De Thi Va Bai Giai Olympic Toan Giai Tich 20062012)

download De Thi Va Bai Giai Olympic Toan Giai Tich 20062012)

of 68

Transcript of De Thi Va Bai Giai Olympic Toan Giai Tich 20062012)

  • 1

    TNG HP THI V

    LI GII CHI TIT

    THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH T NM 2006 N NM 2012

    (L Phc L tng hp v gii thiu)

    Thnh ph H Ch Minh, ngy 26 thng 3 nm 2013

  • 2

    Phn A.

    CC THI

    CHNH THC

  • 3

    THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2006

    Bi 1.

    Cho dy s ( )nx xc nh theo h thc sau 2

    1 1 2 32, ... , 2n nx x x x x n x n .

    Tnh 2006 .x

    Bi 2.

    Cho hm s ( )f x kh vi trn . Gi s tn ti cc s 0p v (0;1)q sao cho

    ( ) , ( ) ,f x p f x q x . Chng minh rng dy s ( )nx c xc nh bi h thc

    0 10, ( )n nx x f x hi t.

    Bi 3.

    Tm tt c cc a thc ( )P x tha mn iu kin (0) 0,0 ( ) ( ), (0;1)P P x P x x .

    Bi 4.

    Cho hm s lin tc : [0;1] [0; )f . t 0

    ( ) 1 2 ( )x

    g x f t dt v ta gi s rng lun c 2

    ( ) ( ) , [0;1]g x f x x . Chng minh rng 2( ) (1 )g x x .

    Bi 5.

    Tn ti hay khng hm s lin tc : [ ; ] [ ; ]f a b a b vi a b v tha mn bt ng thc

    ( ) ( ) , , [ ; ]f x f y x y x y a b v .x y

    Bi 6.

    Xc nh cc dy s ( )nx bit rng

    2 1 3 2,n nx x vi 0,1,2,...n

  • 4

    THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2007

    Bi 1.

    Tnh tch phn 2 20 ln sin 1 sinI x x dx

    .

    Bi 2.

    Cho dy s ( )nx c xc nh bi: 0 1 2 1

    0

    ...2007, 2007 , 1nn

    x x x xx x n

    n

    .

    Tm lin h gia 1,n nx x vi 1.n T , tnh tng 2007

    0 1 2 20072 4 ... 2S x x x x .

    Bi 3.

    Tm tt c cc hm s ( )f x tha mn iu kin sau 1 32 ( ) , 1.1 1

    xf f x xx x

    Bi 4.

    Cho , , ,a b c l cc s thc .c b Dy s ( ),( )n nu v c xc nh bi cng thc 2

    1 11 1

    , , , 1n

    n n kn n

    k k

    u bu uu a u v n

    c u b c

    .

    Bit rng lim .nu Tnh gii hn ca lim .nv

    Bi 5.

    Cho hm s ( )f x xc nh v kh vi trn [0; ). Bit rng tn ti lim ( ) ( ) 1x

    f x f x

    .

    Tnh lim ( )x

    f x

    .

    Bi 6.

    Chng minh rng nu tam thc bc hai 2( )f x ax bx c vi , ,a b c v 0a c hai nghim thc phn bit th c t nht mt nguyn hm ca n l a thc bc ba c cc nghim u l s thc.

  • 5

    THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2008

    Bi 1.

    Dy s ( )na c xc nh nh sau 1 2 21

    11, , 1,2,3...n nn

    a a a a na

    Tnh 2008a .

    Bi 2.

    Tnh gii hn 2008 2008 2008 2008

    2009

    1 2 3 ...limn

    nn

    .

    Bi 3.

    Gi s hm s ( )f x lin tc trn [0; ] v (0) ( ) 0f f tha mn ( ) 1f x vi

    (0; )x . Chng minh rng:

    i. Tn ti (0; )c sao cho ( ) tan ( )f c f c .

    ii. ( )2

    f x vi mi (0; ).x

    Bi 4.

    Cho hm s ( )f x lin tc trn [0;1] tha mn iu kin ( ) ( ) 1xf y yf x vi , [0;1]x y .

    Chng minh rng 1

    0( )

    4f x dx .

    Bi 5.

    Gi s hm s ( )f x lin tc trn [0;1] v (0) 0, (1) 1f f , kh vi trong (0;1) . Chng

    minh rng vi mi (0;1) , lun tn ti 1 2, (0;1)x x sao cho 1 2

    1 1( ) ( )f x f x

    .

    Bi 6.

    Cho hm s ( )g x c ( ) 0g x vi mi .x Gi s hm s ( )f x xc nh v lin tc

    trn tha mn cc iu kin (0) (0)f g v 20

    (0)( ) (0)2

    gf x dx g

    . Chng minh

    rng tn ti [0; ]c sao cho ( ) ( ).f c g c

  • 6

    THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2009

    Bi 1.

    Gi s dy s ( )nx c xc nh bi cng thc 1 2

    1 2

    1, 1,( 1) , 3,4,5,...n n n

    x xx n x x n

    Tnh 2009x .

    Bi 2. Cho hm s : [0;1]f c o hm cp hai, lin tc v c ( ) 0f x trn [0;1] . Chng

    minh rng 1 1 2

    0 02 ( ) 3 ( ) (0)f t dt f t dt f .

    Bi 3.

    Tm tt c cc hm s :f tha mn iu kin ( ) 4 2009 ,( ) ( ) ( ) 4, ,

    f x x xf x y f x f y x y

    .

    Bi 4. Gi s ( ), ( )f x g x l cc hm s lin tc trn tha mn ( ( )) ( ( )), .f g x g f x x Chng minh rng nu phng trnh ( ) ( )f x g x khng c nghim thc, phng trnh

    ( ( )) ( ( ))f f x g g x cng khng c nghim thc.

    Bi 5. Cho hai dy s ( ),( )n nx y xc nh bi cng thc

    21 1 1 1 2

    3 , 1 , , 1,2,3,...1 1

    nn n n n

    n

    yx y x x x y n

    y

    Chng minh rng (2; 3)n nx y vi 2,3,4,...n v lim 0nn y .

    Bi 6. (Th sinh chn mt trong hai cu)

    a) Cho ( )P x l a thc bc n c h s thc. Chng minh rng phng trnh 2 ( )x P x c khng qu 1n nghim thc.

    b) Cho 3( ) , ( )f x x f x x l nhng hm s n iu tng trn . Chng minh rng hm

    s 23( )2

    f x x cng l hm s n iu tng trn .

  • 7

    THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2010

    Bi 1. Cho hm s ( ) ln( 1).f x x

    a. Chng minh rng vi mi 0,x tn ti duy nht s thc c tha mn ( ) ( )f x xf c m

    ta k hiu l ( ).c x

    b. Tnh gii hn 0

    ( )lim .x

    c xx

    Bi 2.

    Cho dy ( )nx xc nh bi 20101 11, 1n n nx x x x vi 1,2,3,...n

    Tnh gii hn sau 20102010 2010

    1 2

    2 3 1

    lim ... nx

    n

    xx xx x x

    .

    Bi 3. Cho s thc a v hm s ( )f x kh vi trn [0; ) tha mn cc iu kin (0) 0f v

    ( ) ( ) 0f x af x vi mi [0; )x . Chng minh rng ( ) 0f x vi mi 0.x

    Bi 4.

    Cho hm s ( )f x kh vi lin tc trn [0;1] . Gi s rng 1 1

    0 0( ) ( ) 1f x dx xf x dx . Chng

    minh rng tn ti im (0;1)c sao cho ( ) 6.f c

    Bi 5.

    Cho a thc ( )P x bc n c h s thc sao cho ( 1) 0P v ( 1)( 1) 2

    P nP

    . Chng minh

    rng ( )P x c t nht mt nghim 0x vi 0 1.x

    Bi 6. (Th sinh chn mt trong hai cu)

    a. Xc nh hm s ( )f x kh vi lin tc trn [0;1] m (1) (0)f ef v 2

    1

    0

    ( ) 1( )

    f x dxf x

    .

    b. Tm tt c cc hm s :f lin tc tha mn (1) 2010f v

    ( ) 2010 ( ) 2010 ( )yxf x y f y f x vi mi , .x y

  • 8

    THI OLYMPIC TON SINH VIN MN GII TCH NM 2011

    Bi 1.

    Cho hm s 2( ) ( 1)

    xef xx

    .

    a. Chng minh rng ( )f x x c nghim duy nht trong 1 ;12

    v ( )f x ng bin.

    b. Chng minh rng dy ( )nu xc nh bi 1 11, ( )n nu u f u tha mn 1 ;1 ,2n

    u n

    .

    Bi 2.

    Tnh tch phn 1

    0 2 4 21 3 1dx

    x x x x .

    Bi 3.

    Cho hai dy s ( )nx v ( )ny tha mn 1 2n n

    n

    x yx

    v

    2 2

    1 2n n

    n

    x yy

    vi n .

    a. Chng minh rng cc dy ( )n nx y , ( )n nx y l nhng dy n iu tng.

    b. Gi s rng ( ),( )n nx y b chn. Chng minh rng chng cng hi t v mt im.

    Bi 4.

    Cho , tha mn iu kin *1 11 1 ,n n

    e nn n

    . Tm min .

    Bi 5. Ta gi on thng [ , ] l on thng tt nu vi mi b s , ,a b c tha mn iu kin

    2 3 6 0a b c th phng trnh 2 0ax bx c c nghim thc thuc on [ , ] . Trong tt c cc on thng tt, tm on c di nh nht.

    Bi 6. (Th sinh chn mt trong hai cu)

    a. Tm hm s :f tha mn 2 2( ) ( ) ( ) ( ) 4 ( ), ,x y f x y x y f x y xy x y x y .

    b. Cho hm s f lin tc trn 1 ; 22

    v tha mn iu kin 1 1( ) 2xf x fx x

    vi mi

    1 ; 22

    x

    . Chng minh rng 212

    ( ) 2 ln 2f x dx .

  • 9

    THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2012

    Bi 1.

    Cho dy s ( )na tha mn iu kin 1a v 11 2

    n nna a

    n n

    vi 1,2,3,...n Tm

    dy ( )na hi t.

    Bi 2. Cho a thc ( )P x c bc khng nh hn 1 c h s thc v a thc ( )Q x xc nh bi

    2 2 2( ) (2012 1) ( ) ( ) 2012 ( ( )) ( ( ))Q x x P x P x x P x P x . Gi s ( ) 0P x c ng n

    nghim thc phn bit trong khong 1 ;2

    , chng minh ( ) 0Q x c t nht 2 1n

    nghim thc phn bit. Bi 3.

    Tnh tch phn 1

    21 (2012 1)(1 )xdx

    x .

    Bi 4.

    Tm tt c cc hm s :f tha mn 1 , ,2012 2 2013 2014x y yxf f f x y

    .

    Bi 5. Gi s hm s ( )f x lin tc trn on [0; 2012] v tha mn ( ) (2012 ) 0f x f x vi

    mi [0; 2012]x . Chng minh 2012

    0( ) 0f x dx v

    2012

    0( 2012) ( ) 2012 ( )

    xx f x f u du

    c

    nghim trong khong (0; 2012). Bi 6. (Th sinh chn mt trong hai cu)

    a. Cho hm s ( )f x kh vi lin tc cp 2 trn . Gi s (1) 0f v 10

    ( ) 0f x dx . Chng

    minh rng vi mi (0;1) , ta c 0 0 1

    2( ) max ( )81 x

    f x dx f x

    .

    b. Cho hm s : [0;1]f l hm lm (cn gi l li ln pha trn), kh vi lin tc tha

    mn (0) (1) 0.f f Chng minh 1 22

    00 1 0 11 4 max ( ) 1 ( ) 1 2 max ( )

    x xf x f x dx f x

    .

  • 10

    Phn B.

    LI GII CHI TIT V BNH LUN

  • 11

    LI GII THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2006

    Nhn xt chung.

    Cc dng Ton c trong nhiu ti liu n thi v l kin thc ti thiu cn phi nm tip cn vi k thi ny xut hin cc cu 1, 5, 6. Cc cu cn li ni chung ch i hi dng cc k thut quen thuc nhng tinh t hn. Cu 2 l mt nh l hu ch x l cc bi Ton v gii hn dy s truy hi dng 1 ( )n nu f u nhng c pht biu dng tng qut nn gii y l

    khng d dng. Cu 3, 4 l cc cu phn loi kh tt v cc hng tip cn c gii thiu bn di c l l con ng duy nht x l cc bi ny.

    Bi 1.

    Cho dy s ( )nx xc nh theo h thc sau:

    21 1 2 32, ... , 2n nx x x x x n x n .

    Tnh 2006 .x

    Li gii.

    Trong cng thc truy hi cho, thay n bi 1n ta c

    21 2 3 1 1... ( 1)n n nx x x x x n x .

    Suy ra 2 21 1 1 1( 1) ( 2) 2n n n n n n nnn x x n x nx n x x x

    n

    .

