Ngày soạn: 18/ 10/ 2012 Tiết 38, 39:

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA Thanh Thảo

I. MỤC TIÊU BÀI HỌCGiúp HS nắm được:

1. Kiến thức - Hình tượng đẹp đẽ, cao cả của nhà thơ - chiến sĩ Lorca.- Hình thức biểu đạt mang phong cách hiện đại của Thanh Thảo.2. Kĩ năng - Đọc - hiểu một tác phẩm thơ trữ tình, bồi dưỡng năng lực cảm thụ thơ- Làm quen với cách biểu đạt mang đậm dấu ấn của trường phái siêu thực.3. Thái độ Hiểu và cảm nhận, trân trọng vẻ đẹp của hình tượng Lor-ca trong mạch cảm xúc và suy

tư đa chiều: vừa sâu sắc vừa mãnh liệt của tác giả bài thơ.II. NHỮNG KĨ NĂNG SỐNG CƠ BẢN

- Giao tiếp: trình bày, trao đổi về mạch cảm xúc của bài thơ, về hình tượng Lor-ca, về cách thể hiện cảm xúc của tác giả.

- Tư duy sáng tạo: phân tích, so sánh, bình luận về vẻ đẹp của hình tượng Lor-ca, về những sáng tạo độc đáo của Thanh Thảo trong bài thơ.

- Tự nhận thức về nghĩa tinh thần bất khuất của người anh hùng dân tộc, qua đó tự rút ra bài học cho cá nhân.III. PHƯƠNG PHÁP, KĨ THUẬT DẠY HỌC TÍCH CỰC

- Động não: suy nghĩ, tìm hiểu mạch cảm xúc của bài thơ- Trao đổi nhóm nhỏ: phân tích vẻ đẹp của những từ ngữ hình ảnh, nhạc điệu, cấu tứ, …

trong mỗi khổ thơ và cả bài thơ.- Trình bày một phút: nhận xét về giá trị nội dung và nghệ thuật nổi bật của bài thơ.

IV. PHƯƠNG TIỆN1. Giáo viên : SGK, SGV, CKT-KN, giáo án, sách tham khảo, ...2. Học sinh : SGK, sách bài tập ngữ văn 12, bài soạn.

V. TIẾN TRÌNH BÀI HỌC1. Ổn định lớp:

LỚP NGÀY DẠY TIẾTKIỂM DIỆN

SĨ SỐ

VẮNG CÓ PHÉP KHÔNG PHÉP

2. Kiểm tra bài cũ: Sóng – Xuân QuỳnhCâu hỏi:- Đọc thuộc lòng bài thơ "Sóng" của Xuân Quỳnh? - Nêu giá trị nội dung của bài thơ?

Lớp Họ tên, điểm

3. Bài mớiThanh Thảo là một trong số những nhà thơ trưởng thành trong những năm chống Mĩ,

từng được công chúng chú ý bởi những bài thơ và trường ca độc đáo. Một trong số những bài thơ đó là “Đàn ghi – ta của Lor-ca”.

Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạtHĐ1: HD Hs tìm hiểu Tiểu dẫn (sgk)- GV yêu cầu 1 Hs đọc Tiểu dẫn (sgk).- GV: Hãy trình bày những nét chính về nhà thơ Thanh Thảo; Những tác phẩm tiêu biểu và đặc điểm của thơ Thanh Thảo.

? Giới thiệu về xuất xứ của bài thơ?- GV: Bổ sung các kiến thức về trào lưu văn học siêu thực; về trào lưu văn học tượng trưng…? Em hiểu gì về nhan đề của bài thơ? Về đối tượng trữ tình của bài thơ?

- GV: Bổ sung các kiến thức về Lor-ca.

- GV: Gọi 1 Hs đọc bài thơ.- GV: Cho hs xác định bố cục.

- Hs đọc Tỉểu dẫn.

- Hs dựa vào Sgk trả lời.- Hs theo dõi, ghi chép.

- Hs dựa vào Sgk trả lời.- Hs theo dõi, ghi chép.

- Hs dựa vào Sgk trả lời.- Hs theo dõi, ghi chép.

- Hs đọc bài thơ.(lưu ý cách đọc xúc cảm, luyến

I/ Tìm hiểu chung:1/ Tác giả: - Thanh Thảo là một trong những gương

mặt tiểu biểu cho thế hệ các nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước.- Ngòi bút hướng nội giàu suy tư, trăn

trở về cuộc sống của nhân dân, đất nước và thời đại luôn tìm tòi những hình thức biểu đạt mới.2/ Tác phẩm:a/ Xuất xứ:- Rút trong tập “Khối vuông Ru – bích”.- Thể hiện tư duy thơ Thanh Thảo: giàu suy tư, nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.

b/ Nhan đề và lời đề từ* Đàn ghi taMột nhạc cụ truyền thống của đất nước Tây Ban Nha, là linh hồn, là văn hóa của đất nước Tây Ban Nha.* Phê-đê-ri-cô Garxia Lor-ca (1898 – 1936) là một nhà thơ, nhà soạn kịch thiên tài của Tây Ban Nha, ông còn nổi tiếng là nhạc công và họa sĩ. Là người có khát vọng tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật mãnh liệt, đã bị chính quyền phản động thân phát xít bắt giam và giết hại.c/ Bố cục: Gồm 3 phần:

+ 6 câu đầu: Hình ảnh Lor- ca trên bối cảnh văn hóa, nghệ thuật TBN.

Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt- GV: Nhận xét cách chia bố cục của hs và điều chỉnh, bổ sung.

láy...như cung bậc đàn ghi ta)- Hs chia bố cục và lý giải về cách chia bố cục đó.

+ 12 câu tiếp: Cái chết bi thảm, dữ dội của Lor–ca.

+ 13 câu còn lại: Niềm xót thương, tiếc nuối; Suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lor-ca.

