Daugava tas mûsu spçks. Gaisma mûsu sasniegums un prieks. …89)_2014.pdf · 2016. 2. 29. ·...

DECEMBRIS – JANVÂRISNr. 6 (89) 2014 Cena € 3,98

Latv en er go kon cer nam – 75

Lat vi jas un ES enerìçtikas

po li ti kas ak tu ali tâ tes

Vçs tu ris kais mir klis Klai pç dâ

Enerìçtikas

“smag svars” – Vâ ci ja

Aka dç mi íis Kurts Ðvarcs:

kâ audzi nât do mâ jo ðu cil vç ku

De ju vir pu lî ...

www.eunp.lza.lv

Daugava — tas mûsu spçks.Gaisma — mûsu sasniegums un prieks.Jaudîgus un enerìijas pilnus mums visiem arî nâkamos 75 gadus!

Ko pâ esam aiz va dî ju ði vçl vie nu ga du, kas Lat vi jas un Bal ti jas ener ìç ti kâ ne sis jaun as vçs mas un prak tis kas ini ci atî vas, ie zî mç jot arî fun da men tâ las at tîs tî bas per spek tî vas.

2014. gads ir bi jis pâr mai òu laiks, ku râ uz plau kums un sta bi li tâ te mi jâs ar brî þiem, kad ne pie cie ðams uz mir kli ap stâ ties un ïau ties pâr do mâm par to, kâ du mû su re ìi ona ener ìç ti ku

vç la mies re dzçt nâ kot nç. Jo mû su ener ìç ti kas sek to ra iz aug sme pçc pie ciem vai des mit ga diem nav ti kai po li tis ku lç mu mu no teikts pro cess. Tas ir arî mû su ik die nas darbs – rû pes par ener go re sur su ap gâ des pie tie ka mî bu, dro ðî bu un ilg tspç ju, ku ru ga ran tç ða nâ nav ma zu un lie lu

lie tu, sva rî gu un ma zâk sva rî gu no ri ðu. Ða jâ dar bâ sva rîgs ir katrs no mums un no zî mî gas ir mû su ko pî gâs pû les un cen tie ni.

Ga da no ga les svçt ku priekð va ka râ, kad ne ti kai ska tâ mies nâ kot nç, bet arî iz vçr tç jam jau pa veik to, vç la mies no vi sas sirds pa teik ties vi siem, ku ri 2014. ga dâ bi ju ði ko pâ ar mums, vei do jot

þur nâ la at tîs tî bas kon cep ci ju, da lo ties sa vâs at zi òâs un pâr do mâs un at bal stot fi nan si âli.Îpa ðus pa tei cî bas vâr dus, 2014. ga du aiz va dot, gri bam vel tît þur nâ la “Ener ìi ja un Pa sau le”

ilg ga dç jam at bal stî tâ jam, lab vç lim un uz ti ca mam drau gam – Latv en er go kon cer nam, kas ðo gad at zî mç ja sa vas di bi nâ ða nas sep tiò des mit piekt o gads kâr tu.

Dâr gie draugi!

Þur nâ la ra do ðâs ko man das un Re dak ci jas pa do mes vâr dâ pa tei ca mies par sa dar bî bu:

SIA ‘’ITERA Latvija’’, AS ‘’Latvenergo’’, AS ‘’Latvijas Gâze’’, AS ‘’ENSTO LATVIJA”, Enerstena, SIA ‘’OBO BETTERMANN’’, Siemens Osakeyhtio Latvijas filiâlei,

SIA ‘’Robert Boch”, SIA ‘’BT 1’’, Rîgas Tehniskajai Universitâtei, Latvijas Elektroenerìçtiíu un Energobûvnieku asociâcijai, AS ‘’Draka Keila Cables”.

No vç lot sil tus un gai ðus Zie mas svçt kus, priek pil nu Jaun o ga du un ce rot uz sa dar bî bas tur pi nâ ða nu arî nâ ka ma jâ, 2015. ga dâ,

Jû su “Ener ìi ja un Pa sau le”

gadu þurnâlam"Enerìija un Pasaule"

Hid ro elek tro sta ci ju celt nie cî ba Balt krie vi jas Re pub li kâ

40. lpp.

Balt krie vi jas ko lç ìu pie re dze ir vis no taï liet de rî ga, jo ða jâ val stî pað laik bû vç un tu vâ ka jos ga dos plâ no ie viest eks plu atâ cijâ vai râ kas jaun as hid ro elek tro sta ci jas, to s tarp èetr as HES uz Dau ga vas. Balt krie vu pie re dze ir in te re san ta gan pie lie to to tehno lo ìis ko ri si nâ ju mu, gan in ves tî ci ju râ dîtâ ju un pro jek tu îs te no ða nas shç mas zi òâ. Vis as Balt krie vi jas HES, lî dzî gi kâ Lat vijâ, tiek bû vç tas uz lî dze nu mu upçm.

In èu kal na pa ze mes gâ zes krâ tu ve un tâs mo der ni zâ ci jas pro jekts (2014 – 2025)

52. lpp.

In èu kal na pa ze mes gâ zes krâ tu ve (IPGK) ir uni kâls ob jekts Bal ti jas val stu da bas gâ zes sis tç mâ, kas vai râk ne kâ èetrdes mit ga dus no dro ði nâ jis ne pâr trauk tas un dro ðas da bas gâ zes pie gâ des pa tç rç tâjiem. IPGK ir vie na no Eiro pâ lie lâ ka jâm da bis ka jâm jeb dziï ûdens ho ri zon ta dabas gâ zes krâ tu vçm ar pað rei zç jo ak tî vâs gâ zes ie til pî bu 2,3 mljrd. m3. Krâ tu ve tiek iz man to ta se zo nâ lai da bas gâ zes ap gâ dei.

Vie do tîk lu pçt nie cî bas centrs

69. lpp.

Vie do tîk lu pçt nie cî bas centrs vei dots uz Ener go sis tç mas ma te mâ tis kâs mode lç ða nas la bo ra to ri jas bâ zes, pâr òe mot gan tâs ilg ga dî go pie re dzi ener go sis tç mas at tîs tî bas un mo de lç ða nas jau tâ ju mos, gan sa dar bî bu ar Eiro pas va do ða jiem pçt nie cî bas in sti tû tiem un uni ver si tâ tçm ener ìç ti kas jo mâ.

2014/64 ENERÌIJA UN PASAULE

saturs

redakcijas padomes sleja

Redakcijas padomes priekðsçdçtâja Jura Savicka uzruna svçtkos______________________

Latvijas Republikas proklamçðanas 96. gadadiena

Lat vi jas va ro òus pie mi not_______________________

ziòas un aktualitâtes

Par Lat vi jas un Eiro pas Sa vie nî bas ener ìç ti kas po li ti kas ak tu ali tâ tçm. Ie skats Pa sau les Ener ìi jas pa do mes Lat vi jas Na ci onâ lâs ko mi te jas val des iz brau ku ma sç des dis ku si jâ______________________

Latvenergo 75

Latvenergo koncerns no vçstures lîdz mûsdienâm______________________

Nu mu ra vie sis – Âr is Þî gurs______________________

elektroenerìija

Re ìi onâ lâ un na ci onâ lâ di men si ja Bal ti jas ener ìç ti kâ_____________________________

AS “Latv en er go” spe ci âlis tu da lî ba RTU 55. starp tau tis ka jâ zi nât nis ka jâ kon fe ren cç_________________________

Pie re dzes ap mai òa pa lîdz stip ri nât Bal ti jas elek tro tîk lus____________________________

Hid ro elek tro sta ci ju celt nie cî ba Balt krie vi jas Re pub li kâ__________________________

Vie diem elek tro pâr va des tîk liem: Sie mens laiþ kla jâ jaun u aiz sar dzî bas ie kâr tu sç ri ju SIP RO TEC 5_____________

enerìija bez robeþâm

Vâ ci ja – ener ìç ti kas po li ti kâ mums jâ rî ko jas un jâ do mâ eiro peis ki___________________________

6

8

12

16

22

28

31

34

40

46

48

2014/6

saturs

5ENERÌIJA UN PASAULE

Redakcijas padome

Juris Savickis, padomes priekðsçdçtâjs, SIA "ITERA Latvija" prezidents

Namejs Zeltiòð,padomes priekðsçdçtâja vietniekszinâtniskajos jautâjumos, Dr.habil.sc.ing., profesors

Âris Þîgurs,Dr.sc.ing.,AS "Latvenergo" valdes priekðsçdçtâjs

Kârlis Briòíis, Dr.sc.ing., LEEA valdes loceklis, izpilddirektors

Egîls Dzelzîtis, Dr.habil.sc.ing., profesors

Juris Ekmanis, akadçmiíis

Leonîds Ribickis, akadçmiíis, RTU rektors

Jânis Stradiòð, akadçmiíis

Ilmârs Stuklis, AS "Latvenergo" valdes padomnieks

Ludvigs M. Bednarcs (Dr. Ludwik M. Bednarz), Dr.sc.ing. (ASV),

Jerþijs S. Mihna (Dr. Jerzy S. Michna), prof., Dr.habil.ing., Dr.h.c. LZA (Vâcija)

Jurijs Tabunðèikovs (Юрий Табунщиков),akadçmiíis (Krievijas Federâcija)

Jurìis Vilems (Jurgis Vilemas),akadçmiíis (Lietuva)

RedakcijaRedaktore: Edîte KalniòaZinâtniskais redaktors: Kârlis BriòíisLiterârâ redaktore: Andþela ÐuvajevaDatorgrafiíe: Klâra GrundðteineBiroja vadîtâjs: Gints Burâns

Redakcijas adrese:Dzirciema iela 121, Rîga, LV-1055Tâlrunis 67461620Mob.tâlr. 29446806 E-mail: [email protected] www.eunp.lza.lv

Par rakstos pausto faktu un datu pareizîbu atbild rakstu autori. Autortiesîbas uz publicçtajiem rakstiem un ilustrâcijâm pieder E&P redakcijai. Pârpublicçðana tikai ar rakstisku E&P redakcijas piekriðanu.Iznâk reizi divos mçneðos.Iespiests SIA “Print Group”

Sadarbîbâ ar:

Izdevçjs SIA Enerìija un PasauleReìistrâcijas nr. 40003614953

52

56

58

61

64

69

72

75

78

80

82

88

94

95

96

gâze

In èu kal na pa ze mes gâ zes krâ tu ve un tâs mo der ni zâ ci jas pro jekts (2014 – 2025)__________

Par pç tî ju mu“Krie vi jas gâ zes em bar go un Eiro pas gâ zes ap gâ des dro ðî ba”__________________

Jauns ele ments Bal ti jas da bas gâ zes ap gâ des sis tç mâ – Klai pç das SDG ter mi nâ lis________

Gaz prom gâ ze auto trans por tam___________________

zinâtne

Kas mçs esam? No ku rie nes nâ kam?_______________

Vie do tîk lu pçt nie cî bas centrs____________________

izglîtîba

Kon kurss to po ða jiem elek tro spe ci âlis tiem “Jaun ais pro fe si onâ lis 2014”_____________________ Sti pen di ju kon kurss stu di ju no slç gu ma dar bu au to riem elek tro ener ìç ti kâ un elek tro teh ni kâ_______________

To po ðie ar hi tek ti – "ITE RA Lat vi ja" sti pen di âti_______________________

Vai esam ce ïâ uz jaun u at al go ju ma sis tç mu?_______

enerìijas vçsture

Ve ca dzies ma jaun âs ska òâs jeb îss ie skats Lat vi jas elek tro ener ìç ti kas vçs tu res trîs gad sim tu pie re dzç. VEU “Íe gums” uz sâk dar bu_____

dzîves enerìija

Bal les, bal les ..._______________________________

enerìçtiíu ABC

Da þas pa sau lç po pu lâ ras mçr vie nî bas_____________

summary

Ko pâ esam aiz va dî ju ði sprai gu un no ti ku miem ba gâ tu ga du, kas Lat vi jas un Bal ti jas ener ìç ti kâ ir ne sis daudz pâr mai òu un ie zî mç jis jaun us, ne gai dî tus at tîs tî bas vek to rus.

Kâ ne gai dîts, sa trau coðs pa vçr siens Bal ti jas un Lat vi jas ener ìç ti kâ no teik ti vçr tç jams 2014. ga dâ pie òem tais lç mums, kas ìe opo li tis kâ iz prat nç ir viens no no zî mî gâ ka jiem – ja ne pats no zî mî gâ kais – aiz va dî ta jâs di vâs desmit ga dçs: Vâ ci jas ener ìç ti kas kon cerns E.On Ruh rgas ir pa zi òo jis par aizie ða nu no mû su re ìi ona tir gus, pâr do dot sev pie de ro ðâs ak ci jas Bal ti jas val stu da bas gâ zes kom pâ ni jâs.

Lîdz ðim AS “Lat vi jas Gâ ze” ak ci onâ ru sa stâ va sta bi li tâ te no dro ði nâ ja skaid rus un sa pro ta mus “spç les no teiku mus” mû su re ìi ona da bas gâ zes tir gû, ta èu ðo brîd ir jâ rç íi nâs, ka si tu âci ja drî zu mâ mai nî sies. Mums nâk sies sa skar ties ar glu þi ci tu re ali tâ ti, pie lâ go ties jaun iem ap stâk ïiem, kas, lîdz ar Tre ðâs ener ìç ti kas pa ke tes ie vie ða nu Lat vi jâ lîdz 2017. ga da ap rî lim, vieð zi nâ mu sa trau ku mu un ne skaid rî bu.

No zî mî gâ kais jau tâ jums ða jâ kon tek stâ ir ðâds: kas ie gâ dâ sies AS “Lat vi jas Gâ ze” ak ci ju pa ke ti no nu jau faktis ki bi ju ðâ ak ci onâ ra? Vai tas bûs kâds liels tir gus spç lç tâjs, kas ie in te re sçts kom pâ ni jas ilg tspç jî gâ at tîs tî bâ, skaid ras un pa re dza mas in ves tî ci ju vi des un uz òç mu ma at tîs tî bas stra tç ìi jas vei do ða nâ, vai arî tâs bûs vai râ kas ne lie las kom pâ ni jas, kas vç lç sies pâr pirkt ak ci jas vie nî gi tâ pçc, lai tâs re ali zç tu tâ lâk... Ot ra jâ ga dî ju mâ, pro tams, pa ies laiks, lîdz starp nie ki at ra dîs lie lâ ku in ves to ru vai in ves to rus, un tik mçr Lat vi jas gâ zes kom pâ ni jâ pa stâ vçs pro blç mu ra ða nâs risks. Pa tu rot prâ tâ ðo ris ku, mums ir jâ ap zi nâs, ka AS “Lat vi jas Gâ ze” ir taut saim nie cî bas stabi li tâ tei un at tîs tî bai no zî mîgs uz òç mums, no ku ra dar bî bas ir at ka rî gi gan lie lie in dus tri âlie da bas gâ zes pa tç rçtâ ji, gan, pro tams, mâj saim nie cî bu sek tors mû su val stî.

