ĐÇĐNDEK ĐLER 2. GEOMETR Đ ş ğ ş Đ - ubak.gov.tr · PDF filehat ĐŞler Đ...

Metro Tasarım Kriterleri

i

ĐÇĐNDEKĐLER

1. GENEL.............................................................................................................................. 1

2. GEOMETRĐK TASARIM ................................................................................................ 2

2.1 YATAY GÜZERGAH...................................................................................................... 2

2.1.1 Genel ........................................................................................................................ 2 2.1.2 Düz Hat Kesimleri (Aliyman) .................................................................................. 2 2.1.3 Kurplar ..................................................................................................................... 2

2.1.3.1 Dairesel Kurplar ................................................................................................. 2 2.1.3.2 Bileşik Kurplar ................................................................................................... 3 2.1.3.3 Ters Kurplar ....................................................................................................... 3 2.1.3.4 Dever .................................................................................................................. 3 2.1.3.5 Geçiş Eğrisi ........................................................................................................ 5 2.1.3.6 Dever Rampası ................................................................................................... 7 2.1.3.7 Hız Sınırları ........................................................................................................ 8

2. 2 DÜŞEY GÜZERGAH....................................................................................................... 9

2.2.1 Genel ........................................................................................................................ 9 2.2.2 Eğimler ..................................................................................................................... 9 2.2.3 Düşey Kurplar .......................................................................................................... 9 2.2.4 Hat Ekseni Tespiti .................................................................................................. 10

2.3 GABARĐLER.................................................................................................................. 10

2.3.1 Araç Gabarisi.......................................................................................................... 11 2.3.1.1 Statik Gabari..................................................................................................... 11 2.3.1.2 Dinamik Gabari ................................................................................................ 11

3. ĐNŞAAT VE YAPISAL TASARIM............................................................................... 14

3.1 GENEL .......................................................................................................................... 14

3.2 HATYOLU YAPILARI.................................................................................................. 14

3.2.1 Hemzemin Hatlar ................................................................................................... 14 3.2.2 Yükseltilmiş Hatlar ................................................................................................. 20 3.2.3 Köprüler -Viyadükler ............................................................................................. 23 3.2.4 Tüneller ................................................................................................................... 26 3.2.5 Kablo Kanalları ve Yaya Yürüme Yolları.............................................................. 36 3.2.6 Diğer Yapılar.......................................................................................................... 36

4. HAT ĐŞLERĐ TASARIMI............................................................................................... 38

4.1 ALT YAPI....................................................................................................................... 38

4.2 ÜST YAPI....................................................................................................................... 38

4.2.1 Balastsız Hat............................................................................................................ 38 4.2.2 Balastlı Hat.............................................................................................................. 38

4.3 MANEVRA VE PARK HATTI....................................................................................... 39

4.4 TAM KORUMALI HATTA ERĐŞĐM YOLLARI........................................................... 39

4.5 RAYLAR ........................................................................................................................ 39


ii

4.5.1 Ray Tipleri............................................................................................................... 39 4.5.2 Toleranslar............................................................................................................... 39 4.5.3 Ray Kaynakları........................................................................................................ 40 4.5.5 Makaslar .................................................................................................................. 41

4.6 BAĞLANTI ELEMANLARI ......................................................................................... 41

4.6.1 Doğrudan Tespitli Ray Bağlantıları ........................................................................ 41 4.6.2 Beton Travers Bağlantı Elemanları ......................................................................... 42

4.7 TRAVERSLER ............................................................................................................... 42

4.8 BALAST ......................................................................................................................... 43

5. ĐSTASYONLAR ............................................................................................................. 45

5.1 ĐSTASYON YOLCU YÜKÜ.......................................................................................... 45

5.2 ĐSTASYON PERONLARI.............................................................................................. 45

5.2.1 Peron Boyutları ...................................................................................................... 46 5.2.2 Peron Yerleşimi....................................................................................................... 46

5.3 ĐSTASYON TESĐSLERĐ................................................................................................. 46

5.4 ĐSTASYON GĐRĐŞ TESĐSLERĐ ve KAPASĐTE HESAPLARI..................................... 47

5.5 MERDĐVENLER, YÜRÜYEN MERDĐVENLER VE ASANSÖRLER ....................... 48

5.6 MALZEMELER.............................................................................................................. 48

5.7 ENGELLĐLER ĐÇĐN EK TEDBĐRLER.......................................................................... 48

6. DEPO SAHASI, BAKIM ONARIM ATÖLYELERĐ ve ĐŞLETME MERKEZĐ ........... 49

6.1 DEPO SAHASI TASARIM GEREKSĐNĐMLERĐ ......................................................... 49

6.1.1 Güvenlik .................................................................................................................. 50 6.1.2 Elektrifikasyon ........................................................................................................ 50

6.1.2.1 Cer Gücü Temini.............................................................................................. 50 6.1.2.2 Enerji Temini.................................................................................................... 50 6.1.2.3 Acil Durum Güç Kaynakları ............................................................................ 51 6.1.2.4 Atölyeye Güç Temini ....................................................................................... 51 6.1.2.5 Aydınlatma....................................................................................................... 51 6.1.2.6 Acil Aydınlatma ............................................................................................... 51 6.1.2.7 Atölye ve Đşletme Bakım Binası Aydınlatması ................................................ 51

6.2 DEPO SAHASI KAPASĐTESĐ ....................................................................................... 51

6.3 DEPO SAHASI DÜZENĐ VE YERLEŞĐMĐ .................................................................. 52

6.4 DEPO SAHASI TESĐSLERĐ .......................................................................................... 52

6.5 ARAÇ BAKIM BĐNASI VE ATÖLYELER .................................................................. 52

6.5.1 Küçük Onarım ve Önleyici Bakım/Muayene Bölümü........................................... 53 6.5.2 Ana Onarım Bölümü ............................................................................................... 53 6.5.3 Đç Temizlik Bölümü ............................................................................................... 54 6.5.4 Ana Üniteler Onarım Atölyeleri............................................................................. 54 6.5.5 Hat Yapıları ve Hat Bakım ve Onarım Bölümü..................................................... 54 6.5.6 Tesisat Alanı............................................................................................................ 55


iii

6.5.7 Boji ve Büyük Ünite Depolama Alanı ................................................................... 55 6.5.8 Genel Depo Alanı................................................................................................... 55 6.5.9 Ofisler..................................................................................................................... 55 6.5.10 Yemek Salonları, Mutfak, Tuvalet, Duş ve Giyim Mekanları .............................. 55

6.6 ĐŞLETME MERKEZĐ ..................................................................................................... 55

6.6.1 Depo Đşletme Merkezi ............................................................................................ 55 6.6.2 Servis Đşletme Merkezi........................................................................................... 55

7. ĐNŞAAT VE BĐNA ĐŞLERĐ ELEKTRĐK VE MEKAN ĐK TESĐSAT SĐSTEMLERĐ.... 57

7.1 ELEKTRĐK ..................................................................................................................... 57

7.1.1 Aydınlatma............................................................................................................. 57 7.1.2 Güvenlik ve Kontrol Sistemleri.............................................................................. 58 7.1.3 Telefon Sistemleri .................................................................................................. 59 7.1.4 Đstasyon Elektrik Sistemleri ................................................................................... 60 7.1.5 Topraklama............................................................................................................. 60

7.2 MEKANĐK SĐSTEMLER .............................................................................................. 60

7.2.1 Sıhhi Tesisat (Temiz Su, Atıksu, Pissu ve Drenaj) ................................................ 60 7.2.2 Isıtma, Havalandırma ve Klima ............................................................................. 62 7.2.3 Acil Havalandırma ................................................................................................. 63

7.2.3.1 Tüneller ............................................................................................................ 63 7.2.3.2 Đstasyonlar ........................................................................................................ 63

7.2.4 Acil Kaçış ve Boşaltma.......................................................................................... 64 7.2.5 Yangından Korunma .............................................................................................. 64

7.2.5.1 Malzeme........................................................................................................... 64 7.2.5.2 Yangın Yayılımının Durdurulması................................................................... 65 7.2.5.3 Söndürme Sistemleri ........................................................................................ 65 7.2.5.4 Diğer Hususlar.................................................................................................. 67

8. ELEKTROMEKANĐK SĐSTEMLER............................................................................. 68

8.1 ELEKTRĐFĐKASYON.................................................................................................... 68

8.1.1 Enerji Temini.......................................................................................................... 68 8.1.1.1 Enerji Kaynağı.................................................................................................. 68 8.1.1.2 Sistem Güvenilirliği ......................................................................................... 68 8.1.1.3 Orta Gerilim (O.G.) Enerji Dağıtımı................................................................ 68 8.1.1.4 Güç Sistemlerinin Kontrolü ............................................................................. 68

8.1.2 Cer Gücü Sistemi .................................................................................................. 69 8.1.2.1 Sistem Gerilimi ................................................................................................ 69 8.1.2.2 Sistem Tertibi ................................................................................................... 69 8.1.2.3 Trafo Merkezlerinin Yerleşimi......................................................................... 70 8.1.2.4 Cer Gücü Sistemi Topraklaması ...................................................................... 70 8.1.2.5 Korozyon Kontrolü .......................................................................................... 70 8.1.2.6 Cer Gücü Acil Açtırma (Emergency Trip) Sistemi.......................................... 71

8.1.3 Yardımcı Güç Sistemleri ......................................................................................... 71 8.1.3.1 Alçak Gerilim Dağıtımı.................................................................................... 71 8.1.3.2 Aydınlatma....................................................................................................... 72 8.1.3.3 Kritik Yükler .................................................................................................... 72 8.1.3.4 A.G. Kumanda ve Kontrol Kabloları ............................................................... 72


iv

8.1.3.5 Kesintisiz Güç Kaynakları ............................................................................... 72 8.1.3.6 Yedek Elektrojen Grupları ............................................................................... 73 8.1.3.7 Topraklama ve Yıldırımdan Korunma .............................................................73

8.1.4 Katener Sistem ........................................................................................................ 73 8.1.4.A1 Kontak Teli.................................................................................................... 73 8.1.4.A2 Askı Teli ........................................................................................................ 74 8.1.4.A3 Katener Tellerinin Asılması .......................................................................... 74 8.1.4.B Rijit Katener .................................................................................................... 74

8.1.5 Üçüncü Ray Sistemi ................................................................................................ 74 8.1.6 Dönüş Hattı ............................................................................................................. 74

8.2 SĐNYAL ĐZASYON VE HABERLEŞME....................................................................... 75

8.2.1 Sinyalizasyon .......................................................................................................... 75 8.2.1.1 Tam Otomatik Sinyalizasyon Genel Prensipleri .............................................. 75 8.2.1.2 Kumanda Merkezi Đşlevleri .............................................................................. 75 8.2.1.3 Sinyalizasyon Sistemi Ana Elemanları ............................................................ 76 8.2.1.4 Hatta ve Depoda Trafik .................................................................................... 76 8.2.1.5 Kumanda Merkezi ve Diziler Arası Veri Đletişimi ........................................... 76 8.2.1.6 Sistem Çalışma Modları ................................................................................... 76 8.2.1.7 Hat Boyu Ekipmanları...................................................................................... 77 8.2.1.8 Enerji Güvenilirliği .......................................................................................... 78

8.2.2 Haberleşme Sistemleri............................................................................................. 78 8.2.2.1 Telsiz Sistemi ile Haberleşme.......................................................................... 78 8.2.2.2 Telefon Sistemi ile Haberleşme ....................................................................... 78 8.2.2.3 Anons Sistemi ile Haberleşme ......................................................................... 79

8.3 KAPALI DEVRE TELEVĐZYON SĐSTEMĐ ( CCTV )................................................ 80

8.3.1 Genel ...................................................................................................................... 80 8.3.2 Kamera Kontrolü ve Đzleme Đstasyonları ............................................................... 80 8.3.3 Kameralar ............................................................................................................... 81 8.3.4 Peron Monitörleri ................................................................................................... 81

8. 4 TELSĐZ SĐSTEMĐ ........................................................................................................... 81

8.4.1 Genel ....................................................................................................................... 81 8.4.2 Sistem Bileşenleri.................................................................................................... 82

8.4.2.1 Anahtarlama Birimi (Switcher)........................................................................ 82 8.4.2.2 Baz Đstasyonu ................................................................................................... 82 8.4.2.3 Ağ Yönetim Sistemi (Network Management System - NMS)......................... 82 8.4.2.4 Dispeç Ünitesi (Operatör Konsolu).................................................................. 82 8.4.2.5 Ses Kayıt Cihazı ............................................................................................... 82 8.4.2.6 Mobil Araç Telsiz Terminali............................................................................ 82 8.4.2.7 Mobil (El) Telsiz Terminali ............................................................................. 82

8.5 ĐSTASYON BĐLGĐ GÖSTERME (IŞIKLI PANO) SĐSTEMĐ ....................................... 82

8.6 SCADA SĐSTEMĐ ( Supervisory Control and Data Acquisition System )..................... 83

8.6.1 Genel ...................................................................................................................... 83 8.6.2 Sistem Elemanları .................................................................................................. 83 8.6.3 SCADA Sisteminin Đzleyeceği veya Denetleyeceği Noktalar ............................... 83

8.6.3.1 Hat Kenarında .................................................................................................. 83


v

8.6.3.2 Trafo Merkezlerinde......................................................................................... 84 8.6.3.3 Yolcu Đstasyonlarında....................................................................................... 84

8. 7 GĐRĐŞ GÜVENLĐK SĐSTEMĐ ........................................................................................ 84

8.8 ÜCRET TOPLAMA SĐSTEMĐ....................................................................................... 84

8.8.1 Sistem Elemanları .................................................................................................. 85 8.8.2 Sistem Çalışma Kavramı........................................................................................ 85

8.9 SAAT SĐSTEMĐ .............................................................................................................. 85

8.10 ĐLETĐŞĐM AĞI (COMMUNICATION NETWORK) .................................................... 86

8.10.1 Genel ..................................................................................................................... 86 8.10.2 Sistem Kapsamı..................................................................................................... 86 8.10.3 Sistem Yapısı......................................................................................................... 86

9. ARAÇLAR...................................................................................................................... 87

9.1 TASARIM....................................................................................................................... 87

9.2 ARAÇ GÖVDESĐ ........................................................................................................... 88

9.2.1 Araç Gövdesi Đmalat Özellikleri ............................................................................ 89 9.2.2 Körük Bölümü........................................................................................................ 89 9.2.3 Camlar ve Pencereler ............................................................................................. 89 9.2.4 Araç Zemini............................................................................................................ 90 9.2.5 Araç Koltukları....................................................................................................... 90 9.2.6 Araç Đzolasyonu...................................................................................................... 90 9.2.7 Isıtma, Havalandırma ve Klima ............................................................................. 91 9.2.8 Yangın Söndürme................................................................................................... 91 9.2.9 Krikolama ve Kaldırma.......................................................................................... 91 9.2.10 Kapılar................................................................................................................... 91 9.2.11 Dikmeler, Tırabzanlar, Tutamaklar ....................................................................... 92 9.2.12 Araçlarda Engelliler Đçin Ek Önlemler.................................................................. 92

9.3 AYDINLATMA.............................................................................................................. 93

9.3.1 Đç Aydınlatma......................................................................................................... 93 9.3.2 Yedek Aydınlatma.................................................................................................. 93 9.3.3 Dış Aydınlatma ...................................................................................................... 93

9.4 OTOMATĐK KOŞUM TAKIMLARI............................................................................. 94

9.5 CER SĐSTEMLERĐ ........................................................................................................ 94

9.5.1 Yol Verme Düzeni ................................................................................................. 94 9.5.2 Akım Toplama Elemanları ..................................................................................... 95 9.5.3 Hat Kesicisi ............................................................................................................ 95 9.5.4 Cer Motoru ............................................................................................................. 95 9.5.5 Ana Kontrolör ........................................................................................................ 95 9.5.6 Performans Karakteristikleri .................................................................................. 96 9.5.7 Fırçalıklar ............................................................................................................... 96

9.6 FRENLER ....................................................................................................................... 96

9.6.1 Dinamik Fren.......................................................................................................... 96

9.6.2 Disk Fren ................................................................................................................ 96


vi

9.6.3 Manyetik Frenleme ................................................................................................ 97 9.6.4 Yolcu Acil Durdurması .......................................................................................... 97 9.6.5 Park Freni ............................................................................................................... 97 9.6.6 Patinaj/Kızaklama Önleme Sistemi........................................................................ 97 9.6.7 Kumlama Sistemi ................................................................................................... 98 9.6.8 Hat ve Ray Temizleme........................................................................................... 98

9.7 YARDIMCI ELEKTRĐK SĐSTEMLERĐ ......................................................................... 98

9.7.1 Alternatif Akımla Besleme...................................................................................... 98 9.7.2 Düşük Gerilimli Güç Temini ve Batarya Şarj Cihazı ............................................ 98 9.7.3 Batarya ................................................................................................................... 99 9.7.4 Elektrik Kuplörleri ................................................................................................. 99

9.8 BOJĐ VE BAĞLI TEÇHĐZATI ........................................................................................ 99

9.8.1 Boji ......................................................................................................................... 99 9.8.2 Amortisörler ......................................................................................................... 100 9.8.3 Havalı Askı Sistemi.............................................................................................. 100 9.8.4 Tespit Mili ............................................................................................................ 100 9.8.5 Tekerlekler ........................................................................................................... 100

9.9 HAVA KOMPRESÖRLERĐ ......................................................................................... 101

9.10 DĐĞER HUSUSLAR..................................................................................................... 102

9.10.1 Ekipman Seri Numaraları ve Parça Tanımları .................................................. 102 9.10.2 Titreşim Kıstasları ............................................................................................. 102 9.10.3 Titreşim Ölçme Usulleri.................................................................................... 102

10. EKLER........................................................................................................................... 103

EK- 1: Köprü Tasarımında Yararlanılacak Standart ve Kurallar............................................... 105

EK- 2: Metro Sistemi Tasarımında Yararlanılacak Standartlar,Yönetmelikler ve Teknik Şartnameler................................................................................................................. 106

EK- 3: Kısaltmalar ................................................................................................................. 113


vii

ŞEKĐLLER

Şekil – 2.1: Geçiş Spirali (Klotoid)............................................................................................ 5 Şekil – 2.2: Dever Rampası........................................................................................................ 8 Şekil – 2.3: Metro Aracı Statik Gabarisi - Aliymanda............................................................. 12 Şekil – 2.4: Metro Aracı Dinamik Gabarisi - Aliymanda ........................................................ 13 Şekil – 3.1.A: Hemzemin Hat Enkesiti - Dolguda - Kurpta..................................................... 15 Şekil – 3.1.B: Hemzemin Hat Enkesiti - Dolguda - Aliymanda .............................................. 16 Şekil – 3.2: Hemzemin Hat Enkesiti -Yarmada - Kurpta......................................................... 17 Şekil – 3.3.A: Yarmada Hat Enkesiti - Đstinat Duvarlı - Kurpta .............................................. 18 Şekil – 3.3.B: Yarmada Hat Enkesiti - Đstinat Duvarlı - Aliymanda........................................ 19 Şekil – 3.4.A: Yükseltilmiş Hat Enkesiti 1 - Đstinat Duvarlı - Kurpta ..................................... 20 Şekil – 3.4.B: Yükseltilmiş Hat Enkesiti 2 - Đstinat Duvarlı - Aliymanda............................... 21 Şekil – 3.5: Yükseltilmiş Hat Enkesiti 3 - Đstinat Duvarlı-Kurpta ........................................... 22 Şekil – 3.6.A: Viyadük Hat Enkesiti - Aliymanda................................................................... 24 Şekil – 3.6.B: Viyadük Hat Enkesiti - Kurpta.......................................................................... 25 Şekil – 3.7: Aç-Kapa Hat Enkesiti ve Yürüme Yolu ............................................................... 27 Şekil – 3.8: Aliymanda Aç-Kapa Hat Enkesiti ve Metro Dinamik Gabarisi ........................... 28 Şekil – 3.9: Sağa Kurp olan Kesimlerde Aç-Kapa Hat Enkesiti, Metro Dinamik Gabarisi .. 29 Şekil – 3.10: Sola Kurp olan Kesimlerde Aç-Kapa Hat Enkesiti, Metro Dinamik Gabarisi 30 Şekil – 3.11: Çift Hatlı Tünel Kesiti Boyutları (Kurpta, Deverli, Orta Kolon 40cm).............. 31 Şekil – 3.12: Tek Hatlı Tünel Kesiti Boyutları (Kurpta, Deverli, Yürüme Yolu Đç Tarafta)... 32 Şekil – 3.13: Tek Hatlı Tünel Kesiti Boyutları (Kurpta, Deverli, Yürüme Yolu Dış Tarafta) 33 Şekil – 3.14: Tünel Enkesiti - Araç Gabarisi ........................................................................... 34 Şekil – 3.15: Delme Tünel Enkesiti ........................................................................................ 35


viii


1

1. GENEL

Bu bölümde kentiçi toplu taşım sistemleri içerisinde yer alan Metro Sistemlerine ilişkin asgari tasarım kriterleri verilmektedir. Ancak, çalışma alanındaki yerel şartlar, topoğrafik özellikler, tarihi ve doğal sit alanların bulunması gibi etkenlerden kaynaklanan kısıtlılıklarda; alternatif güzergahlar da incelenmiş olmak kaydıyla, hat eğimi ve kurp yarıçapı kriterlerinde farklı değerlerin kullanılması durumunda, gerekçe raporu ile birlikte DLH’nın onayına sunulabilecektir.

Mevcut raylı sistem hatlarının uzantılarının planlanması durumunda ise; Ray Açıklığı, Depo Sahası Ray Đşleri (betona tespitli veya travers-balastlı hat yapımı) gibi kriterler mevcut sistem özellikleri ile uyumlu olacaktır. Metro Sisteminde tek yönde saatlik yolcu kapasitesi 30.000-70.000 arasındadır. Enerji temini, genellikle 3. raydan sağlanacaktır. Ancak enerjinin katener veya rijid katener üzerinden sağlandığı sistemler de olabilecektir. Sistem, diğer ulaşım sistemleriyle hiçbir şekilde kesişmeyecek ve tam korumalı olacaktır. Sistem tasarımı; ekte yer alan ulusal-uluslararası standartlar ile kamu kurum ve kuruluşlarının ilgili yönetmelik ve teknik şartnameleri ile uyumlu olacaktır.


2

2. GEOMETR ĐK TASARIM Projelerde kullanılacak ölçekler Bayındırlık ve Đskan Bakanlığı Yapı Đşleri Genel Müdürlüğü Mimari Proje Düzenleme Esaslarına ve ilgili TS Standartlarına uygun olacaktır. 2.1 YATAY GÜZERGAH 2.1.1 Genel Bu kriterler hatyolu yatay güzergahının tüm tasarım aşamalarında ana hat ve depo alanı üzerindeki bütün ray işlerine uygulanacaktır. Ana hatların yatay güzergahı, geçiş eğrileri, düz hat (aliyman) kesimleri ve daire yaylarından (kurplardan) oluşacaktır. Ana hat üzerindeki yatay güzergah, dairesel kurplara geçiş eğrileri ile bağlanan doğru bölümlerden oluşmaktadır. Tasarım hızı, ana hat üzerindeki gelir getiren işletme hattı için 80 km/saat, depo ve atölye alanı üzerindeki hatlar (ana hattan depo alanına giden hatlar hariç) için ise 15 km/saattir. Tasarım 80 km/saate göre hazırlanmalı, fakat konfor kriterlerine uyulduğunu garantilemek için 88 km/saatlik test hızına göre kontrol edilmelidir. Uygun olduğu takdirde, maksimum 150 mm (%10) ile sınırlı tutulacak olan dever uygulaması suretiyle hattın kurplu kısımlarında maksimum hız korunacaktır. 2.1.2 Düz Hat Kesimleri (Aliyman) a) Hatlar

Ana hattın kurplu kesimleri arasındaki minimum aliyman uzunluğu mevcut ters kurplar da dahil olmak üzere, metre olarak tasarım hızının yarısı (V/2 km/saat) veya 40 m (hangisi daha büyük ise) olacaktır. b) Đstasyonlar Yatay güzergah çok zorunlu haller dışında (bkz. madde 2.1.3.1) peron boyunca düz hat olacaktır. Düz hat kesimi, peronun her iki ucundan ileriye doğru uzanacaktır. Bir peronun ucunu aşan spiral geçişlerin uzunluğu, 17 m’si deversiz olmak üzere minimum 25 m olacaktır. c) Özel Hat Đşleri Bütün özel hat işleri düz hat üzerinde yapılacaktır. Gerek ana hatta gerekse Đşletme ve Bakım Merkezinde, bir makas noktasından önce bulunan düz hattın minimum uzunluğu 5,0 m olacaktır.

2.1.3 Kurplar 2.1.3.1 Dairesel Kurplar Dairesel kurplar, metre olarak yarıçaplarına göre tanımlanacaktır. Rahat ve güvenli bir seyir sağlamak için, kurplarda imkan ölçüsünde büyük yarıçaplar kullanılacaktır. Ana hattın minimum kurp yarıçapı tasarım hızına ve dever limitlerine bağlı olacak, ancak 300 m’den az olmayacaktır.


3

Đstasyon peronları aliymanda inşa edilecektir. Çok zorunlu hallerde, peronların kurp üzerinde inşa edilmesi durumunda minimum kurp yarıçapı 600 m olacaktır. Depo ve atölye alanındaki hatlara uygulanacak olan minimum kurp yarıçapı 80 m olacaktır. Dairesel bir kurbun istenilen minimum uzunluğu metre olarak V/2 olacaktır. Burada V değeri, km/saat olarak ifade edilen tasarım hızıdır. Çift hatlı kurplarda, boşluk payı gereklerinin ve hat merkez çizgileri arasındaki minimum açıklığın seçiminde, iki yarıçaptan küçük olanı esas alınacaktır. 2.1.3.2 Bileşik Kurplar Bileşik kurp kullanımı tavsiye edilmemekle birlikte, maddi veya işletmeyle ilgili zorlamaların üstesinden gelmek için gereken yerlerde kullanılabilecektir. Yarıçapları 1600 m veya daha az olan iki veya daha fazla dairesel kurp, bileşik kurp oluşturmak üzere birbirine bağlanacak olduğu takdirde, dairesel kurplar geçiş eğrileri ile bileştirilecek ve her kurbun deveri, müsaade edilebilir maksimum hız bileşik kurbun bütün kısımlarında aynı kalacak şekilde ayarlanacaktır. 2.1.3.3 Ters Kurplar Ters kurpların kullanımı, seyir konforunu ve araçların yapısal özelliklerini olumsuz yönde etkilediğinden tercih edilmeyecektir. Ancak gerekli durumlarda, ters kurplar en az 40 metrelik bir aliyman ile veya iki geçiş eğrisinin toplam uzunluğuna (hangisi daha büyükse) eşit uzunlukta aliyman ile birbirinden ayrılacaktır. Aşırı derecede kısıtlayıcı geometrik koşullar nedeniyle ters kurplar arasında düz hat oluşturulmasının olanaksız olduğu durumlarda ters kurplar spirallerle birbirine bağlanacaktır.

2.1.3.4 Dever Dever, merkezkaç kuvvetleri karşılamak ve zararsız hale getirmek amacıyla kurp merkezinin dış rayına, iç raya nazaran verilmiş olan dikey yüksekliktir. Gerekli olan yerlerde bütün kurplardaki raylara aşağıdaki formüllere göre bir dever verilecektir. Depo alanı, atölye ve istasyonlardaki hatlarda normal olarak dever uygulanmayacaktır. Yatay kurplar ivmenin azalıp çoğaldığı bölgelerde bulunuyorsa, değişen hızların sebep olduğu dengesizliği minimuma indirmek için, kurp dahilindeki deverde değişiklik yapılması göz önünde bulundurulacaktır. Dengelenme (Teorik) Deveri Dengelenme deveri (Ee), belli bir V hızında araca yüklenen merkezkaç kuvvetine eşit dengeyi sağlamak ve a1 yan ivmesini böylece sıfıra indirmek için belli kurp dahilinde bulunan iç raya kıyasla dış raya verilmesi gereken teorik dever miktarıdır. Ee değeri aşağıdaki denkleme göre hesaplanacaktır:


4

Ee = 11,83 . V²/R Ee: dengelenme deveri (mm)

V: tasarım hızı (km/saat)

R: kurp yarıçapı (m) Normal Dever (En) Elverişlilik amacıyla, Ee değeri, yolcu rahatlığını etkilemeksizin, En değerine düşürülebilecektir. En değeri, belli bir kurp dahilindeki dış raya, iç raya kıyasla verilen kabul edilebilir yükseltmedir. En değeri aşağıdaki denklemle hesaplanacaktır: En = [(V² / 12,96 . R . g)-z] 1504 En: normal dever (mm)

V: tasarım hızı (km/saat)

R: yarıçap (m)

g: yerçekiminden kaynakları ivme (9,81 m/s2)

Z: yan ivmenin g olarak değeri (normalde 0-0,05 arasındadır,

maksimum değeri 0,1'dir)

Hesaplanmış En değeri 20 mm'nin altına düşerse dikkate alınmayacaktır. Müsaade edilebilir maksimum dever 150 mm olacaktır. Normal dever 0,05 g veya daha az bir yanal ivme sağlar. Güzergah boyunca maksimum tasarım hızı uygulanırken, dever seçiminin ilk tekrarında Z değeri sıfır alınacaktır. Bundan sonra Z; cüzi artışlarla 0,05 (maksimum 0,1) değerine çıkartılacak, uygun deverin elde edilmesi için hız ayarlanması yapılacaktır. Mutlak Minimum Dever (E min) Zor tasarım şartlarında, dengelenmemiş dever gerekli minimum miktar ölçüsünde arttırılabilir. Dengelenmemiş deverdeki bu artış, yanal ivmede maksimum 0,1 g değeriyle sınırlı olacak bir artışa yol açacaktır (Emin değerinin sınırlayıcı değerlerine tekabül eder). Emin değeri aşağıdaki formülden hesaplanacaktır:

Emin = 150.83,11 2

−R

V

Emin: minimum dever (mm)

V: tasarım hızı (km/saat) R: yarıçap (m)

Hesap neticesinde 1 ila 20 mm arasında bulunan Emin değeri 20 mm'ye yuvarlanacaktır. Dengelenmemiş Dever Dengelenmemiş dever şu formüle göre hesaplanacaktır:


5

Eu = Ee-E Eu: dengelenmemiş dever (mm)

Ee: dengeleme deveri (mm)

E: fiili dever (mm)

Tasarımda, yukarıdaki formüller kullanıldığı zaman meydana gelecek yan ivmenin, belirtilen V=88 km/saatlik hızında 0,1g değerini aşmaması sağlanacaktır. Dever Uygulaması Belli bir kurp için gerekli deverin seçimi aşağıdaki kriterlere tabi olacaktır: a) Maksimum hızın kurp boyunca muhafazası,

b) Đstenilen düzeyde yolcu rahatlığının sağlanması,

c) Minimum dever değerinin seçimi. 2.1.3.5 Geçiş Eğrisi Güzergahta düz hattan kurplu kesimlere geçişte ya da bileşik kurplarda yolcu konforunu, üst yapıyı ve aracın korunmasını sağlamak üzere geçiş eğrileri uygulanacaktır. Geçiş eğrisi olarak spiral (klotoid), kübik parabol, sinüsoid ve benzeri eğriler kullanılabilecektir. En çok tercih edilen geçiş eğrisi, spiral (klotoid) eğrisidir.

Şekil -2.1: Geçiş Spirali (Klotoid)


6

B : some noktasının sapma açısı (derece)

C.P.I. : doğruların dairesel kavisle kesişme noktası

C.S. : dairesel bir kurbun spiral bir kurba dönüşüm noktası

Et: daire merkezinden çıkan dairesel kurp ile P.I arasındaki mesafe

Ls: fiili spiral uzunluğu (m)

p: dairesel kurp yarıçapının spiralin uzun doğrusuna (l.t) dik olduğu nokta ile T.S.

arasındaki ordinat mesafe (m)

P.l.: iki anal doğrunun kesişme noktası

P.O.S.: spiral üzerindeki nokta

q: dairesel kurp yarıçapının spiralin uzun doğrusuna (l.t.) dik olduğu nokta ile T.S.

arasındaki absis mesafe (m)

R: dairesel kurbun veya spiral nihayetinin yarıçapı (m)

S.C.: spiral kurptan dairesel kurba dönüş noktası

S.P.l .: uzun ve kısa doğruların kesişme noktası

S.T.: spiral eğriden doğru durumuna değişim noktası

s.t.: kısa doğru

Ts: T.S. veya S.T. ile P.I arasındaki ana doğru uzunluğu (m)

T.S.: doğru durumundan spiral kurp haline geçiş noktası

X: T.S. ile S.C. veya S.T. ve C.S. arasındaki absis mesafesi (m)

x: T.S. ile P.O.S. arasındaki absis mesafesi (m)

Y: T.S. veya S.C. ile S.C. arasındaki ordinat mesafesi (m)

y: T.S. ile P.O.S. arasındaki ordinat mesafesi (m)

∆r: P.O.S.'deki spiralin doğru ile uzun doğru arasındaki radyan olarak ifade edilen açı.

