2

CHNG 1: T VN

Ngnh chn nui heo nc ta ang ngy mt pht trin p ng nhu cu thc phm trong nc v xut khu. iu ny em li nhiu li nhun cho ngi chn nui. Tuy nhin, ngnh chn nui heo cng cn tn ti nhiu kh khn nh cng tc th y cha hon thin, dch bnh trn heo nh l mm long mng, dch tai xanh vn xy raNhng nguyn nhn ny lm gim hiu qu kinh t ca ngnh chn nui heo.Trong qu trnh duy tr s sng, u tranh chng li bnh tt ca c th c s tham gia ca nhiu h c quan. Cc c quan ny lun phi chu tc ng ca nhiu tc nhn gy bnh: k sinh trng, c cht Kt qu l li nhiu bnh tch trn da, c, c quan ph tng mm bnh tn cng.

Vic khm bnh tch trn heo ti l m rt c ngha trong vic chun on v phng tr bnh nhm ngn chn dch bnh ly lan. Qua vc khm bnh tch gip thy c nh hng ca bnh trong qu trnh sng c bin php iu tr cng nh x l hp l nhm mang li hiu qu kinh t nht cho ngi chn nui. Trn ht l bo m v sinh an ton thc phm, m bo sc khe ngi tiu dng, cung cp sn phm an ton, cht lng. Chnh v nhng tnh cht quan trng thi thc em tm hiu v Tnh hnh nhim bnh tch heo ti l m ca Hp tc x git m phng 4, Thnh ph C Mau nhm mc ch nhn nh mi quan h gia cc bnh tch trn ph tng, nh gi tnh hnh vn chuyn v quy trnh git m, thy c qu trnh bnh l trong chn nui heo.CHNG 2: C S L LUN2.1 TM LC C IM C TH HC CA MT S C QUAN HEO2.1.1 Da

Da l c quan c ngha sng cn i vi c th, da c tc dng bo v cc m bo bn di v gip c th duy tr c nng bnh thng. Da gip cho s vn ng ca cc m bo bn di (c, xng, gn). V vy, da khe mnh phi phng v khng ung bu, lc vy, bng ra hay mnh vng da. Nu ko mt lp da ri bung xung gia sc khe mnh th s tr li ngay v tr c. Nu khng nh vy l c vn tun hon lp di da.

Nhn chung mt lp bp c c 2 u: 1 u bm v 1 u mc, gia l bng c.

Khi mt c co ngha l rt ngn khong cch bm v mc ca n t lm cho c th c ng. cc khp n lm co-dui, khp-dangC vng ng l t nhin. C b th di ch mt phn da.

2.1.3 Phi

Phi lm nhim v ly oxygen duy tr hot ng sng ca c th v thi kh carbonic ra mi trng. V vy phi c cu to rt c trng. Hai l phi tri v phi chim phn ln din tch xoang ngc, ngn cch nhau bi mng trung tht. Phi bnh thng c mu hng lng, mm, xp, n hi cao, n nghe ting lo xo v ni trong nc. Phi phi to hn phi tri. Mi l phi c bao bc bn ngoi bng mng phi. Phi heo c tt c by thy, phn chia bi nhng rnh su.

Phi phi c 4 thy: thy nh, thy tim, thy honh cch m, thy ph.

Phi tri c 3 thy: thy nh, thy tim, thy honh cch m.

Thy c phn chia bi nhng vch cng thnh tiu thy. Qu trnh bnh thng xy ra tiu thy, ranh gii tiu thy l ranh gii bnh tch.

Mi l phi c 3 mt:

Mt ngoi (hay mt sn): mt ngoi ca phi p st vo bn trong ca thnh ngc v mt ngoi phi ch c mng phi. Mt ngoi c cc vt lm ca xng sn.

Mt trung (hay mt trung tht): l mt c rn phi nm gn pha trn hn pha di, c cc thnh phn ph qun gc, ng mch phi v tnh mch phi xp nm cnh nhau v chui vo phi.Mt sau hay mt y phi (mt honh): mt ny lm v p vo c honh cch m. Hai thy tim ca phi m ly tim.

Hch phi: gm c hai hch ch chia i kh qun. Mt hch ph qun nh ca phi, mt hch ph qun tri ca phi.

Mng phi (ph mc): l hai mng tng mc bao bc cc c quan bn trong nh tim v phi. chng c hai l : l thnh v l tng. chng lt lng ngc lm thnh vch ngoi ca trung tht v bao ph mt bn ca phi.

Khong gia l thnh v l tng ca mng phi, c lp cht lng mng c nhim v lm t, lm trn v lm ma st khi phi c ng . khi c vim mng phi th cht dch ny tng ln lc mng phi tr nn dy c v c th lm kt dnh l thnh vi l tng hoc lm dnh phi vo sn.

p sut trong mng phi nh hn p sut bn ngoi. V vy khi xoang mng phi m lng ngc hay t phi, khng kh s i vo v phi xp.

Nhp th bnh thng ca heo (s ln th/pht) thay i ph thuc vo tui ca heo:

Heo con v heo la: 25-40 ln/pht.

Heo tht: 25-35 ln/pht

Heo ci mang thai: 15-50 ln/pht

2.1.4 Gan

2.2 Sinh l tit sa b sa

2.2.1 S sinh sa

Khi tru b c mang th cn cn bnh qun ca estrogen v progesterone lm cho bu v pht trin, nhng chng khng cho php sa c to ra.iu ny cho thy rng nhau thai c vai tr quan trng trong cn cn qun bnh ny.Khi gia sc cn cn b o ln di s tc ng ca kch thch t, do nhau thai c tng ra ngoi, sa s c to ra. Kch thch t c lin quan n s to sa l LTH (prolactin).Kch thch t ny khi ng cho mt qu trnh cho sa v cng chnh n duy tr chu k cho sa ca gia sc

2.2.2 S thi sa

S b, vt sa bng tay hay bng my, v mt vt l hc th n c th to ra mt p sut m b ca nm v v nh th sa s c di chuyn t bn trong bu v i ra ngoi.Tuy nhin s thi sa l mt phn x c iu kin, phn x c chi phi bi thn kinh v kch thch t. S b hay vt sa s kch thch bu v to ra hng khoi cm i vi gia sc.Cc xung ng ny c chuyn v no thy sau v no th sau s tit ra oxytocin. N s c a vo mu v chuyn n bu v kch thch cc biu m c v c trn co tht y sa ra ngoi.Nhng xung ng thn kinh ny khng nhng kch thch no thy sau tit ra oxytocin m chng cn kch thch no thy trc tit ra LTH, STH,ACTH kch thch to ra sa.Do vy s thi sa v tit ra sa l hai qu trnh c th xy ra ng thi hay ring bit.ADH cng c tc ng ln s thi sa vi mc bng 20% ca oxytocin.