HĐ2: HD Hs tìm hiểu bài thơ:- GV: đọc lại 6 dòng thơ đầu.

- GV: Em có suy nghĩ gì khi bắt gặp h/ả “Áo choàng đỏ gắt”, “tiếng đàn ghi ta…?”

- GV: Các h/ả “đi lang thang, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn, hát nghêu ngao, li la…” giúp ta liên tưởng đến điều gì?

- GV dẫn dắt chuyển ý: Từ bối cảnh chính trị và nghệ thuật TBN lúc bấy giờ số phận bi thương của Lor-ca.

- GV: Tác giả đã tái hiện cái chết oan khuất của Lor-ca qua các h/ả, chi tiết nào?

- GV: Cảm nhận của em về các bpnt được tác giả sử dụng trong bài thơ? (ý nghĩa của các bpnt đó?)

- Hs lắng nghe, nhập cảm.

- Hs nêu cảm nhận.

- Hs lý giải, phân tích các h/ả.

- Hs theo dõi, nêu cảm nhận chung về hình tượng Lor-ca trên cơ sở định hướng của GV.

- Hs dựa vào văn bản, tìm các h/ả, chi tiết liên quan.

- Hs liệt kê các bpnt, thảo luận nhanh giữa các thành viên trong

II/ Đọc - hiểu văn bản:1/ Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca: a/ Lor-ca, một con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật TBN:- Áo choàng đỏ:+ Gợi bản sắc văn hoá TBN.+ H/ả Lor-ca như một đấu sĩ với khát vọng dân chủ trước nền chính trị TBN độc tài lúc bấy giờ.- Tiếng đàn:+ Ghi ta: nhạc cụ của người TBN.+ Tài năng nghệ thuật của Lor-ca với khát vọng cách tân nghệ thuật- Đi lang thang; vầng trăng chếnh choáng; yên ngựa mỏi mòn; hát nghêu ngao; li la…:-> Sự cô đơn của Lor-ca trước thời cuộc chính trị, trước nghệ thuật TBN già cỗi.

2. Cái chết bi thảm, dữ dội của Lor–ca:- Hình ảnh:+ Áo choàng bê bết đỏ – Gợi cảnh tượng khủng khiếp về cái chết của Lor-ca.+ Tiếng ghi ta: nâu: trầm tĩnh, nghĩ suy. xanh: thiết tha, hy vọng. tròn bọt nước vỡ tan: bàng hoàng, tức tưởi. ròng ròng máu chảy: sự đau đớn, nghẹn ngào.=> Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể.- Biện pháp nghệ thuật:+ Đối lập: Hát nghêu ngao >< áo choàng bê bết đỏ

Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt

GV: Nhận xét, giảng giải bổ sung và cho hs ghi vở những nét cơ bản.(Tránh sự áp đặt cách hiểu cho hs, tôn trọng ý kiến hs)

bàn về ý nghĩa của các bpnt và trình bày trước lớp. (Khuyến khích những cách hiểu riêng).

- Hs theo dõi, ghi chép.

khát vọng >< hiện thực phũ phàng (giữa tiếng hát yêu đời vô tư, giữa tình yêu cái Đẹp và hành động tàn ác, dã man).+ Nhân hoá: Tiếng ghi ta… máu chảy.+ Hoán dụ: Áo choàng, tiếng ghi ta Lor-ca.+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Tiếng ghi ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối, hành động…* Với việc sử dụng bpnt tài tình, tác giả đã khắc hoạ thật ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn của người nghệ sĩ Lor-ca.

- GV: Đọc phần thơ còn lại.

- GV: Theo em, Lor-ca muốn nhắn gửi thông điệp gì qua câu nói “khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”?

- GV: Cho hs nêu cảm nhận 4 câu thơ “Không ai chôn …cỏ mọc hoang”.

- GV: Yêu cầu hs giải mã các h/ả “giọt nước mắt, đường chỉ tay, dòng sông, lá bùa, chiếc ghi ta màu bạc…”

- GV: Định hướng cách hiểu.

- Hs theo dõi sgk

- Hs thảo luận nhóm và nêu cảm nhận.

- Hs dựa vào văn bản, suy nghĩ, trả lời. (Khuyến khích những cách hiểu riêng).

- Hs theo dõi, ghi chép.

3. Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor-ca:- Lời Lor-ca (đề từ): “Khi tôi chết …cây đàn.”+ Niềm đam mê nghệ thuật.+ Hãy biết quên nghệ thuật của Lor-ca để tìm hướng đi mới.- “Không ai chôn cất… cỏ mọc hoang”+ Nghệ thuật của Lor-ca (cái Đẹp): có sức sống và lưu truyền mãi mãi như “cỏ mọc hoang”.+ Phải chăng không ai dám vượt qua cái cũ, thần tượng để làm nên nghệ thuật mới.- Giọt nước mắt …trong đáy giếng:+ Vầng trăng nơi đáy giếngsự bất tử của cái Đẹp.- Đường chỉ tay: ẩn dụ về định mệnh nghiệt ngã.- ... dòng sông, ghi ta màu bạc... gợi cõi chết, siêu thoát.- Các hành động: ném lá bùa, ném trái tim: có ý nghĩa tượng trưng cho một sự giã từ, một sự lựa chọn.* Tiếng lòng tri âm sâu sắc đối với người nghệ sĩ, thiên tài Lor-ca.

- GV: Tiếng “Li la- li la- li la” trong bài thơ có ý nghĩa gì?

- Hs tìm hiểu yếu tố âm nhạc trong bài thơ. Nêu ý nghĩa?

4. Yếu tố âm nhạc trong bài thơ:- Chuỗi âm thanh “Li la- li la- li la” luyến láy ở đầu và cuối như khúc dạo đầu và kết thúc bản nhạc. - Sự kính trọng và tri âm Lor-ca- nghệ sĩ

Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung cần đạt- GV: định hướng. - Hs ghi chép. thiên tài.HĐ3: HD hs tổng kết, dặn dò.- GV: Yêu cầu hs tự tổng kết bài học về phương diện nội dung và nghệ thuật.

