De logische niveaus van DILTS

‘Dat geloof ik niet!’ zei Alice. ‘O nee?’ zei de koningin op medelijdende toon. ‘Probeer het nog eens: haal diep adem

en doe je ogen dicht’. Alice lachte. ‘Proberen heeft geen zin’, zei ze, ‘onmogelijke dingen kun je niet geloven’.

‘Je hebt vast te weinig geoefend’, zei de koningin. ‘Toen ik zo oud was als jij, deed ik het elke dag een half uur. Het kwam

zelfs voor, dat ik nog voor het ontbijt maar liefst zes onmogelijke dingen geloofde’.

(Uit Lewis Caroll, achter de spiegell

Het model van Dilts:

• Denkkader om ordening aan te brengen

– bv vastgelopen situaties

– bv ontwikkelen van doelen

• Ontwikkeld op basis van het werk van Bateson: ‘Steps to an ecology of mind’

• Antropoloog / filosoof

• Thema’s van Bateson oa. holisme - (meta)communicatie – systeemdenken – transformatieprocessen…

Het model van Dilts:

• Verandering op één niveau geeft effect op andere niveaus (vnl. verandering in hoger echelon dat verschuiving aanbrengt in een lager echelon)

• Niveaus die een hiërarchie aangeven van invloeden die de mens sturen (grotendeels onbewust – door inzicht meer bewust)

• Hoe meer je tot de kern (hogere niveaus) komt hoe sterker de ontwikkeling die je doormaakt

• Met wie? Wanneer? Waar?...

• Context begrenst of maakt mogelijk. Je moet dus

rekening houden met wat de context al dan niet

mogelijk maakt.

• Wanneer iemand in dit niveau blijft hangen, legt de

persoon de oorzaken in het verhaal buiten zichzelf. Veel

energie wordt gestoken in het verklaren hoe iets is

kunnen ontstaan.

• Op het tweede niveau, het gedragsniveau, bepaal of

bekijk je acties: datgene wat je doet of gedaan hebt.

Het gaat over wat je ziet aan de buitenkant.

• Welke invloed heb je uitgeoefend op de situatie (bv

pro-actief of re-actief).

• Ook de gedachten over de eigen mogelijke invloed en

wat de verteller had kunnen doen om de situatie te

beïnvloeden vallen onder gedrag.

• Welke vaardigheden, competenties zijn er en welke zijn

nog aan te leren?

• Door nieuwe gedragsalternatieven en vaardigheden

aan te leren breidt je 'cirkel van invloed‘ (Covey) uit. (=

wat heb je onder controle, waar heb je invloed op, en

wat staat buiten je bereik)

• Nagaan over welke capaciteiten, vaardigheden we

beschikken, en welke we nog moeten ontwikkelen voor

het bereiken van onze doelen. Hier begint ook het

wezen van de lerende organisatie (Senge).

• Overtuigingen zijn ideeën die in je hoofd zitten. Ze

leiden tot oordeel over onszelf, anderen en de wereld

om ons heen, hoe betekenis wordt gegeven aan…

• Overtuiging van wat wel of niet haalbaar is zal bepalen

of je wel of niet actie onderneemt. Als je gelooft dat je

iets kunt, is de kans dat je die capaciteit gaat

ontwikkelen groter dan wanneer je denkt dat je iets

niet kunt. Een reactieve opstelling leidt tot

concentreren op het probleem en niet op het doel.

Iedereen heeft een eigen identiteit. Wie ben ik?

Het identiteitsniveau heeft betrekking op het ervaren van

de persoonlijke eigenheid.

• Ons gedrag en met name hoe onze omgeving dat

gedrag beoordeelt, bepaalt mee onze identiteit.

• problemen omdat het beroep met de identiteit verward

wordt – of het gedrag met de persoon (je doet domme dingen

/ je bent dom)

• op het niveau van de identiteit (dus: ik ben) jezelf definiëren

als coachende manager >> visie ontwikkelen hoe je dat wilt

bereiken.

• Onder zingeving worden principes, waarden en normen

verstaan die voor jou van wezenlijk belang zijn. Deze

zijn van een hoog abstractieniveau. Jij hebt daar een

eigen invulling aan gegeven. Dit bepaalt je passie, je

betrokkenheid. Waar sta je absoluut achter? Wat vind

jij belangrijk in het leven? Waarvoor ben jij hier?

• Een voorbeeld van een missie van een manager:

‘Door coachend leiding te geven stel ik de mensen op

het werk centraal en werk ik als manager toe naar de

ontwikkeling van zelfverantwoordelijke medewerkers

en zelfverantwoordelijke teams.

• Dit niveau vraagt zeker aandacht in het kader van een

(levens)crisis.

Het model van Dilts:

• Dilts geeft ons een instrument om

– Te begrijpen op welk niveau informatie wordt

uitgewisseld

– Op welk niveau een probleem zich situeert

– Om te detecteren op welk niveau een oplossing

kan gevonden worden voor een probleem

– om visie - ontwikkeling te stimuleren, te

stroomlijnen

OmgevingWaar ben je, beschrijf of vertel wat over de omgeving, wat gebeurt er?Wat zie je? Hoor je?Ben je alleen of zijn er anderen?Wat is er nog meer?

GedragWat doe je als je je doel heb bereikt?Wat vind je van je gedrag, hoe voel je je daarbij?Wat zien anderen je doen? Welke dingen zeg je als je je doel heb bereiktAls je vanaf deze plek in deze ruimte je gedrag waarneemt van jezelf en/of anderen wat valt je dan op?

CapaciteitWelke capaciteiten, kwaliteiten, talenten en vaardigheden heb je nu vlot beschikbaar?Wat kan je dan, welke vaardigheden zet je in?Welke vaardigheden zou je willen ontwikkelen?Hoe voel je je daarbij?

Normen, waarden en overtuigingenNormen: Volgens welke stelregels handel je? Wat zijn de (niet) kunnens, de (niet) moetens, (niet) mogens waar je telkens vanuit gaat?Overtuigingen: Waarom ga je hiervan uit? Wat wil je daarmee bereiken? Wat zijn je diepste opvattingen over… ?Waarden: Waarom is het voor jou belangrijk om het doel te halen, is dit echt wat je wilt? Wat zijn de waarden die je belangrijk vindt?

IdentiteitWie ben je als je je doel heb bereikt?Welke rol vervul je als je je doel heb bereikt?Wat is je zelfbeeld, hoe kijk je naar jezelf en wat voel je daarbij? Wat soort … (bv leidinggevende) ben je?

MissieWaartoe?Wat maakt het doel zo belangrijk voor jou, waar doe je het uiteindelijk voor?Wat motiveert jou om het doel te halen?Wat is de meerwaarde van het doel, wat levert het jou op?Welke waarde in je leven maakt dit doel belangrijk?Is het doel een onderdeel van een groter geheel?Wat is je passie en vervult dit doel je passie?