2.2.3 Cc yu t nh hng n kh nng sn xut ca b sa

- Yu t di truyn:

Nng sut sa l ch tiu di truyn s lng, b chi phi bi s di truyn ca b m. n v c lng mc nh hng l h s di truyn (h2).Tnh ton cc h s di truyn trn cc nhm b lai hng sa Vit Nam GS Nguyn Vn Thng cho bit: h s di truyn v nng sut sa bin ng trong phm vi 0,27-0,36; t l m trong sa l 0,31-0,37; t l protein trong sa l 0,28-0,36. V Vn S tnh c h2 ca sn lng sa k 1 trn b Holstein Friesian nui ti nng trng Mc Chu l 0,38. Nh vy c th thy gn 40% nng sut sa t c ca b ci chu s khng ch bi kh nng di truyn ca th h trc.

- nh hng ca cc yu t mi trng:

+ Dinh dng : B sa rt nhy cm vi iu kin dinh dng, mc dinh dng qu thp s khng nng lng v nguyn liu cho qu trnh tng hp sa, nhng cho n qu d tha so vi tim nng di truyn ca ging s lm cho b sa bo ph, dn n kh nng kim hm s to sa ca b ci. Hm lng protein trong khu phn b lai trong gii hn 13%-15% trong hm lng vt cht kh ca khu phn.S mt cn i cc t l dinh dng nh: t l E/P, hm lng x, t l Ca/P, K/Na, S/N,... u lm gim kh nng to sa ca b ci.

+ Thi tit kh hu mi trng : sc sn xut ca b chu nh hng trc tip v gin tip ca iu kin nhit khng kh, m , gi, bc x mt tri,p sut kh quyn...Song sn lng sa khng b nh hng trong phm vi nhit 5-21C.Nhit thp hn 5C hay cao hn 21C sn lng sa gim t t.Nhit cao hn 27C sn lng sa gim r rt.Tuy nhin nhit thch hp ti a v ti thiu cho sc sn xut mi ging b c khc nhau.Sn lng sa ca b Holstein Friesian gim i nhanh chng khi nhit mi trng cao hn 21C v nhit thp th b Holstein Friesian khng b nh hng k c khi -13C.

- Nhng yu t c th :

+ Tui c thai ln u: s ci cc v th cht thng km theo s chm thnh thc v tnh, bu v pht trin km nng sut thp. Nui dng tt b ci hu b t tiu chun phi ln u vo 16-18 thng tui s c li cho nng sut ca b ci.

+ Tui b ci: b ci c th sinh t 8-10 la/i, nhng sn lng sa/chu k bt u gim st t 7-9 nm tui.Do vy mnh dn loi b khong 20-25% n b ci sn xut sa hng nm, nhm duy tr tim nng sn xut sa cao trong n.

+ Thi gian phi c cha sau khi : B ci khe mnh s phc hi sc khe v ng dc tr li sau khi 30-45 ngy, bnh thng l 60-80 ngy.Quy trnh k thut ngh phi cho b sa sau khi khong 60-90 ngy l ti u nhm khai thc c hai tim nng sinh sn v sn xut sa ca b ci.

+ Bnh b sa: B ci c th mc cc loi bnh khc nhau trong thi gian tit sa.Bnh vim v b thng rt ph bin trn n b sa, sa v vim thng b loi.Ngi ta cho rng ring bnh vim v lm thit hi 3,5% sn lng c n, cng thm nhng trng hp vim v lm sn lm co sa xu khng dng c, thit hi ln n 5% sn lng sa.

- K thut vt sa v v sinh sa: K thut vt v v sinh sa nh hng n nng sut, cht lng v hiu qu kinh t - k thut trong chn nui b sa.Trc khi vt cn chun b dng c v v sinh dng c vt sa, ng sa, ngi vt sa, c th b, bu v...Xoa u v kch thch cho sa dn xung.Cn v sinh sch trc, trong v sau khi vt sa.Sa ti sau khi vt ch gi c 3-4 gi, sau b chua dn v sau 12 gi th khng s dng c na, tt nht nn bo qun lnh.

2.3 S lc cc ging b sa ti Vit Nam

- B lang trng en (Holstein Friesian-HF)

Holstein Friesian l ging b sa ni ting th gii, to ra t tnh Fulixon, pha bc H Lan t th k th 14 v khng nhng c ci thin v phm cht, nng sut. n th k thc 15 th c a ra cc nc trn th gii, nc ta nhp b lang trng en vo nm 1960-1970.

B Holstein Friesian c mu lng lang trng en, mt s c mu lang trng . Cc im trng c trng l : im trng trn, vt trng vai ko xung bng v bn chn, ui trng.Holstein Friesian l ging b c kh nng cho sa cao v ci to ging b khc theo hng sa. V th cc nc thng dng b Holstein Friesian thun lai tao vi b a phng to ra ging b lang trng en ca nc mnh.

B lang trng en thnh thc sm, 15-20 thng tui c th cho phi ging.C khi lng c th ln: b s sinh nng 35-45kg, b ci trng thnh nng 450-750kg, b c ging nng 750-1110kg.

B ci c kiu hnh c trng ging b sa: thn hnh tam gic, phn sau su hn phn trc, thn b hp dn v pha trc, ging nh ci nim ci.u di, thanh nh, trn thng, sng thanh v cong. C di cn i, da c c nhiu np gp, khng c ym, bn chn thng, di, khe, c ly rng. Bu v pht trin to, tnh mch v ni r, da mng, n hi tt, lng mn. Sn lng sa bnh qun l 5000-6000kg/chu k vt sa 300 ngy.Con cao nht c th t 18000kg/chu k. T l m sa ca ging b nay thp bnh qun l 3,42%.Bn cnh kh nng cho sa cao m cn c kh nng cho tht ln.B c nui tht cng nghip t 400.450kg lc 15 thng tui, t l tht x 50-55%.

B lang trng en ch thch nghi vi vng kh hu mt, nhit bnh qun c nm trn di 21C nh cao nguyn Mc Chu, c Trng

(Theo Tin S Phng Quc Qung. Chn nui b sa nng sut cao hiu qu ln. NXB Nng Nghip. H Ni 2001).

- B lai F1 (lai Sin x Holstein Friesian)

B lai i 1 (F1) c mu Holstein Friesian, to ra bng cch lai gia b c Holstein Friesian vi b ci lai Sin. Hu ht b lai F1 c mu lng en, nu c vt lang trng th rt nh, di bng, bn chn, khu ui, v trn trn.B s sinh c khi lng 20-25kg. B ci trng thnh nng 350-420kg, b c trng thnh nng 500-550kg. Sn lng sa t 2500-3000/chu k. Ngy cao nht c th t 15-20kg. T l m sa 3,6-4,2%. Thi gian cho sa ko di trn 300 ngy.