Pla ðâ kâ iz prat nç da bas gâ zes ap gâ des pa re dza mî ba un sta bi li tâ te ir ne vien eko no misks, bet arî na ci onâ lâs un re ìi onâ lâs dro ðî bas jau tâ jums. Bie þi vien, ru nâ jot par val stu vai pla ðâ ku ìeo grâ fis ko re ìi onu dro ðî bu, mçs au tomâ tis ki at tie ci nâm dro ðî bas jç dzie nu ti kai uz mi li tâ ro jo mu – mi li tâ riem ìe opo li tis kiem sa spî lç ju miem jeb ka radar bî bas drau diem. To mçr mi li tâ rie kon flik ti ir ti kai viens no vis pâ rç jâs re ìi onâ lâs un valsts dro ðî bas kom po nentiem. Otrs, ne ma zâk sva rîgs kom po nents, ir ener ìç tis kâ dro ðî ba, kas fak tis ki vei do pa ri tâ ti ar fi zis ko jeb mi li tâ ro dro ðî bu. Nâ kot nç bû tu sva rî gi rast op ti mâ lu lîdz sva ru starp mi li tâ râs un ener ìç tis kâs dro ðî bas pa aug sti nâ ða nu, skaid ri de fi nç jot, cik lie lâ mç râ Lat vi jai no sa va bu dþe ta, no dok ïu mak sâ tâ ju nau das, bû tu jâ at bal sta tas vai cits na ci onâ lâs dro ðî bas kom po nents. Ðis ir îs tais brî dis fun da men tâ lam jau tâ ju mam: ko mums, Lat vi jai, no zî mçs mili tâ râ dro ðî ba, ja ne bûs cil vç ku, ne bûs sta bi las taut saim nie cî bas un fun kci onç jo ðas eko no mi kas, ko sar gât no mi litâ riem drau diem? Par sa prâ tî gu at bil di uz ðo jau tâ ju mu mums vis iem jâ do mâ jau ta gad, jo vi dç ja un il ga ter mi òa stra tç ìis kâ ener ìç ti kas dro ðî ba, tâ pat kâ valsts taut saim nie cî bas iz aug sme ko pu mâ, ir tie ði at ka rî ga no ðo dien pie òem tiem po li tis kiem lç mu miem.

At grie þo ties pie da bas gâ zes te ma ti kas, jâ at zîst, ka gâ zes ap gâ des kon jun ktû ras pâr vei de Lat vi jâ un Bal ti jâ pama to jas ne ti kai uz for mâ lu re ìi onâ lâ un Eiro pas Sa vie nî bas iek ðç jâ da bas gâ zes tir gus kon so li dâ ci ju – li be ra li zâ cijai ne pie cie ða mâs li kum do ða nas bâ zes ra dî ða nu, bet arî uz al ter na tî vu pie gâ des avo tu un ce ïu pie sais ti, vien lai kus no dro ði not re âlu re sur su pie gâ dâ tâ ju kon ku ren ci tir gû. Ðo brîd Bal ti jâ da bas gâ zes pa tç ri òa ap jo mi ir ne lie li, un pâr re dza mâ nâ kot nç tiek pro gno zçts to tâ lâks sa ma zi nâ jums. Diem þçl lîdz ðim ne vie na po li tis kâ ini ci atî va nav bi ju si vçr sta uz da bas gâ zes ìe ne râ ci jas lo mas stip ri nâ ða nu nedz pa ðu mâ jâs, nedz kai miò val stîs. Ar vien bie þâk sa ska ra mies ar re to ri ku, ku râ da bas gâ zes bâ zes jau du pro jek tu at tîs tî ba tiek no ni ve lç ta un dis kre di tç ta, do dot priekð ro ku at jau no ja mâs ener ìç ti kas ri si nâ ju miem. Tas sa vu kârt no zî mç, ka al ter na tî vâs da bas gâ zes pie gâ des pa ma tâ kal pos vie nî gi po li tis ki iz vir zî tiem pie gâ þu di ver si fi kâ ci jas un dro ðî bas mçr íiem, ne vis pa tie sai ener ìi jas tir gus at tîs tî bas ga ran tç ða nai.

Sa gla bâ jas ne skaid rî ba arî par re ìi onâ lâ SDG ter mi nâ ïa bû ves pro jek tu. Ðî ga da no vem bra vi dû Igau ni ja un So mi ja pa zi òo ja par po li tis ku vie no ða nos bû vçt di vus sa ðíid ri nâ tâs da bas gâ zes (SDG) ter mi nâ ïus: lie lâ ko, re ìi onâlo – So mi jâ un ma zâ ko, lo kâ lo – Igau ni jâ. Vien lai kus, lîdz 2019. ga dam, tiek plâ nots iz bû vçt abu val stu da bas gâ zes ap gâ des sis tç mu starp sa vie no ju mu – So mu lî èa ðíçr so ju mu Bal tic con nec tor. Ta èu pa gai dâm, òe mot vç râ ie priek ðçjo ne veik smî go pie tei ku mu bû vçt re ìi onâ lo da bas gâ zes ter mi nâ li vien lai kus abâs val stîs (pro jek ta lîdz fi nan sç ða nu no rai dî ja Eiro pas Ko mi si ja), vçl ir pâr ag ri spriest par jaun âs ini ci atî vas re ali zâ ci jas per spek tî vâm.

Pil nî gi re âlas ap ri ses tâ dç jâ di ie gu vis vie nî gi Po li jas–Lie tu vas da bas gâ zes in fra struk tû ras starp sa vie no jums GIPL, ku ra stra tç ìis kâ no zî me Cen trâl ei ro pas un Austrum ei ro pas, kâ arî vis as pâ rç jâs Eiro pas da bas gâ zes ap gâdes sis tç mu tâ lâ kâ fi zis kâ in teg râ ci jâ ap ðau bî ta ne tiek. To mçr par adek vâ ti fun kci onç jo ðu re ìi onâ lo da bas gâ zes tir gu ar da þâ diem pie gâ des avo tiem mçs va ram do mât ti kai tad, ja ek sis tç da bas gâ zes fi zis kas trans por tç ða nas ie spç jas re ìi ona iek ðie nç starp vi sâm val stîm – pro ti, ja ir iz vei do ti starp sa vie no ju mi zie me ïos starp Igau ni ju un So mi ju un dien vi dos starp Po li ju un Lie tu vu. Un, pro tams, ja tiek re ali zç ti vai râ ki al ter na tî vi SDG pie gâ des projek ti, kas tur klât nek rop ïo tir gu. Kâ zi nâms, ðâ ga da no ga lç no slç dzâs pel do ðâ SDG ter mi nâ ïa iz vei de Klai pç dâ, Lie tu vâ. Jaun ais ter mi nâ lis gan fak tis ki uz sâk Bal ti jas val stu da bas gâ zes pie gâ þu di ver si fi kâ ci ju, bet to ne var uz ska tît par in stru men tu Lie tu vas vai Bal ti jas re ìi ona da bas gâ zes ce nas sa ma zi nâ ða nai. Ðî re la tî vi ne lie lâ SDG

Þur nâ la “Ener ìi ja un Pa sau le” la sî tâ ji, ko lç ìi, drau gi!


Redakcijas padomes sleja

im por ta mez gla eks plu atâ ci jas ie tek me uz da basgâ zes ce nas for mâ ci ju Lie tu vâ bûs vi sai jû ta ma, jo virs 60% no da bas gâ zes ga la ce nas vei do sies uz termi nâ ïa in fra struk tû ras amor ti zâ ci jas iz mak su rç íina, kas ie kïauj gan da bas gâ zes re ga zi fi kâ ci ju, gan tankku ìagla bâ ta vas no mas mak su.

Ru nâ jot par re ìi onâ lâ SDG ter mi nâ ïa pro jek tu un Lat vi ju, jâ pie bilst, ka vie nî gi mû su val stij Balti jas jû ras aus tru mu da ïâ ir da bas gâ zes ap gâ des cen tra iz vei des po ten ci âls, ko bû tu vçrts at tîs tît nâkot nç. Op ti mâls ri si nâ jums bû tu ter mi nâ ïa iz vei de tie ði Lat vi jâ un In èu kal na pa ze mes gâ zes krâ tu ves pla ðâ ka iz man to ða na ðâ da vç rie nî ga da bas gâ zes pie gâ þu di ver si fi kâ ci jas mez gla kon tek stâ. Sa vukârt, ja tik tu ras ta ie spç ja pla ðâ kai Lat vi jas dabas gâ zes uz gla bâ ða nas po ten ci âla ap gu vei, at tîs tot Do be les pa ze mes gâ zes krâ tu vi, tad mû su valsts stra tç ìis kâ no zî me Cen trâl ei ro pas un Austrum ei ropas da bas gâ zes ap gâ des dro ðî bas un pie tie ka mî bas ga ran tç ða nâ kïû tu ne at sve ra ma. Lat vi jâ va rç tu tikt iz vei dots viens no Eiro pas da bas gâ zes tirdz nie cî bas cen triem (hub) ar vis iem no tâ iz rie to ða jiem eko nomis ka jiem ie gu vu miem.

Kâ ak tu âlâ ko 2014. ga da no ri si elek tro ener ìçti kas sek to râ jâ min lç mums 2015. ga da 1. jan vâ rî no slçgt elek tro ener ìi jas tir gus at vçr ða nas pro ce su Lat vi jâ, kas pa redz re gu lç to elek tro ener ìi jas ta ri fu at cel ða nu arî skait lis ki lie lâ ka jai elek tro ener ìi jas pa tç rç tâ ju gru pai – mâj saim nie cî bâm. Pro tams, ðis lç mums sais tîts ar ne iz bç ga mu ce nu kâ pu mu elektro ener ìi jas pie gâ des un sa da les iz mak su dçï, bet par tir gus li be ra li zâ ci jas no slç gu ma fak tis ko ie tekmi uz Lat vi jas elek tro ener ìi jas tir gus kon jun ktû ru mçs va rç sim spriest ti kai nâ ka ma jâ ga dâ.

Aiz ejo ðâ 2014. ga da no ga lç vç los vçl reiz at gâ dinât – pâr mai òu laiks al laþ vieð ne dro ðî bu un ðaubas, mu di na ar lie lâ ku vç rî bu at ska tî ties uz ie priekð pa veik to. Tas liek skaid râk ap zi nâ ties pri ori tâ tes, ku ras vien mçr jâ pa tur prâ tâ, lai no pâr mai òâm Lat vi jas valsts un katrs tâs ie dzî vo tâjs gû tu ja ne tie ðu ma te ri âlu la bu mu un taus tâ mus ie gu vu mus, tad vis maz vçr tî gu pie re dzi. Ðî pie re dze pa lî dzçs skaid râk de fi nçt na ci onâ lâs ener ìç ti kas sek to ra pri ori tâ tes un, pats gal ve nais, kon sek ven ti îs te not iz vir zî tos mçr íus.

Þur nâ la “Ener ìi ja un Pa sau le” ra do ðâ ko lek tî va, Re dak ci jas pa do mes un sa vâ vâr dâ svei cu Jûs ga da no ga les svçt kos, vç lu iz tu rî bu, la bu ve se lî bu, pro fe si onâ lu brie du mu un spç ju ne zau dçt mçr ía iz jû tu jeb ku râ si tu âci jâ. Mçs vis i dar bo ja mies ener ìç ti kâ, vei do jam valsts ener ìç ti kas po li ti ku, ga ta vo jam jaun us kad rus in dus tri jai, stâstâm par ener ìç ti ku Lat vi jâ un pa sau lç, prak tis ki re ali zç jam lo kâ li un val stis ki no zî mî gus ener ìç ti kas pro jek tus. Ðis darbs tur pi nâs, un kat ram no mums ta jâ ir jâ ie gul da la bâ kais, ko va ram sniegt: mû su spç jas, kom pe ten ce, in te lek tu âlais po ten ci âls un, pats gal ve nais, lep nums par Lat vi ju!

Lai mums vis iem gai ði, dvç se les sil tu ma pil ni Zie mas svçt ki un veik smîgs, vçr tî gâm ide jâm un la biem dar biem ba gâts jaun ais – 2015. gads!

Prie cî gus svçt kus!

“ITE RA Lat vi ja” pre zi dents, þur nâ la “Ener ìi ja un Pa sau le” Re dak ci jas pa do mes priekð sç dç tâjs

Ju ris Sa vic kis

Foto

: Gun

ârs

Bind

e

2014/6 7ENERÌIJA UN PASAULE

Redakcijas padomes sleja

Lat vi jas lik te nis ir cie ði sais tîts ar cil vç ku, mû su valsts vei do tâ ju, lik te òiem. Vçl vai râk, ïau dis, kas vei do ju ði un tur pi na vei dot val sti, arî ir pa ti valsts, un vien no tâ, cik ga râ spç cî gi, tais nî gi un pa tie si ir cil vç ki, bûs at ka rî ga mû su ko pî gâ, tâ tad – vis as valsts, nâ kot ne. Bez pa gât nes – vai at ce ra mies un go di nâm sa vus va ro òus, kas cî nî ju ðies par ne at ka rî bu, pa lî dzç ju ði to sa gla bât un at jau not, – nav do mâ ja ma nâ kot ne. Ðo die nas valsts un cil vç ki ir tur pi nâ jums pa gât nç lik ta jam çtis ka jam, kul tû ras un arî ma te ri âla jam pa ma tam. Par spî ti vçs tu res lîk lo èiem un sma ga jiem pâr bau dî ju miem, kas lat vju zem i un tau tu pie mek lç ja pa gâ ju ðâ gad sim ta ot ra jâ pus ç, tas sa gla bâ jies gan mû su dvç se lçs, gan vie tâ, ko mî lam un sau cam par mâ jâm – Lat vi jâ. Pçrn ap ri tç ja 150. gads kâr ta, kopð dzi mis sa vas ze mes, tau tas, valsts pat ri ots, Lâèplç ða Ka ra or de òa ka va lie ris, pul kve dis An sis Zel tiòð (1863–1942). Viòð, tâ pat kâ dau dzi lai ka bied ri, cî nî jâs par Lat vi jas val stis ku ma iz vei di un no stip ri nâ ða nu. Lî dzî gi dau dziem ka ros un ik die nas grû tî bâs rû dî tiem vî riem pul kve dis Zel tiòð sap òo ja, ka vi òa bçr ni un maz bçr ni dzî vos brî vâ Lat vi jâ, at ce ro ties un no vçr tç jot vi òa pa au dzes ro kâm vei do to, kop to un sar gâ to aug stâ ko vçr tî bu – ie spç ju pað iem vei dot sa vu un sa vas valsts lik te ni. Viòð bi ja viens no tiem, ko mçdz dç vçt par “ze mes sâ li”, un tie ði tâds ir pa li cis sa vu tu vi nie ku un lîdz gait nie ku at mi òâs. Tâ dçï, sa gai dot Lâè plç ða die nu un Lat vi jas Re pub li kas pro kla mç ða nas 96. gads kâr tu un ie mû þi not pul kve þa Zel ti òa gai tas, ðâ ga da ru de nî pie Vec pie bal gas vi dus sko las ti ka at klâts vi òam vel tîts, tçl nie ka Jâ òa Stru pu ïa vei dots un ar Lat vi jas valsts aiz sardzî bas fon da “Lâè plç sis” at bal stu ta pis pie mi òas ba rel jefs. Pie mi òas zî me kriet nam ka rei vim, Lat vi jas pat ri otam un cil vç kam ar lie lo bur tu – dç lam, vî ram un tç vam, ku ra dzî ves gâ jums ir ap brî no ja ma sa va lai ka lie cî ba un pie râ dî jums tam, cik daudz dzî vç ie spç jams sa sniegt ar sma gu dar bu, rak stu ra stin grî bu, prin ci pi ali tâ ti un, pats gal ve nais, tçv ze mes mî les tî bu.