- GV: Nhận xét, định hướng ý chính.

- Hs dựa vào nội dung tìm hiểu văn bản để tổng kết.

- Hs ghi lại những nét chính.

III. Tổng kết:1. Nghệ thuật:- Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu, kết thúc.- Sử dụng h/ả, biểu tượng - siêu thực có sức chứa lớn về nội dung.- Kết hợp hài hoà hai yếu tố thơ và nhạc.2. Nội dung: Tác giả bày tỏ nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết oan khuất của thiên tài Lor-ca- một nghệ sĩ khát khao tự do, dân chủ, luôn mong muốn cách tân nghệ thuật.

4. Củng cố:GV củng cố những kiến thức trọng tâm của văn bản.5. Dặn dò:- Về nhà học bài + Đọc thuộc lòng bài thơ.- Nêu nhận xét về những sáng tạo nghệ thuật của Thanh Thảo trong bài thơ?- Tìm và phân tích những hình ảnh biểu tượng giàu sức gợi trong bài thơ (cây đàn, tiếng ghi – ta, ...)- Soạn bài: Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận.

............................................................................................................ Caây ®µn ghi ta cña Lor-ca

Thanh Th¶o

A – Môc tiªu bµi häc Gióp häc sinh:- C¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp bi tr¸ng cña h×nh tîng Lor – ca trong m¹ch

c¶m xóc vµ suy t ®a chiÒu võa m·nh liÖt, võa s©u s¾c cña t¸c gi¶.- ThÊy ®îc nÐt ®éc ®¸o trong h×nh thøc biÓu ®¹t th¬ mang phong

c¸ch tîng trng.B – Ph¬ng ph¸p

- Sö dông h×nh thøc quy n¹p, vËn dông c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch, tæng hîp.C – TiÕn tr×nh tæ chøc bµi häc

1. Bµi cò2. Bµi míi.

Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß

Néi dung cÇn ®¹t

Ho¹t ®éng 1 - Tæ chøc t×m hiÓu chung 1. HS ®äc TiÓu dÉn, nªu nh÷ng nÐt ng¾n gän, c¬ b¶n vÒ t¸c gi¶ Thanh Th¶o.

I . T×m hiÓu chung1. T¸c gi¶- Tªn khai sinh : Hå Thµnh C«ng, sinh n¨m 1946.- Quª : Mé §øc, Qu¶ng Ng·i.- Sù nghiÖp v¨n ch¬ng.+ Cã c¸c s¸ng t¸c hay vµ ®éc ®¸o vÒ chiÕn

tranh vµ thêi hËu chiÕn.+ C¸c t¸c phÈm : Nh÷ng ngêi ®i tíi biÓn (1977),

Nh÷ng ngän sãng mÆt trêi (1984- 1982), Khèi vu«ng ru bÝch (1985),…

+ Nh÷ng n¨m gÇn ®©y : ViÕt b¸o, tiÓu luËn phª b×nh, ®ãng gãp quan träng nhÊt vÉn lµ th¬ ca.

- §Æc ®iÓm th¬ :+ Lµ tiÕng nãi cña ngêi trÝ thøc nhiÒu suy t, tr¨n

trë vÒ cuéc sèng.+ ¤ng lu«n t×m tßi kh¸m ph¸ s¸ng t¹o t×m c¸ch

biÓu ®¹t míi qua h×nh thøc c©u th¬ tù do, ®em ®Õn mét mÜ c¶m hiÖn ®¹i cho th¬ b»ng thi ¶nh vµ ng«n tõ míi mÎ.

2. Nªu xuÊt xø bµi th¬ §µn ghi ta cña Lor-ca.(GV gi¶i thÝch thªm vÒ th¬ tîng trng vµ siªu thùc)

2. T¸c phÈm- Rót trong tËp Khèi vu«ng ru bÝch.- Lµ t¸c phÈm tiÓu biÓu cho t duy th¬ Thanh

Th¶o : Giµu suy t, m·nh liÖt vµ phãng tóng, Ýt nhiÒu nhuèm mµu s¾c tîng trng vµ siªu thùc.

Ho¹t ®éng 2 - Tæ chøc ®äc - hiÓu v¨n b¶n 1. GV híng dÉn ®äc vµ ®äc mÉu. HS ®äc bµi th¬, nªu c¶m nhËn chung vÒ bµi th¬.

II. §äc- HiÓu v¨n b¶n1. Kh¸i qu¸t chungBµi th¬ viÕt theo th¬ tù do thÓ hiÖn c¶m xóc

m·nh liÖt cña t¸c gi¶ tríc c¸i chÕt cña Lor-ca qua hµng lo¹t h×nh ¶nh mang tÝnh biÓu tîng.

2. Yªu cÇu HS ®äc chó thÝch, gi¶i m· c¸c h×nh ¶nh : tiÕng ®µn bät níc, ¸o choµng ®á g¾t, vÇng tr¨ng chÕnh cho¸ng, yªn ngùa mái mßn,...(GV cho HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn)

2. Nh÷ng h×nh ¶nh gîi liªn tëng- C¸c h×nh ¶nh : tiÕng ®µn bät níc, ¸o choµng

®á g¾t, vÇng tr¨ng chÕnh cho¸ng, yªn ngùa mái mßn,… ®Òu mang tÝnh biÓu tîng. C¸c dßng th¬ kh«ng hÒ cã h×nh ¶nh vÒ con ngêi nhng bãng d¸ng con ngêi vÉn hiÖn lªn râ nÐt qua h×nh ¶nh vµ ©m thanh (tiÕng ®µn) mµu s¾c (¸o choµng ®á g¾t), tr¹ng th¸i (chÕnh cho¸ng, mái mßn)

- khæ th¬ ®Çu kh«ng gian ®Ëm chÊt T©y Ban Nha, víi tiÕng ®µn ghi ta- niÒm tù hµo cña ngêi T©y Ban Nha, víi h×nh ¶nh ¸o choµng ®á g¾t - ¸o choµng kho¸c trªn m×nh nh÷ng vâ sÜ ®Êu bß tãt- mét biÓu tîng cña T©y Ban Nha.