B lai F1 ng dc ln u bnh qun lc 17 thng tui, c khi ch 13-14 thng. Tui la u bnh qun lc 27 thng tui, mn , khong cch gia hai la l 13-14 thng.

B lai F1 chu ng tng i tt iu kin nng (30-35C), t bnh tt.y c xem l n b ch lc nhng ni mi chn nui b sa.

(Theo Tin S Phng Quc Qung. Chn nui b sa nng sut cao hiu qu ln. NXB Nng Nghip. H Ni 2001).

- B lai F2 (lai F1 x Holstein Friesian)

B lai F2 c to ra bng cch lai b c Holstein Firesian (trc tip hay th tinh nhn to) vi b ci F1 (b lai F2 c mu mu Holstein Friesian). V ngoi hnh F2 gn ging vi b Holstein Friesian thun vi mu lng trng en.B ci s sinh F2 nng 30-35kg, b c trng thnh nng 600-700kg, b ci nng trung bnh 400-450kg.Trong iu kin chm sc nui dng tt, b lai F2 cho nng sut sa cao hn b lai F1. Trong mt cho k vt sa 300 ngy, nng sut c th t 3000-3500 hay cao hn. T l m sa t 3,2-3,8%.

Trong iu kin nng v m (nhit trn 30C) b lai F2 t ra km chu ng hn b lai F1.

(Theo Tin S Phng Quc Qung. Chn nui b sa nng sut cao hiu qu ln. NXB Nng Nghip. H Ni 2001).

- B lai F3 (lai F2 x Holstein Friesian)

B lai F3 c to ra bng cch lai b c Holstein Friesian (trc tip hay th tinh nhn to) vi b ci lai F2 ( b lai F3 c t l mu 7/8 Holstein Friesian). V ngoi hnh F3 gn ging vi b Holstein Friesian thun vi mu lng trng en c mu trng nhiu hn. B ci c tm vc ln (400-500kg), bu v pht trin. B thch nghi km hn, nhung nu c nui dng chm sc tt th cho nng sut cao.Nng sut bnh qun khong: 13-14kg/ngy (3900-4200 kg/chu k), c th t 15kg/ ngy (4500kg/chu k). Ti TPHCM v Bnh Dng cc ging b cao sn t sn lng hn 6000 kg/chu k.B lai F3 cho nng sut cao hn b lai F1 v F2 , tuy nhin b lai F3 chu nng km nn cn phi c k thut nui tht tt v c iu kin v kh hu th nui c b lai F3 nu khng th nn chn nui ging b F2.

(Theo ngun ti liu tp hun hi thi b sa TPHCM ln II 2003. S Nng Nghip v Pht Trin Nng Thn).

2.4 Mt s c im sinh trng v pht trin

B sa ti phng Long Ha cng nh cc gia sc khc, s sinh trng v pht trin ca b sa tun theo quy lut giai on, n ph thuc vo ging, iu kin nui dng, cham sc, qun l v mi trng. B sa thnh thc vo khong 15-20 thng tui v c th cho phi ging. C khi lng c th ln : b s sinh nng 35-40kg, ci trng thnh nng khong 400-450kg, b c ging nng khong 600-700kg.

B lai F1 chu ng tng i iu kin nng (30-35C), t bnh tt. y c xem l n b ch lc nhng ni mi chn nui b sa, b lai F2 t ra km chu ng hn b lai F1 nhit trn 30C. B lai F3 cho nng sut cao hn b lai F1 v F2, tuy nhin b lai F3 chu nng km nn cn phi c k thut nui tht tt. Nh vy b c t l mu Holstein Friesian cng cao th cng km chu ng vi kh hu phng Long Ha TP Cn Th.2.5 Chung tri

Chung tri ng vai tr quan trng trong cuc sng ca con b sa.y c xem l ci nh tht s cn thit i vi chng. Sut ngy gn nh lc no con b sa cng c mt trong chung, c x dch trong mt din tch tht hp khong 4-5m2 m thi, thnh thong mi c ch nui dt ra ngoi tm nng mt vi gi, y l cch nui b sa cht hp nh thnh ph.

Trn thc t nu c t ai rng ri, nui b sa theo li chn th nh nhiu nc trn th gii v ang p dng rt tt, c ngy b sa c t do vn ng nn sn lng sa tng cao, y l cch nui l tng m nng thn ta c th thc hin c.

Chung nui b sa vi s lng t chng i ba con th c th lm cnh nh, nh bn tri nh chng hn.Nui nh vy th phi nng v sinh chung tri cho sch s, nu khng s nh hng xu n mi trng sng ca mi ngi trong gia nh. Nu nui vi s lng ln th phi nui xa nh, khong vi chc mt v phn v nc tiu b rt hi.Chung c th lm mt dy nu nui vi s lng t v hai dy nu nui vi s lng nhiu b.

Chung mt dy l kiu chung nht mt dy b, t vi con n mi con hay nhiu hn. Tt c b ng thnh mt dy, u quay v mt hng, pha trc mt l mng n, mng ung, pha sau l mng rnh thot nc, v cng l li i qua li i li tin trong vic v sinh chung cng nh trong vt sa

Chung hai dy (u u hay mng mng) l kiu chung ph bin ti ng Bng Sng Cu Long nht c hai dy b quay u vo nhau, pha trc c mng n chung gia, v chung quanh lm li icch nui ny cng tt nh cch trn m cng tn din tch chung.Nhng d nui vi kiu chung no th ta cng nn lm chung theo ng tiu chun sau y mi em li kt qu tt :

- Chung b sa phi lm trn mt khong t cao ro, chung quanh c cy cao bng mt rt tt, nhng khng c ao vng t ng. Nn pht quanh cy tp, c di v dn dp sch s vng t chung quanh ni lm chung trnh rui, mui, chut b l nhng tc nhn gy mm bnh cho b.

- Hng chung nn quay v hng ng Nam hay Nam mi ngy c hng nh sng chiu vo v trnh c nng chiu nng bc. Chung m c nh nng sng chiu vo cng khp, cc loi vi trng vi khun s b tiu dit, v vt nui cng c mnh khe hn. Ngc li nu chung quay v hng Ty c nh nng chiu chiu vo s nguy hi cho sc khe ca b (nng chiu khng c tia cc tm nh nh nng ban mai).