    Ly tch hai v, ta c 1 1 11 1

    ! 42 ( 2)!/ (1 2) ( 1)( 2)

    n n

    i i ni i

    i nx x x xi n n n

    .

    Do ta c cng thc tng qut ca dy cho l 4( 1)n

    xn n

    v 20064

    2006 2007x

    .

    Nhn xt.

  • 12

    cc bi dy s c dng truy hi lin quan n tng hoc tch ca cc s hng lin trc nh trn, ta ch cn i n thnh 1n , li dng tnh cht ng vi mi n nh gi v trit tiu c mt lng kh ln cc s hng khc, hu ht cc trng hp l s a c v cng thc truy hi gia hai s hng lin tip. Di y l mt bi ton c cng dng:

    Cho dy s thc ( )nx xc nh bi

    1

    1 21

    21,( 1)

    n

    n ii

    nx x xn

    vi 2,3,4,...n

    Vi mi s nguyn dng ,n t 1n n ny x x .

    Chng minh rng dy s ( )ny c gii hn hu hn khi n .

    Bi 2.

    Cho hm s ( )f x kh vi trn . Gi s tn ti cc s 0p v (0;1)q sao cho

    ( ) , ( ) ,f x p f x q x .

    Chng minh rng dy s ( )nx c xc nh bi h thc 0 10, ( )n nx x f x hi t.

    Li gii.

    Hm s ( )f x cho kh vi nn lin tc trn .

    Vi mi ,x y m x y , theo nh l Lagrange th tn ti ( , )z x y sao cho

    ( ) ( ) ( )( ) ( ) ( ) ( ) ( )f x f y f z x y f x f y f z x y .

    Do ( ) ,f x q x nn ta c ( ) ( ) ( )f x f y q x y .

    Xt hm s ( ) ( )g x f x x th

    ( ) ( ) 0g p f p p v ( ) ( ) 0g p f p p (do ( ) ,f x p x )

    Hm s ( )g x lin tc trn [ ; ]p p nn phng trnh ( ) 0g x c nghim trn [ ; ]p p .

  • 13

    Gi s phng trnh ( )f x x c hai nghim l u v th theo nh l Lagrange, tn ti s

    ( , )t u v sao cho ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 1f u f v f t u v u v f t u v f t , mu thun

    do theo gi thit th ( ) 1,f x q x .

    Do , phng trnh ( )f x x c nghim duy nht, t l .L R rng ( ) .f L L

    Tip theo, ta thy rng 1 1( ) ( )n n nu L f u f L p u L . Lp lun tng t, ta c

    0n

    nu L p u L vi mi .n

    Do (0;1)p nn 0np khi n , theo nguyn l kp th dy ( )nu hi t v .L

    Nhn xt.

    Nh nu trn, y l mt nh l tng qut x l cc bi ton gii hn c dng

    1 ( )n nu f u , trong ( ) 1f x q . Trong tnh hung c th, s q rt quan trng v nu

    ta khng ch c s tn ti ca n m mi ch c ( ) 1f x th li gii vn cha th

    thnh cng. Hy th p dng lp lun trn, gii cc bi ton sau :

    (1) Cho dy s nx c xc nh bi:

    1

    2 2 21

    ,2011 ln 2011 2011

    3n n

    x a

    x x

    Chng minh rng dy s nx c gii hn.

    (2) Cho s thc a v dy s thc { }nx xc nh bi

    1 1, ln(3 cos sin ) 2008n n nx a x x x vi mi 0,1,2,...n

    Chng minh rng dy s nx c gii hn hu hn khi n tin n dng v cng.

    Bi 3.

    Tm tt c cc a thc ( )P x tha mn iu kin

    (0) 0,0 ( ) ( ), (0;1)P P x P x x .

  • 14

    Li gii.

    Trong bt ng thc cho, tnh lim cc v, ta c

    10 lim ( ) (1) 0

    xP x P

    .

    Xt hm s ( ) ( )xf x e P x th

    ( ) ( ) ( ) ( ( ) ( )) 0x x xf x e P x e P x e P x P x vi mi (0;1)x .

    Do , hm s ( )f x nghch bin trn (0;1) .

    Ta suy ra 0 10 1

    lim ( ) ( ) lim ( ) (0) ( ) (1) (0) ( ) (1)xx x

    f x f x f x f f x f e P e P x e P

    .

    Do (0) 0P v (1) 0P nn 0 ( ) 0P x dn n ( ) 0P x vi mi (0;1).x

    iu ny c ngha l ( )P x nhn tt c cc gi tr (0;1)x lm nghim, nhng a thc ( )P x bc dng ch c hu hn nghim nn suy ra ( ) 0.P x

    Vy tt c cc a thc cn tm l ( ) 0P x vi mi .x

    Nhn xt.

    y ta cn ch rng hm a thc lin tc trn c min s thc nn c th thoi mi p dng cc tnh cht ca hm s lin tc. Thm vo , k thut chn hm s ( )f x c

    dng nh trn rt thng gp trong cc thi Olympic Sinh vin v trong nhiu trng hp, cc hm chn ra c kh rc ri. a thm xe c hai im li: th nht l gi tr ca xe lun dng nn du ca ( ), ( )f x P x lun nh nhau; th hai l khi o hm th

    chng ta nhn c biu thc dng ( ) ( )P x P x v tn dng thnh cng gi thit.

    Bi 4.

    Cho hm s lin tc : [0;1] [0; )f . t 0

    ( ) 1 2 ( )x

    g x f t dt v ta gi s rng lun c 2

    ( ) ( ) , [0;1]g x f x x . Chng minh rng 2( ) (1 )g x x .

    Li gii.

  • 15

    t ( )F x l hm s tha mn 0

    ( ) ( )x

    F x f t dt . Suy ra ( ) 1 2 ( )g x F x v ( ) ( )F x f x .

    Theo gi thit th

    21 2 ( ) ( ) ( )F x g x f x nn ( ) 2 ( )1 11 2 ( ) 2 1 2 ( )

    f x F xF x F x

    .

    Ta cn chng minh 21 2 ( ) (1 ) 1 2 ( ) (1 ) 0F x x F x x .

    Xt hm s ( ) 1 2 ( ) (1 )h x F x x th ta c 2 ( )( ) 1 02 1 2 ( )

    F xh xF x

    nn ( )h x nghch

    bin trn [0;1] . Suy ra ( ) (0) 1 2 (0) 1h x h F .

    Ch rng 0

    0

    (0) ( ) 0F f t dt nn (0) 0h . Do ( ) 0h x vi mi [0;1]x hay

    2( ) (1 )g x x vi mi [0;1]x .

    Nhn xt.

    Mt s bn n on 2 ( ) 12 1 2 ( )

    F xF x

    s tnh nguyn hm hai v v suy ra

    1 2 ( )F x x vi [0;1]x , dn n 2 2( ) 1 2 ( ) ( 1)g x F x x x .

    y l mt sai lm rt nghim trng!

    Bi ton c sng to ra kh th v khi kt hp gia cc iu kin lin h gia hm s v tch phn ca n t a v kho st hm s v o hm. trn ta xt o hm ca cn bc 2, ta hon ton c th thay bng cn bc n v to ra cc bi ton tng t.

    Bi 5.

    Tn ti hay khng hm s lin tc : [ ; ] [ ; ]f a b a b vi a b v tha mn bt ng thc

    ( ) ( ) , , [ ; ]f x f y x y x y a b v x y ?

    www.VNMATH.com

  • 16

    Li gii.

    Ta c ( )a f a b v ( )a f b b nn ( )b f b a . Do , ta c

    ( ) ( ) ( )a b f a f b a b

    Suy ra ( ) ( )f a f b a b .

    Tuy nhin, trong iu kin ( ) ( ) , , [ ; ]f x f y x y x y a b , nu ta thay ,x a y b th

    c bt ng thc ( ) ( )f a f b a b , mu thun.

    Vy khng tn ti hm s tha mn bi.

    Nhn xt.

    Cu hi dnh cho bi ton ny n gin n bt ng. Nu i iu kin trong bi trn

    thnh ( ) ( ) , [ ; ]f x f y x y x y a b th ta c th chng minh c rng phng

    trnh ( )f x x c nghim duy nht trn [ ; ]a b . ng thi, hm s tng ng trong

    trng hp l tn ti, chng hn ( )2

    a bf x vi mi [ ; ]x a b .

    Bi 6.

    Xc nh cc dy s ( )nx bit rng

    2 1 3 2,n nx x vi 0,1,2,...n

    Li gii.

    T cng thc xc nh dy, ta c

    2 1 1 3( 1)n nx x vi 0,1,2,...n

    t 1n ny x th ta c

    2 1 3n ny y vi 0,1,2,...n

    Thay 1n m th ta c 2 2 13m my y hay 2 3m my y vi mi 1,2,3,...m

    www.VNMATH.com

  • 17

    Tip tc t 2log 3m my m u th ta c 2 2 22 2

    2 log 3 log 3 log 3(2 ) 3m m m

    m m

    y y yu u

    m m m .

    Khi , ( )mu l hm nhn tnh chu k 2 v ta c c

    2 1n ku u nu n c dng 2 (2 1)mn k vi m v k ;

    nu l hm ty vi cc trng hp cn li.

    Do , ta c c 2log 31 1m m mx y m u v mu xc nh nh trn.

    Nhn xt.

    x l cc bi ton xc nh dy s dng ny, ta ch cn thc hin ln lt cc thao tc:

    (1) Kh s hng t do.

    (2) a ch s v dng kn nx x , tc l dy s y c dng mt hm nhn tnh.

    (3) Vit cng thc tng qut cho hm nhn tnh v kt lun.

    Trong mt s trng hp, vic kh h s t do cng khng n gin, ta cn s dng thm mt s kin thc phi hp. Chng hn, nu dy c dng 3 1n nx x , ta c th t

    3( )n ny x v n vi 3( )v n l s m ln nht ca 3 trong khai trin n thnh tha s

    nguyn t. Khi , d thy 3 3(3 ) ( ) 1v n v n v 3 .n ny y

    www.VNMATH.com

  • 18

    LI GII THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2007

    Nhn xt chung.

    ny cha nhiu yu t ca Ton s cp, cc phn dy s, phng trnh hm v thm ch l bi tch phn cng ch i hi cc k thut x l quen thuc ca THPT, c th l trong chng trnh thi HSG. thi nhn chung c tnh phn loi kh cao nhng cha mang nhiu du n ca mt thi Olympic Ton cao cp dnh cho Sinh vin H.

    Bi 1.

    Tnh tch phn 2 20 ln sin 1 sinI x x dx

    .

    Li gii.

    Ta c

    2 2

    0

    22 2

    0

    02 2

    0

    12 2

    0 0 0

    ln sin 1 sin

    ln sin 1 sin ln sin 1 sin

    ln sin 1 sin ln sin(2 ) 1 sin (2 ) (2 )

    ln sin 1 sin ln sin 1 sin ln1 0

    I x x dx

    x x dx x x dx

    x x dx x x d x

    x x dx x x dx dx

    Vy tch phn cn tnh l 0.I

    Nhn xt.

    Ta cng c th gii bi ton bng hm sinh2

    x xe ex

    v 1 2sinh ln 1x x x . Ni chung cc nguyn hm ca hm s dng hm lng gic nm trong hm logarit thng rt phc tp v ta ch tnh c tch phn vi cc cn thch hp. Trong nhiu trng hp, ta cn cn phi s dng n cc k thut kh hn, chng hn nh a thm tham s vo ri i vai tr gia tham s v bin.

    www.VNMATH.com

  • 19

    Bi 2.

    Cho dy s ( )nx c xc nh nh sau:

    0 1 2 10

    ...2007, 2007 , 1nn

    x x x xx x n

    n

    .

    Tm h thc lin h gia 1,n nx x vi 1.n T , tnh tng

    20070 1 2 20072 4 ... 2S x x x x .

    Li gii.

    T cng thc xc nh dy, ta c

    0 1 2 12007 ...n nnx x x x x .

    Thay n bi 1,n ta c

    1 0 1 2 1( 1) 2007 ...n n nn x x x x x x

    Tr tng v cc ng thc, ta c

    1 12007( 1) 2007

    1n n n n nnn x nx x x x

    n

    vi mi n .

    Do , ta c lin h gia nx v 1nx l 12008

    n nnx x

    n

    vi mi 1.n

    Ta tnh c 2 1 2 21 2007 2 20072006 2006 20072007 2007 , ( 2007 ) 2007 20072 1 2

    x C x C

    .

    Ta s chng minh bng quy np rng 20072007( 1)k k

    kx C vi 0 2007.k (*)

    Tht vy,

    - Vi 0k th (*) ng.

    - Gi s (*) ng vi 0k , tc l 20072007( 1)k k

    kx C , ta c

    www.VNMATH.com

  • 20

    1 11 2007

    2007 2007 (2008 ) ... 20072007( 1) 2007( 1)1 1 1 2 3...

    k k kk k

    k k kx x Ck k k

    .

