De mythe / leugen rondom Imam Malik rahimahullah en sadl

Geschreven door Harun Verstaen, Rabi’ al-Awwal 1437

Inleiding

Ik schreef hier reeds eerder iets over op Facebook1 en zal in dit artikel dieper ingaan op deze

kwestie, mede naar aanleiding van een korte discussie die ik onlangs hierover had met

iemand. Het idee leeft onder bepaalde mensen dat er maar 1 correcte manier van bidden is

en dat sadl/irsal (al-yadayn) een bid’ah en daarmee verboden (haram)2 is. Dit idee is o.a.

terug te voeren op de authentieke hadith “Bid zoals jullie mij hebben zien bidden”3 en het

boek dienaangaande van shaykh al-Albani rahimahullah “Een Beschrijving van de salaah van

de Profeet (Siffatu’s-Salat an-Nabi)”. Sadl is de mashhur positie in de Maliki school zoals zal

blijken en sadl komt in talloze Maliki teksten terug. In dit artikel zal verder niet alleen blijken

dat sadl van de sunnah van de Profeet (s.a.w.s.) is maar ook aandacht besteed worden aan

de mythe / leugen rondom imam Malik rahimahullah en sadl. Aan dit laatste aspect wordt

weinig tot geen expliciete aandacht besteed in de vele artikelen die hierover reeds online

verschenen te zijn. Verschillende personen vertellen en verspreiden deze mythe / leugen in

hun lessen, boeken en fatawa, al dan niet met opzet. Centraal hier staat o.a. de vraag waar

deze mythe / leugen precies vandaan komt, voor zover het mogelijk is de bron hiervan te

traceren.

Sadl is een sunnah in het gebed en behoort ook tot de sunnah van de Profeet (s.a.w.s.)

De uitspraak van de grote Andalusische Maliki faqih en muhaddith, imam Ibn ‘Abd al-Barr

rahimahullah in zijn boek al-Kafi volstaat reeds in dit verband:

“Het plaatsen van de rechter(hand) over de linker of het los laten hangen (langs de zijden)

zijn allebei een sunnah in het gebed.”4 5

Dat de Profeet (s.a.w.s.) in het gebed zijn handen liet hangen langs de zijden van zijn lichaam

kan o.a. worden teruggevoerd op ahadith in de collecties Sunan Abu Dawud6 en Sunan Ibn

1 Zie: https://www.facebook.com/DeMalikiWetschool/posts/550466788329918 2 Zie bijvoorbeeld hier: http://www.uwkeuze.net/Artikelen/Verrijk%20uw%20kennis/Het%20gebed/Samenvatting%20van%20de%20beschrijving%20van%20het%20gebed%20van%20de%20profeet.html 3 Zoals overgelegd door imam al-Bukhari in zijn Sahih en imam Ahmad b. Hanbal in zijn Musnad, rahimahuma Allah. 4 Ibn ‘Abd al-Barr, Al-Kafi fi Fiqh Ahl al-Madinah al-Maliki (Beirut: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah, 1992/1413), pag. 43. 5 Zie ook: https://www.youtube.com/watch?v=YKuzBQPuTVI 6 Sunan Abu Dawud, Kitab as-Salat, hadith nr. 730. Deze hadith is sahih volgens shaykh al-Albani.

Majah.7 Dat er geen bewijs (dalil) is voor sadl uit de sunnah van de Profeet (s.a.w.s.) klopt

dus gewoonweg niet. Voor de Malikiyyah zit het bewijs voor sadl met name in de passages in

deze ahadith waar gesproken wordt over “totdat ieder bot op zijn juiste plaats zat”, in het

Arabisch: معتدلا موضعه في عظم كل يقر حتى d.w.z. de natuurlijke positie van de armen,

namelijk hangend langs het lichaam, en in de andere riwayah:

موضعه في منه عضو كل ويقر d.w.z. “en ieder lichaamsdeel van hem kwam op zijn juiste

plaats terecht”.