- Nn chung phi cao ro, hi dc t trc ra sau c tm, nc ra d dng thot ht khin nn lc no cng c kh ro, khng m t. Nn chung nn trng xi-mng c nhm b khi trt t. Nui b sa k nht l b b trt t, c th gy trt khp, gy chn, v nu b mang thai li cng nguy him b khi b sa b bnh th chi ph iu tr rt cao v lng sa s gim mt cch nghim trng. Trc y ngi ra thng dng vn hm (sau khi ngm nc lu ngy v ty ra k). Cch ny r tin li bn, b nm khng b lnh, nhng khng hp v sinh do c nhiu vi sinh sng lu tr trong cc k vn. Khng nn nui b sa trn nn t, nht l trnh vic cho b sng trn ng phn lu c lu ngy, nh cch nui b ta m nng dn thng p dng trc y.- Chung b c th lp mt mi hay hai mi, nhng iu cn l mi phi cao sao cho cch nn phi hn 3m mi tt. Chung cao ro mi thng thong. Mi nn lp bng ngi hay tn lnh. Mi bng l, bng tranh th mt m hn, nhng c iu nguy him khi gp ha honMi chung nn lp chm ra hin (t 1,2-1,5m) trnh ma tt.

- Chung b sa khng nn xy vch kn v nh vy mt thng thong.y l iu cn thit i vi ging b sa v b sa a s c nhung gc t s lnh d l F1 hay F2, nn khng hp lm vi kh hu nng m ca nc ta. Nhiu h dn gn qut my n b mt m nht l trong nhng ngy nng bc. Vch thng cao khong 1,2m, chn vch c thng thong v phi c ca ra vo.

- Chung quanh chung nn to mng rnh vi dc cn thit thot ht nc tm v nc di chung. Loi nc thi ny nu c dn ra tn cc vn tri cy, hay ni trng hoa mu ph th n l ngun phn bn v tn, khng6 tn tin li tt cho cy trng.- Mi chung u phi c h phn, v h phn nn lm xa chung xa nh mi hp v sinh. Phn b c th c tn dng lm phn bn cy trng, n gp phn tng thu nhp cho ngi nng dn.

- Cnh chung nn to mt sn th cho b (nht l b con 1-6 thng) c ni rng ri v vn ng v tm nng d ch vi gi trong ngy.

- Trong chung phi c mng n, mng ung. Mng n thng c ng bng g hay xy bng gch vi xi-mng. Mng g mau h mc, cn mng xy th dng lu bn. Nn lm mt mng di sut chiu ng ca dy b, c chiu rng khong 70cm v chiu su khong 40cm dng cho mt dy b cng n. Nn chung nui hay dy b cng quay vo nhau th chiu rng ca mng n phi l 1cm mi dung tch cha c cho chng n no. B nui chung phi ct bng mt on dy mi ngn chng khi bng cng nhau. Khi n ung chng phi c mt khong cch rng trong mng khong 1m mi . Cn mng ung c th xy cnh mng n hay xy lt trong mng n, c dung tch cha c 30 lt nc l va, y mng ung nn c l t thot nc tin c ra cho sch s sau khi cho b ung xong c nc. Nc ung ca b khng ch l nc l, nc cm, nc hm nn phi v sinh mng ung khi ung xong. Trng hp nui t ch vi con th khng cn xy mng ung.- V tr : Phi gn trc giao thng chnh d vn chuyn, tuy nhin cn phi trnh n o, thng cui hng gi chnh ca khu dn c, thun tin cho vic vn chuyn thc n th xanh v th kh.2.6 Thc n v khu phn n hng ngy:

2.6.1 Thc n th:

a) Thc n th xanh

Ngun thc n th xanh ch yu l c. Ngoi ra ngi ta cn trng cc loi cy xanh khc s dng nui b sa nh bp. B l loi ng vt n c v vy khng c mt loi thc n no c th thay th hon ton c. B c chn th trn ng c tt c th n 40-50kg c ti mi ngy, nu ng c xu b ch n khong 7-10kg, cn phi thm c ct hay rm b sung nhu cu thc n th xanh cho b. Mt con b ci vt sa nng 400kg cn n mt lng c hng ngy l 20-30kg c v 2-3kg rm. y l khu phn c bn b sn xut 5kg sa/ngy. Nu ngun c ti phong ph c th cho b n t do vo ban ngy v ban m c th ri thm rm cho b n dm, tng lng cht kh n vo, c ct trc khi cho b n cn phi ho mt nng.

Ngoi cc loi c ha tho, cc loi h u cng c s dng cho b sa v c cht lng cao, c bit l hm lng protein cao (gp 2 ln cc loi c ha tho), cc loi h u ph bin l cy u ma, cy bnh linh, l vng, thn cc loi u (dy u phng)C trc khi cho n phi ho mt nng gim lng nc v tng lng thc n vo. Vic bm c c bit l vi c voi, cng lm tng lng c n vo v tn dng c thn c, tit kim c.

b) Thc n th kh

Ch yu l rm. Rm l loi thc n ph bin, kinh t trong chn nui b. Tuy nhin tng hiu qu s dng, tng tiu ha rm cn c s l trc khi cho b n. Rm Ur l bin php d thc hin. Ngoi rm ngi ta cn s dng cc dy u phi kh c gi tr dinh dng cao.

2.6.2 Thc n hn hp:

Do cht lng thc n th xanh khng th cung cp y nhu cu dinh dng ca b sa, cn phi b sung thc n tinh trong cc giai on b mang thai, nui con v sn xut sa. Nu b sa sn xut cao hn 5kg sa/ngy, cn b sung thm thc n tinh. Ty theo loi cm hn hp s dng m c th b sung p ng cho b sa hay c th b sung thm sn lng sa theo cch nh sau : tnh t kh sa th 6, mi kh sa tng thm cho n 0,5kg thc n hn hp.V d mt b ci sn xut 12kg sa/ngy th c th cho b n:

(12-5) x 0,5 = 3,5kgNgi chn nui c quy m ln, nn t trn thc n gim gi thnh. Mt li ch khc ca vic t trn thc n l c pha trn theo cng thc ph hp theo tng giai on tng trng, mang thai, sn xut ca b sa. Tuy nhin cn nh khng nn thay i thc n mt cch t ngt m phi t t, b sa s km n v gim nng xut. Khng nn pha nc vo thc n s lm gim phm cht trong thc n v lm tht thot lng khong trong thc n do lng xung bn di hn hp.2.6.3 Thc n c qu:

Cc loi c qu nh khoai lang, khoai ty bi, c rt, bu, b u c th dng lm thc n cho b. Thc n c qu giu dinh dng, mi thm ngon, nhiu Vitamin, bt ng v nc. Tuy nhin do gi thnh cao nn hiu qu kinh t khng cao, ngoi tr gi r v b sung khi giai on u vt sa. c bit l ch b sung khi khoai m, khoai ty phi kh trnh c cho b sa.

