De Molenvriend

Molenvrienden Land van Cuijk

nr. 91

VERENIGING MOLENVRIENDEN LAND VAN CUIJKMolenvereniging in het Land van Cuijk en omstreken

www.molenvrienden.nl

BESTUUR

VOORZITTER Harm van Es Floralaan 50 Tel. 0485-578613 5831 TA BOXMEERSECRETARIS Walter Cornelissen Park 8 Tel. 0485-478818 5446 PH WANROIJ E-mail: molenvrienden@home.nlPENNINGMEESTER Rob Snel Chopinstraat 33 Tel. 024-3582526 6584 EJ MOLENHOEKBESTUURSLEDEN Peter Pouwels Vijverweg 6 Tel. 024-3974266 6562 ZL GROESBEEK Mari Goossens D. Boutsstraat 25 Tel. 0485-573815 5831 VN BOXMEER

IBAN: NL03RABO0168981858 onder vermelding adres penningmeester

MOLENARCHIEF Het regionale molenarchief is ondergebracht in molenLAND VAN CUIJK “De Vooruitgang” te Oeffelt. Inlichtingen bij John Houben.

Het werk van de vereniging Molenvrienden Land van Cuijk wordt mede mogelijk gemaakt door:Beijk Molenbouw bv, Afferden (L) Bol Adviseurs, Boxmeerdrukkervanderegio.nl, Boxmeer J. van Haren Diervoeders b.v. GasselVan Haren Installaties bv, Cuijk Havens Diervoeders, MaasheesHendrix Legpluimveegroep, Heijen Molensteenmakerij Hans Titulaer, PlasmolenElektro Technisch Buro Nabuurs bv, Boxmeer Nabuurs Transport bv, Haps

ColofonDE MOLENVRIEND 91, jaargang 31, nummer 4, oktober 2015Lijfblad van de vereniging Molenvrienden Land van Cuijk, opgericht 18 januari 1985.De Molenvriend wordt gr atis toegezonden aan de leden van de vereniging. De contributie hier voor is minimaal € 15,--. Aanmelden als lid kan bij de secretaris of via de website www.molenvrienden.nl. De Molenvriend is een advertentiemedium. Prijs losse nummers € 1,50.

ISSN 1384 8526

REDACTIE Mari Goossens Frans Rademakers Marko Sturm Paul Verheijen REDACTIEADRES D. Boutsstraat 25 5831 VN BOXMEER e-mail: mjfagoossens@ziggo.nl De Erica 2 5831 RX BOXMEER e-mail: j.m.sturm@alumnus.utwente.nlVERDER WERKTE(N) MEE Huub van Est, Sonja Middelink, Peter Pouwels, Rob SnelILLUSTRATIES Mari Goossens, Sonja Middelink, Frans Rademakers, Rob Snel

VOORPAGINA De Heimolen te Sint-Hubert

De Molenvriend

Molenvrienden Land van Cuijk

nr. 91

oktober 2015

3

pagina 2 Colofonpagina 3 In dit nummer Van de redactiepagina 4 Mededelingen van het bestuurpagina 5 Graanlevering door For Farmers door: Peter Pouwelspagina 5 Lezing J. Nillesenpagina 6 Een dagje op pad door: Sonja Middelinkpagina 7 Jubileumboekje door: Mari Goossenspagina 8 Driemaal is scheepsrecht over de molenbrand in Terwolde door: Rob Snelpagina 10 Hegmulders een verdwenen beroep: molenaars gespecialiseerd in het billen van molenstenen door: Frans Rademakerspagina 11 Molenpoëzie door: Huub van Estpagina 12 Uitgelicht bij het afscheid van Theo van Bergen door: Frans Rademakerspagina 13 Molens in de regio door: Mari Goossens en Marko Sturmpagina 18 Molenbezoek in de regio

In dit nummer

Van de redactieAan de rubriek “Molens in de regio” te zien, valt er van alles te vertellen over de stand van zaken rond onze molens. In veel gevallen is dit positief, zoals over de restauratie in Linden/Katwijk die volop aan de gang is. Ook in Rijkevoort kan men nu starten met de restauratie, omdat de financiële middelen toegekend zijn. In de toekomst horen we dus zeker meer over de voortgang van deze werkzaamheden.Helaas is het niet overal goed nieuws, in Wanroij is er nog altijd een impasse over het renoveren van het gevlucht en eventuele plaatsing van Busselneuzen.

Op de achterkant van deze Molenvriend zijn een aantal bijzondere molendetails afgebeeld. Zie het als een stimulans om ook eens naar bijzonderheden in je eigen molen te kijken. Wellicht valt er een klein artikel voor de Molenvriend over te maken!

De redactie wenst alle lezers weer veel leesplezier toe.

de redactie

De MolenvrienD 91

4

Mededelingenvan het bestuur

Bij overname van artikelen en/of foto’s, auteur en eventuele bron(nen) vermelden. Tevens hiervan melding maken bij de uitgeefster of redactie van dit blad.

De redactie stelt zich niet aansprakelijk voor eventueel gemaakte fouten of anderszins ontstane ongemakken.

Deze keer mag ik de mededelingen van het bestuur verzorgen. De afgelopen periode kenmerkte zich door zeer wisselvallig weer. We hebben niets te klagen gehad over de wind, die was er vaak en sterk. Wat de temperaturen betreft is het een heel ander verhaal, steeds weer met warmterecords waarna de tempera-tuur naar beneden duikelde, soms tot de helft van de voorgaande dagen. Gelukkig kunnen we hier niets aan doen; jammer dat we op de Maasmolen hiervan niet konden profiteren, de teller bleek defect te zijn. Gevolg, aardig wat minder omwentelingen en (be-langrijker) financiën misgelopen. De excursie dit jaar was er een die op het laatste moment nog in elkaar geknutseld moest worden. Gelukkig lukte dit op tijd, alleen jammer dat tijdens de excursie niet alles verliep zoals afgesproken. De start begon met regen maar om 11.00 was het alweer droog en scheen het zonnetje. Het was een gezellige en geslaagde dag, met als afsluiting een bittergarni-tuur met een bord patat, en doordat de lunch aan de karige kant was, hadden we aardig wat honger gekregen. Eind goed, al goed.Het bestuur maakt zich zorgen over de promotie van de vereniging. Er is bijvoorbeeld geen team aanwezig om bij festiviteiten in de regio de promotiestand te bemannen. Helaas is er ook erg weinig promotiema-teriaal aanwezig. Wie wil deze schone taak eens op zich nemen? Mari is druk bezig met de lay-out (zoals de Molenvriend 50) voor een informatieboekje betref-fende al onze molens. Hij heeft hiervoor een stukje tekst van jouw molen nodig met een recente foto. Ook detailfoto’s zijn van harte welkom, zo kan een leuke compilatie gemaakt worden. Dus leef je uit en laat zien dat je trots bent dat jij op de mooiste molen van de vereniging mag werken.Ook dit jaar zijn we weer van plan een BBQ te orga-niseren. De datum stond al vast 10-10-2015, maar ver-schuift naar een nader tijdstip omdat op deze dag de Brabants-Vlaamse contactdag valt. Sabine en Sonja

