen van het eten van een ruime hoeveelheid groente zijn vele malen groter. Zie groente en fruit. Bij een gevarieerd eetpatroon lijkt het risico van acrylamide gering. Gemiddeld eten Nederlanders ruim één bakje patat en één klein zakje chips per week. Dat is geen hoeveelheid om bezorgd over te zijn. Gering. Door alle maatregelen is de blootstelling van de Nederlandse bevol- king aan schimmelgifstoffen laag. De gezondheidsvoordelen van het eten van brood zijn veel groter dan de risico’s. Zeer gering. Brood en ontbijtgranen bevatten in vergelijking met chips en patat weinig acrylamide. Gering. De dioxine-gehaltes blijven meestal onder de Europese norm. Zie zuivel. Zeer gering. De gehaltes antibiotica die normaal gesproken voor kunnen komen in producten, zijn zo laag dat de mens er geen nadelige gevolgen van ondervindt. In Nederland komt overschrijding van de toegestane maximale hoeveelheid geneesmiddelen zelden voor. Gering. Door alle controles, ook bij de grens, is de kans op vlees van dieren die met extra hormonen zijn behan- deld, klein. Gering. De kans dat vlees van zieke dieren in de winkel komt, is zeer klein. Het eten van vlees van dieren besmet met varkenspest of MKZ brengt geen gezondheidsrisico met zich mee voor de mens. Dit geldt vooralsnog ook voor vogelgriep. Vlees en melk van gevaccineerde dieren zijn veilig. De kans dat er vlees van BSE besmette dieren terecht komt in levensmiddelen, is miniem. Zie zuivel. De voordelen van (vette) vis zijn groter dan het mogelijke nadeel van milieuverontreinigingen. Zeer gering. De hoeveelheden zware metalen blijven in Nederland onder de gestelde veiligheidsnormen. Zeer gering. De kans op schelpdieren met te hoge gehaltes gifstoffen is in Europa beperkt. Zie zuivel. Gering. Alleen jonge kinderen kunnen de zgn. Aanvaardbare Dagelijkse Inname (z.o.z.) voor cyclamaat snel overschrijden. Dit gebeurt bij kinderen tussen 4 en 8 jaar vanaf ongeveer 3 gla- zen per dag en bij kinderen tot 4 jaar vanaf 1 tot 2 glazen. Wat kunt u zelf doen? Als u groente en fruit wilt met zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen, kunt u het beste kiezen voor biologi- sche (EKO) producten. Deze blijken in het algemeen minder restanten bestrijdingsmiddelen te bevatten. - Eet geen nitraatrijke groente bij vis, schaal- of schelpdieren. - Eet niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groente. - Bewaar nitraatrijke groente niet langer dan twee dagen in de koelkast en koel restjes snel af. - Verwijder de hoofdnerven en buiten- ste bladeren van sla. Zie groente en fruit. - Bak aardappelen niet donkerder dan goudgeel. - Eet niet te veel chips, zoutjes en patat. N.v.t. N.v.t. Kies voor halfvolle of magere producten, omdat deze minder vet bevatten dan volle en daarmee minder dioxines en PCB’s. Kies voor mager vlees. Mager vlees bevat minder vet en daarmee minder dioxines en PCB’s dan vet vlees. Bij biologische producten is de kans op resten diergeneesmiddelen, waar- onder antibiotica, nog kleiner. De wachttijd is langer en antibiotica mogen niet worden gebruikt om ziekte bij gezonde dieren te voor- komen of om de groei te bevorderen. N.v.t. N.v.t. Varieer met vette en magere vis. Magere vis bevat minder vet en dus ook minder dioxines en PCB’s. Wees terughoudend met het eten van roofvissen (bijv. zwaardvis, haai, koningsmakreel). Deze bevatten de meeste zware metalen. Raap zelf geen schelpdieren voor con- sumptie. Check in elk geval op www.pvis.nl/rapen of een gebied niet gesloten is voor de vangst. Kies voor plantaardig vet, zoals olie, halvarine, zachte margarine en vloei- bare bak- en braadproducten. Deze