2.6.4 Cc loi ph ph phm trong nng nghip cng nghip:

- Hm bia: L2 loi thc n r tin giu m kh, nhiu nc mi v thm ngon, cha nhiu Vitamin nhm B. Ngoi ra cn cha nhiu cht gy kch thch ngon ming. Ngi ta c th thay th 1kg thc n tinh bng 4,5kg hm bia, nhng khng nn thay th hm bia vt qu thc n tinh trong khu phn.- B m: l loi ph phm ch bin tinh bt t khoai m. B m c cha nhiu tinh bt cung cp nhiu nng lng cho b sa. C th thay th 1kg thc n tinh bng 6kg b m. Nu phi hp c b m v b u nnh thay th cho thc n tinh th c hiu qu tt hn.

- Xc thm: l ph phm cht bin thm hp. Xc thm c hm lng ng cao, mi thm d tiu ha. Khi b n nhiu s gy rt li v mt cn i cht x v m, v vy ch cho n hn ch (di 15kg/b/ngy). C th men vo xc thm 2-3 ngy trc khi cho n, xc thm s mm v d n hn.

- B u nnh: l ph phm ch bin sa u nnh v u h. B u nnh c hm lng m th cao, mi v thm ngon, d tiu hoa. C th thay th 1 kg thc n tinh bng 7kg b u. Tuy nhin khng nn n b u nnh vi cc loi thc n cha nhiu Ur (rm ur, ur) v u nnh cha men phn gii Ur thnh NH3 gy ng c chobo2. Tt nht nn phn chia b u nnh thnh chiu ba.- R mt: cha nhiu ng, khong, kch thch tnh ngon ming. C th b sung r mt ng t 1-2kg/b/ngy.

2.6.5 Cc ph phm sinh hc:

Cc ph phm sinh hc c s dng t rt lu c bit l cc ch phm gip b tiu ha thc n (tng t l tiu ha) gip b iu ha thn nhit tt hn, giapu1 tng nng sut sa

- BST (Bovine Somatotropone) l mt cht tit t trc tuyn yn. Kt qu nghin cu cho thy BST c tc dng ln s tng tit sa. Cht phm ny c tng hp v s dng kch thch tng sa 15-20%. Ch s dng theo hng dn khng gy cho b sa chm ln ging.

- Cc loi enzyme cng c s dng tng qu trnh tiu ha, tng qu trnh hp thu cc dng cht trong thc n, tng hiu qu s dng thc n, h gi thnh. Hin nay trn th trng Vit Nam c cc sn phm nh Feedad NC3, nghin cu cho thy khi s dng cht ny c tc dng tng cng qu trnh tiu ha, kch thch tnh ngon ming, tng cng hp thu cc dng cht, tng cng hp thu Canxi trong thc n ngn nga cc bnh thiu Canxi (nh st sa, yu chn), tng cng cc hot ng ca cc enzyme trong c th b t gp phn lm tng nng sut sa v mot62 s bnh khc.2.6.6 Mt s khu phn ngh :

Khu phn c xy dng da theo nng sut, khi lng ca b ci v giai on cho sa hay cn sa.CHNG 3: PHNG TIN V PHNG PHP TIN HNH NGHIN CU

3.1 a im v thi gian:

- a im iu tra: ti c thc hin ti Phng Long Ha, Qun Ninh Kiu, TP.Cn Th.

-Thi gian iu tra:

3.2 Ni dung v phng php nh gi:

3.2.1 Cc ch tiu nh gi:

- iu kin kinh t - x hi ti Phng Long Ha TP.Cn Th.

- C cu n.

- K thut chn nui ca cc h dn.

- Cch xc nh nng sut sa ca b.

- Sn lng sa ca tng ging b sa.

- So snh sn lng sa gia cc ging v tc gi khc.3.2.2 Phng php nh gi:

3.2.2.1 iu kin kinh t - x hi ca Phng Long Ha TP.Cn Th :

- S dng phiu iu tra phng vn 12 h dn chn nui b sa, v s nhn khu, ngun vn, c s vt cht, t trng trt, s gip ca chnh quyn a phng cng nh ca cc chng trnh hp tc quc t ang thc hin ti Phng Long Ha.

- Bn cnh diu tra v cc ngun thu nhp khc t cc h nng dn. T nu ln nhng thun li v kh khn m cc h chn nui gp phi v phng php pht trin n b sa trong tng lai ti Phng Long Ha.

3.2.2.2 C cu n:

Xc nh cc ging b sa bng l lch b ca cc h dn, ghi nhn trc tp hay gin tip v hnh dng, cn nng, mu sc, tui cc ging b sa. iu tra v s lng b sa ci ang cho sa, s lng b tht, s b sa ci sinh sn, s b con theo m, s b ci hu b, s b c hu b hng nm, nhm nh gi c phng hng pht trin ca n b sa tri Phng Long Ha.3.2.2.3 K thut chn nui ca cc h dn:

- Cch chm sc: iu tra v nh gi v cch chm sc b sa qua cc giai on ca cc h chn nui.

- V thc n: Trc tip hay gin tip ghi nhn cc loi v s lng thc n ang c s dng ti cc h chn nui hng ngy.

- V chung tri: Trc tip ghi nhn v nh gi v m hnh, hng chung, cch xy dng chung tri, vt liu xy dng

- Thuc th y: Trc tip hay gin tip ghi nhn tnh hnh tim phng cho b sa, cc bnh thng thy, cc loi thuc c s dng v hiu qu t c.

3.2.2.4 Cch xc nh nng sut sa ca ging b sa:Ghi nhn trc tip hay gin tip lng sa vt vo mi bui ca tng con ring l. Sau tnh ra nng sut c ngy, trung bnh thng v trung bnh 3 thng iu tra ca 67 con b ang cho sa trong 10 thng cho sa.

3.2.2.5 So snh sn lng sa gia cc ging b sa:

X l s liu bng Microsoft Excel c sn lng sa ca tng ging b sa ti Phng Long Ha, sau so snh nng sut ca cc ging b sa, so snh giau 74 cc la v cc thng cho sa

3.2.2.6 Sn lng sa ca tng ging v tc gi khc:

Khi c c s liu v nng sut cc ging b sa ti Phng Long Ha TP.Cn Th, sau lin h n cc nhn nh ca tc gi khc v nng sut b sa theo cc tiu ch l v ging, la v nng sut qua cc thng cho sa ca b sa.

3.3 Dng c th nghim:

- Thc dy o th trng b.

- Tp bt ghi chp.