Sadl is de mashhur en rajih (sterkste) positie in de Maliki school

Dit vinden we o.a. terug in het boek op basis waarvan fatwa wordt gegeven in de Maliki

school, het boek met daarin de mashhur (meerderheids-)positie, de Mukhtasar al-Khalil van

shaykh Diya ad-Din Khalil b. Ishaq al-Jundi al-Maliki (gest. 776 AH) rahimahullah (zie pag.

22).8

Verder wil ik in dit verband wijzen op de belangrijke fatwa van de Maliki faqih en Shaykh Al-

Azhar Muhammad ‘Illiyish (gest. 1881)9 rahimahullah over sadl waarin een ander bevestigd

wordt wat ik in dit artikel vermeld. Lees deze fatwa hier in het Engels (een link naar de

Arabische versie staat onder de Engelse vertaling):

http://malikifiqhqa.com/uncategorized/the-fatwa-of-shaykh-al-azhar-muhammad-illiyish-

on-sadl-letting-the-arms-hang-down-while-praying/

Een andere bekende Maliki tekst waarin expliciet over sadl wordt gesproken is ‘Al-Murshid

al-Mu’in’ van imam Ibn ‘Ashir (gest. 1631 na Chr.) rahimahullah, welke tekst overigens een

samenvatting is van de ‘Mukhtasar al-Khalil’. In vers(regel) 126 van deze tekst kunnen we

lezen dat sadl tot de aanbevolen handelingen (mandubat) van het gebed behoort. Dit is geen

verplichting (fard) en evenmin is het plaatsen van de handen op de borst (qabd) een

verplichting in het gebed volgens de Malikiyyah. Overigens is dit laatste in geen enkele

rechtsschool een verplichting in het gebed.

In de eerste Nederlandstalige Maliki fiqh – tekst, uitgegeven door StION, ‘Het Gebed volgens

de Maliki madhab’10, wordt ook uitgegaan van sadl (pp. 29, 30).

7 Sunan Ibn Majah, Kitab Iqamatu’s-Salah wa Sunnah fiha, boek 5, hadith nr. 1114. Deze hadith is sahih volgens de redactie van uitgeverij Dar-us-Salam. 8 Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah (Beirut: 2004) 9 Zie: https://en.wikipedia.org/wiki/'Illish 10 Zie: http://www.stion.nl/wp-content/uploads/Hoe-verricht-ik-het-Gebed-volgens-de-Maliki-Madhab1.pdf

Het verhaal inzake deze mythe / leugen rondom imam Malik en sadl

Ik zal hier uit het boek van dr. Bilal Philips citeren om een volledig(er) beeld te schetsen van

het verhaal inzake deze mythe / leugen. In ‘The Evolution of Fiqh’ (uitgegeven door IIPH,

2005) op pp. 107, 108 schrijft hij m.b.t. imam Malik (vertaald naar het Nederlands): “Hij werd

ernstig geslagen in het jaar 764 na Christus op bevel van de Amir van Medina, omdat hij een

juridisch oordeel velde dat gedwongen echtscheiding ongeldig was. Dit oordeel ging in tegen

het gebruik van de ‘Abbasidische heersers van het toevoegen van een clausule aan de eed

van trouw gegeven aan hen door de massa’s dat degene die de eed brak automatisch

gescheiden zou zijn. Malik werd vastgebonden en geslagen totdat zijn armen dusdanig

ernstig verwond werden dat hij niet meer in staat was ze op zijn borst samen te vouwen in

salat en hij derhalve de gewoonte begon van het bidden met zijn handen langs zijn zijden

volgens enkele berichten.” (Dit boek is naar het Nederlands vertaald met als titel ‘De

Ontwikkeling van Fiqh’ en uitgegeven door uitgeverij Momtazah) Het probleem zit met name

in het laatste vetgedrukte deel van deze passage zoals we hieronder zullen zien. In dat

gedeelte zit de mythe / leugen. Naar mijn bescheiden mening is het in de Engelstalige en

Nederlandstalige moslimwereld met name aan het boek van dr. Bilal Philips te wijten dat

deze mythe / leugen zo wijdverbreid en hardnekkig de ronde doet. Dat het om een leugen

gaat kunnen we o.a. lezen in de artikelen van:

- ustadh ‘Abdullah b. Hamid ‘Ali, welk artikel is vertaald naar het Nederlands met als titel

‘Het Maliki argument voor het niet samenvouwen van de handen in het gebed’, uitgebracht

door Sunni Instituut.11

- ustadh ‘Abdullah b. Hamid ‘Ali ‘Qabd or Sadl – Right over Left or Hands at the Sides?’12

- imam Suhaib Webb ‘Why do the Malikis Pray with their Hands to the Sides?’13

- shaykh ‘Ali Laraki al-Husayni in zijn Engelstalige uitleg op de tekst ‘Al-Murshid al-Mu’in’

(pag. 65, voetnoot 108).