    Do , (*) cng ng vi 1k .

    Theo nguyn l quy np th (*) ng vi mi 0 2007.k

    T , ta tnh c 2007 2007

    2007 20072007

    0 02 2007 1 ( 2) 2007(1 2) 2007i k k ki

    i iS x C

    .

    Vy biu thc cn tnh c gi tr l 2007.S

    Nhn xt.

    Nhiu bn s x l c cng thc truy hi trn v y l dng quen thuc v t nht l nm 2006 trc c mt bi tng t. Tuy nhin, vic rt gn c tng S i hi ta phi tm c cng thc tng qut ca nx v y chnh l im th v ca bi

    ton ny. R rng nu chng ta chu kh tnh th vi s hng u 0 1 2 3, , ,x x x x th c th

    d on c v cng vic cn li l quy np d dng (ta cng phi cn c trn dng

    ca biu thc S l c cha cc ly tha ca 2 tng dn mi c c s ngh n 2007kC ).

    Bi 3.

    Tm tt c cc hm s ( )f x tha mn iu kin sau

    1 32 ( ) , 1.1 1

    xf f x xx x

    Li gii.

    t 111 1

    yxy xx y

    , iu kin 1.y

    Thay vo phng trnh hm cho, ta c

    1 3( ) 211 11

    yf y fyyy

    hay 1 3( 1)( ) 21 2

    y yf y fy

    .

    www.VNMATH.com

  • 21

    i v bin ,x ta c 1 3( 1)( ) 21 2

    x xf x fx

    .

    Nhn ng thc cho vi 2 ri cng vi ng thc ny, ta c

    1 6 1 3( 1)2 ( ) 4 ( ) 21 1 1 2

    x x xf f x f x fx x x

    Suy ra 3( 1) 6 1 23 ( ) 0 ( )2 1 2 1

    x xf x f xx x

    vi mi 1x .

    Th li ta thy tha.

    Vy tt c cc hm s cn tm l 1 2( ) , 12 1

    xf x xx

    v (1)f l mt s ty .

    Nhn xt.

    Trong trng hp ny, ch bng mt php t n ph l ta a c phng trnh hm cho v dng mt h phng trnh hm hai bin v gii d dng. iu ny c

    ngha l hm s 1( )1

    xxx

    tha mn ( ( ))x x . Trong nhiu trng hp, vic t n

    ph ny cn phi thc hin nhiu ln v ta phi gii mt h gm nhiu phng trnh

    hn, hy thay 1( )1

    xxx

    trong phng trnh hm cho bi 1( )1

    xxx

    thy r

    vn (nu kin nhn tnh ton, ta s thy rng ( ( ( ( ))))x x ).

    Mt c im cn ch ca bi ton l vic kt lun gi tr (1).f Do khng c d

    kin xc nh nn ta s cho n nhn gi tr ty . Ta th xt mt bi ton tng t:

    Xc nh tt c cc hm s ( )f x tha mn 3 31 1f x xx x

    vi mi 0.x

    Bi ny gii c d dng bng cch t thm 1t xx

    v c c 3 331 3x t tx

    . Tuy

    nhin, nu kt lun 3( ) 3f x x x th r rng l rt thiu st v gi thit ch c lin quan

    n 2t , tng ng vi 2x nn ta khng c d kin xc nh ( )f x vi

    2x . Do , ta ni ( )f x nhn gi tr ty vi 2x .

    www.VNMATH.com

  • 22

    Bi 4.

    Cho , , ,a b c l cc s thc tha .c b Dy s ( ),( )n nu v c xc nh bi cng thc

    2

    1 11 1

    , , , 1n

    n n kn n

    k k

    u bu uu a u v n

    c u b c

    .

    Bit rng lim .nu Tnh gii hn ca lim .nv

    Li gii.

    Ta biu din 1

    k

    k

    uu b c

    di dng 1

    1 1

    k k

    ru s u s

    vi ,r s c nh s xc nh sau.

    Ta c

    2

    1

    1 1 1 1

    ( )1 1( )( ) ( )( ) ( )( )

    k kk

    k kk k

    k k k k k k k k

    u bur u

    c ru u b cr u ur

    u s u s u s u s u s u s u s u s

    .

    So snh vi biu thc ban u, ta chn s b c v 1r ; khi , ta c

    1 1

    1 1kk k k

    uu b c u b c u b c

    .

    Do 1 11 1 1 1

    1 1 1 1n nkn

    k kk k k n

    uv

    u b c u b c u b c u b c u b c

    .

    Do lim nu c b v 1u a nn ta c

    1 1lim( )( )n

    ava b c b c a b c b c

    .

    Nhn xt.

    Bi ton tuy cha nhiu tham s nhng ta ch cn nu ra c biu thc dng sai phn trn l c th gii quyt n nhanh chng. Thng thng th cc bi ny s c nu di dng cc s c th v chng ta on biu thc dng sai phn (hu ht l phn s nh trn) ri s dng tham s bin thin vic lp lun c r rng.

    Di y l mt s bi ton tng t:

    www.VNMATH.com

  • 23

    (1) Cho dy s nu xc nh bi 1

    21

    31 4 , 1,2,3,...5n n n

    u

    u u u n

    t 1

    1 , 1,2,3,...3

    n

    nk k

    v nu

    . Tnh lim nn v .

    (2) Cho dy s ( )nu xc nh bi 1

    21

    2 3

    3 2 2 6 5 3 3 3 2 , 1.n n n

    u

    u u u n

    t 1

    1 , 1,2,3,...2

    n

    nk k

    v nu

    Tm lim nv .

    Bi 5.

    Cho hm s ( )f x xc nh v c o hm trn [0; ). Bit rng tn ti gii hn

    lim ( ) ( ) 1x

    f x f x

    .

    Tnh lim ( )x

    f x

    .

    Li gii.

    Xt hm s ( ) ( ) xg x f x e th ( )g x lin tc v c o hm trn [0; ). Ta c

    ( )lim ( ) lim xx xg xf xe

    .

    Theo quy tc LHospital th

    ( ) ( )( ) ( )lim lim lim lim ( ) ( ) 1

    ( )

    x

    x x xx x x x

    f x f x eg x g x f x f xe e e

    .

    T suy ra lim ( ) 1x

    f x

    .

    Nhn xt.

    Bi ton khng thay i nu thay 1 bi mt s dng ty . Hy th gii bi ton tng t gii hn sau:

    www.VNMATH.com

  • 24

    Cho hm s ( )f x xc nh v c o hm trn [0; ). Bit rng tn ti gii hn

    lim ( ) 2 ( ) 1x

    f x x f x

    .

    Tnh gii hn lim ( )x

    f x

    .

    Bi 6.

    Chng minh rng nu tam thc bc hai 2( )f x ax bx c vi , ,a b c v 0a c hai nghim thc phn bit th c t nht mt nguyn hm ca n l a thc bc ba c cc nghim u l s thc.

    Li gii.

    Xt hm s 3 2

    ( )3 2

    ax bxg x cx th r rng ( ) ( )g x f x c hai nghim thc nn hm s

    bc ba ( )g x c hai im cc tr.

    Gi 1 2x x l hai nghim ca phng trnh ( ) 0f x th y cng chnh l hai im cc

    tr ca hm s ( )g x .

    Khi , vi cc gi tr m nm gia 1 2( ), ( )g x g x th ng thng y m s ct ng

    cong ( )y g x ti 3 im v phng trnh ( )g x m c ng 3 nghim.

    Do hm s 3 2

    3 2ax bx cx m c 3 nghim u thc v y cng chnh l nguyn

    hm cn tm ca ( ).f x Ta c pcm.

    Nhn xt.

    y l mt bi ton nh kim tra kin thc v kho st hm s. Ngoi cch gii trn, ta cn nhiu cch chng minh s tn ti ca nguyn hm c 3 nghim thc, chng hn ta c th ch trc tip nguyn hm , c th l

    ( ) ( )2bh x g x ga

    .

    www.VNMATH.com

  • 25

    LI GII THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2008

    Nhn xt chung.

    thi kh hay v bao qut cc dng, i hi phi nm vng y cc kin thc lin quan nh: x l dy s, tnh gii hn dng k thut tch phn xc nh, kho st tnh n iu ca hm s, nh l Lagrange v khai trin Taylor. Cc cu cng c sp theo kh tng dn v ch dng li mc trung bnh ch khng c bi kh. Tuy mt s cu cha tht mi m, sng to nhng i hi phi tp trung khai thc su gi thit cng nh c im ca cc kt lun th mi c th gii quyt trn vn c.

    Bi 1.

    Dy s ( )na c xc nh nh sau

    1 2 21

    11, , 1,2,3...n nn

    a a a a na

    Tnh 2008a .

    Li gii.

    Theo gi thit, ta c 2 1 1 1n n n na a a a vi mi 1,2,3,...n Do dy s 1n n nu a a l

    mt cp s cng vi s hng u l 1 1u v cng sai l 1. Khi ,

    21

    1 1n n

    n

    n na aa n

    vi 1,2,3,...n

    T suy ra 2008 22007 2005 3 3 5 7 ... 2007 2007!!... .2006 2004 2 2 4 6 ... 2006 2006!!

    a a

    Nhn xt.

    Trong cc bi ton dy s phi tuyn tnh dng ny, ta khai thc c im ca cng thc a v mt biu thc d x l hn, y ta a c v sai phn dng tch.

    www.VNMATH.com

  • 26

    Ch cc k hiu (2 )!! 2 4 6 ... 2n n v (2 1)!! 1 3 5 ... (2 1)n n .

    T cng thc ca dy trn, hy kim tra th kt qu lim 0nn

    an ?

    Bi 2.

    Tnh 2008 2008 2008 2008

    2009

    1 2 3 ...limn

    nn

    .

    Li gii.

    Ta c 2008 2008 2008 20082008 2008 2008 2008

    20091

    1 2 3 ... 1 1 2 1...n

    i

    n n iSn n n n n nn

    .

    Xt hm s 2008( )f x x th r rng ( )f x kh tch trn [0;1] . Chia on [0;1] thnh cc

    on con bi cc im iixn

    v chn 1[ , ]i i iic x xn

    vi 1,2,3,...,i n . Ta c

    20081 1 2008

    0 01 1

    1 1 1lim lim ( )2009

    n n

    n ni i

    i if f x dx x dxn n n n

    .

    Vy gii hn cn tnh l 1 .2009

    Nhn xt.

    Phng php s dng trong bi ny l dng nh ngha tch phn xc nh tnh gii hn. c im ca cc bi ton dng ny rt d nhn bit, chnh l ch cn mt s

    bin i, ta c th a c v 1( )

    n

    if i

    n

    . y c l l phng php tt nht v duy nht

    gii bi ny, trong nhiu trng hp, hm s ( )f x cng khng d dng nhn ra.

    Ta th xem xt cc bi ton sau:

    (1) Tnh gii hn sau 1 1 1lim ...1 2n n n n n

    .

    www.VNMATH.com

  • 27

    (2) Tnh gii hn sau 1 2 ( 1)lim sin sin ... sinn

    nn n n n

    .

    (3) Tnh gii hn sau 2 2 2 2

    2 2 3 3 3 3 2 3

    1 2 3lim ...2 4 8 (2 )n

    nn n n n n

    .

    Bi 3.

    Gi s hm s ( )f x lin tc trn [0; ] v (0) ( ) 0f f tha mn iu kin

    ( ) 1f x vi mi (0; )x .

    Chng minh rng

    i. Tn ti (0; )c sao cho ( ) tan ( )f c f c .

    ii. ( )2

    f x vi mi (0; ).x

    Li gii.

    i. Xt hm s ( ) sin ( )xg x e f x th r rng ( )g x lin tc trn [0; ] , kh vi trong (0; )

    v (0) ( ) 0g g . Theo nh l Rolle th tn ti (0; )c sao cho ( ) 0g c .

    Ta cng c ( ) sin ( ) cos ( ) ( )xg x e f x f x f x nn

    sin ( ) cos ( ) ( ) 0 ( ) tan ( )f c f c f c f c f c .

    Do , gi tr c ny tha mn bi.

    ii. Vi mi (0; )x c nh, ch rng ( ) 1, (0; )f x x nn theo nh l Lagrange:

    - Tn ti 1 (0; )c x sao cho 1( ) ( ) (0) ( ) 0f x f x f f c x x .

    - Tn ti 2 ( , )c x sao cho 2( ) ( ) ( ) ( )f x f f x f c x x .

    Do (0; )x nn min , 2x x

    . Suy ra ( ) min , 2f x x x

    . Ta c pcm.

    www.VNMATH.com

  • 28

    Nhn xt.

    cu hi u tin, ta phn tch ngc li t biu thc cn chng minh

    sin ( )( ) tan ( ) ( ) cos ( ) ( ) sin ( )cos ( )

    f cf c f c f c f c f c f cf c

    .

