De GLOBIAD in de praktijk - ucvvgent.be · Erythrasma Andere MASD letsels 18 © 2008 Universitair...
Transcript of De GLOBIAD in de praktijk - ucvvgent.be · Erythrasma Andere MASD letsels 18 © 2008 Universitair...
1
© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent 1
De GLOBIAD in de praktijk
Isabelle Hoorens, M.D., Ph.D.
Assistent Dermatologie
Universitair Ziekenhuis Gent
16 November 2017
22© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
GLOBIAD en incontinentie-geassocieerde dermatitis (IAD)
Wat is IAD?
Pathogenese van IAD
GLOBIAD in de praktijk
Aanpak van / zorg voor IAD
Interactieve casussen
33© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
GLOBIAD en incontinentie-geassocieerde dermatitis (IAD)
Wat is IAD?
Pathogenese van IAD
GLOBIAD in de praktijk
Aanpak van / zorg voor IAD
Interactieve casussen
2
44© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Wat is IAD?
Incontinentie-geassocieerde dermatitis = incontinence associated dermatitis (IAD)
IAD = ‘reactive response of the skin to chronic exposure to urine
and faecal matter, which can be observed as an inflammation and erythema with or without erosion’ (Gray et al, 2007)
Synoniemen:
Maceratio cutis
Vochtletsels
Perineale dermatitis
Luierdermatitis
55© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Wat is IAD?
= één van de 4 vormen van vocht-geassocieerde huidletsels (moisture-associated skin damage (MASD))
de 4 vormen van MASD zijn
incontinentie-geassocieerde dermatitis,
intertrigineuze dermatitis,
vocht-geassocieerde dermatitis rond een wonde,
vocht-geassocieerde dermatitis rond een stoma.
66© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Voorbeelden van MASD
3
77© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Wat is IAD?
IAD/ MASD wordt veroorzaakt door (langdurige) blootstelling aan uiteenlopende vormen van vocht
=> inflammatie van de huid,
met of zonder erosie
met of zonder secundaire huidinfectie
Bijkomende beïnvloedende factoren bij het ontstaan:
Duur van blootstelling aan het vocht
Chemische samenstelling van het vocht (irriterende stoffen)
pH van het vocht
Mechanische factoren zoals wrijving
Geassocieerde microorganismen
88© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Verschillende (oude) gradaties van IAD
Categorie 0: risico op IAD
geen roodheid
intacte huid
Categorie 1: milde IAD
roodheid,
oedeem
intacte huid
Categorie 2: ernstige IAD
roodheid
vesikels, bullae, erosies
ontvelling
al dan niet met geassocieerde infectie
99© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Verschillende (oude) gradaties van IAD
Categorie 0: risico op IAD
geen roodheid
intacte huid
4
1010© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Verschillende (oude) gradaties van IAD
Categorie 1: milde IAD
roodheid
oedeem
intacte of quasi
intacte huid
1111© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Verschillende (oude) gradaties van IAD
Categorie 2: ernstige IAD
roodheid
vesikels, bullae,
erosies
ontvelling
al dan niet met
geassocieerde
infectie
1212© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Verschillende gradaties
Surinfectie met candida
5
1313© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Differentiaal diagnose IAD
Decubitus
(contact) eczeem
Candida intertrigo
Erythrasma
Andere MASD letsels
1414© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Differentiaal diagnose IAD
Decubitus
(contact) eczeem
Candida intertrigo
Erythrasma
Andere MASD letsels
1515© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Differentiaal diagnose IAD
Decubitus
(contact) eczeem
Candida intertrigo
Erythrasma
Andere MASD letsels
6
1616© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Differentiaal diagnose IAD
Decubitus
(contact) eczeem
Candida intertrigo
Erythrasma
Andere MASD letsels
1717© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Differentiaal diagnose IAD
Decubitus
(contact) eczeem
Candida intertrigo
Erythrasma
Andere MASD letsels
1818© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
GLOBIAD en incontinentie-geassocieerde dermatitis (IAD)
Wat is IAD?