- §ång thêi ngêi ®äc kh«ng thÓ kh«ng nhËn thÊy cuéc hµnh tr×nh cña con ngêi: ®i lang thang vÒ niÒm ®¬n ®éc víi vÇng tr¨ng chÕnh cho¸ng, trªn yªn ngùa mái mßn. §ã lµ cuéc ®éc hµnh cña con ngêi - cuéc ®éc hµnh cña Lor-ca (mét anh hïng cña T©y Ban Nha).

3. Yªu cÇu HS nªu c¶m nhËn vÒ ®o¹n th¬ :Kh«ng ai ch«n cÊt tiÕng ®µnTiÕng ®µn nh cá mäc hoangGiät níc m¾t vÇng tr¨ngLong lanh trong ®¸y giÕng HS cã c¶m nhËn kh¸c nhau vÒ khæ th¬ trªn.

3. VÎ ®Ñp cña Lor-ca vµ c¸i chÕt cña Lor-ca+ T¸c gi¶ kh¾c ho¹ nh©n vËt gi÷a mét kh«ng

gian hoang d· ®Ëm chÊt T©y Ban Nha : T©y Ban Nha/ h¸t nghªu ngao/ bçng kinh hoµng/ ¸o choµng bª bÕt ®á. TiÕng h¸t nghªu ngao cña nh÷ng ngêi Digan, ¸o choµng cña vâ sÜ ®Êu bß tãt ®· trë thµnh biÓu tîng- biÓu tîng cho sù ®æ m¸u, c¸i chÕt vµ sù cÇu khÊn cho linh hån.

+ Trªn c¸i nÒn Êy lµ h×nh ¶nh Lorca : bÞ ®iÖu vÒ b·i b¾n/ chµng ®i nh ngêi méng du. Mét lÇn n÷a ngêi ®äc l¹i ®îc chøng kiÕn Lorca víi cuéc

GV híng dÉn, bæ sung ®Ó thÊy ®îc c¸c líp nghÜa kh¸c nhau.

- HS suy nghÜ vµ ph¸t biÓu c¶m nhËn cña m×nh vÒ c¸c h×nh ¶nh : ®êng chØ tay ®· ®øt/ dßng s«ng v« cïng/ Lor-ca b¬i sang ngang/ trªn chiÕc ghi ta mµu b¹c.

- V× sao c¸i chÕt cña Lorca ®îc miªu t¶ ®i liÒn víi h×nh ¶nh c©y ®µn ghi ta?

hµnh tr×nh cña anh- Cuéc hµnh tr×nh ®Õn víi c¸i chÕt.

Tríc c¸i chÕt Lorca “®i nh ngêi méng du”. §ã lµ th¸i ®é bá quªn tÊt c¶, kh«ng bËn lßng víi bÊt cø ®iÒu g×, kÓ c¶ c¸i chÕt ®ang cËn kÒ tõ ®ã ®Ó thÊy ®îc dòng khÝ cña Lor-ca - mét con ngêi ®· d©ng hiÕn c¶ tuæi trÎ, c¶ cuéc ®êi cho cuéc ®Êu tranh v× tù do.

+ H×nh ¶nh : Dßng s«ng, Lor-ca b¬i sang ngang, ®êng chØ tay ®øt, l¹i mét lÇn n÷a miªu t¶ cuéc hµnh tr×nh ®i tíi c¸i chÕt cña Lor-ca. Cuéc ®êi dµi réng nh dßng s«ng vµ Lor-ca “b¬i sang ngang” trªn “chiÕc ghi ta mµu b¹c” cïng víi h×nh ¶nh “®êng chØ tay ®øt” chÝnh lµ nh÷ng biÓu tîng vÒ c¸i chÕt, ®ång thêi lµ sù nghiÖt ng· cña ®Þnh mÖnh, cña sè phËn ng¾n ngñi.

+ Còng cÇn ph¶i thÊy sù logic gi÷a c¸c h×nh ¶nh : Lor-ca b¬i sang ngang/ chiÕc ghi ta mµu b¹c. Cuéc ®êi cña Lorca lµ chuçi dµi nh÷ng ®am mª trong ®ã cã niÒm ®am mª ®µn ghi ta. Vµ do ®ã “®µn ghi ta” ®· trë thµnh biÓu tîng cña c¶ cuéc sèng nhiÒu hoµi b·o, mµu s¾c vµ thanh ©m cña Lor-ca mang ®Ëm mµu s¾c T©y Ban Nha

+ ë ®©y ®éng tõ “nÐm” lÆp l¹i hai lÇn (nÐm l¸ bïa, nÐm tr¸i tim) nã trë thµnh biÓu tîng vÒ c¸i chÕt bi th¶m nhng còng ®Çy chÊt bi tr¸ng, dòng m¶nh cña Lorca. Tõ ®ã ®Ó thÊy ®îc c¶m xóc ®Çy m·nh liÖt cña Thanh Th¶o tríc c¸i chÕt cña Lor-ca. Sù th¬ng tiÕc hoµ lÉn víi sù mÕn mé, t«n vinh, c¶m phôc.- Khæ th¬ chøa nh÷ng h×nh ¶nh võa mang tÝnh biÓu tîng võa mang tÝnh siªu thùc. ë ®©y tiÕng ®µn ®· trë thµnh mét nh©n vËt cã linh hån : “kh«ng ai ch«n cÊt tiÕng ®µn”, “tiÕng ®µn nh cá mäc hoang” ë ®©y Lor-ca kh«ng hiÖn diÖn mµ chØ cã sù hiÖn diÖn cña tiÕng ®µn. Nã ®· trë thµnh biÓu tîng cña t©m hån Lor-ca, tr¸i tim Lor-ca. Cuéc ®êi cña «ng sèng tù do, thanh th¶n trong suèt nh giät níc m¾t vÇng tr¨ng long lanh trong ®¸y giÕng. Lor-ca ®· chÕt (vÒ thÓ x¸c) nhng d ©m vang väng cña cuéc ®êi «ng th× cßn m·i.