    Ch rng sin ( ) cos ( ) ( )f c f c f c nn ng trn trn c dng ti mt im no , gi tr ca hm s bng gi tr ca o hm. Nhng x l iu ny th ni chung khng cn xa l g vi vic s dng hm s c dng ( )xe f x . th hai ca bi ton i

    hi phi nh gi min gi tr ca hm s thng qua min gi tr cho trc ca o hm, vic ny thng c gii quyt nh tnh n iu ca hm s hoc nh l Lagrange. Do , ty vo tnh hung m chng ta c th la chn cc cng c ph hp.

    Bi 4.

    Cho hm s ( )f x lin tc trn [0;1] tha mn iu kin

    ( ) ( ) 1xf y yf x vi mi , [0;1]x y .

    Chng minh rng 1

    0( )

    4f x dx .

    Li gii.

    t sinx vi [0; ]2

    th ta c

    12

    0 0( ) (sin )cosI f x dx f d

    .

    Mt khc, nu t cos , [0; ]2

    x th ta c

    12

    0 0( ) (cos )sinI f x dx f d

    .

    Do 2 2 20 0 0

    2 (sin )cos (cos )sin (sin )cos (sin )cosI f d f d f t t f t t dt

    .

    www.VNMATH.com

  • 29

    Theo gi thit th ( ) ( ) 1xf y yf x vi mi , [0;1]x y nn suy ra

    20

    22

    I dt

    hay 4I

    .

    Nhn xt.

    Nhiu bn cho rng nh gi theo cch i bin thnh hm lng gic nh trn hi thiu t nhin v c v gi thit c s dng cha trit (gi thit cho bt ng thc ng vi mi ,x y v ta ch s dng mt ln khi t sin , cosx t y t ); tuy nhin, gi

    thit c a ra hng ti ng thc c sn

    1

    20 0

    2 ( ) (sin )cos (sin )cosf x dx f t t f t t dt

    Bng chng l s 1 trong bt ng thc ( ) ( ) 1xf y yf x hon ton c th thay bng s

    khc. V v th, rt kh khn khi tip cn bi ton theo tng dng bt ng thc i

    s vi kinh nghim l 1

    20 41dx

    x

    , a v chng minh 2

    1( )1

    f xx

    vi mi [0;1]x .

    T gi thit ( ) ( ) 1xf y yf x vi mi , [0;1]x y , trc mt, ta c 1( )2

    f xx

    vi [0;1]x .

    Nhng nh gi ang yu cu trn li cht hn, khai thc tip l iu khng d dng!

    Bi 5.

    Gi s hm s ( )f x lin tc trn [0;1] v (0) 0, (1) 1f f , kh vi trong (0;1) . Chng

    minh rng vi mi (0;1) th lun tn ti 1 2, (0;1)x x sao cho

    1 2

    1 1( ) ( )f x f x

    .

    Li gii.

    Do ( )f x lin tc nn vi mi [0;1] th tn ti 0 (0;1)x sao cho 0( )f x .

    Theo nh l Lagrange th tn ti 1 0(0; )x x v 2 0( ;1)x x sao cho

    01

    0

    ( ) (0)( )

    0f x f

    f xx

    v 0 2

    0

    (1) ( )( )

    1f f x

    f xx

    .

    www.VNMATH.com

  • 30

    T suy ra 1 20 0

    1( ) , ( )1

    f x f xx x

    v

    0 01 2 0 0

    1 1 1 1( ) ( ) / (1 ) / (1 )

    x xf x f x x x

    .

    Ta c pcm.

    Nhn xt.

    Bi ny th p dng nh l Lagrange l hon ton t nhin, nu ch ng gii th th c l im quan trng nht ta cn vt qua l nhn xt c tn ti 0 (0;1)x 0( )f x .

    Nu bin i biu thc trn thnh 1 2 12 1

    ( ) ( ) ( )( ) ( )

    f x f x f xa

    f x f x

    th li hon ton khng d x

    l. Rt d hiu, l v chng minh tn ti mt s tha mn mt ng thc th d nhng chng minh tn ti hai s cng tha mn mt ng thc th khng n gin cht no.

    Bi 6.

    Cho hm s ( )g x c ( ) 0g x vi mi .x Gi s hm s ( )f x xc nh v lin tc trn tha mn cc iu kin

    (0) (0)f g v 20

    (0)( ) (0)2

    gf x dx g

    .

    Chng minh rng tn ti [0; ]c sao cho ( ) ( ).f c g c

    Li gii.

    Xt hm s ( ) ( ) ( )h x g x f x th ( )h x cng lin tc. Theo gi thit th (0) 0h .

    Ta cng c ( ) 0g x nn khai trin Taylor cho hm s ( )h x ti 0x v tnh tch phn

    cho hm s ny, ta thu c

    2

    0 0 0 0 0

    2

    0 0 0 0

    ( )( ) ( ) ( ) (0) (0) ( )2

    (0)(0) (0) ( ) (0) ( ) 02

    gh x dx g x dx f x dx g g x dx f x dx

    gg dx g dx f x dx g f x dx

    www.VNMATH.com

  • 31

    Suy ra tn ti [0; ]m sao cho ( ) 0h m .

    Do tnh lin tc ca hm s ( )h x trn on [0; ]m th tn ti (0; ) [0; ]c m sao cho ( ) 0h c . T suy ra ( ) ( ).f c g c Ta c pcm.

    Nhn xt.

    Ta thy rng gi thit cho trc rt l liu 20

    (0)( ) (0)2

    gf x dx g

    vi tng s

    dng khai trin Taylor cho hm s. Do , trong bi ny, ch cn nm vng cng thc khai trin Taylor ca hm s l c th gii quyt tt bi ton:

    2( ) ( )( ) ( ) ( )! ( ) ... ( )1! 2! n

    f a f af x f a x a x a R x

    vi ( )

    1( )( ) ( )( 1)!

    nn

    nfR x x an

    Chng ta hon ton c th da trn tng ny m pht biu mt bi ton tng t dng tng qut nh sau:

    Cho cc s dng 0 a b v cc s nguyn dng r s . Xt hm s :g tha

    mn ( )( ) 0sg x vi mi x v s l s nguyn dng no . Gi s hm s ( )f x xc nh v lin tc trn tha mn cc iu kin

    ( ) ( )f a g a v 1

    ( )( )!

    rb i

    ai

    g af x dx bi

    .

    Chng minh rng tn ti [ ; ]c a b sao cho ( ) ( ).f c g c

    www.VNMATH.com

  • 32

    LI GII THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2009

    Nhn xt chung.

    Ngoi cu 2 kh ra th cc cu cn li thuc dng c bn, khng i hi nhiu k thut x l v thm ch l hon ton gii bng cc kin thc v gii tch s cp mt cch nh nhng. Cc cu 1, 3 v 5 cn nng tnh i s; cha th hin c vai tr ca hm s, i tng c bn trong Gii tch. Ni chung cc bn no nm vng thm k thut tch phn tng phn bin i tch phn th c th gii quyt trn vn thi ny kh nhanh chng.

    Bi 1.

    Gi s dy s ( )nx c xc nh bi cng thc

    1 2

    1 2

    1, 1,( 1) , 3,4,5,...n n n

    x xx n x x n

    Tnh 2009x .

    Li gii.

    T iu kin cho, ta c

    1 1 2( 1)n n n nx nx x n x vi mi 3,4,5,...n

    t 1n n ny x nx th ta c 1n ny y v 2 2 12 1y x x nn 1( 1)nny

    .

    Suy ra 11 ( 1)n

    n nx nx

    hay 1

    1 ( 1)! ( 1)! !

    nn nx x

    n n n

    , t cng thc sai phn ny, tnh tng

    hai v, ta c c

    111

    2 2

    ( 1)! 1! ! ( 1)! !

    in nn i i

    i i

    x x xxn i i i

    www.VNMATH.com

  • 33

    Do 11 1 1 ( 1)1 ...

    ! 2! 3! 4! !

    nnx

    n n

    hay

    11 1 1 ( 1)! 1 ...2! 3! 4! !

    n

    nx n n

    .

    T ta tnh c 20091 1 1 1 12009! 1 ...2! 3! 4! 2008! 2009!

    x

    .

    Nhn xt.

    Cng nh nhiu bi ton truy hi phi tuyn khc, y ta cn tm cch t thm dy s mi n gin ha quan h truy hi (ch cn truy hi gia hai s hng lin tip).

    Nu i s hng u tin thnh 1 0x th cng thc ca dy s c thay i mt t l:

    0

    1 1 1 1 ( 1) ( 1)! 1 ... !1! 2! 3! 4! ! !

    n in

    ni

    x n nn i

    vi mi .n

    Xt dy s 0

    1 1 1 1 1...0! 1! 2! ! !

    n

    ni

    yn i

    th ta c kt qu quen thuc lim nn y e (khai

    trin Taylor ca xe ti 1x ). Lin h gia ,n nx y c cho bi cng thc

    lim 1!

    n nn

    x yn

    hay 1lim!n

    n

    xn e

    .

    Bi 2.

    Cho hm s : [0;1]f c o hm cp 2 lin tc v ( ) 0f x trn [0;1] . Chng minh

    rng 1 1 2

    0 02 ( ) 3 ( ) (0)f t dt f t dt f .

    Li gii.

    Ta s dng tch phn tng phn vi 1 12

    0 0( ) ( ) ( )f t dt f t d t .

    t ( ), ( )u f t dv d t th ( )du f t v chn 1v t . Ta c

    11 1 120 0 00( ) ( )( 1) ( ) 1 (0) ( ) 1f t dt f t t f t t dt f f t t dt .

    Tip tc p dng tch phn tng phn vi 10 ( ) 1f t t dt , ta c

    www.VNMATH.com

  • 34

    31 12

    0 0

    (0) 2 1( ) 1 ( )3 3 3

    ff t t dt f x x x dx

    .

    Do , 31 12 2

    0 0

    (0) 2 1( ) (0) ( )3 3 3

    ff t dt f f x x x dx

    .

    Vi tch phn 1

    0( )f t dt , ta t ( ),u f t dv dt th ( )u f t v chn 1v t , ta c

    1 1 11

    00 0 0( ) ( )( 1) ( 1) ( ) (0) (1 ) ( )f t dt f t t t f t dt f t f t dt

    Tip tc p dng tch phn tng phn vi 1

    0(1 ) ( )t f t dt , ta c

    1 1 2

    0 0

    (0) 1(1 ) ( ) (1 ) ( )2 2

    ft f t dt t f t dt

    .

    Do , 1 1 2

    0 0

    (0) 1( ) (0) (1 ) ( )2 2

    ff t dt f t f t dt

    .

    Bt ng thc cn chng minh chnh l

    31 12 20 0

    (0) (0)1 2 12 (0) (1 ) ( ) 3 (0) ( ) (0)2 2 3 3 3

    f ff t f t dt f f t t t dt f

    hay

    31 12 20 0(1 ) ( ) ( ) 2 1 3t f t dt f t t t dt

    .

    Tuy nhin, d thy 3

    2 2(1 ) 2 1 3 , [0;1]t t t t v bt ng thc ny tng ng vi

    32 22 1 2t t t t t , ng theo BT Cauchy.

    T ta c pcm.

    Nhn xt.

    Cch dng tch phn tng phn bin i tch phn v dng thch hp p dng gi thit cng kh ph bin v ng c ch . Nh n m ta chuyn hm s di du

    tch phn dng 2( )f x thnh ( )f x v tn dng c ( ) 0, [0;1]f x x .

    www.VNMATH.com

  • 35

    Di y l mt bi tng t:

    Cho : [0;1]f l mt hm kh vi cp 2 v tha mn ( ) 0, [0;1]f x x . Chng minh bt ng thc sau

    1 1 2

    0 02 (1 ) ( ) ( )x f x dx f x dx .

    Bi 3.

    Tm tt c cc hm s :f tha mn cc iu kin

    ( ) 4 2009 ,( ) ( ) ( ) 4, ,

    f x x xf x y f x f y x y

    .

    Li gii.

    t ( ) ( ) 4g x f x vi mi x th ta c ( ) 2009 , (1)( ) ( ) ( ), , (2)

    g x x xg x y g x g y x y

    .

    Trong (1), thay 0x , ta c (0) 0g .

    Trong (2), thay 0y , ta c ( ) ( ) (0) (0) 0g x g x g g .

    Do , ta phi c (0) 0.g

    Trong (1), thay x bi x , ta c ( ) 2009g x x , suy ra ( ) ( ) 0g x g x .

    Trong (2), thay y x , ta c ( ) ( ) ( ) 0g x g x g x x .

    Do , ta phi c ( ) ( ) 0g x g x hay ( ) ( )g x g x .

    Kt hp vi ( ) 2009g x x , ta c ( ) 2009 ( ) 2009g x x g x x vi mi .x

    T bt ng thc ny v (1), ta suy ra ( ) 2009g x x vi mi .x

    Do ( ) 2009 4f x x vi mi x .

    Th li, ta thy tha.