Limit değeri θs'dir.

θ: toplam merkez açısı (derece)

θc: dairesel kurbun merkez açısı (derece)

θs: toplam spiral açısı (derece)

λ: spiral kurbun T.S. veya S.T. ile spiral üzerinde bulunan herhangi bir nokta (P.O.S.)

arasındaki kısmi uzunluğu-limit değeri Ls'dir (m).


7

Minimum spiral uzunluğu (Ls) şu formüllere göre hesaplanan en yüksek değer olacaktır.

(1) Ls= 1000

..3,5 EV Ls = minimum spiral uzunluğu (m)

(2) Ls= 1000

..7,3 EuV V= tasarım hızı ( km/saat)

(3) Ls= 0,2.E E= fiili dever (mm)

(4) Ls= 17,0 veya boji açıklığı Eu= dengelenmemiş dever (mm)

(hangisi büyükse)

2.1.3.6 Dever Rampası Dever rampası, Şekil 2.2’de görüldüğü gibi, geçiş eğrisi uzunluğunun içinde tamamlanacaktır. Dever rampası doğrusal olup, yumuşak bir geçiş oluşturmak amacıyla rampa başlangıcı (Ts noktası) ve rampa sonunda (Sc noktası) Tv mesafesinde geçiş eğrisi uygulanacaktır.

Burada: Lr = Ls

E/Ls oranının 0,5 değerini aşmakta olduğu dever çıkışının baş ve sonunda parabolik bir dikey kurp kullanılacaktır. Dikey kurbun ilk V.P.'si T.S. noktasında, ikincisi de S.C. noktasında olacaktır. Dikey kurbun gerekli doğru uzunluğu (Tv) aşağıdaki gibi olacaktır: Tv (min) =2,0 m

Tv (tercih edilen) =4,0 m

E: fiili dever (mm)

Lr: dever rampasının uzunluğu (m)


Tv: dikey kurbun doğru uzunluğu (m)

Parabolik kurp formüllerinde kullanılmak üzere, dikey kurbun uzunluğu (L) için, L=2 Tv olarak yaklaşık bir değer alınabilir.


8

Şekil -2.2: Dever Rampası

E: gerçek dever (mm)

Lr: dever rampa bölümünün uzunluğu (m)


S.C.: spiral kurptan dairesel kurba dönüş noktası

T.S.: doğru durumundan spiral kurp haline geçiş noktası

Tv: düşey kurbun doğru uzunluğu (m)

V.P.l.: doğru ile düşey kurbun kesişme noktası

2.1.3.7 Hız Sınırları Yukarıdaki formüller sayesinde tasarımda; yolcu rahatlığı ve araç dengesi için aranılan standartlar bozulmadan, küçük yarıçapların, alçak deverin veya kısa spiral uzunluklarının egemen olduğu kesimlere hız sınırlamaları koymak olanağına sahip olunacaktır. Dairesel bir kurpta maksimum hız şu formülle belirlenecektir.

2/1

83,11

)150(

+= REV

V : Maksimum hız (km/saat)

E : fiili dever (mm)

R : yarıçap (m)

Yatay güzergah Ls=


9

2. 2 DÜŞEY GÜZERGAH 2.2.1 Genel Hat profili, alçak kottaki rayın üst kotunu hat merkezinde gösteren boyuna kesittir. 2.2.2 Eğimler a) Ana Hatlarda Đstasyon Hattı Đstasyon alanlarında ve ayrıca peron uçlarının 10’ar metre ötesine kadar eğim değişimine izin verilmeyecektir. Đstasyon alanlarında %0,0 eğim tercih edilecektir. Zorunlu hallerde maksimum eğim, yerüstü istasyonlarda %0,5’i ve yeraltı istasyonlarında %0,3’ü geçmeyecektir. Đstasyonlar Arası Hat Maksimum devamlı eğim %3,5 olacaktır. Devamlı eğimin minimum uzunluğu 25 m olacaktır. Ancak, uygun bir drenaj temini için uygulamada en etkin yöntem olarak hat boyunca, aliymanda %0,5'lik uzunlamasına eğimler düzenleyerek alçak noktalara boşaltma mecraları konulması tercih edilecektir. Ardı ardına gelen eğimler kullanıldığında hat estetiği (özellikle viyadük hattı) olumsuz yönde etkilenmeyecektir. Geometrik mecburiyetler altında %3,5'i aşan (%4'e kadar ve yalnız kısa mesafelerde) eğimler kullanılabilecektir. Dalma (vadi) istasyon oluşturan eğimlerden kaçınılacaktır. b) Depo ve Bakım Atölyeleri Sahasında Depo alanındaki istenilir eğim %0’dır. Zorunlu hallerde maksimum eğim %0,3 olacaktır. Atölyedeki bütün hatlar %0,0 eğimli olacaktır. Depo ve Atölye hatlarının ana hat ile bağlantısı çıkış yönünde rampalı olacaktır. Alan dahilinde, depo hatlarını atölyelere bağlayan irtibat hatlarının eğimi maksimum %1,5 olacaktır. Depo-atölye, açık-kapalı bakım hatları ve/veya park hatlarında dever olmayacaktır. Atölyede ray üstü yer tabanıyla aynı düzeyde olacak ve gömülmüş rayı çevreleyen beton, asfalt ya da başka bir malzemede “flanş – yolu” tesis edilecek veya oluklu ray kullanılacaktır. Depo giriş hatları tasarımı, minimum 125 m’lik bir yarıçapın kabul edildiği kurp dışında ana hat standartlarını izleyecektir. 2.2.3 Düşey Kurplar Hat eğiminde değişiklikler olması halinde düşey kurplar ile yumuşak bir geçiş sağlanacaktır. Uygulanacak açık veya kapalı düşey kurplar mümkün olduğu kadar büyük seçilecektir. Düşey kurplar dairesel veya parabolik eğrilerle oluşturulacaktır.


10

Düşey Kurp Yarıçapı: Ana hatta minimum düşey kurp yarıçapı aşağıdaki formülle hesaplanacaktır.

R=V²/2 R≥2000 m

V: tasarım hızı (km/saat) Düşey Kurp Uzunluğu: Ana hatlarda düşey kurp uzunluğu aşağıdaki formülle hesaplanacaktır.

L=30 (G1-G2) L >60 m

(G1-G2): Bitişik eğimlerin cebirsel farkı (mutlak değer) Yatay ve düşey kurpların bir arada olduğu yerde minimum düşey kurp boyu aşağıdaki formülle hesaplanacaktır. L= 60 (G1-G2) Düşey kurpta makas tercih edilmeyecektir. Ancak zorunlu hallerde, makas bölgelerinde minimum kurp yarıçapı R=5000 m olacaktır. 2.2.4 Hat Ekseni Tespiti Aliymanlarda minimum 50 m, kurplarda minimum 30 m aralıklarla yan röperler kullanılarak hat ekseni röperlenecektir. 2.3 GABARĐLER Ray açıklığı 1435 mm olacaktır. Hatlarda ve hat boyu yapılarda uygulanacak minimum gabariler ve diğer özellikler, araç ve güzergah özellikleri esas almak üzere belirlenecektir. Tünel gabarileri, araca enerji besleme sisteminin 3. ray, esnek katener veya rijit katener olması durumuna göre değişiklik gösterecektir. Esas alınacak araç özellikleri: Araçlar mafsallı veya mafsalsız, üçünü raydan aldığı 750 V DA, ya da pantograf ile katenerden aldığı 750 veya 1500 V DA ile çalışacaktır. Tekli araç veya çoklu araçtan oluşan diziler kullanılabilecektir.


11

Araçlarla ilgili ölçü ve ağırlıklar:

Araç yüksekliği 3,66 m (maksimum)

Genişlik 2,65 m - 3,25 m

Uzunluk 18 m - 30 m

Pantograf (varsa) çalışma yüksekliği

4 m - 6 m

Dingil yükü (W3’te) 14 ton (maksimum)

Dingil aralığı ( * )

Performans Parametreleri

Maksimum hız 80 km/saat

Hızlanma ivmesi TS EN 13452-1’e uygun

Yavaşlama ivmesi TS EN 13452-1’e uygun

(*): Dingil aralı ğı, yolculuk sayısına göre hesaplanmış W3 yükündeki toplam ağırlığın izin verilen dingil yükünü geçmeyecek şekilde, araçların çalışacağı en dar kurp yarıçapı dikkate alınarak tespit edilecek dingil sayısına göre belirlenecektir. TS EN 13452-1: Demiryolu Uygulamaları - Frenleme - Kütle Đletimli Fren Sistemleri - Bölüm 1: Performans Kuralları Bu maddede belirlenen kriterler depo ve atölye alanlarını da içeren bütün sistemin tasarımlanmasında uygulanacaktır. 2.3.1 Araç Gabarisi Araç gabarisi dinamik gabarinin etrafına 100 mm'lik bir yedek pay ilavesiyle, aracın işgal ettiği mekan olarak tanımlanır. Yedek pay, sistemin herhangi bir yerinde sabit bir yapının cephesi ile araç arasında kalan minimum boşluk mesafesini ifade eder. Đstasyon peronları bunun dışında bırakılmıştır. 2.3.1.1 Statik Gabari Aracın statik gabarisi Şekil 2.3’te gösterilmiştir. 2. 3.1.2 Dinamik Gabari Şekil 2.4’te gösterilen dinamik gabari, aracın çeşitli durumlardaki düşey, yanal ve döner kaymalarını etkileyen tüm güçlere ve şartlara cevap verecek şekilde tasarımlanacaktır. Dinamik gabari, karoseri kenar hattının maksimum kaymasıdır. Dinamik gabari, araç genişliği ve yüksekliği açısından olabilecek en kötü durumda araç tarafından işgal edilen maksimum alan olarak tanımlanmaktadır.


12

Yeri değiştirilemez herhangi bir yapının bu zarfa olan mesafesi 100 mm’den az olmayacaktır. Duran bir aracın perona olan uzaklığı 50 mm - 80 mm arasında olacaktır. Araç dinamik zarfları arasındaki minimum uzaklık (en kötü durumda) 20 mm olacaktır.

Şekil-2.3: Metro Aracı Statik Gabarisi - Aliymanda (Örnektir)


13

Şekil- 2.4: Metro Aracı Dinamik Gabarisi - Aliymanda (Örnektir)


14

3. ĐNŞAAT VE YAPISAL TASARIM 3.1 GENEL Yapısal tasarım genel olarak Bayındırlık ve Đskan Bakanlığı Yapı Đşleri Genel Teknik Şartnamesi ve ilgili ulusal-uluslararası standartlarla uyumlu olacaktır. 3.2 HATYOLU YAPILARI 3.2.1 Hemzemin Hatlar Hemzemin hat; a) Mevcut yağmur drenaj kanalına bağlanan eksiksiz bir drenaj sistemi, b) Yaya yürüme yolu, c) Kesintisiz kablo hattı, d) Gerekli geçiş elemanları ile travers ve balastlar, e) Yerleşim birimlerinden geçen hemzemin hatların gerektiğinde her iki yanında ses tutucu

duvarlar, f) Karayolu yapılarına yakın yerlerde yol ile hat arasına güvenlik bariyeri, g) Hattın her iki yanında, yetkisiz kişilerin hatta girişine engel olmak üzere emniyet

parmaklığı gibi yapılardan oluşacaktır (parmaklık, tırmanılmayan tipte, en yüksek yerden veya bordürden 2,0 m yükseklikte, üst kısmı dikenli standart galvanizli tel olacaktır).

Hatyolu ile ilgili örnek hemzemin ve yarma kesitler Şekil 3.1.A, 3.1.B, 3.2, 3.3.A ve 3.3.B’de gösterilmiştir.


15


16


17


18


19


20

3.2.2 Yükseltilmiş Hatlar

Yükseltilmiş hatyolu ile ilgili örnek enkesitler Şekil 3.4.A, 3.4.B ve 3.5’te gösterilmiştir.


21


22


23

3.2.3 Köprüler – Viyadükler Köprü/viyadük hesaplarında, metro trafiği yükü ve buna ait kuvvetler dahil tüm yükler göz önüne alınacaktır. Deraymanı önlemek için köprüler ve viyadükler üzerinde hattın her iki rayı boyunca kontrray kullanılacaktır. Köprü/viyadüklerde, yaya yolundan düşme tehlikesi olan yerlerde 1 m yüksekliğinde korkuluk yapılacaktır. Köprü/viyadüklerdeki orta peronlu istasyonlarda, ters taraf kapılarının açılma ve yolcu düşme ihtimaline karşı önlem alınacak veya köprü/viyadüğün her iki tarafına yaya yolu yapılacaktır. Köprü/viyadük ayakları, taşıt trafiği ile yan yana olan hatlarda herhangi bir araç çarpmasında sağlam kalacak şekilde tesis edilecek ve yan destekler, yer seçimi veya özel önlemlerle çarpmalara karşı korunacaktır. Köprü/viyadükteki gerçek sehim, hesaplanan sehimi aşmayacaktır. Köprü işletmeye açılmadan önce yükleme deneyine tabi tutulacaktır. 10 m'den kısa açıklıklar için yükleme deneyine gerek yoktur. Metro araçlarını taşıyacak yapı ve yapı kısımlarının hesaplarında alınacak yükler şunlardır: a) Ölü yük Yapının kendi ağırlığı ile birlikte yapı üzerinde sürekli bulunan yol malzemesi, kablo, direk, elektrifikasyon teçhizatı, refüj, parapet vb.dir. b) Hareketli Yük Metro araçlarının; dingil yükü, dingil aralığı, araç boyu ve dizi boyu dikkate alınarak gayri müsait yüklenmesidir. Dinamik Etki Katsayısı:

- 40 m'ye kadar olan basit mesnetli köprülerde: 1,30

- Sürekli kiriş köprülerde, mesnetlerde ve negatif moment bölgesinde: 1,45

- Süreklilik göstermeyen mesnet ve pozitif moment bölgesinde 1,30 alınacaktır. Lase Kuvveti: Dingil yükünün %10'u alınacaktır. Etki noktası, en düşük ray üst seviyesinden 1,10 m yüksekliğinde, hat eksenine dik alınacaktır. Fren ve Demeraj Kuvveti: Dingil yükünün %20'sidir. Köprü ve viyadüklerin yapımında Ek-1'de verilen standart ve kurallara uyulacaktır.


24

Hatyolu ile ilgili örnek viyadük enkesitler Şekil 3.6.A ve 3.6.B’de gösterilmiştir.


25


26

3.2.4 Tüneller Tünel hesaplarında aşağıdaki esaslar dikkate alınacaktır:

- Statik ve dinamik gerilmeler emniyetli olarak absorbe edilecektir,

- Yeraltı su seviyesi yüksek olsa bile kaldırma kuvveti yapı stabilitesini etkilemeyecektir,

- Tüneller inşa edilirken zemin yapısı, su akıntısı, zemin parametreleri ve kimyasal etkiler incelenecektir,

- Zararlı gaz müsaade edilebilir seviyeyi aşmayacaktır,

- Nemden dolayı işletme etkilenmeyecektir,

- Yeraltı suyu sızıntısı miktarı, kaplamanın 1 m²si için saatte 5 mililitreyi geçmeyecektir (5 ml/ m²/saat),

- Herhangi bir yangında tüneli taşıyıcı elemanların özelliği ve sağlamlığı bozulmayacaktır,

- Tünelde, tünel ağızlarında, acil çıkışlarda ve istasyonlarda hava değişimi yeterli değilse ek önlemler alınacaktır,

- Sistemin su sızıntılarına ve araçların getirebileceği kar ve yağmur sularına karşı eksiksiz bir drenaj sistemi yapılacaktır.

Tünellerin istasyonlara yaklaştığı bölgelerde aracın piston etkisini yok etmek veya bu etki ile oluşacak hava hızlarını minimize etmek için önlem alınacaktır. Aracın piston etkisi ile oluşan hava hızları aşağıdaki sınırlar içerisinde olacaktır:

- Peronlar (yatay) 3,0 m/s ortalama 5,0 m/s maksimum

- Merdivenler ve yürüyen merdivenler 1,8 m/s ortalama 2,5 m/s maksimum Yolcu kaçışları için yürüme yolları ve acil aydınlatma yapılacaktır. Gerekli olan hallerde hattın durumuna göre ortada veya yanda korunma hücresi teşkil edilecektir. Doğrudan tespitli ray hattı metodunun kullanıldığı tünellerde, tünel duvarlarında ses emici malzemeler kullanılacaktır. Hatyolunun örnek tünel enkesitleri Şekil 3.7, 3.8, 3.9, 3.10, 3.11, 3.12, 3.13, 3.14, 3.15’te

gösterilmiştir.


27


28


29


30


31

Şekil- 3.11: Çift Hatlı Tünel Kesiti Boyutları (Kurp ta, Deverli, Orta Kolon 40cm) (Örnektir)


32

Şekil- 3.12: Tek Hatlı Tünel Kesiti Boyutları

(Kurpta, Deverli, Yürüme Yolu Kurbun Đç Tarafında) (Örnektir)


33

Şekil- 3.13: Tek Hatlı Tünel Kesiti Boyutları

(Kurpta, Deverli, Yürüme Yolu Kurbun Dı ş Tarafında) (Örnektir)


34

Şekil- 3.14: Tünel Enkesiti - Araç Gabarisi (Örnektir)


35


36

3.2.5 Kablo Kanalları ve Yaya Yürüme Yolları Ana hat boyunca hat yatağının en azından bir yanında kablo kanalları ve yürüme yolları tesis edilecektir. Kablo kanalları; iletişim ve kontrol için ayrı bölümlü ve kendinden tahliyeli olacak, yaya yollarının desteklenmesi için kullanılabilecektir. Đstasyon peronlarının iç alt kısımları, personelin girişine ve sürünerek ilerleyebilmesine yetecek genişlik ve yükseklikte olması durumunda kablo kanalları olarak düzenlenecektir. Kablo kanalları ve yürüme yolları makasların, makas makinelerinin, kablo eklerinin ve diğer ray hattına monteli teçhizatın bakımını kolaylaştıracak şekilde tasarımlanacaktır. Hat yapılarında yürüme yolları; yolcular ve personel için emniyetli, rahatça geçişi sağlayacak seviyede, ortada en az 90 cm, yanlarda ise en az 70 cm genişlikte olacaktır. Yürüme yolu üzerindeki güvenli bölgenin temiz yüksekliği minimum 200 cm olacaktır. Yürüme yolları beton veya çelik kafesli olabilecek ve kablo kanalları ile kombine gerçekleştirilebilecektir. Ray hatlarından uzakta yolcu tutunma tırabzanları temin edilecektir. Kablo kanalları üzerine konulan kapaklar, vibrasyon etkisiyle kanal içine düşmeyecek şekilde tasarlanacaktır. Çift hatlı kesimlerde yürüme yolu iki hat arasına yapılabilecektir. Yürüme yolunda kısa mesafede olmak kaydıyla kolon, sinyal tesisi gibi engeller bulunması halinde minimum 45 cm eninde serbest geçiş olanağı sağlanacaktır. 3.2.6 Diğer Yapılar Bunlar tüneller boyunca yer alan Acil Çıkış Yapıları, Acil Havalandırma Yapıları, tünel ve yarma hat kesimlerinde Drenaj Pompa Đstasyonları ile hat yolu boyunca ihtiyaç gereği yerleştirilen Cer Gücü Trafo Yapılarıdır. Acil Çıkı ş Yapıları Acil çıkış yapılarının boyutlandırması doruk saatte tünelde mahsur kalan bir dizinin yolcu yükü dikkate alınarak yapılacaktır. Hiçbir şart altında merdiven genişliği 1,20 metreden az olmayacaktır. Havalandırma Yapıları Acil havalandırma hesapları gereği, tünellerde ilave acil havalandırma fanları yerleştirme ihtiyacı duyulması durumunda havalandırma şaftları tesis edilecektir Tasarımda; havalandırma şaftlarının ağızlarının maksimum su basma seviyesinin üzerinde olması, şaftların tepesinde gerekli yükü taşıyacak bir ızgaranın yer alması ayrıca havalandırma bacasından girebilecek suların hatyoluna ulaşmadan önce drenaj sistemine kanalize edilmesi hususları göz önüne alınacaktır. Bu yapıların gereksinimleri madde 7.2.3.1’de belirtilen şartlara uygun olarak karşılanacaktır.


37

Cer Gücü Trafo Yapıları Đstasyonlara yerleştirilmesi mümkün olmayan trafolar ve hat boyunca ihtiyaç duyulacak ilave cer gücü trafoları, yüzeyde inşa edilecek Cer Gücü Trafo Yapıları içerisinde yer alacaktır Tasarımda, bu yapıların istasyonların yanında veya mümkün olduğunca yakınında, yangına dayanıklı, sugeçirmez, yeterli havalandırma ve aydınlatmaya sahip ve drenajının sağlanmış olması gözetilecektir. Bu yapıların gereksinimleri madde 8.1.2’de belirtilmiştir. Drenaj Pompa Đstasyonları Sistem drenaj çıkış kotunun, sistemin bağlandığı mevcut drenaj hattının en alt seviyesinde veya daha altında bulunduğu tüm alçak noktalarda Drenaj Pompa Đstasyonu tasarımlanacaktır. Arızalara karşı yeterli sayıda pompa tesis edilerek pompalama kapasitesinin belli bir seviyenin altına düşmemesi sağlanacaktır. (Detaylar için bkz. madde 7.2.1)


38

4. HAT ĐŞLERĐ TASARIMI

4.1 ALT YAPI Altyapı tasarımında yerel jeolojik ve hidrolik özellikler göz önüne alınacak, yağmur ve sel sularının işletmeyi etkilemeyecek şekilde yönlendirilmesi sağlanacaktır. 4.2 ÜST YAPI Araçların üzerinde hareket ettiği raylar, bunları traverslere ve birbirlerine bağlayan bağlantı malzemesi, mevcut ise travers ve balast üstyapıyı teşkil edecektir. Üstyapı, aşağıdaki fonksiyonlar emniyetle yerine getirilecek şekilde tasarımlanacaktır: a) Projede belirtilen en fazla araç yükünde ve maksimum hızda statik ve dinamik

kuvvetlerin etkisinden dolayı kalıcı şekil değişiklikleri olmayacaktır,

b) Hat boyutları ile araç ölçüleri birbiriyle istenen hızda ve kabul edilen aşınma paylarında, güvenli bir seyir sağlayacak şekilde uyuşacaktır,

c) Kurp yarıçapı, sistemin maksimum hızını sınırlamayacak kadar büyük tutulacaktır,

d) Kurplar; müsaade edilen hıza ulaşıldığında, dengeleme, yan ivme ve onun zamanla değişimi en az olacak şekilde tesis edilecektir. Gerekli olduğu takdirde deverler, dever rampaları ve geçiş eğrileri kullanılacaktır,

e) Yüzey suları üst yapıdan kolayca uzaklaştırılacaktır. Standart raylı sistem üst yapısının balastlı ve balastsız olmak üzere iki yapım şekli vardır. 4.2.1 Balastsız Hat Balastsız hat; rayların bağlantı malzemesi ile doğrudan ana yapıya bağlanması, tek ya da ikişerli blok halinde elastik tabana oturan prefabrik beton traverslere bağlanması veya prefabrik levhalarla bağlanması şeklinde olabilecektir. Ray hattı gömme ankastreler kullanılarak beton ray yatağına direkt olarak tespit edilecektir. Ana tünel yapısı ile beton ray hattı yatağı arasında yeterli bir bağ temin edilecektir. Direkt tespitli ray hattı ve balastlı ray hattı arasındaki bağlantı yerinde transfer dilimleri tesis edilecektir. Balastsız hatlarda; ray hattı elastikliğinin sağlanması, titreşim ve gürültünün azaltılması için gerekli önlemler alınacak, beton ve ray temel kaidesi arasında elastik malzeme kullanılacaktır. 4.2.2 Balastlı Hat Balastlı hat; rayların balast tanımına uyan, gerektiği gibi tesviye edilmiş agrega içerisine oturtulmuş beton veya ahşap traverse monte edildiği hattır. Hattın gerekli olan kesimlerinde titreşim ve gürültü yalıtımı yapılacaktır.


39

4.3 MANEVRA VE PARK HATTI Manevra ve Park Hattı, sinyalize edilmiş taşıma hattı dışında kalan, yolcu taşıma amaçlı kullanılmayan, manevra ve park alanının belirlenmiş sınırları içindeki hat kesimidir. 4.4 TAM KORUMALI HATTA ER ĐŞĐM YOLLARI Acil durumlarda karayolundan gerekli ekipmanın hatta erişimi için uygun aralıklarla erişim yolları tasarlanacaktır. 4.5 RAYLAR

4.5.1 Ray Tipleri Raylar, UIC Standartlarına ve EN 13674 - Railway Applications - Track - Rail - Part 1: Vignole Railway Rails 46 kg/m and Above (Demiryolu Uygulamaları - Bölüm 1: Vignole Demiryolu Rayı 46 kg/m ve Üstü) Standardına uygun, R 260 kalitesinde olacaktır. Çalışan tüm raylar, UIC Standartlarının veya dengi standartların en yeni versiyonlarının gereklerine uygun olarak imal, monte, muayene ve test edilecektir. Rayların her türlü kesilişi ve aktarılışı, UIC Standartlarının veya dengi standartların gereklerine uygun olacaktır. Raylar kaynaklı olacak ve mümkün olduğu kadar uzun tutulacaktır. Kaynağa ait teknik özellikler madde 4.5.3’te verilmiştir. Raylara cebire delikleri delinmemiş olacaktır. Ray eğimi tasarım ayrıntılarına uymak için eğimin sıfır veya daha az olduğu özel hat çalışması dışında, içeriye doğru 1/40 olacaktır. 150 m veya daha küçük yarıçaplı kurplarda kullanılacak olan raylar, standart atölye yöntemleri ya da diğer onaylanmış yöntemlerle önceden bükülmüş veya kavislendirilmiş olacaktır. 4.5.2 Toleranslar Tüm hat ve hat donanımı aksamı, sıcaklık değişmelerini karşılayan ve yapım hassasiyetini sağlayan hat yapım toleranslarına uyan minimum toleranslara göre monte edilecektir. Ana hat ve depo hat donanımına ilişkin tüm yapım toleransları, aşağıda tabloda verilmiştir.

Hat Yapım Toleransları Ana Hatta Depoda Hat Boyunca 16 m ray boyunda, ray

eksenleri arasında 3mm 20 m ray boyunda, ray eksenleri arasında 3 mm

Ekartman (Ray Açıklığı) 1435 mm ± 3 mm 1435 mm ± 3 mm Boyuna Kot Farkı 50 m’de ± 3 mm 50 m’de ± 10 mm Enine Kot Farkı ± 2 mm ± 3 mm


40

4.5.3 Ray Kaynakları Ray kaynağı işlemleri UIC veya TS EN 14730 -1 - Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu -Rayların Alumino Termik Kaynağı - Bölüm 1: Kaynak Đşlemlerinin Onayı - standartları gereklerine uygun olacaktır. Raylar; seyyar direnç ray kaynak makinesi veya sabit direnç ray kaynak makinesi ile alın kaynağı veya alüminotermit ray kaynağı ile kaynaklanacaktır. Kaynaksız ek mecbur kalınmadıkça kullanılmayacaktır. Kullanılması gerekirse, kaynaksız tüm ekler; ilgili standartlara göre, her ekte en az 4 delik açılıp ölçülü torkta sıkıştırılacak, yüksek çekme mukavemetli en az 25 mm çaplı cıvatalarla tespit edilmiş, epoksi yapıştırmalı çubuk cebireler (ray tespit demirleri) kullanacak şekilde tasarımlanacaktır. Bu eklerin kullanımı, özel hat bağlantılarıyla ve kaynaklı nominal 450 m uzunluktaki kesintisiz ray boylarıyla yahut bağlantılı ek gereken yerlerle sınırlı tutulacaktır. Bu ekler ray mantarında 0 mm tolerans ile yapılacak, gerekirse elektrik yalıtımları sağlanacaktır. Kaynak Yapılacak Minimum Ray Uzunlukları Kaynakla birleştirilebilecek minimum ray uzunluğu; 50<V<80 km/saat için 5 m, V<50 km/saat için 3 m olacaktır (V: Proje hızı) Makaslarda, bağlantı bölümlerinde daha kısa ray kaynak boyu kullanılabilecektir. Geçiş Raylarında Kaynak Birbirini takip eden raylar farklı özellikte ise geçiş rayları kullanılacaktır. Ray Döşemede Kaynak Boşluğu Rayların döşeme durumuna ve o günkü hava şartlarına göre kaynak için bırakılacak mesafeler tespit edilecektir. Makasların Montajı ve Kaynağı Makaslara, montaj yerinde veya inşaatın olduğu yerde kaynak yapılabilecektir. 4.5.4 Karşılık Rayları (Kontrray) Deraymanın ve araçların devrilmesini önlemek amacıyla, a) Makas göbeklerinde,

b) 270 m veya daha küçük yarıçaplı kurplarda iç rayın iç tarafında,

c) Deraymanın kesinlikle önlenmesi gereken viyadük veya köprülerin üzerinde hattın her iki rayı boyunca

kontrray döşenecektir.