bevatten minder PCB’s en dioxines dan dierlijk vet, zoals roomboter en harde margarine. Houd toezicht op het aantal glazen light frisdrank, limonade en yoghurt- drank met cyclamaat bij jonge kinderen. Water en thee zonder suiker zijn een goed alternatief. Aardappelen Voor- en nadelen voor de gezondheid Groente en fruit leveren veel voedingsstoffen en weinig calorieën. Elke dag 200 gram groente en 2 keer fruit verkleint het risico op hart- en vaatziekten en kanker en mogelijk de kans op bepaalde oogziekten en aandoeningen aan de luchtwegen. Aardappelen bevatten veel voedingsstoffen, waaronder vitamine C en voedingsvezel, en weinig calorieën. Gebakken of gefrituurd leveren ze veel calorieën en soms ook veel verzadigd vet, wat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Brood en ontbijtgranen leveren weinig calorieën en veel voedingsstoffen. Witbrood bevat nauwelijks voedingsvezels, volkoren- brood de meeste. Zuivel is van belang voor eiwit, B-vitamines en mine- ralen zoals calcium. Zuivel kan ook veel verzadigd vet bevatten, wat slecht is voor hart- en bloedvaten. Vlees(waren), kip en ei zijn belangrijke leveranciers van eiwit, B-vitamines en mine- ralen zoals ijzer. Ze kunnen ook veel verzadigd vet bevatten, wat slecht is voor hart- en bloedvaten. Eieren zijn rijk aan choles- terol. Eet met het oog op het risico op hart- en vaat- ziekten niet meer dan gemiddeld drie eieren per week. Vis bevat onder meer eiwit, B-vitamines en mineralen. De vetten in vis hebben een gunstige invloed op het hartritme en beschermen daardoor tegen hart- en vaatziekten. Eet daarom één tot twee keer per week vis. Vet en olie leveren vitamine E en essentiële vetzuren. Halvarine, margarine en bak- en braadproducten zijn een belangrijke bron van vitamine A en D. Vet en olie leveren veel calorieën. Dierlijk vet (zoals roomboter) bevat veel on- gezond verzadigd vet. Dranken voorzien in de behoefte aan vocht. Dranken met suiker leveren ongemerkt veel calorieën. Wat zijn de mogelijke risico’s van het product? Bestrijdingsmiddelen die bij de teelt worden gebruikt, kunnen doordringen in groente en fruit. In grote hoeveel- heden kunnen ze schadelijk zijn voor mensen. Sommige groenten, zoals sla, spinazie, venkel, andijvie en bietjes, zijn rijk aan nitraat. Dit wordt in het lichaam gedeeltelijk omgezet in nitriet. Vooral in combinatie met eiwitten uit vis, schaal- of schelpdieren, kunnen hier- uit mogelijk kankerverwekkende nitrosamines ontstaan. Bij de aardappelteelt worden bestrij- dingsmiddelen gebruikt. Gebakken aardappelen, patat en chips bevatten acrylamide. Acrylamide is mogelijk kankerverwekkend. In granen kunnen schimmelgifstoffen voorkomen. Van sommige is bekend dat ze in grotere hoeveelheden kanker- verwekkend kunnen zijn. Bij het verhitten van graan ontstaat acrylamide: zie aardappelen. Door vervuiling van het milieu krijgen dieren met hun voer dioxines en PCB’s binnen. Deze worden opgeslagen in hun lichaamsvet en komen daarom ook voor in melk, vlees en eieren. Deze stoffen zijn in grote hoeveel- heden kankerverwekkend. In dierlijk vet en eieren komen dioxines en PCB’s voor. Zie zuivel. In vlees en kip kunnen resten genees- middelen voorkomen, zoals antibiotica. Blootstelling van bacteriën aan anti- biotica kan deze bacteriën resistent maken. In vlees, melk en eieren zitten van natu- re hormonen. Door vee extra hormonen toe te dienen, groeien ze sneller. Dit verhoogt de gehaltes van de van nature in vlees en melk voorkomende hormo- nen licht. Het is onduidelijk of dit risico’s met zich meebrengt voor de mens. Dieren kunnen zijn besmet met een ziekte. Wanneer vlees