    Vy tt c cc hm s cn tm l ( ) 2009 4f x x vi .x

    www.VNMATH.com

  • 36

    Nhn xt.

    Bi ton ny c dng mt h bt phng trnh hm i s. T tng chnh gii quyt dng ny l tn dng cc bt ng thc :

    - Hoc ch ra mt iu v l no .

    - Hoc a v dng a b a th dn n ng thc a b phi xy ra.

    Di y l mt s bi tng t:

    (1) Tm tt c cc hm s :f tha mn

    ( ) ( ) ( ) 3 ( 2 3 )f x y f y z f z x f x y z vi mi , , .x y z

    (2) Cho ,a b l cc s nguyn dng v nguyn t cng nhau. Xt hm s :f tha mn ng thi cc iu kin:

    i) ( ) ( ) ,f x a f x a x .

    ii) ( ) ( ) ,f x b f x b x .

    Chng minh rng ( 1) ( ) 1f x f x vi mi x .

    Bi 4.

    Gi s ( ), ( )f x g x l cc hm s lin tc trn tha mn cc iu kin

    ( ( )) ( ( )), .f g x g f x x

    Chng minh rng nu phng trnh ( ) ( )f x g x khng c nghim thc, phng trnh

    ( ( )) ( ( ))f f x g g x cng khng c nghim thc.

    Li gii.

    Xt hm s ( ) ( ) ( )h x f x g x , d thy ( )h x lin tc trn . T iu kin cho, ta thy ( )h x khng c nghim thc.

    Gi s tn ti a b sao cho ( )h a v ( )h b tri du th ( ) 0h x c nghim nm gia ,a b , mu thun. Do ( )h x gi nguyn du trn c min .

    www.VNMATH.com

  • 37

    Khng mt tnh tng qut, ta c th gi s ( ) 0,h x x hay ( ) ( ),f x g x x .

    Thay x bi ( )f x , ta c ( ) ( ) ( ) ( )f f x g f x f g x g g x vi mi .x

    T suy ra phng trnh ( ( )) ( ( ))f f x g g x khng c nghim thc.

    Nhn xt.

    y ta p dng nh l trung gian cho hm lin tc, mt kt qu quen thuc l nu trn mt min ,D hm s v nghim th n khng i du trn .D nh l ny cn rt hu ch trong nhiu trng hp, chng hn gii mt bt phng trnh rc ri, ta chuyn v gii phng trnh tm cc nghim ri lp bng xt du l xong.

    Di y l mt bi tng t vi bi ton trn:

    Cho , : [0;1] [0;1]f g l cc hm s lin tc, tha mn ( ( )) ( ( ))f g x g f x vi mi .x

    a. Chng minh rng tn ti 0 [0;1]x sao cho 0 0( ) ( ).f x g x

    b. Gi s rng ( )f x n iu, chng minh tn ti 0 [0;1]x sao cho 0 0 0( ) ( ) .f x g x x

    c. Hy cho phn v d trong trng hp thay min [0;1] bi .

    Bi 5.

    Cho hai dy s ( ),( )n nx y xc nh bi cng thc

    21 1 1 1 2

    3 , 1 , , 1,2,3,...1 1

    nn n n n

    n

    yx y x x x y n

    y

    Chng minh rng (2; 3)n nx y vi 2,3,4,...n v lim 0nn y .

    Li gii.

    t 1 1cot 3x a vi 6a , ta c

    2

    22 2

    2cos1 cos 1 2cot 1 cot cot cot cossin sin 2 2 32sin cos

    2 2

    aa ax a a a

    a aa a

    .

    www.VNMATH.com

  • 38

    Do , bng quy np, ta chng minh c cot2 3n n

    x

    vi 1n .

    Tng t, t 1 tan 3y b vi 3b th ta c

    2 2 2

    2sin costan tan sin 2 2 tan tan1 1 cos 2 3 21 1 tan 1 2cos

    cos 2

    b bb b b by

    bbbb

    .

    Bng quy np, ta cng chng minh c rng 1tan 3 2n ny

    vi 1n .

    T suy ra 12 2

    2 tan 23 2cot tan cot3 2 3 2 3 2 1 tan 1 tan

    3 2 3 2

    n

    n n n n n

    n n

    x y

    vi mi

    1n . Ta thy 2tan 03 2n

    v 2 2 1tan tan6 33 2n

    nn

    2 3n nx y vi mi 2,3,4,...n

    Ta cng c 1lim lim tan tan 0 03 2n nn ny

    . Ta c pcm.

    Nhn xt.

    Cc biu thc c dng 2( ) 1f x x x v 2

    ( )1 1

    xg xx

    rt d gi cho ta ngh

    n cc hm lng gic v (cot ) cot2xf x v (tan ) tan

    2xg x . Sau khi tm c cc

    cng thc tng qut th cng vic li l ch cn x l i s l xong. Do , vic ch cc c trng hm ca cc hm s quen thuc cng l mt cng vic c ch khi n gip ta

    nhn bit bn cht ca vn nhanh chng hn. Chng hn 3

    4 2

    4 4( )6 1

    x xf xx x

    tha

    mn tnh cht sau (tan ) tan 4 .f x x

    Mt bi ton tng t:

    www.VNMATH.com

  • 39

    Cho dy s ( )nu xc nh bi 1 2 1 11, 2, 3 , 2n n nu u u u u n v xt dy s sau

    1arc cot , 1,2,3,...

    n

    n ii

    v u n

    Tnh gii hn lim nn v .

    Bi 6.

    a) Cho ( )P x l a thc bc n c h s thc. Chng minh rng phng trnh 2 ( )x P x c khng qu 1n nghim thc.

    b) Cho 3( ) , ( )f x x f x x l nhng hm s n iu tng trn . Chng minh rng hm

    s 23( )2

    f x x cng l hm s n iu tng trn .

    Li gii.

    a) Xt hm s ( ) 2 ( )xg x P x th d thy do ( )P x l a thc bc n nn

    ( 1) ( 1) 1( ) 0 ( ) 2 (ln 2) 0n n x nP x g x .

    o hm cp 1n ca hm s ( )g x khng i du nn theo nh l Rolle th phng

    trnh ( ) 0g x c khng qu 1n nghim. Ta c pcm.

    b) Gi s tn ti a b sao cho 2 23 3( ) ( )2 2

    f a a f b b , suy ra

    3 3 2 3 3 23 3( ) ( )2 2

    f a a a a f b b b b

    v

    2 23 3( ) ( )2 2

    f a a a a f b b b b

    .

    Theo gi thit th 3( ) , ( )f x x f x x l cc hm s n iu tng trn nn

    3 3( ) ( )f a a f b b v ( ) ( )f a a f b b .

    T suy ra ,a b nm trong min m cc hm s 3 232

    x x v 232

    x x nghch bin.

    www.VNMATH.com

  • 40

    Ta thy 3 232

    x x nghch bin trn 30;3

    , cn hm s 232

    x x th nghch bin trn

    3 ;3

    nn ta phi c ng thi 3 3 3, 0; ;

    3 3 3a b

    .

    Tuy nhin a b nn iu ny khng th xy ra nn iu gi s l sai.

    Vy hm s 23( )2

    f x x l n iu tng trn .

    Nhn xt.

    cu a, ta thy rng phng trnh cho c dng hm s m bng a thc. Ta bit

    rng o hm cp 1n ca a thc bc n l bng 0 cn ca hm s m dng xa th li khng i du nn x l hon ton d dng. Mt cu hi t ra l ng vi mi s

    nguyn dng ,n c lun tn ti a thc bc n tha mn phng trnh 2 ( )x P x c ng 1n nghim khng?

    Cu b ca bi ny tuy khng mi nhng kh th v. D ch n thun p dng nh ngha ca hm n iu nhng cng i hi phi la chn hng tip cn ph hp l phn chng. Ta c th i theo mt con ng t nhin hn l kho st du o hm:

    Gi thit cho c th vit li l

    2( ) 1, ( ) 3f x f x x vi mi x .

    Ta cn chng minh ( ) 3f x x vi mi .x

    R rng ( ) 0f x nn ta ch cn xt vi 0x v nu 0x th hin nhin 3 ( )x f x , ta

    nhn hai bt ng thc cho, v theo v, li th c

    2 2( ) 3 ( ) 3f x x f x x vi mi .x

    Vi cch tip cn ny, r rng kh ca hai bi a v b l nh nhau.

    www.VNMATH.com

  • 41

    LI GII THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2010

    Nhn xt chung.

    C th ni trong cc nm gn y th thi Gii tch 2010 l hay nht vi phn loi, tnh mi m ca dng Ton cng nh bao qut (bn cnh th i s 2010 cng l mt hay, nhiu cu kh th v). Nu nh cc cu 2, 3 l qu quen thuc v d th cu 1 v 6 s thuc dng trung bnh, cn phi u t thch hp mi gii quyt c trn vn. Cu 4 v 5 chnh l im nhn ca vi c trng gii tch m ta c th nhn nh l thc s dnh cho SV thi Olympic. S khng qu kh khn gii cc cu 1, 2, 3 v 6 nhng gii quyt trn vn hai cu cn li th ng l mt th thch khng nh.

    Bi 1.

    Cho hm s ( ) ln( 1).f x x

    a. Chng minh rng vi mi 0,x tn ti duy nht s thc c tha mn ( ) ( )f x xf c m

    ta k hiu l ( ).c x

    b. Tnh 0

    ( )lim .x

    c xx

    Li gii.

    a. Ta cn chng minh rng phng trnh ln( 1) 11

    xx c

    c nghim duy nht l c vi

    mi 0.x D dng tnh c 1.ln( 1)

    xcx

    b. Ta cn tnh gii hn

    0 0 0

    1( ) ln( 1)ln( 1)lim lim lim

    ln( 1)x x x

    xc x x xx

    x x x x

    .

    www.VNMATH.com

  • 42

    Theo quy tc LHospital th

    20 0 0 0 0

    11ln( 1) ln(1 ) 1 11lim lim lim lim lim1ln( 1) ln(1 ) 2 2

    1x x x x x

    x x x x x xx x x xx

    x

    .

    Vy gii hn cn tm l 1 .2

    Nhn xt.

    y l mt bi c bn kim tra cc kin thc v o hm, gii hn. Tuy khng kh nhng pht biu tng i l v nu y khng dng quy tc LHospital hoc dng nhng khng tch ra thnh 2 phn tnh ring th cng kh vt v mi ch ra c gii hn nh trn.

    Bi 2.

    Cho dy ( )nx xc nh bi 20101 11, 1n n nx x x x vi 1,2,3,...n

    Tnh gii hn 20102010 2010

    1 2

    2 3 1

    lim ... nx

    n

    xx xx x x

    .

    Li gii.

    Trc ht, ta thy dy ny tng thc s v nu dy ny b chn th tn ti gii hn, t gii hn l 0L . Chuyn cng thc xc nh ca dy qua gii hn, ta c

    2010(1 ) 0,L L L L mu thun.

    Do lim .nx x Vi mi 1k , ta c

    2010 20111

    1 1 1 1

    1 1k k k kk k k k k k k

    x x x xx x x x x x x

    .

    Suy ra 20102010 2010

    1 2

    2 3 1 1 1

    1 1lim ... lim 1nx x

    n n

    xx xx x x x x

    .

    Vy gii hn cn tnh l 1.

    www.VNMATH.com

  • 43

    Nhn xt.

    Dng gii hn dy s ny kh ph bin v trong Gii tch trc cng c xut hin. Ta c th lit k ra cc bc chnh x l dng Ton ny l:

    - Chng minh dy ( )nu khng b chn v tin ti v cc (thc ra nu n tin ti mt

    im c th no th cng gii quyt tng t).

    - Biu din tng s hng thnh dng sai phn ri rt gn.

    - Tnh ton gii hn thu c ri kt lun.

    Mt s bi ton tng t:

    (1) Cho 0a v xt dy s ( )nu c xc nh bi 2

    1 11,n

    n n

    uu u u

    a vi 1,2,3,...n

    Tnh gii hn ca tng 31 22 3 4 1

    ... nn

    u uu uu u u u

    .

    (2) Cho dy s ( )nx xc nh bi 2

    1 1 11

    41 ,2 2

    n n nn

    x x xx x

    vi mi 2.n

    t 21

    1nn

    k k

    yx

    . Chng minh rng:

    a. Dy s ( )ny c gii hn hu hn v tm gii hn .

    b. Dy s nxn

    hi t v 1.

    Bi 3.

    Cho s thc a v hm s ( )f x kh vi trn [0; ) tha mn cc iu kin (0) 0f v

    ( ) ( ) 0f x af x vi mi [0; )x .

    Chng minh rng ( ) 0f x vi mi 0.x

    Li gii.

    www.VNMATH.com

  • 44

    Xt hm s ( ) ( )axg x e f x vi [0; )x th d thy hm s ny kh vi trn [0; ) v

    ( ) ( ) ( ) 0axg x e f x af x vi mi [0; )x .