41

4.5.5 Makaslar Makaslar sistemin işletme hızlarını karşılayacak şekilde tasarlanıp yerleştirilecektir. Ana hatlarda ve depo/atölyeler alanına giriş hatlarında kesişme açısı 1/6, 1/7 ve 1/9, depo hatlarında ise kesişme açısı 1/4, 1/6 ve 1/7 olan makaslar kullanılabilecektir. Makasların, sabit eğimli aliyman bölümlerinde kullanılması tercih edilecektir. Oluklu ray kullanılan güzergah bölümlerinde makas kullanılmayacaktır. Yerel iklim şartlarının gerekli kıldığı durumlarda, tünele yerleştirilmi ş makaslarla depo alanındaki manüel makaslar hariç bütün özel hat donanımı, buz oluşumunun makasın hareketini engellemesine mani olmak için ısıtıcı elemanlarla teçhiz edilip monte edilecektir. 4.6 BAĞLANTI ELEMANLARI Bağlantı elemanları aşağıda verilen standartlardaki özelliklere uygun olacaktır:

- TS EN 13481-1: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Bağlantı Sistemleri Đçin Performans Özellikleri - Bölüm 1: Tarifler

- TS EN 13481-2: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Bağlantı Sistemleri Đçin Performans Özellikleri Bölüm 2: Beton Traversler Đçin Bağlantı Sistemleri

- TS EN 13481-3: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Bağlantı Sistemleri Đçin Performans Özellikleri Bölüm 3: Ahşap Traversler Đçin Bağlantı Sistemleri

4.6.1 Doğrudan Tespitli Ray Bağlantıları Ray bağlantı elemanları, raya araç tekerlek yüklerinden, ray uzamasından ve rayın mesnetlendiği yapılardan ortaya çıkan yüklere karşı bir direnç sağlayacaktır. Doğrudan tespitli hat kesimlerinde hattın tüm esnekliği esnek ray pedi veya üstyapıda alınan diğer fiziki önlemler ile sağlanacaktır. Bağlantı Elemanlarının Özellikleri a) Ray Mantarı Yanal Sapması Bağlantı elemanı; ısı genleşmesi ve doluluk oranı izdiham hali kriterindeki (W4 yük durumu, bkz. madde 9.2) (buz yükü dahil) araçtan gelen düşey ve yatay yükler altında en fazla 6 mm’lik bir gabari açılmasından daha fazla bir açılmaya meydan vermeyecek şekilde seçilecektir. Normal merkezkaç kuvvetinin maksimum değerini seyir konforu kriteri belirleyecektir (yanal 0,1xg). b) Rayın Düşey Sapması Hatyolunun dinamik düşey deformasyonu değişik araç yükleri ve seçilen ray ile belirlenen ray aralığı esas alındığında aşağıdaki mertebelerde olacaktır:


42

- W3 araç yükü altında (bkz.madde 9.2) 200C’de, 0,65 mm’nin üzerinde,

- W4 araç yükü altında (bkz. madde 9.2) (buz dahil) (200C’de) 1,8 mm’nin altında. c) Boylamasına Sınırlama TS-EN 13146-1- Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Bağlantı Sistemleri Đçin Deney Yöntemleri-Bölüm 1: Boylamasına Ray Tutulmasının Belirlenmesi - Standardına göre bir ray bağlantı seti için rayın boyuna direnci minimum 7 kN olacaktır. d) Kırılma Sonucu Oluşan Boşluk Bağlantı elemanının boylamasına oluşturduğu direnç, minimum ray sıcaklığında hesaplanan açılma aralığının 50 mm’den daha az olmasını sağlayacak mertebede olacaktır. Bu açılmanın hesaplanmasında rayın bağlantı düzeni içerisindeki kayma miktarı ile viyadük yapısındaki deformasyon dikkate alınacaktır. e) Bağlantı Elemanı Aralığı Ayrıntılı tasarımda aksi gerekmiyorsa, doğrudan tespitli hat yolu kesimlerinde, bağlantı elemanlarının aralığı kurplu hatlarda 0,650 m, düz hatlarda 0,750 m ve atölye hatlarında 1,0 m’den fazla olmayacaktır. f) Elektriksel Yalıtım Özellikleri Rayların hatyolu alt yapısından elektriksel olarak yalıtılmış olması depo dışındaki bütün ray bağlantı elemanları için bir gerekliliktir. 4.6.2 Beton Travers Bağlantı Elemanları Beton traversler üzerinde ray bağlantı sistemi ile birlikte kullanılacak olan ray bağlantı elemanları doğrudan tespitli hat kesimleri için belirlenen hususlara benzer olacaktır. 4.7 TRAVERSLER Ön Gerilmeli Beton Travers Kullanım Alanı: Ön gerilmeli beton travers, tüm hemzemin hatlarda ve balastlı köprülerde kullanılacaktır. Aralık: Ön gerilmeli beton traversler eksenden eksene, dingil yükü ve hıza bağlı olarak maksimum 75 cm aralıkla yerleştirilecektir. Özel hallerde aralıklar değişebilecektir. Boyutlar: Beton traversler aşağıda yer alan standartlarda belirtilen boyut ve özelliklerde olacaktır:

- TS EN 13230-1: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Beton Traversler ve Mesnetler - Bölüm 1: Genel Kurallar

- TS EN 13230-2: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Beton Traversler ve Mesnetler - Bölüm 2: Öngerilmeli Yekpare Traversler


43

- TS EN 13230-3: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Beton Traversler ve Mesnetler - Bölüm 3: Takviyelendirilmiş Đkiz Traversler

- TS EN 13230-4: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Beton Traversler ve Mesnetler - Bölüm 4: Makaslar ve Kesişen Demiryolları Đçin Öngerilmeli Traversler

Özel Boyutlarda (uzunluk olarak) Traversler: Sistemde elektriksel veya yapısal gerekliliklerden dolayı, özel boyutlarda traversler kullanılabilecektir. Ahşap Travers Kullanım Alanı: Sadece hatların özellik gerektiren bölümlerinde kullanılacaktır. Tüm ahşap traverslerin kullanımında TS 700 EN 13145 - Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Ahşap Traversler ve Destekler - Standardı ve TCDD Şartnamelerine uyulacaktır. Boyutlar: Balastlı hatlarda kullanılan standart ahşap traversler, TSE 700 EN 13145 Standardında belirtilen boyut ve özelliklerde ayrıca iki kenarı da çelik bant ile sarılı olacak ve/veya travers başlarına dik çakılmış çelik paslanmaz dikdörtgen veya S taraklar bulunacaktır. Aralıklar: Ahşap traversler eksenden eksene, dingil yüküne ve hıza bağlı olarak maksimum 60 cm aralıklarla yerleştirilecektir. Makas Traversleri: Özel durumlarda kullanılan değişik uzunluktaki traversler olup, boyutları konumlarına göre değişecektir. 4.8 BALAST Raylı sistemlerde hat zemini üzerine serilen, traverse gelen yükü zemine dağıtan, düşey deformasyona engel olan, hat düzleminde yatay hareketi önleyerek verilen geometrik şekli koruyan ve drenaj olanağı sağlayan bir malzemedir. Kullanılacak Tip: Kırma taş balast kullanılacaktır. Granülometrik Özellikler

Elek Delik Çapı Elekten Geçen Malzeme Miktarı (% olarak) (inç) (mm) 3" 76,2 100 2 ½ “ 63,5 90-100 1 ½ “ 38,10 20-55 ¾ “ 19,05 0-15 ½ “ 12,70 0-5 No: 200 elek 0-1

Balast Derinliği: Balast derinliği; varsa alt balastın üst yüzeyi, alt balast yoksa ray hattı yatağının üst yüzeyi ile traversin alt taban yüzeyi arasındaki düşey mesafe olarak tanımlanır. Derinlik, ray hattı yatağı ve zemin şartlarına göre değişmekle birlikte minimum 30 cm olacaktır.


44

Balast Genişliği: Balast genişliği; travers boyuna R>300 m kurplu hatlarda travers ucundan itibaren 20 cm, R<300 m kurplu hatlarda ise 30 cm eklenerek bulunacaktır. Balast Malzemesi: Balast olarak kullanılacak malzeme bazalt, granit, diyorit, diyabaz veya kuvarsit kökenli olacaktır. Cüruf, kireçtaşı, kum taşı ve tüm killi kaya cinsleri kullanılmayacaktır. Malzemeler TS 7043 EN 13450/A - Demiryolu Balastları Đçin Agregalar -Standardına uygun olacaktır. Balast Đletkenliği: Balast malzemesi olarak; alternatif malzemeler arasından, malzemelerin kuru ve ıslak olması hallerinde ölçülecek elektriksel iletkenliği az olan malzeme seçilerek kaçak akımların azaltılması sağlanacaktır. Balast Boyutu Oranı: En uzun boyutun en kısa boyuta oranı en fazla 3 olacaktır. Balast Altı Tabakası: Taşıma kapasitesi yetersiz kohezyonlu zeminler için balast altı tabakası kullanılacaktır. Tek ya da çok katlı tabakalar halinde tertiplenecektir. Oluşumunda kum, çakıl gibi taneli bir malzeme kullanılabileceği gibi, buruşmayan sentetik keçe türünden bir malzeme de kullanılabilecektir. Balast altı tabakasının kalınlığı minimum 15 cm olacaktır. Bu kalınlık zemin koşullarına bağlı olarak belirlenecek ve drenaj için uygun eğim verilecektir.


45

5. ĐSTASYONLAR Yolcuların sirkülasyonu basit ve direkt olacak tarzda planlanacak, lüzumsuz ve şaşırtıcı dönüşler, uzun yürüyüş mesafeleri, çakışan yaya akımları, çıkmazlar ve darboğazlar bulunmayacaktır. Đstasyon tasarımında aşağıda verilen standartlar esas alınacaktır:

- TS 12127: Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 1: Yer Altı Đstasyon Tesisleri Tasarım Kuralları

- TS 12186: Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 2: Yer Üstü Đstasyon Tesisleri Tasarım Kuralları

- TS 12460: Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 5: Özürlü ve Yaşlılar için Tesislerde Tasarım Kuralları

- TS 12511: Đstasyonlarda Kullanılacak Olan Tanıtım Sembollerinin Tasarım ve Yerleştirmeleri

- TS 12527: Platform Oturma Elemanlarının Tasarım ve Yerleştirme Kuralları

- TS 12574: Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri - Bölüm 10: Đstasyon Đçi Đşaret ve Grafik Tasarım Kuralları

- TS 12575: Bilgi ve Đlan Panolarının Yerleşim ve Genel Kuralları

- TS 12525: Yangın Önleme - Metro ve Hafif Raylı Sistemler - Đstasyonlar - Genel

- TS 12692: Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri - Bölüm 13: Đstasyon Platformu (Peron) Emniyet Kenar Bandı ve Đkaz Şeridi Tasarım Kuralları

5.1 ĐSTASYON YOLCU YÜKÜ Perondaki yolcu yoğunluğu için, TS 12127 ve 12186’da belirtilen değerler alınacaktır. Bu değerler: Yerüstü istasyonlarında kişi başına 0,35 m² - 0,50 m², Yeraltı istasyonlarında ise kişi başına 0,50 m² - 0,75 m² dir. 5.2 ĐSTASYON PERONLARI Peron Tipleri a) Yan Peronlar: Her biri ayrı ana hatta hizmet etmek üzere, karşılıklı olarak planlanan

peronlardır.

b) Orta Peron: Her iki yandaki hatlara hizmet vermek üzere, ortada tek olarak planlanan peronlardır.

Peron tipinin seçiminde, istasyonun konumu göz önüne alınacaktır. Orta peron yer açısından kullanışlı olup, dikey sirkülasyon yönünden de maliyeti düşüren faktörlerden biridir. Terminal istasyonlarda orta peron tercih edilecek ve istasyon öncesinde makaslarda çift yönlü geçiş tesis edilecektir.


46

5.2.1 Peron Boyutları Peron boyutları bir dizi uzunluğuna uygun olacaktır. Peron genişliği, doruk saatte araçlardan inen, binen ve diğer hatta gelecek olan aracı bekleyen yolcu hacmine, yolcuların peron üzerinde ve çevre tesislerdeki fonksiyonel sirkülasyonuna ve peron kapasitesine bağlıdır. Peronların ray hattı tarafındaki kenarlarında TS 12692’ye uygun olarak 0,45-0,50 m genişliğinde emniyet kenar bandı bulunacak, emniyet bandı kaplaması ve döşeme kaplaması arasında da 10 cm genişliğinde ikaz şeridi yer alacaktır. Peron net genişlikleri, emniyet ve ikaz bandı hariç olmak üzere orta peronda minimum 6 m, kenar peronda minimum 4 m olacaktır. Düşey dolaşımı sağlayan merdiven, asansör gibi yapılar net genişlik dışında kalacaktır. Peron yüksekliği yolcunun araca girişini kolaylaştırmak üzere araç taban seviyesinde olacaktır. Yolcu kapasitesine bağlı olarak belirlenecek peron boyutları hesabı TS 12127 ve 12186’ya göre yapılacaktır. 5.2.2 Peron Yerleşimi Peron kenarı-araç arası mesafe 5-8 cm, peron hatta paralel, kurpta hattın tanjantında olacaktır. Peron Sirkülasyonu Genel Prensipleri:

- Mümkün olan yerde sağ geçişler teşvik edilecek, - Kesişen akıştan kaçınılacak, - Çıkmaz sonlardan kaçınılacak, - Peron düzeni ve işaretler, yolcunun bulunduğu yeri bilmesini ve gideceği yeri kolay

bulmasını sağlayacak, - Yolcu akış planı, yaşlı ve engelli yolcuların varış noktalarına kolaylıkla

erişebilmelerini sağlayacak şekilde olacaktır. 5.3 ĐSTASYON TESĐSLERĐ Yolcuya yardımcı olabilecek istasyon donanımları genel olarak:

- Yolcu ve personel için wc’ler (* aşağıdaki açıklama dikkate alınacaktır), - Bilet gişeleri/ makineleri, - Genel telefonlar, - Oturma yerleri, - Gazete ve genel ihtiyaç malzemeleri satış bölümleri, - Çöp kutuları, - Yolcu danışma büroları, - Yolcu yönlendirme işaretleridir.

*Bünyesinde personel barındıran istasyonlarda personel için yeterli sayıda bay - bayan tuvaletleri yapılacaktır. Yolcu tuvaletleri ile ilgili kararlar ve uygulamalar için, TS 12127 ve 12186’daki koşullara uyulacaktır.


47

5.4 ĐSTASYON GĐRĐŞ TESĐSLERĐ ve KAPASĐTE HESAPLARI

Đstasyon giriş tesisleri aşağıdaki temel alt unsurlardan oluşmaktadır:

- Giriş kapıları, - Bilet holü, - Ücretli alan, - Genel dolaşım alanı, - Merdiven/yürüyen merdiven /asansör önü birikme bölgeleri ve - Halka açık mekanlar.

Đstasyon tesisleri planlaması ve hesap detayları TS 12127 VE TS 12186’ya göre yapılacaktır. Yükseltilmiş ya da yeraltı istasyonlarında düşey sirkülasyon merdiven, yürüyen merdiven ve rampalarla sağlanacaktır. Engelli yolcular için rampa, asansör vb. gibi önlemler alınacaktır. Đstasyona girişten turnike/asansöre kadar ve bu mekanlardan platforma kadar; görme engellilerin yönlendirilmesi için zeminde 50 cm genişliğinde, değişik dokuda bir şerit teşkil edilecek, böylece beyaz bastonla bu şeridin yer döşemesinden ayırt edilebilmesi sağlanacaktır. Peron Çıkış Kapasitesi Peron çıkışları acil durumda perondaki yolcuların maksimum 4 dakikada boşaltılmasını sağlayacak şekilde planlanacaktır. Tasarımında, TS 12127 gereğince, peron yükü net peron alanının kişi başına 0,65 m² ye bölünmesi, minimum çıkış genişliği ise peron yükünün 50'ye bölünmesiyle hesaplanacaktır. Her peronda en az iki çıkış olacaktır. Düşey Sirkülasyon Yürüyen merdiven, rampa, asansör ve merdivenler TS 12127 ve TS 12186’da belirtilen kriterler çerçevesinde planlanacaktır. Acil durumlarda yürüyen merdivenlerin kaçış yönünde çalışması sağlanacaktır. Hesap Detayları Hesap detayları TS 12127 ve TS 12186’ya uygun olacaktır. Hesaplamalarda bir yolcu şeridinin 60 cm olacağı varsayılacaktır. Planlama açısından yatay yürüme hızı 64 m/dk., düşey hız ise çıkış yönünde 15 m/dk., iniş yönünde 18,30 m/dk. dır. Merdivenlerden dakikada bir şeritten çıkış yönünde 35, iniş yönünde 40 kişinin geçeceği, koridor ve açıklıklarda ise 1 m genişlikten aynı yönde doruk saatte dakikada 80 kişinin geçeceği varsayılacaktır. Merdiven genişlikleri ve açıklıkları ile ilgili hesaplar madde 3.2.4 “Tüneller” Bölümünde belirtilen piston etkisinin yarattığı hava hızı kriterlerini karşılayacaktır. Acil durumlar için NFPA 130’da (National Fire Protection Association - Standard for fixed Guideway Transit and Passenger Rail Transit System) (ABD Ulusal Yangından Korunma Kurumu - Sabit Hatlı Raylı Toplu Taşım Sistemleri için Standart) belirtilen hususlara uyulacaktır.


48

5.5 MERDĐVENLER, YÜRÜYEN MERD ĐVENLER VE ASANSÖRLER Genel sistemdeki merdiven, yürüyen merdiven ve acil durum merdivenlerinin boyutları TS 12127’deki koşulları sağlayacaktır. Yürüyen merdivenler tersine çevrilebilir türden olacaktır. Yürüyen merdivenlerin eğimi TS 12127 gereğince 30-35 dereceden fazla olmayacaktır. Ancak zorunlu hallerde, mevcut yerleşim sahasında zorlayıcı, kısıtlayıcı faktörlerin bulunması durumunda tasarımda farklı eğimler kullanılabilecektir. Yürüyen merdivenlerin yükleme/emniyet katsayıları TS EN 115 -Yürüyen Merdiven ve Yürüyen Bantlar Đçin Güvenlik-Bölüm 1: Yapım ve Montaj -Standardına uygun olacaktır. Asansör ve asansör bekleme alanları genel dolaşım yolları için engel teşkil etmeyecek şekilde konumlandırılacaktır. Asansörlerin en az üç tarafı şeffaf ve asansörün içi görülebilir olacaktır. Tüm merdiven, rampa ve yürüyen bantların başlangıcında ve bitiminde; 1,20 m geride, görme engelli kişileri uyarmak üzere, dokunmakla fark edilebilecek nitelikte bir uyarı şeridi bulunacaktır. 5.6 MALZEMELER Đstasyonlarda döşeme, duvar, tavan, merdiven, peron, kapı vb. tüm elemanlarda kullanılacak malzemeler görünüş, kullanışlılık, yangına, aşınmaya, deformasyona, çizilmeye, darbeye, suya, neme, kaymaya karşı dayanıklılık ve emniyetlilik, bakım-onarım ve yenileme kolaylığı gibi çeşitli özellikler açısından ilgili ulusal ve uluslararası standartlarla uyumlu olacaktır. 5.7 ENGELLĐLER ĐÇĐN EK TEDBĐRLER Bu gruba hareket olanağı kısıtlı olanlar, tekerlekli sandalye kullananlar, duyma ve görme engeli olan kimseler ile yaşlılar dahildir. Bu grup için istasyon ve tesislerin tasarımında TS 12460, TS 12692, TS 12574 standartlarındaki kriterlere uyulacaktır.


49

6. DEPO SAHASI, BAKIM ONARIM ATÖLYELER Đ ve ĐŞLETME MERKEZ Đ 6.1 DEPO SAHASI TASARIM GEREKSĐNĐMLER Đ

Depolama sahası, sistemin ilk aşama filosunun depolanma gereksinimleri ve gelecekteki genişlemeleri gözetilerek tasarımlanacaktır. Depolama sahasının tasarımında tüm sistemin bakımıyla ilgili aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulacaktır:

- Güvenlik, - Sistem Elverişlili ği, - Đşlerin Yapımında Verimlilik, - Tüm Sistemin ve Raylı Sistem Araçlarının Temizliği.

Açık depo sahasındaki tüm hatlar travers ve balastlı tipte olacaktır. Depolama hatları, yıkama hatları, araç temizleme/muayene hatları, dolaşım hatları ve atölye giriş hatları üzerindeki makaslar depo işletme merkezinden kumandalı motorlu makaslar olacaktır. Depolama sahası ve bakım atölyelerinin tasarımında aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulacaktır:

- Metro araçlarının özellikleri, - Đşletme şartları, - Araç ve sabit tesislerinin bakım şartları, - Bakım atölyeleri, hat boyu bakımı ve sabit tesislerin ekipman ihtiyacı, - Araç sürücüleri bakım-onarım personeli ve diğer personelin sosyal gereksinimleri, - Ekipman ve personelin saha içinde emniyetli ve hızlı bir şekilde taşınabilmesi.

Atölye alanlarında döşemeler, merdivenler ve rampalar tahmin edilen yaya trafiği hacmine göre boyutlandırılacaktır. Atölye döşemelerindeki yürüyüş yolları boya ile işaretlenecektir. Yüzey kaplama malzemeleri dayanıklı ve kaymaya karşı emniyetli olacaktır. Atölyenin her tarafındaki yaya yolları, merdivenler ve rampalar en az 1,2 m genişliğinde olacaktır. Depo alanlarında yeterli genişlikte yaya yolları olacaktır. Yüzeyler çok kullanılan alanlarda asfalt veya betonla, diğer sahalarda ise sıkıştırılmış granül malzeme ile kaplanacaktır. Bu alanlardaki yaya yolları her türlü hava koşullarında kullanıma uygun, su birikimi önlenecek ve kısa sürede drenajı sağlanacak şekilde tasarımlanacaktır. Görevlilerin metro aracına girişini sağlamak üzere depo yol şeritlerine bitişik, araç zemini seviyesinde, 1,5-2,0 m genişliğinde, her türlü hava şartlarına uygun yüzeyi olan yürüyüş ve biniş yapıları tesis edilecektir. Nakliye ve alım işlevleri için dağıtım kamyonetleri vb. ticari araçların uygun giriş ve dolaşımını teminen gereken önlemler alınacaktır. Bu alan asfaltla kaplanacaktır. Atölye ve işletme personeli ile ziyaretçiler için yeterli kapasitede otopark alanı


50

tasarlanacaktır. Bu alan asfaltla kaplanacaktır. Bütün ana giriş yol kenarlarını, binaları, açık depo alanlarını, trafo merkezi ve araç depo alanını kapsayacak şekilde alan içinde 60 m aralıklarla hidrantlar (yangın muslukları) ve hortum makaraları yerleştirilecektir. Đtfaiye araçlarının bütün hava koşullarında güvenli bir şekilde hemzemin geçitlerden bir yandan öbür yana geçmeleri temin edilecektir. Atölye ve işletme binasının içindeki bütün yerler tesisin ve monte edilmiş olan donanımın tipine göre “Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak yangın dolaplı, sprinklerli veya temiz gazlı söndürme sistemleri ile donatılacaktır. Yangın yayılımını önleyici önlemler alınacaktır. Çöpler ve atıklar sınıflarına göre gruplandırılarak ayrı ayrı toplanacak, atık yağlar tanklarda biriktirilecektir. Atıkların standartlara ve yerel yönetmeliklere uygun olarak atımı yapılacaktır. Depo sahası ve atölye tesisleri, bu alanda araç filosunun servise hazırlanması ile bakım, onarım ve depolanmasının sağlanacağı hususu gözetilerek tasarımlanacaktır. Depo sahası ayrıca hat, elektrifikasyon ve sinyalizasyon ekipmanlarının bakımlarının yapılabilmesini sağlayacak şekilde planlanacaktır. 6.1.1 Güvenlik Alana giriş kontrollü olacak, araçların ve yayaların girişini denetlemek için bir kapı kontrol binası tesis edilecektir. Bazı atölye ve donanım odaları kontrollü giriş alanları olarak tasarımlanacaktır. Bu husus, anahtarlı veya şifreli giri şin teminini gerektirecek olup, mekanik kilitler, değiştirilebilir kilit göbekleri ve/veya elektronik güvenlik cihazlarını kapsayacaktır. Kontrollü giriş alanlarının tasarımı ve güvenlik önlemleri, tesisin tasarımı sırasında geliştirilecek işletme gereksinimlerine uygun olacaktır. Yaya giriş ve dolaşım yolları engelsiz, emniyetli ve kullanışlı, yaya trafiği akışını sağlayacak şekilde gereksinimlere uygun olarak tasarlanacaktır. Yaya dolaşım yollarının tasarımında; boyutlandırmalar, dolaşım sıklığı ve dolaşım hacminin yanı sıra, el arabaları ile taşınabilecek aletler ve ekipmanlar da dikkate alınacaktır. 6.1.2 Elektrifikasyon 6.1.2.1 Cer Gücü Temini Depo sahasına tesis edilecek cer trafo merkezi, depo sahasındaki cer gücü ihtiyacını karşılayacak kapasitede olacaktır. 6.1.2.2 Enerji Temini Cer trafo merkezinden temin edilecek O.G. fideri, işletme binası için tesis edilecek yeterli kapasitedeki transformatörü besleyecektir.


51

6.1.2.3 Acil Durum Güç Kaynakları

- Kesintisiz güç kaynağı (UPS) ve - Dizel - jeneratör grubu tesis edilecektir.

6.1.2.4 Atölyeye Güç Temini Cer gücü besleme tipine (katener veya üçüncü ray) uygun olarak atölye içindeki araçlara tahrik güç ihtiyacı sağlanacaktır. 6.1.2.5 Aydınlatma Her türlü hava şartlarında, depo ve bakım sahasında tüm gün güvenli işletimi destekleyecek seviyede aydınlatma sağlanacaktır. Depo ve bakım sahasında minimum aydınlatma düzeyleri aşağıda belirtilen değerlerde olacaktır:

- Depoya giriş yolu, park alanı, acil durum giriş yolları, dolaşım hattı alanları, yol bakımı hatları 22 lüks

- Đşletme binası ve atölye girişi ile yıkama hattı 200 - 300 lüks

- Depolama alanları 10 lüks 6.1.2.6 Acil Aydınlatma Depo alanında; elektriki güç temininde bir problem olduğunda veya yavaşlatılmış işletim modunda, bakım alanının emniyetle çalışmasını sağlamak amacıyla, acil durum aydınlatması temin edilecektir. Acil durum aydınlatması aşağıda belirtilen değerlerde olacaktır: - Depoya giriş yolu, park alanı, acil durum giriş yolları, dolaşım hattı alanları, yol bakım hatları, depolama alanları, yıkama hattı 3 lüks

- Đşletme binası ve atölye girişi ile yıkama hattı 10 - 20 lüks 6.1.2.7 Atölye ve Đşletme Bakım Binası Aydınlatması Atölye ve işletme binası içindeki aydınlatmalar için TSE veya EN normlarına uygun aydınlatma seviyeleri seçilecektir. 6.2 DEPO SAHASI KAPASĐTESĐ

Depo sahası kapasitesi hedeflenen yıla ait yolcu tahminlerine göre ihtiyaç duyulacak filo büyüklüğü esas alınarak belirlenecektir. Sistemin işletmeye gireceği yıla ait yolcu tahminlerine göre hesaplanan kapasite tesis edilecek, hedeflenen yıla ait kalan kapasite için rezerv alan bırakılacaktır.


52

6.3 DEPO SAHASI DÜZENĐ VE YERLE ŞĐMĐ

Depo sahası, depolama ve bakım olmak üzere iki ana fonksiyon içerecektir. Depo sahası yerleşimi, araçların yolcu servisine verilmeleri veya servisten alana alınmaları sırasında ters yönde hareketleri ve manevra mesafelerini en aza indirecek şekilde düzenlenecektir. Raylı sistem hattı ve karayolu üzerinde hareket eden bakım araçlarının depolanması, bakım ve onarımı için yeterli saha ayrılacaktır. Ayrıca çeşitli malzeme için de depo yeri sağlanacaktır. Araç yıkama tesisinin yer tespitinde, tesisin her iki tarafında da daha sonraki ihtiyaçlara cevap verebilecek yeterli alanın bırakılmasına dikkat edilecektir. 6.4 DEPO SAHASI TESĐSLERĐ Depo sahası tesisleri ve aşağıdakileri kapsayacak şekilde tasarımlanacaktır:

- Manevra şefi ofisinde, araç operatörlerinin rapor ve araç sevki için gerekli haberleşmeleri yapabilecekleri ve araç temizleyicileri için malzemelerin konulabileceği bir bölüm bulunacaktır.

- Depo sahası, depo hattı, depo sahasına giriş - çıkış hattı, depo sahasındaki hatlara giriş kolaylığı sağlamak üzere bir bölümü test hattı olarak da kullanılabilecek çevresel dolaşan dağıtıcı hat (ring hattı), araç yıkama ve hat bakımı gözetimini sağlayacak şekilde yerleştirilecektir. Bu tesis, araç sevki ve depo sahası içerisindeki hareketlerde gerekli sinyal ekipmanları ile donatılacaktır.

- Servis ve muayene yeri, ana onarım yeri, ofisler ve özel bakım ekipmanlarını içine alacak bir bakım tesisi bulunacaktır. Tesis içerisinde servis ve muayene yerleri ayrı kısımlardan oluşacaktır.

- Tesislere ve kilit bölgelere; personel, imdat aracı ve malzeme ikmali yapan vasıtalar için uygun giriş yolları açılacaktır.

- Depo sahası ve bakım atölyelerinin etrafı güvenliğini sağlamak için çevrilecektir. Yasak bölgelere yetkililerin dışında girişi önlemek ve depo sahası personeli emniyetini sağlamak için dahili çitler çekilecektir. Güvenlik için giriş kontrol kulübesi yer alacaktır.

- Altyapı kapsamında; çalışma şartlarına uygun enerji, elektrik, telekomünikasyon, gaz, su, atık su ve drenaj, havalandırma, aydınlatma tesisleri ile yağ dağıtım şebekesi ve yangın hidrantları bulunacaktır.

6.5 ARAÇ BAKIM B ĐNASI VE ATÖLYELER Araç Bakım Binası, tüm gelecekteki gelişmelere uygun şekilde tasarımlanacaktır. Tasarım, ileride yapılacak modifikasyonlara izin verecek şekilde ve bu modifikasyonlar sırasında mevcut yapılarda ve tesisatlarda herhangi bir değişikli ğe gidilmesine ihtiyaç duyulmayacak şekilde olacaktır. Araç bakım binası çeşitli çalışma ve sorumluluk alanlarına bölünecektir. Bu bölümler raylı sistem aracının tipine bağlı olarak ihtiyaca göre arttırılabilecektir.


53

a) Küçük Onarım ve Önleyici Bakım / Muayene Bölümü, b) Ana Onarım Bölümü, c) Đç Temizlik Alanı, d) Ana Üniteler Onarım Atölyeleri, e) Hat Bakım - Onarım Bölümü, f) Tesisat Alanı, g) Boji ve Büyük Ünite Depolama Alanı, h) Genel Depo Alanı, i) Ofisler, j) Yemek Salonları, Mutfak, Tuvalet, Duş ve Giyim Mekanları. Atölye ve depo sahası hatları sayısı araç miktarına, tahmini arıza sayısına, ortalama onarım ve periyodik bakım sürelerine bağlı olarak tespit edilecektir. 6.5.1 Küçük Onarım ve Önleyici Bakım/Muayene Bölümü Bu bölümde periyodik ve önleyici bakım yanında, sürücüler tarafından bildirilen arızaların tespit ve onarımları da yapılacaktır. Genellikle üç, dört saatlik kısa süreli onarımlar burada yapılacak, daha uzun süreli, önemli onarım veya ağır kaldırma aletleri gerektiren işler ana onarım bölümünde yapılacaktır. Atölye hatlarında, araç altı muayene, bakım ve onarımı için kanal bulundurulacaktır. Atölyedeki hatlar en az bir dizi alacak kapasitede olacaktır. Araç üstü ekipmanlarının bakımı için bir platform oluşturulacaktır. Muayene ve Servis Bölümünde tekerlek taşlama, yağlama, tazyikli hava ile araç altı temizliği, fren pabuçları ile kolektör çarığının ayarlanması vb. ufak onarım işleri ve parça değişimi yapılabilecektir. 6.5.2 Ana Onarım Bölümü Ana Onarım Bölümünde zaman isteyen ve ağır kaldırma ekipmanı gerektiren metro aracı onarım işleri yapılacaktır. Bu bölümde tekerlek torna işleri tezgahı dahil özel test ekipmanı ve aletleri gerekecektir. Boji değişimi için mafsallı bir aracı kaldırabilecek ağır kaldırma ekipmanı bulundurulacaktır. Ana Onarım Atölyesinde; tekerlek ve dingil bölümü, boji değiştirme ve boji yağlama sahası, boji yıkama ve onarım tesisleri, vinçler, boji depo alanı ve bojilerin istenilen yerlere kaldırılmalarını sağlayan döner tablalar bulunacaktır. Uygun şekilde teçhiz edilen onarım bölümlerinde; cam değiştirilmesi, boya işleri, cer motor onarımı, araç içi onarım işleri sinyal ve haberleşme test ve onarımı, kaporta işleri yapılacaktır. Elektronik işler kısmı, hat bakım tesisi dahil bütün bakım işlemlerine destek sağlayacaktır. Ana Onarım Bölümünde hatlar, en az bir dizi alacak kapasitede olacaktır. Hat sayısı sistemdeki araç/dizi sayısına bağlı olarak tayin edilecek ancak bu bölüm için en az iki hat sağlanacaktır. Ana onarım işleri olmadığında bu hatlar servis ve muayene işleri için kullanılabilecektir.


54

6.5.3 Đç Temizlik Bölümü Atölye hatlarından birinde en az bir dizinin iç temizliği için araç zemini seviyesinde peron tesis edilecektir. Bu bölümde standart her muayeneden sonra araç iç temizliği yapılacaktır. Bu hat, koşulların uygun olması durumunda atölye binası dışında da tesis edilebilecektir. Muayene sonrasındaki iç temizlikler dışında günlük temizliklerin araçların depolandığı hatlarda da yapılmasını sağlayacak şekilde önlem alınacaktır. 6.5.4 Ana Üniteler Onarım Atölyeleri Bu atölyelerde, metro sisteminin bütün elemanlarına destek sağlanacak ve ana fonksiyonlar şunlar olacaktır:

- Yeni parça, modül ve ekipmanın kabulü, muayene ve testi, - Koruyucu bakım programı çerçevesinde, parça, modül ve ekipmanın servis, bakım ve

testi, - Onarım, test ve arızalı parça ve modül arıza analizi, - Parça ve modül değişiklikleri.

Ana ünite onarım atölyesinde aşağıda belirtilen alanlar bulunacaktır:

- Makine ve Mekanik Alan, - Motor Onarım Alanı, - Elektrik ve Elektronik Onarım Alanı, - Pnömatik Aksam Onarım ve Revizyonu Alanı, - Ücret Toplama Teçhizatı Onarım Alanı, - Pantograf Bakım ve Onarım Alanı.

6.5.5 Hat Yapıları ve Hat Bakım ve Onarım Bölümü Bu bölümde; metro araçları haricinde, aşağıda belirtilenler dahil olmak üzere bütün tesis ve sistemlerin bakım ve onarımları sağlanacaktır:

- Ana hat ve depo sahası hat işleri, - Ana hat ve depo sahası sinyalizasyonu, - Haberleşme sistemleri, - Elektrifikasyon, - Diğer bütün yapılar ve depo sahası tesisleri, - Bu işe ayrılmış yardımcı demiryolu araçları, - Lastik tekerlekli ve ray üstünde de gidebilen bakım aracı ve ekipmanı, - Bu işe ayrılmış karayolu araçları, - Sistemin diğer aktivitelerine ayrılmış araçlar, - Hat kenarı bakımı, - Peyzaj.

Hat bakım tesisinde; ofisler, onarım atölyeleri, personel sosyal tesisleri, yedek parça, malzeme ve teçhizat için depo yerleri bulunacaktır. Metro araçlarının dışında kalan araçların bakımı için altında çalışma kanalı bulunan depo hatları ve onarım hatları, sistemdeki yardımcı demiryolu araçlarının, lastik tekerlekli araçların, vinçlerin vb. araçların bakımı için kapalı bakım yerleri tasarımlanacaktır.