- Phiu iu tra nh gi.

- 1 cn cn sa.

- 1 thng ng sa.

- 1 chic x vt sa.

- Vi kh v sinh, nc m, vi lc sa, phiu, dy thng.

- My nh.

- My vi tnh.

PHIU IU TRA HIN TRNG CHN NUI B SA CA CC H NNG DNS phiu:

I.TNG QUT CHUNG V NNG H :

1.H v tn ch h:

2.a ch: p/ t/ x/

Phng/ qun/ huyn/ thnh ph

S in thoi (nu c):

3.Nhn khu gia nh:

ngi

4.S ngi trong tui lao ng:ngi. Trong s cha c vic lm:

ngi.

5.Trnh vn ha ca ngi trong tui lao ng:

- S cp:ngi.

- Trung cp:ngi.

- Cao ng, i hc:ngi.

- Vn ha cp I, II, III:ngi.

6. Hot ng sn xut chnh ca nng h:

Lm rung Lm vn CN b sa CN b tht

CN gia cm CN heo CN khc

7. Hot ng sn xut ph ca nng h:

Lm rung Lm vn CN b sa CN b tht

CN gia cm CN heo CN khc

8. Ngun thu nhp chnh ca nng h:

Lm rung Lm vn CN b sa CN b tht

CN gia cm CN heo CN khc

9. Din tch t trng trt:m2 . Trong :Rung:m2 ; Vn:m2.10.Ngoi chn nui b sa c chn nui:

Heo G B C Vt CN con vt khc.

11.Ngun vn nui b sa ban u:

Vn t c Vay ngn hng Vay cc ngun khc.

+ Li sut vay ngn hng:%/thng. Thi gian cho vay:thng.+ S tin ngn hng cho vay ti a cho 1 h dn (khng th chp):VN.

12.Kh nng p ng nhu cu vn ca ngn hng : 2/3 nhu cu nhu cu Khng .

13.Tham gia tp hun v k thut chn nui v phng tr bnh cho b sa :

tham gia Cha tham gia.

14.Ngun nc s dng cho chn nui :

Sng Ging My Ao h

II. TNH HNH CHN NUI B SA NNG H :

15.Thi gian nuithng.

16.Tng s b sa ang nui:con. Trong :Ging b saB sa ciB cB conTng s

F1

F2

F3

17.Ngun gc b sa ang nui :

T mua T gy ly D n h tr 100% D n h tr 50%18.Chung tri : Khng chung C chung.

+ Din tch chung hin c :m2.

+ Kiu chung :

Nn xi-mng, mi tn Nn xi-mng, mi l Nn xi-mng, mi ngi.

Nn t, mi tn Nn t, mi l Nn t, mi ngi.

Kiu chung mt dy Kiu chung hai dy.

Mi n Mi kp.

+ Cch nui : Nht Th Nht + th.

+ Mng n : G Gch + xi-mng.

+ Mng ung : Ring mng n Chung mng n.

+ Chi ph u t xy dng chung tri :VN.

19.Phng php ging phi b :

Gieo tinh nhn to Phi ging trc tip.

20.Loi thc n s dng cho b sa :

C xanh Rm kh Rm ur Thc n hn hp

Bnh dinh dng Bp Thc n khc.

21.Ngun cung cp thc n s dng :

T c i ct bn ngoi Mua v.

C trng c Khng c trng c.

+ Din tch ang trng c :m2.

+ Ging c ang trng : C cao sn C t nhin.+ L do khng trng c: Khng thiu c

Khng c t.

Khng c ging Khng c k thut.

+ Gi mua c, qu:ng/cng.

21.Cch s dng phn b :

Bn Trng trt C h phn Khng s dng.

22.Th y : C tim phng Khng tim phng.

+ Cc loi vacxin s dng :

- T huyt trng : C Khng.

- L mm lng mng : C Khng.

- Giun sn : C Khng.- K sinh trng ng mu : C Khng.

+ Cch tim phng : T tim phng Nh nhn vin th y.

+ S ln tim phng : 1 ln/nm 2 ln/nm.

23.Cc bnh thng gp b :

24.Cch cha bnh thng lm :

Gi nhn vin y t n.

T mua thuc v cha.

S dng cc loi thuc nam.

Khng cha tr.

25.T l khi bnh sau khi cha tr :

100%

75%

50%

25%

Di 10%

26. Tnh trng b sa ci trong h :

+ S con ci ang nui :

con.

+ S con ang cho sa :

con.27.Tng sn lng sa thu c :lt/ngy/h.+ Tng sn lng sa thu c bui sng :lt/ngy/h.

+ Tng sn lng sa thu c bui chiu:lit/ngy/h.

+ Sn lng sa khi b bnh :

Gim Gim mnh Khng cho sa.

28. Th trng tiu th sa :

Bn cho cng ty sa Vinamik.

Bn cho Nng Trng Sng Hu.

Bn cho ngi dn bn ngoi.

Dng ch bin cc sn phm khc.

29.Cht lng sa thng t c :

A B C.

30.Gi thnh sa khi bn cho :

+ Cng ty Vinamik:ng/lit.

+ Nng Trng Sng Hu:ng/lt.+ Cho ngi dng bn ngoi:ng/lt.

31.Th trng tiu th sa mnh cc thng trong nm :

1-3 3-6 6-99-12.

32.Nhu cu tng n :

+ C : Do mun tng sn lng Do cc chnh sch ca nh nc.

+ Khng: Do khng mun Do khng din tch.

Do khng c lao ng Do khng vn.

33. S lng b con hng nm :con.

Bn Gi li nui.+ Gi bn :ng/con.

34.S lng b sa loi thi hng nm :con.

+ L do : t sa B bnh Khng sinh sn. - a im :

-Ngy thngnm

Ngi lp bng :Ch h :CHNG 4 : KT QU V THO LUN4.1 iu kin kinh t - x hi ti phng Long Ha TP Cn Th

A ) iu kin kinh th - x hi ti cc h chn nui

Bng : iu kin kinh t x hi ti cc h chn nuiSTTCh hThi gian nui (nm)S nhn khuS ngi lao ngThu nhn cng (ngi)Vay vn ngn hng

1Trng Vn Tun1282KhngKhng

2Nguyn Hi ng1032KhngC

3Nguyn Vn C342KhngKhng

4Nguyn Bu Chu9104CKhng

5L Vn n632KhngKhng

6V Thanh Cn1364KhngC

7Bi Cng Hu482KhngKhng

8Trn Vn C762KhngC

9L B T552KhngKhng

10L B Mi442KhngC

- Cc h chn nui c tng cng 57 nhn khu va trong s ngi lao ng l 24 ngi, a phn l ngi thn trong gia nh t chn nui, t thu nhn cng bn ngoi. iu ny l do lao ng ti a phng cha xem trng ngh chn nui b sa v khng mang li hiu qu kinh t cao m li b cng lao ng nhiu, v a phn lao ng ti a phng tham gia vo cc khu cng nghip gn . Tuy nhin, khi gi sa dn ln cao, ngi chn nui c li nhiu th cc lao ng ti a phng ang dn tham gia vo cng vic nui b sa.- Ti Long Ha cc h nui b sa u c din tch t rng c th thc hin vic tng n v trng thc n cho b sa lm cho gim chi ph sn xut sa.