Wie (o.a.) verspreidt verder deze mythe / leugen nog meer?

1.) Het Nederlandse instituut voor islamstudies Dar al-‘Ilm (www.daralilm.nl) tijdens hun

lessen.14 Dat dit instituut nauwe banden heeft met dr. Bilal Philips is algemeen bekend.

11 Zie: http://sunni-instituut.nl/sunni-instituut.nl/wp-content/uploads/2015/04/Sadl_Abdullah-bin-Hamid-_Maliki-Instituut.pdf 12 Zie: http://www.lamppostproductions.com/files/articles/SADL_2.pdf 13 Zie: http://www.virtualmosque.com/islam-studies/why-do-the-malikis-pray-with-their-hands-to-the-sides-part-one/ 14 De auteur van dit artikel heeft dit destijds persoonlijk uit de mond van één van de docenten horen komen.

2.) De Saoedische Shaykh Muhammad Salih al-Munajjid in één van zijn fatawa15 zoals te

vinden op de bekende en populaire website http://islamqa.info

Deze fatwa vormt ook de basis voor wat we op de Vraag en Antwoord sectie kunnen lezen

inzake deze kwestie van de bekende Nederlandse website van Al-Yaqeen van Stichting As-

Soennah uit Den Haag. Zie: http://www.al-yaqeen.com/va/vraag.php?id=1994

Opvallend is dat ook zij vreemd genoeg imam Ibn ‘Abd al-Barr citeren! Ze zijn selectief in wat

hen wel en niet uitkomt inzake deze en andere kwesties.

De mythe / leugen lijkt dus voornamelijk afkomstig te zijn uit de hoek van mensen die zich

toeschrijven aan de Salafiyyah terwijl imam Malik tot de Salaf behoorde en zijn kennis nam

van de Salaf (moge Allah tevreden zijn met hen allen)!

Het probleem

Zoals hierboven gezegd zit het probleem met het citaat uit het boek van dr. Bilal Philips met

name in de volgende passage: “Malik werd vastgebonden en geslagen totdat zijn armen

dusdanig ernstig verwond werden dat hij niet meer in staat was ze op zijn borst samen te

vouwen in salat en hij derhalve de gewoonte begon van het bidden met zijn handen langs zijn

zijden volgens enkele berichten.”

Allereerst geeft dr. Bilal Philips geen enkele bron voor deze simplistische bewering in zijn

boek (een voetnoot ontbreekt) en ten tweede heeft hij het over “enkele berichten (of

overleveringen)”. Dit is zeer problematisch en academisch/wetenschappelijk gezien niet

correct. Waar dr. Bilal Philips dit dan ook op baseert is en blijft een vraagteken. Wat we in

ieder geval kunnen zeggen is dat dit ernstig afbreuk doet aan de betrouwbaarheid van

hetgeen dr. Bilal Philips schrijft. Dit bevestigt ook hetgeen ustadh ‘Abdullah b. Hamid ‘Ali

zegt in zijn artikelen, namelijk dat deze bewering niet onderbouwd kan worden met bewijs

uit de boeken van islamitische geschiedenis (tarikh), jurisprudentie (fiqh) of enige andere

werken.16 Dat imam Malik met sadl bad omdat hij geslagen werd is niet terug te vinden in de

boeken van de Malikiyyah.

Ustadh ‘Abdullah b. Hamid ‘Ali zegt verder dat het verhaal rondom de sadl van imam Malik

in strijd is met de feiten, de geschiedenis en de logica en zijn eigen uitspraken.17 Laten we dit

eens nader analyseren en naar ieder element afzonderlijk kijken.