55

6.5.6 Tesisat Alanı Bu alanlarda, AG-OG odaları, acil durum aydınlatma beslemesi, merkezi kontrol röleleri, besleme kontrol röleleri, telefon sistemi, atölye beslemesi, hava kompresörü, havalandırma klima santral odaları, kullanma ve yangın suyu tesisatları ve acil durum besleme jeneratörü vb. üniteler yer alacaktır. Bu odaların ebatları teçhizata göre sonuçlandırılacaktır. 6.5.7 Boji ve Büyük Ünite Depolama Alanı Bu alan büyük yedek parça üniteleri için bir depolama alanı olacaktır. Burası döner tablalar ve boji depolama ray hatları ile teçhiz edilmiş olacaktır. Binalar ilk baştaki döner tablalara göre tasarımlanacaktır. 6.5.8 Genel Depo Alanı Bu alan, atölyelere gelen tüm malzemelerin ve ekipmanın teslim alınacağı yer olacaktır. Araç yedek parçaları ile kalıcı hat ekipmanı buradan ilgili bölümlere aktarılacaktır. Genel temizlik malzemeleri, genel hırdavat, araç ve kalıcı hat ekipmanı yedek parçaları gibi diğer tüm kalemler, çeşitli bölümlerce çekilinceye kadar genel ambarlarda saklanacaktır. Bu alanda gerekli ağır hizmet ve depolama rafları ile vinç donanımı bulunacaktır. Kimyasal maddeler için, genel depo alanından bağımsız bir alan planlanacaktır. 6.5.9 Ofisler Depo ile atölyelerin çalışmasını yürütecek personel için ofis mekanı tasarımlanacaktır. Ofislerin yeri personel için çalışma gücüne uygun destek sağlayacak şekilde ayarlanacaktır. 6.5.10 Yemek Salonları, Mutfak, Tuvalet, Duş ve Giyim Mekanları Personel için yemek salonları ve mutfak, bayan ve bay çalışanlar için ayrı duş, tuvalet ve giyim mekanları tasarımlanacaktır. 6.6 ĐŞLETME MERKEZ Đ Đşletme Merkezinde kumanda bilgisayarları, ekranları, sistem mimik ekranı, istasyonlara ve depoya ait münferit CCTV monitörleri yer alacaktır. 6.6.1 Depo Đşletme Merkezi Depoda araçların konumu ve araç hızı işletme merkezinden izlenecektir. Depolama hatları, yıkama hatları, araç temizleme/muayene hatları, dolaşım hatları ve atölye girişleri Depo Đşletme Merkezinden CCTV ile izlenecek, kontrol ve kumanda edilecektir. 6.6.2 Servis Đşletme Merkezi Servis Đşletme Merkezi, araç/dizi sevk etme dahil işletmesi, iletişimler ve cer gücü kumandasından (sistemin genişlemesi hesaplanarak, toleranslı) sorumlu olan bütün Đşletme Merkezi (ĐM) çalışanlarının yer alacağı alandır.


56

Servis Đşletme Merkezinin Depo Atölye alanında olması tercih edilecektir. Zorunlu hallerde bu merkez güzergah boyunca sisteme uygun bir alanda da yer alabilecektir. Elektronik Donanım Odası Telsiz, Telefon, Đletişim Ağı ile Denetsel Kumanda ve Veri Toplama Sistemi (SCADA) gibi bütün gerekli iletişim sistem cihazlarını barındıracak bir alandır. Makas Kumanda Sistemi Alanı Depo Alanı ve hatyolu makasları için gerekli makas kumanda donanımının yerleştirilmesi için planlanacak bir alandır.


57

7. ĐNŞAAT VE B ĐNA ĐŞLERĐ ELEKTR ĐK VE MEKAN ĐK TESĐSAT

SĐSTEMLER Đ 7.1 ELEKTRĐK 7.1.1 Aydınlatma Đstasyonlarda aydınlatma; emniyet, güvenlik, konfor ve memnuniyeti arttıracak, yolcu dolaşımını yönlendirecek ve aydınlık alanlardan karanlık alanlara keskin geçişlerin olmamasını sağlayacak düzeyde olacaktır. Đstasyon aydınlatma seviyesi genelde aynı düzeyde olacak ancak bilet gişesi veya peron eşiği, merdiven ve yürüyen merdiven sahanlıkları gibi fonksiyonel alanlar veya uyarı bölgelerini vurgulamak amacı ile daha yüksek düzeyde aydınlatma seviyeleri kullanılacaktır. Aşağıdaki çizelgede, istasyon mekanlarında kullanılması arzu edilen ortalama aydınlatma seviyeleri gösterilmiştir:

NORMAL AYDINLATMA DÜZEYLER Đ Alan Aydınlatma Düzeyi (Lüks) Genel Alanlar 175-250 Normal Merdivenler 150-200 Yürüyen Merdivenler -Merdiven Bandı 150-200 -Tepe ve Dip Kısmı 250-300 Caddelerden Giriş ve Çıkışlar 200-400 Perondan Çıkışlar 175-200 Peron Genel Alanlar Peron Kenarları

150-200 200-250

Ücretli Geçiş Üniteleri 200-250 Bilet (veya Jeton) Gişeleri 250-300 Tuvaletler 100-150 Soyunma Odaları 150-200 Bürolar 150-250 Đşletme ve Kontrol Odaları 250-350 Ekipman Odaları 150-200 Tüneller 20-25 Tünel Girişleri (Gündüz) 100-200 Servis Menfezleri 25-50 Depolar 50-150 Havalandırma Bacaları 20-25 Asansör Đçi 150-200 Elektrik ve Mekanik Odaları 150-200 Yolcu Alt Geçitleri 150-200 Yemekhaneler 150-200


58

Özel ışıklandırma isteyen alanlar şunlardır:

- Merdivenler, - Yürüyen merdivenler, - Asansörler, - Bilet gişesi önleri, - Peron kenarları, - Elektronik ekipman ve kontrol odaları.

Hatyolunun yeraltı ve viyadük kesimlerinde en az 5 lüks’lük bir aydınlatma sağlanacaktır. Armatürlerin düzenlenmesi ve yerleşimi istasyon tasarım modülüne uygun olacaktır. Armatürler yenileme, ampul değiştirme ve temizlenmesini kolaylaştıracak şekilde yerleştirilecektir. Yolcu dolaşım alanlarında bulunan aydınlatma armatürlerinin kumandası, Đstasyon Kontrol Odasında bulunan Aydınlatma Kumanda Sistemi Panosundan yapılacaktır. Diğer teçhizat odaları, depolar, bürolar gibi münferit odalarda da, kendi açma kapama anahtarları vasıtasıyla aydınlatma armatürleri kumanda edilecektir. Enerji tasarruflu ampul tipleri tercih edilecektir. Metro tesislerinin umumi yerlerinde kullanılan aydınlatma armatürleri benzerlik ve bütünlük arz edecektir. Bütün istasyonların kapalı ve halka açık alanları; acil aydınlatma güç kaynağından beslenen acil durum ışıklandırması ve ışıklandırılmış çıkış işaretleri ile donatılacaktır. Acil durum aydınlatması aşağıda verilen aydınlatma seviyelerini sağlayacaktır: Peron, gişe katı, giriş ve geçişler dahil yolcu dolaşım alanları …………………………10 lüks

Tuvaletler, servis ve kullanım odaları ……………………………………………………5 lüks

Merdivenler ve yürüyen merdivenler …………………………………………………...10 lüks

Bilet gişeleri ve bankamatik makine alanları …………………………………………...10 lüks

Umuma kapalı alanlar …………………………………………………………………..10 lüks

Otopark ve çevre aydınlatması …………………………………………………………..5 lüks 7.1.2 Güvenlik ve Kontrol Sistemleri Güvenlik ve Đstasyon kontrolü konusunda kullanılan elektrik ekipmanları ve sistemleri aşağıda belirtilmiştir: Kapalı Devre Televizyon Sistemi Güvenlik ve işletme verimliliğini artırmak amacıyla yolcu peronları, depolama alanı ve benzeri kritik alanların merkezden gözetlenmesi için bir kapalı devre televizyon sistemi tesis edilecektir (bkz. madde 8.3).


59

Genel Anons Sistemi Ana kontrolörden araçlardaki veya istasyondaki yolculara bilgi vermek amacıyla bir anons sistemi ve araç sürücüsünün (veya araçtaki yetkili personelin) yolcuya bilgi veya uyarı vermesi amacıyla lokal anons sistemi tesis edilecektir ( bkz. madde 8.2.2.3).

Uzaktan Kontrol ve Đzleme Sistemi (SCADA) Bu sistem vasıtasıyla yolcu istasyonları denetlenecek, izlenecek ve bazı ekipmanlar kumanda edilecektir (bkz. madde 8.6). Elektronik Yolcu Bilgilendirme Panosu Normal işletme şartları süresince, araçların kalkış saatleri ve gideceği yer hakkında yolculara bilgi vermek amacıyla peronlarda ışıklı panolar tesis edilecektir (bkz. madde 8.5). Yangın Algılama ve Alarm Sistemi “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” hükümlerine uygun olarak istasyonlarda yangın algılama ve alarm sistemleri tesis edilecektir. Đstasyonlarda, madde 7.2.5.3 “Söndürme Sistemleri” bölümünde belirtilen özel ekipman odalarında gazlı söndürme yapılacaktır. Gazlı söndürme yapılan odalardan alınacak alarmlar ve bunun sonucunda söndürme ile ilgili kumandalar yangın alarm panolarından ve SCADA’dan izlenecektir. Bu kapsamda aşağıda belirtilen teçhizat istasyonlarda bulundurulacaktır:

- Yangın alarm panoları, - Otomatik yangın detektörleri, - Akustik alarm kornaları, - Alarm butonları, - Çakar ışıklı ihbar elemanları, - Gazlı söndürme kumanda panoları, - Gazlı söndürme sistemi detektörleri ve flaşörleri, uyarı zili, - Gazlı söndürme sistemi butonları.

Yolcu Yardım Đsteme Telefonu Her peronda butonla çalışan ve kontrol merkezine direkt bağlı yolcu yardım isteme telefonları tesis edilecektir. 7.1.3 Telefon Sistemleri Đstasyonlarda üç türlü telefon sistemi tesis edilecektir:

- Đstasyonların sadece gişe katına yerleştirilecek olan umumi telefonlar (ankesörlü telefonlar) ve personel kullanımı için hatlı harici telefonlar,

- Servis telefonları, - Acil durum telefonları.


60

7.1.4 Đstasyon Elektrik Sistemleri Đstasyon elektrik sistemleri, enerji ve aydınlatmanın yanında kontrol ve haberleşme sistemlerini de içerecektir. Bu kapsama aşağıdaki hususlar dahildir:

- Normal ve acil durum enerjisi, - Normal ve acil durum aydınlatması, - Kapılar, yürüyen merdivenler ve engelli asansörleri için kontrol sistemi, - Genel anons, kapalı devre televizyon, telsiz ve telefon sistemleri, - Işıklı işaret levhaları ve yolcu bilgilendirme panoları.

Yukarıda belirtilen sistem ekipmanlarının montaj yerleri, kablo hatları, kablo taşıyıcıları, geçiş koşulları ile ince işlerle ve mekanik ekipmanlarla olan entegrasyonu da tasarımlarda göz önüne alınacaktır. 7.1.5 Topraklama Đstasyonlarda; elektrik odalarının altına gelecek şekilde istasyon temel betonunun altına, topraklama hesapları sonucuna göre bakır iletkenlerden bir topraklama ağı tesis edilecektir. Koruma topraklaması görevini görecek bu ağdan, toprak seviyesine çıkarılacak filizler istasyon içindeki topraklama baralarına irtibatlanacaktır. Đstasyon içindeki yardımcı trafoların işletme topraklaması için, ayrı bir iletken vasıtasıyla bu ağdan yararlanılacaktır. 7.2 MEKANĐK SĐSTEMLER 7.2.1 Sıhhi Tesisat (Temiz Su, Atıksu, Pissu ve Drenaj) Sıhhi tesisat sisteminin tasarımı aşağıda belirtilen standartlara uygun olarak yapılacaktır:

- TS EN 12056-1: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 1: Genel Kurallar ve Performans Kuralları

- TS EN 12056-2: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 2: Sıhhî Tesisat Boru Sistemi - Tasarım ve Hesaplama

- TS EN 12056-3: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 3: Çatı Drenajı - Tasarım ve Hesaplama

- TS EN 12056-4: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 4: Atık Su Terfi Tesisleri - Tasarım ve Hesaplama

- TS EN 12056-5: Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi - Bölüm 5: Montaj ve Deneyler, Đşletme, Bakım ve Kullanma Talimatları

- TS EN 12380: Drenaj Sistemleri Đçin Hava Emiş Vanaları - Kurallar, Deney Metotları ve Uygunluk Değerlendirme

- TS EN 752: Drenaj ve Kanalizasyon Sistemleri - Bina Dışı

- TS 1258: Temiz Su Tesisatı Hesap Kuralları


61

- TS EN 806-1: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler - Bölüm 1: Genel

- TS EN 806-2: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler - Bölüm 2: Tasarım

- TS EN 806-3: Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler - Bölüm 3: Boru Ölçülendirilmesi - Basitleştirilmi ş Metot

Gömülü veya kısmen gömülü istasyonlarda yangın söndürme suyu ve bina dışından içeriye sızabilecek yeraltı ve yağmur sularının tahliyesi için bir drenaj sistemi tasarımlanacaktır. Drenaj amaçlı toplama çukurları mümkün ise istasyonun iki ucunda düzenlenecek ve tünelden gelen yangın söndürme ve sızıntı suları da bu çukurlara yönlendirilecektir. Tüm düşük kotların (yürüyen merdiven ve asansör çukurları, şaftlar, kanallar, peron altları vb.) drenajı cazibeli ve/veya pompalı olarak mevcut drenaj sistemine bağlanacaktır. Tünellerde, yağmur, sızıntı ve yangın söndürme sistemi sularının deşarjı için pompa istasyonları oluşturulacaktır. Su çukurlarda toplanacak ve basınçlı boşaltma borularından ana drenaj sistemine pompalanacaktır. Her pompa istasyonunda birbirine doğrudan bağlanan bir çökeltme kuyusu ve bir bekletme çukuru bulunacaktır. Her bir pompa istasyonunda gerekli olacak pompa kapasitesi, pompalama ve depolama kapasitesinin bir kombinasyonu olarak tespit edilecektir. Pompa kapasitesi düzenli olarak ve sık aralıklarla akan suları boşaltmaya yetecek kadar olacaktır. Pompalar, yürüyen merdiven ve asansör çukurunda yer alanlar hariç yedekli olacaktır. Yürüyen merdiven ve asansör çukurlarının drenajının doğal yöntemle sağlanamaması durumunda tek pompalı sistem tesis edilecektir. Depolama kapasitesi ise araç yangını esnasında yangın önleme çalışmaları gibi sık karşılaşılmayan su akımları ve 100 yılda gözlenen 15 dakikalık en şiddetli yağıştan kaynaklanabilecek suların depolanmasını ve atılmasını karşılayacak şekilde olacaktır. Pissu toplama çukurları, drenaj çukurlarından bağımsız olarak ve üstü kapaklı olarak tasarımlanacak, gaz sıkışmalarını önlemek için havalandırma boruları tesis edilecektir. Tahliye pompaları dalgıç tip ve yedekli tesis edilecektir. Drenaj ve pissu borularından gömülü olanlar PVC veya pik döküm, açıktan giden borular pik döküm, pompa basma hatları pik döküm veya galvanizli çelik boru olacaktır. Temiz su şebekesindeki kesinti ve arızalardan etkilenmemek için bir su deposu ve basınçlandırma sistemi tasarlanacaktır. Su deposu yangın suyu deposundan bağımsız, en az 2 günlük gereksinmeyi karşılayacak yeterlilikte ve paslanmaz çelikten olacaktır. Temiz su tesisatında gömülü borular PPRC, açıktan giden borular ise galvanizli çelik boru olacaktır. Đstasyonlarda hangi armatürlere sıcak su tesisatı çekileceğine ilgili Đdarelerce karar verilecektir. Boru tesisatı, çelik ankraj dübelleri ile tespit edilecek ve yumuşak çelik malzemeden mamul konsollar üzerine mesnetlendirilecektir. Boruların duvarları, bölmeleri, taban ve tavanları delerek geçtiği durumlarda boru kılıfları kullanılacaktır.


62

Ses iletimini engellemek için, boruların kullanılan hacimlerden geçmesi halinde boru kılıfları içine mineral yünü sıkıca doldurulacaktır. Yangın boşluğundan geçen boru kılıfları içine yanmaz malzeme doldurulacaktır. 7.2.2 Isıtma, Havalandırma ve Klima Açık havaya açılan yapılara TS 825 - Binalarda Isı Yalıtımı Kuralları - Standardına uygun olarak ısı yalıtımı uygulanacaktır. Yeraltı yapılarının ısıtılacak mahallerinin toprak temaslı betonarme perdelerine ve tavanlarına ısı yalıtımı uygulanacaktır. Özellikli bazı mekanların yaz kış maksimum ve minimum sıcaklıkları, kullanılacak olan ekipmanların üreticileri tarafından farklı bir kriter belirtilmemiş olması durumunda aşağıdaki gibi olacaktır: Mekan Adı Yaz Sıcaklığı

(maksimum) Kış Sıcaklığı (minimum)

Trafo Odaları 400 C 50 C

AG, OG, Elektrik Pano Odaları 400 C 50 C

Haberleşme ve Sinyalizasyon Odaları 250 C KT, %40 RH 200 C KT, %40 RH

Akü Odası, Havalandırma Fan Odaları, Pompa Odaları

250 C 50 C

USP Odası 250 C 200 C

Diğer mekanlarda Türk Standartlarının ve Yönetmeliklerin öngördüğü yaz ve kış sıcaklıkları uygulanacaktır. Đşletme personelinin uzun süre bulunacağı odalar ve elektronik ekipmanların konulduğu odalarda iklimlendirme tesisatı yapılacaktır. Doğal havalandırma ile havalandırılamayan, içinde sürekli insan bulunan veya tuvalet, drenaj, pissu pompa odaları gibi koku ve nem üreten tüm mekanlarda mekanik havalandırma uygulanacaktır. Havalandırma fan odaları vb. mekanlarda mekanik havalandırmaya gerek olup olmadığına, ilgili Đdare tarafından, mekanın konumu ve iklim koşulları gözetilerek karar verilecektir. Ticari amaçlı oluşturulan alanlarda ayrı bir sistemle havalandırma yapılacaktır. Đklimlendirme ve havalandırma yükleri; fiili doluluk oranları, aydınlatma devreleri, ekipmanlar ve diğer dahili yükler dikkate alınarak tespit edilecektir. Havalandırma ve iklimlendirme tasarımında TS 3419 - Havalandırma ve Đklimlendirme Tesisleri - Projelendirme Kuralları - ve TS 3420 - Havalandırma ve Đklimlendirme Tesislerini Yerleştirme Kuralları- standartlarına uyulacaktır. Minimum havalandırma debileri, yürürlükteki standartlar uyarınca belirlenecektir. Haberleşme ve sinyalizasyon odaları ile kontrol ve kumanda odaları klimatize edilecektir. Bu mahallerdeki klima üniteleri, herhangi bir ünitenin arızalanması veya aksamasının, toplam verimi tasarım yükünün %33’ünden fazla düşürmeyecek şekilde seçilecektir.


63

Elektrik ve elektronik cihaz bulunduran mekanlar ve acil kaçış kovaları artı basınç altında tutulacaktır. Peron normal şartlarda aracın piston etkisi ile havalandırılacaktır. Ancak piston etkisi ile oluşan hava hızları madde 3.2.4’te belirtilen değerleri geçmeyecektir. 7.2.3 Acil Havalandırma 7.2.3.1 Tüneller 300 metreden uzun olan tünellerde yangın durumunda oluşan dumanın dışarı atılması ve kaçan yolculara temiz hava sağlanması amaçlı cebri acil havalandırma sistemleri tesis edilecektir. 300 metre ve altındaki uzunluktaki tünellerde ise mühendislik hesapları ile cebri duman atım sisteminin gerekli olup olmadığı tahkik edilecektir. Seçilecek olan sistem dumanın geri kaçmasını önleyecek ve yolcuların kaçışı yönünde temiz hava sağlayacak yeterlilikte ve kapasitede olacaktır. Dumanın toplanmasını önlemek ve sıcak dumanı istenen yönde akmasını zorlamak için gerekli olan kritik hız araç yangın yüküne (MW) bağlı olarak hesaplanacak ve buna uygun hız ve debide bir cebri havalandırma sistemi tesis edilecektir. Ancak tesis edilecek olan sistemde sağlanacak olan hava hızı yolcuların kaçış yaptığı yönün tersine 2,5 m/s’den az olmayacak ve 11 m/s’yi geçmeyecektir. Muhtelif yangın senaryoları göz önüne alınarak bilgisayar ortamında yapılacak olan simülasyonlarla sistemin yeterliliği gösterilecektir. Acil havalandırma sisteminde kullanılacak olan fanlar çift yönde çalışabilen ve minimum 2500 C’de en az bir saat işlevini sürdürebilen türde ve sertifikalı olacaktır. Birbirinden bağımsız iki enerji kaynağından beslenecektir. Đkinci bir enerji besleme kaynağının mümkün olamaması durumunda, tasarımın acil durum çalışma modundaki talepleri karşılaması koşulu ile acil yedekleme sistemine izin verilecektir. Tam işletme moduna en fazla 30 saniyede geçecektir. Acil havalandırma amaçlı kullanılacak olan fanların motorlarında aşırı ısınmaya karşı koruma olmayacaktır. Fanların işletme kontrolü Kontrol Merkezi tarafından gerçekleştirilecektir. 7.2.3.2 Đstasyonlar Gömülü veya kısmen gömülü veya doğal duman atım sisteminin tesis edilemediği istasyonlarda cebri duman atım sistemleri tesis edilecektir. Duman atım sistemleri normal işletme koşullarında kirli havanın yoğunlaşması durumunda yolculara temiz hava sağlamak üzere konfor amaçlı da çalıştırılabilecektir. Duman atım sisteminde kullanılacak olan fanlar yedekli, özellikleri tünellerdeki ile aynı ve değişken devirli olacaktır. Peron ve bilet holü katları mekanik havalandırma gerektiriyor ise bu katlara hizmet edecek tesisat ve fanlar birbirinden bağımsız olarak tasarlanacaktır. Bilet holü katının altında veya üstünde mekanik havalandırma gerektiren başka katlar (peron katı dışında) var ise bu katlar bilet holü ile birlikte tasarlanabilecektir. Tüm yolcu bölümü havalandırması, tünel havalandırma sistemi ile tam olarak senkronize edilecektir.


64

7.2.4 Acil Kaçış ve Boşaltma Yapıların ve güzergahın mimari ve yapısal tasarımı sırasında “Acil Kaçış ve Boşaltma” konusunda aşağıdaki kriterler dikkate alınacaktır. Đstasyonlar perondaki yolcuların maksimum 4 dakikada boşaltılmasını sağlayacak şekilde tasarımlanacaktır. Yolcuların güvenli noktaya ulaşma süresi en fazla 6 dakika olacaktır. Her peronda en az iki çıkış olacaktır. Koridorlar kaçış yönünde daralmayacak şekilde boyutlandırılacak ve çıkmaz bir mekanın uzunluğu 6 metreyi geçmeyecektir. Tünellerde herhangi bir acil kaçış noktasına olan mesafe 380 metreyi geçmeyecektir. Yüzeye çıkışların mümkün olamadığı yerlerde ve birbirinden en az iki saat yangına dayanımlı duvarlar ile bölünmüş iki tünel arasında, tünelden tünele geçişler ile yolcuların güvenli bir bölgeye geçişi sağlanacaktır. Ancak bu durumda tünelden tünele geçişler arasındaki mesafe 244 metreyi geçmeyecek ve geçişlerde otomatik olarak kapanan, 90 dakika yangın dayanımına sahip yangın kapıları tesis edilecektir. Geçiş yapılan tünelde havalandırma sistemi tesis edilecektir. Acil Kaçış Merdivenleri: Acil kaçış merdiveni kovaları F120 yangın dayanım sınıfında seçilecektir. Acil kaçış merdivenlerinin genişliği minimum 1,20 m olacaktır. Acil kaçış merdiveni kovalarına cebri artı basınçlandırma uygulanacak, kapılar panik barlı ve kendinden kapanır olacaktır. Acil kaçış merdiveni kovalarında normal işletme çalışmalarına yönelik hiçbir tesisat ve cihaz bulunmayacaktır. Merdiven kovasında engelli ve yaralı yolcuların sedye ile yukarı çekilmesini sağlamak amacıyla minimum 60 cm boşluk bırakılacaktır. Çift yönlü çalışma özelliğine sahip yürüyen merdivenler acil çıkışlar olarak kabul edilecektir. Çıkış yönünde çalışan yürüyen merdivenin çalışır konumu korunacaktır. Çıkış yönünün tersi yönünde çalışan yürüyen merdiven ise uzaktan kumandayla, manüel veya otomatik olarak durdurulacaktır. Asansörler acil durumda kaçış amaçlı kullanılmayacak, en üst kata çıkacak ve kapılarını açarak acil durum süresince burada bekleyecektir. Asansörler yangın uyarısı aldıktan sonra çağrı kabul etmeyecektir. 7.2.5 Yangından Korunma Yapıların ve güzergahın mimari ve yapısal tasarımında “Yangından Korunma” konusunda aşağıdaki kriterler dikkate alınacaktır. Bu başlık altında verilmemiş olan özellikler için “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik”te yer alan hükümler geçerlidir. Bu yönetmelikte bulunmayan hususlar için NFPA 130 ve uzantıları başvuru kaynağı olarak kullanılacaktır. 7.2.5.1 Malzeme Hatyolu ve yapılarda (istasyon vb.) alevi yayma özelli ği, yandığında zehirli gaz ve duman çıkarma özelliği olan malzemeler kullanılmayacaktır. Kullanılacak olan malzemeler minimum B1 sınıfı olacaktır. Seçilen malzemelerin bu özellikleri belgelenecektir. Đstasyonlarda dizel yakıtla çalışan jeneratör ve yangın pompaları kullanılmayacaktır. Đstasyon


65

yakınındaki yakıt tanklarının istasyonlara olan mesafelerinde NFPA 130 kriterlerine uyulacaktır. 7.2.5.2 Yangın Yayılımının Durdurulması Đstasyonlar ve binalar yangın zonlarına ayrılacaktır. Đstasyonlarda yolcu alanları ile istasyon işletme ve tesisat odalarını ayıran duvarlar en az iki saat yangına dayanıklı olacaktır. Teknik hacimlerin yangın dayanım sınıfları aşağıdaki gibi olacaktır:

Teknik Hacim Yer / Duvar / Döşeme Kapı

Elektronik Teçhizat Odası F120 F 90

Şalt Kontrol Odası F120 F 90

Trafo Odası F180 F120

AG - OG Odaları F120 F 90

UPS (Akü) Odası F120 F 90

Elektrik Pano Odaları F120 F 90

Acil Havalandırma Fan Odası F 90 F 60

Acil Çıkış Merdivenleri F120 F 90

Havalandırma Santral Odası F120 F 90

Haberleşme ve Sinyalizasyon Odaları F120 F 90

Asansör ve Yürüyen Merdiven Makine/Pano Odaları F 60 F 45

Đstasyon yolcu alanlarını istasyona ait olmayan bitişik yapılardan ayıran duvarlar, döşemeler, tavanlar F180 sınıfı dayanımına sahip olacaktır. Đstasyon yolcu alanlarından istasyona ait olmayan bitişik yapılara olan geçişler uygun dayanıma sahip yangından koruyucu vasıtalar ile korunacaktır. Yangına dayanıklılık için söz konusu bölgelerde, duvar, tavan, döşeme gibi yapısal unsurların yanı sıra, yangına dayanıklı kapı, hava kanalı giriş-çıkışlarında yangın algılama sisteminden gelecek olan sinyalle kapanan yangın damperleri, kablo ve tesisat giriş-çıkışlarında ısı altında genleşerek boğan malzeme kullanılacaktır. Duman damperlerinin duman detektörlerinden duman algılama yapıldığında kapanması sağlanacaktır. Asansör kuyuları/kovaları basınçlandırılacaktır. 7.2.5.3 Söndürme Sistemleri Sulu Söndürme Sistemleri Tünellerde ve istasyonlarda ıslak borulu ve yangın dolaplı yangın söndürme sistemleri tesis edilecektir. Donma riskinin yüksek olduğu durumlarda sistem kuru borulu yangın söndürme sistemi veya donmayı engelleyecek önlemlerle tasarlanacaktır. Sulu sistemlerde, donma riski olan tüm borular izole edilecek ve refakat ısıtıcı ile donatılacaktır.


66

Đstasyonlarda ve binalarda içerisinde yanabilir yükler taşıyan tüm mekanlar otomatik sprinkler (yağmurlama) sistemi ile korunacaktır. Bu mekanlar; istasyonların halka açık olmayan kısımları, pompa odaları, temizlik malzemesi bulundurulan odalar, personel barındıran odalar, havalandırma tesisat odaları, depolar vb. lerdir. Sistem tasarımı TS EN 12845 - Sabit Yangın Söndürme Sistemleri - Otomatik Sprinkler Sistemi - Tasarım, Montaj ve Bakım - Standardına uygun olacaktır. Đstasyon içerisinde yolcu ve istasyon personeli tarafından kullanılmak üzere her biri 400 litre/dakika kapasiteli, aynı anda 2 adet kullanılabilecek (toplam 800 l/dk.) hortum sistemi tasarımlanacaktır. Hortum dolap giriş boruları ve vanaları DN 65 çapında olacaktır. Ancak bilet holü ve ara katlarda TS EN 671-1 - Sabit Yangın Söndürme Sistemleri - Hortum Sistemleri - Bölüm 1: Yarı Sert Hortumlu Hortum Makaraları - Standardına uygun, DN 25 çapında yarı sert hortumlar, peron katında ise TS EN 671-2 - Sabit Yangın Söndürme Sistemleri - Hortum Sistemleri - Bölüm 2: Yassı Hortumlu Hortum Sitemleri- Standardına uygun DN 50 çapında yassı hortumlar, kolay sökülebilir redüksiyon parçaları ile vanalara bağlanmış olacaktır. Yönetim binalarında bilet holü ve ara katlar için önerilen tipte, atölye ve kapalı depo binalarında ise peron katı için önerilen tipte yangın dolapları tesis edilecektir. Tüm yangın dolapları iki bölmeli olacak ve bir bölmesine 6 kg kapasiteli ABC tipi yangınlarda kullanılabilecek kuru kimyevi tozlu tüp yerleştirilecektir. Büyük fan odaları ve atölyelere ayrıca 12 kg kapasiteli tekerlekli yangın söndürücüleri öngörülecektir. Tünel içinde itfaiye tarafından kullanılmak üzere her biri 500 litre/dakika kapasiteli, aynı anda 2 adet kullanılabilecek (toplam 1000 l/dk.), DN 65 storz bağlantılı hortum ağızları tesis edilecektir. Hortum bağlantı ağızları arasındaki mesafe maksimum 35 m olacaktır. Boru çapları hidrolik hesaplar sonucu tayin edilecek ancak 4” ten düşük çaplı boru kullanılmayacaktır. Herhangi bir mekanik veya elektrik sorunu nedeniyle pompaların basınç üretememesi veya depolama suyunun yetersiz kalmasına karşı önlem olarak istasyon veya bina dışından sulu yangın söndürme sistemine (hortum ve sprinkler sistemleri) basınçlı su basabilmek için görülebilir noktalara itfaiye bağlantı ağızları tesis edilecektir. Tünel girişlerine itfaiyenin kullanabileceği teçhizat dolapları yerleştirilecektir. Sistemi 60 dakika süre ile besleyecek bir yangın suyu deposu bulunacaktır. Yangın suyu deposu temizlik dönemlerinde sistemin susuz kalmasını önlemek amacı ile iki bölmeli olacak şekilde tasarımlanacaktır. Yangın pompaları yedekli olacaktır. Yedek pompa elektrikli veya dizel motorlu olabilecek ancak istasyonların yangın söndürme sistemlerinde kullanılan yangın pompalarının yedek pompaları elektrikli olacaktır. Sulu sistemlerde küçük basınç kayıplarını karşılamak için kaçak giderme pompası (jokey pompa) kullanılacaktır. Pompaların elektrik beslemeleri birbirinden bağımsız iki ayrı kaynaktan sağlanacaktır.