van besmette dieren wordt aangeboden, kunnen ziekten zich verder verspreiden. De ‘gekkekoeienziekte’ (BSE) kan via het eten van besmet rundvlees worden overgedragen op de mens met als gevolg de ziekte van Creutzfeldt-Jacob. In dierlijk vet komen dioxines en PCB’s voor. Zie zuivel. In vis komen zware metalen voor (lood, cadmium, kwik en tin). Schelpdieren (mosselen, oesters en kok- kels) kunnen algengifstoffen binnen- krijgen en opslaan. Te hoge gehaltes kunnen schadelijk zijn voor mensen. Vetten kunnen dioxines en PCB’s bevatten. Zie zuivel. In light dranken kunnen zoetstoffen voorkomen, zoals cyclamaat en aspar- taam. Het is onbekend of overmatige consumptie van zoetstoffen gevolgen heeft. Groente en fruit Vet en olie Dranken Vis, schaal- en schelpdieren Rundvlees, varkensvlees, kip en ei Zuivel Brood en ontbijtgranen www.voedingscentrum.nl
description
De veilig voedsel wijzer
Transcript of De veilig voedsel wijzer
Veilig VoedselVeel mensen maken zich, mede door alle publiciteit, wel eens zorgen over resten bestrijdingsmiddelen in groente en fruit, hormonen in vlees en de gevolgen van dierziektes zoals BSE. Feit is dat onveilig voedsel een veel minder groot risico is voor de gezondheid dan overgewicht of roken. De kans dat iemand ziek wordt van bestrijdingsmiddelen in voedsel is zeer klein. En de risico’s van bacteriën en virussen kunt u zelf beperken door bewust en hygiënisch om te gaan met uw eten. Met deze Veilig Voedsel Wijzer geeft het Voedingscentrum inzicht in mogelijke problemen met ons voedsel, de controle daarop en wat u zelf kunt doen om de risico’s te beperken.
Welke maatregelen worden er genomen?
Een bestrijdingsmiddel doorloopt een uitgebreide toelatingsprocedurevoordat het mag worden toegepast. Na toediening van het middel moet een bepaalde tijd worden gewacht met de oogst. Ook is er een norm voorde maximale hoeveelheid bestrijdings-middel op groente en fruit na de oogst.
De hoeveelheid nitraat die voor mag komen in groente, is aan eenmaximum gebonden. Diepvriesspinazieen -andijvie bevatten minder nitraatdan verse.
Zie groente en fruit.
Er wordt nader onderzoek gedaan naar de vorming van acrylamide en de risico’s voor de gezondheid. Er zijnnog geen wettelijke normen.
Voor schimmelgifstoffen (zoals aflatoxineen DON) bestaan normen. De teler kande schimmelgifstoffen beperken door op tijd te oogsten, de oogst goed te drogen, vochtvrij op te slaan en niet in aanraking te laten komen met de aarde.
Zie aardappelen.
Er gelden Europese normen voor dioxines. Normen voor PCB’s zijn in demaak. Maatregelen voor een schonermilieu helpen de gehaltes terug te brengen.Het verwerken van vervuild vet in vee-voer is verboden.
Zie zuivel.
Na toediening van diergeneesmiddelengeldt een verplichte wachttijd. Dierenmogen dan niet worden geslacht en de eieren en melk mogen niet wordenverkocht. Daarna zijn er praktisch geenresten antibiotica. In Europa geldenlimieten voor de hoeveelheid genees-middel die nog mag worden aange-troffen. Het gebruik van antibiotica als groeibevorderaar wordt in 2006 verboden in Europa.
Het gebruik van hormonen is uit voor-zorg niet toegestaan in de EuropeseUnie. Vlees met hormonen mag ook niet ingevoerd worden. Slachterijen zijnverplicht runderen op hormoongebruikte controleren. Er gelden straffen bijovertredingen.
Elk slachtdier wordt voor en na deslacht geïnspecteerd op besmettelijkeziektes. Om besmettelijke dierziektentot stilstand te brengen, wordt vee in de toekomst mogelijk gevaccineerd. Elke koe wordt getest op BSE. Bij deslacht worden zgn. risicomaterialen (organen die BSE kunnen overbrengen)verwijderd en vernietigd.