    Do 0( ) (0) (0) 0g x g e f vi mi [0; )x .

    T suy ra ( ) 0axe f x hay ( ) 0f x vi mi 0.x

    Nhn xt.

    Cu hi dng ny xut hin nhiu trc v y c gii thiu vi hnh thc kh n gin. Tuy nhin, cch t hm s nh th nu cha s dng gii ton ln no th ni chung cng khng phi d dng ngh ra.

    Bi 4.

    Cho hm s ( )f x kh vi lin tc trn [0;1] . Gi s rng

    1 1

    0 0( ) ( ) 1f x dx xf x dx .

    Chng minh rng tn ti im (0;1)c sao cho ( ) 6.f c

    Li gii.

    Xt hm s ( ) 6 2g x x th d dng thy rng

    1 1

    0 0( ) ( ) 1g x dx xg x dx .

    T suy ra 1

    0( ) ( ) 0f x g x dx .

    t ( ) ( ) ( )h x f x g x th ( )h x lin tc trn [0;1] v c tch phn 1

    0( ) 0h x dx .

    Do khng th c ( ) 0, (0;1)h x x hoc ( ) 0, (0;1)h x x . Suy ra phng trnh ( ) 0h x c t nht mt nghim trong (0;1).

    Gi s ( ) 0h x ch c mt nghim l (0;1)x a . Ta c cc trng hp:

    (1) Nu ( ) 0h x vi mi (0; )x a th ( ) 0h x vi mi ( ;1).x a Ta c

    www.VNMATH.com

  • 45

    1 1 1 1 1

    0 0 0 0 01 1

    0 0

    ( ) 1 ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) ( ) 0

    a

    aa

    a

    xf x dx xf x dx xg x dx xh x dx xh x dx xh x dx

    ah x dx ah x dx ah x dx

    Suy ra 1

    0( ) 1xf x dx , mu thun vi gi thit.

    (2) Nu ( ) 0h x vi mi (0; )x a th ( ) 0h x vi mi ( ;1).x a Chng minh tng t,

    ta cng c 1

    0( ) 1xf x dx , mu thun.

    Suy ra phng trnh ( ) 0h x phi c t nht hai nghim trong (0;1) . Gi s hai nghim l , (0;1)a b vi a b .

    Ta c ( ) ( ) 0h a h b nn ( ) ( ) ( ) ( )f b f a g b g a . Do tnh lin tc ca hm s ( ),h x theo

    nh l Lagrange th tn ti ( ; ) (0;1)c a b sao cho

    ( ) ( ) ( ) ( )( ) 6f b f a g b g af cb a b a

    .

    T y ta c pcm.

    Nhn xt.

    Hm s ( )g x c a vo ng l kh bt ng v cng ng l n tha mn gi thit

    1 11 1 1 12 2 3 2

    0 0 0 00 0( ) (6 2) (3 2 ) 1, ( ) (6 2 ) (2 ) 1g x dx x dx x x xg x dx x x dx x x .

    Lin h gia gi thit v kt lun rt kho v mt ci kh ca bi ton chnh l ( ) 6f c ,

    ti sao li l s 6, s khc c c khng? Hy phn tch k thm bi ton c cu tr li thch hp.

    Mt bi tng qut xut pht t tng ca bi ton ny:

    Cho cc s dng , .a b Xt hm s ( )f x kh vi lin tc trn [0; ]a . Gi s rng

    0 0( ) ( )

    a af x dx xf x dx b .

    Chng minh rng tn ti im (0; )c a sao cho 36 (2 )( ) .b af c

    a

    www.VNMATH.com

  • 46

    Bi 5.

    Cho a thc ( )P x bc n c h s thc sao cho ( 1) 0P v ( 1)( 1) 2

    P nP

    . Chng minh

    rng ( )P x c t nht mt nghim 0x vi 0 1.x

    Li gii.

    Gi s 1 2, ,..., nx x x l cc nghim (thc hoc phc) ca ( )P x . Khi , theo nh l Bezout

    th tn ti k sao cho 1

    ( ) ( )n

    ii

    P x k x x

    . Ta c cc cng thc

    1 1

    ( ) 1 ( 1) 1( ) ( 1) 1

    n n

    i ii i

    P x PP x x x P x

    .

    Do 1 1

    1( 1) 1 1 12 ( 1) 2 1 2 1

    n ni

    i ii i

    xn PP x x

    .

    Ta c 2

    2 2

    11 ( 1)( 1) 1Re

    1 11 1ii i i i

    i ii i

    xx x x xx xx x

    vi mi 1,2,3,...,i n .

    V ( 1)2 ( 1)n P

    P

    nn 2

    21

    10

    1

    ni

    ii

    x

    x

    .

    T ng thc ny ra ( )P x phi c t nht mt nghim 0x m 0 1x .

    Nhn xt.

    Ci kh ca bi ny chnh l phi x l trn s phc cc nghim ca phng trnh. Tt nhin d l thc hay phc th a thc cng tha mn nh l Bezout, nh l Viete,... Thc ra nu thay a thc cho bng a thc c n nghim thc th li gii vn tng t nhng lp lun trn tp s thc s d dng hn, n on

    2

    21 1

    1 1( 1) 1 1 02 ( 1) 2 1 2 ( 1)

    n ni i

    i ii i

    x xn PP x x

    th bi ton hon tt. Dng ton ny kh lu mi c xut hin li trong Olympic SV.

    www.VNMATH.com

  • 47

    Cc bi ton tng t:

    (1) Gi s a thc 2008( ) 0P x x mx m m v c 2008 nghim thc. Chng minh rng trong cc nghim ca ( )P x , c t nht mt nghim 0x tho mn iu kin 0 2x .

    (2) Cho a thc 6 5 4 3 2( ) 3 9 18 21 15 6 1, .P x x x x x x x x Chng minh rng ( )P x c 3 nghim , ,a b c thc hoc phc phn bit m 3a c b .

    Bi 6.

    a. Tm tt c cc hm s ( )f x kh vi lin tc trn [0;1] sao cho (1) (0)f ef v

    21

    0

    ( ) 1( )

    f x dxf x

    .

    b. Tm tt c cc hm s :f lin tc tha mn (1) 2010f v

    ( ) 2010 ( ) 2010 ( )yxf x y f y f x vi mi , .x y

    Li gii.

    a. Ta c

    2 21 1 0

    0 0 0

    2 2 21 1 11

    00 0 0

    ( ) ( ) ( )0 1 2 1( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) (1) ( )2 ln ( ) 1 2 ln 1 1( ) ( ) (0) ( )

    f x f x f xdx dx dxf x f x f x

    f x f x f f xdx f x dx dxf x f x f f x

    T ta c 2

    1

    0

    ( ) 1( )

    f x dxf x

    .

    Hn na, theo gi thit th 2

    1

    0

    ( ) 1( )

    f x dxf x

    nn ng thc phi xy ra, tc l

    21

    0

    ( ) 1 0( )

    f x dxf x

    www.VNMATH.com

  • 48

    Do hm s ( )f x kh vi lin tc trn [0;1] nn ta c

    ( ) 1( )

    f xf x

    vi mi [0;1].x

    Suy ra ( ) ( ), [0;1]f x f x x , do ( ) , 0xf x ce c .

    Th li, ta thy hm s ny tha mn bi.

    b. T gi thit, ta c

    ( )2010 ( ) 2010 ( ) 2010 ( )x y y xf x y f y f x vi mi , .x y

    t 2010 ( ) ( )x f x g x . Ta c

    ( ) ( ) ( )g x y g x g y vi mi , .x y

    y chnh l phng trnh hm Cauchy v nh tnh lin tc ca ( )g x , ta thu c

    nghim l ( )g x ax , suy ra ( ) 2010xf x ax . Hn na, t iu kin (1) 2010f , ta c

    1a v ( ) 2010xf x x .

    Th li ta thy hm s ny tha mn.

    Vy tt c cc hm s cn tm l ( ) 2010 , .xf x x x

    Nhn xt.

    Cu a ca bi ton ny a v mt phng trnh vi phn, ni chung t xut hin trong cc k thi Olympic SV. Nu khng cng nhn cc l thuyt v phn ny th kh c th

    chng minh rng ( ) , 0xf x ce c m t ht cc nghim c th c. on lp lun

    dn n ng thc xy ra kho lo s dng c gi thit. Cu b th d hn r rng

    v ch cn mt thao tc chia hai v cho 2010x y l a c v phng trnh hm Cauchy. C l hu ht cc th sinh s u tin x l bi ny hn l chn cu a.

    www.VNMATH.com

  • 49

    LI GII THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2011

    Nhn xt chung.

    thi ny khng c bi no qu kh, hu ht cc cu mc trung bnh v cng mang tnh suy lun da trn kin thc c bn v hm s, gii hn,... ch khng i hi phi c qu nhiu kinh nghim thi c. Cc cu 1, 2, 6 l d; 3,4 l trung bnh v cu 5 l mt bi kh mi ch khng kh ( i s ca nm ny cng c bi v nh thc ma trn nhng pht biu thng qua mt bi ton tr chi kh th v). thi nh vy r rng l hay nhng mt iu hi tic l cng cha c s xut hin nhiu ca cc yu t Gii tch cao cp nh: khai trin Taylor, nh l Lagrange, cc tnh cht ca tch phn cng cn kh m nht (mt hc sinh THPT b i cu 6b th cng c th lm trn vn ny).

    Bi 1.

    Cho hm s 2( ) ( 1)

    xef xx

    .

    a. Chng minh rng ( )f x x c nghim duy nht trong 1 ;12

    v ( )f x ng bin.

    b. Chng minh dy s ( )nu xc nh bi 1 11, ( )n nu u f u tha mn 1 ;1 ,2n

    u n

    .

    Li gii.

    a. Xt hm s ( ) ( )g x f x x th

    3

    ( 1)( ) ( ) 1 1 0( 1)

    xx eg x f xx

    vi mi 1 ;12

    x

    .

    Do , ( )g x n iu gim trn 1 ;12

    .

    www.VNMATH.com

  • 50

    Mt khc, ta cng c 1 4 1 8 9 02 9 2 18

    e eg

    v (1) 1 04eg , ( )g x lin tc trn

    1 ;12

    nn suy ra phng trnh ( ) 0g x hay ( )f x x c nghim duy nht trong 1 ;12

    .

    Ta c 3( 1)( )( 1)

    xx ef xx

    v 2

    4

    ( 2 3)( ) 0( 1)

    xx x ef xx

    vi mi 1 ;12

    x

    .

    Do hm s ( )f x ng bin trn 1 ;12

    .

    b. Ta s chng minh bng quy np rng 1 ;1 , 12n

    u n

    (*).

    Tht vy,

    - Vi 1n th 111 ;12

    u

    , tc l (*) ng vi 1.n

    - Gi s (*) ng vi n k , ta c 1 ;12k

    u

    . Do tnh n iu ca hm s ( )f x trn

    min 1 ;12

    , ta c 11 4(1) ( )2 4 9k k

    e ef f u f u

    .

    Do 14 1; ;1

    4 9 2ke eu

    . Ta c pcm.

    Nhn xt.

    Cc k thut s dng trong bi ny u quen thuc, ch cn nm vng tnh cht ca hm s l c th x l tt. tng quy np cho cu b cng kh t nhin.

    Thc ra y l mt bi ton c v y khng thy s xut hin cu hi quan trng nht ca bi ton gc l: Chng minh dy s ( )nu hi t. Cc a, b nhm phc v cho

    vic chng minh ny.

    Bi 2.

    Tnh tch phn 1

    0 2 4 21 3 1dx

    x x x x .

    www.VNMATH.com

  • 51

    Li gii.

    Xt hm s 2 4 2

    1( )1 3 1

    g xx x x x

    vi [ 1;1]x . Ta thy rng

    1(0)2

    g v 21( ) ( )

    1g x g x

    x

    .

    Ta cng c 2 2 4

    3

    1 1 3( )2( )

    x x x xg xx x

    .

    Do

    1 0 1 0 1

    1 1 0 1 0

    1 1

    20 0

    ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )

    ( ) ( ) .41

    I g x dx g x dx g x dx g x d x g x dx

    dxg x g x dxx

    .

    Vy tch phn cn tnh l .4

    Nhn xt.

    Vic t thm hm ( )g x v nhn lin hp nh trn l hon ton t nhin, k c tnh

    cht 21( ) ( )

    1g x g x

    x

    cng c chng minh hon ton d dng. Tuy vy, i vi

    nhiu bn cha nm vng v tch phn suy rng th s khng dm nhn lin hp kiu nh vy do min cn tnh tch phn c cha s 0 v s kh c th tm c mt li gii th hai thay th.

    Bi 3.