Pathogenese van IAD
GLOBIAD in de praktijk
Aanpak van / zorg voor IAD
Interactieve casussen
7
1919© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Intacte huid
Externe Onderliggendeuitlokkende uitlokkendefactoren factoren(extrinsiek) (intrinsiek)
Huidletsel/ wonde
Pathogenese van IAD
2020© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Intacte huid
Externe Onderliggendeuitlokkende uitlokkendefactoren factoren(extrinsiek) (intrinsiek)
Huidletsel/ wonde
Pathogenese van IAD
2121© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Structuur van de huid
De huid bestaat uit:epidermis
dermis
hypodermis
De huid omvat:vasculair strukturen
zenuwen
haren, zweetklieren en talgklieren
8
2222© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Epidermis
5 lagen:
Stratum corneum
Stratum lucidum
Stratum granulosum
Stratum spinosum lucidum
Stratum basale
functies:
Barrière functie (hoornlaag en lipidenfilm)
Bescherming tegen invloeden van buitenuit
2323© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
2424© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Dunne vs. dikke huid
9
2525© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Intacte huid
Externe Onderliggendeuitlokkende uitlokkendefactoren factoren(extrinsiek) (intrinsiek)
Huidletsel / wonde
Pathogenese van IAD
2626© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Externe uitlokkende factoren
Vocht (incontinentie):
Urine
Faeces
Dubbele incontinentie
Bijkomende mechanische factoren (frictie)
2727© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Impact van vocht (incontinentie)
Impact van vocht als zodanig:
Verhoogde permeabiliteit van de huid
Verhoogde vatbaarheid voor trauma
Verhoogde kolonisatie met micro-organismen
Impact van urine:
Normale huid heeft een zure pH; Urine heeft een alkalische pH
Effect van switch naar alkalische pH
Verstoort zure beschermende mantel van de huid
Verandert de flora van de huid
Activeert de fecale enzymes
Impact van fecale enzymes (lipasen en proteasen):
Effect van proteasen:
Afbraak van proteinen en vetten in de epidermis (vooral str. corneum)
10
2828© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Impact van mechanische factoren (bv. frictie)
Extra reiniging van de regio omwille van de incontinentie
=> bijkomende mechanische factor (wrijving)
=> verhoogde permeabiliteit van de huid
=> verhoogde kans op combinatie letsel (druk- en schuifkrachten)
Belang van gedrevenheid van de zorg:
Zachte vs. rigoureuze frictie
Al dan niet repititieve frictie
Gebruik van extra vocht en irriterende producten
2929© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Intacte huid
Externe OnderliggendeUitlokkende uitlokkendefactoren factoren(extrinsiek) (intrinsiek)
Huidletsel/ wonde
Pathogenese van IAD
3030© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Onderliggende uitlokkende factoren
IAD niet bij alle personen met incontinentie
Vooral bij
zeer jonge patiënten (neonaten)
Luier dermatitis of “diaper” dermatitis
oudere incontinente patienten
Reden hiertoe: huid bij deze patiënten is anders en meer vatbaar voor huidlaesies
11
3131© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Huid en oudere leeftijd
Cel vernieuwing vermindert =>
Problematische wondheling
dermis wordt dunner (-80%)
Barrière functie vermindert
Dermo-epidermale junctie is zwakker
Mechanische functie vermindert
Afvlakking van de dermo-epidermale junctie
Gradueel minder en minder dikke elastine vezels => gereduceerde elasticiteit
Productie van zweet en talg vermindert => droge huid
Aandeel natuurlijke vochtinbrengende factoren en lipiden in het stratum corneum vermindert
Transepidermaal water verlies neemt toe (TEWL)
3232© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Intacte huid
Externe Onderliggendeuitlokkende uitlokkendefactoren factoren(extrinsiek) (intrinsiek)
Huidletsel/ wonde
Pathogenese van IAD
3333© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
12
3434© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
3535© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
GLOBIAD en incontinentie-geassocieerde dermatitis (IAD)
Wat is IAD?
Pathogenese van IAD
GLOBIAD in de praktijk
Aanpak van / zorg voor IAD
Interactieve casussen
3636© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
GLOBIAD
= Ghent Global IAD Categorisation Tool
Ontwikkeld in 2017
Internationaal gevalideerd
Belangrijkste wijzigingen:
Geen graad 0
Graad 1 en 2 vergelijkbaar met vroegere indeling
Telkens 1A en 1B en ook 2A en 2B, waarbij
A: versie zonder tekens van infectie
B: versie met tekens van infectie
13
3737© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
3838© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
GLOBIAD en incontinentie-geassocieerde dermatitis (IAD)
Wat is IAD?
Pathogenese van IAD
GLOBIAD in de praktijk
Aanpak van / zorg voor IAD
Interactieve casussen
3939© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Aanpak van / zorg voor IAD
Weinig tot geen evidence based informatie
Wel richtlijnen gebaseerd op best practice
Vaker als onderdeel van richtlijnen voor behandeling van decubitus
Dergelijke aanpak is pragmatisch
Cfr. weliswaar andere klemtonen, maar ook factoren die zowel bij decubitus als bij IAD spelen
Analogie met situatie bij neonaten en kleine kinderen (die ook incontinent zijn)
14
4040© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Basisprotocol decubitus / IAD
Risico-evaluatie
Regelmatige inspectie
Incontinentie-aanpak
Voorzichtige reiniging
Hydratatie (vochtinbrengende aanpak)
Bescherming met barrièrecrème
Beperken van duur en grootte van druk door wissellig en aangepaste drukpreventie
Adequate nutritie
4141© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Aanpak van incontinentie
Oorzaken van continentie aanpakken (evaluatie van blaas- en nierfunctie)
Geschikt incontinentiemateriaal gebruiken
Regelmatig verversen van incontinentiemateriaal
Zo nodig herzien van aanpak (cfr. (in)contenentiepatroon kan wijzigen in functie van de tijd)
Holistische aanpak van incontinentie met ook aandacht voor
Impact op psychosociaal welzijn van de patiënt
Evt. isolatie door incontinentie
Financiële impact (kost van adequaat incontinentiemateriaal)
4242© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Zachte reiniging
Niet te frequent wassen (cfr. ook minder frequent wassen bij neonaten)
Geen gewone zepen; cfr. zeep heeft alkalische pH =>
extra huidschade
effect op bacteriële flora => selectie van pathogenen
Gebruik van badolie/ douche-olie of pH neutraal reinigingsschuim
Droogdeppen van de huid
15
4343© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Hydratatie
Vochtinbrengende crème
Niet te vettig
Beperkte hoeveelheid (cave verweking)
Voorzichtig aanbrengen (cave frictie)
Enkel op intacte huid
4444© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Barrière crème
Bescherming van de huid tegen verdere negatieve invloeden van vocht en incontinentie
Bv. op basis van dimethicone of op basis van zinkoxide
4545© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
IAD (risico-)patiënt
- Minstens 3 maal incontinentie / dag
- Droge huid thv. stuit en/of perianaal
-> Dagelijkse inspectie!