zullen dit organiseren en dan weet je dat het allemaal goed komt. De kosten zullen ± 15 euro p.p. bedragen en de vereniging draagt ook weer zijn steentje/kluifje bij. De dames maken nog een mooie uitnodiging, waarmee je je kan opgeven voor deelneming.Op 18 november is er weer een molenaarsoverleg inclusief een lezing. Jan Nillesen zal het gaan hebben over de geschiedenis en het ontstaan van het gebied in onze regio bij de Maas en zijn bewoners. Verdere me-dedelingen/uitnodiging krijgt u nog van het bestuur.Komen we gelijk op de voorgaande molenaarsverga-dering. Hier werd een bericht van Frans Rademakers behandeld, waarin hij constateert dat velen hem vertellen dat ze ons blad, de Molenvriend, niet altijd even interessant vinden. Ze vragen om frisse ideeën en nieuwe rubrieken. Of oude artikelen weer eens te plaatsen en de oude garde weer eens hun verhaal te laten doen. Ook een rubriek vraag en aanbod op de website zou hieraan kunnen bijdragen. Tot op heden heeft het bestuur nog geen enkele suggestie of op- en aanmerkingen mogen ontvangen. We zouden graag op de volgende molenaarsvergadering 18/11 hierover van gedachten willen wisselen. De leden zijn hierbij de doelgroep en mogen natuurlijk ook met suggesties komen, help de redactie een handje en laat je horen.Als laatste wil ik nog het maalgoed onder de aandacht brengen. Zoals jullie weten was de levering van maalgoed door de firma Hendriks gestopt. Onderhan-delingen hebben gezorgd dat de firma Havens weer levert, Harm haalt dit op en men kan, na afspraak, dit in Beugen ophalen. Hendriks heet voortaan For Farmers, hier moeten de onderhandelingen nog uitge-werkt worden. De verkoopmanager is in gesprek met ons en er gloort licht aan de horizon. Ik mocht van de redactie niet de gehele molenvriend vol schrijven, dus hou ik het hierbij. Geniet nog van het mooie weer, fijne draaidagen en tot ziens.

Robert Snel

oktober 2015

5

Zoals de meesten wel gehoord hebben, is de gratis levering van graan door For Farmers (voorheen Hendrix) aan onze molens, in mei per direct stop-gezet. Door een recente organisatiewijziging bij For Farmers, met wijzigingen in verantwoordingen, is ook het beleid aangescherpt. Dit houdt in, dat in principe alleen nog graan geleverd mag worden aan gecertificeerde bedrijven, die aan bepaalde richtlijnen voldoen. Na telefonische contact met For Farmers m.b.t. de graanlevering aan de molens, blijken ze bereid te zijn om voor ons een uitzondering te maken; we zullen echter wel een GMP-verklaring moeten ondertekenen.

Dit houdt in dat men zich er van dient te vergewissen dat de producten goed en veilig zijn voor het gebruik

waarvoor ze bedoeld zijn. Dit laatste is echter een punt waar redelijkerwijs ieder bedrijf al aan voldoet, omdat de wet eist dat ondernemingen die op een of andere manier te maken hebben met voedingsmid-delen HACCP-gecertificeerd zijn of een soortgelijke norm hebben, hiermee wordt dan tevens aan de GMP-eisen voldaan.We hopen binnen niet al te lange tijd een en ander nader op elkaar af te kunnen stemmen. GMP: Good Manufacturing PracticeHACCP: Hazard Analysis and Critical Control Points (richtlijnen voor de voedselveiligheid)

Peter Pouwels

Graanlevering door For Farmers

Op 18 november 2015 verzorgt vereniging Molen-vrienden Land van Cuijk een lezing over de geschie-denis van hun rayon om 20.00 uur in de Jachthoorn te Sint-Hubert. Deze lezing wordt verzorgd door Jan Nillesen.De lezing betreft een historisch ecologische be-schouwing waarbij de betekenis van molens voor het landschap speciaal belicht wordt. We maken een reis door de tijd. We beschrijven het ontstaan van de landschappen, de tektoniek, de rol van de Maas en de vestiging van de eerste mensen op de stroomrug, de beekdalen en de Peelrandrug. We volgen hun weg door de tijd. De wijze waarop zij hun omgeving inrichtten en een bestaan wisten op te bouwen.Jan vertelt tijdens deze lezing het verhaal dat schuil gaat achter de aardkundige verschijnselen die een beslissende rol speelden bij de wijze waarop de mensen het landschap inrichtten. Speciale aandacht

gaat uit naar de culturele codes die het leven van de bevolking beheersten en van grote invloed waren op de beslissingen die werden genomen. Zij bepaalden de demografische veranderingen en de wijze waarop het landschap vorm kreeg.

Jan Nillesen is gepensioneerd onderwijzer die in zijn werkzame leven gewerkt heeft in de dorpen aan de randen van de Peel. Vanaf zijn jeugd is zijn voorliefde uitgegaan naar natuurstudie en aardkunde. Daarbij was hij actief in de Koninklijke Nederlandse Natuur-historische Vereniging (KNNV), IVN, en Werkgroep Geologie en Landschap. In 2013 werd aan hem door de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging de ARJA prijs uitgereikt voor de meest samenhangende beschrijvingen van natuur en land-schap. Wekelijks worden door de KNNV excursies gegeven in de regio waarbij iedereen welkom is.

