Dante Alighieri "Boska Komedia"

Blake „Wir kochanków”

Kim był Dante Alighieri?• Dante Alighieri – autor utworu „Boska Komedia” urodzony w czerwcu

1265 roku we Florencji a zmarł w Rawennie we Włoszech. Ten wybitny Włoski autor był filozofem, politykiem i kodyfikatorem języka włoskiego. Rozpoczął studia retoryki, gramatyki, filozofii, literatury oraz teologii, później studiował wnikliwie filozofię i teologię. Był członkiem ruchu poetyckiego Dolce stil nuovo. Znał i przyjaźnił się z wieloma jego członkami, między innymi Guido Cavalcantim. Wybranką jego była Beatrycze Portinari, która to przeprowadza go w Boskiej komedii przez Niebo. W latach 1295 – 1300 zaangażował się politycznie, co zostało uwieńczone powołaniem go na urząd priora w roku 1300. Dante wielokrotnie wypowiadał się o muzyce z wielkim entuzjazmem. Jego poezja inspirowała wielu kompozytorów. W XVI w. do jego poezji komponowano liczne madrygały. W XIX i XX w. jego liryki, a przede wszystkim Boska komedia, zainspirowały kilkadziesiąt utworów w różnych gatunkach, wśród nich Symfonię Dantejską Franciszka Liszta, fantazję symfoniczną Francesca da Rimini Piotra Czajkowskiego, operę Francesca da Rimini Sergieja Rachmaninowa, operę Gianni Schicchi Giacomo Pucciniego. Także w XXI wieku nie ustała fascynacja językiem staro-włoskim czego przykładem jest francuska piosenkarka Emma Shapplin, której twórczość: płyty Carmine Meo i Etterna, nagrane w języku Dantego, rozeszły się w wielomilionowych nakładach.

Gatunek• „Boska komedia” jest to poemat epicki zbudowany z

trzech części: Piekła, Czyśćca i Raju• Tryptyk: „Boska komedia” składa się z trzech ksiąg

(cantiche), każdą część tworzą 33 pieśni (cantos) (co daje 99 pieśni, a wraz z pieśnią wstępną 100) zaś każda z pieśni pisana jest tercyną - strofą trzywersową. Liczba 3 jest symbolem Trójcy Świętej (trinity), a liczba 100 symbolizuje doskonałość.

• Temat dzieła to wędrówka po zaświatach. Przewodnikami poety są Wergiliusz (symbol rozumu) i zmarła ukochana Beatrycze (alegoria miłości). Podróż trwa trzy tygodnie, począwszy od Wielkiego Piątku roku 1300.

• Motyw przewodni - miłość do Boga, do idealnej kobiety i człowieka.

O przynależności do średniowiecza świadczy: • data powstania• filozofia teocentryczna• motyw śmierci• alegoryczność• magia liczb• wizja wędrówki po świecie• nawiązanie do Apokalipsy

O przynależności do renesansu świadczy: • podpisanie się autora• świeckość autora• zainteresowanie człowiekiem, główny bohater - człowiek• indywidualizm odczuwania• użycie języka narodowego (włoski)• nawiązanie do poezji antycznej• zaangażowanie w życie polityczne i obywatelskie• sposób prezentacji tematów

Bohaterowie „Boskiej Komedii”

Dante

Jest głównym bohaterem utworu. Wędrówka po zaświatach ma być dla niego okazją do odnowy moralnej, sposobem na wyjście z lasu grzechu, w którym się znalazł. Bohater bardzo przeżywa tę wędrówkę, podczas drogi towarzyszy mu sporo emocji. Często odczuwa lęk, współczuje wielu potępionym duszom, które miały szlachetne zamiary, ale mimo to znalazły się w Piekle. Często płacze, kilkakrotnie mdleje z wrażenia. Podróż po Piekle i Czyśćcu do Nieba jest nie tylko wędrówką w sensie pokonywania przestrzennym, ale także drogą bohatera do poznania praw Boskich rządzących światem.

WergiliuszPostać historyczna, rzymski poeta, autor Eneidy. Na prośbę Beatrycze przeprowadza autora Boskiej komedii przez Piekło, Czyściec aż do granicy Raju Ziemskiego. Został on wybrany na przewodnika dlatego, że reprezentuje mądrość i poezję świata starożytnego. Poza tym w Średniowieczu głęboko ceniono autora Eneidy jako mędrca i czarodzieja. Do tego dołącza się późniejsze przekonanie, że Wergiliusz był najwybitniejszym przedstawicielem kultury starożytnego świata, przypisywano mu także dar proroczy, dzięki któremu przewidział przyjście na świat Chrystusa. Dante traktuje Wergiliusza jak mistrza. Wergiliusz spełnia w poemacie różne funkcje, pokazuje Dantemu drogę, chroni go od niebezpieczeństw, udziela wskazówek i wyjaśnień. Im wyżej wznoszą się poeci w Czyśćcu, tym bardziej Dante staje się dojrzały i coraz mniej wskazówek potrzebuje.