Categorie 0: Intacte huid, geen
roodheid
Categorie 1: Roodheid maar
intacte huid
Categorie 2: Roodheid en open letsels aanwezig
- Geen water en zeep, enkel gebruik Menalind schuim of
vochtige wasdoekjes (WM Soft Touch)
- Voedende en beschermende Cicalfate
CREME 2X/daags dun laagje
- Geen water en zeep, enkel gebruik Menalind schuim of vochtige wasdoekjes (WM Soft Touch)
- Voedende en beschermende Cicalfate
CREME 2X/daags dun laagje
- Geen water en zeep, enkel gebruik Menalind schuim of
vochtige wasdoekjes (WM Soft Touch)
Aanpak van vochtletsels thv. de stuit en perianaal
= Incontinence Associated Dermatitis (IAD)
-Cicalfate LOTION 2X/daags op de open letsels deppen tot alle
letsels droog zijn. Daarna starten met crème.
-Bij aanwezigheid van geel
fibrineus beslag of van necrose: Vraag advies team wondzorg!
16
4646© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
GLOBIAD en incontinentie-geassocieerde dermatitis (IAD)
Wat is IAD?
Pathogenese van IAD
GLOBIAD in de praktijk
Aanpak van / zorg voor IAD
Interactieve casussen
4747© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Casus 1: vrouw 87 jaar
4848© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Welke diagnose?
A. Decubitusletsel categorie 1
B. IAD letsel GLOBIAD categorie 1A
C. Acuut contact-allergisch eczeem
D. Candida intertrigo
17
4949© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Welke diagnose?
A. Decubitusletsel categorie 1
B. IAD letsel GLOBIAD categorie 1A
C. Acuut contact-allergisch eczeem
D. Candida intertrigo
5050© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Casus 2: vrouw 40 jaar
5151© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Welke diagnose?
A. Decubitusletsel categorie 2
B. IAD letsel GLOBIAD categorie 2A
C. Erythrasma
D. IAD letsel GLOBIAD categorie 2B
18
5252© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Welke diagnose?
A. Decubitusletsel categorie 2
B. IAD letsel GLOBIAD categorie 2A
C. Erythrasma
D. IAD letsel GLOBIAD categorie 2B
5353© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Casus 3: vrouw 70 jaar
5454© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Welke diagnose?
A. Vocht-geassocieerde dermatitis rond een wonde
B. IAD letsel GLOBIAD categorie 1B
C. Decubitus letsel categorie 2
D. IAD letsel GLOBIAD categorie 2B
19
5555© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Welke diagnose?
A. Vocht-geassocieerde dermatitis rond een wonde
B. IAD letsel GLOBIAD categorie 1B
C. Decubitus letsel categorie 2
D. IAD letsel GLOBIAD categorie 2B
5656© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Casus 4: man 60 jaar
5757© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Welke diagnose?
A. Vocht-geassocieerde dermatitis rond een wonde
B. IAD letsel GLOBIAD categorie 1B
C. Decubitus letsel categorie 4
D. IAD letsel GLOBIAD categorie 2B
20
5858© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Welke diagnose?
A. Vocht-geassocieerde dermatitis rond een wonde
B. IAD letsel GLOBIAD categorie 1B
C. Decubitus letsel categorie 4
D. IAD letsel GLOBIAD categorie 2B
5959© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Take home message
• Urine en / of faeces op de huid = overdreven vochtigheid
• => risico op
• Roodheid
• Maceratie
• Excoriatie (of IAD letsels)
• Gradatie aan de hand van de GLOBIAD
• Naar analogie met decubitus: grotendeels vermijdbaar!
• Aanpak van incontinentie
• Goede doch zachte huidhygiëne
• Hydratatie
• Barrièrecrème
6060© 2008 Universitair Ziekenhuis Gent
Bedankt voor uw aandacht!