Lezing J. Nillesen

De MolenvrienD 91

6

Zomaar vrij op een doordeweekse dag, tijd voor een uitstapje dus. Uiteraard vroeg uit de veren, het weer was het best te beschrijven als druilerig/nat/regen-achtig maar dat mocht de pret niet drukken. Op naar het westen van het land.

De eerste molens van de dag waren die van Kinder-dijk. Een mooi gezicht maar door een stevige regenbui (en geen paraplu bij me) snel door.De volgende stop was bij de stellingmolen “de nieuwe

Een dagje op padKinderdijk

palmboom” te Schiedam, om nekklachten van te krijgen… een beetje dubieus opgezeild met 2 volle en verder niets. Ook hier niet te lang gebleven en op naar de volgende molen: de Gekroonde Poelenburg. En onderweg ook nog even een wipmolen op de foto gezet.

Nog steeds regende het, ook bij de paltrok, zoals te zien op de foto.

Een wipmolen Paltrokmolen de Gekroonde Poelenburg

oktober 2015

7

De Nieuwe Palmboom

Als laatste een onderslagwatermolen met 3 raderen, de Oostendorper watermolen, een graan- /oliemolen. Een mooi gezicht.

Toen werd het tijd om weer naar huis te gaan, ondanks het weer toch een erg leuke dag gehad, in Madurodam.

Tekst en foto’s: Sonja Middelink

De Oostendorper Watermolen

Zoals jullie al van onze secretaris, Walter Cornelis-sen, via internet vernomen hebben, zijn wij bezig om weer een jubileumboekje te maken. Maar de respons op het verzoek een leuke foto met één of enkele typi-sche kenmerken van jullie molen in te sturen, is niet overweldigend; om niet te zeggen zeer matig.Nu weten wij dat er op dit moment op een aantal molens grote restauratiewerkzaamheden bezig, of gepland zijn. Wij willen in ieder geval wachten tot dit

bij de meeste molens voltooid is. Dus eind volgend jaar zal wellicht het boekje in A5-formaat in een grote oplage verschijnen.Maar wacht niet tot volgend jaar. Een jaar is snel voorbij! Dus als je iets hebt, stuur het dan gewoon in, dan kunnen wij reeds aan de gang met de lay-out.Bedankt voor jullie medewerking.

Mari Goossens

Jubileumboekje

De MolenvrienD 91

8

Dit jaar vierden we onze vakantie gedeeltelijk in Hummelo in de Achterhoek en Emst op de Veluwe. De Veluwe heeft een apart plaatsje in ons hart, de familie van Sonja heeft hier hun roots liggen. Haar opa en oma woonden in Vierhouten in het Boshuis en Opa was langgeleden boswachter in de bossen van de kroondomeinen. De tante en oom van Sonja runden in Terwolde een klein kruidenierswinkeltje, gasdepot en taxibedrijfje. Dat was nog niet alles, liep het slecht met je af, regelden ze ook nog de begrafenis voor je, incl. kist en 6 kraaien. Het ouderwetse winkeltje was gesitueerd recht tegen-over molen De Ooievaar in Terwolde. Vandaar dat we deze molen goed kenden. Bijzonder is dat Terwolde, tot nu toe, drie molens heeft gehad en deze alle drie verwoest zijn door blikseminslag en brand.

De eerste molen, gebouwd 1854 (grondzeiler) werd in 1896 verwoest door brand.De tweede molen was een met riet bedekte stelling-molen. De molen werd in 1948 in gebruik genomen door de fam. Vorderman. In 1967 ondergaat de molen nog een grondige restauratie. Helaas werd ook deze molen verwoest door blikseminslag en brand op 05-04-1973.Niet getreurd dachten ze, schouders eronder en op 100 meter ten westen van de oude locatie wordt gestart met de bouw van een stenen onderachtkant. Het bovenachtkant is afkomstig van de onttakelde Holtermansmolen uit Deventer. Helaas bleek het onderachtkant te laag voor plaatsing van deze molen en moest dit eerst nog 1 meter opgemetseld worden. Dit zorgde voor een vertraging van 2½ jaar. Op 26-

10-1990 was de herbouw eindelijk voltooid en kon de molen weer in gebruik worden genomen.De molen wordt door het echtpaar Bökkers beheerd en levert zijn producten aan vele bakkerijen. Het was dan ook een van de weinige nog in vol bedrijf zijnde molens. De familie Bökkers is een bekend molenaarsgeslacht sinds 1789. Voor onze omgeving, was de op jonge leeftijd van 43 jaar in januari 2013 overleden heer Jan Willem Bökkers, op de Wijchense molen, een bekende.De familie Vorderman beheert nog steeds een grote winkel met tuinmeubelen naast de molen, waar je ook nog van alles voor het boerenbedrijf, de doe-het-zelver en kampeerder kan kopen.

Driemaal is scheepsrecht

De molen van Terwolde en het bijbehorende winkeltje, voordat de molen in 1973 door brand

verwoest werd.

Molenbrand Terwolde

De laatste molen van Terwolde, voordat hij door blikseminslag en brand verloren ging

oktober 2015

9

Zoals reeds eerder vermeld waren we met vakantie op de Veluwe en werden we ’s avonds, 31 aug, getroffen door een afschuwelijk onweer; zelden hebben wij dit zo erg meegemaakt. De caravan trilde ervan en de regen kwam met bakken uit de lucht. Na het wakker worden zette ik radio Gelderland op, en viel ik precies in het bericht dat de molen in Terwolde was afgebrand door blikseminslag. De brandweer had grote moeite gehad het vuur onder controle te krijgen. Als snelle reporter zijn we meteen met de fiets richting Terwolde gereden. Het smeulde nog een beetje na, al het hout was verbrand, zelfs de massieve achtkant-stijlen en kruizen waren opgebrand. Het wiekenkruis, as en molenwiel waren door de stelling gevallen. Stukken van het Engels rollenkruiwerk hingen op de stelling en één van de stenen lag helemaal stuk op de bovenkant van het stenen onderachtkant.De kap en alle apparatuur op de zolders, waren dus twee zolders naar beneden gedenderd. De familie Bökkers was erg ontredderd, het was hun lust en leven en natuurlijk hun inkomen. “Hopelijk wordt hij weer herbouwd” sprak hij monter, en we hopen het met hem, en gunnen hen dit ook wel. Maar, het zal moeilijk worden en hopelijk is het gezegde, driemaal is scheepsrecht, niet op deze molen van Terwolde van toepassing.