4. HS th¶o luËn vÒ h×nh tîng tiÕng ®µn trong bµi th¬

4. H×nh tîng tiÕng ®µnH×nh tîng tiÕng ®µn xuÊt hiÖn nhiÒu lÇn trong bµi

th¬ : tiÕng ®µn bät níc, tiÕng ®µn ghi ta n©u,

HS tr×nh bµy nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau, GV nhËn xÐt, khuyÕn khÝch häc sinh ph¸t hiÖn vµ tr×nh bµy sù s¸ng t¹o cña m×nh

tiÕng ghi ta ®¸ xanh, tiÕng ghi ta trßn bät níc vì tan , tiÕng ghi ta rßng rßng, tiÕng ®µn nh cá mäc

hoang.....+ TiÕng ®µn ghi ta ë ®©y ®îc thÓ hiÖn víi nhiÒu cung bËc kh¸c nhau : khi lµ ©m thanh vui t¬i, khi lµ ©m thanh chia c¾t, tan vì, khi lµ ©m thanh cña

c¸i chÕt, khi lµ giai ®iÖu cña t×nh yªu.+ TiÕng ®µn ghi ta lµ sù hµi hoµ kÕt cña rÊt nhiÒu

tr¹ng th¸i c¶m xóc. Tríc hÕt ®ã lµ c¶m xóc cña Lorca. Cuéc ®êi Lor-ca nh tiÕng ghi ta, nh÷ng ©m thanh, cung bËc cña nã khi rÐo r¾t vÒ niÒm yªu ®êi thiÕt tha, khi hïng tr¸ng m¹nh mÏ vÒ nh÷ng

ngµy th¸ng chiÕn ®Êu s«i næi, khi trµm l¾ng, ®au buån vÒ kho¶nh kh¾c ph¶i chia l×a sù sèng.

Nh÷ng ©m thanh Êy còng lµ ©m thanh biÓu hiÖn dßng c¶m xóc m·nh liÖt cña t¸c gi¶. T¸c gi¶ ®· sèng cïng víi kho¶nh kh¾c cËn kÒ c¸i chÕt cña

Lorca, niÒm tiÕc th¬ng ®au ®ín, chua xãt, sù ng-ìng mé t«n vinh ®îc ®an kÕt hµi hoµ vµo nh÷ng

cung bËc thanh ©m cña tiÕng ®µn ghi ta.+ TiÕng ghi ta lµ Èn dô hay nãi ®óng h¬n lµ bµi ca vÒ cuéc ®êi, sè phËn vµ c¸i chÕt cña Lor-ca.

Cuéc ®êi cña con ngêi Êy nh tiÕng ®µn ghi ta víi thanh ©m trong trÎo lµm lay ®éng lßng ngêi.

Ho¹t ®éng 3 - Tæ chøc tæng kÕt GV híng dÉn HS tæng kÕt ph¬ng diÖn nghÖ thuËt vµ néi dung

III. Tæng kÕtNghÖ thuËt : ThÓ th¬ tù do, kh«ng dÊu c©u,

kh«ng dÊu hiÖu më ®Çu, kÕt thóc sö dông h×nh ¶nh, biÓu tîng - siªu thùc cã søc chøa lín vÒ néi dung; t¹o ra mµu s¾c T©y Ban Nha rÊt ®Ëm nÐt trong bµi th¬ ; kÕt hîp hai yÕu tè th¬ vµ nh¹c.Néi dung : Bµi th¬ thÓ hiÖn nçi ®au xãt s©u s¾c tríc c¸i chÕt bi th¶m cña Lor-ca.

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CATHANH THẢO

A.Mục tiêu bài học.SGV/159B.Phương tiện thực hiện.-GV:Sgk,sgv,tài liệu tham klhảo,thiết kế bài học.-HS:sgk,chuẩn bị bài ở nhàC.Cách thức tiến hành.-Phương pháp quy nạp,gợi tìm,phân tích-tổng hợp,trao đổi,thảo luận..D.Tiến trình dạy1.Kiểm tra bài cũ.

-kiểm tra bài “Sóng”2.Giới thiệu bài mới.

Hoạt động của GV &HS Nội dung cần đạtHĐ1:Đọc-hiểu khái quát-Tìm hiểu tác giả:yêu cầu Hs đọc tiểu dẫn và trả lời câu hỏiNêu những nét chính về nhà thơ Thanh Thảo?kể tên một số tập thơ tiêu biểu của ông mà em biết?(Dấu chân qua trảng cỏ,Khối vuông ru bích)

-tìm hiểu bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca”Bài thơ được viết theo thể thơ nào?Cho biết xuất xứ bài thơ?

Em hiểu như thế nào về nhan đề bài thơ?(Đàn ghi ta?,Lor-ca?)

-Hướng dẫn đọc,yêu cầu Hs đọc diễn cảm bài thơ,tìm hiểu chú thích.Giọng đọc thể hiện các trạng thái cảm xúc: trầm buồn,tha thiết,xót xa,nuối tiếc,bi phẫn..-GV giới thiệu vắn tắt các đặc điểm chính cũng như sự khác biệt của thơ cổ điển,thơ lãng mạn với thơ hiện đại-Tìm hiểu bố cục bài thơBài thơ có thể chia mấy phần?Nêu khái quát nội dung từng phần?