15 Zie: http://islamqa.info/en/6109 16 Zie pag. 1, voetnoot 1, uit zijn artikel ‘Qabd or Sadl – Right over Left or Hands at the Sides?’ 17 Zie pag. 4 van het vertaalde e-boek van Sunni Instituut.

1.) De feiten en de geschiedenis

Hiervoor kunnen we o.a. het biografische werk van shaykh Muhammad Abu Zahra (gest.

1974)18 rahimahullah raadplegen, naar het Engels vertaald als ‘The Four Imams’. Ik verwijs

naar de paragraaf met de titel: ‘Malik’s ordeal at the hands of al-Mansur’ (pp. 25 - 27).

Historici zijn het er over eens, zegt hij, dat deze beproeving en marteling (mihnah)

plaatsvond en het merendeel zegt dat dit in het jaar 147 AH / 763 na Chr. was. Hij werd

gegeseld en zijn armen werden afgeranseld tot aan het punt dat zijn schouder ontwricht

raakte. Er is verschil van mening over de reden hiervoor en er zijn drie theorieën waarom dit

imam Malik aangedaan werd. Shaykh Muhammad Abu Zahra zegt dat, na diverse bronnen

geraadpleegd te hebben, de reden voor de beproeving van imam Malik (de sterkste en derde

theorie) was dat hij de hadith overleverde dat er geen sprake is van echtscheiding wanneer

iemand daartoe gedwongen wordt. Al-Mansur, de ‘Abbasidische khalifah, verbood imam

Malik deze hadith over te leveren toen er sprake was van rebellie tegen hem. Veel

overleveraars zeggen dat imam Malik op last van de gouverneur van Medina, Ja’far b.

Sulayman, gegeseld en afgeranseld werd. Dit is een samenvatting van wat shaykh

Muhammad Abu Zahra hierover schrijft in zijn boek. Hij legt geen enkel verband tussen dit

incident en de reden waarom imam Malik met sadl bad. Hetgeen shaykh Muhammad Abu

Zahra schrijft wordt bevestigd in het boek van imam Ibn ‘Abd al-Barr ‘Al-Intiqa’ fi Fada’il al-

A’immah al-Thalathah al-Fuqaha’ (pp. 87, 88).19 Ook deze laatste auteur zegt niets over sadl

in dit verband.

In dit kader kan ook gewezen worden op het feit dat de Shi’a20 en Ibadiyyah21 sadl kennen in

hun fiqh m.b.t. het gebed. Beide stromingen splitsten zich, reeds in de begintijd van de islam,

gedurende het tijdperk van de Salaf, af van Ahl us-Sunnah wa’l-Jama’ah. Zij baseren zich ook

op ahadith dienaangaande.

2.) De logica

Het is vanwege meerdere redenen niet logisch en voorstelbaar dat imam Malik zijn fiqh –

standpunt inzake sadl innam omdat hij gegeseld en afgeranseld werd. Waarom niet?

- Als men hierover dieper nadenkt dan kan men zich terecht afvragen hoe hij dan in ruku’ en

sujud ging en hoe hij weer in qiyam terecht kwam na ruku’ en sujud als hij zijn armen niet

meer kon gebruiken. Waar haalde hij de kracht dan vandaan om dit wel te kunnen doen?

- Imam Malik was een muhaddith en faqih van ongeëvenaard niveau, een ware mujtahid,

iemand met zeer grote en daadwerkelijke, diepgaande kennis, wijsheid en inzicht. Dit is

algemeen bekend en aan geen enkele twijfel onderhevig. Te (durven) beweren dat hij zich

enkel door persoonlijke omstandigheden (en dus zijn begeertes en verlangens) liet leiden in

18 Zie: https://en.wikipedia.org/wiki/Muhammad_Abu_Zahra 19 Van Maktab Matbu’at al-Islamiyyah bi-Halab (Beirut: 1997). 20 Zie: http://shiastudies.org/article/shi-a-prayer-rituals 21 Zie: http://islam.uga.edu/ibadis.html

zijn standpunt m.b.t. de positie van de armen in het gebed - zonder enige acht te slaan op

het bewijs daarvoor en dus iets aan het gebed zou toevoegen wat daar niet toe behoort