    Cho hai dy s ( )nx v ( )ny tha mn cc iu kin

    1 2n n

    n

    x yx

    v

    2 2

    1 2n n

    n

    x yy

    vi n .

    a. Chng minh rng cc dy ( )n nx y , ( )n nx y l nhng dy n iu tng.

    b. Gi s cc dy s ( ),( )n nx y b chn. Chng minh rng hai dy ny cng hi t v mt

    im no .

    www.VNMATH.com

  • 52

    Li gii.

    a. D thy rng cc dy ( ),( )n nx y dng vi 2.n

    t ,n n n n n nx y s x y p . Ta c

    1 2 2n n n

    n n

    x y sx p

    v

    2 2

    1 2 2 2n n n n n

    n n

    x y x y sy p

    .

    Suy ra 1 1 1n n n ns x y s v 2

    1 1 1 4n

    n n n n

    sp x y p , tc l ( )n nx y , ( )n nx y l nhng

    dy n iu tng.

    b. Do cc dy ( )nx v ( )ny b chn nn dy ( )n nx y b chn, hn na n l dy n

    iu tng nn c gii hn.

    Gi s lim( ) lim 0n n nn nx y s s . Ta cng c 2

    4n

    n

    sp v ( )ns tng nn

    2

    4nsp , tc l

    dy ( )np cng b chn v dy ny cng n iu tng nn n c gii hn, t l p vi 2

    0 .4sp Mt khc, ta c

    2

    1 4n

    n

    sp nn

    2 2

    lim lim4 4n

    nn n

    s sp p

    .

    T suy ra 2

    4sp hay 2 4s p .

    Theo nh l Viete th ,n nx y l cc nghim dng ca phng trnh 2 0n nt s t p v

    cc nghim ca phng trnh ny l

    2 21 14 , 42 2n n n n n ns s p s s p .

    Suy ra 2 21 1lim lim lim 4 lim 42 2 2n n n n n n n nn n n nsx y s s p s s p

    .

    Nhn xt.

    Cc dy s trong bi ton chnh l cc i lng chuyn i gi tr trung bnh. Cu a c gii d dng bng quy np nhng cu b thc s khng n gin v rt d b ng nhn. Nhiu bn s chng minh c hai dy hi t nhng chng minh c chng

    www.VNMATH.com

  • 53

    cng hi t v mt im qua khng t thm hai dy ,n ns p th s rt d b ng nhn (tt

    nhin l c mt s cch khc thc hin iu ny). Di y l mt s bi tng t c cng dng:

    (1) Cho hai dy s ( ),( )n nx y tha mn 1 10, 0x a y b v

    1 11 1,2

    n nn n n n

    x yx y x y

    vi 2,3,4,...n

    Chng minh rng hai dy cho hi t v lim limn nn nx y .

    (2) Cho hai dy s ( ),( )n nx y tha mn 1 10, 0x a y b v

    1 1

    1 1

    2,1 12

    n nn n

    n n

    x yx y

    x y

    vi 2,3,4,...n

    Chng minh rng hai dy cho hi t v lim limn nn nx y .

    Bi 4.

    Cho , tha mn iu kin *1 11 1 ,n n

    e nn n

    Tm min .

    Li gii.

    T gi thit, ta c 11ln 1

    n

    n

    vi mi .n

    Xt hm s 1( )1ln 1

    f x x

    x

    vi 1x th d thy f tng. Suy ra dy 11ln 1

    n

    n

    tng. Do , ta c nh gi sau:

    1 1 1 1min min sup 1 limln 21 1 1ln 1 ln 1 ln 1

    nn n n

    n n n

    www.VNMATH.com

  • 54

    Theo quy tc LHospital, ta c

    0 0

    1 1 1 ln(1 ) 1lim lim limln(1 ) ln(1 ) 21ln 1

    n t t

    t tnt t t t

    n

    .

    Do 1 1 3 1min 1

    ln 2 2 2 ln 2 .

    Nhn xt.

    bi ton ny, ta ch cn tm chn trn v chn di cho hm s 1( )1ln 1

    f n n

    n

    t xc nh c khong cch ln nht gia , l xong. Hm s c chn y c th thay bng mt hm ty v cu hi nh trn kh ph bin trong cc bi ton v kho st min gi tr ca hm s.

    Tuy nhin, c nhiu th sinh s ng nhn do bit trc kt qu quen thuc sau

    1*1 11 1 ,

    n n

    e nn n

    V t kt lun 0, 1 dn n sai lm ng tic.

    Bi 5.

    Ta gi on thng [ , ] l on thng tt nu vi mi b s , ,a b c tha mn iu kin

    2 3 6 0a b c th phng trnh 2 0ax bx c c nghim thc thuc on [ , ] . Trong tt c cc on thng tt, tm on c di nh nht.

    Li gii.

    Vi 0a th 3 6 0b c v phng trnh 2 0ax bx c c nghim l 12

    x , suy ra on

    tt phi cha s 1 .2

    Do 12

    .

    www.VNMATH.com

  • 55

    Xt 0a , khi khng mt tnh tng qut, ta c th gi s 3a v 2 2b c . Phng trnh cho vit li thnh

    23 2(1 ) 0x c x c .

    Phng trnh ny c hai nghim l 2 2

    1 21 1 1 1,

    3 3c c c c c cx x .

    D thy rng 1 2,x x l cc hm s lin tc v tng theo bin c ; hn na, ta c

    1 21lim lim2c c

    x x

    .

    Gi s [ , ] l mt on thng tt. Khi , r rng tn ti duy nht gi tr 0c sao cho

    1 0( )x c . Vi 0c c th 1( )x c , tc l 1( )x c nm ngoi on tt, suy ra 2( )x c .

    Cho 0( )c c th 2 0( ) .x c T , ta c

    20 0

    1 0 2 0

    2 1 3( ) ( )3 3c c

    x c x c

    .

    Do , di on thng tt khng th b hn 33

    . Ta s ch ra tn ti duy nht on

    thng nh vy.

    Tht vy, nu chn 3 3 3 3,6 6

    th

    www.VNMATH.com

  • 56

    - Nu 12

    c , ta c 21, [ , ]2

    x

    .

    - Nu 12

    c , ta c 11 ; [ , ]2

    x

    .

    Vy on thng tt c di nh nht l 3 3 3 3;6 6

    .

    Nhn xt.

    y l mt bi ton rt th v vi pht biu kh l mt, xut pht t mt bi ton c hn l vi iu 2 3 6 0a b c cho, chng minh phng trnh bc hai 2 0ax bx c lun c nghim. Cn hiu r bn cht ca cu hi l: on tt l on cha t nht mt nghim ca phng trnh cho ch khng phi cha ng thi c hai nghim.

    Mt cu hi m rng kh hn t bi ton ny l:

    Vi cc s , nh nh ngha, chng minh rng 223

    .

    Bi 6.

    a. Tm hm s :f tha mn iu kin

    2 2( ) ( ) ( ) ( ) 4 ( )x y f x y x y f x y xy x y vi mi ,x y .

    b. Cho hm s f lin tc trn 1 ; 22

    v tha mn iu kin

    1 1( ) 2xf x fx x

    vi mi 1 ; 2

    2x

    .

    Chng minh rng 212

    ( ) 2 ln 2f x dx .

    Li gii.

    a. t ,u x y v x y th ,2 2

    u v v ux y nn ta c

    www.VNMATH.com

  • 57

    2 21( ) ( ) ( )( ) ( ) ( )4

    uf v vf u u v u v u v u v vi ,u v .

    hay 3 3 3 3( ) ( ) ( ) ( )uf v vf u u v uv v f u u u f v v .

    Nu 0uv th ta vit ng thc trn thnh

    3 3( ) ( )f u u f v vu v

    .

    Do tn ti c sao cho 3

    3( ) , 0 ( ) , 0f u u c u f u u cu uu

    .

    Nu 0uv th d thy (0) 0f , nhng hm s 3( )f u u cu cng tha mn iu ny.

    Th li ta thy hm s 3( )f x x cx tha mn.

    Vy tt c cc hm s cn tm l 3( ) , .f x x cx x

    b. Xt 212

    ( )I f x dx . t 2tx th 2 ln 2tdx dt , thay vo tch phn ny, ta c

    1

    1ln 2 (2 )2t tI f dt

    .

    Tng t, t 2 tx , ta c 1

    1ln 2 (2 )2t tI f dt

    .

    Vi [ 1;1]t th 12 ; 22

    t

    nn theo gi thit, ta c

    (2 )2 (2 )2 2t t t tf f .

    Do ,

    1 11 12 ln 2 (2 )2 (2 )2 ln 2 2 4 ln 2t t t tI f f dt dt

    .

    Suy ra 2 ln 2I . Ta c pcm.

    Nhn xt.

    www.VNMATH.com

  • 58

    C l khi gp phn t chn ny, hu ht cc bn th sinh u s chn cu a v n quen thuc v d x l. Ch cn vi php i bin n gin l c th chuyn v i lng c

    dng 3 3( ) ( )f u u f v v

    u v

    th mi chuyn xem nh hon tt (n phi l hng s), t

    i lng ny l c ri t thay ngc dn ln ra kt qu.

    Mt bi ton tng t:

    Tm hm s :f tha mn iu kin

    4 4( ) ( ) ( ) ( ) ( )x y f x y x y f x y xy x y vi mi ,x y .

    cu b ca bi ton, ngoi cch i bin thnh dng 2t nh trn, ta c th lm trc tip nh sau. Ta c

    2 1 21 1 12 2

    ( ) ( ) ( )I f x dx f x dx f x dx , trong tch phn th hai, t 21 dtx dxt t

    th

    12 1 1 1 12

    1 1 1 1 12 2 212 2 2 2 2

    1 1 1 1 1( ) ( ) ( ) ( )dtI f x dx f x dx f f x dx f dx f x f dxt x xt x x

    .

    T gi thit, ta c 21 1 2( )f x f

    x xx

    vi mi 1 ; 22

    x

    nn 1 1

    1122

    2 2 ln 2 ln 2.dxI xx

    Mt cu hi tng t cho cu b ca bi ny.

    Cho hm s f lin tc trn 1 ; 22

    v tha mn iu kin

    ( ) 2xf x yf y vi mi 1, ; 22

    x y

    .

    Tm gi tr ln nht ca 212

    ( ) .f x dx

    www.VNMATH.com

  • 59

    LI GII THI OLYMPIC TON SINH VIN

    MN GII TCH NM 2012

    Nhn xt chung.

    C th ni nu khng c li trong khu bin son , dn n sai hai cu 2 v 5 th y l mt hay, c tnh phn loi ln v p ca bi ton. Cc cu d l 1 v 3, trung bnh l 4 v 5, cu kh l 2 v 6. Cc bi ton 5, 6 rt hay, mi m v p. c th x l trn vn c thi ny th cn phi nm vng kin thc v gii tch v hiu r bn cht vn . C l cc th sinh thc s gii trong k thi ny cha hn l nhng ngi t gii cao nht m chnh l cc bn bit cu no ng, cu no sai v cho phn v d cho chng, cn l ngi dm chn cu 6a (thay v lm mt v d hn cu 6b) v gii quyt trn vn bng khai trin Taylor.

    Bi 1.

    Cho dy s ( )na tha mn iu kin

    1a v 11 2

    n nna a

    n n

    vi 1,2,3,...n

    Tm dy ( )na hi t.

    Li gii.

    Ta cng thc xc nh dy, ta c 12n

    n n

    aa a

    n

    vi mi 1.n

    t 2n nx a th ta c 1 2x v

    111n nx xn

    v 1 1 11

    11 ( 1)n

    nk

    x x n xk

    .

    Suy ra ( 1)( 2) 2na n vi mi .n

    Nu 2 th d thy na khi n nn khng tha.

    www.VNMATH.com

  • 60

    Nu 2 th ta c 2na vi mi n nn dy ( )na hi t.

    Vy gi tr cn tm ca dy cho hi t l 2.

    Nhn xt.

    Ngoi cch gii trn s dng trong p n, c mt bin i t nhin hn l a v

    1 21 ( 1)

    n na an n n n

    .

    t dy s mi nna

    bn

    th c ngay 12

    ( 1)n nb b

    n n

    , ch rng biu thc 2

    ( 1)n n c

    th vit thnh sai phn 2 2 2( 1) 1n n n n

    nn bi ton c gii quyt nhanh chng.

    Bi 2.

    Cho a thc ( )P x c bc khng nh hn 1 c h s thc v a thc ( )Q x xc nh bi

    2 2 2( ) (2012 1) ( ) ( ) 2012( ( )) ( ( ))Q x x P x P x x P x P x .

    Chng minh rng nu phng trnh ( ) 0P x c ng n nghim thc phn bit trong

    khong 1 ;2

    th phng trnh ( ) 0Q x c t nht 2 1n nghim thc phn bit.

    Li gii.

    Ta c 2 21006 1006( ) 2012 ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )x xQ x xP x P x xP x P x e e P x xP x .