Robert Snel

De door brand verwoeste molen. Rechts op de grote foto zijn nog de bovenas,

groot wiel en een stuk wiek te herkennen.

Op de kleine foto is te zien dat een molensteen op

het stenen onderachtkant terecht gekomen is.

Een stuk Engels kruiwerk is aan houten onderdelen blijven hangen

De MolenvrienD 91

10

Hegmulders

Een hegmulder is een korenmolenaar die geen vaste molen heeft, maar door het land trekt en op molens zijn diensten aanbiedt en allerlei karweitjes opknapt, o.a. de stenen scherpt. Het bijvoegsel heg geeft aan het woord hegmulder het begrip van het heimelijke, verdachte, en het onechte, valse. Enkele Brabantse sagen en spookverhalen maken melding van een hegmulder die bij vreemde voorvallen op de molen, daarmee wel raad wist.

Deze rondtrekkende mulders kwamen tot voor tien-tallen jaren voor in Limburg en Noord-Brabant, en daarvoor ook elders. Mijn vader kent ze nog van de boerderij waar hij opgegroeid is (naast een molen). Omstreeks 1952 stierf zo’ n Limburgse mulder, ver-moedelijk de laatste.Deze vrijgezel-mulders gingen met een buultje kleren en soms maar een bilhamer op de rug, van molen tot molen, meestal volgens een vaste route. In het stille seizoen hadden ze een moeilijk bestaan. Veel geld hadden deze zwervende ambachtslieden echter niet nodig. In het algemeen werkten de hegmulders over-dag hard - zij waren meesters in het scherpen van de maalstenen - en ‘s avonds dronken zij veel. Hoewel er ook waren die juist ‘s nachts werkten volgens mijn vader. In Limburg noemt men hen “mulders die op ambacht gaan”. Het beroep behoort thans tot het verleden.

Frans Rademakers

Molenaars gespecialiseerd in het scherpen van stenen

oktober 2015

11

Molenpoëzie

Aangeleverd door Huub van EstUit: De Schiedamse Molenaar, 1767 Amsterdam. Met een tekening van Jan Luyken (1649 – 1712)

De MolenvrienD 91

12

UitgelichtTheo van Bergen

Naar aanleiding van Theo’s besluit te stoppen met het geven van instructie willen we even stilstaan bij wat hij bereikt heeft in zijn tijd als molenaar/ instructeur. Toen ik hem trof bij de Vooruitgang was Theo bezig met …. Instructie.

Hij is geboren op 14-05-1930 in Oeffelt, later gaan werken bij de toen pas gestarte firma Stork, en heeft in de avonduren cursussen gevolgd zoals tekenaar/constructeur. Met molens in aanraking gekomen door Nick Wortman, die een diapresentatie gaf over de opleiding. Daarmee gestart in 1977, op de Jan van Cuijk. Hij heeft tentamen gedaan in Gemert en in 1980 was het examen op de stellingmolen in Megen. Hij vertelt dat er tijdens de voorbereiding op dit examen nog iets mis ging. Terwijl hij het vangen oefende, en het gevlucht bijna stil had staan, stond hij ineens met een stukje vangtouw en een stuk ket-ting te kijken. Het gevlucht stond ineens stil, en de molenaar kwam kijken welke onbehouwen boer zo lomp aan het vangen was. Bleek er een schakel van de vangketting gebroken! Nadat hij geslaagd was ging hij draaien in Beugen en Mill.

In 1969 zag hij in het TV-programma “van Gewest tot Gewest” een item over de restauratie van een molen, en toen al begon hij met de plannen om de molen in Oeffelt op te knappen. Deze windgraanmolen, plaatselijk bekend als de Manders-molen, had ook een benzinemotor van 16 pk en maalde in september 1913 de eerste oogst. In de oorlog werd de Vooruit-gang (al stond op de baard “zaaierslust”) getroffen, maar later hersteld en als eerste molen in Nederland voorzien van fokwieken. In 1953 werd de molen echter onttakeld, en ingericht als bloemmaalderij. Door brand verwoest in 1954 bleef alleen de romp 30 jaar zo staan. Theo ging na de uitzending van Gewest tot Gewest met Monumentenzorg, provincie en gemeente in gesprek, en de gemeente kocht toen de grond en de molen.In 1986 begon een nieuw opgerichte stichting met de restauratie, samen met molenbouwer Coppes uit Bergharen. Het opknappen werd met veel vrijwil-ligers gedaan, die o.a. de duivenpoep van meer dan 30 jaar verwijderden, en samen met mensen van de gemeente. Het geld voor de restauratie kwam van de provincie, de gemeente, bouwfonds Zuid-Nederland,

het Prins Bernardfonds, en door veel lobbyen krijgt Theo zelf ook nog een groot bedrag bij elkaar uit de omgeving. In 1987 wordt de molen na ruim 30 jaar weer geopend, en in 1993 is de molen ook weer maalvaardig. Na het gereedkomen van het boerenge-maal in 2013, is de molen weer precies zoals in 1913, wind- en motormaalderij!

Theo verzorgt al sinds 1980 de opleiding tot molenaar, eerst samen met Nick Wortman, maar na diens verhui-zing doet Theo het alleen, in Oeffelt. Later blijft John in Oeffelt hangen en doet Theo de opleiding samen met John. Inmiddels zijn er vele tientallen molenaars door Theo opgeleid, ook molenaars uit Duitsland. Voor de vele vrouwelijke molenaars in opleiding heeft Theo het voor elkaar gekregen dat er een toilet op de molen kwam (voor de mannen was dit niet nodig want Theo zegt altijd dat er 100 meter haag staat).Theo is niet alleen molenaar, maar hij zingt ook in het kerkkoor, hij is al heel lang vrijwilliger bij het BHIC in Grave, lid van de heemkundekring en hij heeft het monument voor de neergestorte Lancaster ontworpen. Dit monument staat bij de molen en werd in 2001 onthuld. En zoals we allen weten is Theo er terecht trots op. In 2005 plaatste Theo een plaquette op een kazemat bij de brug in Oeffelt, ter nagedachtenis aan de inval van de Duitsers op 10-05-1940.Theo is dus niet alleen molenaar/ instructeur, maar ook een bouwer. Van monumenten die herinneren aan wat ooit was. Van gemeenschappen. Een echte Molenvriend!