67

Yüzeyde bulunan binaların ve tesislerin çevresine ve hemzemin hatlarda hat boyunca itfaiye ve araçlarının kolay yanaşabileceği ve bağlantı yapabileceği yangın hidrant sistemi tesis edilecektir. Hidrant sistemi tasarım debisi 1900 litre/dakika olacaktır. Depo ve atölyelerde depolama ve araç bakımında kullanılan tüm kapalı alanlar otomatik sprinkler sistemi ile korunacaktır. Her sprinkler sistemi ilgili alarm presostatı ile, yangın musluğu ve yangın hortumları ise akış algılayıcı şalterler vasıtasıyla izlenecektir. Akış şalterleri uyarlandırıldıkları boru donanımlarına göre boyutlandırılmış otomatik tür şalterler olacaktır. Akış şalterlerine bağlanmış olan pnömatik zaman geciktiriciler, basınç şok dalgalarının etkisini önlemek üzere 20 saniyeye göre ayarlanacaktır. Alarm presostatları ve akış şalterleri adresli alarm sistemine adresli izleme modülleri ile bağlanacaktır. Tüm bu bağlantılar durum değiştirici kontakların, alarm sistemine “Yangın” girişi yapacağı şekilde kullanılacaktır. Gazlı Söndürme Sistemleri Sistem tasarımı TS ISO 14520 - Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri - Fiziksel Özellikler ve Sistem Tasarımı- Bölüm 1: Genel Kurallar - Standardına göre yapılacaktır Aşağıdaki mekanlar ile elektronik ve elektriksel ekipmanlar barındıran odalarda temiz gazlı otomatik söndürme sistemleri tesis edilecektir:

- Elektronik Teçhizat Odası, - Şalt Kontrol Sistemi Odası, - AC Elektrik Odası, - OG Pano Odası, - UPS Odası (Akü Odası), - Trafo Odaları, - Haberleşme ve Sinyalizasyon Odası, - Đstasyon Kontrol Odaları, - Đşletme Merkezi Kumanda ve Elektronik Teçhizat Odaları.

Gazlı Söndürme Sistemi uygulanacak olan hacimlerdeki pencere, kapı ve duvar menfezleri ile havalandırma sistemi üzerinde bulunan yangın damperleri, yangın algılama sisteminden alacağı sinyal ile gaz boşaltım anında kapanacaktır. Asansör, yürüyen merdiven, aydınlatma vb. amaçlı küçük elektrik pano odalarına elle çalışan 6 kg kapasiteli yangın söndürme tüpleri tesis edilecektir. 7.2.5.4 Diğer Hususlar Diğer tüm hususlarda “Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik” hükümleri esas alınacaktır. Söz konusu Yönetmeliğin yetersiz kaldığı durumlarda NFPA 130 Standardı referans olarak alınacaktır.


68

8. ELEKTROMEKAN ĐK SĐSTEMLER 8.1 ELEKTRĐFĐKASYON 8.1.1 Enerji Temini 8.1.1.1 Enerji Kaynağı Enerji kaynağı cer gücü sistemi ve yardımcı güç sisteminin ihtiyacı olan gücü karşılayacak kapasitede olacaktır. Enerji kaynağının seçiminde cer motorlarının yol almaları esnasında çekecekleri yüksek akım değerleri dikkate alınacaktır. 8.1.1.2 Sistem Güvenilirliği Yolcuların güvenliği ve araç işletmesinin devamlılığı bakımından trafo istasyonlarına enerji temini mümkün olan yerlerde en az iki ayrı kaynaktan yapılacaktır. Bu kaynakların her biri toplam sistem yükünü karşılayabilecek kapasitede olacaktır. Ayrı iki kaynağın bulunamaması durumunda her trafo istasyonuna aynı kaynaktan 2 adet besleme temin edilecektir. Bütün elektrikli ve elektronik ekipman, Sistem tarafından üretilen elektromanyetik ortamda kalite, performans veya fonksiyon kaybı olmadan düzgün çalışacak biçimde projelendirilecektir. Kendiliğinden oluşan elektromanyetik girişimi bastırmak için gerekli her türlü ekranlama, filtreleme veya diğer aygıtlar ve tekniklerden faydalanılacaktır. 8.1.1.3 Orta Gerilim (O.G.) Enerji Dağıtımı Cer gücü trafo merkezleri ile yardımcı güç trafo merkezleri açık işletilecek bir ring sistemi üzerinden ve en az iki ayrı kaynaktan beslenecektir. Trafo Merkezlerinde genelde cer gücü ve yardımcı güç için ikişer adet trafo bulunacaktır. Bu durumda her trafo ayrı devreden beslenecektir. Bu devrelerin birinden beslemenin tümüyle kesilmesi halinde ilgili kesicileri açıp kapayarak trafo istasyonlarının tümünün enerjisi kesilmemiş devreden beslenmesi mümkün olacaktır. Kesicilerin açma kapama kumandaları gerek mahalli, gerekse kumanda merkezinden uzaktan kumanda ile yapılabilecektir. Yeraltı veya kapalı trafo merkezlerinde kuru tip trafolar kullanılacaktır. Yeraltı kesimlerinde ve yolcu istasyonlarında kullanılacak kabloların kılıfları düşük duman yoğunluklu, halojenden arındırılmış, korozif ortam yaratmayan malzemeden imal edilmiş olacaktır. Sistemin açık havadaki kısımlarında UV korumalı XLPE izoleli kablo, toprağa gömülü yerlerde ise XLPE izoleli kablolar kullanılacaktır. O.G. Enerji dağıtımında enerjiyi veren kurumun teknik şartnamelerine uyulacaktır. 8.1.1.4 Güç Sistemlerinin Kontrolü Elektrik dağıtım şirketlerinin kontrolünde olan ana kesiciler hariç O.G., cer gücü ve yardımcı güç besleme kesicileri mahalli olarak ve kontrol merkezinden uzaktan kumanda ile kontrol edilecektir. Akım ve gerilim değerleri ve arıza durumları uzaktan kontrol sistemi üzerinden kumanda merkezine aktarılacaktır. O.G. ana besleme kesicilerinin kumandası enerjiyi veren kuruluşla koordineli olarak yapılacaktır.


69

8.1.2 Cer Gücü Sistemi 8.1.2.1 Sistem Gerilimi Đlk defa kurulacak metro sistemleri için cer gücü besleme sistemi nominal gerilimi 1500 V DA olacaktır. Bu gerilimin işletme koşullarından dolayı + %20 ve - %30 toleranslar içinde değişmesi durumunda sistem emniyetle çalışabilecektir. Araçlar, redresörler ve katener sistemi bu nominal gerilime göre tasarımlanacaktır. Araçlara cer gücü sistem enerjisi, hattın kapalı (tünel) bölümlerinde rijit katener, açık bölümlerinde normal (klasik) katener sistemi ile sağlanacaktır. Halen işletilmekte olan veya yapımı devam eden metro hatlarına entegre olacak yeni hatlarda cer gücü besleme sistemi, entegre olacağı hattın nominal gerilimine uygun olarak 750 V DA veya 1500V DA olabilecektir. Bu gerilimlerin işletme koşullarından dolayı + %20 ve - %30 toleranslar içinde değişmesi durumunda sistemler emniyetle çalışabilecektir. Bu hatlarda araçlara cer gücü sistem enerjisi, entegre olacağı hattın mevcut yapısına uygun olarak katener ya da üçüncü ray ile sağlanacaktır. 8.1.2.2 Sistem Tertibi Trafo-Redresör üniteleri altı fazla on iki dalgalı çıkış sağlayacaktır. Redresörler yarı iletkenli tip olacaktır. Trafolar ve redresörler ayrı ve müstakil bölümlerde olacaktır. Her trafo redresör DA çıkışı 2 adet yüksek kesme hızlı DA kesicileri üzerinden katener ya da üçüncü ray sistemine bağlanacaktır. Trafo-Redresör üniteleri, komşu bir trafo-redresör merkezinin devre dışı kalması durumunda bu merkezden beslenen yükleri de besleyebilecek kapasitede olacak ve belirlenmiş performans kriterlerini sağlayacaktır. Komşu olmayan iki trafo redresör merkezinin aynı anda devre dışı kalması durumunda yavaşlatılmış hizmete olanak tanıyacak şekilde önlemler alınacaktır. Komşu iki trafo redresör merkezinin aynı anda devre dışı kalması durumunda ise acil durum hizmetine olanak verecek şekilde sistemin tümden devre dışı kalmasını önleyecek tedbirler alınacak, ancak bu durumda daha uzun bir hattın ve daha çok aracın sağlam kalan trafolardan beslenmesi nedeniyle sistemdeki gerilim düşümü artacaktır. Bu nedenle katener ya da üçüncü ray geriliminin kabul edilebilir minimum değerinin üstünde tutulabilmesi için dizilerin hızı ve sevk aralığı sınırlanabilecektir. Trafo-Redresör üniteleri, genelde her trafo merkezinde çift olarak tesis edilecektir. Her ünite ayrı devreden beslenecektir. Yük akım etütleri sonuçlarına göre bazen hat başına ve hat sonuna yakın trafo merkezlerinde bir takım trafo - redresör grubu yeterli olabilecektir. Bu durumlarda ileriye dönük olarak ikinci trafo - redresör grubu için, trafo merkezlerinde rezerv yer bırakılacaktır. Bu ünitelerin her biri sistemin toplam yükünü karşılayabilecek ve ünitelerle ilgili şalt teçhizatı da buna uygun kapasitede olacaktır. Negatif dönüş raylar üzerinden olacaktır. Normal olarak, cer gücü trafo merkezleri bulundukları yerdeki hat kısmını doğrudan besleyecektir. Bununla beraber alternatif akım besleme kaynağından enerjinin tümüyle kesilmesi veya komşu trafo merkezlerinden birindeki ekipman arızası gibi durumlarda sağlam kalan trafo merkezi, hattın bir kısmını daha besleyecek ve böylece güzergah boyunca ulaşım hizmetinin aksamaması sağlanacaktır.


70

Cer gücü sistemi araçların rejeneratif frenlemesini kabul edecek şekilde tasarımlanacaktır. Güzergahta rejeneratif enerjiyi kullanacak sayıda dizi yoksa, rejeneratif enerjiyi absorbe edecek veya tekrar kullanımını sağlayacak bir sistem temin edilecektir. 8.1.2.3 Trafo Merkezlerinin Yerleşimi Trafo merkezlerinin yerleri sistemin cer ve yardımcı güç talepleri, izin verilen minimum gerilim düşümü, coğrafi ve teknik koşullar ile sistem parametreleri ve benzeri girdileri kullanan yük akım etüdü ile modellenerek tespit edilecektir. Đstisnai durumlar hariç sistemin güvenliği için trafo merkezleri hat yapısı korumalı alanı içerisinde tesis edilecektir. Kullanılabilirlik Gereksinimler a) Güç dağıtım sistemi kullanılabilirlik gereksinimlerini karşılayacak şekilde

projelendirilecektir. Bu nedenle, donanımda sistemin güvenilirliğini ve sürekliliğini sağlayacak özellikler bulunacaktır. Güç dağıtım sistemindeki, hizmeti aksatan arızalar (iki trafo redresör merkezinin aynı anda hizmet dışı kalması) arasındaki ortalama süre minimum 50.000 saat olacaktır. Đkiden fazla trafo redresör merkezinin aynı anda devreden çıkması durumundaki hizmeti aksatan arızalar arasındaki ortalama süre minimum 100.000 saat olacaktır.

b) Đki trafo redresör merkezinin aynı anda devre dışı kalması durumunda onarım için ayrılacak süre maksimum beş saattir. Đkiden fazla trafo redresör merkezinin aynı anda devre dışı kalması durumunda ise onarım için ayrılacak süre maksimum on saattir. Bu gereksinimi sağlamak için, donanımların arıza halinde hızlı bir şekilde eski haline getirilmesine olanak verecek şekilde güç dağıtım sistemi projelendirilecektir.

8.1.2.4 Cer Gücü Sistemi Topraklaması Cer gücü sisteminin topraklanması, normal ve arızalı durumlarda sistemde meydana gelebilecek aşırı gerilimlerin doğuracağı hasarlardan şahısları, ekipmanı ve tesisleri koruyacaktır. Topraklama sistemi, arıza durumunda donanımın maruz kaldığı dokunma gerilimini sınırlayarak elektrikli donanım için de koruma sağlayacaktır. Cer gücü sisteminin topraklanması aşağıdaki gibi yapılacaktır:

- Cer gücü sisteminin pozitif besleme ve negatif dönüş kabloları ile katener ya da üçüncü ray ve demiryolu (taşıyıcı) rayları topraktan izole edilecektir. Depo ve bakım işletme binası sahasındaki taşıyıcı raylar topraklanacaktır.

- Redresörler ve doğru akım kesicileri hariç, bütün ekipman muhafazaları topraklanacaktır.

- Redresör ve doğru akım kesici hücreleri muhafazalarının topraklaması ise yapı toprak rölesi gibi bir koruma elemanı vasıtası ile özel olarak yapılacaktır.

8.1.2.5 Korozyon Kontrolü Yapılacak etüde göre gerekiyorsa korozyon kontrolü için sistemin gerekli bölümlerine katodik koruma sistemi uygulanacaktır. Sistem üç tip korozyona karşı korunacaktır:


71

- Atmosferik korozyon,

- Galvanik korozyon,

- Kaçak akım korozyonu; Güzergah raylarının cer gücü dönüş akımı yolu olarak kullanılmasında, raylar doğru bir şekilde yapıdan izole edilmezse; yapılarda, yapı takviyelerinde ve kentin altyapı tesislerinde kaçak akım korozyonuna neden olur. Bu nedenle sistemde oluşabilecek kaçak akımların önlenmesi ve bu akımların metro güzergahında mevcut diğer tesislere verebileceği zararlar için tedbirler alınacaktır. Bunun zarar verici etkilerini en aza indirgemek için kaçak akımın trafo merkezindeki negatif baraya dönüş yolu kontrol altında tutulacaktır.

8.1.2.6 Cer Gücü Acil Açtırma (Emergency Trip) Sistemi Araçlara üçüncü ray veya katener ile sağlanan cer gücü enerji beslemesinin acil olarak üçüncü raydan veya katenerden kesilebilmesini sağlamak için Acil Açtırma Sistemi tesis edilecektir. Genel Cer gücünün acil durumlarda 3. raydan veya katenerden manüel olarak kesilebilmesini sağlamak için bir Acil Açtırma Sistemi tesis edilecektir. Bunu sağlayacak olan acil açtırma alarm devresi, gelen ve giden ray hatlarında acil açtırma alarmının yer aldığı kesimi besleyerek, acil açtırma kablajı vasıtası ile hem bulunduğu bölgenin hem de bitişik trafo merkezlerindeki cer gücü besleme hattı kesicilerini çalıştıracaktır. Bu şekilde acil bir durumda enerjisi kesilmek istenen bölge ile birlikte bu bölgeye bitişik olan diğer bölgelerin enerjisi de kesilmiş olacaktır. Acil açtırma sistemi butonları adresli tip olacaktır. Buton alarmları sistem merkez panolarından izlenebilecektir. SCADA, bu sistemin statüsünü bölgesel olarak izleyecektir.

Sistem Elemanları

- Alarm Kabinleri:

Alarm kabinleri kırma camlı tip olacak ve istasyon peronlarında yangın dolaplarının içinde, istasyonlar arasında her iki hattın bir sağında bir solunda en çok 200 m aralıklarla yer alacaktır.

- Acil Açtırma Merkezi Panoları:

Merkezi panolar cer gücü trafo merkezlerinde yer alacak, bağımsız yapıda olacak ve ilgili ekipmanlarla adres displeyini barındıracaktır.

8.1.3 Yardımcı Güç Sistemleri 8.1.3.1 Alçak Gerilim Dağıtımı Yardımcı güç sistemi nominal gerilimi 220/380 V AC 50 Hz olacaktır. DC Kullanılması gereken sistemlerde besleme gerilimi 48 veya 110 V DC olacaktır. Tünellerde ve yeraltı tesislerinde yeterli sayıda topraklı trifaze ve monofaze priz bulunacaktır.


72

8.1.3.2 Aydınlatma Đç aydınlatmada genel olarak flüoresan lambalar, dış aydınlatmada ise sodyum buharlı lambalar kullanılacaktır. Yolcu bulunan alanlardaki aydınlatma tesisatı istasyon kumanda odasında bulunan Aydınlatma Kumanda Sistemi Panosundan kontrol edilecektir. Müstakil odalardaki aydınlatma tesisatı kapı yanına konmuş aydınlatma anahtarları ile yapılacaktır. Harici aydınlatma fotoseller ile kontrol edilecek, ayrıca el ile kumanda için fotosele paralel bir anahtar bulunacaktır. 8.1.3.3 Kritik Yükler NFPA 130 Standardına göre; acil havalandırma fanları, yangın pompaları, drenaj pompaları ve sedye asansörleri kritik yükler olarak adlandırılan ekipmanlardır. Bu ekipmanlar gibi yangından en son etkilenmesi gereken yüklerin beslemeleri, iki ayrı kaynaktan ve ayrı güzergahlardan olmak üzere çift beslemeli olacaktır. Kritik yük ekipmanları; bakır iletkenli, düşük duman yoğunluklu, halojenden arındırılmış, korozif ortam yaratmayan, yangına karşı korumalı, alev iletmeyen tipte kablolar ile beslenecektir. 8.1.3.4 A.G. Kumanda ve Kontrol Kabloları Metro sistemlerinde halka açık kapalı alanlarda; bakır iletkenli, düşük duman yoğunluklu, halojenden arındırılmış, korozif ortam yaratmayan, yangına karşı korumalı tipte kablolar kullanılacaktır. Kablolar işlevlerine uygun olarak galvanizli tavalar üzerinde, galvanizli dişsiz çelik borular içinde veya düşük duman yoğunluklu, halojenden arındırılmış yanmaz PVC borular içinde taşınacaktır. 8.1.3.5 Kesintisiz Güç Kaynakları Kritik yüklere kesintisiz enerji sağlamak üzere gereken yerlerde, yeterli kapasitede kesintisiz güç kaynakları tesis edilecektir. Kesintisiz güç kaynağından beslenen yükler şunlardır:

- Kumanda ve kontrol sistemleri, - Kumanda ve kontrol odaları aydınlatması (10 lüks), - Sinyalizasyon ve haberleşme sistemleri, - Ücret toplama makineleri ve bilet gişeleri bilgisayar sistemleri, - CCTV, anons, telefon, yolcu bilgilendirme sistemleri, - Trafo merkezi ve ana elektrik şalt odaları aydınlatması (10 lüks), - Fan odaları aydınlatması (10 lüks), - Tüneller (5 lüks), - Ana giriş ve imdat çıkışları dahil olmak üzere istasyon giriş ve çıkışları (10 lüks), - Yolcu mahalleri (10 lüks), - Işıklı çıkış işaretleri.

Kesintisiz güç kaynakları ve bağlı akülerinin kapasitesi; istasyonlarda ve bakım işletme


73

merkezlerinde aydınlatma, yangın ihbar ve ışıklı çıkış işaretleri yükleri için en az iki saat, kumanda ve kontrol, sinyalizasyon ve iletişim, CCTV, anons, telefon, yolcu bilgilendirme ile ücret toplama yükleri için en az dört saat beslemeye yeterli olacaktır. 8.1.3.6 Yedek Elektrojen Grupları Genelde istasyonlarda 2 adet yardımcı güç trafosu tesis edilecektir. Zorunlu hallerde 1 adet yardımcı güç trafosu tesis edilen durumlarda; alçak gerilim dağıtım sisteminde enerjinin kesilmesi durumunda, aşağıda belirtilen yükleri beslemek için şehir elektrik şebekesinden alternatif enerji beslemesi sağlanacak veya yedek elektrojen grupları tesis edilecektir. Yedek elektrojen grupları, en geç beş saniye içinde otomatik olarak devreye girecektir. Ana enerjinin geri gelmesi ve istenilen kalıcı değere ulaşmasından sonra bu yükler yeniden normal güç kaynağına aktarılacaktır. Alternatif enerji veya yedek elektrojen gruplarından beslenecek yükler aşağıda belirtilmiştir:

- Kesintisiz güç kaynakları, - Acil havalandırma fanları ve yangın pompaları, - Su tahliye pompaları, - Asansörler, - Yürüyen merdivenler.

8.1.3.7 Topraklama ve Yıldırımdan Korunma Topraklama Yerüstü ve viyadük istasyonları ile diğer yerüstü yapıları yıldırımdan korumak üzere aktif paratoner tesisatları kurulacak ve koruma topraklaması ağına irtibatlanacaktır. Yıldırımdan korunma Trafo merkezlerindeki redresörleri ve diğer donanımları yıldırımdan veya açık hat bölümleri bulunan üçüncü raylı sistemler üzerinde oluşabilecek diğer geçici aşırı gerilimlerden korumak için parafudrlar tesis edilecek ve DC besleme kablolarının üçüncü rayla bağlandığı noktalara yerleştirilecektir. 8.1.4 Katener Sistem 8.1.4.A Normal (Klasik) Katener Sistem 8.1.4.A1 Kontak Teli Kontak teli, çekilen akıma bağlı olarak 80, 100, 120 veya 150 mm² kesitinde, kolay aşınmayan iletkenliği yüksek malzemeden yapılmış olacaktır. Yüksek akımın talep edildiği yerlerde paralel bağlı 2 adet kontak teli kullanılabilecektir. Kuruluş ve işletme masraflarının ekonomik analizi yapılarak kullanılacak telin tipi ve montaj tertibi seçilecektir. Pantografta telin sehim yapmasını önlemek için tel zikzaklı olarak çekilecektir. Kontak telinin bu sapmaları hat merkezinin her iki tarafından 30 cm’ye kadar olacaktır. Kontak telinin gerginlik ayarı otomatik olarak bir düzenekle sağlanacaktır.


74

8.1.4.A2 Askı Teli Askı teli kesiti, akıma uygun olarak seçilmiş örgülü elektrolitik bakır olacaktır. Yüksek akımın talep edildiği yerlerde paralel bağlı 2 adet askı teli kullanılabilecektir. Depo sahasında askı teli kullanılması durumunda 50 mm² kesitinde olacaktır. Merkezi bakım atölyesindeki hatlarda askı teli kullanılmayacaktır. Kontak teli ve askı teli arasındaki potansiyel dengelemesi her 100 m’de esnek bir bakır iletkenle yapılacaktır. Kontak teli, askı teline maksimum her 10 m’de bir pandüllerle asılacaktır. Đşletme ortamı sıcaklıklarında telin sehimi otomatik bir düzenekle sabit tutulacaktır. 8.1.4.A3 Katener Tellerinin Asılması Katener telleri orta veya kenarlarda bulunan direklerdeki konsollara asılacaktır. Direkler çelik veya beton olabilecektir. Direkler arası mesafe düz yolda 50-65 m arasında olacaktır. Kurplu yollarda, kurp yarıçapına bağlı olarak daha sık direk gerekebilecektir. Direkler paralel yollarda iki hattın ortasında olacak ve her iki hattın telleri bu direklere asılacaktır. Tellerin asılmasında, caddelerde bina ve elektrik direklerinden yararlanılabilecektir. 8.1.4.B Rijit Katener Hatyolunun kapalı (tünel) bölümlerinde tavana monte edilen alüminyum kompozit bir profil ve buna tutturulmuş kontak telinden meydana gelecektir. Kontak teli sert oluklu bakırdan mamul olacaktır. Hat yolunun açık kesimlerinde yer alacak normal katener sistemi ile uyumlu olacak ve iki tip arası geçişler düzgün ve pürüzsüz olacaktır. 8.1.5 Üçüncü Ray Sistemi Üçüncü ray sistemi karbonca zayıf som çelikten veya kompozit alüminyumdan mamul, üstten veya alttan akım toplamasına müsait olacaktır. Üçüncü ray, aşırı ısınmaksızın maksimum yükü taşıyacak ve gerilim düşümlerini aracın tahrik sistemi toleransları dahilinde tutacak şekilde projelendirilecektir. Üçüncü ray, güzergah raylarının üzerinde ve yanında duracak şekilde konumlandırılacaktır. Üstte ve yanlarda kazara dokunmaya karşı yalıtkan malzemeden koruyucular bulunacaktır. Bu koruyucular açık sahalarda hava şartlarına karşı da koruma teşkil edecektir. Koruyucular için kullanılacak malzeme; sağlam ve dayanıklı, elektriksel yalıtımlı, mor ötesi ışın tahribatına karşı dirençli ve yangını iletmeme özelliğinde olacaktır. Üçüncü raylar hava şartlarına dayanıklı ve mekanik yönden mukavim izolatör üzerine monte edilecektir. Üçüncü ray sisteminin bütün besleme aralıkları istasyonlarda araçların hızlanma ve frenleme bölgelerinde olmayacaktır. 8.1.6 Dönüş Hattı Dönüş hatları elektrik ve mekanik bakımdan güvenilir olacaktır. Dönüş hattına ait bütün ekipman ancak aletle sökülebilecektir. Her besleme merkezinden en az iki dönüş hattı bulunacaktır. Dönüş hatlarından birinin kopması durumunda diğer hat, işletme dönüş akımı değerinin tümünü taşıyabilecek kapasitede olacaktır. Dönüş yolu olarak, güzergah raylarının kullanılması durumunda, dört güzergah rayı hat boyunca belirli aralıklarla çapraz bağlama kabloları ile paralel hale getirilecektir. Raylara dokunma nedeniyle meydana gelebilecek tehlikelere karşı önlemler alınacaktır.


75

8.2 SĐNYAL ĐZASYON VE HABERLE ŞME 8.2.1 Sinyalizasyon Metro sisteminin trafiği Tam Otomatik Sinyalizasyon Sistemi ile sağlanacaktır. Sinyalizasyon sisteminin emniyet seviyesi IEC 61508 (TS EN 61508) - Güvenlikle Đlgili Elektrikli veya Elektronik veya Programlanabilir Elektronik Sistemlerde Fonksiyonel Güvenlik - Emniyet Standardına göre SIL 4 (Safety Integrity Level) - Emniyet Bütünlüğü Seviyesine uygun olacaktır. 8.2.1.1 Tam Otomatik Sinyalizasyon Genel Prensipleri Aşağıdaki gerekleri yerine getiren, bilgisayara dayalı bir teknoloji kullanılarak Otomatik Tren Kontrol (ATC) Sistemi sağlanacaktır:

- Araç sayısına ve tarifeye dayalı olarak, güzergahların otomatik olarak atanması, - Araçtan hat boyuna ve Kumanda Merkezine kesintisiz veri iletişimi, - Hattın her kesiminde aracın maksimum hızının denetimi (ATP - Otomatik Tren

Koruma), - Araç hareketlerinin korumaya alınması (ATP - Otomatik Tren Koruma), - Diziler arasında güvenlik mesafesinin korunması (ATP - Otomatik Tren Koruma), - Güzergahların doğrulanması ve iptal edilmesi, - Makas konumlarının değiştirilmesi, - Hattın her kesiminde geçici hız sınırlamalarının denetimi, - Dizi cer sistemi ile fren sistemi arasındaki koordinasyonun sağlanması, - Araç kapılarının istasyonlarda manüel kumanda ile kapatılması şartıyla otomatik

kumanda altında normal bir toplu taşıma ticari işletimi, - Đstasyonlarda araçların önceden belirlenmiş noktalarda durmasının sağlanması, - Tek tek dizilere ve hat makaslarına emniyetli ve güvenilir tam otomatik kumanda

edilmesi, - Bütün Otomatik Tren Kontrol Sisteminin ana bir kumanda merkezinden uzaktan

denetlenmesi, - Sistemin en az 90 saniye sefer aralıkları ile işletilmesi, - Depo alanında benzer bir sinyalizasyon sistemi tesis edilmesi (ancak bu alanda araçlar

manüel olarak hareket ettirilecektir).

8.2.1.2 Kumanda Merkezi Đşlevleri Kumanda merkezi; bütün raylı sistemin performansının izlenmesi, işletme anormalliklerinin düzeltilmesi ve bütün toplu taşım sisteminin işletme stratejilerinin denetlenmesini sağlayacaktır. Buradaki gözetim işlevleri şunları kapsayacaktır:

- Sistem statüsünün sergilenmesi, - Program uygulama ve denetleme, - Araçlara rota tahsisi, - Đstasyonlarda kalma süresinin denetlenmesi, - Đşletme verilerinin derlenmesi.


76

8.2.1.3 Sinyalizasyon Sistemi Ana Elemanları

- Ana hat ve Depo için Otomatik Tren Kontrol (ATC) Sistemi Đşletim Yazılımı, - Ana hat ve Depo için Yavaşlatılmış Đşletim Yazılımı, - Kumanda Merkezine yerleştirilmi ş bir Merkezi Trafik Kontrol Sistemi, - Bilgisayar Anklaşman Sistemi, - Makas Kontrol Sistemi, - Araç ile sistem iletişimini sağlayacak hat boyu ve Depo iletişim ekipmanları, - Otomatik Tren Kontrol Sistemi ile iletişim halinde olan ve araç fonksiyonlarına

kumanda eden araç üstü bilgisayar ekipmanı ve alt sistemleri, - Kumanda Merkezinde hat şeması, hat üzerindeki durum, ilgili nesneler ve araç

hareketlerinin genel ve ayrıntılı gösterimi için en son teknolojiye dayalı büyük (VDU) görsel gösterim birimleri,

- En az 2 adet dispeçer iş istasyonu, - Son 1 ayda yaşanan olaylar için alarm ve ses kayıtlarının tutulacağı elektronik kayıt

sistemi, - Sistemin tüm hayati ve merkezi elemanları için yedeklemeli (redundant) bir donanım

sistemi (Ana sistem ile yedekleme sistemi arasındaki geçişler otomatik olacaktır ve ana işlevlerde herhangi bir aksama olmadan gerçekleşecektir).

8.2.1.4 Hatta ve Depoda Trafik Tesis edilen ekipman/sistem hat boyunca ve depoda güvenli ve verimli bir trafik sağlayacaktır. Hattaki trafik çift yönlü olacaktır. Hatlardan birinin herhangi bir nedenle devre dışı kalması halinde, işletme diğer hat üzerinden çift yönlü olarak çalışabilecektir (mevcut iki makas arasında). Sistem sağdan ilerleyecek şekilde 90 saniyelik dizi aralığına göre tasarımlanacaktır. 8.2.1.5 Kumanda Merkezi ve Diziler Arası Veri Đletişimi Bu iletişim aşağıda belirtilen sistemlerden birisi ile sağlanacaktır:

- Araçlardaki anten ile iletişim sağlayan raylar arasına monteli endüktif döngü kablosu ve buna irtibatlı hat boyu ile istasyonlarda sinyal iletişim ekipmanı,

- Araçlardaki anten ile iletişim sağlayan Telsiz Đletişimine Dayalı Tren Kontrol Sistemi RCBTC (Radio Communication Based Train Control) (Bu sistem sesli iletişimi sağlayan telsiz sisteminden bağımsız olacaktır).

Sistemin ekipmanları ve işleri, CENELEC ve ilgili Avrupa Standartları gereklerini yerine getirecektir. Sistem bir bütün olarak arıza emniyetli (fail safe) olacak ve tüm hayati parçalar için yedekleme (redundancy) sağlanacaktır. Telsiz sisteminin kapsama alanı, herhangi bir baz istasyonunun devre dışı olması halinde bile sistemin işlevselliğinin bozulmasına yol açmayacaktır. 8.2.1.6 Sistem Çalışma Modları Otomatik Tren Kontrol (ATC) Sistemi, Otomatik Tren Operasyonu (ATO), Kabinden Sinyal Modu ve Acil Durum Modu, Depo Modu şeklinde dört çalışma moduna olanak verecektir.


77

a) Otomatik Tren Operasyonu (ATO) Modu

Bu modda aracın hızlanma, hızlı seyir, tahriksiz ilerleme, hız kesme, durma ve kapı açma işlevleri otomatik olarak uygulanacaktır. Đstasyonlarda kapı kapama araç sürücüsü tarafından manüel olarak yapılacaktır. b) Kabinden Sinyalleme Modu

Bu modda aracın hızlanma, hızlı seyir, hız kesme ve durma işlevleri kabin göstergelerinin yardımı ile araç sürücüsü tarafından manüel olarak uygulanacaktır. Đstasyonlarda kapı açma-kapama sürücü tarafından manüel olarak yapılacaktır.

c) Acil Durum Modu

Bu mod, ATO ile kabinden sinyalleme modlarının tamamıyla aşıldığında, aracın görüş koşullarında sürücü tarafından manüel olarak işletilmesine olanak verecektir. Bu modda maksimum araç hızı 35 km/saat olacaktır. d) Depo Modu

Depoda araçlar sürücü tarafından manüel olarak en çok 15 km/saat hızla işletilecektir. 8.2.1.7 Hat Boyu Ekipmanları a) Optik Sinyaller

Sürücü ile yapılacak ana iletişim telsiz haberleşmesi yoluyla olacağından, optik sinyaller mümkün olduğunca az sayıda tutulacaktır. Optik sinyaller yavaşlatılmış konumda makas ve istasyonları korumak için kullanılacak tipik sinyaller olacak ve en azından kırmızı ve yeşil ışıkları bulunacaktır. b) Makas Motorları

Makaslar ATO sisteminin kumanda ettiği makas kumanda sistemi tarafından yönlendirilecektir.