Zie zuivel. In visvoer wordt visolie ge-deeltelijk vervangen door plantaardigeolie. Vissen die in het voer worden ver-werkt, worden geselecteerd op onderandere het gehalte dioxines en PCB’s.
Er gelden normen voor de hoeveelheidzware metalen in vis, schaal- en schelp-dieren en andere producten.Maatregelen voor een schoner milieuhelpen deze gehaltes terug te dringen.
Er gelden normen voor de hoeveelheidalgengifstoffen. Schelpdieren wordenin Europa pas gevangen of ingevoerdna controle op algengifstoffen.
Zie zuivel.
Uit voorzorg zijn in Europa normen opgesteld voor de hoeveelheid zoetstof in dranken. Tot de AanvaardbareDagelijkse Inname is de veiligheid in elk geval gegarandeerd.
Hoe groot is het risico?
Zeer gering of afwezig. De meestebestrijdingsmiddelen zijn afgebroken op het moment dat de groente en fruitop de markt komen. Slechts in een kleinaantal gevallen blijken producten meerresten te bevatten dan is toegestaan.Maar een overschrijding van de wette-lijke norm vormt vrijwel nooit een risicovoor de gezondheid.
Gering. Een voorlopige schatting is dat nitrosamines 100 kankergevallenper jaar kunnen verklaren. De gezond-heidsvoordelen van het eten van eenruime hoeveelheid groente zijn velemalen groter.
Zie groente en fruit.
Bij een gevarieerd eetpatroon lijkt hetrisico van acrylamide gering. Gemiddeldeten Nederlanders ruim één bakje pataten één klein zakje chips per week. Dat isgeen hoeveelheid om bezorgd over te zijn.
Gering. Door alle maatregelen is deblootstelling van de Nederlandse bevol-king aan schimmelgifstoffen laag. Degezondheidsvoordelen van het eten vanbrood zijn veel groter dan de risico’s.
Zeer gering. Brood en ontbijtgranenbevatten in vergelijking met chips enpatat weinig acrylamide.
Gering. De dioxine-gehaltes blijven meestal onder de Europese norm.
Zie zuivel.
Zeer gering. De gehaltes antibiotica die normaal gesproken voor kunnenkomen in producten, zijn zo laag datde mens er geen nadelige gevolgenvan ondervindt. In Nederland komtoverschrijding van de toegestane maximale hoeveelheid geneesmiddelenzelden voor.
Gering. Door alle controles, ook bij degrens, is de kans op vlees van dierendie met extra hormonen zijn behan-deld, klein.
Gering. De kans dat vlees van zieke dieren in de winkel komt, is zeer klein.Het eten van vlees van dieren besmetmet varkenspest of MKZ brengt geengezondheidsrisico met zich mee voorde mens. Dit geldt vooralsnog ook voor vogelgriep. Vlees en melk vangevaccineerde dieren zijn veilig. De kans dat er vlees van BSE besmettedieren terecht komt in levensmiddelen, is miniem.
Zie zuivel. De voordelen van (vette) viszijn groter dan het mogelijke nadeel van milieuverontreinigingen.
Zeer gering. De hoeveelheden zwaremetalen blijven in Nederland onder degestelde veiligheidsnormen.
Zeer gering. De kans op schelpdieren met te hoge gehaltes gifstoffen is inEuropa beperkt.
Zie zuivel.
Gering. Alleen jonge kinderen kunnen de zgn. Aanvaardbare DagelijkseInname (z.o.z.) voor cyclamaat snel overschrijden. Dit gebeurt bij kinderentussen 4 en 8 jaar vanaf ongeveer 3 gla-zen per dag en bij kinderen tot 4 jaarvanaf 1 tot 2 glazen.
Wat kunt u zelf doen?
Als u groente en fruit wilt met zo min mogelijk bestrijdingsmiddelen,kunt u het beste kiezen voor biologi-sche (EKO) producten. Deze blijkenin het algemeen minder restanten bestrijdingsmiddelen te bevatten.
- Eet geen nitraatrijke groente bij vis,schaal- of schelpdieren.
- Eet niet vaker dan twee keer per week nitraatrijke groente.