Frans Rademakers

oktober 2015

13

Molens in de regioDe Nooitgedacht te Afferden

Deze keer erg weinig nieuws van de Nooitgedacht. De schilder is eindelijk klaar! Op zaterdag 19 september hadden we bezoek van collega’s uit Gelderland. Harry is nu op vakantie, zodat Appie en Frank de boel een beetje draaiend houden.

Frank Heeren

De Martinus te Beugen

Het is de afgelopen weken wat rustiger op de Marti-nus. We zijn bezig om een oplossing te vinden voor de slechte plekken in het stucwerk onder in de molen. Dit is een bekend probleem wat in veel molens speelt, wij willen vooral proberen de muren in ons nieuwe toilet en kantine weer strak en wit te krijgen, wordt vervolgd.De straatklinkerfabriek Firma Engels uit Oeffelt heeft voor ons een opvulling gemaakt voor het kropgat van de molensteen die voor de sier in de bestrating in de molen ligt.

Voor het onderhoud is de opdracht gegeven aan de fa. Beijk, Harrie is al geweest om de schoren op te meten, dus nu wachten we af tot we de molenmaker kunnen verwelkomen.Aan de houtmeester is de opdracht gegeven om de Martinus aan de binnenkant schoon te maken om het ‘boorsel’ van de houtvraat te kunnen constateren. Ook dit moet nog gebeuren en we wachten af.

Verder draaien we lekker onze rondjes, ontvangen we bezoekers, en malen we af en toe nog wat graan. Op 9 september hebben wij de 100.000 omwentelingen voor dit jaar gepasseerd.

De molenaars van de MartinusMarko Sturm, Pieter Aarts en Harm van Es

De Mariamolen te Haps

Er is weer iets over de Mariamolen in Haps te ver-tellen.In opdracht van de gemeente is schildersbedrijf Derks Schilders uit Grave bezig de hele molen van een nieuw kleurtje te voorzien. Onder nieuw moet je wel de oude kleurstelling verstaan. Dit schildersbedrijf heeft een geweldige staat van dienst, die ruim160 jaar terug gaat. Het bedrijf is een modern en professioneel schildersbedrijf, met zo’n veertig medewerkers in vaste dienst.

Het kropgat van de molensteen die in de bestrating van de invaart van de Martinus verwerkt is, is met

een speciaal gebakken steen opgevuld

Bij de molen van Haps is de schilder bezig.

De MolenvrienD 91

14

Toen ik er kwam vertelde de schilder dat ze er nog ruim een week te werken hadden. De romp en het gevlucht moest nog gedaan worden, net als de bin-nenkant van de raampjes.Zoals je op de foto kunt zien zijn de windborden verwijderd. Die lagen al gelakt op de maalzolder. Het belooft een plaatje te worden.

Mari Goossens

De Gerardamolen te Heijen

Op de Gerarda hebben we onlangs de familie Kessels op bezoek gehad. Kinderen en kleinkinderen van de vroegere molenaar. Een kleindochter was er al voor de derde keer! Enkele kinderen van de molenaar herinnerden zich nog de leuke tijd die ze op de molen hadden gehad.Ook verwelkomden we een grote groep oud-Prinsen Carnaval, wat uiteraard heel gezellig was.

Nu de konijnen redelijk goed wegblijven, proberen we de muizen buiten in de belt met rotjes te verjagen. Of dit helpt moeten we afwachten, maar het is in ieder geval leuk om te doen. De schilder is bezig, en wij ook. Het gevlucht draaide al enige tijd erg zwaar en “plakte” tijdens het aandu-wen. We constateerden dat de hals steeds droog bleef, alsof alle reuzel meteen weg was. We hebben daarop een plankje dat tegen de keerstijl zat verwijderd, zodat de as weer wat ruimte heeft, en niet alle reuzel meteen weggeschraapt wordt. Ook heeft Harry een bakje

boven de as geplaatst waar we reuzel aan het stuk in kunnen doen. Dat dit het gewenste effect heeft bleek afgelopen zaterdag, ze draaide weer als vanouds!

Frans Rademakers

De Lindense molen te Katwijk

De restauratiewerkzaamheden, uitgevoerd door Beijk Molenbouw BV, vorderen gestaag. Nadat de voorbe-reidende werkzaamheden waren uitgevoerd, zoals het verwijderen van de hekwerken uit het gevlucht, is op 21 mei gestart met het grotere werk. ‘s Morgens om 7 uur stond de kraan van de firma Jenniskens gereed op het grasveld en kon er begonnen worden met het neerhalen van de twee roeden. Daarna waren de scho-ren en de staart aan de beurt. Ondertussen had men de lange spruit naar een kant buiten de kap verschoven zodat de kraan hem makkelijker kon optakelen.Als laatste was de stelling aan de beurt. Als een grote taart werd de stelling in acht stukken (punten) gezaagd en een voor een op het gazon voor de molen neergelegd. Deze grootschalige ontmanteling was in een ochtend gereed. De volgende stap was de bouw van een steiger rondom de hele molenromp tot aan de kap. Hierna is het riet van de molenromp verwijderd. Nu kon er begonnen worden met de wederopbouw. De molenromp was in het verleden gaan schranken en hierdoor waren veel verbindingen tussen de ge-binten, hoekstijlen en korbelen open gaan staan. Met spanbanden tussen de hoekstijlen zijn de verbindin-gen zoveel mogelijk dicht getrokken en met nieuwe toognagels geborgd. Het boventafelement met de Bij de Lindense Molen wordt de staart verwijderd

Een blokkeel van de Lindense Molen is met kunsthars gerepareerd. Het riet is verwijderd en de

romp is tijdelijk met plastic afgedekt.

oktober 2015

15

blokkelen is beter op de hoekstijlen bevestigd en hier en daar met kunsthars gerepareerd.