Lat vi jas va ro òus pie mi not

Le o Jan sons



Si gurds Rus ma nis

Gri bç tos teikt, ka ðis no ti kums ir sa mç râ uni kâls: vai bie þi ga dâs, ka tç va 150. ga du ju bi le jâ dçls fi nan sç un at klâj vi òam pie mi òas zî mi? Un vçl – tie ði Lâèplç ða Ka ra or de òa ka va lie ra, pul kve þa An ða Zel ti òa dçï vi òa dzimtâ vie ta Lie zç res pa gas tâ ie sauk ta par Man dþû ri ju. Sa vu laik “Ka ïç nu” mâ jas at ra dâs Mç dzu las pa gas tâ. Lie zçres pa gas ta ka pos dzim tas ap be dî ju mi sa kop ti ar pul kve þa dç la pa lî dzî bu. Tur gan ne mek lç sim pa ðu A. Zel ti òu, jo viòð kâ Lâè plç sis at du sas Rî gâ, Brâ ïu ka pos, 400. ap be dî ju ma vie tâ. Vi òa 150. gads kâr tas die nâ at ce res brî di Brâ ïu ka pos noor ganizçja Lat vi jas valsts aiz sar dzî bas fon da “Lâè plç sis” pre zi dents Jâ nis Ivars Kaspar sons, kurð de vis lie lu ie gul dî ju mu Lat vi jas ener go bûv nie cî bas at tîs tî bâ – viòð ir No pel niem ba gâ tais ener go celt nieks.

Arî pul kve þa dçls sais tîts ar ener ìç ti ku – Na mejs Zel tiòð (1935) ir Pa sau les Ener ìi jas pa do mes Lat vi jas Na ci onâ lâs ko mi te jas pre zi dents.

No ma ïa jâ “Man dþû ri jâ” ka lç ja mâ jas “Ka ïç ni” nav sa gla bâ ju ðâs, tâ pçc pie mi òas zî mi no lemts uz stâ dît pie kâd rei zç jâs Vec pie bal gas drau dzes sko las (ie svç tî ta 1864. ga dâ) manti nieces – Vec pie bal gas vi dus sko las çkas. Drau dzes sko lu A. Zel tiòð bei dzis ar iz ci lî bu, tâ lâk mâcî jies Viï òas ka ra sko lâ. No 1901. ga da se ko ja die nests Har bi nâ, Krie vi jas ro beþ sar dzç. Íî nie ði vi òu ïo ti cie nîju ði, bez íî nie ðu va lo das pra tis vçl 5 va lo das. Bi jis ïo ti tais nîgs, par sma giem no zie gu miem li cis cirst gal vas gan íî nie ðiem, gan krie viem. Man dþû ri jâ An sis Zel tiòð die nçja laik pos mâ no 1901. lîdz 1915. ga dam; ti cis ap bal vots ar vai râ kiem An nas un Vla di mi ra or de òiem, par no pelniem Zie mas svçt ku kau jâs – ar Ju ra zo be nu. Bi ju ði arî ci ti or de òi. At va dâs no Man dþû ri jas íî nie ði vi òam uz dâvi nâ ja ka ro gu ar uz rak stu “Tais nîgs kâ sva ri”. Ðie vâr di ta gad la sâ mi uz tçl nie ka Jâ òa Stru pu ïa vei do tâs pie miòas plâk snes, ko at klâ ja 2014. ga da 15. ok tob rî.

Lat vi jâ An sis Zel tiòð bi ja 4. Vid ze mes strçl nie ku pulka ko man die ris. Vi òa pul kâ die nç ja rakst nieks Alek

sandrs Grîns, kurð sa vu ko man die ri pie mi nç jis “Dvç se ïu pu te òa” des mit lap pu sçs. Sprie dî sim pa ði par pul kve þa “ar ie dzel te no, Man dþû ri jas vç ju un snieg pu te òu no âr dî to se ju” tais nî gu mu. Kad klu sâ lai kâ pa zu du si ba tal jo na la bâ kâ ðau te ne – vin èestrs, ko man die ris ar “ie sir mo bâr di òu un bar gu, maz liet pie sar ku ðu krun kai nu se ju, kurâ nik ni deg acu guns” drau dç jis vai nî go no dot tie sai. Ci tç jam “Dvç se ïu pu te ni” ar strçl nie ka Sa las zi òo ju mu: “Es mu vai nîgs, bet man li kâs, ka ga lu ga lâ bû ðu pa rei zi da rî jis: ve cus, kriet nus ka ra vî rus mçdz ap gla bât ar go du, virs nie kiem dod ka pâ lîdz i vi òu ie ro èus, un virs leit nants Va nags bi ja pel nî jis, ka liek zâr kâ vi òa ðau te ni, ar ku ru tas no lai dis no kâ jas èetr des mit de vi òus vâ cie ðus. Tas, no ku ra lo des viòð kri ta, bi ja Va na ga èetr des mit de vî tais...” Tad no dreb sir mâs koman diera ûsas, no raus tâs se ja – un, iz laiz dams spie íî ti no ro kas, tas ap skauj un no skûp sta Sa lam abus vai gus. “Tu esi la bi da rî jis,” viòð sa ka, un bal sî tam ma na vieg lu dre bç ða nu.”

Jâ nis Stru pu lis 1995. ga dâ vei do jis arî pie mi òas ba rel je fu “Dvç se ïu pu te òa” au to ram Rî gâ, Baz nî cas ie lâ 4a.

Ka ïç nu Zel ti òu mie ra vie ta Lie zç res pa gas ta ka pos. Uz ob elis ka rak stîts: “Viss pa iet – tais nî ba pa liek.” Ðeit ap be dî ti An ða Zel ti òa sen èi – vec tçvs Wilum Sel tin (1800–1891), tçvs Pç te ris (1825–1886) un mâ te An na (1823–1889). Ðos ka pus at jau no ja un rû pî gi kopj An ða Zel ti òa brâ ïa Pç te ra maz maz mei ta Ie va Ru ka ko pâ ar ìi me ni.

An ða Zel ti òa at du sas vie ta Rî gâ, Brâ ïu ka pos (400. ap be dî ju ma vie tâ). Fo to grâ fi ja uz òem ta 2013. ga da 30. ok tob rî – pul kve þa 150. dzim ða nas die nâ, Rî gas pie mi nek ïu aìen tû ras di rek to ra Gun ta Gai lî ða or ga ni zç ta jâ pie mi òas brî dî.

Vec pie bal gas vi dus sko la ar mâk sli nie ka Jâ òa Stru pu ïa vei do to pie mi òas plâk sni, ko at klâ ja 2014. ga da 15. ok tob rî.


Pie mi òas ba rel je fa pie Vec piebal gas vi dus sko las at klâ ða nas cere mo ni ja ti ka rû pîgi gatavota. Tâ nedrîkstçja no tikt jaun â mâ cî bu ga da sâ ku mâ; skol nie kiem bi ja jâ zi na, kas par cil vç ku ðe kâdreiz mâcîjies. Lai arî smi dzi nâ ja lietus, pa sâkums bi ja la bi ap meklçts, prie cç ja jaun sar gu go da sar dze, pat ðau te òu sa lûts. Pie dalî jâs no Rî gas at brau ku ðie Valsts aiz sar dzî bas fon da “Lâè plç sis” pâr stâv ji: pre zi dents Jâ nis Ivars Kas par sons, val des lo cek lis, pul k veþ leit nants (NA TO kods OF4) Vi lis Ju ris Dau gu lis, pul kve dis (NA TO kods OF5) Jâ nis Har tmanis un Rî gas pie mi nek ïu aìen tûras di rek tors, LZA Go da lo cek lis Gun tis Gai lî tis.

LZA Go da lo cek ïa tçl nie ka Jâ òa Stru pu ïa vei do to pie mi òas vie tu ie svç tî ja mâ cî tâjs Edijs Kal niòð.

Vec pie bal gas no va da Do mes priekð sç dç tâ jai El lai Frîd val dei An der so nei par at bal stu ba rel je fa uz stâ dî ða nâ un no va da at tîs tî bas vei ci nâ ða nu ti ka pa sniegta Valsts aiz sar dzî bas fon da “Lâè plç sis” Go da zî me. E&P

Ja reiz ru nâ jam par pie mi nek ïiem, tad jâteic, ka pagâ ju ðâ ga da va sa râ Alek sandrs Grîns ti ka pie jaun as pie mi òas vie tas – bla kus vi òa va saras mît nei Ma tî ðu pa gas ta “Pi kâ tos” ti ka at klâts pie mi òas ak mens. Par A. Zel ti òa at tiek smi pret A. Grî nu lie ci na arî pul kve þa dç la – jau mi nç tâ Na me ja Zel ti òa vârds. Viòð pie dzi ma Za ïe nie ku pa gas ta “Vid ze mes strçl nie kos”, kur rakst nieks bie þi cie mo jâs pie pen si jâ aiz gâ ju ðâ An ða Zel tiòa. Grî na pir mais, ar Kul tû ras fon da god al gu apbal vo tais ro mâns “Na me ja gre dzens” bi ja iz nâ cis 1932. ga dâ. Kad Na mejs pie dzi ma, mâ te pra sî ju si pul kve dim, par ko lai dç lu audzi na. Par ka ra vîru? At bil de bi ju si: “Par zi nât nie ku, in þe nie ri.” Vçlç jums pie pil dî jâs – dçls ir Lat vi jas Zi nât òu akadç mi jas Go da lo cek lis, inþenierzinâtòu doktors, profe sors un ilg sto ði strâ dâ Fi zi kâ lâs ener ìç ti kas in sti tû tâ.

“Vid ze mes strçl nie ki” ir kâd rei zç jâs De gu mui þas kun gu mâ ja. Pul kve dis te no dar bo jâs ar lauksaimnie cîbu, pa lî dzç ja di vi al go ti lauk strâd nie ki – pui sis un mei ta. Pats al laþ ko da rî ja, gâ ja lie tið íâ dar ba so lî. Vi òa kundze Min na Mar grie ta (dz. Glu di òa, 18981984) uz lau ka ne gâ ja, rû pç jâs par mâ ju, gata vo ja gar ðî gas mal tî tes.

Jaun sar gu go da sar dze 2014. ga da 15. ok tob rî.

Pul kve dis Jâ nis Har tma nis sa ka pat ri otis ku pa sâ ku ma ie vad ru nu.

Vec pie bal gas vi dus sko las di rek to re Lo li ta Þa ga re pa tei cas pa sâ ku ma da lîb nie kiem un sa ka no slç gu ma ru nu.



No la bâs: Na mejs Zel tiòð, Jâ nis Stru pu lis un An ða Zel ti òa brâ ïa Pç te ra maz maz mei ta Ie va Ru ka (dz. Âbo li òa) ar mei tu Ra su. Nav klât esoðs Ie vas dçls An drievs, kurð vis vai râk in te re sç jas par dzim tas vçs tu ri.

Tas, kas tiks ie au dzi nâts bçr nos, lie lâ mç râ at karîgs no ve câ kiem. Ne vel ti taur upie te Ede Blau a sa òç ma Tri ju Zvaig þòu or de ni, jo èet riem vi òas dç liem par va ro nîbu 1919. ga da cî òâs pie ðíirts aug stâ kais mi li tâ rais ap bal vo ju ms – Lâè plç ða Ka ra orde nis. Vai dau dzi ar at zi nî bu at ce rçju ðies sa vus vecâ kus?

Vec pie bal gas vi dus sko las audzçk òus ne bai da lie tus un vçjð.

Pul kve þa An ða Zel ti òa pie mi òas plâk snes at klâ ða nas ce re mo ni jas “ìi me nes fo to grâ fi ja”.