- Bewaar nitraatrijke groente niet langer dan twee dagen in de koelkasten koel restjes snel af.
- Verwijder de hoofdnerven en buiten-ste bladeren van sla.
Zie groente en fruit.
- Bak aardappelen niet donkerder dan goudgeel.
- Eet niet te veel chips, zoutjes enpatat.
N.v.t.
N.v.t.
Kies voor halfvolle of magere producten, omdat deze minder vetbevatten dan volle en daarmee minder dioxines en PCB’s.
Kies voor mager vlees. Mager vleesbevat minder vet en daarmee minderdioxines en PCB’s dan vet vlees.
Bij biologische producten is de kans op resten diergeneesmiddelen, waar-onder antibiotica, nog kleiner. Dewachttijd is langer en antibioticamogen niet worden gebruikt om ziekte bij gezonde dieren te voor-komen of om de groei te bevorderen.
N.v.t.
N.v.t.
Varieer met vette en magere vis.Magere vis bevat minder vet en dusook minder dioxines en PCB’s.
Wees terughoudend met het eten van roofvissen (bijv. zwaardvis, haai,koningsmakreel). Deze bevatten demeeste zware metalen.
Raap zelf geen schelpdieren voor con-sumptie. Check in elk geval opwww.pvis.nl/rapen of een gebied nietgesloten is voor de vangst.
Kies voor plantaardig vet, zoals olie,halvarine, zachte margarine en vloei-bare bak- en braadproducten. Dezebevatten minder PCB’s en dioxines dan dierlijk vet, zoals roomboter enharde margarine.
Houd toezicht op het aantal glazenlight frisdrank, limonade en yoghurt-drank met cyclamaat bij jonge kinderen. Water en thee zonder suiker zijn een goed alternatief.
Aardappelen
Voor- en nadelen voor de gezondheid
Groente en fruit leveren veel voedingsstoffen en weinig calorieën. Elke dag200 gram groente en 2 keerfruit verkleint het risico ophart- en vaatziekten en kanker en mogelijk de kansop bepaalde oogziekten en aandoeningen aan deluchtwegen.
Aardappelen bevatten veelvoedingsstoffen, waarondervitamine C en voedingsvezel,en weinig calorieën. Gebakken of gefrituurd leveren ze veel calorieën ensoms ook veel verzadigd vet,wat het risico op hart- envaatziekten verhoogt.
Brood en ontbijtgranen leveren weinig calorieën en veel voedingsstoffen.Witbrood bevat nauwelijksvoedingsvezels, volkoren-brood de meeste.
Zuivel is van belang vooreiwit, B-vitamines en mine-ralen zoals calcium. Zuivelkan ook veel verzadigd vetbevatten, wat slecht is voorhart- en bloedvaten.
Vlees(waren), kip en ei zijnbelangrijke leveranciers vaneiwit, B-vitamines en mine-ralen zoals ijzer. Ze kunnenook veel verzadigd vetbevatten, wat slecht is voorhart- en bloedvaten. Eieren zijn rijk aan choles-terol. Eet met het oog ophet risico op hart- en vaat-ziekten niet meer dangemiddeld drie eieren per week.
Vis bevat onder meer eiwit,B-vitamines en mineralen. De vetten in vis hebben een gunstige invloed op hethartritme en beschermendaardoor tegen hart- envaatziekten. Eet daarom één tot twee keer per week vis.
Vet en olie leveren vitamineE en essentiële vetzuren.Halvarine, margarine en bak- en braadproducten zijneen belangrijke bron vanvitamine A en D. Vet en olie leveren veel calorieën. Dierlijk vet (zoalsroomboter) bevat veel on-gezond verzadigd vet.
Dranken voorzien in debehoefte aan vocht.Dranken met suiker leverenongemerkt veel calorieën.
Wat zijn de mogelijke risico’s van het product?
Bestrijdingsmiddelen die bij de teeltworden gebruikt, kunnen doordringenin groente en fruit. In grote hoeveel-heden kunnen ze schadelijk zijn voormensen.
Sommige groenten, zoals sla, spinazie,venkel, andijvie en bietjes, zijn rijk aan nitraat. Dit wordt in het lichaamgedeeltelijk omgezet in nitriet. Vooralin combinatie met eiwitten uit vis,schaal- of schelpdieren, kunnen hier-uit mogelijk kankerverwekkende nitrosamines ontstaan.