I.Tìm hiểu khái quát1.Tác giả.-Tên khai sinh Hồ thành Công,sinh 1946,Mộ Đức-Quảng Ngãi.-Được công chúng đặc biệt chú ý bởi những bài thơ và trường ca mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh và thời hậu chiến-Đặc điểm thơ:+Tiếng nói của người trí thức nhiều suy tư trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.+Thơ đào sâu cái tôi nội cảm,cách biểu đạt mới(câu thơ tự do,nhịp bất thương,thi ảnh,ngôn từ mới mẻ…)2.Bài thơ “Tiếng đàn ghi ta của Lor-ca”-Thể thơ tự do,rút trong tập “Khối vuông ru bích”(19850-Tiêu biểu cho thơ ông:giàu suy tư, mãnh liệt,phóng túng trong xúc cảm,nhuốm màu sắc siêu thực,tượng trưng.-Nhan đề:+Đàn ghi ta(Tây Ban Cầm):có 6 dây,nhạc cụ truyền thống của Tây Ban Nha.+Lor-ca (1898-1936) ,tài năng sáng chói của VH hiện đại Tây Ban Nha,người nghệ sĩ đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỉ XX.1936 bọn Phát xít bắt giam và bắn chết ông.thể hiện vẻ đẹp bi tráng của Lor-ca.-Đọc,giải thích từ khó.-Bố cục:4 đoạn+Đ1(6 dòng đầu): Hình ảnh Lor-ca,con người tự do,nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật TBN.+Đ2(12 dòng tiếp);Lor-ca bị hạ sát và nỗi xót xa về sự dang dở của khát vọng cách tân+Đ 3(4 dòng tiếp):Niềm xót thương Lor-ca nỗi xót tiếc những cách tân nghệ thuật của Lor-ca không ai tiếp tục+Đ4(9 dòng cuối):suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Lor-ca.II.Đọc- hiểu văn bản.

HĐ2;Đọc- hiểu văn bản-Tìm hiểu hình tượng Lor-caĐọc 6 câu thơ đầu và cho biết những hình ảnh nào gợi đến Lor-ca và đất nước Tây Ban Nha,quê hương ông? Phân tích?

tiếng đàn ghi ta-nhạc cụ truyền thống của Tây Ban Nha,gắn liền với nghệ sĩ Lor-ca

aó choàng đỏ gắt-gợi đấu trường với các đấu sĩ choàng áo đỏ để đấu với bò tót,môn thể thao của TBN đã nổi tiếng trên toàn thế giới.

li-la,li-la – âm thanh tiếng đàn ghi ta, tên loài hoa tử đinh hương đầy sức sống

Vầng trăng,yên ngựa,hát ngêu ngao..-người nghệ sĩ dân gian TBN.

Những hình ảnh đó gợi cho em suy nghĩ gì vê Lor-ca?

-Đoạn thơ từ câu 9 đến câu 12 tác giả miêu tả điều gì? Tác giả đã sử dụng hình ảnh như thế nào để tả?-Màu áo choàng “đỏ gắt” với màu áo choàng “bê bết đỏ” có gì khác biệt?

Áo choàng đỏ gắt:hình ảnh thực về các hiệp sĩ đấu bò mặc áo choàng đỏ,hình ảnh tượng trưng cho tình hình chính trị với những cuộc đàn áp khốc liệt của chính quyền độc tài.

Áo choàng bê bết đỏ:hình ảnh thực khi Lor-ca bị bắn chết.

-Hình ảnh Lor-ca “bị điệu về bãi bắn” lại đi liền với tiếng đàn.Vậy tiếng đàn được miêu tả như thế nào? Nó biểu hiện điều gì?-Em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả cái chết của Lor-ca?-Đặc biệt,nghệ thuật diễn tả tiếng đàn của tác giả có gì mới mẻ,hiện đại?

1.Hình tượng Lor-ca.a) 6 câu đầu-Hình ảnh tượng trưng giàu sức gợi:

tiếng đàn bọt nướcáo choàng đỏ gắttrên yên ngựa mỏi mònvầng trăng chếnh choáng…

Gợi không gian văn hoá TBN,nơi nuôi dưỡng tâm hồn Lor-ca.Lor-ca nổi bật trên nền văn hoá đó.

Gợi hình ảnh Lor-ca,người nghệ sĩ,chiến sĩ tự do và cô đơn trong cuộc chiến chống lại chế độ độc tài.

b)Câu 7-18.-Hình ảnh tả thực:Áo choàng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắnChàng đi như người mộng duLor-ca bị bọn độc tài bắt và hành hình.-Hình ảnh tượng trưng diễn tả nỗi lòng Lor-catiếng ghi ta nâu =>trầm tĩnh,nghĩ suytiếng ghi ta lá xanh =>thiết tha hi vọngtiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan =>bàng hoàng ,tức tưởitiếng ghi ta ròng ròng máu chảy =>đau đớn,nghẹn ngàohình ảnh Lor-ca với cái chết oan khuất,bi phẫn bởi những thế lực tàn ác.

Nghệ thuật khắc hoạ cái chết bi thảm của Lor-ca

Đối lập giữa tình yêu cái đẹp, cái mới, khát vọng dân chủ với nền chính trị độc tài

Nhân hoá ( tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy )

Hoán dụ ( tiếng ghi ta chỉ Lor-ca; áo

-HS đọc đoạn thơ từ câu 23 đến câu 31Tìm những từ ngữ,hình ảnh miêu tả hành động của Lor-ca?Những hình ảnh đó tượng trưng cho điều gì?

-Tìm hiểu tâm trạng tác giả

Em hiểu như thế nào về ý nghĩa lời đề từ bài thơ và cũng là lời di chúc của Lor-ca “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”?