Foto Jânis Brencis

Dis ku si jas ie va dâ N. Zel tiòð in for mç ja pa sâ ku ma da lîb nie kus par PEP ak ti vi tâ tçm, kas ti ka ap spries tas or gani zâ ci jas Iz pil da sam ble jâ ðâ ga da 20.–23. ok tob rî Kar ta he nâ, Ko lum bi jâ. Viòð pie mi nç ja val stu un re ìi onu ener ìçti kas sek to ra struk tu râ lâs ana lî zes (mo ni to rin ga) re zul tâ tus, kas bal stî ti uz 2013. ga dâ ap ko po to jo mas eks per tu un po li ti kas vei do tâ ju paus to vie dok ïu bâ zes. N. Zel tiòð no râ dî ja, ka Lat vi jas eks per tu iz teik tais vie dok lis – gan ener ìç ti kas sek to ra ilg tspç jas, gan po ten ci âli vâ jo pun ktu vçr tç ju mâ – vi su mâ ko re lç ar ko pç jiem ES prin ci piem, ap tve rot tâ das jo mas kâ, pie mç ram, Krie vi jas fak tors, ener go re sur su pie gâ des ce ïu un avo tu di ver si fi kâ ci ja, jaun u ener go sis tç mu starp sa vie no ju mu iz bû ve gan elek tro ener ìç ti kas in fra struk tû ras, gan da bas gâ zes ap gâ des tîk lu

Par Lat vi jas un Eiro pas Sa vie nî bas ener ìç ti kas po li ti kas ak tu ali tâ tçm

2014. ga da 10. no vem brî “Eko no mis tu ap vie nî bas 2010” tel pâs, Rai òa bul vâ rî 21, aiz ri tç ja Pa sau les Ener ìi jas pa do mes Lat vijas Na ci onâ lâs ko mi te jas (PEP LNK) un “Eko no mis tu ap vie nî bas 2010” or ga ni zç ta dis ku si ja par Lat vi jas un Eiro pas Sa vie nîbas (ES) ener ìç ti kas po li ti kas ak tu ali tâ tçm. Dis ku si jas priekð plâ nâ iz vir zî jâs jau tâ jums par ES ener ìç ti kas po li ti kas sa tva ra un Lat vi jas (Bal ti jas) ener ìç ti kas fak tis ko no ri ðu sinerìiju – cen tie ni no skaid rot, kâ un cik lie lâ mç râ po li tis kâs ini ci atî vas re ìi ona ener ìç ti kas sek to ra pa kâ pe nis kai pâr vei dei ko re lç ar ES ener ìç ti kas po li ti kas tâ lâ kas in teg râ ci jas ten den ci. Po li ti kas vei do tâ jus dis ku si jâ pâr stâ vç ja Saei mas de pu tâts Mâr tiòð Bon dars (Lat vi jas Re ìi onu ap vie nî ba), Eiro par la men ta de putâts Ro berts Zî le (Na ci onâ lâ ap vie nî ba), “Eko no mis tu ap vie nî bas 2010” pre zi dents un PEP LNK lo cek lis Dr. oec. Ojârs Keh ris, kâ arî eko no mi kas eks perts, pro fe sors Ul dis Osis. Skaid ro ju mus, pa pil di nâ ju mus un ko men tâ rus no ener ìç ti kas jo mas pro fe si onâ ïu pus es snie dza PEP LNK pre zi dents, pro fe sors Na mejs Zel tiòð, AS “Latv en er go” val des priekð sç dç tâjs, PEP LNK vi ce pre zi dents Dr. sc. ing. Âr is Þî gurs, PEP LNK val des lo cek lis, AS “Rî gas Sil tums” val des priekð sç dç tâjs Mg. sc. ing. Nor munds Tal cis un Rî gas Teh nis kâs uni ver si tâ tes pro fe sors, PEP LNK re vi dents An dris Krçs liòð.Gal ve nâs tç mas, ko ap sprie des da lîb nie ki iz vir zî ja kâ no zî mî gu ak tu ali tâ ti ne ti kai Lat vi jai un Bal ti jai, bet arî ci tiem Eiro pas re ìi oniem, bi ja jaun â ES ener go efek ti vi tâ tes po li ti kas sa tva ra ap stip ri nâ ða na un tâ lâ ka pri mâ ro ener go re sur su pie gâ des ce ïu un avo tu di ver si fi kâ ci ja, ku ras no zî mî ba îpa ði sa asi nâs da bas gâ zes ap gâ des un da bas gâ zes tir gus li be ra li zâ ci jas kon tek stâ.

Ie skats Pa sau les Ener ìi jas pa do mes Lat vi jas Na ci onâ lâs ko mi te jas val des iz brau ku ma sç des dis ku si jâ



in teg ri tâ tes stip ri nâ ða nai, sa ðíid ri nâ tâs da bas gâ zes (SDG) pie gâ des ie spç ju pa pla ði nâ ða na un ener go ap gâ des stra tç ìis kâ dro ðî ba. Kar tahe nas Iz pil da sam ble jâ tur pi nâ jâs dis ku si ja par tâ dç vç tâs ener ìç ti kas tri lem mas jau tâ ju miem, ar vien skaid râk ie zî mç jot ener ìç ti kas sekto ra na ci onâ lâs un pâr na ci onâ lâs di men si jas so ci âlâ fak to ra no zî mîgu mu un eko no mis kâs iz aug smes sa sais ti ar ilg tspç jî gas ener ìç ti kas stra tç ìi jas îs te no ða nu da þâ dos pa sau les re ìi onos.

Kar ta he nâ no ti ka arî bal so ða na par 2019. ga da PEP Pa sau les kongre sa no ri ses vie tu. No di vâm pre ten den tçm – Ap vie no to Arâ bu Emirâ tu gal vas pil sç tu Abû Da bî un Bra zî li jas pil sç tu Rio de þa nei ro (Krievi jas pil sç ta Sankt pç ter bur ga sa vu kan di da tû ru at sau ca) – ar bal su vai râ ku mu ti ka iz vç lç ta Abû Da bî, lai gan LNK de le gâ ci ja sa ska òâ ar val des lç mu mu bal so ja par Rio de þa nei ro.

Dis ku si jas gai tâ iz ska nç ja at ðíi rî gi vie dok ïi par 24. ok tob rî Eiro pado mes ES da lîb val stu lî de ru sa nâk smç pie òem to vie no to kli ma ta un ener ìç ti kas po li ti kas sa tva ru 2030. ga dam. Tas pa redz, ka da lîb val stîm ar zem âku iekð ze mes kop pro duk ta (IKP) ap jo mu uz vie nu ie dzî vo tâ ju bûs ma zâks sil tum nî ce fek ta gâ zu (SEG) emi si ju sa ma zi nâ ða nas mçr íis un da lîb val stis, ku ru IKP uz vie nu ie dzî vo tâ ju ne pâr sniedz 60% no ES vi dç jâ râ dî tâ ja, var iz vç lç ties lîdz 2030. ga dam tur pi nât pie ðíirt bezmak sas kvo tas ener ìç ti kas no za rei. Mak si mâ la jam ap jo mam, ko pçc 2020. ga da pie ðíir bez mak sas, ne va ja dzç tu pâr sniegt 40%.

Ie gu vums Lat vi jai bûs sais tîts ar Emi siju tirdz nie cî bas sis tç mas (ETS) jo mu, kurâ ie tilpst lauk saim nie cî ba un trans por ta no za re. Lai gan ko pç jais mçr íis vi sâm ES da lîb val stîm pa liek ne mai nîgs – lîdz 2030. ga dam SEG emi si jas sa ma zi nât par 43% sa lî dzi nâ ju mâ ar 2005. ga da râ dî tâ jiem, to mçr ne ofi ci âli ap rç íi ni lie ci na, ka uz Latvi ju va rç tu at tiek ties 10% emi si ju sa ma zinâ jums. Lat vi jai ne bûs sais toðs mçr íis par 43% sa ma zi nât SEG emi si jas lîdz 2030. gadam. Lat vi jai tie bûs 10%, tâ pat kâ kli mata un ener ìç ti kas sa tva râ 2020. ga dam.

Val stis ir vie no ju ðâs par kli ma ta un ener ìç ti kas po li ti ku, pa re dzot at se viðíus kom pen sâ ci jas me hâ nis mus sais tî bâ ar SEG emi si ju sa ma zi nâ ða nu – ko pç jais mçr íis ir sa ma zi nât SEG emi si jas par 43%

at tie cî bâ pret 2005. ga du. Tâ sau ca ma jâ ETS sek to râ jeb lie lo ener ìç ti kas uz òç mu mu no za rç val stîm pa re dza mi trîs at bal sta me hâ nis mi. No ETS tirdz nie cî bas ie òç mu miem tiks iz vei dots 2% fonds val stîm, ku râm IKP uz vie nu ie dzî vo tâ ju ga dâ ir zem âks par 60% no ES vi dç jâ râ dî tâ ja. Fi nan sç jums tiks sa da lîts starp val stîm, lai uz la bo tu ener go efek ti vi tâ ti un mo der ni zç tu ener ìi jas sis tç mas.

No vi su ES da lîb val stu ko pç jiem ie nâ ku miem, kas vei do sies, pâr do dot emi si ju kvo tas (tie sî bas pie sâr òot da bu), 10% no nau das tiks sa da lî ti starp val stîm, ku ru IKP râ dî tâ ji uz vie nu ie dzî vo tâ ju ne sa sniedz 90% no Eiro pas vi dç jâ râ dî tâ ja. Arî ðis no tei kums at tiek sies uz Lat vi ju.

Pa re dzçts arî tur pi nât pie ðíirt bez mak sas kvo tas lie la jiem ener go pa tç ri òa uz òç mu miem. Pa gai dâm gan nav zi nâms, kâds bûs ðo kvo tu ap joms. Lat vi jâ ðâ di uz òç mu mi ir AS “Rî gas ku ìu bû vç ta va”, SI A “Lau ma Fab rics”, SI A “Sa bied rî ba Mâr upe”, AS “Ven tbun kers”, SI A “Sau lkal ne S”, AS “Val mie ras stik la ðíied ra”, AS “Lo de”, SI A “Olai nes íî mis kâ rûp nî ca “Bio lars””, SI A “Cemex”, SI A “Knauf” un ci ti.

Sais tî bâ ar ener go ap gâ des dro ðî bu do ku men tâ uz svçrts, ka EK îs te nos kri tis ki sva rî gos ko pî gu in ter eðu pro jektus da bas gâ zes no za rç. Kâ pri ori tâ ri no râ dî ti tie in fra struk tû ras pro jek ti, kas uz la bos So mi jas un Bal ti jas val stu ener ìç tis ko dro ðî bu, sek mçs ener ìi jas pie gâ dâ tâ ju un pie gâ des ce ïu da þâ do ða nu un tir gus fun kci onç ða nu. Par jaun â sa tva ra ie tek mi uz Lat vi jas ener ìç ti kas nâ kot ni un ener go efek ti vi tâ tes pa sâ ku mu îs te no ða nas shç mu po zitî vi iz tei câs gan M. Bon dars, gan R. Zî le, vien lai kus no râ dot, ka sâ kot nç ji do ku men ta pro jekts iz pel nî jies asu kriti ku no vai râ ku ES da lîb val stu pus es sais tî bâ ar pa re dza mo in ves tî ci ju ap jo ma pa lie li nâ ða nu ener go efek ti vi tâ tes pa sâ ku mu uz la bo ða nâ no na ci onâ lo val stu pus es un vir kni ne skaid rî bu, kas ar to sais tî tas.

Sprai ga dis ku si ja 10. no vem bra sa nâk smç iz vçr tâs par Lat vi jas un Bal ti jas re ìi ona da bas gâ zes ap gâ des piegâ þu dro ðî bas un di ver si fi kâ ci jas jau tâ ju miem. Te iz kris ta li zç jâs gal ve nie pro blçm jau tâ ju mi, kas at tie ci nâ mi uz

Dis ku si jas mo de ra tors – “Eko no mis tu ap vie nî bas 2010” pre zi dents un PEP LNK lo cek lis Dr. oec. Ojârs Keh ris

Po li ti kas vei do tâ jus dis ku si jâ pâr stâv Eiro par la men ta de pu tâts Ro berts Zî le un LR Saei mas de pu tâts Mâr tiòð Bon dars



val stîm un re ìi oniem ar ne lie lu da bas gâ zes pa tç ri òu, tur klât îpa ði ak cen tç jot da bas gâ zes pa tç ri òa ne ga tî vâs di na mi kas ten den ci, pro ti, da bas gâ zes pa tç ri òa tautsaim nie cî bâ sa ma zi nâ ju mu uz at jau no ja mo ener go resur su îpat sva ra pa lie li nâ ju ma rç íi na elek tro ener ìi jas un sil tum ener ìi jas ra þo ða nâ lie la jâs pil sç tâs.

M. Bon dars uz svç ra pie gâ des avo tu di ver si fi kâ ci jas as pek tu, no râ dot uz ne pie cie ða mî bu ma zi nât at ka rî bu no vie na da bas gâ zes pie gâ dâ tâ ja un vei ci nât kon ku ren ci re ìi onâ la jâ da bas gâ zes tir gû, kas re zul tç tos arî ap gâ des dro ðî bas pa aug sti nâ ða nâ. Tur klât îpaðs uz svars tik tu likts uz al ter na tî vo pie gâ des avo tu lo mu ða jâ pro ce sâ, ja jaun ie da bas gâ zes pie gâ dâ tâ ji bû tu arî re sur su jeb “dabas gâ zes mo le ku lu” îpað nie ki. Ðâ di, pçc dis ku si jas da lîbnie ku – po li ti íu do mâm, bû tu ie spç jams pa nâkt vai râk, ne kâ slç dzot lî gu mus ar pie gâ dâ tâ jiem starp nie kiem.

R. Zî le da bas gâ zes pie gâ þu di ver si fi kâ ci jas jau tâ ju mâ vçr sa uz ma nî bu uz Lat vi jas da bas gâ zes uz gla bâ ða nas poten ci âla, îpa ði In èu kal na pa ze mes gâ zes krâ tu ves (IPGK), pie eja mî bu ar ak cen tu uz da bas gâ zes sek to ra trans for

mâ ci jas tâ lâ ku no ri si lîdz 2017. ga da ap rî lim, iz vç lo ties op ti mâ lâ ko da bas gâ zes pâr va des un sa da les at sais tes mo de li. Ða jâ mo de lî uz gla bâ ða nas fun kci jai bû tu jâ bût ap vie no tai ar pâr va des fun kci ju, pro ti, bû tu jâ vei do vie nots da bas gâ zes pâr va des un uz gla bâ ða nas ope ra tors, ne vis jâ pie sais ta uz gla bâ ða nas ope ra tors da bas gâ zes sa da les sis tç mai.

Pa pil di not ko lç ìa teik to, M. Bon dars sa cî ja, ka tie ði IPGK nâ kot nç no teiks Lat vi jas da bas gâ zes ap gâ des sis tçmas sva rî gu mu pla ðâ kâ re ìi onâ lâ mç ro gâ – to pie râ da ðâb rî þa krâ tu ves fun kci ja Bal ti jas da bas gâ zes ap gâ des pietie ka mî bas un dro ðî bas ga ran tç ða nâ. Da bas gâ zes pie gâ des ce nu jau tâ ju mâ dis ku si jas da lîb nie ki no râ dî ja uz ma zo tir gu (tâds ir arî Bal ti jas val stu un So mi jas tir gus) kâ kri tis ku vâ jo pun ktu da bas gâ zes ap gâ des di ver si fi kâ ci jâ ar SDG im por ta ter mi nâ ïu starp nie cî bu. Ða jâ jau tâ ju mâ gan po li ti íu un ener ìç ti kas jo mas pro fe si onâ ïu vie dok ïi at ðíî râs – po li ti íu no stâ jas pa ma tâ bi ja tç ze, ka di ver si fi kâ ci ja Bal ti jas ga dî ju mâ va rç tu no ri tçt, ti kai pa ma to joties uz ne pie cie ða mî bu ma zi nât eso ðâ da bas gâ zes pie gâ dâ tâ ja lo mu, tur pre tî ener ìç ti kas pro fe si onâ ïu ska tî jums sa sau câs ar da bas gâ zes pa tç ri òa ne ga tî vâs di na mi kas ten den cçm Bal ti jas re ìi onâ, kas bû tis ki ma zi na jau tâ nomi nâ lo lie lo glo bâ lâ da bas gâ zes tir gus spç lç tâ ju in te re si par SDG re sur su re ali zâ ci ju.