Hierna kon met het potdekselen van de romp begon-nen worden. Dit is uitgevoerd met zwart geverfde planken in de houtsoort Oregon pine. Door dit potdek-selen krijgt de molenromp een grotere stijfheid. De kap is min of meer uit elkaar genomen nadat eerst al het riet is verwijderd en daarna opnieuw opgebouwd. Maar eerst zijn er een nieuwe windpeluw, een lange en korte spruit geplaatst. Bij het opbouwen van de kap zijn twee gordingen omgedraaid en twee dakkapel-letjes als teerluiken boven de lange spruit geplaatst. Hierdoor krijgt de kap een heel ander uiterlijk. Tijdens het schrijven van dit artikel waren de timmerlieden bezig met het beschieten van de kap met dunne vuren planken. De kap zal bekleed gaan worden met dakleer en niet meer met riet. Zoals het er nu naar uitziet zal er na de restauratie in Katwijk een nieuwe molen staan, maar een in ’n oud geraamte.

Peter Simons

De Korenbloem te Mill

Helaas hebben wij afscheid moeten nemen van de oude mulder Dhr. Wim Reijnen. Hij overleed op 26 juni op een leeftijd van 90 jaar. Uit eerbetoon hebben we de molen in de Brabantse rouw gezet.

We hebben weer drukke dagen gehad hier op de molen. Op de heetste dag van het jaar hebben Vin-cent Claessens en ik een rondleiding gegeven aan een groep van 60 man, bah bah, wat was het heet ! Deze rondleiding was voor het 70-jarig bestaan van buurtvereniging de Karstraat hier uit Mill.

In juli hebben Vincent en ik weer een groep van 35 man ontvangen voor een rondleiding, daarna kwamen er nog eens 15 binnen. Het is hier een komen en gaan van passanten en die vinden het allemaal geweldig dat de molen weer in volle glorie staat te pronken en trots zijn rondjes draait.Ook is er 21-7 een bliksemafleidercontrole uitgevoerd door het gilde van vrijwillige molenaars, maar hun meetapparatuur was kapot. Uit het rapport zijn nog wat te herstellen punten gekomen, die moeten we nog verhelpen.

Verder draai ik samen met Mari elke dinsdag en za-terdag hier gezellig de molen en hebben al het graan wat over was van Mat Albers vermalen. Dit graan was muizenvoer in Rijkevoort.Wie heeft nog wat graan liggen? We willen toch graag malen.Op de open monumentendagen is er beide middagen gedraaid. Er was in de molen een stand ingericht

met oude ambachten. Tien Swartjes presenteerde houtsnijwerk. Zondags waren er ca. 40 bezoekers.

Ook ben ik een paar keer op de Reus geweest bij Har-rie Kaak en op de geweldige mooie achtkant in Heijen om zo toch wat leerzame lessen te krijgen van Harrie. Helaas heb ik het veel te druk om vaker te gaan, nu het weer wat slechter word zal ik daar hopelijk meer tijd voor kunnen vrijmaken.

Ramon Ligthart

De Maasmolen te Nederasselt

Vorige maand kwamen we tot de ontdekking, dat de teller niet heeft gefunctioneerd. Er staat geregeld een fijne wind om te draaien, maar helaas lopen we nu de omwentelingen en de bijbehorende premie mis. Tijdens de open monumentendag hadden we de molen in het werk gezet en stond er een fikse bries. Tijdens de uitleg over de steen en alles wat erbij hoort, knalde een kam onder tegen het rondsel aan. Niet alleen ik schrok, maar de bezoekers des te meer. Na het stop-pen van de molen, hebben we hem uit het werk gezet en gecontroleerd wat het euvel zou moeten zijn. Ten eerste konden de kammen op het molenwiel, door de langdurige droogte, beter vastgeslagen worden. Ze stonden t.o.v. de staven wat lager dan we gewend waren. Er was iets gezakt zo blijkt, het rondsel op de steenspil kon het niet zijn. Bij controle van de molenas bleken de vulplankjes onder het halslager slecht te zijn. Een paar jaar geleden hadden we al gezien dat de windpeluw erg rot was. Er is toen een zinken plaat aangebracht, met als enig voordeel dat je het dan niet

De Korenbloem in Mill staat in de rouw vanwege het overlijden van oud-molenaar Wim Reijnen.

De MolenvrienD 91

16

meer ziet. Hoe de situatie zich verder ontwikkelt in de windpeluw, is dan niet meer te zien. Collega Peter Simons heeft ons geholpen een goede analyse te ma-ken; wat is er nu werkelijk aan de hand? De halssteen leunt normaal een aantal graden achterover, nu leunt hij zelfs iets voorover. De vulplankjes liggen gewoon op de rotte windpeluw en het halslager kantelt naar voren en iets naar beneden. Molenmaker Coppens en de gemeente Heumen zijn op de hoogte gebracht, hopelijk kunnen we nog even voor de Prins draaien. Jammer, de paardenboer heeft een grote oogst haver, tarwe en gerst geoogst die hij door ons wil laten ma-len. Verder loopt het onderzoek naar het vermarkten van de molens nog steeds, maar het is stil geworden in onderzoeksland.

Rob Snel

De Vooruitgang te Oeffelt

Stijn Arts (Overasselt), Sonja Middelink (Boxmeer) en Martijn van Hulsbeek (Wanroij) zullen in oktober opgaan voor het examen van de Hollandsche Molen. In augustus zijn Albert Voet en Frans de Louw van de molen in Zeeland gestart met de opleiding tot vrijwillig molenaar.

Bij de houtinspectie van Van Lierop werden 6 verrotte balkkoppen geconstateerd. De koppen zijn inmiddels met epoxy aangegoten. De bliksemafleiderinstallatie werd bij keuring onvoldoende bevonden. De over-gangsweerstand was te hoog. Er zijn twee elektroden 18 en 22,5 meter diep bijgeslagen. De overgangs-weerstand is daarmee kleiner dan 2,5 Ohm. Een vaste verbinding van de 2 roeden met de askop is gemaakt. De installatie voldoet weer.

De molen is rond 27 augustus in de Brabantse rouw gezet als laatste groet na het overlijden van een buurtbewoner, Tien Graat, die vroeger vaker op de molen kwam.