Bij de aardappelteelt worden bestrij-dingsmiddelen gebruikt.
Gebakken aardappelen, patat en chipsbevatten acrylamide. Acrylamide ismogelijk kankerverwekkend.
In granen kunnen schimmelgifstoffenvoorkomen. Van sommige is bekenddat ze in grotere hoeveelheden kanker-verwekkend kunnen zijn.
Bij het verhitten van graan ontstaatacrylamide: zie aardappelen.
Door vervuiling van het milieu krijgendieren met hun voer dioxines en PCB’sbinnen. Deze worden opgeslagen inhun lichaamsvet en komen daarom ook voor in melk, vlees en eieren. Deze stoffen zijn in grote hoeveel-heden kankerverwekkend.
In dierlijk vet en eieren komen dioxinesen PCB’s voor. Zie zuivel.
In vlees en kip kunnen resten genees-middelen voorkomen, zoals antibiotica.Blootstelling van bacteriën aan anti-biotica kan deze bacteriën resistentmaken.
In vlees, melk en eieren zitten van natu-re hormonen. Door vee extra hormonentoe te dienen, groeien ze sneller. Ditverhoogt de gehaltes van de van naturein vlees en melk voorkomende hormo-nen licht. Het is onduidelijk of dit risico’smet zich meebrengt voor de mens.
Dieren kunnen zijn besmet met eenziekte. Wanneer vlees van besmettedieren wordt aangeboden, kunnenziekten zich verder verspreiden. De ‘gekkekoeienziekte’ (BSE) kan via het eten van besmet rundvlees worden overgedragen op de mens met als gevolg de ziekte vanCreutzfeldt-Jacob.
In dierlijk vet komen dioxines en PCB’svoor. Zie zuivel.
In vis komen zware metalen voor (lood,cadmium, kwik en tin).
Schelpdieren (mosselen, oesters en kok-kels) kunnen algengifstoffen binnen-krijgen en opslaan. Te hoge gehalteskunnen schadelijk zijn voor mensen.
Vetten kunnen dioxines en PCB’sbevatten. Zie zuivel.
In light dranken kunnen zoetstoffenvoorkomen, zoals cyclamaat en aspar-taam. Het is onbekend of overmatigeconsumptie van zoetstoffen gevolgenheeft.
Groenteen fruit
Vet en olie
Dranken
Vis, schaal- enschelpdieren
Rundvlees,varkensvlees,kip en ei
Zuivel
Brood en ontbijtgranen
www.voedingscentrum.nl
Veilig voedselzo wordt ervoor gezorgd
Veilig voedsel: ook úw zorg!
Jaarlijks lopen alleen al in Nederland een half miljoen mensen een voedselinfectie op door voedsel dat is besmet met micro-organismen zoals bacteriën (salmonella, campylobacter), schimmels, gisten en virussen. Op grond van de Warenwet worden bij de productie van levensmiddelen strenge eisen gesteld aan de hygiëne bij de bereiding, verwerking, behandeling, verpakking, het vervoer, de distributie en de verkoop. Zodra u eten of drinken hebt gekocht, speelt u als consument zelf een belangrijke rol bij het bewaken van de voedselveiligheid.Hygiëne bij het vervoeren, bewaren en bereiden van voedsel is essentieel.
Zo voorkomt u dat u ziek wordt van eten:1. Zorg voor schone handen, zeker na het aanraken van vlees.2. Verhit vlees door en door.3. Houd vuile en rauwe producten apart van schone en bereide
voedingsmiddelen.4. Volg de bereidings- en bewaaradviezen op de verpakking en
let op de houdbaarheidsdatum.5. Zet de koelkast tussen 4 en 7 graden Celcius.6. Verschoon regelmatig hand- en theedoeken. Vaatdoekjes kunnen
het beste elke dag verschoond worden.
Meer weten? Op de Bewaarwijzer en Bacteriewijzer van het Voedingscentrumstaat precies wat de risico’s zijn en waar u op moet letten.
Eén gouden regel: eet gevarieerd!