Her bir makasın konumu, bir makas motoru kullanılarak tek tek kilitlenecek ve belirlenecektir. Makas motorları elektrikli olacak ve elektrik kesilmesi ihtimaline karşılık gerektiğinde bir kol yardımı ile çalıştırılacaktır. Makas motorları metro güzergahlarında normalde otomatik olarak çalışacaktır. Mahalli bir çalıştırma kutusu yardımıyla ayrı olarak çalıştırma olanağı da bulunacaktır. Kablaj tasarımında arıza emniyetli enerji temini sağlanacaktır. Çevredeki bölgelerden kaynaklanan titreşimler kilitli makasların açılmasına yol açmayacaktır.


78

Açma süresi 5 saniyeyi geçmeyecektir. Makaslar donmaya maruz kalabilecekleri konumlarda bir ısıtıcı ile donatılacaktır. Makas makineleri metro raylarından izole edilecek ve uzak bir noktada topraklanacaktır. 8.2.1.8 Enerji Güvenilirliği Kumanda merkezindeki ve istasyonlardaki sinyalizasyon sistemi elemanlarını beslemek üzere müstakil, dört saatlik batarya destekli kesintisiz güç kaynakları sağlanacaktır. Bataryalar gazsız ve bakım gerektirmeyen tipte olacaktır.

8.2.2 Haberleşme Sistemleri

Metro kumanda merkezi, istasyonları, atölyesi, depo sahası, araçları ve işletme bakım personelleri arası haberleşmeyi sağlamak üzere aşağıdaki fonksiyonları yerine getiren haberleşme sistemleri sağlanacaktır:

- Telsiz sistemi ile haberleşme, - Telefon sistemi ile haberleşme, - Anons sistemi ile haberleşme.

8.2.2.1 Telsiz Sistemi ile Haberleşme Aşağıda belirtilen fonksiyonları yerine getiren bir telsiz sistemi sağlanacaktır:

- Araç sürücüleri ve kumanda merkezi arasında işletme kanalı ile iki yönlü haberleşme,

- Bir dizideki araçların kumanda kabinleri arasında dahili haberleşme,

- Kumanda merkezinden araçlardaki yolculara bilgi amaçlı anons bu anons sürücü tarafından manüel olarak veya kumanda merkezinin direkt seçmesi ile otomatik (öncelikli) olarak yapılabilecektir).

- Araç sürücüleri ve kumanda merkezi arasında depo kanalı ile iki yönlü depo içi trafik haberleşmesi,

- Kumanda merkezi ile mobil bakım araçları arasında bakım kanalı ile iki yönlü haberleşme,

- Kumanda merkezi ile bakım/işletme personeli arasında bakım kanalı ile iki yönlü haberleşme,

- Bakım/işletme personelinin kendi aralarında bakım kanalı ile iki yönlü haberleşme. 8.2.2.2 Telefon Sistemi ile Haberleşme

Genel Metro sistemine ait tüm dahili servis telefonları, kumanda merkezinde yer alan bir otomatik PABX santral üzerinden haberleşme sağlayacaktır. PABX santral aynı zamanda işletme merkezi ve atölyeye ait harici Telekom hatlarını da ihtiva edecektir.


79

Đşletme/ Yönetim Telefonları

Đşletme merkezinde, ofislerde ve diğer idari mahallerde, numara çevirme özellikli servis telefonları yer alacaktır. Đstasyonlarda istasyon amiri odaları ve bilet gişelerinde servis telefonları yer alacaktır.

Bakım Telefonları

Atölyelerde, istasyonlardaki belli başlı teknik mahallerde, ekipman odalarında, hat boyundaki havalandırma yapısı ve cer gücü trafo merkezi gibi münferit teknik yapılarda kaldır-konuş tipi servis telefonları yer alacaktır. Acil Durum Telefonları Hat boyunca belli aralıklarla tünellerde, istasyonlarda yangın dolaplarında kaldır-konuş tipi direkt ana kumanda masasına bağlanan servis telefonları yer alacaktır. Yolcu Yardım Telefonları

Đstasyonlarda her peronda (istasyon başına 2 adet) kaldır-konuş tipi direkt ana kumanda masasına bağlanan servis telefonları yer alacaktır. 8.2.2.3 Anons Sistemi ile Haberleşme

Kumanda Merkezinden Yolcuya Anons

Kumanda merkezinden direkt olarak araçlardaki yolculara, araç içi anons sistemi ile bilgi aktarımı sağlanabilecektir. Bu anonslar sürücüden yolcuya anons özelliğinden daha öncelikli olacak ve telsiz sistemi vasıtası ile araçlara iletilecektir. Sürücüden Yolcuya Anons

Araç sürücüsü, sürücü kabinindeki mikrofon ve araç anons sistemi vasıtası ile yolculara gerekli anonsları yapacaktır. Araç Đçi Otomatik Anonslar

Sürücü kabinindeki bir kayıt sistemi ile varılacak istasyonların isimleri otomatik olarak araç içine anons edilecektir. Peronlar ve Đstasyon Dolaşım Alanlarına Anons Đstasyonlarda yolculara gerek işletme bilgisi, gerek genel amaçlı bilgiler ve gerekse de acil durum uyarıları iletmek üzere peronlarda ve genel dolaşım alanlarında bir anons sistemi tesis edilecektir. Sistem tavana monteli hoparlörler ile anlaşılabilir bir ses kalitesi için gerekli çıkış gücü ve kalitesine sahip olacaktır. Anonslar yolculara ve görevlilere, her istasyondaki uygun bir veya iki noktadan, diğeri ise Kumanda Merkezinden olmak üzere bilgi vermek amacıyla veya müzik yayını için kullanılacaktır. Đstasyon katlarına ayrı ayrı anons yapılabilme olanağı sağlanacaktır.


80

Anons Sistemi istasyonlarda en az 65 dB anons seviyesi sağlayacaktır. Anlaşılabilir bir yayın için kamuya açık alanlarda ortam gürültüsünün 10 dB üzerinde anons ve müzik yayını yapabilecektir. Anons yapılacak bölgelere yerleştirilecek sensör mikrofonlarla ortam gürültüsüne göre otomatik olarak ses seviyesi ayarlanabilecektir. Kumanda Merkezinden ses ve dijital kontrol sinyalleri fiber optik iletişim ağı sistemi ile iletilecektir. Tanımlanan haberleşme sistemleri için Kumanda Merkezinde sistemlerin kontrol ve kullanımını sağlamak üzere bir haberleşme konsolu temin edilecektir. 8.3 KAPALI DEVRE TELEV ĐZYON SĐSTEMĐ (CCTV) 8.3.1 Genel Metro istasyonları, atölye, depolama alanları ve benzeri kritik alanların çevre ve bina içi güvenliğinin sağlanması amaçlı kullanılmak üzere renkli CCTV sistemi tesis edilecek, görüntüler dijital kayıt cihazı yardımı ile 24 saat 365 gün sürekli kayıt edilecek ve tüm ürünler kesintisiz çalışacaktır. Đstasyonlarda bulunan alt merkezlerden ve Kumanda Merkezinden kameraların izlenmesi ve kontrolü mümkün olacaktır.

CCTV sistemi mikroprosesör kontrollü olacak ve istasyonların halka açık tüm alanlarından PAL formatında gecikmesiz, görüntü kalıntısız ve distorsiyonsuz yüksek çözünürlükte sabit veya hareketli, zum özellikli, dijital ve tam renkli olarak yayın alacak şekilde tasarımlanacaktır. Sistemin dijital kontrol sinyalleri merkezden istasyonlara fiberoptik iletişim ağı üzerinden nakledilecektir. Đstasyonlardan seçilmiş video sinyalleri ise sadece CCTV görüntülerine tahsis edilecek olan münferit fiberler ile fiberoptik iletişim ağı üzerinden merkeze iletilecektir.

8.3.2 Kamera Kontrolü ve Đzleme Đstasyonları

Kumanda merkezinde ve her istasyonda kontrol amiri odalarında yer alacaktır.

Kumanda Merkezinde her istasyon için renkli (15" çapraz) LCD TFT monitör, video kayıt cihazına bağlı renkli (19" çapraz) LCD TFT monitör veya geniş ekranlı bölümlenebilir yeterli sayıda LCD monitör istasyonlardaki tüm kameralara kumanda edecek olan klavye/joystick/trackball kumandalı kamera seçici ve sıralayıcı ekipman, monitörlerin uzaktan kumandası, 2 adet video kayıt cihazı (kayıt ve playback için) ve uzaktan kumandaları yer alacaktır. Video kayıt cihazı seçilmiş görüntüleri 30 gün depolama kapasitesine sahip olacaktır.

Đstasyonlarda kontrol amiri odasında kamera seçici ekipman, 19" çapraz, renkli LCD TFT monitör, elektronik ekipman odasında bir dijital kayıt ve görüntü aktarım sistemi o istasyondaki bütün kamera görüntülerini 24 saat sürekli kayıt altına alacak ve son 30 günün kayıtlarını sabit bir disk üzerine kaydedecektir. Her sistemde kayıt, izleme, arşiv modülleri, renkli monitör, klavye bulunacaktır. Sistem üzerinde bir CD kayıt modülü istenen bölümlerin kopyalanmasını sağlayacaktır.


81

8.3.3 Kameralar

Đstasyonlarda bilet holü katlarında bütün alanların açık bir şekilde izlenmesini sağlamak için sabit ve hareketli zumlu kameralar kullanılacaktır. Kameralar bilet gişeleri, turnikeler, merdivenler, yürüyen merdivenler ve girişleri engelsiz görecek ve kör alan bırakmayacak şekilde konumlandırılacaktır. Peronlarda sabit kameralar yolcuların araca iniş ve binişlerini açık şekilde gözleyecek durumda yerleştirilecektir. Peron kameraları arasındaki mesafe en fazla 40 m olacaktır. Her peronun ortasında hareketli ve zumlu bir kamera bulunacaktır (her istasyonda 2 adet). Đstasyonlardaki çapraz geçişler, giriş yolları gibi eklentiler sabit veya hareketli, zumlu kameralarla kapsanacaktır. 8.3.4 Peron Monitörleri

Her peronun gidiş ucunda bölünmüş ekranlı bir LCD monitör monte edilecektir. Bu monitör sabit odaklı peron sonu kamera çıkışlarına bağlı olacak ve araç sürücüsünün araç kapılarını kapamadan önce kapı hareketlerine mani yolcu olup olmadığını görecek şekilde monte edilecektir. 8. 4 TELSĐZ SĐSTEMĐ 8.4.1 Genel Telsiz sistemi, metro güzergahı boyunca yerüstünde, yeraltında, tünellerde, istasyonlarda, teknik mahallerde iletişimi sağlayacak şekilde bütün güzergahta %98 temiz kapsama sağlayacaktır. Tünellerde sızdırmalı kablo tipinde telsiz anteni kullanılacaktır. Sistem acil durumda bile kesintisiz iletişim sağlayacaktır. Açık standart yapıda temin edilecek olan telsiz sisteminin frekans verimliliğini en üst düzeyde sağlayabilmesi için, Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü (ETSI) tarafından tanımlanmış TETRA (Terrestrial Trunk Radio) sayısal telsiz standardında olacaktır. Gerekli olan tünel içi, istasyon içi telsiz kapsama sistemleri ile bunları besleyecek ve açık hatlarda kapsamayı sağlayacak baz istasyonlarının yer ve sayıları kapsama alanı simülasyonu ve trafik analizleri ile belirlenecektir. Kurulacak sistemler ve ekipmanlar her yönüyle Bilgi Teknolojileri ve Đletişim Kurumu yönetmeliklerine uyacaktır. Telsiz sistemi metro hatları ve istasyonlarda sistem iletişimi ihtiyaçlarının yanı sıra, itfaiye, emniyet, tıbbi acil servislerin sistem içinde kesintisiz iletişimine olanak sağlayacaktır. Tünel ve istasyon işlerinde telsiz kapsaması için kullanılacak kablo sistemleri GSM telefon şebekelerinin de içerisine entegre olabileceği şekilde seçilecektir.


82

8.4.2 Sistem Bileşenleri 8.4.2.1 Anahtarlama Birimi (Switcher) TETRA ağ mimarisinin çekirdek parçası olacaktır. 8.4.2.2 Baz Đstasyonu TETRA baz istasyonu donanımı, baz istasyonu kapsamında bulunan coğrafi alan içinde yerleşik ve konuşlandırılmış telsizler (el telsizi, araç istasyonu, sabit istasyon vb.) ile tüm TETRA ağı içerisindeki diğer ekipmanlar arasındaki hava ara yüzünü sağlayan ağ elemanıdır. 8.4.2.3 Ağ Yönetim Sistemi (Network Management System - NMS) NMS, TETRA sisteminin yönetimine olanak veren bir konfigürasyon ve izleme aracı /yazılımıdır. 8.4.2.4 Dispeç Ünitesi (Operatör Konsolu) Operatör Konsolları, PC tabanlı olacak ve görüşmelerin yapılabilmesi için gerekli hoparlör, mikrofon ve kulaklık takımına sahip olacaktır. Yazılım tabanlı olacak operatör konsolları bu sayede kolayca konfigüre olabilecek ve muhtemel genişleme ve değişikliklerde kolayca yeniden tasarımlanabilecek özellikte olacaktır. 8.4.2.5 Ses Kayıt Cihazı Merkezi ses kayıt cihazı, telsiz sistemi üzerinden yapılan bütün ses haberleşmelerini kayıt edecektir. Cihazlar en az 1 aylık ses kayıtlarını dijital olarak saklayacak ve tarih bazında sorgulanarak daha sonra dinlenebilecek özellikte olacaktır. 8.4.2.6 Mobil Araç Telsiz Terminali Araç sürücü kabinlerinde ve mobil bakım araçlarında sabit montajlı olacaktır. Ana işlevi ses haberleşmesinin yanı sıra, dosya aktarma, mesajlaşma, veri tabanı güncellemesi için çok kanallı devre verisi, IP paket verisi uygulamalarını destekleyecektir. Özellikle gürültülü ortamlarda kullanıma uygun, 15 watt nominal güç çıkışlı, yüksek kalitede hoparlöre sahip olacaktır. Cihaz araç içi anons sistemi ile uyumlu çalışacaktır. 8.4.2.7 Mobil (El) Telsiz Terminali Đşletme ve bakım personeli tarafından elde kullanılan seyyar terminallerdir. En çok 4 watt nominal güç çıkışlı olacaktır. 8.5 ĐSTASYON BĐLGĐ GÖSTERME (IŞIKLI PANO) S ĐSTEMĐ Sistem, Kumanda Merkezi tarafından kumanda edilecek ve istasyon peronlarında yolculara ışıklı panolarla araçların geliş saatleri ve gideceği yer hakkında bilgi verecektir. Bu bilgiler her peronda, her iki tarafında da iki satır yazı bulunan çift taraflı kayar ışıklı panolarla aktarılacaktır. Bunun dışında önceden tanımlanmış mesajları da otomatik olarak gösterecektir.


83

Her istasyonun her bir hat peronunda çift taraflı 2 adet ışıklı pano olacaktır. Sistem programı; araç girişi, araç ayrılışı, aracın bulunduğu mahal, zaman ve araç numarası gibi konularla ilgili gerçek zaman bilgilerini Sinyalizasyon Sisteminden alacaktır. Bu sistem normal işletme bilgileri dışında veya işletmede aksama olması durumunda, daha önceden hazırlanmış bir dizi mesajlar içinden operatörün seçeceği mesajı veya manüel olarak hazırlanan herhangi bir mesajı panolara aktarılabilecek özellikte olacaktır. Sistem aşağıdaki elemanlardan oluşacaktır:

- Operatör terminali bulunan bir kişisel bilgisayar, - Bilgisayar yazılımı, - Modemler, - Çift taraflı bilgilendirme ekranları.

Sistem mesaj bilgileri Kumanda Merkezinden istasyonlara Đletişim Ağı Vasıtası ile aktarılacaktır. 8.6 SCADA SĐSTEMĐ (Supervisory Control and Data Acquisition System) 8.6.1 Genel

SCADA sistemi raylı sistemin tüm elektrifikasyon sisteminin, tünel ve istasyon havalandırma sistemlerinin ve istasyon altyapı sistemlerinin (aydınlatma, asansör, drenaj, yangın vb.) merkezi izleme ve kontrol görevini bir bilgisayar programı ile yerine getirecektir. Đşitsel ve görsel gösterimler gerçek zaman bazında arızaların haber verilmesi, uygun durum bilgisinin sağlanması ve emredilen değişikliklerin uygulandığının teyit edilmesi hususunda dispeçerleri (operatörleri) uyaracaktır. 8.6.2 Sistem Elemanları

- Merkezi bilgisayar sistemi (bir bilgisayar arızasında bile tüm sistemin çalışmasını sağlamak için %100 yedeklenebilir olarak şekillendirilecektir),

- Renkli grafik gösterimli iki operatör istasyonu, - Biri yedek olmak üzere üç yazıcı, - Yazılım (Türk alfabesine uyumlu olacaktır), - Trafo merkezlerindeki ve istasyonlardaki lokal birimler (RTU), - Bunlar için gerekli elektrik donanımı, - Merkezi kumanda ve lokal birimler (RTU) arasındaki haberleşme sistemi (Đletişim

Ağı vasıtası ile). 8.6.3 SCADA Sisteminin Đzleyeceği veya Denetleyeceği Noktalar 8.6.3.1 Hat Kenarında

- Acil durum açtırma sistemi, - Hat kenarı elektrikle çalışan donanımlar (hat makasları hariç),


84

- Hat makası ısıtma donanımı, - 3. raya veya katenere güç verilmesinin izlenmesi, - Tünel/istasyon havalandırma sistemlerinin kontrol ve koordinesi, - Hat boyu acil çıkış yapılarının kapılarının izlenmesi, - Hat boyu drenaj pompaları.

8.6.3.2 Trafo Merkezlerinde

- Enerji besleme kontrolü, - OG AC kesicilerinin, AC redresörünün, yardımcı kesicilerin ve DC kesicilerinin

açtırma fonksiyonları, - Otomatik geri-kapamalı reset ve ön-kapamalı arıza tespiti, - Redresör kontrolü, - Trafo kontrolü, - Telemetre verileri, - Kaçak akım ve ray gerilimini izleme, - Giriş kapıları, - Yüksek sıcaklık oda alarmları, - Havalandırma fanı ve damper kontrolü.

8.6.3.3 Yolcu Đstasyonlarında

- Enerji besleme kontrolü, - Yüksek sıcaklık oda alarmları, - Pis su pompası, - Yürüyen merdiven kontrolü, - Havalandırma fanı ve damper kontrolü, - Bilet satış ofisi güvenlik alarmı, - Yangın ihbar donanımı, - Gazlı söndürme sistemi, - Giriş kapıları alarmları, - UPS, - Gerekli görülen diğer donanımlar.

8. 7 GĐRĐŞ GÜVENL ĐK SĐSTEMĐ Metro istasyonlarında ve cer gücü trafo merkezlerindeki bazı bölümlere giriş ve çıkışların engellenmesi veya izlenmesi gerekmektedir. Đstasyon SCADA sistemi verilerinden yararlanılarak istasyon amiri odasında bir giriş güvenlik sistemi terminali tesis edilecektir. Đstasyonların giriş/çıkış kepenk kapıları, acil çıkış kapıları, peron yürüme yolu kapıları, bilet gişesi kapıları gibi kritik kapıların açık/kapalı konumları izlenecektir. Sistem merkezi SCADA sistemi ile paralel çalışacaktır. 8.8 ÜCRET TOPLAMA SĐSTEMĐ Bu sistem kapsamında ücret toplamaya yönelik altyapı (turnikeler, kablolama, kumanda butonları, bilgisayar vb.) gerçekleştirilecektir. Sistem tasarımı TS 12637 - Şehir Đçi Yollar -Raylı Toplu Taşıma Sistemleri - Bölüm 22: Biletlendirme Sistemi Tasarım Kuralları - Standardına uygun olacaktır.


85

Sistem, bulunduğu kentteki diğer toplu taşım araçlarında kullanılan ücret toplama sistemine entegre olacak şekilde tasarımlanacaktır. Bilet sistemi tekli ve çoklu yolculuğa uygun olacaktır.

8.8.1 Sistem Elemanları

- Bilet onaylama veya iptal etme (giriş) turnikeleri, - Çıkış turnikeleri, - Đstasyon seviyesi bilgisayarları, - Kontrol merkezi bilgisayarları, - Engelliler ve istasyon personeli için özel kapılar.

8.8.2 Sistem Çalışma Kavramı

Her giriş turnikesi ters yöne de çalışacak ve istasyon amiri odasından veriler komutla çıkış kapısı da olabilecektir. Turnikeler bilgisayar ağ bağlantısına uygun donanımda olacak ve farklı pozisyonlarda (giriş-çıkış-serbest-kilitli) çalışabilecektir. Çıkış turnikesi, tek yönlü ve serbest geçiş kapılı olacak, gerektiğinde giriş turnikesi olabilecektir. Her giriş kapısındaki bilet gişesinin yanında yer alan konsollu özel kapılar, engelliler ve bakım personeli giriş-çıkışına olanak verecek ve uzaktan kumanda edilecektir. Turnikeler istasyon seviyesi bilgisayarı ile haberleşeceklerdir. Đstasyon seviyesi bilgisayarları kontrol merkezi bilgisayarlarına Đletişim Ağı üzerinden bilgi aktaracaktır. Turnikeler özel bir şase ile zemine irtibatlanan, paslanmaz çelik ana gövde, üst kapak, turnike kolu ve elektronik bilgi (iptal/geçiş) kontrol alt sistemlerinden oluşacaktır. Bilet gişelerine yakın alanlarda bilet satış makineleri montajı için istasyon mimarisine uygun noktalar planlanacak ve bu noktalarda elektrik altyapısı sağlanacaktır. 8.9 SAAT SĐSTEMĐ Saat sistemi, bir GPS uydu saat sinyali alan bir sinyal alıcı ve işlemci biriminden oluşacaktır. Sinyal alıcı ve işlemci kumanda merkezinde tesis edilecektir. GPS sinyali, ana saatin standart zaman referansıdır. Eğer GPS sinyali kaybolursa, Ana Saat baz oluşturacak hatasız bir saat göstermeye devam edecektir. Saat sinyali Đletişim Ağı üzerinden istasyonlarda bulunan alt-ana saatlere dağıtılacak ve bunlarda kendilerine bağlı olan ve gişe katları ile peronlarda tesis edilecek saatleri (köle saatleri) senkronize edecektir. Đstasyon saatleri tek veya çift yüzlü seçilebilecektir. Dış ortamda kullanılacak saatler IP 54, iç ortamda kullanılacak saatler IP 52 koruma sınıfına haiz olacaktır.


86

8.10 ĐLET ĐŞĐM AĞI (COMMUNICATION NETWORK) 8.10.1 Genel

Tüm yolcu istasyonları, trafo merkezleri ve Đşletme Kumanda Merkezi arasında tüm iletişim ve veri aktarımını sağlamak üzere hat boyunca bir fiberoptik kablo şebekesi kurulacaktır. 8.10.2 Sistem Kapsamı Đletişim ağı sistemi aşağıda listelenen tüm ses, veri ve kontrol fonksiyonlarını taşıyacak şekilde haberleşme kapasitesine sahip olacaktır:

- Sinyalizasyon sistemi, - Telefon sistemi, - Telsiz sistemi, - Genel anons sistemi, - SCADA sistemi, - Ücret toplama sistemi, - Kapalı devre televizyon (CCTV) sistemi, - Saat sistemi, - Yolcu bilgilendirme sistemi.

8.10.3 Sistem Yapısı

Sistem alt yapısı Kumanda Merkezinden çıkan dairesel bir ağ sistemi olarak düzenlenmiş fiberoptik kablolardan oluşacaktır. Her istasyonda tesis edilecek haberleşme odalarında ve Kumanda Merkezindeki sistemler odasında girdi-çıktı cihazları teçhiz edilecektir. Sistemde kullanılacak fiber-optik kablolar %50 yedek kapasiteli olacaktır. Çemberi oluşturan kablolar tünellerde ve açık alanlarda ayrı güzergahtan çekilecek, böylece bir kaza/kırım durumunda haberleşme diğer kablo üzerinden sürecektir. Arıza durumunda sistemin yeniden yapılandırılması otomatik olarak gerçekleştirilecektir.


87

9. ARAÇLAR Bu bölümde metro sistemi araçlarının planlama ve tasarımı için gerekli asgari kriterler verilmektedir. 9.1 TASARIM Araçlar ekonomik işletmeye uygun çoklu ya da tekli olarak çalıştırılabilecek, mafsallı veya mafsalsız olabilecektir. Araçlar, araç ağırlığını taşıyacak ve her dingile gelen yükün izin verilen sınırlar içerisinde kalmasını sağlayacak sayıda bojiye sahip olacaktır. Araçlar, işletilecekleri sistemin özelliklerine göre değişen adetlerde aşağıdaki üç tipte imal edilebilecektir:

- Tek ucunda kumanda kabini bulunan araçlar (diğer ucunda manevra teçhizatı olacaktır),

- Her iki ucunda kumanda kabini bulunan araçlar, - Kumanda kabini olmayan araçlar.

Her üç tipteki araçlar arka arkaya bağlanarak dizi oluşturmaya ve bir kumanda kabininden kumanda edilmeye uygun tasarımlanacaktır. Tasarımda TS EN 50126 - Railway Applications - The Specification and Demonstration of Reliability, Availability, Maintainability and Safety (RAMS) - Part 1: Basic Requirements and Generic Process (Demiryolu Uygulamaları - Güvenilirlik, Elde Edilebilirlik, Bakım Yapılabilirlik ve Güvenlik Spesifikasyonu ve Gösterimi (RAMS) - Bölüm 1:Temel Kurallar ve Genel Đşlem) gerekleri karşılanacaktır. Tasarımda araç yangın yükü (MW) hesabı yapılacaktır. Araçların tip testleri aşağıda verilen standartların gereklerine uygun olarak yapılacak ve dokümante edilecektir:

- TS EN 50215: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıtları - Đmalatın Tamamlanmasında ve Đşletmeye Alınmadan Önce Demiryolu Taşıtlarının Denenmesi

- IEC 61133: Railway Applications - Rolling Stock - Testing of Rolling Stock on Completion of Construction and Before Entry Đnto Service (Demiryolu Uygulamaları -Araçlar - Yapım Đşleri Tamamlandığında ve Đşletmeye Alınmadan önce Araçların Testleri)

- TS EN 14363: Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıtlarının Seyir Karakteristiklerinin Kabul Deneyleri - Seyir Davranışlarının Denenmesi ve Durağan Deneyler

- TS EN 13749: Demiryolu Uygulamaları - Tekerlek Takımları ve Bojiler - Boji Şaselerinin Yapısal Şartları Belirleme Metotları


88

9.2 ARAÇ GÖVDESĐ Araçların sürücü kabini olan başlarında sürücüye ait içe açılan birer kapı bulunacak, ayrıca sürücü kabininden yolcu bölümüne geçiş bir kapı ile sağlanacaktır. Sürücü kabini, uygun çalışma ortamı sağlamak üzere ayrı bir ısıtma ve havalandırma düzenine sahip olacaktır. Yolcu bölümlerinde ise giriş ve çıkışı temin için madde 9.2.10’da belirtilen kriterleri karşılayacak sayıda kapı bulunacaktır. Araç Boyutları ve Ağırlıkları

Araç yüksekliği 3,66 m (maksimum)

Döşeme yüksekliği 1 m (maksimum)

Genişlik 2,65 m - 3,25 m

Uzunluk 18 m - 30 m

Pantograf çalışma yüksekliği (varsa) 4 m - 6 m

Dingil Yükü (W3’te) 14 ton (maksimum)

Dingil aralığı ( * )

( * ): Dingil aralığı, yolculuk sayısına göre hesaplanmış W3 yükündeki toplam ağırlığın izin verilen dingil yükünü geçmeyecek şekilde, araçların çalışacağı en dar kurp yarıçapı dikkate alınarak tespit edilecek dingil sayısına göre belirlenecektir. Araç Yük Durumu W0: Boş Araç

W1: W0+ Oturan Yolcular

W2: W1+ 4 yolcu/m² (nominal yük)

W3: W1+6 yolcu/m²

W4: W1+8 yolcu/m² olarak tanımlanır. Araç çatısına monte edilecek ekipman veya donanım tasarımı aşağıdaki standartlara uygun olarak yapılacaktır:

- TS EN 50124-1: Demiryolu Uygulamaları - Yalıtım Koordinasyonu Bölüm 1: Temel Kurallar - Bütün Elektrik ve Elektronik Donanımlar Đçin Yalıtım Aralıkları ve Yüzeysel Kaçak Yolu Uzunlukları

- TS EN 50125-1: Demiryolu Uygulamaları - Donanım Đçin Ortam Şartları Bölüm 1: Demiryolu Taşıtları Üzerindeki Donanım

- TS EN 50155: Demiryolu Uygulaması - Demiryolu Taşıtlarında Kullanılan Elektronik Donanım


89

9.2.1 Araç Gövdesi Đmalat Özellikleri Araç gövdesi tasarımı ve imalat özellikleri TS EN 12663 - Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıt Gövdelerinin Yapısal Özellikleri - Standardına uygun olacaktır. Araç gövdelerinin çarpma dayanımları TS EN 15227 - Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Araç Gövdeleri Đçin Çarpmaya Elverişlilik Kuralları - Standardına uygun olacaktır. Metrik Sistem kullanılacaktır. Gövde yapısının oluşturulmasında alüminyum alaşımı, paslanmaz çelik veya korozyona dirençli tip yüksek dayanımlı, düşük alaşımlı çelik kullanılacaktır. Sac malzeme boyanmadan önce kumlanarak temizlenecektir. Araç gövdesi ve bağlı cihazlar, gerekli gabarileri sağlayacak şekilde tasarımlanacaktır. Körüklü araçlarda, aracın bir bölümünden diğer bölümüne (körüklü bölümden) geçiş kolaylıkla ve emniyetle sağlanacaktır. Körüklü bölümün aydınlatma, ısıtma sistemleri diğer bölümler ile aynı olacaktır. Sık bakım, muayene ve ayar isteyen cihazlar kolaylıkla erişilebilir ve değiştirilebilir olacak şekilde monte edilecektir. Bütün şasi altı ve çatı cihazlarının doğal hava sirkülasyonu ile soğutulması tercih edilecek ancak bunun mümkün olmadığı durumlarda cebri soğutma yapılacaktır. Aracın güzergah tanıtımı her aracın alınları ve her iki yan yüzeyinde belirtilecektir. 9.2.2 Körük Bölümü Körüklerin iç ve dış kaplama panelleri yolcuların azami emniyetini temin edecek ve ana gövde bölümleri arasında serbest dolaşımına müsaade edecektir. Körük malzemesi ateşe ve iklim şartlarına dayanıklı olacaktır. 9.2.3 Camlar ve Pencereler Sürücü kabini ön camı elektrikli ısıtmalı veya sıcak hava üflemeli dağılmaz lamine emniyet camından olacak, bu camın darbelere mukavemeti, saatte 80 km hızla çarpan 2 kg ağırlığındaki bir nesnenin içeriye girmesine izin vermeyecektir. Ön cam alanını rahatça temizleyebilen, görüşü engellemeyecek şekilde yeteri kadar cam sileceği ve su püskürtme tertibatı bulunacaktır. Sürücü için, aracın yan tarafının ve yolcu peronu kenarının görülmesini sağlayacak bir Đstasyon Peron Đzleme Sistemi bulunacaktır. Bu sistem aracın yan tarafına yönelen Görüntü Kameralarından ve peron ucunda aracın sürücü kabininin durduğu konumdaki Görüntü Monitörlerinden oluşacaktır. Görüntü monitörleri, Araç Mevcudiyeti Detektörü tarafından harekete geçirilen devre dışına alma işlevi ile donanacaktır. Monitörler sadece araçlar peronda bulundukları zaman devreye girecektir.