Â. Þî gurs at gâ di nâ ja, ka da bas gâ zes tir gus ten den ces jâ ska ta kon tek stâ ar da bas gâ zes pa tç ri òa iz mai òâm aizva dî ta jos ga dos un tâm pro gno zçm, kas pa ma to jas uz lie lu elek tro ener ìi jas un sil tum ener ìi jas bâ zes jau du bûv niecî bas pro jek tiem nâ kot nç. Tâ Bal ti jas val stu da bas gâ zes pa tç ri òa ap joms, kas vi dç ji sa stâ da 4,5 mil jar dus m3 ga dâ, sa ma zi nâs, un pa gai dâm nav sig nâ lu, kas lie ci nâ tu par ie spç ja mu po zi tî vu di na mi ku. At jau no ja mo ener go re sur su îpat sva ra pa lie li nâ ða na Bal ti jas gal vas pil sç tu sil tum ener ìi jas ap gâ des bi lan cç lie ci na, ka no tir gus pa kâ pe nis ki tiek iz spies ti da bas gâ zes ìe ne râ ci jas avo ti, un ðî ten den ce at tie ci nâ ma ne ti kai uz per spek tî vu, bet arî jau re ali zçto pro jek tu un dar bo jo ðos ìe ne râ ci jas jau du sek to ru. Lîdz ar to nav pa ma ta uz ska tît, ka mazs re ìi onâ lais tir gus, ku râ da bas gâ zes pa tç riòð sa rûk un tu vâ kâ per spek tî va nav op ti mis tis ka, va rç tu ilg ter mi òâ bût in te re sants tâ dâm pie gâ des liel val stîm kâ, teik sim, Ka ta ra.

Sa nâk smç ti ka kri ti zçts vie dok lis, ka da bas gâ zes pie gâ des al ter na tî vu ce ïu un avo tu ie nâk ða na Bal ti jâ, kas jau fak tis ki uz sâk ta lîdz ar Klai pç das pel do ðâ SDG ter mi nâ ïa pro jek ta re ali zâ ci ju, va rç tu bû tis ki sa ma zi nât da bas gâzes re ali zâ ci jas ce nas. Kâ lie ci na Lie tu vas pie mçrs, ðâ da sa ma zi nâ ju ma ten den ce nav pro gno zç ja ma un kon ku rence ar eso ðâ pie gâ dâ tâ ja da bas gâ zes re sur su iz mak sâm ir ap grû ti nâ ta. Zi nâ mâ mç râ to no sa ka arî fakts, ka at ðíi ras da bas gâ zes ce nas vei do ða nâs for mu la eso ða jam un jaun ajam pie gâ dâ tâ jam un liels ko pç jo iz mak su vei do ða nâs kom po nents jaun ajam pie gâ dâ tâ jam ir sais tîts ar da bas gâ zes pie gâ di un re ga zi fi kâ ci ju, kâ arî SDG ter mi nâ ïa galve nâ struk tu râ lâ ele men ta – da bas gâ zes tan kku ìa gla bâ ta vas no mas iz mak sâm.

ES da bas gâ zes tir gus tâ lâ kas at tîs tî bas kon tek stâ dis ku si jas da lîb nie ki ap lû ko ja da bas gâ zes ap gâ des dro ðî bas ES lî me òa ini ci atî vu, kas sais tî ta ar tâ dç vç tâs Eiro pas ener ìç ti kas sa vie nî bas iz vei di. Ða jâ jau tâ ju mâ dis ku si jas da lîb nie ki bi ja vie nis prâ tis, ka pa ti sa vie nî bas iz vei de ir at bal stâ ma, to mçr pro blç mas ðo brîd ra da ES da lîb val stu at ðíi rî gais vie dok lis par tâs mçr íiem un uz de vu miem, kâ arî gal ve na jiem vir zie niem, kam, vien lai kus lo bç jot visas ES ener go ap gâ des dro ðî bas pa aug sti nâ ða nu, jâ bût at bil sto ðiem arî brî vâ tir gus prin ci piem. Vi sai lie las ðau bas ra da ide ja par vie no tas Krie vi jas da bas gâ zes ie pir ku ma ce nas no teik ða nu vi sâm ES da lîb val stîm, jo, pirm kârt, kat rai da lîb val stij ar ðo pie gâ dâ tâ ju ir at ðíi rî gas eso ðo lî gu mu sais tî bas un da þâ das ìe opo li tis kâs at tie cî bas un, otr kârt, pie gâ des no sa cî ju mi un, at tie cî gi, re sur su ce na lî gu mu ie tva ros ir va ri ab la. At bal stot ðâ du ini ci atî vu, tik tu pâr kâp ti brî vâ da bas gâ zes tir gus prin ci pi, cik tâl tie at tie ci nâ mi uz at se við íu ES da lîb val stu da bas gâ zes ap gâ des kom pâ ni ju tie sî bâm pa nâkt vie no ða nos par Krie vi jas da bas gâ zes pie gâ dçm, kas iz de vî gas tie ði kat rai val stij at sevið íi. Sa vu kârt ðâ das ini ci atî vas at bal sta ga dî ju mâ pie ejai bû tu jâ bût lî dzî gai arî at tie cî bâ uz ci tiem da bas gâ zes pie gâ dâ tâ jiem, ko gan no piet ni ap grû ti nâ tu fakts, ka da bas gâ zes ce nu for mâ ci ja Eiro pas re ìi onâ at ðíi ras da þâ du tirdz nie cî bas plat for mu (hub) dçï.

Tâ dç jâ di Eiro pas ener ìç ti kas sa vie nî bas iz vei de bû tu no zî mî ga ne tik daudz kâ tieðs at se við íu ener go re sur su ce nu uni fi kâ ci jas me hâ nis mu ko pums, bet drî zâk kâ re ìi ona ener go ap gâ des dro ðî bu vei ci no ðu pa sâ ku mu plâns, balsto ties uz da þâ du ap vie no tâs Eiro pas val stu un re ìi onu ener go ap gâ des kon jun ktû ru ob jek tî va jâm at ðíi rî bâm. E&P

Jâòa Brenèa foto

Ener ìç ti kas jo mas pro fe si onâ ïus dis ku si jâ pâr stâv AS “Latv en er go” val des priekð sç dç tâjs, PEP LNK vi ce pre zi dents Dr. sc. ing. Âr is Þî gurs un PEP LNK val des lo cek lis, AS “Rî gas Sil tums” val des priekð sç dç tâjs Mg. sc. ing. Nor munds Tal cis



Pirms 75 ga diem, 1939. ga da 15. ok tob rî, Íe gu ma hid ro elek tro sta ci jâ (HES) ti ka ie dar bi nâts pir mais jaunuz bû vç tais hid ro ag re gâts (HA), ku ra sa ra þo to elek tro ener ìi ju pa vie nu no di vâm 88 kV pâr va des elek tro lî ni jâm pâr va dî ja uz Jâ òcie ma apakð sta ci ju (a/st) un caur tâs vie nu trans for ma to ru un tâ lâk pa èet riem du bul tíç þu 20 kV ka be ïiem – uz a/st "Par ks" pie ta ga dç jâ Dau ga vas sta di ona. Vis as mi nç tâs jaun bû ves (88 kV pâr va des elek tro lî ni jas, a/st "Jâ òcie ms" ar trans for ma to riem, 20 kV ka beï lî ni jas, a/st "Par ks") ti ka iz bû vç tas Íe gu ma HES pro jek ta ie tva ros, kas no dro ði nâ ja teh nis ko ri si nâ ju mu ener go sis tç mas di bi nâ ða nai tâ pa ða ga da 22. de cem brî.

Pir mais HA ti ka ie dar bi nâts zvied ru in þe nie ra Se der bau ma va dî bâ, bet HES tâ lâ kai ope ra tî vai un teh nolo ìis kai va dî bai ti ka no zî mçts HES eks plu atâ ci jas per so nâls ar di rek to ru P. Kra sov ski un teh nis ko va dî tâ ju E. Kel de ru priekð ga lâ. 1939. ga da 4. de cem brî Íe gu ma HES ope ra tî vâ un teh no lo ìis kâ va dî ba pil nî bâ pâr gâ ja lat vie ðu ko man das ro kâs, un tâ pa ða ga da 17. no vem brî pie elek tro tîk la ti ka pie slçgts arî ot rais HA.

Ðî ga da 14. ok tob rî pçc H. Jaun ze ma (bi ju ðâ Dau ga vas kas kâ des gal ve nâ in þe nie ra) ini ci atî vas no ti ka elektro ener ìç ti kas ve te râ nu, Lâè plç ða Go da zî mes lau re âtu, tik ða nâs Íe gu ma mu ze jâ, lai ko pî gi at ce rç tos Íe gu ma HES pirm â HA ie dar bi nâ ða nu pirms 75 ga diem un iz vçr tç tu ðî no ti ku ma ie tek mi uz Lat vi jas rûp nie cî bas un lauk saim nie cî bas uz plau ku mu.

Tik ða nâs da lîb nie ki no ska tî jâs video ma te ri âlu (mon tç tu no dau dzâm fo to grâ fi jâm) par Íe gu ma HES celt niecî bu 1936.–1940. ga dâ un par eks pe ri men tâ la jiem îs slç gu miem 330 kV elek tro tîk lâ 90. ga dos. Dis ku si jâ no stipri nâ jâs pâr lie cî ba par lat vie ðu tau tas lie lo pat ri otis mu 1938. ga dâ, brîv prâ tî gi pie da lo ties Íe gu ma bû ves lîdz finan sç ða nâ un ie gâ dâ jo ties valsts kre dît zî mes 44 mil jo nu la tu vçr tî bâ. Pçc Lat vi jas oku pâ ci jas tau tas pâr stâv ju (rûp nie ku, lauk saim nie ku, in te li ìen ces un strâd nie ku) ie gâ dâ tâs kre dît zî mes zau dç ja vçr tî bu un ne kad ne ti ka at pir ktas.

Tik ða nâs da lîb nie ki iz tei ca pa tei cî bu H. Jaun ze mam par pa sâ ku ma or ga ni zç ða nu un Íe gu ma mu ze ja va dî tâ jai Gin tai Zâ lî tei – par at sau cî bu un vies mî lî bu.

LE EA iz pil ddi rek tors Dr. sc. ing. K. Briò íis

Þurnâlu atbalsta:

Íe gu ma HES – ju bi le ja!



Gun tars Mi hai lovs, AS “Latv en er go” starp tau tis ko at tie cî bu spe ci âlists

Ie skats vçs tu rç

Latv en er go kon cer na pirm sâ kums ir Valsts elek trî bas uz òç mu ma “Íe gums” iz vei de. Ðî uz òç mu ma pâr zi òâ ir elek tro sta ci jas, trans for ma to ru apakð sta ci jas un elek tro tîk li. 1939. ga da 15. ok tob rî Íe gu ma spçk sta ci ja iedar bi na pir mo hid ro ag re gâ tu (17 MW) un ie slçdz dar bâ pir mo 80 kV elek tro lî ni ju Íe gums – Rî ga. No va du elektri fi cç ða na at tîs tâs strau ji, ta èu 1944.–1945. ga dâ ener go sis tç ma tiek sa grau ta un nâ ka ma jos ga dos no rit tâs at jau no ða na. 1953. ga dâ Íe gu ma hid ro elek tro sta ci jâ (HES) sâk dar bo ties ce tur tais hid ro ag re gâts, sa snie dzot pro jek tç to 70 MW jau du. 1955. ga dâ dar bu sâk Rî gas TEC1, kas 1958. ga dâ uz sâk arî sil tum ener ìi jas pie gâdi klien tiem. 1960. ga dâ Lat vi jâ bû vç pir mo 330 kV elek tro pâr va des lî ni ju no Bal ti jas elek tro sta ci jas Nar vâ (Igau ni jâ) uz Rî gu un Ðau ïiem ar sa dal ni Sa las pi lî. 1966. ga dâ sâk dar bo ties Pïa vi òu HES 10 hid ro ag re gâ ti (825 MW), un tâ kïûst par lie lâ ko hid ro elek tro sta ci ju Bal ti jâ. 1974. ga dâ tiek ie dar bi nâ ta Rî gas HES, kas 1979. ga dâ sa sniedz 402 MW jau du. Dau ga vas krei sa jâ kras tâ elek tro ener ìi ju sâk ra þot arî Íe gu ma HES2. Pieau got dzî vok ïu skai tam gal vas pil sç tâ, Latv en er go ro si na Rî gas TEC2 celt nie cî bu. 1973. ga da no ga lç dar bu sâk pirm ie TEC2 ûdens sil dâ mie kat li. 1979. ga dâ TEC2 dar bo jas 4 ener ìç tis kie tvai ka kat li un 4 tvai ka tur bî nas, sa snie dzot pro jek tç to elek tris ko jau du 390 MWel un sil tu ma jau du 1 237 MWth.

1994. ga dâ elek tro ener ìi jas ra þo ða nu at sâk at jau no tâ Aiviek stes HES. Latv en er go ir pir mais uz òç mums Lat vijâ, kas elek tro ener ìi jas ra þo ða nai sâk iz man tot vç ja ener ìi ju, 1995. ga dâ ie dar bi not Aina þu VES. Latv en er go uz sâk arî vç rie nî gus in ves tî ci ju pro jek tus un îs te no pir mos 330/110/20 kV apakð sta ci ju re kon struk ci ju pa raug pro jek tus. 2002. ga dâ ir pa beig ta dro ðas elek tro ap gâ des shç mas iz vei de Vents pi lî, iz bû vç jot di vas jaun as apakð sta ci jas – “Ven tu” un “Ven ta mon ja ku”. 2007. ga dâ Latv en er go eks plu atâ ci jâ no dod re kon stru çtâs 330/110 kV apakð sta ci jas “Gro bi òa” un “Rç zek ne”, kâ arî jaun iz bû vç to 110/10 kV apakð sta ci ju “Zun da”. 2009. ga dâ Rî gâ eks plu atâ ci jâ no dod

Latvenergo koncerns no vçstures lîdz mûsdienâmLatv en er go kon cer na vçs tu re aiz sâ kâs pirms 75 ga diem, iedarbinot Íeguma spçkstacijas pirmo hidroagregâtu. Lai kam ri tot – at tîs to ties teh no lo ìi jâm, sa vie no ju miem, ener ìi jas pa tç ri òam un tir giem, piln vei do jies arî Latv en er go kon cerns. Ðo dien va ram bût gan da rî ti par mo der nâm, efek tî vâm un za ïâm ener ìi jas ra þot nçm, kva li ta tî vu ener ìi jas pie gâ di un klien tu ap kal po ða nu, ie vç ro ja mu tir gus po zî ci ju Bal ti jas val stîs un starp tau tis ki at pa zîs ta mu tç lu, ko ap lie ci na dau dzie ap bal vo ju mi un at zi nî bas.Sa dar bî bâ ar klien tiem, dar bi nie kiem un ci tâm ie in te re sç ta jâm pus çm Latv en er go kon cerns tur pi na darbu pie ra þot òu un tîk lu mo der ni zâ ci jas, bâ zes jau du no dro ði nâ ða nas, ener go re sur su da þâ do ða nas un in teg râ ci jas Zie meï val stu tir gû.