Gevarieerd eten volgens de Schijf van Vijf is belangrijk om voldoende verschillende voedingsstoffen binnen te krijgen. Daarnaast beperkt het de kans dat u te veel (schadelijke) stoffen binnenkrijgt. Of een stof schadelijk is of niet, hangt namelijk vooral af van de hoeveelheid. Kleine hoeveelheden kan het lichaam doorgaans goed verwerken. Eet daarom gevarieerd en niet te veel.
De veiligheidsnorm: de Aanvaardbare Dagelijkse Inname
Naar aanleiding van onderzoek naar giftigheid wordt de zoge-naamde Aanvaardbare Dagelijkse Inname (ADI) vastgesteld. Dit isde hoeveelheid van een stof die iemand gedurende z’n hele levendagelijks binnen kan krijgen zonder gevolgen voor de gezondheid.Daarbij zijn ruime veiligheidsmarges ingebouwd. Voor de veilig-heid is de ADI 100 keer lager dan de hoeveelheid die schadelijkkan zijn voor proefdieren. Hiermee is de ADI ook afgestemd op demeest kwetsbare groepen, zoals kinderen, zieken, bejaarden enzwangeren. Door deze ruime veiligheidsmarge heeft ook eenenkele overschrijding geen direct risico voor de gezondheid. De ADI wordt vastgesteld per kilo lichaamsgewicht. De aanvaard-bare hoeveelheid is voor lichte mensen en kinderen dus auto-matisch lager dan voor zwaardere mensen.
Bepaling van normen
In principe kan elke stof schadelijk (giftig)zijn, alleen verschilt de hoeveelheid waarbijschadelijke effecten optreden. Uiteindelijkkunnen zelfs van oorsprong goede stoffen, zoals vitamines of water, schadelijk zijn als ze in grote hoeveelheden worden in-genomen.
De toxicologie is de wetenschap die vaststelthoe giftig stoffen zijn. Door toxicologischonderzoek wordt vastgesteld welke stoffenin welke mate mogen worden gebruikt inhet productieproces van voedingsmiddelen.Met behulp van computermodellen, labo-ratorium- en dierproeven en ervaringen vanmensen wordt de veiligheid van elke stofuitvoerig onderzocht en worden er normenvoor een stof vastgesteld.
Meer informatie
Het Voedingscentrum is een onafhankelijke organisatie die consumenten eerlijke informatie geeft over gezond en veilig eten. Hebt u na het lezen van deze Wijzer nog vragen, of wilt u meer informatie, kijk dan op www.voedingscentrum.nl of bel (070) 306 88 88 (werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur).
2005
Om de kwaliteit en veiligheid van voedsel te bewaken, hebben overheid, industrie en handel een scala aanwetten en voorschriften ontwikkeld waaraan minimaal moet worden voldaan. De wettelijke normen vormen hiervan de basis. Zo zijn er normen voor de maximale hoeveelheid resten bestrijdingsmiddelen (pesticiden) in producten, milieuverontreinigingen (zoals dioxines en zware metalen), diergeneesmiddelen en natuurlijkegifstoffen (zoals nitraat). Wettelijke normen worden steeds vaker vastgesteld op Europees niveau. Verschillen binnen Europa zullen geleidelijk verdwijnen.
Nieuwe techniekenDaarnaast wordt de veiligheid van nieuwe bestanddelen en productietechnieken uitgebreid onderzocht. Additieven, zoals conserveermiddelen en smaakversterkers, worden bijvoorbeeld pas toegelaten na jarenlang onderzoek waaruit blijkt dat de toepassing geen aanwijsbaar gezondheidsrisico oplevert. Na toelating in de Europese Unie krijgen ze een E-nummer en wordt een maximale hoeveelheid per product vastgesteld (zie de Etiketwijzer van het Voedingscentrum voor een overzicht van E-nummers). Ook de toelating van gewassen, ingrediënten en hulpstoffen die tot stand zijn gekomen met genetische modificatie, berust op strenge procedures.
Is een overschrijding van de wettelijke normgevaarlijk?