90

Sürücü kabinin tüm pencereleri TS EN 15152 - Demiryolu Uygulamaları - Tren Kabinleri Đçin Ön Cam Silecekleri - Standardının gereklerini karşılayacak şekilde tasarlanacak ve pencereler 6 mm'lik dağılmaz lamine emniyet camından veya toplu taşım araçlarında kendini kanıtlamış 6 mm'lik güvenlik camından olacaktır. Sürücü kabininden yolcu bölmesine açılan pencere sabit olacak ve sürücü tarafından perdelenebilecektir. Yolcu bölümünün imdat çıkışları hariç tüm camları en az 5 mm kalınlığında lamine emniyet camı olacaktır. Camlar ECE 43 -R- Motorlu Taşıtlar - Emniyet Cam Malzemelerinin ve Bunların Takıldığı Taşıtların Onayı Đle Đlgili Hükümler - Standardına uygun olacaktır. Đmdat çıkışı sağlayacak camlar laminesiz emniyet camı olacaktır. Zorunlu durumlarda kullanılmak üzere yeterli miktarda cam kırma çekici bulunacaktır. 9.2.4 Araç Zemini Araç zemini, araç boyunca gövdelerde ve körük bölmesinde aynı seviyede olacaktır. Zemin kaplaması yapılması için düzgün bir yüzey elde etmek amacıyla dolgu malzemesi kullanılacaksa, bu malzemenin miktarı en az seviyede tutulacaktır. Uygun bir sızdırmazlık için gerekli conta ve levhalar kullanılacak ve zemin gıcırtılarının giderilmesi için önlemler alınacaktır. Zemin ve zemin altı malzemeleri yangına dayanıklı olacaktır. Zemin döşemesi yangına dayanıklı ve kaygan olmayan tipten olacak ve kullanılacak olan örtü koltuk kaidelerinin altına, kabin arka duvarına ve varsa süpürgelik tipi ısıtıcılara kadar uzanacaktır. 9.2.5 Araç Koltukları Koltuk malzemeleri yanmaya dayanıklı ve düşük duman yoğunluklu olacaktır. Koltuklar UIC 566 - Loadings of Coach Bodies and Their Components - (Yolcu Vagonu Gövdesi ve Bileşenlerinin Yüklenmesi) Standardının gereklerini sağlayacaktır. 9.2.6 Araç Đzolasyonu Aracın bütün yüzeylerinde ısı ve gürültü iletişimini azaltmak üzere yeterli izolasyon temin edilecektir. Kullanılan izolasyon malzemeleri yangına dayanıklı olacaktır. Đmal edilecek raylı sistem araçları aşağıda belirtilen EN normlarında tariflenen gürültü testlerini başarıyla geçecektir:

- TS EN ISO 3381: Demiryolu Uygulamaları - Akustik - Ray Üstü Taşıtların Đçindeki Gürültünün Ölçülmesi

- TS EN ISO 3095: Demiryolu Uygulamaları - Akustik - Ray Üstü Taşıtlardan Neşrolunan Gürültünün Ölçülmesi


91

9.2.7 Isıtma, Havalandırma ve Klima Araç içinden alınan havanın yaklaşık üçte biri doğrudan dışarı atılarak kabin içinde hava giriş panelleri vasıtasıyla aynı anda temiz hava girişi sağlanacaktır. Isıtma gerektirmeyen hava şartlarında araç içinde alınan havanın tamamı yardımcı cihazlarda soğutma havası olarak kullanıldıktan sonra dışarı atılacaktır. Isıtma termostat kontrollü olacak ve sıcaklık aralığı TS EN 14750 -1 Standardındaki koşullara bağlı olarak ayarlanabilecektir. Đklim şartlarına bağlı olarak gerektiğinde klima tesisatı da kullanılabilecektir. Araçların HVAC sistemleri aşağıda tarif edilen TS normlarına uygun olarak imal edilecektir:

- TS EN 14750-1: Demiryolu Uygulamaları - Şehir Đçi ve Banliyö Çeken ve Çekilen Taşıtlar için Havalandırma - Bölüm 1 Konfor Parametreleri

- TS EN 14750-2: Demiryolu Uygulamaları - Şehir Đçi ve Banliyö Çeken ve Çekilen Taşıtlar için Havalandırma - Bölüm 2 Tip Deneyleri

- TS EN 14813-1: Demiryolu Uygulamaları - Makinist Kabini için Havalandırma - Bölüm 1 Konfor Parametreleri

- TS EN 14813-2: Demiryolu Uygulamaları - Makinist Kabini için Havalandırma - Bölüm 2 Tip Deneyleri

9.2.8 Yangın Söndürme Her yolcu bölümünde ve sürücü kabininde en az bir adet olmak üzere yolcular veya görevliler tarafından kolayca erişilebilecek bir yerde kuru kimyevi tozlu ve en az 3 kg kapasitede yangın söndürücüler bulunacaktır. 9.2.9 Krikolama ve Kaldırma Bakım maksadıyla veya raydan çıkan aracın raya tekrar oturtulması için aracın tamamı veya bir bölümü mafsallı kısımdan eğilerek herhangi bir sökme gerektirmeden ray üzerine krikolar vasıtası ile konulabilecektir. Đlave olarak aynı şartlar altında tam kaldırma temin edilecek, ana gövde ve körükte ayrı krikolama mesnetleri ve kaldırma kancaları bulunacaktır. Krikolama ve kaldırma esnasında bojiler özellikle gövdeden ayrılmamış ise gövde ile birlikte kalkacaktır. 9.2.10 Kapılar Doruk saatte araçtaki yolcuların inmesi ve istasyonda bekleyen yolcuların araca binmesini aracın istasyonda bekleme süresi içinde gerçekleşmesini sağlayacak şekilde, aracın her iki tarafında karşılıklı yeterli sayıda kapı olacak, kapı sayısı her durumda aracın her iki tarafında 4’er adetten az olmayacaktır. Kapılar TS EN 14752 - Demiryolu Uygulamaları - Araç Gövdesi Yan Giriş Sistemleri -


92

Standardı şartlarını karşılayacaktır. Kapılar kaymalı veya kaymalı-geçmeli tip (sliding plug) tip olacaktır. Kapı açıp kapama kumandası, sürücü kabininden olacak ve tüm kapılar tam olarak kapanmadıkça araç hareket edemeyecektir. Gerek tek bir araçla işletme, gerekse dizi halinde işletmede kapılardan herhangi birinin açık olması, sürücü kabinlerinde bir ikaz lambası ile görülecektir. Aracın her iki yanındaki kapılar, kapıların istem dışı açılmasını önleyecek bir cihaz tarafından sürgülenecektir. Acil durumlarda kapıların yolcular tarafından açılabilmesi için her kapının üzerinde açma mekanizması bulunacaktır. Bu mekanizma, sürgü cihazını etkisiz hale getirecektir. Kapılar araç durmadan kesinlikle açılmayacaktır. Kapıların açılıp kapanması sürücü tarafından yapılacaktır. Ancak istenirse, sürücü kabininden açma kumandası verildikten sonra aracın içinden veya dışından yolcular tarafından açma talebi yapılan kapılar açılacaktır. Kapı sistemi tahrik mekanizması servo kontrollü ve araç aküsünden beslenen elektrik motorlu olacaktır. Enerji kesilmesi halinde dahi kapıları açıp kapatmak mümkün olacaktır. Yolcuların yaralanmasını önlemek için kapının son kapanma pozisyonu azaltılmış kuvvetle yapılacaktır. Kapı arasına yolcu sıkıştığında veya kapı kapanırken engelle karşılaşıldığında devreye girmek üzere kapı geri açma düzeneği sağlanacaktır. Bu düzenek engelle karşılaşılması durumunda iki kez daha kapanmaya çalışacak, kapanmaması durumunda kapılar açık konumda bekleyecektir. Kapılar, sürücünün kontrolden sonra vereceği kapan komutuna kadar açık kalacaktır. Kapı açık iken net genişlik minimum 1300 mm olacaktır. Her bir araçtaki kapıların (farklı taraflarda, ortaya yakın) en az ikisi acil durum boşaltmalarında kullanıma uygun olacaktır. Bu kapılar açıkça görülebilecek şekilde “Acil Çıkış” i şareti taşıyacak, çalışma mekanizması çarpmalara dayanıklı olacak ve kaza ile açılmasını önleyici özelliklere sahip olacaktır. 9.2.11 Dikmeler, Tırabzanlar, Tutamaklar Dikmeler, tırabzanlar, dikey ve yatay tutamaklar 30 mm dış çapında paslanmaz çelik borulu olacaktır. Tavandaki yatay tutamak boruları, ayakta seyahat eden yolcuların rahat erişebileceği yükseklikte olacak veya W3 yolcu yoğunluğu dikkate alınarak yeterli sayıda (min. %25), yanmaya, kopmaya dayanıklı ve zehirli madde çıkartmayan tutamaklar tesis edilecektir. 9.2.12 Araçlarda Engelliler Đçin Ek Önlemler Engelli yolcular için araçlarda tekerlekli sandalye bağlama yerleri ve özel katlanır koltuklar gibi donanımlar projelendirmede göz önünde bulundurulacak, bu hususta TS 12694 - Demiryolu Taşıtları - Yolcu Vagonları - Özürlü Yolcuların Tekerlekli Sandalyeleri Đle Seyahatine Uygun Vagon Düzenlemeleri - Standardında öngörülen önlemler alınacaktır.


93

9.3 AYDINLATMA Araçların iç ve dış aydınlatma elemanlarında diğer tiplerin yanı sıra LED’li armatürler de kullanılabilecektir. 9.3.1 Đç Aydınlatma Yolcu bölümlerinin aydınlatması, araç boyunca iki dizi halinde tavana monte edilmiş 220 V, 50 Hz flüoresan lambalarla sağlanacaktır. Aydınlatma sistemi fotosel ile otomatik ve sürücü kabininden elle kumandalı olacaktır. Oturma mahallerinde ortalama aydınlatma düzeyi zemin seviyesinden 90 cm yükseklikte 250 lüks, yolcu koridorlarında zemin seviyesindeki ortalama aydınlatma düzeyi 100 lüks'den az olmayacaktır. Giriş ve çıkış yerlerinde zemin seviyesinde aydınlatma düzeyi 100 lüks olacaktır. Sürücü kabini aydınlatması, akkor lambalarla ve aydınlatma ayarı için dimmer kontrollü olacaktır. Normal şartlarda dimmer çıkışı sürücü mahallinde 0 lüks ile 300 lüks arasında aydınlatma sağlayabilecek şekilde olacaktır. 9.3.2 Yedek Aydınlatma Yedek aydınlatma akkor lambalarla sağlanacak ve kesintisiz çalışan yedek güç grubundan (akü-redresör) beslenecektir. Yedek aydınlatma armatürleri, kapı girişlerinde ve koridor tavanında olacak ve zemindeki aydınlatma düzeyi 10 lüks’ten az olmayacaktır. Araç normal enerjisinin kesilmesi durumunda yedek aydınlatma otomatik olarak devreye girecek, ana enerji sağlandığı anda ise otomatik olarak devreden çıkacaktır. Sürücü kabininin yedek aydınlatması, prensipte yolcu mahalli ile aynı olacak fakat minimum aydınlık şiddeti çalışma yüzeylerinde 30 lüks’ten az olmayacaktır. 9.3.3 Dış Aydınlatma Bütün dış aydınlatma ışıkları su ve neme karşı korunmuş tipten olacaktır. Bu ışıkların devrede olduğu sürücü kabininden ışıklı göstergelerle izlenecektir. a) Ön Farlar Aracın ön cephesinde aydınlatma şiddeti ayarlanabilen 2 adet far bulunacaktır. Aynı anda sadece gidilen yönün farlarının (en öndeki aracın farı) yanması arka farların ise kapalı olması bir kilitleme tertibatı ile sağlanacaktır. b) Güzergah Işıkları Araçların alınları ile her iki yanda en az birer adet güzergah yazısı belirtme ışığı bulunacaktır.


94

Gece veya güç görüş şartlarında güzergah işaretleri gözde kamaşmaya neden olmayacak şekilde aydınlatılacaktır. c) Park ve Fren Işıkları Park lambaları aracın ön ve arkasında ikişer adet ve kırmızı renkte olacaktır. Bu lambalar, aracın ana kumandaları veya yardımcı sistemlerden herhangi biri (havalandırma, iç aydınlatma, farlar vb.) devreye girdiğinde yanacaktır. Fren lambaları, park lambalarının %150’si şiddetinde kırmızı ışık verecek ve aracın frenlenmesi durumunda yanacaktır. 9.4 OTOMATĐK KO ŞUM TAKIMLARI Aracın her iki ucunda, hiçbir deformasyona maruz kalmaksızın bağlama anında meydana gelecek şoka dayanıklı, yeterli mekanik mukavemetli, mekanik ve elektriksel bağlantıyı sağlayacak tam otomatik koşum takımı bulunacaktır. Grup teşkil eden araçlar arasındaki bağlantılarda sabit veya yarı otomatik koşum takımları kullanılabilecektir. Koşum takımının çözülmesi işlemi, sürücü kabininde bulunan bir anahtar vasıtası ile pnömatik veya elektrikli bir sistemle yapılacaktır. Bu anahtar ancak araç dururken görev yapacak bir otomatik kilitleme tertibatı ile teçhiz edilecek ve kaza ile işletmedeki araçta kullanılmayacak şekilde korunacaktır. Koşum takımının ayrılması ayrıca elle kumandalı olarak da yapılabilecektir. Otomatik ayırma düzeninde arıza olması durumunda elektrik ve mekanik bağlantısının el ile ayrılmasına izin veren bir düzene sahip olacaktır. Araçlar bağlandığı zaman (tekerlek aşınması ve susta sapmalarından dolayı meydana gelen uyumsuzluklarda dahil) koşum takımları tüm kurplara yatay ve dikey olarak serbest şekilde uymaya müsait olacaktır. Hava hortumları ve elektrik kabloları, koşum takımının her türlü işletme pozisyonunda lüzumsuz gerilmeleri önleyecek tarzda ve yeterli uzunlukta olacaktır. Koşum takımları asgari olarak aşağıdaki performans kriterlerini sağlayacaktır:

- W3 yükünde maksimum eğimde bir aracı çekebilecek dayanım, - Deformasyon kapasitesi 65 kj enerji sönümlendirme kapasitesi, - 700 kN çekme, 800 kN basma dayanımı.

9.5 CER SĐSTEMLER Đ 9.5.1 Yol Verme Düzeni Yol verme düzeni olarak Doğru Akım veya Alternatif Akım Cer Motorlarının kullanımlarına uygun özelliklerde ve enerji kaybını en aza indirgeyici sistemler kullanılacaktır. Fren emrinin hareket emrine nazaran önceliği olacaktır.


95

9.5.2 Akım Toplama Elemanları Akım toplama elemanları iki şekilde olabilecektir: a) Pantograf Pantograf tek bacaklı, raya göre yüksekliği 4 ile 6 metre arasında değişebilen mesafelerden akım alacak şekilde tasarımlanacaktır. Pantografın ana karakteristikleri aşağıda verilmiştir:

- Nominal Gerilim : 750 V DA veya 1500 V DA (+%20, −%30)

- Gezinti alanında kontak teline baskı kuvveti : 80-100 N

- Maksimum çalışma yüksekliği : 2830 mm

- Minimum çalışma yüksekliği (izolatörsüz) : 270 mm b) Üçüncü Ray Pabucu Enerji beslemesinin üçüncü raydan olması durumunda; enerji, bojilere yerleştirilecek üstten veya alttan basmalı tipte ray pabucu kullanılarak alınacaktır. 9.5.3 Hat Kesicisi Hat kesicisi, vakumlu tip olacak ve araç elektrik ekipmanlarını aşırı akım ve kısa devrelere karşı korumak üzere katenerden veya üçüncü raydan gelen ana devre akımını kesecektir. Aşırı akım veya kısa devre nedeniyle otomatik olarak kesicinin açılması durumunda açmaya neden olan arıza giderilene kadar kesicinin kapatılması mümkün olmayacaktır. Kesicinin pozisyonu sürücü kontrol konsolunda bir gösterge ile gözükecektir. 9.5.4 Cer Motoru Seri, kompaund veya serbest uyartımlı doğru akım motoru veya kısa devre rotorlu alternatif akım motoru kullanılacaktır. Motor nominal gerilimin +%20, −%30 değişiminde emniyetle çalışmaya müsait olacaktır. Cer motorları IEC 349 - Factory-Built Assembler of Low - Voltage Switchgear and Controlgear - (Alçak Gerilim Kesme ve Kontrol Anahtarlarının Fabrika Montajları) Standardı veya eşdeğer normlara uygun olacaktır. 9.5.5 Ana Kontrolör Her kumanda kabininde elle kumandalı bir ana kontrolör olacaktır. Yön kontrolü, harekete hazırlanma ve enerjilenme, bağlı bulunan diğer araçlarda da (bütün dizide) ana kontrolör tarafından yerine getirilecektir. Sürücünün kontrol etme yeteneğini (ölüm veya bayılma) kaybetmesi durumunda diziyi acil frenlemeye geçirici bir sistem bulunacaktır.


96

9.5.6 Performans Karakteristikleri Cer sistemi performans taleplerine uygun cer kuvveti sağlayacaktır. Cer sırasında patinajı, fren sırasında da kızaklamayı önleyici (tekerlek apleti önleyici) bir kontrol sistemi olacaktır. Patinaj ve kızaklamayı önleyici sistem, her boji için müstakil devreye (her tahrikli tekerlek için ayrı olması önerilir) sahip olacaktır. Yön değiştirme cer motorlarının dönüş yönlerini değiştirerek elde edilecektir. Araç hızının 5-6 km/saat'ten büyük olduğu durumlarda yön değiştirme işleminin yapılmasını önlemek üzere bir otomatik kilitleme tertibatı bulunacaktır. Her motorlu boji bir tahrik sistemi ve kendisine ait kontrol sistemi ile donatılacaktır. Fren performans değerleri TS EN 13452-1 Standardı gereklerini karşılayacaktır. Dizi saatte 80 km'lik maksimum seyir hızına temiz, kuru, eğimsiz, düz bir hat üzerinde, yarı aşınmış tekerleklerle ve W3 yükü (bkz. madde 9.2) altındayken ulaşabilecektir. 9.5.7 Fırçalıklar Doğru akım motorlarında fırçalıklar başka cihazları sökmeksizin normal bakım işletmesinde aracın altından ayarlanabilir ve sökülebilir olacaktır. Fırçalıkların motorla birlikte tasarımı aracın altında kolayca fırça yenilenmesi ve muayenesini yapacak şekilde yapılacaktır. Fırçalık sustaları susta kuvvetinin tanzimine müsaade edecek şekilde ayarlanabilir olacaktır. Fırçalık ve bütün parçaları akım geçişi neticesi oluşan zarara karşı uygun şöntler, izolasyon veya diğer yollarla korunacaktır. 9.6 FRENLER Araç frenleri, bir kompresörün sağlayacağı hava basıncıyla çalışabileceği gibi, elektromanyetik bir sistemle de çalışabilecektir. Frenler TS EN 13452-1 Standardı gereklerine uygun olacaktır. 9.6.1 Dinamik Fren Dinamik fren, motorlu bojilerde normal işletme freni olarak kullanılacaktır. Ekonomik olduğu durumlarda sistem rejenaratif olarak tasarımlanacaktır. Bu frenin arızalanması veya yeterli olmaması halinde sistem devre dışı kalacak ve disk fren devreye girecektir. 9.6.2 Disk Fren Disk fren sistemi aşağıdaki fonksiyonları yerine getirecektir:

- Motorsuz bojiler için servis freni olarak, - Motorlu bojilerde diğer frenlerle birlikte, - Dinamik frenin etkisini kaybettiği ve düşük hızlarda servis freni olarak, - Dinamik frenin arızalanması durumunda, yedek fren olarak görev yapacaktır.


97

Elektrikli servis freni, TS EN 13452-1 Standardının gerektirdiği fren performans kriterlerini karşılayacaktır. Disk freni kullanılmasının mümkün olmadığı hallerde kompozit pabuç freni tercih edilebilecektir. 9.6.3 Manyetik Frenleme Aracın izin verilmeyen bir hatta girmesi veya izin verilen hızı geçmesi durumunda hat boyuna yerleştirilmi ş manyetler vasıtasıyla aracın fren sistemleri otomatik olarak devreye girecek ve araç tam duruşa getirilecektir. Aracın tekrar harekete geçirilebilmesi ancak "hareket reset" butonuna basılarak gerçekleştirilecektir. Her reset işlemi merkezi kontrol odasında kaydedilecektir. 9.6.4 Yolcu Acil Durdurması Araçta, yolcular için kolayca ulaşılabilen ve görülebilen yerlere en az 2 adet "imdat kolu" konulacaktır. Herhangi bir yolcu imdat kolunu çalıştırdığında sürücü kabinine sesli bir ihbar gönderilecektir. Acil durum freninin kullanılması halinde iki çalışma koşulu arasında bir ayrım yapılmalıdır.

- Araç durmaktadır: Bu durumda araç fren durumunu korumalı, hareket etmemelidir.

- Araç yerüstü bir hat kesitinde veya bir tüneldedir: Sürücü bir sonraki istasyona kadar gitmeye ya da fren yapmaya karar verir.

9.6.5 Park Freni Park freni susta etkili olarak tasarımlanacak ve fonksiyonu, yukarıda açıklanan sustalı disk freni tahrik mekanizmalarına dahil edilecektir. Park freni, güzergah üzerindeki en yüksek rampada aracı emniyetle tutabilecek kapasitede olacaktır. 9.6.6 Patinaj/Kızaklama Önleme Sistemi Her kabinde, tekerleklere gelecek hasarı önlemek için, bir tekerlek patinaj ve kızaklama tespit sistemi bulunacaktır. Tekerleklerin ayrı ayrı veya hep birden patinaj ve kızaklamasını tespit edecek olan bu sistem, saatte 10 km'ye kadarki tekerlek hız farklarında ve 2,6 m/s2 veya daha büyük tekerlek hızlanmalarında oluşan patinaj ve kızaklamayı tespit edecektir. Bu sistem durma esnasında tekerleklerin kilitlenerek aplatiyi ve hareket esnasında patinajı önleyecek şekilde olacaktır. Bu patinaj / kızaklama tespit sisteminde, dizide tespit edilip giderilen her kaymayı sürücüye iletecek bir gösterge de bulunacaktır. Aracın tüm tekerleklerinin dönüş hızları elektronik sistemle değerlendirilecek ve tekerleklerde patinaj ve kayma olması halinde kumlama sistemi devreye girecektir.


98

Patinaj önleme sistemi genel olarak UIC 541 - 05 - Electropneumatic Brakes For Passenger and Freight Trains: Minimum Requirements - (Yolcu ve Yük Trenleri için Elektropnömatik Frenler: Minimum Gereksinimler) Standardı şartlarını sağlayacaktır. 9.6.7 Kumlama Sistemi Hattın fiziksel ve bölgenin iklimsel özelliklerinin gerektirmesi durumunda, bütün araçlar sürücü tarafından el ile de kullanılması mümkün olan otomatik kumlama teçhizatı ile teçhiz edilecek ve kumlama en az iki aksta yapılacaktır. Kumlama sistemi, kumu otomatik olarak tekerlek-ray yüzeyleri arasına aşağıdaki durumlarda boşaltacak şekilde tasarımlanacaktır:

- 3 saniyeden fazla süren kayma veya patinaj olduğunda, - Đmdat frenine ihtiyaç duyulduğunda ve aracın sürati 5 km/saat’in üzerinde olduğunda.

Sistem zaman ayarlı olacaktır. 9.6.8 Hat ve Ray Temizleme Hattın fiziksel özelliklerinin gerektirmesi durumunda hareket yönünde ilk tekerlek takımından önce aracın raydan çıkma tehlikesini önlemek için hat temizleme düzeneği olacaktır. Bu düzenek mümkün olduğu kadar tekerleğe yakın ve raydan yüksekliği az olacaktır. 9.7 YARDIMCI ELEKTR ĐK SĐSTEMLER Đ 9.7.1 Alternatif Akımla Besleme Alternatif akımla çalışan cer motoru kullanan sistemlerde, alternatif akımla beslenmesi gereken diğer yardımcı devreleri (fan, kompresör, aydınlatma, klima vb.) beslemek üzere, yeterli güçte 380/220 V 50 Hz alternatif akım çıkış gerilimine sahip bir yardımcı devre inverteri bulunacaktır. Doğru akımla çalışan cer motoru kullanan sistemlerde her araçta bir alternatif akım beslemesi temin edilecektir. 750 V veya 1500 V DA'dan alınan enerji katı hal tekniği ile imal edilmiş bir statik invertör aracılığı ile alternatif akıma dönüştürülecektir. Bu sistem trifaze ve 50 Hz olacaktır. Fazlar arası 380 Volt yıldız bağlamalı olacak, yıldız merkezi araç gövdesine bağlanarak topraklanacaktır. Giriş DA geriliminin +%20 ve −%30 arasında değişmesi durumunda çıkış gerilimi ± %10'dan fazla değişmeyecektir. Frekans, 50 Hz'lik nominal frekansın ± %3'ü mertebesinde sabit tutulacaktır. Faz-nötr arası gerilim 220 V olacaktır. Bu AA gerilim; floresan aydınlatma, havalandırma ve fanlar, alçak gerilim güç beslemesi, batarya şarjı ve araçlar üzerindeki yardımcı motorları besleyecektir. 9.7.2 Düşük Gerilimli Güç Temini ve Batarya Şarj Cihazı Araçlar düşük gerilimli çıkış temin eden statik konvertörlerle teçhiz edilecektir. Bu konvertör aynı zamanda batarya şarj cihazı olarak da kullanılacaktır. Düşük gerilimli güç kaynağı bütün düşük gerilimli yükler için (batarya şarjı dahil)


99

yeterli gücü temin edecektir. 9.7.3 Batarya Uygun ebat ve tipte nikel-kadmiyum veya en az 10 yıl ömürlü kuru tip bataryalar her araçta temin edilecektir. Batarya şarj cihazı çalışmadığı veya düşük gerilimli güç olmadığı takdirde batarya kapasitesi düşük gerilimli devrelere normal olarak en az bir saat yetecek şekilde olacaktır. Bu süre içinde yük üzerindeki batarya voltajı alçak gerilim sistemi için verilen limitlerin altına düşmeyecektir. 9.7.4 Elektrik Kuplörleri Elektriki kuplör kontakları gümüş kontaklı olacak ve iki kontağın tam öpüşmesi için esnek olacaktır. Elektriki kuplör kontakları bakım için kolay girilir şekilde tanzim edilmiş olacaktır. Otomatik olarak çalıştırılan uygun tipteki kapaklar, kuplör açıldıktan sonra sürücü kabini önündeki elektrik kontaklarını korumak için konulacaktır. Kapak su sızdırmaz şekilde olacak ve aracın yıkanması ve basınçlı su gelmesi halinde kontak yüzeyi bölgesine su ve rutubet girmesini önleyecektir. 9.8 BOJĐ VE BAĞLI TEÇH ĐZATI Boji tasarımında TS EN 13749 - Demiryolu Uygulamaları - Tekerlek Takımları ve Bojiler - Boji Şaselerinin Yapısal Şartları Belirleme Metotları - ve EN 15827-1 - Railway Applications. Bogies and Running Gear. Part 1: General Principles (Demiryolu Uygulamaları, Bojiler ve Şanzuman Kısım 1. Genel Prensipler) standartları gereklerine uyulacaktır. 9.8.1 Boji Araçlar, madde 9.1’de belirtilen koşullara uygun sayıda bojiye sahip olacaktır. Bojilerin yapısal tüm elemanları W4’e kadarki araç ağırlıklarının ve 100 km/saat'e kadarki hızların getireceği gerilmelere dayanacak hatasız ve emniyetle işletmeye uygun olacaktır. Boji bağlantıları titreşim ve ses iletişimine mani olmak ve işletmede rezonans titreşimlerini en aza indirmek amacıyla metalik olmayan malzemelerden yapılacaktır. Tasarım, cihazda özel tadilat gerekmeksizin tekerlekleri bojiden sökmeden boji ve araç üzerinde yeniden profillendirme (torna etme) için puntaya alan standart profil tornası kullanmaya müsaade edecektir. Tasarım, bojiyi aracın altından almak için araç gövdesini en az yukarıya kaldıracak tarzda olacaktır. Boji şasisi dökme çelik veya çelik kaynak konstrüksiyon olacaktır. Araç gövdesi kaldırıldığında, bojinin araç gövdesinden aksamların ise bojiden ayrılmasını önleyecek düzenekler sağlanacaktır. Yolcu yükündeki değişiklikler ile W0 – W3 (bkz. madde 9.2) arası ağırlık dağılımları karşısında, araç zemininin ray üzerindeki yüksekliğini +6 mm/ −20 mm dahilinde muhafaza


100

edecek bir yük terazileme sistemi sağlanacaktır. Yük terazileme sistemi, W0’den W3’e yahut ters yönde bir ağırlık değişikli ğini 50 saniye içerisinde dengeleyebilecektir. Tekerlekler aşınırken boji iskeletinin veya araç gövdesinin yüksekliğinin ayarlanabilmesine olanak verecek bir düzenek sağlanacaktır. Boji tasarımları, yükseklik ayarı için araç krikosu kullanımını gerektirmeyecektir. 9.8.2 Amortisörler Hidrolik amortisörler her bojiye konulacak ve dingil buatlarına monte edileceklerdir. Araç sandığına veya bojiye bağlanacak, yanal ve düşey titreşimleri önleyecektir. Amortisörler yatay ve düşey titreşim iletilmesini önleyecek tarzda elastomer bağlantı parçaları ile araç sandığına ve bojiye bağlanacaktır. Araç ile bileşenlerinin normal her türlü çalışma koşulundaki ve herhangi bir süspansiyon bileşeninin tek bir aksaklığı durumundaki statik ve dinamik hiçbir hareketi aracın herhangi bir kısmını, dışarıya, hareket halindeki maksimum gabariden daha fazla taşırmayacaktır. Yolculuğun kalitesini yükseltmek için gereken özelliklere sahip hem düşey hem yatay hidrolik amortisörlerle donatılacaktır. Hem yüksek frekanslı titreşimlerin söndürülmesini hem de akustik yalıtımı sağlamak için, mümkün olan her durumda amortisörlerin iki ucunda da elastomerler kullanılacaktır. Hidrolik düşey amortisörler yerine, havalı yastıklar içinde hava boğazlı darbe yutma düzenleri de kullanılabilecektir. 9.8.3 Havalı Askı Sistemi Havalı askı sistemleri her bojide olacak ve boji şasisi ile araç şasisi arasına yerleştirilecektir. Sistemde ayrıca seviye ayarlayıcı valflar olacak ve aracın yükleme durumuna göre meydana gelecek olan seviye farkını giderecektir. Bu işlemi meydana getirecek olan elastik askı sistemi aracın her türlü yükleme ve çalışma şartlarına mukavemet edecek yapıda olacaktır. Sistem tasarımında TS EN 13597 - Demiryolu Uygulamaları - Lastikli Amortisör Sistemleri-Pnömatik Amortisör Yayları için Lastik Diyaframlar - Standardının gerekleri yerine getirilecektir. 9.8.4 Tespit Mili Tespit Milleri, tasarıma uygun olarak varsa boji beşiğini boji şasisine ve beşiği araç sandığına bağlayacak şekilde her bojide bulunacaktır. Bağlantılar, düşük süratlerde olan çarpışmalar ve normal serviste tayin edilecek belirli sürate kadar olan frenlemelerde beşik araç sandığı ve boji şasisine gelen yüklere dayanacak tarzda tasarımlanacaktır. Yukarıda tanımlananın ötesinde aşırı yükleme şartlarında tespit mili veya bağlantıları, boji ve beşik eğilme veya bükülmeye maruz kalmadan önce kopacaktır. 9.8.5 Tekerlekler Tekerlekler monoblok veya bandajlı olacaktır.


101

Monoblok tekerlekler TS 11588 - Demiryolu Hareketli Malzemeler - Kısım 8: Çeken ve Çekilen Taşıtlar Đçin Monoblok Tekerlerin Boyut ve Dengeleme Özellikleri, Bandajlı Tekerlekler TS 10184 - Demiryolu Hareketli Malzemeler - Kısım 2: Çeken ve Çekilen Taşıtlar Đçin Bandajlı Tekerlekler- standartlarına uygun olacaktır. Tekerleklerin dingilden çıkarılmalarında basınç yağ metodunun uygulanabilmesine uygun tasarlanmış olacaktır. Buden yağlaması kurplara veya hattın gerekli noktalarına konacak buden yağlama teçhizatı ile yapılacaktır. 9.9 HAVA KOMPRESÖRLER Đ Tahrik sistemi, elektrik motoru ile kompresör arasına esnek kavrama ile direkt olarak irtibatlandırılacaktır. Kompresör, motor bakımı için kolaylıkla sökülebilecektir. Kompresör, fren, kapılar, pantograf, ikaz kornaları, hava yastıkları vb. pnömatik sistemlerin beslenmesi için kullanılabilecektir. Kompresör motoru devamlı işletme için hava ihtiyacını karşılayacak kapasitede olacaktır. Her kompresör kullanıldıktan sonra atılacak tipte giriş filtre elemanları ile teçhiz edilecek, giriş ve çıkışların susturucu ile bağlantıları uygun esnek borularla yapılacaktır. Bir adet emniyet valfı, bir adet su/yağ ayırıcısı ve bir adet de kurutucu temin edilecek ve tesisatın uygun yerlerine monte edilecektir. Su/yağ ayırıcı, otomatik drenaj ünitesi ile akuple olacak ve drenaj ünitesi suyun donmasını önlemek amacıyla ısıtıcı sisteme sahip olacaktır. Sistem içine girebilecek suyu boşaltmak üzere su boşaltma muslukları olacaktır. Hava kurutma teçhizatı kademeli olacak ve iklim şartlarından dolayı havanın rutubetinin hava teçhizatı ve borularda korozyon oluşturmasını önleyecek şekilde monte edilecektir. Kompresörün montajı, motorun her devir kademesinde üzerindeki titreşimlerin iletişimini önleyecek tarzda tasarımlanacaktır. Kompresörü, aracın altındaki teçhizatın gabarisi içinde tutacak emniyet kabloları bulunacaktır. Kompresör, araç ana hava deposunu uygun basınç limitleri içinde sabit tutacak bir regülatöre sahip olacaktır. Tanklar aşağıda belirtilen standartlara uygun olacaktır:

- TS EN 286-3: Tanklar - Basınçlı - Hava veya Azot Depolamak Đçin - Çelik - Bölüm 3: Demiryolu Taşıtlarında Kullanılan Hava Freni ve Yardımcı Pnömatik Donanım Đçin Tasarımlanmış

- TS EN 286-4: Tanklar - Basınçlı - Hava veya Azot Depolamak Đçin - Alüminyum Alaşımından - Bölüm 4: Demiryolu Lokomotif ve Vagonlarda Kullanılan Hava Freni ve Yardımcı Pnömatik Donanım Đçin Tasarımlanmış


102

9.10 DĐĞER HUSUSLAR 9.10.1 Ekipman Seri Numaraları ve Parça Tanımları Aşağıdakilerle sınırlı kalmamak üzere ana parçaların hepsinin üzerinde birer ekipman seri numarası bulunacaktır. Bu seri numaraları okunaklı ve kalıcı olacaktır.