2014/6

Latvenergo 75

16 ENERÌIJA UN PASAULE

jaun iz bû vç to 110 kV apakð sta ci ju “Ma tîss” ar ele gâ zes ie kâr tu. Pa ra lç li no rit 330 kV un 110 kV elek tro pâr va des lî ni ju mo der ni zâ ci ja.

Sa dar bî bâ ar vâ cu ener go uz òç mu mu Pre us sen Elek tra 1995. ga dâ Latv en er go uz sâk Rî gas elek tro tîk la moder ni zâ ci ju. Vi sâ val stî ir ie gul dîts liels darbs, lai veik tu elek tro ener ìi jas skai tî tâ ju no mai òu un to pâr vie to ða nu âr pus dzî vo ja mâm çkâm. 2003.–2008. ga dâ iz bû vç elek tro tîk lu 189 vçs tu ris ki ne elek tri fi cç ta jâm lau ku mâ jâm. Kopð 2009. ga da elek tro ener ìi jas sa da les tîk la ope ra tî va jâ dar bâ iz man to vie no tu dis pe èer va dî bas sis tç mu (DVS), lai no vçr stu elek tro tîk la bo jâ ju mus un pçc ie spç jas drî zâk at jau no tu elek tro ener ìi jas pie gâ di klien tiem.

Turpinot Daugavas hidroelektrostaciju rekonstrukciju, 2001. gadâ Latvenergo noslçdz Íeguma pirmâs stacijas èetru hidroagregâtu atjaunoðanu un Pïaviòu HES seðu hidroagregâtu rekonstrukciju. 2007. − 2010. gadâ turpinâs Pïaviòu HES modernizâcija, atjaunojot trîs hidroagregâtus un palielinot stacijas uzstâdîto jaudu lîdz 894 MWel.

2005. gadâ noslçdzas Rîgas TEC1 rekonstrukcija. Izbûvçjot videi draudzîgu kombinçtâ cikla energobloku, raþotnes elektriskâ jauda ir 144 MWel, bet siltuma jauda – 493 MWth. 2010. gadâ ekspluatâcijâ nodod vçl vienu TEC1 ûdenssildâmo katlu. 2008. gadâ ir pabeigta Rîgas TEC2 pirmâ jaunâ energobloka bûvniecîba. 2011. gadâ uzsâk TEC2 otrâ jaunâ energobloka celtniecîbu, kuru nodod ekspluatâcijâ 2013. gadâ.

Kon cer na struk tû ra ðo dien

Latv en er go kon cerns ir lie lâ kais ener go ap gâ des pa kal po ju mu snie dzçjs Bal ti jas val stîs, kas no dar bojas ar elek tro ener ìi jas un sil tum ener ìi jas ra þo ða nu un pâr do ða nu, ob li gâ tâ ie pir ku ma ad mi nis trç ða nu, elek tro ener ìi jas sa da les pa kal po ju ma no dro ði nâ ðanu un pâr va des ak tî vu pâr val dî bu. Kon cer na dar bîbas seg men ti ir sa da lî ti at bil sto ði Eiro pas Sa vie nîbas un Lat vi jas tie sî bu ak tiem.

Latv en er go kon cerns sa stâv no sep ti òâm komercsa bied rî bâm; iz ðíi ro ðâ ie tek me ir mâ tes sa biedrî bai AS “Latv en er go”. Vis as AS “Latv en er go” ak ci jas pie der val stij, un to tu rç tâ ja ir Lat vi jas Re pub li kas Eko no mi kas mi nis tri ja.

Latv en er go kon cerns skait ïos

Va do ðais ener ìi jas ra þo tâjs

Latv en er go kon cer nam rak stu rî ga sa ba lan sç ta elek tro ener ìi jas un sil tum ener ìi jas ra þo ða na, to pie lâ go jot pa tç ri òa îpat nî bâm un lie to jot op ti mâ lu un di ver si fi cç tu Lat vi jai pie eja mo ener go re sur su ap vie no ju mu – galve no kârt ûde ni un da bas gâ zi, kâ arî bio ma su un vç ju. Latv en er go kon cerns ir va do ðais elek tro ener ìi jas un sil tum ener ìi jas ra þo tâjs Lat vi jâ: Dau ga vas hid ro elek tro sta ci jas (HES) un Rî gas ter mo elek tro sta ci jas (TEC1

25 %

AS “Latvenergo”

100 %Elektrum Eesti, OÜ

100 %

100 %

AS “Sadales tīkls”

100 %SIA “Elektrum Latvija”

100 %Elektrum Lietuva, UAB

51 %SIA “Liepājas enerģija”

46,3 %AS “Pirmais Slēgtais Pensiju Fonds”

100 %AS “Latvijas elektriskie tīkli”

AS “Enerģijas publiskais tirgotājs”

2009 2010 2011 2012 2013Finanðu râdîtâji, milj. EURIeòçmumi 710 804 962 1 064 1 100Peïòa 27,8 63,1 62,3 50,9 46,1Investîcijas 149 181 283 264 225Darbinieku skaits 4 701 4 517 4 490 4 457 4 512Uzstâdîtâs jaudas, MW Elektriskâ 2 347 2 347 2 347 2 349 2 569Siltuma 2 155 2 275 2 042 2 052 1 857Elektroenerìijas izstrâde, GWh 4 872 5 869 5 285 5 077 4 854Siltumenerìijas izstrâde, GWh 2 684 3 000 2 568 2 712 2 566Tirgus daïa Baltijas valstîs, % – 29 36 33 32Elektrolîniju garums, km Pârvade 5 260 5 260 5 256 5 260 5 275Sadale 91 466 90 928 93 764 94 701 94 705


Latvenergo 75

un TEC2) ko pâ iz strâ dâ ap tu ve ni 80% no Lat vi jâ sa ra þo tâs elek tro ener ìi jas un ap tu ve ni 70% no ko pç jâs sil tum ener ìi jas iz strâ des Rî gâ. Latv en er go kon cer na meitas sa bied rî ba SI A “Lie pâ jas ener ìi ja” ir lie lâ kais sil tum ener ìi jas ra þo tâjs Lie pâjas pil sç tâ, pç dç jo ga du lai kâ mo der ni zçjot arî elek tro ener ìi jas ra þo ða nas jau das. Lie to to ener go re sur su da þâ do ða nâ nozî me ir arî kon cer na ma za jâm sta ci jâm: Aiviek stes HES, Aina þu vç ja elek tro sta cijai (VES) un Íe gu ma kat lu mâ jai. At li kuðo da ïu no Lat vi jai ne pie cie ða mâs elek troener ìi jas Latv en er go kon cerns ie gâ dâ jas ob li gâ tâ ie pir ku ma ie tva ros un Nord Po ol Spot bir þâ.

Latv en er go kon cer na ra þot nçs uz stâdî to ìe ne ra to ru ko pç jâ elek tris kâ jau da 2013. ga da bei gâs ir 2 569 MWel jeb virs 85% no ko pç jâs elek tro sta ci ju uz stâ dî tâs jau das Lat vi jâ. Sa vu kârt Latv en er go koncer na ra þot nçs uz stâ dî to sil tum ener ìi ju ìe ne rç jo ðo ie kâr tu sil tu ma jau da ir 1 857 MWth.

Latv en er go kon cerns Lat vi jai no dro ði na za ïâ kâ elek tro ener ìi jas ra þo tâ ja sta tu su ES

Latv en er go kon cerns ir va do ðais za ïâs elek tro ener ìi jas ra þo tâjs Bal ti jas val stîs un viens no lî de riem Eiro pas Sa vie nî bâ. 2012. ga dâ 67% elek tro ener ìi jas Lat vi jâ sa ra þo ti no at jau nî ga jiem ener go re sur siem. Ap tuve ni 89% no Lat vi jas za ïâs elek tro ener ìi jas 2012. ga dâ iz strâ dâ Latv en er go kon cer na spçk sta ci jâs – Dau ga vas kas kâ des hid roelek tro sta ci jâs, Lie pâ jas bio ko ìe ne râ ci jas sta ci jâ un ma za jâs ra þot nçs (Aina þu VES, Aiviek stes HES).

Mo der nas, dro ðas un efek tî vas spçk sta ci jas

Latv en er go kon cerns uz tur la bâ tehnis kâ kâr tî bâ ra þot òu ener ìç tis kâs iekâr tas un bû ves un veic to re gu lâ ru mo der ni zâ ci ju.

2013. ga da no ga lç no dots eks plu atâci jâ un at klâts Rî gas TEC2 ot rais energo bloks (elek tris kâ jau da 420 MWel, siltu ma jau da – 270 MWth ko ìe ne râ ci jas re þî mâ), ku râ teh nis ki no ve co ju ðâs ie kârtas ir aiz stâ tas ar pa sau lç mo der nâ ka jâm ie kâr tam, tâ pa lie li not Lat vi jas ener gosis tç mas dro ðu mu. Ar otrâ ener goblo ka mo der ni zâ ci ju ir pil nî bâ pa beig ta Rî gas TEC2 ener ìç tis kâs da ïas re kon struk ci ja,

60%

70%

50%

40%

30%

20%

10%

0%

LVSEATPTDKFIITESRODELTSKGRFRBEIENLBGUKPLCZHULUCYMT

0% 0% 0% 6% 6%

30%

32%

40% 41%

42%

48%

61% 67%

18%

19% 20% 24% 28

%

8% 8% 9% 12%

13% 15%

15%

2014/6

Latvenergo 75


kas ir viens no lie lâ ka jiem un no zî mî gâ ka jiem in ves tî ci ju pro jek tiem Lat vi jas un Latv en er go kon cer na vçs turç. Ta gad Rî gas ter mo elek tro sta ci jas ga ran tç bâ zes jau du un gan drîz pil nî bâ var no dro ði nât Lat vi jas elek troener ìi jas pa tç ri òu. Lîdz ar Rî gas TEC2 ot râ ener go blo ka re kon struk ci jas pa beig ða nu ir pil nî bâ at jau no tas vis as kon cer na ko ìe ne râ ci jas ie kâr tas. Mo der ni zç ta jâ Rî gas TEC2 elek tris kâs jau das un sil tu ma jau das attie cî ba ir pa lie li nâ ta no 0,54 lîdz 1,53, sek mç jot ku ri nâ mâ iz man to ða nas ko efi cien ta pa lie li nâ ða nos lîdz 89% ko ìe ne râ ci jas re þî mâ un lîdz 56% kon den sâ ci jas re þî mâ (pirms re kon struk ci jas 82% ko ìe ne râ ci jâ un 31% konden sâ ci jâ). Pçc ot râ ener go blo ka no do ða nas eks plu atâ ci jâ Rî gas TEC2 ko pç jâ elek tris kâ jau da ko ìe ne râ ci jas re þî mâ sa sniedz 832 MWel, bet abu ener go blo ku sil tu ma jau da ko ìe ne râ ci jas re þî mâ – 544 MWth. Sa vu kârt ko pç jâ Rî gas TEC2 sil tu ma jau da, ie skai tot ûdens sil dâ mos kat lus, sa sniedz 1 124 MWth.

Latv en er go kon cerns tur pi na ne re kons tru çto Dau ga vas kas kâ des HES hid ro ag re gâ tu pa kâ pe nis ku at jau noða nu, lîdz 2014. ga dam mo der ni zç jot 12 no 23 hid ro ag re gâ tiem. Re kon struk ci jas re zul tâ tâ pa re dzçts uz la bot hid ro tur bî nu pa ra met rus (liet de rî bas ko efi cen tus un uz stâ dî tâs jau das), tâ dç jâ di pa lie li not no at jau nî ga jiem ener go re sur siem iz strâ dâ tâs ener ìi jas ap jo mu, kâ arî no dro ði not dro ðu un ilg sto ðu Dau ga vas HES dar bî bu kopç jâ ener go ap gâ des sis tç mâ. Mo der ni zâ ci jas re zul tâ tâ bû tis ki sa ma zi nâs viens no vi des ris kiem – hid ro ag re gâ tu eï ïas no kïû ða na Dau ga vâ. Hid ro ag re gâ tu re kon struk ci jas pro ce su plâ nots no slçgt 2022. ga dâ; tas no dro ði nâs hid ro ag re gâ tu dar bî bu turp mâ ko 40 ga du pe ri odâ.

Elek tro ener ìi jas pâr do ða nas lî de ris Bal ti jas val stîs

Lîdz ar Bal ti jas val stu elek tro enerìijas tir gu pa kâ pe nis ku at vçr ða nu Latven er go kon cerns ir ie gu vis klien tu uzti cî bu arî Lie tu vâ un Igau ni jâ. 2013. ga dâ Latv en er go kon cer na elek troener ìi jas tir gus da ïa Bal ti jas val stîs sa snie dza 32%. Latv en er go kon cer na pâr do tâs elek tro ener ìi jas ap joms Latvi jâ 2013. ga dâ bi ja 5 873 GWh (tirgus da ïa – 81%), Lie tu vâ – 1 187 GWh (12%) un Igau ni jâ – 894 GWh (11%). Âr pus Lat vi jas pâr do tâs elek tro enerìi jas ap joms vei do vai râk ne kâ 1/4 no ko pç jâ ma zum tirdz nie cî bâ pâr dotâ elek tro ener ìi ja ap jo ma un sa sniedz 2 081 GWh jeb par 674 GWh vai râk ne kâ kon ku rç jo ðo elek tro ener ìi jas tir go tâ ju pâr do ða nas ap joms Lat vi jâ. Lie lâ kâ daïa no ko pç jâ ma zum tirdz nie cî bâ pâr dotâ elek tro ener ìi jas ap jo ma jeb gan drîz 80% ir pâr do ti at vçr tâ elek tro ener ìi jas tir gû, bet par re gu lç tu elek tro ener ìi jas ta ri fu Lat vi jâ – ap tu ve ni 20%. Ko pu mâ 2013. ga da bei gâs Latv en er go kon cerna ra þo ða nas un pâr do ða nas dar bî bas seg men tam ir ap tu ve ni 897,8 tûk sto ði klien tu, no tiem Lat vi jâ – 869,4 tûk stoði klien tu.