    Xt ,a b l hai nghim lin tip trong dy n nghim phn bit ca ( ) 0P x th theo nh

    l Rolle, cc phng trnh 21006 ( )xe P x v ( )xP x s ln lt c cc nghim l 1 2,r r sao cho 1 2,a r r b . Ta s chng minh rng 1 2r r , nu khng gi s 1 2r r r th

    ( ) 2012 ( ) 0( ) ( ) 0

    P r rP rP r rP r

    www.VNMATH.com

  • 61

    Do 0r nn ta nhn ng thc th nht vi r v tr cho ng thc th hai, ta c

    2(2012 1) ( ) 0r P r .

    V 12

    r a nn 22012 1 0r , suy ra ( ) 0P r , cng mu thun.

    Do , nu gi 1 21 ...2 n

    c c c l cc nghim ca phng trnh ( ) 0P x th ( ) 0Q x

    c t nht 2 2n nghim nm gia cc khong 1 2 2 3 1( , ),( , ),...,( , )n nc c c c c c .

    ng thi, ta thy rng phng trnh ( ) 0xP x c nghim 0x nn gia khong 1(0; )c

    th phng trnh ( ) ( ) 0P x xP x c thm mt nghim na.

    Vy a thc ( )Q x c t nht (2 2) 1 2 1n n nghim thc phn bit. Ta c pcm.

    Nhn xt.

    Bi ton gc ca bi ny c l l:

    Chng minh rng nu a thc ( )P x bc n c n nghim thc phn bit ln hn 1 th 2 2 2( ) ( 1) ( ) ( ) ( ) ( ( ))Q x x P x P x xP x P x cng c t nht 2 1n nghim thc phn bit.

    Dng cu hi ny c xut hin trong i s nm 2011 trc nhng tng i d hn. bi ton ang xt, ta s dng kho lo tnh cht ca nh l Rolle ch ra chn di cho s nghim ca phng trnh. Ci kh chnh l phn tch c a thc cho thnh nhn t c cc dng phng trnh n gin hn. Nu a thc ( )Q x khng phn tch c thnh nhn t th bi ny thc s kh v khng d kim tra c tnh ng n ca n. ny c chnh sa li cho ng v gc ng tic b sai v trong p n trnh by kh vn tt, n ni khng hiu cho thm iu kin cc nghim

    khng nh hn 12

    lm g (s dng on lp lun cc nghim phn bit).

    Bi 3.

    Tnh tch phn 1

    21 (2012 1)(1 )xdx

    x .

    Li gii.

    www.VNMATH.com

  • 62

    Ta c

    1 0 1

    2 2 21 1 0

    0 1

    2 21 0

    1

    2 20

    1

    20

    (2012 1)(1 ) (2012 1)(1 ) (2012 1)(1 )( )

    (2012 1)(1 ( ) ) (2012 1)(1 )1 1

    (2012 1)(1 ) (2012 1)(1 )

    1 2012 11 2012 1 2012 1

    11

    x x x

    x x

    x x

    x

    x x

    dx dx dxx x x

    d x dxx x

    dxx x

    dxx

    1

    20 4dx

    x

    Vy tch phn cn tnh l .4

    Nhn xt.

    Dng tng qut ca bi ny l: Cho hm s ( )f x chn v cc s thc , 0a b , khi ta

    c ng thc tch phn sau

    0

    ( ) ( )1

    a a

    xa

    f x dx f x dxb

    .

    Ni chung dng ny qu quen thuc ngay t thi THPT. Hm s ( ) 1xg x b trn c

    c im l ( ) ( ) 1g x g x nn ta hon ton c th thay bng hm s khc c tnh cht

    ( ) ( )g x g x bng mt hng s no , chng hn 2( ) ln sin 2 sing x x x .

    Ch rng trong trng hp hm ( )f x l th ( ) 0a

    af x dx

    .

    Bi 4.

    Tm tt c cc hm s :f tha mn iu kin

    12012 2 2013 2014x y yxf f f

    vi mi ,x y .

    Li gii.

    www.VNMATH.com

  • 63

    t 2014 2014,2012 2013

    a b th r rng 0, 1b b .

    Trong ng thc cho, thay ,x y ln lt bi 2014 2014,2012 2012

    x y th

    2014 1 2014( ) ( )2012 2 2013

    f x y f x f y

    hay 1( ) ( ) ( )2

    f a x y f bx f y .

    t ( ) ( ) (0)g x f x f , ta c

    1 1( ) ( ) (0) ( ) ( ) 2 (0) ( ) ( )2 2

    g a x y f a x y f f bx f y f g bx g y .

    Ta cng c

    1 1( ) ( ) 0 ( ( )) (0) ( )2 2

    g a x y g a x y g b x y g g b x y .

    So snh hai ng thc trn, ta c

    ( ) ( ) ( )g b x y g bx g y vi mi ,x y .

    Chn y sao cho ( )1

    bb x y y y xb

    th ( ) 0g bx vi mi .x

    T suy ra ( ) (0)f x f c vi mi x , tc l ( )f x l hm hng.

    Th li ta thy tha.

    Vy tt c cc hm s cn tm l ( )f x c vi mi .x

    Nhn xt.

    y l mt bi phng trnh hm i hi k thut bin i i s ch khng mang tnh gii tch no. D dng on ra c ch c th l hm hng mi tha mn; tuy nhin, mun chng minh c iu ny th cn phi kho lo dng php th v la chn thch hp. Nhiu bn b ng nhn, d khng cho lin tc nhng vn p dng tnh cht

    0 0

    lim ( ) (lim )x x x x

    f x f x

    , gii ra nhanh chng v r rng y l mt sai lm nghim trng.

    Ni chung, khi c thm gi thit lin tc th ch c trng hp a b th mi a v

    dng ( ) ( )2 2

    x y f x f yf

    vi mi ,x y dn n hm s tuyn tnh dng ( )f x ux v

    v kh hi m thi.

    www.VNMATH.com

  • 64

    Bi 5.

    Gi s hm s ( )f x lin tc trn on [0; 2012] v tha mn iu kin

    ( ) (2012 ) 0f x f x vi mi [0; 2012]x .

    Chng minh rng 2012

    0( ) 0f x dx v phng trnh

    2012

    0(2012 ) ( ) 2012 ( )

    xx f x f u du

    c

    nghim trong khong (0; 2012).

    Li gii.

    Theo gi thit th ( ) (2012 )f x f x vi mi [0; 2012]x , do

    2012 2012 0 2012

    0 0 2012 0( ) (2012 ) (2012 ) (2012 ) ( )f x dx f x dx f x d x f x dx

    T suy ra 2012

    0( ) 0f x dx .

    t 20122012

    0( ) (2012 ) ( )

    xg x x f u du

    th d thy rng hm s ny kh vi trn [0; 2012] v

    c (0) (2012) 0g g . Theo nh l Rolle th tn ti (0; 2012)c sao cho

    20122011 2012

    0( ) 0 2012(2012 ) ( ) (2012 ) (2012 ) 0

    cg c c f u du c f c

    .

    T y suy ra

    2012

    02012 ( ) (2012 ) ( ) 0

    cf u du c f c

    hay phng trnh 2012

    0(2012 ) ( ) 2012 ( )

    xx f x f u du

    c nghim. Ta c pcm.

    Nhn xt.

    Trong bi ny, on chng minh gi tr ca tch phn xc nh bng 0 ch i hi k thut i bin v tn dng gi thit nn khng c vn g.

    Cn phn chng minh phng trnh c nghim th cng nh kch bn c, ta s phi chn mt hm s thch hp m o hm ca n c dng nh th ri dng nh l Lagrange/Rolle. Tuy nhin, hm s nh th trong trng hp ny l khng d tm, ta c gng phn tch nh sau:

    www.VNMATH.com

  • 65

    Hm s cn tm s c dng 2012

    0( ) ( ) ( )

    xg x h x f u du

    khi dng o hm ca hm c

    dng tch th mi hy vng ra c dng trn. Ch rng ta cng cn thm (0) (2012) 0h h (iu ny c sn). Ta c

    2012 2012

    0 0( ) ( ) ( ) ( ) (2012 ) ( ) ( ) ( ) ( )

    x xg x h x f u du h x f x h x f u du h x f x

    .

    Suy ra 2012

    0( ) 0 ( ) ( ) ( ) ( )

    xg x h x f x h x f u du

    .

    Do , so snh vi phng trnh ang quan tm, ta cn c ( ) ( )2012 2012

    h x h xx

    .

    n y, d dng chn c 2012( ) (2012 )h x x .

    Bi 6.

    a. Cho hm s ( )f x kh vi lin tc cp 2 trn . Gi s (1) 0f v 10

    ( ) 0f x dx . Chng minh rng vi mi (0;1) , ta c

    0 0 1

    2( ) max ( )81 x

    f x dx f x

    .

    b. Cho hm s : [0;1]f l hm lm (cn gi l li ln pha trn), kh vi lin tc tha mn (0) (1) 0.f f Chng minh rng

    1 22

    00 1 0 11 4 max ( ) 1 ( ) 1 2 max ( )

    x xf x f x dx f x

    .

    Li gii.

    a. Ta c

    1 1 11

    00 0 0( ) ( ) ( ) (1) ( ) 0xf x dx xf x f x dx f f x dx .

    Do

    1 1 12 2

    0 0 0 0

    ( )( ) ( ) ( ) ( ) ( 1) ( ) ( 1)2

    ff x dx f x dx f x f x xf x dx x dx

    www.VNMATH.com

  • 66

    Suy ra 21 12 2 2

    0 0 0

    ( )( ) ( 1) ( 1) ( )2 2

    f xf x dx x dx dx f

    .

    Ta c 12 31

    00

    12 6 6x xdx v

    32 1 1 2 1 1 4( 1) 2 (1 )(1 )

    2 2 3 27

    .

    T , ta c c 0 0 1

    1 4 2( ) ( ) max ( )6 27 81 x

    f x dx f f x

    . y chnh l pcm.

    b. Gi 0x l im cc i v 0y l gi tr cc i ca ( )f x trn min [0;1] . Ta c

    00

    1 1

    0 0 00 0( ) ( ) ( ) ( ) (0) (1) ( ) 2 ( )

    x

    xf x dx f x dx f x dx f x f f f x f x nn

    1

    0 0

    1max ( ) ( ) ( )2

    f x f x f x dx .

    Bt ng thc th nht tng ng vi 221 1 2

    0 01 ( ) 1 ( )f x dx f x dx

    (*)

    Ta c

    2 21 12

    0 0

    1 12 2

    0 0

    1 1 12

    0 0 02

    1 ( ) ( )

    1 ( ) ( ) 1 ( ) ( )

    11 ( ) ( ) 11 ( ) ( )

    f x dx f x dx

    f x f x dx f x f x dx

    f x f x dx dx dxf x f x

    T suy ra bt ng thc (*) ng.

    Bt ng thc th hai tng ng vi 1 12

    0 01 ( ) 1 ( )f x dx f x dx (**)

    Ta c

    1 12

    0 0

    1 1 12

    0 0 02

    1 ( ) ( )

    11 ( ) ( ) 11 ( ) ( )

    f x dx f x dx

    f x f x dx x dxf x f x

    T suy bt ng thc (**) cng ng. Vy ta c pcm.

    www.VNMATH.com

  • 67

    Nhn xt. C 2 cu ca bi ton ny u kh nhng trn thc t, hu ht cc th sinh u chn cu b (c mt d x l hn). Cu a i hi phi chng minh ng thc

    12 2

    0 0

    ( )( ) ( 1)2

    ff x dx x dx

    .

    Ni chung y l mt kt qu khng d dng c th khai thc c t gi thit nu khng nm vng khai trin Taylor. Nu hon tt vic chng minh c ng thc trn th cng vic cn li hon ton t nhin.

    i vi cu b, li gii nu trn chng minh c mt nh gi p 1

    0 0

    1( ) ( )2

    f x f x dx , trong khi li gii ca p n chnh thc kh rc ri v hi thiu t

    nhin. D vy, li gii bng hnh hc di y s cho ta thy r bn cht vn hn.

    Ta bit rng i lng 1 2

    01 ( )l f x dx chnh l di ca ng cong ( )y f x

    trn min [0;1] . Ta c th minh ha hnh hc cho bi ton ny nh sau

    Chn ta cc im 0 0 0 0(0; 0), (1; 0), (1; ), (0; ), ( , )A B C y D y E x y nh hnh trn.

    Bt ng thc cn chng minh tng ng vi

    20 01 4 1 2y l y .

    Do th ca hm s ny li ln pha trn nn

    01 2l AD DE BC CE CD AD BC y .

    Hn na 2 2 2 2 2 2 20( ) ( ) 1 4l AE BE AD DE BC CE AD BC DE CE y .

    Bi ton c gii quyt hon ton.

    www.VNMATH.com

  • 68

    TI LIU THAM KHO

    [1] Din n http://forum.mathscope.org/

    [2] Din n http://diendantoanhoc.net/

    [3] Din n http://www.artofproblemsolving.com/Forum/portal.php?ml=1

    [4] Din n http://math.net.vn/forum.php

    [5] Cc thi Olympic Ton Sinh vin ton quc, NXB GD, 2005.

    www.VNMATH.com

    www.VNMATH.com