- Ti y cc h chn nui khi mi vo ngh u c s gip ca cc cp chnh quyn a phng c v vn v k thut chn nui b sa. Ngoi b sa cc h chn nui cn nui cc gia sc khc nhm tng thm thu nhp cho bn thn v gia nh.- iu trn cho thy cc h chn nui c y cc yu t nhm duy tr v pht trin n b sa ti a phng.

b ) Nhng thun li v kh khn m cc h chn nui gp phi :

Thun li:

- a s ngi nui c kinh nghim ng thi c s h tr ca chng trnh HeiFer v cc cp chnh quyn a phng.

- C ngun tiu th n nh, gi bn sa kh cao.

- Din tch t ai rng ln, vt kiu xy dng sn c, r tin, thi gian s dng tng i di.

- Ngi chn nui cn c , chu kh, thch hc hi nhng k thut chn nui mi.

- Ging b tt nn cho cht lng v sn lng sa tt.

-Khu vc chn nui yn tnh v bnh tt t xy ra trn vt nui.

- Giao thng thun li d dng vn chuyn thc n v sa c ng b v ng thy.

Kh khn:

- Thiu cng nhn.

- Thiu vn u t xy dng chung tri v mua thm con ging.

- Ph thuc nhiu vo cc ch phm nng nghip nn thng xuyn thay i thc n lm cho sn lng sa khng n nh.

- Thiu cn b th y gii thng trc ti a phng.

4.2 Thc n v thuc th y:

4.2.1 Thc n:

a ) Thc n th xanh:

- Cc loi c: C voi, c s.

Cc loi c c cc h dn ct v v phi mt nng qua ngy hm sau mi em s dng cho b n, c khng c ct ra khi em cho b n. Lng c cho b sa n khc nhau i vi con cho sa v cha cho sa ( 40kg/ngy so vi 30kg/ngy ).

- Cy bp : Thn bp v ci bp.Do bp phi c chuyn ch v t vng khc nn khng c cc h dn s dng thng xuyn, khi c bp th lng bp s dng l 40kg/ngy i vi b ang cho sa, nu s dng bp kt hp vi c th t l l 20kg c v 20kg bp.

Vy lng thc n th xanh s dng vi t l rt cao trong khu phn n hng ngy ca b sa do lng c di do v lng bp khi chuyn v vi lng rt ln, so vi khuyn co ca S Nng Nghip TPHCM th lng thc n th xanh ti y c p ng mt cch y .

Lng thc n th thng thay i gia bp v c, gy nh hng n nng sut ca b sa. iu ny l do ngun cung cp bp lm thc n cho b khng n nh

b ) Thc n th kh:

Ch yu l rm khng ur. Mc d vng ny c nhiu rm c thu hoch t ng lua nhng khng c s dng nhiu ch s dng khi thiu c v bp vi khi lng l 5kg/con/ngy. L do ngi dn khng c thi gian lm rm ur nn khng s dng trong khu phn cho b n.C ) Thc n hn hp v ph ph phm nng nghip cng nghip:

Cc loi thc n ph ph phm nng nghip cng nghip:

- Hm bia: Ti Long Ha hm bia t c s dng, ch mt vi h l s dng hm bia kt hp vi thc n hn hp vi khi lng 1,5 2kg/con.ngy.

- B u nnh: Cng ging nh hm bia th b u nnh cng t c s dng nu c s dng kt hp vi thc n hn hp th khi lng s dng l 1 1,5kg/con/ngy.

Thc n hn hp v cht khong:

Cc h dn s dng thc n hn ca cng ty CP v woosung khi lng 25kg/bao thc n.

Ti y cc h dn s dng thc n hn hp cho c n b k c b khng cho sa v b cho sa vi khi lng khong 2,5 4kg/con/ngy.Kt lun l thc n hn hp khng c s dng nhiu trong khu phn n. y l nguyn nhn ch yu dn n thay i v nng sut ca b sa. Cc h dn khng cn c vo nng sut ca mi con b xy dng khu phn thc n cho hp l lm chi ph sn xut tng cao.Cc h chn nui s dng cc loi thc n khng a dng mc d ti a phng c rt nhiu.

t s dng rm v khng dng rm ur, cc ch phm sinh hc vo trong khu phn n ca b sa tng hiu qu s dng thc n. Cc khu phn n ti a phng c gi tin thp hn so vi cc khu phn n ca S Nng Nghip TPHCM nhng li khng cung cp y cht dinh dng cho b sa qua cc giai on.

Ti y cc h chn nui khng phn loi khu phn n cho b sa theo tng giai on va lm cho chi ph sn xut sa tng va lm gim nng sut sa ca nhng con b ang cn nhiu thc n sn xut sa trong giai on 1 ( t lc n tun th 10 ) v th cho thy ngi dn vn cha nm vng k thut xy dng khu phn n cho b ang cho sa theo tng giai on.

Khu phn n cho b hu b c thc n xanh v thc n tinh. iu ny th hin k thut chn nui ca ngi dn i vi b hu b l rt tt, m bo cho b t nng sut cao khi cho sa.

4.2.2 Thuc th y:

n b ti Long Ha c tim phng hng nm theo nh k tim phng l 6 thng 1 ln, do s h tr ca nh nc. Cc loi Vac-xin s dng l:

+ T huyt trng.+ L mm long mng.

+ Giun sn.

+ K sinh trng ng mu.

Cc bnh thng gp nh: Bnh vim v, Chng hi, st, b n, vim t cung sau khi sinh, thiu can-xi khi b mang thai Cc loi thuc c s dng :

+ Cc loi khng sinh nh penicillin v ampicillin 4 triu UI chng vim.

+ S dng dung dch B-Complex fortified thuc b tng sc khng cho c th.

+ Vitamin B2, Calcium ( Vime Calamine dng dung dch ).

+ Vitamin C tng sc khng cho c th.

+ Cc loi khong hn hp c bn trn th trng.

+ Thuc nam: l r + gim + mui cng c s dng cha bnh vim v nh.

Hnh Thuc th yChng t cc h dn tun th theo lch tim phng cho n b sa.