- Cer motorları, - Cer dişli kutuları, - Motor alternatör setleri (motora bağlı olan), - Hava kompresörleri, - Hava kompresörü motorları, - Boji şasileri, - Araç kuplajları, - Batarya şarj aygıtları, - Akım kıyıcısı (chopper).

9.10.2 Titreşim Kıstasları Araç içinde ve dışında titreşim kıstasları olarak DIN 4150 - Vibrations In Buildings- (Binalardaki Titreşim) ve ISO 2631 - Mechanical Vibration and Shock - Evaluation of Human Exposure to Whole - Body Vibration - Mekanik Titreşim ve Şok - Tüm Gövdesel Titreşimin Đnsan Üzerindeki Etkisinin Hesaplanması - standartlarındaki değerler sağlanacaktır. 9.10.3 Titreşim Ölçme Usulleri Araç Đçinde Araç ve yardımcı ekipmanlarıyla ilgili iç mekan titreşim düzeyleri, duran bir araç çalışır vaziyetteyken, araç zemininde bu ekipmanların üzerindeki bir noktada ölçülecektir. Araç Dışında Tipik hat yapılarında, düz hat üzerinde saatte 58-60 km hızla seyreden bir diziden zemine yansıyan titreşim, hat ekseninden 125 m ve 30 m uzakta ölçülecektir. Tipik hat yapıları şunlardır: Açık yarmalar, Daire/kutu kesitli tüneller. Ölçülen değerler DIN 4150 Standardına uygun olacaktır.


103

10. EKLER

EK-1: Köprü Tasarımında Yararlanılacak Standart ve Kurallar

EK-2: Metro Sistemi Tasarımında Yararlanılacak Standartlar, Yönetmelikler ve Teknik

Şartnameler

EK-3: Kısaltmalar


104


105

EK- 1: KÖPRÜ TASARIMINDA YARARLANILACAK STANDART VE KURALLAR

(Aşağıdakilerle sınırlı kalmamak üzere ilgili diğer ulusal, uluslararası standartlar)

1- TS 500 Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları

2- TS 3233 Öngerilmeli Beton Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları

3- KGM, Yol Köprüleri için Teknik Şartname

4- BS 5400 Steel, Concrete and Composite Bridges (Çelik, Beton ve Komposit Köprüler)

5- DIN 1075 Massive Brücken (Betonarme Köprüler)

6- DIN 1072 Strassen und Wegbrücken, Lastannahmen

(Cadde ve Yol Köprüleri Yük Kabulleri)

7- DIN 1078 Verbundtrager - Strassenbrücken - Richtlinien für die Berechnung und Ausbildung (Köprülerde Komposit Kirişlerin Hesap ve Tasarımı)

8- DIN 4227 Spannbeton - Richtlinien für Bemessung und Ausführung

(Öngerme ve Ardgerme Hesap ve Tasarımı)

9- Berechnungsgrundlagen für stahlerne Eisenbahnbrücken (BE)

(Çelik Demiryolu Köprüleri Statik Hesap Esasları)

10- Berechnungsgrundlagen für stahlerne Eisenbahnbrücken (DV 804)

(Çelik Demiryolu Köprüleri Statik Hesap Esasları)

11- Grundsatze für die bauliche Durchbildung stahlerne Eisenbahnbrücken GE (DV 805)

Çelik Demiryolu Köprüleri Yapım Esasları

12- EUROCODE 1, Actions on Structures

(Avrupa Yapı Kodları - Kod 1, Yapılardaki Hareketler)

13- UIC CODE, International Union of Railways (Uluslararası Demiryolları Birliği Kodları)

14- AASHTO, Seismic Design (American Association of State Highway and Transportation Officals) (Amerikan Devlet Karayolu ve Kamu Taşımacılığı Birli ği- Sismik Tasarım)

15- AASHTO, LRFO Bridge Design Specifications (AASHTO, Load and Resistance Factor Design) (Yük ve Direnç Faktörleri Tasarımı, Köprü Tasarım Şartnamesi)

16- AASHTO, SSHB (Standard Specifications for Highway Bridges) (AASHTO, Karayolu Köprüleri Standart Şartnamesi


106

EK- 2: METRO SĐSTEMĐ TASARIMINDA YARARLANILACAK STANDARTLAR,

YÖNETMEL ĐKLER VE TEKN ĐK ŞARTNAMELER

(Aşağıdakilerle sınırlı kalmamak üzere ilgili diğer ulusal, uluslararası standartlar-yönetmelikler)

STANDARTLAR

Sıra No

Standart No Adı

1 TS 498 Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri

2 TS 500 Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları

3 TS 825 Binalarda Isı Yalıtımı Kuralları

4 TS 1258 Temiz Su Tesisatı Hesap Kuralları

5 TS 2400 Demiryolu Rayları

6 TS 2494 Akustik-Ses Şiddeti Seviyesini Hesaplama Yöntemi

7 TS 2510 Kargir Duvarlar Hesap ve Yapım Kuralları

8 TS 3167 Kazık Temellerin Hesap ve Düzenlenmesinde Genel Kurallar

9 TS 3169 Çakma Kazıklar, Tasarım, Yapım ve Uygulama Kuralları

10 TS 3233 Öngerilmeli Beton Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları

11 TS 3419 Havalandırma ve Đklimlendirme Tesisleri -Projelendirme Kuralları

12 TS 3420 Havalandırma ve Đklimlendirme Tesislerini Yerleştirme Kuralları

13 TS 3647 Binalarda Yer Altı Suyuna Karşı Yapılacak Yalıtımlarda Tasarım - Yapım Kuralları

14 TS 8022 Şehir Đçi Yollar - Yaya Alt Geçitleri

15 TS 9986 Yangından Korunma - Yangın Algılama ve Alarm-Terim ve Tarifler

16 TS 10184 Demiryolu Hareketli Malzemeler - Kısım 2: Çeken ve Çekilen Taşıtlar Đçin Bandajlı Tekerlekler

17 TS 11588 Demiryolu Hareketli Malzemeler - Kısım 8: Çeken ve Çekilen Taşıtlar Đçin Monoblok Tekerlerin Boyut ve Dengeleme Özellikleri

18 TS 12127 Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 1: Yer Altı Đstasyon Tesisleri Tasarım Kuralları

19 TS 12186 Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 2: Yer Üstü Đstasyon Tesisleri Tasarım Kuralları

20 TS 12342

Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 4: Bakım Onarım Atölyeleri ve Depo Tasarım Kuralları

21 TS 12460 Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 5: Özürlü ve Yaşlılar Đçin Tesislerde Tasarım Kuralları

22 TS 12461 Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 8: Đstasyon Tanıtım Sembolleri-Tasarım ve Yerleştirme Kuralları

23 TS 12464 Demiryolu Taşıtları -Fren Papucu -Kompozit Malzemeli -Asbest Đhtiva Etmeyen

24 TS 12465 Demiryolu Taşıtları - Fren Balatası -Kompozit Malzemeli - Asbest Đhtiva Etmeyen


107

25 TS 12466 Demiryolu Taşıtları - Fren Bağlantı Başlıkları

26 TS 12511 Şehir Đçi Yollar -Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 7: Ulaşım Sistemi Sembolleri-Tasarım ve Yerleştirme Kuralları

27 TS 12525 Yangın Önleme - Metro ve Hafif Raylı Sistemler – Đstasyonlar - Genel

28 TS 12527

Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 14: Đstasyon Platformu Oturma Elemanları - Tasarım ve Yerleştirme Kuralları

29 TS 12535 Demiryolu Uygulamaları - Sinyal Lambaları ve Sinyal Lambaları Tutucuları-Tesis Kuralları - Çeken ve Çekilen Taşıtlar Đçin

30 TS 12574 Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 10: Đstasyon Đçi Đşaret ve Grafik Tasarım Kuralları

31 TS 12575 Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 11: Sistem Bilgi ve Đlan Panoları Genel Kuralları

32 TS 12576 Şehir Đçi Yollar- Özürlü ve Yaşlılar Đçin Sokak, Cadde, Meydan ve Yollarda Yapısal Önlemler ve Đşaretlemelerin Tasarım Kuralları

33 TS 12588 Demiryolu Uygulamaları -Trenler Đçin Elektrik Güç Beslemesi -Tren Barası (Tren Kablosu) Özellikleri

34 TS 12637 Şehir Đçi Yollar - Raylı Toplu Taşıma Sistemleri - Bölüm 22: Biletlendirme Sistemi Tasarım Kuralları

35 TS 12692 Şehir Đçi Yollar - Raylı Taşıma Sistemleri Bölüm 13: Đstasyon Platformu (Peron) Emniyet Kenar Bandı ve Đkaz Şeridi Tasarım Kuralları

36 TS 12694 Demiryolu Taşıtları -Yolcu Vagonları - Özürlü Yolcuların Tekerlekli Sandalyeleri Đle Seyahatine Uygun Vagon Düzenlemeleri

37 TS EN 115-1+A1

Yürüyen Merdiven ve Yürüyen Bantlar Đçin Güvenlik - Bölüm 1: Yapım ve Montaj

38 TS EN 286-3 Tanklar - Basınçlı - Hava Veya Azot Depolamak Đçin - Çelik - Bölüm 3: Demiryolu Taşıtlarında Kullanılan Hava Freni ve Yardımcı Pnömatik Donanım Đçin Tasarımlanmış

39 TS EN 286-4 Tanklar - Basınçlı - Hava veya Azot Depolamak Đçin - Alüminyum Alaşımından- Bölüm 4: Demiryolu Lokomotif ve Vagonlarda Kullanılan Hava Freni ve Yardımcı Pnömatik Donanım Đçin Tasarımlanmış

40 TS EN 671-1 Sabit Yangın Söndürme Sistemleri - Hortum Sistemleri - Bölüm 1: Yarı Sert Hortumlu Hortum Makaraları -

41 TS EN 671-2 Sabit Yangın Söndürme Sistemleri - Hortum Sistemleri - Bölüm 2: Yassı Hortumlu Hortum Sitemleri

42 TS EN 752 Drenaj ve Kanalizasyon Sistemleri - Bina Dışı

43 TS EN 806-1 Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler - Bölüm 1: Genel

44 TS EN 806-2 Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler - Bölüm 2: Tasarım

45 TS EN 806-3 Bina Đçi Tesisatı - Đçme ve Kullanma Sularının Taşınması Đçin Özellikler -Bölüm 3: Boru Ölçülendirilmesi - Basitleştirilmi ş Metot

46 TS 3033 EN 60529/A1

Muhafazalarla Sağlanan Koruma Dereceleri (IP kodu)

47 TS EN ISO 3095

Demiryolu Uygulamaları - Akustik - Ray Üstü Taşıtlardan Neşrolunan Gürültünün Ölçülmesi

48 TS 3168 EN 1536

Özel Jeoteknik Uygulamaları Delme (Fore) Kazıklar - (Yerinde Dökme Betonarme Kazıklar)

49 TS EN ISO 3381

Demiryolu Uygulamaları - Akustik-Ray Üstü Taşıtların Đçindeki Gürültünün Ölçülmesi


108

50 TS EN ISO 3766

Yapı Resimleri - Beton Takviye Donatısının Basitleştirilmi ş Gösterimi

51 TS 3532 EN ISO 5455

Teknik Resim - Ölçekler

52 TS EN 12056- 1-2-3-4-5

Cazibeli Drenaj Sistemleri - Bina Đçi -

53 TS ENV 12299 Demiryolu Uygulamaları - Yolcular Đçin Seyahat Konforu Ölçme ve Değerlendirme

54 TS EN 12380 Drenaj Sistemleri Đçin Hava Emiş Vanaları - Kurallar, Deney Metotları ve Uygunluk Değerlendirme

55 TS EN 12663 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıt Gövdelerinin Yapısal Özellikleri

56 TS EN 12845

Sabit Yangın Söndürme Sistemleri - Otomatik Sprinkler Sistemi - Tasarım, Montaj ve Bakım

57 TS 700 EN 13145

Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Ahşap Traversler ve Destekler

58 TS EN 13146-1 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu-Bağlantı Sistemleri Đçin Deney Yöntemleri-Bölüm 1: Boylamasına Ray Tutulmasının Belirlenmesi

59 TS EN 13230-1 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu-Beton Traversler ve Mesnetler- Bölüm 1: Genel Kurallar

60 TS EN 13230-2 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu-Beton Traversler ve Mesnetler- Bölüm 2: Öngerilmeli Yekpare Traversler

61 TS EN 13230-3 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu-Beton Traversler ve Mesnetler- Bölüm 3: Takviyelendirilmiş Đkiz Traversler

62 TS EN 13230-4 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu-Beton Traversler ve Mesnetler- Bölüm 4: Makaslar ve Kesişen Demiryolları Đçin Öngerilmeli Traversler

63 TS EN 13231-1 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Đş Kabulü-Bölüm 1: Balastlı Demiryolunda Çalışmalar-Düz Hat

64 TS EN 13231-2 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Đş Kabulü-Bölüm 2: Balastlı Demiryolunda Çalışmalar-Makas Dil Göbekleri

65 TS EN 13231-3 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Đş Kabulü-Bölüm 3: Demiryolu Üzerinde Rayların Taşlanması, Frezelenmesi ve Planyalanmasının Kabulü

66 TS EN 13232-3 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Makaslar ve Kesişen Demiryolları Bölüm 3:Teker/Ray Etkileşimi Đçin Kurallar

67 TS EN 13261 Demiryolu Uygulamaları - Tekerlek Takımları ve Bojiler-Dingiller-Mamül Özellikleri

68 TS EN 13272 Demiryolu Uygulamaları - Toplu Taşıma Sistemlerinde Çeken ve Çekilen Taşıtların Elektrikli Aydınlatması

69 TS 7043 EN 13450

Demiryolu Balastları Đçin Agregalar

70 TS EN 13452-1 Demiryolu Uygulamaları - Frenleme-Kütle Đletimli Fren Sistemleri - Bölüm1: Performans Kuralları

71 TS EN 13481-1 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu - Bağlantı Sistemleri Đçin Performans Özellikleri - Bölüm 1: Tarifler

72 TS EN 13481-2 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu-Bağlantı Sistemleri Đçin Performans Özellikleri Bölüm 2: Beton Traversler Đçin Bağlantı Sistemleri

73 TS EN 13481-3 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu-Bağlantı Sistemleri Đçin Performans Özellikleri Bölüm 3: Ahşap Traversler Đçin Bağlantı Sistemleri

74 TS EN 13597

Demiryolu Uygulamaları - Lastikli Amortisör Sistemleri - Pnömatik Amortisör Yayları Đçin Lastik Diyaframlar


109

75 EN 13674 Railway Applications - Track-Rail-Part1:Vignole Railway Rails 46 kg/m and Above (Demiryolu Uygulamaları-Ray-Bölüm1: Vignole Demiryolu Rayı 46 kg/m ve Üstü)

76 TS EN 13749 Demiryolu Uygulamaları - Tekerlek Takımları ve Bojiler - Boji Şaselerinin Yapısal Şartları Belirleme Metotları

77 TS EN 13848-1+A1

Demiryolu Uygulamaları - Hat - Hat Geometrisinin Kalitesi - Bölüm 1: Hat Geometrisinin Karakterize Edilmesi

78 TS EN 13848-2 Demiryolu Uygulamaları - Ray Hattı - Ray Hattı Geometrisinin Kalitesi - Bölüm 2: Ölçme Sistemleri - Ray Hattı Kayıt Araçları

79 TS EN 13848-5+A1

Demiryolu Uygulamaları - Ray Hattı - Ray Hattı Geometrisinin Kalitesi - Bölüm 5: Geometrik Kalite Seviyeleri - Düz Hat

80 TS EN 13802 Demiryolu Uygulamaları - Süspansiyon Bileşenleri - Hidrolik Amortisörler

81 TS EN 13913 Demiryolu Uygulamaları - Lastikten Mamül Amortisör Bileşenleri-Kauçuk Esaslı Mekanik Bileşenler

82 TS EN 14363 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıtlarının Seyir Karakteristiklerinin Kabul Deneyleri - Seyir Davranışlarının Denenmesi ve Durağan Deneyler

83 TS ISO 14520-1

Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri - Fiziksel Özellikler ve Sistem Tasarımı- Bölüm 1:Genel Kurallar

84 TS EN 14587-1 Demiryolu Uygulamaları -Yol - Rayların Alın ve Alın Yakma Kaynağı Bölüm 1:Yeni R220, R260, R260Mn ve R350H Sınıf Raylar

85 TS EN 14587-2 Demiryolu Uygulamaları-Yol- Rayların Alın ve Alın Yakma Kaynağı Bölüm 2

86 TS EN 14730-1 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu -Rayların Alumino Termik Kaynağı - Bölüm 1: Kaynak Đşlemlerinin Onayı

87 TS EN 14750-1 Demiryolu Uygulamaları - Şehir Đçi ve Banliyö Çeken ve Çekilen Taşıtlar Đçin Havalandırma Bölüm 1: Konfor Parametreleri

88 TS EN 14750-2 Demiryolu Uygulamaları - Şehir Đçi ve Banliyö Çeken ve Çekilen Taşıtlar Đçin Havalandırma Bölüm 2: Tip Deneyleri

89 TS EN14752 Demiryolu Uygulamaları - Araç Gövdesi Yan Giriş Sistemleri

90 TS EN 14813-1 Demiryolu Uygulamaları - Makinist Kabini Đçin Havalandırma- Bölüm 1:Konfor Parametreleri

91 TS-EN 14813-2 Demiryolu Uygulamaları - Makinist Kabini Đçin Havalandırma - Bölüm 2: Tip Deneyleri

92 TS EN 15085-1 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Araçları ve Bileşenlerinin Kaynağı - Bölüm 1:Genel

93 TS EN 15085-2 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Araçları ve Bileşenlerinin Kaynağı - Bölüm 2:Kaynak Đmalatçılarının Kalite Özellikleri ve Belgelendirilmesi

94 TS EN 15085-3 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Araçları ve Bileşenlerinin Kaynağı - Bölüm 3:Tasarım Özellikleri

95 TS EN 15085-4 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Araçları ve Bileşenlerinin Kaynağı - Bölüm 4:Đmalat Özellikleri

96 TS EN 15085-5 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Araçları ve Bileşenlerinin Kaynağı-Bölüm 5:Muayene, Deneyler ve Dokümantasyon

97 TS EN 15152 Demiryolu Uygulamaları - Tren Kabinleri Đçin Ön Cam Silecekleri

98 TS EN 15227 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Araç Gövdeleri Đçin Çarpmaya Elverişlilik Kuralları

99 TS EN 15509 Karayolu Ulaşımı ve Trafik Uzaktan Algılama Sistemleri - Elektronik Ücret Toplama - DSRC Đçin Birlikte Çalışılabilirlik Uygulama Profili

100 TS EN 15595 Demiryolu Uygulamaları - Fren Sistemleri - Patinaja Karşı Koruma


110

101 TS EN 15610 Demiryolu Uygulamaları - Gürültü Emisyonu - Dönme Kaynaklı Gürültüyle Đlgili Demiryolu Rayı Pürüzlülük Ölçümü

102 TS EN 15689 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıtları-Đmalatın Tamamlanmasında ve Đşletmeye Alınmadan Önce Demiryolu Taşıtlarının Denenmesi

103 EN 15827-1 Railway Applications. Bogies and Running Gear. Part 1. General Principles (Demiryolu Uygulamaları, Bojiler ve Şanzuman Kısım 1. Genel Prensipler)

104 TS EN ISO 24014-1

Toplu Taşıma-Birlikte Çalışılabilir Ücret Yönetim Sistemi-Bölüm 1: Mimari

105 TS EN 50121-1-2-3-4-5

Demiryolu Uygulamaları - Elektromanyetik Uyumluluk

106 TS EN 50122-1 Demiryolu Uygulamaları - Sabit Tesisler Bölüm 1: Elektriksel Güvenlik ve Topraklama Đle Đlgili Koruma Önlemleri

107 TS EN 50122-2 Demiryolu Uygulamaları - Sabit Tesisler Bölüm 2: D.A. Cer Sistemlerinin Neden Olduğu Serseri Akımların Etkilerine Karşı Koruma Önlemleri

108 TS EN 50123-1-2-3-4-5-6

Demiryolu Uygulamaları - Sabit Tesisler - D.A. Anahtarlama Donanımı

109 TS EN 50124-1

Demiryolu Uygulamaları - Yalıtım Koordinasyonu - Bölüm 1: Temel Kurallar- Bütün Elektrikli ve Elektronik Donanım Đçin Yalıtma Aralıkları ve Yüzeysel Kaçak Yolu Uzunlukları

110 TS EN 50124-2

Demiryolu Uygulamaları - Yalıtım Koordinasyonu - Bölüm 2: Aşırı Gerilimler ve Đlgili Koruma

111 TS EN 50125 -1 Demiryolu Uygulamaları - Donanım Đçin Çevre Şartları - Bölüm 1: Demiryolu Taşıtları Üzerindeki Donanım

112 TS EN 50125- 2 Demiryolu Uygulamaları - Donanım Đçin Çevre Şartları - Bölüm 2: Sabit Elektrik Tesisleri

113 TS EN 50125 -3

Demiryolu Uygulamaları - Donanım Đçin Ortam Şartları - Bölüm 3: Đletişim ve Sinyalizasyon Donanımı

114 TS EN 50126-1 Demiryolu Uygulamaları - Güvenilirlik, Elde Edilebilirlik, Bakım Yapılabilirlik ve Güvenlik Spesifikasyonu ve Gösterimi (RAMS) - Bölüm 1:Temel Kurallar ve Genel Đşlem

115 TS EN 50153 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıtları - Elektriksel Tehlikeler ile Đlgili Koruma Önlemleri

116 TS EN 50155 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıtlarında Kullanılan Elektronik Donanım

117 TS-EN 50215 Demiryolu Uygulamaları - Demiryolu Taşıtları - Đmalatın Tamamlanmasında ve Đşletmeye Alınmadan Önce Demiryolu Taşıtlarının Denenmesi

118 TS EN 50306-1-2-3-4

Demiryolu Uygulamaları - Çeken ve Çekilen Araçlarda Kullanılan Özel Yangın Performansına Sahip Kablolar - Đnce Cidarlı

119 TS EN 61508-1-2-3-4-5-6

Güvenlikle Đlgili Elektrikli veya Elektronik veya Programlanabilir Elektronik Sistemlerde Fonksiyonel Güvenlik

120 ECE R 43 Regülasyonu

Motorlu Taşıtlar - Emniyet Cam Malzemelerinin ve Bunların Takıldığı Taşıtların Onayı Đle Đlgili Hükümler

121 IEC 60571 Electronic Equipments Used In Railway Vehicles (Demiryolu Araçlarında Kullanılan Elektronik Ekipmanlar)

122 IEC 61133 Railway Applications - Rolling Stock - Testing of Rolling Stock on Completion of Construction and Before Entry Đnto Service (Demiryolu Uygulamaları - Araçlar - Yapım Đşleri Tamamlandığında ve Đşletmeye Alınmadan önce Araçların Testleri)

123 IEC 60077-1 Electric Equipments for Rolling Stocks (Raylı Sistem Araçları için Elektrik Ekipmanları)

124 NFPA 13 Standard for the Installation of Sprinkler Systems (Yağmurlama Sisteminin Kurulum Standardı)


111

125 NFPA 14 Standard for the Installation of Standpipe, Private Hydrant and Hose Systems (Sabit Borulu, Hidrant ve Hortum Sistemlerinin Kurulumu Đçin Standart)

126 NFPA 80 Standard for Fire Doors and Other Opening Protectives (Yangın Kapıları ve Diğer Açılır Koruyucu Yapılar Đçin Standart)

127 NFPA 90A Standard for the Installation of Air -Conditioning and Ventilation Systems (Đklimlendirme ve Havalandırma Sistemlerinin Kurulumu Đçin Standart)

128 NFPA 92A Recommended Practice for Smoke - Control Systems Utilizing Barriers and Pressure Differences- (Duman Kontrol Sistemleri, Bariyerler ve Basınç Farkları Đçin Pratik Önermeler)

129 NFPA 101 Life Safety Codes (Can Güvenliği Standartları)

130 NFPA 101A Guide on Alternative Approaches to Life Safety (Can Güvenliğine Alternatif Yaklaşımlar Üzerine Kılavuz)

131 NFPA 101B Code For Means of Egrees for Buildings and Structures (Binalar ve Yapılar Đçin Kaçış Vasıtaları Đçin Standart)

132 NFPA 105 Recommended Practice for the Installation of Smoke - Control Door Assemblies (Duman Kontrollü Kapı Takımlarının Kurulumu Đçin Pratik Önermeler)

133 NFPA 130 Standard for Fixed Guideway Transit and Passenger Rail Transit Systems (Sabit Hatlı Raylı Toplutaşım Sistemleri için Standart )

134 NFPA 221 Standard for High Challenge Fire Walls, Fire Walls and Fire Barrier Walls (Yüksek Dirençli Yangın Duvarları, Yangın Duvarları ve Yangın Bariyerleri Standardı)

135 NFPA 2001 Standard on Clean Agent Fire Extinguishing Systems (Temiz Gazlı Yangın Söndürme Sistemleri Standardı)

136 BS 5306-2 Fire Extinguishing Installations and Premises-Specification for Sprinkler Systems (Yangın Söndürme Kurulumu ve Müştemilatı - Sprinkler Sistemi Đçin Özellikler)

137 BS 5499-4:2000

Safety Signs, Including Fire Safety Signs. Code of Practice For Escape Route Signing (Güvenlik Đşaretleri, Yangın Güvenlik Đşaretleri Dahil. Kaçış Yolları Đşaretlemesi Đçin Standart)

138 BS 6266:2002 Code of Practice for Fire Protection for Electronic Equipment Installations (Elektronik Ekipmanların Kurulumu Đçin Yangın Koruma Standardı)

139 BS 6853:1999

Code of Practice for Fire Precautions in the Design and Construction of Passenger Carrying Trains (Yolcu Taşıma Trenlerinin Tasarım ve Yapımındaki Yangından Korunma Önlemleri Standardı)

140 BS 7346-4:2003

Components for Smoke and Heat Control Systems. Functional Recommendations and Calculation Methods For Smoke and Heat Exhaust Ventilation Systems, Employing Steady-State Design Fares. Code of Practice (Duman ve Isı Kontrol Sistemleri Bileşenleri. Duman ve Isı Egzostu Havalandırma Sistemlerinin Olağan Durum Tasarım Koşullarını Sağlayacak Önermeler ve Hesaplama Metotları Standardı)

141 BS 7807:1995

Code of Practice for Design, Installation and Servicing of Integrated Systems Incorporating Fire Detection and Alarm Systems and/or Other Security Systems for Buildings Other than Dwellings (Konut dışındaki Yapılar Đçin Yangın Algılama ve Alarm Sistemleri ve/veya Diğer Güvenlik Sistemleri Arasındaki Entegrasyonun Sağlanmasına Yönelik Tasarım, Kurulum ve Servis Standardı)


112

142 BS 7974-3: 2003

Application of Fire Safety Engineering Principles to the Design of Buildings. Structural Response and Fire Spread Beyond the Enclosure of Origin (Sub-System3) (Binaların Tasarımı Đçin Yangın Güvenliği Mühendisliği Prensiplerinin Uygulanması. Yapısal Önlemler ve Yangının Çıkış Çevresi Dışında Yayılması)

143 BS 9251:2005 Sprinkler Systems for Residential and Domestic Occupancies. Code of Practice (Yerleşim Bölgelerindeki Yapılar Đçin Sprinkler Sistemi Standardı)

144 UIC 541 - 5 Electropneumatic Brakes for Passenger and Freight Trains: Minimum Requirements (Yolcu ve Yük Taşıma Trenleri Đçin Elektropnömatik Frenler: Asgari Gerekler)

145 UIC 566 Loadings of Coach Bodies and Their Components (Yolcu Vagonu Gövdesi ve Bileşenlerinin Yüklenmesi)

146 ISO 2631 Mechanical Vibration and Shock - Evaluation of Human Exposure to Whole-Body Vibration- (Mekanik Titreşim ve Şok - Tüm Gövdesel Titreşimin Đnsan Üzerindeki Etkisinin Hesaplanması)

147 DIN 4150 Vibrations in Buildings (Binalardaki Titreşim)

148 IEC 349 Factory - Built Assembler of Low -Voltage Switchgear and Controlgear (Alçak Gerilim Kesme ve Kontrol Anahtarlarının Fabrika Montajları)

149 TSI Standards (ERA)

Technical Specifications for Interoperability (For the European Railway System) (Birlikte Đşletilebilirlik için Teknik Özellikler - Avrupa Demiryolu Sistemi için)

YÖNETMEL ĐKLER, TEKN ĐK ŞARTNAMELER

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik

Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği (ETKB)

Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik (BĐB)

Deprem Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik (BĐB)

Yapı Đşleri Đnşaat, Makine Tesisatı ve Elektrik Tesisatı Genel Teknik Şartnameleri (BĐB)

Đller Bankası Su ve Kanalizasyon Đşleri Genel Teknik Şartnamesi

TEDAŞ Teknik Şartnameleri

Elektrik Dağıtım Tesisleri Genel Teknik Şartnamesi (EMO)

Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği (ETKB)

Elektrik Đç Tesisleri Yönetmeliği (ETKB)

Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği (ETKB)

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği (ÇOB)

TCDD Teknik Şartnameleri

KGM Teknik Şartnameleri


113

EK-3: KISALTMALAR

KOD ĐNGĐLĐZCE TÜRKÇE

AC Alternating Current Alternatif Akım

AG Alçak Gerilim

ATC Automatic Train Control Otomatik Tren Kontrolü

ATO Automatic Train Operation Otomatik Tren Đşletimi

ATP Automatic Train Protection Otomatik Tren Koruması

CABS Cabin Signalization Kabinden Sinyalleme

CCTV Closed Circuit Television Kapalı Devre Televizyonu

CRT Cathode Ray Tube Katod Işınlı Tüp

DC Direct Current Doğru Akım

ET Emergency Trip Acil Açtırma

ETSĐ European Telecommunication Standarts Đnstitude

Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü

LCD Liquid Crystal Display Sıvı Kristal Monitör

MSC Manual Cabin Signalization Manüel Kabin Sinyalizasyonu

OG Orta Gerilim

PA Public Address Anons

PABX Public Address Branch Exchange Merkezi Telefon Santrali

PAL Phase Alternate Lines Avrupa Televizyon Sistemi

PPRC Polypropylen Random Co-Polimer

PVC Polivinyl Chloride Polivinil Klorid

RTU Remote Terminal Unit Uzak Terminal Ünitesi

SCADA Supervisory Control and Data Acquisition

Denetimli Kumanda ve Veri Toplama

TETRA Terrestrial Trunk Radio Küresel Tümleşik Röleli Telsiz

TFT Thin Film Transistor Đnce Tabaka Transistör

UPS Uninterruptable Power Supply Kesintisiz Güç Kaynağı

UV Ultra Violet Ultraviyole

VDU Video Display Unit Video Gösterim Ünitesi

VOBC Vehicle On Board Computer Araç Üstü Bilgisayarı

ĐÇĐNDEK ĐLER 2. GEOMETR Đ ş ğ ş Đ - ubak.gov.tr · PDF filehat ĐŞler Đ...

Documents

Transcript of ĐÇĐNDEK ĐLER 2. GEOMETR Đ ş ğ ş Đ - ubak.gov.tr · PDF filehat ĐŞler Đ...