Vaak wordt gedacht dat de gezondheid gevaar loopt zodra blijkt dat er producten zijn verkocht waarbij de wettelijke norm is over-schreden. Daarvan is vrijwel nooit sprake. Wanneer iemand bij-voorbeeld druiven heeft gegeten met te veel bestrijdingsmiddelen, betekent dat nog niet meteen dat deze persoon de veiligheids-norm, de Aanvaardbare Dagelijkse Inname (ADI), overschrijdt.
Ook als de ADI wel wordt overschreden, wil dat nog niet zeggen dat de gezondheid in gevaar is. Als iemand een enkele keer iets boven de ADI komt, heeft dat geen gevolgen. Op langere termijn is pas schade te verwachten als iemand lange tijd meer van een stof binnenkrijgt dan de ADI. Acuut ziek worden van een overschrijding van de norm bij een product is zeldzaam. De hoeveelheid van een stof die daarvoor nodig is, is erg hoog. Het is mogelijk dat een product resten van meerdere bestrijdingsmiddelen bevat. Tot nu toe zijn er geen aanwijzingen dat kleine hoeveelheden van meerdere stoffen bij elkaar opgeteld de gezond-heid schaden. Om hier zeker van te zijn, wordt dit nader onderzocht.
Wie controleert of alle regels worden nageleefd?
In Nederland houdt de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) toezicht op de voedselveiligheid. Bij de VWA zijn twee ministeries betrokken: het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.De VWA voert zelf controles uit en houdt daarnaast toezicht op controles van hetbedrijfsleven. Het bedrijfsleven speelt namelijk een belangrijke rol bij de zorg voor voedselveiligheid. Daartoe beschikken landbouw, industrie en handel over eigen controlerende instanties.
Volledige zekerheid bestaat niet
De veiligheidsnormen en toelatingsprocedures beschermen de gezondheid op grond van de huidige kennis. Vastgestelde normen staan daarom continu ter discussie onder invloed van nieuwe inzichten, de publieke opinie, de politiek of nieuwe (meet)technieken. Daarom worden normen regelmatig opnieuw geëvalueerd en zonodig bijgesteld.
Worden de regels overschreden?
Bent u ziek geworden van eten of vermoedt u dat niet aan de wettelijke eisen wordt voldaan? Meld dit bij de Voedsel enWaren Autoriteit (VWA) via het gratis telefoonnummer 0800-0488. Deze kan dan een onderzoek starten. Voor meerinformatie: www.vwa.nl.
De wettelijke norm
Uit de Aanvaardbare Dagelijkse Inname (ADI) wordt afgeleidwelke hoeveelheid van de stof maximaal in producten magvoorkomen. Dat wordt gedaan door te kijken hoe mensen de stof binnen krijgen, welke levensmiddelen de stof bevattenen hoeveel mensen daarvan eten. De maximale hoeveelheid wordt zó vastgesteld dat zelfs degenen die veel van bepaaldeproducten eten de ADI niet halen. Deze vastgestelde maximalehoeveelheid wordt meegenomen bij het vaststellen van dewettelijke norm voor producten.
Deze wettelijke normen kunnen verder gaan dan nodig is met het oog op de gezondheid. Bij bestrijdingsmiddelen zijn ze voornamelijk gebaseerd op de bescherming van het milieu,waarbij wordt uitgegaan van het principe: hoe minder, hoe beter.
Wie is verantwoordelijk voor de veiligheid van voedsel?
De verantwoordelijkheid voor de veiligheid en kwaliteit van een product naar de consument ligt op grond van de Wet Productaansprakelijkheid altijd bij de verkoper (supermarkt, groenteman, bakker, etc). De verkoper kan zonodig verhaal halen bij de producent. Sinds de introductie van de Algemene Levensmiddelen Verordening in Europain 2005 (General Food Law), moet elk bedrijf in de voedselproductieketen informatie kunnen bieden over de herkomst van producten en ingrediënten. Dit is belangrijk om op het moment dat er iets misgaat, tijdig in te kunnen grijpen. Voedingsmiddelen hebben immers vaak al een lange weg achter de rug voordat ze in de winkel liggen. Hoe duidelijker het is waar en hoe een product tot stand is gekomen, hoe beter de veiligheid kan worden bewaakt.