(m.a.w. een bid’ah en een handeling zou begaan die haram is) - is klinkklare onzin voor

eenieder die gezond verstand bezit en getuigt bovendien van een serieus gebrek aan husnu

zhann inzake imam Malik. Hiermee wordt geïnsinueerd dat imam Malik niet de Profeet

(s.a.w.s.) en de Sahabah (radi’Allahu ‘anhum) zou volgen en dat hij m.a.w. dus geen taqwa

en wara’ zou bezitten. Dit is impliciet een zeer ernstige beschuldiging die geheel ongegrond

is.

3.) Zijn eigen uitspraken

Imam ‘Abd ur-Rahman ibn al-Qasim (gest. 191 AH) rahimahullah leverde over van imam

Malik in ‘al-Mudawwanah’:

“Malik zei over het plaatsen van de rechterhand over de linker tijdens de salat: “Ik ken dit

niet in de verplichte [gebeden].” En hij hekelde dit. “Echter, in de vrijwillige gebeden

[nawafil], wanneer het staan verlengd wordt [d.w.z. wanneer men langdurig in staande

positie verkeert] dan is er geen probleem als men zichzelf hiermee ondersteunt.”22

Imam Ibn al-Qasim was één van de belangrijkste studenten van imam Malik, de bron voor

imam Sahnun (gest. 240 AH)23 rahimahullah bij zijn samenstelling van al-Mudawwanah. Al-

Mudawwanah is de meest uitgebreide collectie van Maliki fiqh.

Het feit dat imam Malik zei dat hij dit niet kende in de verplichte gebeden duidt er op dat hij

sadl baseerde op de gewoonten van de mensen van Medina (de zgn. ‘amal ahl ul-Medina),

of m.a.w. de ijma’ (consensus) van de mensen (d.w.z. de shuyukh) van Medina.24 De bron

voor sadl is dus niet imam Malik zelf (zoals dr. Bilal Philips beweert) maar de gewoonten van

de mensen van Medina, daar komt sadl vandaan. Voor imam Malik waren de gewoonten van

de mensen van Medina een belangrijke rechtsbron waarop hij zich baseerde in zijn fatawa,

die voorrang had boven een ahad hadith.25 En wie waren de mensen van Medina in zijn tijd?

De Sahabah en Tabi’in, waaronder Sa’id b. al-Musayyib, Muhammad b. Sirin en Sa’id b.

Jubayr.26 Sadl bestond dus al voordat imam Malik er was en zijn standpunt inzake sadl en de

mashhur positie in de Maliki school is niets anders dan een voortzetting van de ‘amal ahl ul-

Medina.

22 Zie At-Tanukhi, Sahnun ibn Sa’id ibn Habib, Al-Mudawwanah al-Kubra, Beirut: Dar al-Fikr, 1419/1998, 1/111. 23 Zie: http://malikifiqhqa.com/uncategorized/imam-sahnun/ 24 Dit wordt o.a. bevestigd door hetgeen shaykh ‘Ali Laraki al-Husayni zegt in zijn hierboven vermelde werk op pag. 65, voetnoot 108. 25 Naar shaykh Taha Rayyan, de huidige shaykh der Malikiyyah aan al-Azhar in Cairo, Egypte. Zie hier: https://www.youtube.com/watch?v=I7ARWu6geO4 26 Zie: http://www.masud.co.uk/ISLAM/misc/yadain.htm

Conclusie

Het verhaal rondom de geseling en afranseling van imam Malik is weliswaar correct, zoals

we hierboven zagen, maar staat volledig los van zijn standpunt inzake sadl in het gebed. Enig

bewijs voor een mogelijk verband tussen dit verhaal en imam Malik’s standpunt inzake sadl

ontbreekt in het geheel. Het gaat dus om een mythe / leugen inzake imam Malik en sadl.

Ter afsluiting wil ik zeggen dat ik hoop dat dit artikel enige zaken die voorheen onduidelijk

waren omtrent de kwestie van sadl heeft opgehelderd. Ik vraag Allah om dit korte artikel van

nut te laten zijn voor eenieder dit leest.