John Houben en Theo van Bergen

De Korenbloem te Oploo We zijn druk bezig met het voorbereiden van de subsidieaanvraag voor de restauratie van de standerd-molen. Als alles doorgaat wordt dit breed aangepakt. Echter, de subsidiepot voor 2015 is leeg. Dus wordt er uitgekeken naar het volgend jaar. Het is best wel frustrerend om te zien dat enorme ver-loederingsprojecten met heel veel hoerageroep van de grond komen en dat het reguliere werk naar achteren geschoven wordt. In het kort, willen we het volgende gerealiseerd zien te krijgen: reparaties aan de kast, reparaties aan het standerdgedeelte, restauratie Pot-roeden, reparaties aan het gaande werk, terugbrengen

“oude” kleuren, brandpreventie.

De molen is deze zomer goed bezocht met o.a. veel excursies. Het werk aan de speltschuur zit er bijna op. De oogst van dit jaar was bijzonder goed, dus er ligt veel productie in het verschiet.

Op zondag 13 december is het weer “Plo Licht Op”. In tegenstelling tot eerdere jaren is het kerstevenement dit jaar op een zondagmiddag. Onder in de molen worden weer pannenkoeken gebakken en een vrijwil-lige bijdrage is voor Serious Request. De watermolen te Oploo De watermolen heeft een flinke tijd stilgestaan. Dit vanwege een verzakking van het muurwerk bij de wa-terloop, waardoor het rad aanliep. Dit is gerepareerd en de molen loopt weer als vanouds.Op zaterdag 21 november vanaf 3 uur ‘s middags is het bierdrinken bij het evenement “Pruuve” in de watermolen. Mocht u dit mee willen maken, dan bent u van harte welkom.Overigens zijn de molens elke zaterdagmorgen voor het publiek geopend.

Groeten uit Oploo, Sabine, Theo en Jan

De Bovenste Plasmolen

Met betrekking tot de Bovenste Plasmolen zijn er geen bijzonderheden te vermelden, het project van het waterschap Peel en Maas is net voor de vakantie afgerond.De verdeelbak is echter nog niet afwerkt, wanneer dit gaat gebeuren is nog niet bekend. Ook is er nog een lekkage aan het vorig jaar geplaatst sluiswerk, dit moet nog door Beijk opgepakt worden, dit zal ook wel na de vakantie zijn. Verder hebben Coby Weerts en Willem Eickmans in de vakantieperiode de zaken waargenomen op de Bovenste Plasmolen tijdens de reguliere draaidag; hiervoor nog dank! I.v.m. de stagnatie van graan van onze leverancier hebben we tijdelijk ons graan gekocht bij de Zuidmolen.

Peter Pouwels

De Luctor et Emergo te Rijkevoort

Nog steeds staat de molen stil. Wel is provinciale subsidie toegekend. Zie onderstaand persbericht.

Restauratie molen Rijkevoort kan worden opgepakt

Met de toekenning van een subsidie van € 108.005,-- van de provincie Noord-Brabant voor de restauratie van de korenmolen “Luctor et Emergo” te Rijkevoort kan een start worden gemaakt met de restauratie.

oktober 2015

17

De molen, die vorig jaar stil werd gelegd vanwege bouwkundige gebreken, kan met de bijdrage van het Rijk, de provincie en de gemeente weer worden hersteld. De gemeente draagt in deze restauratie ook ruim €31.000,-- bij, het rijk € 15.000.

Medio 2014 werd duidelijk dat de veiligheid van de molen in Rijkevoort gedurende het gebruik niet kon worden gegarandeerd. Bij het draaien van de molen waren met name de loszittende onderdelen aan de wieken een bron van zorg. Ook het remsysteem (‘vang’ in molentermen) vertoont ernstige mankementen. Daarnaast zijn vloerbalken verrot. Het plan van aanpak vermeldt zo’n 20 punten die acuut aandacht behoeven. Deze worden nu eindelijk aangepakt. Uit voorzorg werd de molen dan ook tijdelijk stilgelegd.

Tezamen met de molenaars, Molenstichting Boxmeer, de Molenstichting Brabant, molenbouwer Beijk en de gemeente werd een plan van aanpak opgesteld voor de restauratie van de molen. Het plan van aanpak werd de basis voor de subsidieaanvraag richting provincie. De subsidie werd in 1e instantie eind januari 2015 afgewezen vanwege de hoeveelheid aanvragen. Na-dat de provincie extra geld beschikbaar had gesteld resulteerde een 2e aanvraag in een toekenning van de provincie.Tezamen met alle betrokkenen zal een restauratietra-ject worden opgezet dat er in zal moeten resulteren dat uiterlijk in september 2016 de molen weer is hersteld en als vanouds kan draaien en malen.

De Fa. Beijk heeft inmiddels de opdracht voor de restauratie ontvangen. Dit moet juli 2016 gereed zijn? De gemeente heeft de begeleiding van dit project uitbesteed aan ABC NOVA te Amsterdam.

Ondertussen werkt stichting Molens gemeente Box-meer nog steeds aan de hervorming van hun stichting met als doel alle 3 de gemeentelijke molens te gaan beheren in, bijvoorbeeld, een erfpachtconstructie.

Voor de jaren tot 2021 heeft de gemeente Boxmeer een abonnement afgesloten bij De Houtarts. Een bedrijf dat periodiek de molen zal controleren op

houtbeschadigende organismen en deze ook meteen bestrijdt.

Mari Goossens

De Heimolen te Sint-Hubert

Voor de bouwvak heeft de schilder de molen aan de buitenkant geschilderd. Hierbij werd geconstateerd dat de lange en korte schoren enkele rotte plekken hebben en dan vooral op het punt waar deze tegen de staart aanzitten. De gemeente Mill heeft daarom na overleg met Beijk besloten om de schoren te vervangen. Inmiddels is hiervoor de opdracht aan de Firma Beijk verleend.

Tijdens de nationale monumentendag was de molen ook geopend en werden door diverse lokale amateur-kunstenaars hun werken en oude ambachten vertoond. Met een beetje wind en redelijk wat publiek heb ik nog wat tarwe kunnen malen.