BeatryczeTakże autentyczna postać, ukochana Dantego. Mieszkała we Florencji, zmarła przedwcześnie. Oczywiście historyczna Beatrycze nie jest postacią identyczną z wyidealizowanym portretem istoty doskonałej, niebiańskiej, występującej w Boskiej komedii. Beatrycze po śmierci dostała się do Raju i stamtąd roztacza swoją opiekę nad ukochanym, który znalazł się w ciemnym lesie grzechu. To ona posłała Wergiliusza, by pomógł Dantemu w wędrówce, później sama będzie jego przewodnikiem. Beatrycze na początku przedstawiona jest jako osoba realna, obiekt ziemskiej miłości. Później sposób przedstawienia tej postaci zmienia się, w momencie końcowym widzimy ją już jako istotę nadziemską, świętą, która traci cechy materialnego bytu ziemskiego, ale nie zapomina o nim.

Przestrzeń akcji• Całość utworu również składa się z trzech części - w

kolejności: Piekło, Czyściec, Raj. Kiedy skazaniec wchodził do Piekła, spotykał na bramie do niego następujący napis: "Lasciate ogni speranza" - czyli "porzućcie wszelką nadzieję". Skazaniec napotyka na Przedpiekle - Limbo, w którym znajdują się ludzie będący poganami - wśród nich można rozpoznać: Owidiusza, Homera, Horacego. Ci wszyscy myśliciele znaleźli się tam ponieważ nie udało im się rozpoznać i odpowiednio zachować wobec Jezusa Chrystusa. Piekło składa się z dziewięciu kręgów. Tam z kolei znajdują się grzesznicy, wydzieleni na 3 grupy. A więc tacy, którzy folgowali swoim zmysłom, ludzie gwałtowni i ci którzy oszukiwali. Na samym dnie Piekła ma swoje miejsce Lucyfer. Piekło uformowane jest w kształt wielkiego leja.

• Następnie autor przedstawia Czyściec. Jest to ogromna góra. Po górze tej wspinają się wolno i z trudem dusze zmarłych pokutników. Odpowiednie stopnie Czyśćca są wydzielonymi miejscami dla różnego typu dusz, czy ludzi pokutujących za jakieś śmiertelne grzechy. Podział ten przypomina Piekło, gdzie najwięksi grzesznicy byli na samym dole, a ci coraz słabsi wspinali się kolejno na górę. Na samej górze Czyśćca jest Ziemski Raj. Dante (bo on jest podmiotem lirycznym) tam właśnie dociera i zostaje opuszczony przez dotychczasowego przewodnika Wergiliusza. Później odprowadzać - do Raju - będzie go już jego miłość Beatrycze.

• Raj złożony jest z niebieskich sfer. Znajduje się w nim Ziemia, ale również Księżyc, Wenus, Merkury, Mars, Słońce, Saturn, Jowisz - czyli wszystkie planety. Na Raj składa się także Primum Mobile, czy Empirium. Bóg ma swoje miejsce w czymś na kształt róży - białej. Autor zauważa, że w Raju panuje harmonia, ład i porządek. Wszystkie planety (wyżej podane nie w kolejności) mają swoją kolejność według 7 cnót. Zaczynają się one od kardynalnych - czyli moralnych, a kończą się na boskich - czyli wiara, nadzieja i miłość.

W jakim celu został napisany ten utwór?

• Wedle wyznania samego autora w zbiorze poezji „Życie Nowe”, napisał on „Boską Komedię” po to, aby oddać hołd swojej zmarłej ukochanej, Beatrycze, aby pokazać światu ogromną miłość, jaką żywił do niej. Kolejną motywacją było pragnienie wskazania ludzkości drogi do odrzucenia występnego życia. A zatem jest to motywacja moralistyczno - religijna, typowa dla średniowiecza: Pędzący żywot wygnańca Dante żywił przekonanie, że ludzkość zbłądziła. Być może chciał odstraszyć ludzi od grzechów wizjami okropnych kar, jakie czekają ich po śmierci w Piekle oraz zachęcić do cnotliwego życia przez ukazanie wizji Raju jako miejsca wiecznego szczęścia.

Cytaty z „Boskiej komedii”• W życia wędrówce, na połowie czasu,

Straciwszy z oczu szlak niemylnej drogi,W głębi ciemnego znalazłem się lasu.(Piekło, Pieśń I)

• Ja się ocknąłem i rzekłem: „O panie!Jakie tęsknoty i jakie zachceniaNa to nieszczęsne wiodły ich kochanie?„(Dante do Wergiliusza, wzruszony historią Franceski i Paolo, Piekło, Pieśń V)

• Przeze mnie droga w miasto utrapienia,Przeze mnie droga w wiekuiste męki,Przeze mnie droga w naród zatracenia.Jam dzieło wielkiej, sprawiedliwej ręki.Wzniosła mię z gruntu Potęga wszechwłodna,Mądrość najwyższa, Miłość pierworodna;Starsze ode mnie twory nie istnieją,Chyba wieczyste - a jam niepożyta!Ty, który wchodzisz, żegnaj się z nadzieją(napis nad bramą Piekła, Piekło, Pieśń III)

Dante Alighieri

fresk na drewnie, znajdujący się we florenckiej galerii

Fresk Domenico di Michelino Dante i Trzy Królestwa (1465)

Dante i Wergiliusz w Piekle, Eugène Delacroix, 1822

Ilustracja - Gustave Doré„Piekło”

Ilustracja - Gustave Doré„Czyściec”

Ilustracja - Gustave Doré„Raj”

Część pierwsza: Piekło

Bibliografia

http://www.ultramontes.plhttp://pl.wikipedia.orghttp://boska-komedia.klp.pl

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

• Przygotowali:Patryk Wojtaczka Eryk Przepióra