Em hiểu tại sao trong bài thơ Thanh Thảo lại viết “Không ai chôn cất tiếng đàn-tiếng đàn như cỏ mọc hoang”?câu thơ thể hiện tâm trạng nào của tác giả?

choàng bê bết đỏ chỉ cái chết của Lor-ca)

ấn dụ chuyển đổi cảm giác ,âm thanh ( tiếng ghi ta ) vỡ ra thành màu sắc ( nâu,xanh ) ,thành hình khối ( tròn bọt nước vỡ tan ), thành hình ảnh động (ròng ròng máu chảy)

khắc hoạ ấn tượng về cái chết đầy bi phẫn của người nghệ sĩ chân chính trong môi trường bạo lực thống trị.c)Câu 23-31-Lor-ca:bơi sang ngangtrên chiếc ghi ta màu bạcném lá bùa…vào xoáy nướcném trái tim mình vào lặng yên..hành động mang ý nghĩa tượng trưng cho sự giã từ,giải thoát,sự chia tay thực sự của Lor-ca.2.Tâm tạng tác giả.-Lời đề từ và là di chúc của Lor-ca“Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”thông điệp của Lor-ca với thế hệ sau trong sáng tạo nghệ thuật cần phải biết chôn nghệ thuật của ông ,vượt qua ông để đi tới.-Tác giả viết:+ “Không ai chôn cất tiếng đàntiếng đàn như có mọc hoang”không ai dũng cảm vượt qua cái cũ,thần tượng cũ để làm nên cái mới nên cái cũ ,nghệ thuật cũ thành thứ “cỏ mọc hoang”.Tiếng đàn,sản phẩm sáng tạo của người nghệ sĩ mãi mãi trường tồn với sức sống của loài “Cỏ mọc hoang”nỗi xót đau trước cái chết của Lor-ca và trước sự dang dở của khát vọng cách tân nghệ thuật.Nỗi buồn của chính tác giả khi không ai thực sự hiểu di chúc của Lor-ca.+ “giọt nước mắt vầng trănglong lanh trong đáy giếng”Vầng trăng nơi đáy giếng như giọt nước mắt khổng lồ/giọt nước mắt sáng trong như vầng trăng bất tử.Hình ảnh tượng trưng hoá đẹp và

-Hãy nêu cách hiểu của em về 2 dòng thơ “giọt nước mắt vầng trăng-long lanh trong đáy giếng?(HS trao đổi,thảo luận ,trả lời)

-Tìm hiểu đặc sắc nghệ thuật bài thơ.

Theo em bài thơ có những đặc sắc nghệ thuật nào?

HĐ3:Đặt câu hỏi tổng kết bài họcBài thơ thể hiện tình cảm ,thái độ nào của Thanh Thảo với nhà thơ thiên tài củaTây Ban Nha?Tình cảm,thái độ của tác giả được tác giả biểu đạt với hình thức nghệ thuật như thế nào?Hs đọc ghi nhớ sgk/166HĐ4:Luyện tập,củng cố-Kiểm tra kiến thứcNêu những hình ảnh tượng trưng trong bài thơ?Hình ảnh Lor-ca được nhà thơ khắc hoạ như thế nào?-Hs phát biểu cảm nhận của bản thân về hình ảnh Lor-ca (bài tập phần luyện tập)

buồn.Lor-ca chết (ông bị bọn phát xít giết hại rồi ném xác xuống giếng) nhưng tâm hồn yêu tự do,vì con người, khát vọng cách tân nghệ thuật của ông bất diệt.3.Đặc sắc nghệ thuật.-Kết hợp hài hoà 2 yếu tố thơ và nhạc về cấu tứ.-hình ảnh sáng tạo, gợi mở liên tưởng nhiều chiều-Sự kết hợp mới mẻ, “lạ hoá” về ngôn từ,hình ảnhIII.Tổng kết.Ghi nhớsgk/166

IV.Luyện tập

V.Dặn dò:-Học bài cũ:Đọc-hiểu bài thơ,viết bài cảm nhận về hình tượng Ph.G.Lor-ca và về nghệ thuật diễn tả của bài thơ.-Chuẩn bị bài mới:Đọc thêm “Bác Ơi” ( Tố Hữu ) và ‘Tự do ‘(Pôn Ê-luy-a),trả lời câu hỏi phần hướng dẫn đọc thêmĐọc -hiểu,chuẩn bị bài “Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận”

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA - Thanh Thảo(2 tiết)

I. Tiểu dẫn: 1. Tác giả Thanh Thảo:

- Thanh Thảo- Hồ Thành Công, sinh 1946, tại Mộ Dức- Quảng Ngãi.

- Là nhà thơ trẻ thời chống Mỹ.

- Ông được công chúng đặc biệt chú ý bởi những bài thơ và trường ca mang diện mạo

độc đáo viết về chiến tranh thời hậu chiến.

- Thơ Thanh Thảo là sự lên tiếng của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn

đề xã hội và thời đại. Ông muốn cuộc sống phải được cảm nhận và thể hiện ở bề sâu nên

luôn khước từ lối biểu đạt dễ dãi.

- Tác phẩm: Dấu chân qua trảng cỏ, những ngon sóng mặt trời,…

- Năm 2001, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

2. Lor-ca.

- Tên đầy đủ: Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a-Lor-ca (1898-1936) là một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha. Được coi là thần đồng với năng khiếu thiên bẩm trên nhiều lĩnh vực của nghệ thuật: Thơ ca, hội hoạ, âm nhạc, sân khấu...

- Lor-ca cổ vũ nhân dân đấu tranh, đòi quyền sống và là người khởi xướng những cách tân nghệ thuật

- Hoảng sợ trước ảnh hưởng xã hội to lớn của Lor-ca, năm 1936 bọn phát xít đã bắt giam và bắn chết ông.