Walter Cornelissen

De Hamse molen te Wanroij

De molen staat nu bijna een jaar stil omdat het ge-vlucht dusdanig slecht is dat draaien onverantwoord zou zijn. Het verval is duidelijk zichtbaar.Op dit moment is er duidelijk een neerwaartse spi-raal waarbij niet uitgesloten moet worden dat de instandhoudingssubsidie (Besluit Rijkssubsidiëring Instandhouding Monumenten 2013 en Subsidiere-geling Instandhouding Monumenten) niet meer zal worden toegekend.Dhr. Pierre Reijnen (wethouder gemeente Sint An-thonis, politieke partij CDA) heeft via dhr. Stefan de Groot laten weten dat een gesprek geen zin heeft ‘als het over geld gaat’. Wat dat betreft is er zorg dat de geschiedenis zich herhaalt en dat het inzicht dat er geïnvesteerd moet worden, komt wanneer het te laat is.Rest ons de taak uitleg te geven en de dialoog aan te blijven gaan met een breed publiek zodat we uitein-delijk toch weer de wind in de zeilen krijgen!

Jos Verberk

De MolenvrienD 91

18

Ronde stenen bergmolen “Nooitgedacht” te AfferdenOpeningstijden: vrijdagmiddag 13:00 tot 16:00 uurMolenaar(s): Harrie Beijk; Harry Kaak, Frank Heeren en Appie KoendersTelefoonnummer(s): resp. 0485-531910 en 0485-516619

Ronde stenen bergmolen “Martinus” te Beugen Openingstijden: woensdag van 9:30 tot 12:30 uur zaterdag van 9:30 tot 13:00 uur Molenaar(s): Harm van Es, Pieter Aarts en Marko Sturm Telefoonnummer(s): resp. 0485-578613 en 0485-573616

Ronde stenen bergmolen “Jan van Cuijk” te Cuijk Openingstijden: zaterdag 9:30 tot 13:00 uur Molenaar(s): Johan Reijnders en Stefan WillemsTelefoonnummer(s): resp. 06-55587288 en 06-29265501

Achtkante bergmolen “Bergzicht” te Gassel Openingstijden: woensdag van 10:00 tot 15:00 uurMolenaar(s): Jos van der Heyden en Jan KamphuisTelefoonnummer(s): resp. 06-19499455 en 06-30847331

Ronde stenen bergmolen “De Reus” te GennepOpeningstijden: woensdagmiddag van 13:00 tot 16:00 uurMolenaar(s): Harry Kaak, Jan Coopmans en Coby WeertsTelefoonnummer(s): resp. 0485-516619 en 0485-511760

Zeskante bergmolen “Mariamolen” te HapsOpeningstijden: zaterdag- of zondagmiddag van 15:00 tot 18:00 uur Molenaar(s): Don Werts; Robbert en Sytske Verkerk Telefoonnummer(s): resp. 0485-322460 en 0485-313647

Achtkante bergmolen “Gerarda” te HeijenOpeningstijden: zaterdagmiddag van 13:00 tot 16:00 uurMolenaar(s): Harry Kaak en Frans RademakersTelefoonnummer(s): 0485-516619

Ronde stenen grondzeiler “Joannusmolen” te HeumenOpeningstijden: alleen op afspraakMolenaar(s): Wim ThönissenE-mail: info@joannusmolen.nl

Achtkante stellingmolen te Linden / Katwijk Openingstijden: zaterdagmiddag van 13:30 tot 17:00 uur Molenaar(s): Peter Simons en Rob SnelTelefoonnummer(s): resp. 0485-313673 en 024-3582526

Ronde stenen bergmolen “De Korenbloem” te Mill Openingstijden: dinsdag- en zaterdagmiddag van 13:00 tot 17:00 uur en/of op afspraak vrijdag van 19:00 tot 21:00 meelverkoopMolenaar(s): Ramon LigthartTelefoonnummer(s): 06 54 938743

Molenbezoek in de regioStanderdmolen “Maasmolen” te NederasseltOpeningstijden: zaterdagmiddag van 12:00 tot 17:00 uur dinsdagmorgen van 9:00 tot 12:00 uur Molenaar(s): Frans Heessen en Rob SnelTelefoonnummer(s): resp. 024-6961217 en 024-3582526

Ronde stenen bergmolen “De Vooruitgang” te Oeffelt Openingstijden: zaterdagmorgen van 10:00 tot 13:00 uur (winter) of 9:00 tot 12:00 uur (zomer) Molenaar(s): Theo van Bergen en John HoubenTelefoonnummer(s): resp. 0485-361718 en 0485-320994

Standerdmolen “De Korenbloem” te Oploo Watermolen te OplooOpeningstijden: zaterdagmorgen van 09:00 tot 12:00 uur Molenaar(s): Jan van Riet en Sabine HillebrechtTelefoonnummer(s): 0485-383551

“De Bovenste Plasmolen” te PlasmolenOpeningstijden: iedere tweede zondag van de maand van 11:00 tot 16:00 uur (van mei tot en met oktober)Molenaar(s): Karel Siebers en Peter Pouwels Machinist: Theo van de BergTelefoonnummer(s): resp. 024-6963357 en 024-3974266

Ronde stenen stellingmolen “Luctor et Emergo” te Rijkevoort Openingstijden: dinsdagmiddag van 13:00 tot 16:00 uur zaterdagmiddag van 13:00 tot 17:00 uur Molenaar(s): Mari Goossens, Paul Verheijen en Petro BoonTelefoonnummer(s): 0485-573815

Ronde stenen bergmolen “De Heimolen” te Sint-Hubert Openingstijden: zaterdagmiddag van 13:00 tot 16:30 uur Molenaar(s): Walter CornelissenTelefoonnummer(s): 0485-478818

Ronde stenen bergmolen “Rust na Arbeid” te Ven-ZelderheideOpeningstijden: zaterdagmiddag van 13:00 tot 17:00 uurMolenaar(s): Ludger PaulsTelefoonnummer(s): 0485-515789

Standerdmolen “De Hamse Molen” te Wanroij Openingstijden: zaterdag van 10:00 tot 14:00 uur Molenaar(s): Jan Selten en Jos VerberkTelefoonnummer(s): resp. 0485-452587 en 0485-578243

N.B. De openingstijden zijn slechts een indicatie. In sommige gevallen is/zijn de molenaar(s) niet of op een ander tijdstip aanwezig. Wilt u zeker zijn van een bezoek aan de molen, dan adviseren wij u telefonisch contact op te nemen met de desbetreffende molenaar(s).

oktober 2015

19

(advertenties)

Beijk Molenbouw BVRimpelt 15a, 5851 EK AFFERDENtel. 0485-531910, fax 0485-532305

www.beijk.biz