Latvenergo 75

Efek tî va elek tro ener ìi jas pâr va des tîk la ak tî vu pâr val dî ba

Elek tro ener ìi jas pâr va des tîkls no droði na sa ra þo tâs elek tro ener ìi jas pâr va di lîdz sa da les tîk lam un 110 kV pie slç gu ma klien tiem, kâ arî kai miò val stu elek troener ìi jas tran zî tu. Latv en er go kon cer na mei tas sa bied rî ba AS “Lat vi jas elek tris kie tîk li” pâr val da un ap kal po vis as Lat vi jas te ri to ri jâ eso ðâs 330 kV un 110 kV elektro lî ni jas un no dro ði na 330 kV un 110 kV apakð sta ci ju un sa da les pun ktu uz stâ dî to ie kâr tu eks plu atâ ci ju, ap ko pi, re mont u, pa ra met ru tes tç ða nu, mç rî ða nu un at bilstî bas no vçr tç ða nu, elek tro aiz sar dzî bas lî dzek ïu die lek tris kâs pâr bau des, kâ arî pçc AS “Augst sprie gu ma tîkls” pa sû tî juma veic pâr va des tîk la re kon struk ci jas un jaun bû ves.

Lai no vçr stu lîdz ðim iz trûk sto ðo pa lie li nâ tas jau das pie slç gu mu ie spç ja mî bu Kur ze mç, 2009. ga dâ ir uz sâkts ener go in fras truk tû ras pro jekts “Kur ze mes loks”. Tâ ie tva ros pa re dzçts iz bû vçt 330 kV gais va du augst sprie gu ma elek tro lî ni ju Lat vi jas rie tu mu da ïâ. 2014. ga da 27. augus tâ eks plu atâ ci jâ ir no dots un dar bî bu sâk “Kur ze mes lo ka” posms Gro bi òa – Vents pils.

Starp val stu sa vie no ju mu at tîs tî ba turp mâ kai tir gu in teg râ ci jai

Starp val stu sa vie no ju mi sek mç tirdz nie cî bas pa pla ði nâ ða nos Eiro pas vie no ta jâ elek tro ener ìi jas tir gû. Ie guvums no pa lie li nâ tas starp val stu tirdz nie cî bas ir elek tro ener ìi jas ra þo ða nas iz mak su op ti mi zâ ci ja Eiro pas mç rogâ, snie dzot ie spç ju pie gâ dât lç tâ ku elek tro ener ìi ju uz re ìi oniem, kur tâs ra þo ða na iz mak sâ dâr gâk.

Lat vi jas in teg râ ci ju Zie meï val stu elek tro ener ìi jas tir gû vei ci na jaun u starp sa vie no ju mu iz vei de, arî 2013. ga da bei gâs eks plu atâ ci jâ no do tais Es tlink II sa vie no jums starp Igau ni ju un So mi ju (650 MW) un gai dâ mie sa vie no ju mi No rdBalt (Lie tu va – Zvied ri ja) un Igau ni jas un Lat vi jas tre ðais starp sa vie no jums.

Elek tro ener ìi jas pie gâ des kva li tâ te sa da les tîk lâ

Latv en er go kon cer na mei tas sa bied rî ba AS “Sa da les tîkls” (ap tver ap 99% no Latvi jas te ri to ri jas) sniedz sa da les sis tç mas pa kal po ju mu ap tu ve ni 860 tûk sto ðiem klien tu Lat vi jâ. Sa da les elek tro tîk lu sistç ma no dro ði na elek tro ener ìi jas plûsmu no elek tro ener ìi jas pâr va des tîk la un sa da les elek tro tîk liem pie slçg ta jiem elek tro ener ìi jas ra þo tâ jiem lîdz elek troener ìi jas pa tç rç tâ jiem, kas ir pie slçg ti zem sprie gu ma (0,4 kV) un vids prie gu ma (6–20 kV) elek tro lî ni jâm.

2013. ga dâ iz strâ dâ tais AS “Sa da les tîkls” at tîs tî bas plâns lîdz 2023. ga dam pa redz turp mâ kas in ves tî ci jas tîk la moder ni zâ ci jâ un dar bî bas dro ðu ma pa augsti nâ ða nâ. AS “Sa da les tîkls” tur pi na elek tro tîk la vids prie gu ma Au to ma ti zâ cijas prog ram mas un Ka be ïu prog ram mas ie vie ða nu. Au to ma ti zâ ci jas prog ram mas ie tva ros iz bû vç ti at tâ li nâ ti va dâ mi jaudas slç dþi un bo jâ ju mu vie tas uz râ dî tâ ji, kas ïauj ope ra tî vi sa òemt in for mâ ci ju par elek tro ap gâ des bo jâ ju miem elek tro tîk los, tâ dç jâ di no dro ði not ope ra tî vâ ku elek tro ap gâ des bo jâ ju mu no vçr ða nu. Sa vu kârt Ka be ïu program mas ie tva ros, gal ve no kârt me þai nâs te ri to ri jâs, vids prie gu ma gais va du lî ni jas tiek no mai nî tas pret kabe ïu lî ni jâm, kas ïauj ma zi nât to elek tro ap gâ des bo jâ ju mu skai tu, kas ra du ðies ne lab vç lî gu laik ap stâk ïu dçï.

2014/6

Latvenergo 75


2013. ga dâ AS “Sa da les tîkls” ir sa ma zi nâ jis ne plâ no to elek tro tîk la at slç gu mu il gu mu vi dç ji vie nam klien tam lîdz 3,2 stun dâm un ne plâ no to elek tro tîk la at slç gu mu bie þu mu – lîdz 2,9 rei zçm.

Elek tro ener ìi jas pa tç ri òa vie dâ uz skai te un kon tro le

Pç dç jo ga du lai kâ AS “Latv en er go” îs te no vie do teh no lo ìi ju pi lot pro jek tu mâj saim nie cî bâs. Pro jek ta gai tâ tiek iz man to ti vie die elek tro ener ìi jas skai tî tâ ji, jaun as pa au dzes ener go mo ni to ri, kas at ai no ak tu âlo elek troener ìi jas pa tç ri òu, lo kâ lâ pa tç ri òa uz skai tes un kon tro les ie rî ces. Ðîs ie rî ces pa re dzç tas gan mâj saim nie cîbâ uz stâ dî to elek tro ie rî èu lo kâ lâ pa tç ri òa uz skai tei, gan kon tro lei. Pro jek tâ ie kïau tas 500 mâj saim nie cî bas. Ie sais tî tie klien ti at la sî ti pçc vi dç jâ ga da pa tç ri òa, ie kïau jot sa rak stâ mâj saim nie cî bas ar da þâ du pa tç ri òa ap jo mu. Ðîm mâj saim nie cî bâm AS “Sa da les tîkls” uz stâ da vie dos elek tro ener ìi jas skai tî tâ jus, no mai not ve cos pret jaun iem, mo der niem, at tâ li nâ ti no la sâ miem elek tro ener ìi jas skai tî tâ jiem.

Mo der na klien tu ap kal po ða na

Lai no dro ði nâ tu klien tu augs tu ap mie ri nâ tî bu, ap kal po ða nas kva li tâ ti un pie eja mî bu, klien tu çr tî bâm tiek pie dâ vâ ti da þâ di ap kal po ða nas ka nâ li. Lat vi jâ klien ti var iz man tot pað ap kal po ða nâs por tâ lus e-latv en er go.lv un e-st.lv, klien tu ap kal po ða nas pa kal po ju mu pa tâl ru ni, ap kal po ða nu klâ tie nç klien tu cen tros, kâ arî ie spç ju uz dot jau tâ ju mu epas tâ. At bil des uz klien tu jau tâ ju miem tiek snieg tas arî so ci âla jos tîk los. Klien tu in for mç ðanai par elek tro ener ìi jas pie gâ des trau cç ju miem iz man to jam mo bi lâs îs zi òas. Lie tu vâ un Igau ni jâ klien tu ap kal po ða nu îs te no caur klien tu ap kal poða nas por tâ liem elek trum.ee un elek trum.lt, kâ arî tele fo nis ki.

Latv en er go kon cer na snie gums – at zi nî gi no vçr tçts

Latv en er go kon cer na lo mu sa bied rî bai bû tis ku pa kal po jumu snieg ða nâ, tâ rû pes par sa bied rî bu un vi di ap lie ci na vai râki no zî mî gi ap bal vo ju mi. Latv en er go kon cer na mâ tes sa bied rîba AS “Latv en er go” jau ses to ga du at zî ta par Lat vi jas vçr tî gâ ko uz òç mu mu. AS “Latv en er go” 2014. ga dâ ot ro ga du pçc kâr tas sa òem arî pla tî na (aug stâ ko) no vçr tç ju mu “Ilg tspçjas in dek sâ” – ko mer csa bied rî bas ilg tspç jas no vçr tç ju mâ atbil sto ði starp tau tis kâm pra sî bâm vis os kor po ra tî vâs so ci âlâs at bil dî bas vir zie nos. 2014. ga da “Uz òç mu mu re pu tâ ci jas to pâ” AS “Latv en er go” ir lî der po zî ci jâ elek tro ener ìi jas, gâ zes un ûdens ap gâ des no za rç. 2013. ga dâ AS “Latv en er go” ot ro ga du pçc kâr tas sa òem gal ve no ap bal vo ju mu Lat vi jas Dar ba de vç ju kon fe de râ ci jas kon kur sâ “Dro ða uz òç mu ma ap stip ri nâ ju ma sim bo la no teik ða na un pie ðíir ða na”. Ap bal vo jums pie ðíirts par dro ðas dar ba un mâ cî bu vi des stra tç ìi jas îs te no ða nu ilgter mi òâ un at tie cî bâ uz vis iem uz òç mu mâ strâ dâ jo ða jiem darbi nie kiem. Vai râ kâs dar bi nie ku un dar ba mek lç tâ ju ap tau jâs AS “Latv en er go” at zî ta par ie kâ ro ja mâ ko un mî lç tâ ko dar ba de vç ju Lat vi jâ. E&P

Kor po ra tî vâ so ci âlâ at bil dî ba

Latv en er go kon cerns vi sâ ener go ap gâ des íç dç at bil dî gi ie vç ro ie in te re sç to pu ðu va ja dzî bas, apzi no ties kon cer na dar bî bas so ci âlo, eko lo ìis ko un eko no mis ko ie tek mi. Brîv prâ tî gi îs te no jam akti vi tâ tes, kas vçr stas uz ilg tspç jî gu eko no mis ko iz aug smi, vi des ap stâk ïu un sa bied rî bas lab klâ jîbas uz la bo ða nu.


Latvenergo 75

– Kâ Jûs vçr tç jat Latv en er go kon cer na iz aug smi aiz va dî ta jos ga dos? Kâ das ini ci atî vas un pro jek tus va rç tu mi nçt kâ pa ðus no zî mî gâ kos? Lû dzu, îsu mâ rak stu ro jiet tos.

Tur pi nâs elek tro ener ìi jas tir gus li be ra li zâ ci ja, ku ras lai kâ esam veik smî gi no stip ri nâ ju ði lî der po zî ci jas Bal ti jâ. Biz ne su ða jâ pe ri odâ bû tis ki ie tek mç ja 2014. ga da 20. mar tâ pie òem tie gro zî ju mi Elek tro ener ìi jas tir gus li ku mâ – tie pa re dzç ja at likt elek tro ener ìi jas tir gus at vçr ða nu mâj saim nie cî bâm Lat vi jâ, kas sâ kot nç ji bi ja plâ no ta 2014. ga da 1. ap rî lî.

2013. ga da va sa râ dar bî bu uz sâ ka Nord Po ol Spot Lat vi jas tirdz nie cî bas ap ga bals, lîdz ar to vis as Bal ti jas valstis ir pie vie no ju ðâs elek tro ener ìi jas bir þai Nord Po ol Spot, tâ no dro ði not in teg râ ci ju vie no tâ Zie meï val stu–Bal ti jas elek tro ener ìi jas tir gus struk tû râ, kâ arî caur ska tâ mâ ku elek tro ener ìi jas ce nu vei do ða nâs pro ce su.

Un, pro tams, 2014. ga da sâ ku mâ dar bî bu uz sâ ka Es tlink II elek tro ener ìi jas pâr va des starp sa vie no jums, pa lie linot pâr ro be þu starp sa vie no ju ma jau du starp Igau ni ju un So mi ju par 650–1000 MW.

Tâ pat jâ pie min pç dç jo des mit ga þu no zî mî gâ kais pro jekts ener ìç ti kâ Bal ti jâ: 2013. ga da no ga lç mçs pa bei dzâm Rî gas TEC2 re kon struk ci ju, un ðo brîd mû su rî cî bâ ir efek tî vas un elas tî gi dar bi nâ mas kom bi nç tâ cik la ìe ne rç jo ðâs jau das ap mç ram 1000 MW ap jo mâ. Ta gad, pçc pus ga da, jau va ram teikt, ka ðis pro jekts ir se vi la bi pie râ dî jis kâ nozî mî ga mû su ìe ne râ ci jas por tfe ïa sa stâv da ïa, kas mums no dro ði na ie spç ju pie gâ dât kon ku rçt spç jî gu elek tro ener ìi ju ne ti kai Lat vi jas, bet arî Lie tu vas Nord Po ol Spot tirdz nie cî bas ap ga ba los.

Esam mçrí tie cî gi tur pi nâ ju ði pil dît ap jo mî go in ves tî ci ju prog ram mu. Pç dç jos 5 ga dos Latv en er go kon cerns ra þoða nâ, pâr va des un sa da les sis tç mâ in ves tç jis vi dç ji ap 100 milj. eiro ga dâ. 2013. gads ie gul dî to in ves tî ci ju ap jo ma zi òâ Latv en er go kon cer nam ir bi jis îpaðs: re kon stru çta Rî gas TEC2, tur pi nâ jies darbs pro jek tâ “Kur ze mes loks”, ko pâ in ves tî ci jâs sa snie dzot 225,5 milj. eiro. No tiek arî Dau ga vas hid ro elek tro sta ci ju ie kâr tu re kon struk ci ja.