Thng xuyn theo di v chm sc sc khe ca n b sa, kp thi pht hin v iu tr cc bnh thng gp b sa nh bnh vim v, bnh k sinh trng ng mu, vim t cung sau khi sinh, thiu can-xi khi mang thai S dng ng cc loi thuc th y c cht lng tt iu tr cho b bnh.

Vic chm sc n b sa hng ngy rt c ngi chn nui quan tm.

T l khi bnh sau khi cha tr khong 75%.

4.3 K thut chn nui ca cc h dn:

4.3.1 Chung tri:

V tr a l:

Cc chung nui u c cc ch h xy cnh nh, ni gn sng v ao h. Thun tin cho vic tm b, ra chung v c th s dng cht thi nui c tng thm thu nhp.

Kiu chung:

y u xy dng kiu mt mi chnh v mt mi ph, hng xy dng l ng Nam Ty Bc c th trnh ma gi nng chiu v nhn nng sng, chung h hon ton, thong mt, xung quanh c b tr mng cn thn trnh mui, chut vo chung. Din tch v nn chung:

Mt mi con b ti thiu l 3,6 m2.Vt liu nn lm bng btng xi-mng.Xy vin quanh chung bng gch hng nc thi ra cng thot nc.

dc nn 3% nn chung lun kh ro do thot nc tt.

Rnh thot nc thi rng 0,2m; su 0,1m; dc 1% khng c np y lun kh ro v t t mm bnh.

Mi chung:

Mi lm bng tn. Mi cao 2,6m pha trc. Trn mi c ph lp l to s thong mt cho b ma nng. Mi ph lp bng l da.

Mng n:

c lm bng xi-mng, thnh trc cao 5-10cm, rng 1m, c l thot nc tin cho vic ra mng thng xuyn.

Mng ung: s dng x nc cho b ung nc.

Thanh ngn trc, bn hng chung:

Lm bng st hay bng g, cao 0,5-1m.

Ct chung:

Lm bng xi-mng hay bng g.

Sn vn ng:

Hu ht cc h chn nui u c sn b vn ng thng t trc hay bn hng ca chung nui. Din tch khong 100-150 m2.

Nh vy chung tri t yu cu k thut chn nui b sa ti h gia nh. Hng ng Nam Ty Bc, chung trnh c ma gi tt vo, trnh nng chiu, nhn nh sng, nn chung khng trn trt kh ro, cng thot nc thng thong, mi chung cao to cm gic mt m, thng thong trc chung.Sn vn ng rng, vt liu lm chung r tin, thi gian s dng kh lu nm lm cho kh nng thu hi vn nhanh chng. Trang thit b trong chung th s.

Cch s dng phn b :Mt s h dng phn b trong vic trng trt, mt s c h phn , biogas, hoc khng s dng ( bn i).Hnh mng n v sn vn ng4.3.2 Cch chm sc b sa qua cc giai on:

a ) Nui b sa:

B ra sau khi bc mng, lau kh mnh hay b m lim, ct rn cn c a vo rm, nu tri rt phi si m cho b, khng b b rt tiu hao nng lng c th.

B sau khi 1 gi cho b sa u v giu protein, Vitamin, khng th v khong gip cho b khe mnh. Sau 7-10 ngy th c th cho b sa thng

( sa ca cc con b khc ).

Cho b ung sa 6-8 lt vo thng u, chia lm nhiu ln, mi nm khng qu 1,5 lt. B b bng bnh v cho ung t t.Sang thng th 2 th gim dn v thay bng cc loi thc n khc. Tp cho b n c kh, c ti thng th 4 b c th n t do cc loi thc n.

Gi v sinh chung tri, thng xuyn ty giun sn, ung thuc phng tiu chy

b ) Nui b sa hu b:

B nui n thng th 6, cc h chn ra con b ci tt nht chuyn sang hu b. Giai on ny thng t cai sa cho n phi ging lc t 12 hay 18 thng tui.

Cho b n y thc n tinh v thc n xanh, v lc ny d dy b pht trin hon chnh nn c th n thc n th xanh thoi mi b lun c no. Thc n tinh cho n 2 ln/ngy cho n trc n thc n th xanh.

nh k kim tra sinh trng ca b 3 thng 1 ln ( cn trng lng ) theo di s pht trin ca b t sm pht hin bnh v iu tr bnh kp thi hay c th loi b ra khi n.

c ) Chm sc b :

Phi ging:

Theo di pht hin ng dc 3 ln/ngy bng cc triu chng v mt th cht v cc hnh vi ca b ln ging.

- Bui sng: trc v sau khi vt sa.

- Bui chiu: trc v sau khi vt sa.

- Bui ti: khong 10h m.

Phi ging:

- Thi gian phi ging nm trong khong gia giai on ng dc v giai on sau ng dc.

- B ng dc c phn x ng yn vo bui sng v bui tra th gieo tinh vo bui chiu cng ngy.- B ng dc vo bui chiu th gieo tinh vo bui sng sm ngy hm sau.

Chun on c thai: b mang thai t 270-290 ngy th . Nu sau khi gieo tinh t 70-90 ngy m b khng ng dc li th tin hnh khm thai xc nh chc chn b c thai nhm c bin php x l thch hp.

Chun b v chm sc b :

- Ra sch chung , ty trng, lau kh hng ngy.

- Chun b dng c nh x phng, dy ko b, cht bi trn ( du n ), iod 7%, vi lau, ko- Khi thy du hiu gn nh sp mng, m h v v to ln, trc khi 2 ngy th b c sa non ( trng nht, cha c ), trc khi 1 bui sa mu trng c, b hay ng bn chn v tr nn hung d l thng.- Trc khi b ra sch vng m h v ui b.

- Trong lc b th quan st b, can thip ko b khi thy hai chn trc v u b hoc khi thy hai chn sau v mng, ui.Cch ko b nh sau ct hai chn b bng dy mm v ko v hng bu v b m. Nu b ra ngc th ko thng ra pha sau, nu b xui th ko v pha gia hai chn b m. Ch ko theo cn rn ca b m, ko tng chn mt khng nn ko lin tc. Cn phi ra tay bng thuc st trng trc khi ko b trnh lm tn thng gy vim t cung. Khi thy du hiu b kh th gi cn b th y n tin hnh ly con ra ngoi.

K thut chm sc b con, b hu b v cch chm sc, cho b sinh sn ca cc h dn kha tt. Nguyn nhn l do cc h chn nui c nhiu kinh nghim trong vic chm sc b sa, s gip v k thut ca chng trnh Heifer v S Nng Nghip Cn Th, thm vo l s nghin cu hc hi kinh nghim ca cc h chn nui.