Vie na no bû tis kâm ini ci atî vâm bi ja veik smî gi re ali zç tâ AS “Latv en er go” ob li gâ ci ju emi si ja, pie sais tot fi nan sç jumu ka pi tâl ie gul dî ju mu pro jek tu re ali zâ ci jai un di ver si fi cç jot aiz de vç ju lo ku. Ob li gâ ci ju pie pra sî jums tir gû vai râ kas rei zes pâr snie dza pie dâ vâ ju mu.

Ða jâ pe ri odâ no ti ka uz òç mu ma res truk tu ri zâ ci ja. Iz pil dot Eiro pas Par la men ta un Pa do mes 2009. ga da 13. jû li ja Di rek tî vas 2009/72/EK pra sî bas at tie cî bâ uz pâr va des sis tç mas ope ra to ra no da lî ða nu no uz òç mu ma, kas veic elektro ener ìi jas ra þo ða nu, tirdz nie cî bu un sa da li, 2012. ga dâ AS “Augst sprie gu ma tîkls” sâ ka pat stâ vî gu dzî vi âr pus kon cer na.

Tur pi nâs Lat vi jas ener ìç ti kas in teg râ ci ja Eiro pâ un Zie meï val stu reìionâ. Lat vi ja ir ie kïâ vu sies Nord Po ol Spot tir gû. Ir re ali zç tas vai râ kas no zî mî gas iz pç tes, pie mç ram, par ku ri nâ mâ pie gâ des di ver si fi kâ ci jas ie spç jâm un iespç jâm da lî bai elek tro sta ci ju pro jek tos re ìi onâ.

– Kâ dus iz ai ci nâ ju mus Latv en er go kon cer nam sa re dzat nâ ka ma jâ – 2015. ga dâ?

2015. ga dâ no zî mî gâ kâ ie spç ja un vien lai kus arî iz ai ci nâ jums bûs elek tro ener ìi jas tir gus at vçr ða na mâj saim niecî bâm Lat vi jâ. Mçs ga ta vo ja mies tam, ka 2015. ga da jan vâ rî elek tro ener ìi jas tir gus Lat vi jâ tiks pil nî bâ li be ra li zçts. Mçs strâ dâ jam un piln vei do jam sa vus pie dâ vâ ju mus, lai zî mo la Elek trum pro duk ti bû tu pri mâ râ mâj saim nie cî bu iz vç le Lat vi jâ. Tâ pat strâ dâ jam, lai nâ kot nç mçs bû tu ga ta vi mâj saim nie cî bu tir gus at vçr ða nai Lie tu vâ.

Sa vu kârt lîdz ar No rdBalt starp sa vie no ju ma no do ða nu eks plu atâ ci jâ (plâ no ta 2015. ga da bei gâs) no tiks bû tis kas iz mai òas Bal ti jas val stu elek tro ener ìi jas tir gû – Bal ti jas val stis bûs vai râk in teg rç tas Zie meï val stu elek tro ener ìi jas tir gû. Tas no zî mç, ka uz elek tro ener ìi jas ce nu vei do ða nos Bal ti jas tirdz nie cî bas ap ga ba los lie lâ ku ie tek mi at stâs elektro ener ìi jas pie pra sî jums un pie dâ vâ jums Zie meï val stîs, kas pa vçrs jaun as ie spç jas, bet arî sa asi nâs kon ku ren ci.

Ðo brîd vi sâ Bal ti jas re ìi onâ mai nâs si tu âci ja ener ìç ti kas no za rç, tiek at vçr ti elek tro ener ìi jas tir gi un at tîs tâs jaun i starp sa vie no ju mi ar Skan di nâ vi jas val stîm. Latv en er go kon cerns ða jâs iz mai òâs sa redz ie spç ju no stip ri nât jau ie gû tâs re ìi onâ lâ lî de ra po zî ci jas un tur pi nât uz òç mu ma iz aug smi Bal ti jas mç ro gâ. Sa vu dar bî bas stra tç ìi ju

Nu mu ra vie sis –

Âr is Þî gursViens no þur nâ la “Ener ìi ja un Pa sau le” ide jas at bal stî tâ jiem ir þur nâ la Re dak ci jas pa do mes lo cek lis, ener ìç ti kas no za res pro fe si onâ lis, AS “Latv en er go” gal ve nais iz pil ddi rek tors ÂR IS Þî GURS. Ar vi òu ti kâs mû su ko res pon dents, lai pâr ru nâ tu no za res ak tu ali tâ tes, kâ arî ie ski cç tu tu vâ kos iz ai ci nâ ju mus. Âr is Þî gurs 1983. ga dâ ab sol vç jis Rî gas 4. vi dus sko lu, 1988. ga dâ – Lat vi jas Lauk saim nie cî bas aka dç mi ju in þe nie rame hâ ni ía spe ci ali tâ tç. 2004. ga dâ Rî gas Teh nis ka jâ uni ver si tâ tç viòð sa òç mis ma ìis tra grâ du biz ne sa va dî bâ. 2009. ga dâ Âr is Þî gurs ie guvis in þe nier zi nât òu dok to ra zi nât nis ko grâ du par pro mo ci jas dar bu “Cen tra li zç tâs sil tum ap gâ des sis tç mu efek ti vi tâ te”. No 1995. lîdz 1996. ga dam Dr. sc. ing. Âr is Þî gurs bi ja VAS “Latv en er go” Ter mo fi kâ ci jas pâr val des ko merc di rek tors. 1996. ga da sep tem brî ie vç lçts par AS “Rî gas Sil tums” pre zi den tu, ðo ama tu ie òç ma lîdz 2010. ga dam, kad kïu va par AS “Latv en er go” val des priekð sç dç tâ ju.

2014/6

Latvenergo 75


for mu lç jam, uz sve rot, ka Latv en er go kon cerns ir viens no va do ða jiem un klien tu pri mâ ri iz vç lç tiem kva li ta tîvas un ino va tî vas ener go ap gâ des no dro ði nâ tâ jiem Balti jas val stu tir gos. Ðîs stratçìijas îs te no ða nai iz vir zîts virs mçr íis – po zî ci jas no stip ri nâ ða na Bal ti jas elek troener ìi jas tir gos. Ðo mçr íi nâ ka ma jam stra tç ìi jas pe ri o dam Latv en er go kon cerns iz vir zî jis, pa ma to jo ties uz starp tau tis ku tir gu pa pla ði nâ ða nos un kon ku ren ces pie au gu mu Lat vi jâ.

– Kâ di jau tâ ju mi un pro blç mas – Lat vi jas enerìç ti kas sek to ra pâr vei des un Latv en er go kon cer na stra tç ìis kâs at tîs tî bas kon tek stâ – nâ ka mo pie cu ga du pe ri odâ, Jû su prât, bûs vis iz ðíi ro ðâ kie?

Pa stip ri nâ sies kon ku ren ce. Tas no zî mç, ka ar vien lie lâ ka vç rî ba bûs jâ vel ta efek ti vi tâ tes pa aug sti nâ ðanai, iz mak su op ti mi zç ða nai, tur klât ne aiz mir stot par kor po ra tî vo so ci âlo at bil dî bu.

Îs te no jot op ti mi zâ ci jas un ener go efek ti vi tâ tes pasâ ku mus vi sâ ener ìi jas pie gâ des íç dç no pri mâ ro ener go re sur su pie gâ des un ra þo ða nas lîdz sis tç mas ope ra to ram un ga la pa tç rç tâ jam, mums bûs jâ pie dalâs sa ba lan sç tas ener ìç ti kas tri lem mas jau tâ ju ma risi nâ ða nâ. Tas pa redz lîdz sva rot ener ìi jas pie eja mî bas, ap gâ des dro ðî bas un vi des fak to rus. Tik lîdz kâ dam no ðiem trim fak to riem tiek pie ðíir ta pri ori tâ te, cieð pâ rçjie. Tâ ir ak tu ali tâ te arî Eiro pâ. Pie mç ram, sub si dç jot at jau nî go ener go re sur su iz man to ða nu, sa pro tams, tradi ci onâ lie ra þo tâ ji tiek iz spies ti no tir gus. Tai pa ðâ laikâ tra di ci onâ la jâm elek tro sta ci jâm ir no zî mî ga lo ma dro ðas un ne pâr trauk tas elek tro ap gâ des no dro ði nâ ðanâ. Rî gas TEC spe ci fi ka ir ie spç ja dar bo ties efek tî va jâ ko ìe ne râ ci jas re þî mâ, no dro ði not sil tum ener ìi ju Rî gas cen tra li zç ta jai sil tum ap gâ des sis tç mai. Vei cot ener go efekti vi tâ tes un ku ri nâ mâ di ver si fi kâ ci jas pa sâ ku mus, ie gu vu mi jâ vçr tç kom plek si, òe mot vç râ vi su in fra struk tû ras ob jek tu mij ie dar bî bu.

Ðîb rî þa si tu âci ja tir gû, kur ra þo tâ ji kon ku rç pa ma tâ ar ener ìi jas mai nî ga jâm iz mak sâm, ne no dro ði na in ves tî ciju at gû ða nu. Eiro pas Ko mi si ja ir or ga ni zç ju si ap sprie des un se mi nâ rus, lai pâr ska tî tu jau tâ ju mus par ie spç ja mo valsts pa lî dzî bu at se við íos ga dî ju mos. Starp tau tis ka jos tir gus mo de ïos tiek ap svçr tas ie spç jas mak sas ie kïau ða nai, lai vei ci nâ tu in ves tî ci jas jaun u jau du iz vei dei un no dro ði nâ tu elek tro sta ci jâm ie nâ ku mus par ie spç ju ope ra tî vi regu lçt ìe ne râ ci jas iz strâ di. Elek tro sta ci ju jau du tir gus iz vei do ða na ïaus gût ie òç mu mus ne ti kai no elek tro ener ìi jas ra þo ða nas, bet arî no ðo jau du pie eja mî bas tir gû dro ðu ma no dro ði nâ ða nai. Bez tra di ci onâ la jiem ra þo tâ jiem ne va rçs iz tikt. Jau tâ jums ir, kâ de fi nçt to lo mu un iz lî dzi nât spç les no tei ku mus, lai arî at jau nî go re sur su iz man to jo ðie raþo tâ ji spç tu ie kïau ties tir gû. AER at balsts da þâ dâs val stîs at ðíi ras gan pçc ap jo ma, gan pçc struk tû ras – elek trî bas no dok lis vai ak cî zes no dok lis, in ves tî ci ju un ga ran tç tâ ie pir ku ma at bal sta in stru men ti, prç mi jas virs tir gus ce nas jau das mak sâ ju mu vai za ïo ser ti fi kâ tu for mâ.

Tur pi nâ sies elek tris ko tîk lu re kon struk ci ja, ie vie ðot teh nis kos ri si nâ ju mus at bil sto ði no za res un vi des aiz sar dzîbas pie au go ða jâm pra sî bâm. Elek tro ap gâ des pâr trau ku mu ma zi nâ ða nai tiks tur pi nâ tas sa da les tîk lu ka be li zâ ci jas un au to ma ti zâ ci jas pa sâ ku mu prog ram mas, kas ïaus pa lie li nât ap gâ des dro ðu mu un at vieg lot lî ni ju uz tu rç ða nas dar bus. Tiks arî tâ lâk at tîs tî ta vie do skai tî tâ ju uz stâ dî ða na, kas pa tç rç tâ jiem un pie gâ dâ tâ jiem dos ie spç ju in ter aktî vi sa dar bo ties, efek tî vâk kon tro lç jot pa tç ri òu.

– Kas Jums kâ ener ìç ti kas jo mas pro fe si onâ lim ar lie lu prak tis kâ dar ba pie re dzi ðíi ta pats grû tâ kais un iz ai ci no ðâ kais uz de vums, sâ kot dar bu AS ”Latv en er go” val des priekð sç dç tâ ja ama tâ? Ar kâ dâm objek tî vâm grû tî bâm nâ câs sa skar ties?

Latv en er go kon cer nu var sa lî dzi nât ar spç cî gu or íes tri, ku ra di ri ìen tam ir jâ spçj ne ti kai at ska òot kon krç tu skaò dar bu, bet arî spçt skaò dar ba iz pil des lai kâ im pro vi zçt at bil sto ði si tu âci jâm, ko ra da ak ci onârs, li kum de vçjs, dau dzie or íes tran ti un ik viens klau sî tâjsklients. Kon cer nâ strâ dâ da þâ du jo mu spe ci âlis ti, un man kâ uz òç mu ma va dî tâ jam at bil dî ba ir par kat ru dar bi nie ku, kat ru sa bied rî bas lo cek li, kat ru klien tu. Latv en er go kon cerns ir viens no lie lâ ka jiem uz òç mu miem ne ti kai Lat vi jâ, bet vi sâ Bal ti jâ. Tas no sa ka uz òç mu ma at bil dî bu vis as sa bied rî bas priekð â. Ðâ das in fra struk tû ras uz òç mu ma dar bî ba ir ïo ti sa reþ ìî ta gan kon ku ren ces ap stâk ïu, gan daþ ne da þâ do reg la men tç jo ðo un ie ro be þo jo ðo fak to ru dçï. AS “Latv en er go” ir jâ pie gâ dâ klien tam kva li ta tîvs pa kal po jums un jâgûst peï òa, ko ak ci onârs var ie gul dît kom pâ ni jas at tîs tî bâ, kâ arî aku mu lçt valsts bu dþe tâ da þâ du valsts pie pra sî tu fun kci ju îs te no ða nai.

Fo to: AS “Latv en er go


Latvenergo 75

– Kâ da ir Jû su no stâ ja jau tâ ju mâ par da lî bu tâ dâs re ìi onâ lâs ener ìç ti kas ini ci atî vâs kâ Vis agi nas AES bûv nie cî bas pro jekts?

Vçs tu ris ki ener ìç ti kâ esam cie ði sa dar bo ju ðies ar mû su kai mi òiem reìionâ. Ðo brîd esam gan kon ku ren ti, gan iespç ja mie sa dar bî bas par tne ri. Labs pie mçrs ðâ dai sa dar bî bai bi ja Es tlink I pro jek ta re ali zâ ci ja. Pat la ban strâ dâ jam pie tre ðâ sa vie no ju ma iz vei des ar Igau ni ju.

Mi nç tâ Vis agi nas AES bû tu no zî mî ga vi sâm Bal ti jas val stîm – un pat ci tâm val stîm. Tâ pçc li kum sa ka rî gi, ka 2006. ga dâ Bal ti jas val stu prem jer mi nis tri pa rak stî ja ofi ci â

Daugava tas mûsu spçks. Gaisma mûsu sasniegums un prieks. …89)_2014.pdf · 2016. 2. 29. ·...

Documents

Transcript of Daugava tas mûsu spçks. Gaisma mûsu sasniegums un prieks. …89)_2014.pdf · 2016. 2. 29. ·...