- Cái chết của Lor-ca đã làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ trên thế giới. Tên tuổi Lor-ca từ đó trở thành một biểu tượng, là ngọn cờ tập hợp các nhà văn hóa Tây Ban Nha và thế giới chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ văn hóa dân tộc và văn minh nhân loại.

3. Xuất xứ, đặc điểm, chủ đề tác phẩm đàn ghi ta của Lor – ca.

- Xuất xứ: Rút trong tập: Khối vuông Ru – bích (1985)

- Cảm hứng: ngọn nguồn cảm hứng bài thơ có được từ số phận bi thảm và nhân cách

cao đẹp của Lor – ca.

a) Đặc điểm thơ:- Là sự lên tiếng của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời

đại.- Thể hiện sự cách tân thơ Việt: đào sâu cái tôi nội cảm; cách biểu đạt mới với câu thơ

tự do, xoá bỏ ràng buộc khuôn sáo bằng nhịp điệu, cách gieo vần…b) Chủ đề: - Khắc hoạ cuộc đời nghệ sĩ Lor-ca với lý tưởng cách tân nghệ thuật và cái chết oan

khuất. - Thể hiện niềm ngưỡng mộ và xót thương của tác giả đối với Lor-ca.II. Nội dungbài thơ1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca:a. Lor-ca, một con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và

nghệ thuật TBN:- Áo choàng đỏ:+ Gợi bản sắc văn hoá TBN.+ H/ả Lor-ca như một đấu sĩ với khát vọng dân chủ trước nền chính trị TBN độc tài

lúc bấy giờ.- Tiếng đàn:+ Ghi ta: nhạc cụ của người TBN.+ Tài năng nghệ thuật của Lor-ca với khát vọng cách tân nghệ thuật

- Đi lang thang; vầng trăng chếnh choáng; yên ngựa mỏi mòn; hát nghêu ngao; li la…:

+ Phong cách nghệ sĩ dân gian tự do.+ Sự cô đơn của Lor-ca trước thời cuộc chính trị, trước nghệ thuật TBN già cỗi.b.Lor-ca và cái chết oan khuất:

Đoạn thơ

“ Tây Ban Nha…

Máu chảy- Hình ảnh:+ Áo choàng bê bết đỏ – Gợi cảnh tượng khủng khiếp về cái chết của Lor-ca.+ Tiếng ghi ta:

. nâu: trầm tĩnh, nghĩ suy. . xanh: thiết tha, hy vọng. . tròn bọt nước vỡ tan: bàng hoàng, tức tưởi. . ròng ròng máu chảy: sự đau đớn, nghẹn ngào.

=> Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể.- Biện pháp nghệ thuật:+ Đối lập: Hát nghêu ngao >< áo choàng bê bết đỏ

khát vọng >< hiện thực phũ phàng (giữa tiếng hát yêu đời vô tư , giữa tình yêu cái Đẹp và hành động tàn ác, dã man).+ Nhân hoá: Tiếng ghi ta… máu chảy.+ Hoán dụ: Áo choàng, tiếng ghi ta Lor-ca.+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Tiếng ghi ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối, hành

động…* Với việc sử dụng biện pháp nghệ thuật tài tình, tác giả đã khắc hoạ thật ấn tượng về

cái chết đầy bi phẫn của người nghệ sĩ Lor-ca.2. Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor-ca:- Lời Lor-ca (đề từ): “Khi tôi chết …cây đàn.”+ Niềm đam mê nghệ thuật.+ Hãy biết quên nghệ thuật của Lor-ca để tìm hướng đi mới.- “Không ai chôn cất… cỏ mọc hoang”+ Nghệ thuật của Lor-ca (cái Đẹp): có sức sống và lưu truyền mãi mãi như “cỏ mọc

hoang”.+ Phải chăng không ai dám vượt qua cái cũ, thần tượng để làm nên nghệ thuật mới.- Giọt nước mắt …trong đáy giếng:+ Vầng trăng nơi đáy giếngsự bất tử của cái Đẹp.- Đường chỉ tay: ẩn dụ về định mệnh nghiệt ngã.-... dòng sông, ghi ta màu bạc... gợi cõi chết, siêu thoát.- Các hành động: ném lá bùa, ném trái tim: có ý nghĩa tượng trưng cho một sự giã từ,

một sự lựa chọn.* Tiếng lòng tri âm sâu sắc đối với người nghệ sĩ, thiên tài Lor-ca.3.

3. Cảm nhận của anh (chị) về đoạn thơ sau: (9 dòng cuối)" đường chỉ tay đã đứt

...............................li la li la li la…"

* Nội dung: Suy tư về cuộc giải thoát và cách giã từ của Ga-xi-a Lor-ca.- Cuộc đời ngắn ngủi, thế giới vô cùng để cho Lor-ca có được một sự giải thoát thực

sự và không trở thành một bức tường kiên cố cản trở sự cách tân nghệ thuật của những người đến sau (đường chỉ tay đã đứt, Lor-ca bơi sang ngang…)

- Các hành động: "ném lá bùa", "ném trái tim" - tượng trưng cho một sự giã từ, một sự lựa chọn.

Xót thương, tiếc nuối cuộc đời Lor-ca bằng tình cảm chân thành, sự kính trọng và tri âm của Thanh Thảo.

* Nghệ thuật:- Những hình ảnh mang ý nghĩa tượng trưng- Chuỗi âm thanh luyến láy li la li la li la…

Tên bài dạy: ĐÀN GHI-TA CỦA LOR-CA.THANH THẢO.

I/-MỤC TIÊU: Giúp HS:- Hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Lor-ca qua mạch cảm xúc và sy tư đa chiều vừa sâu sắc, vừa mãnh liệt của tác giả bài thơ.- Thấy được vẻ đẹp độc đáo trong hình thức thơ mang phong cách siêu thực,tượng trưng .- Có tri thức đọc hiểu bài thơ viết theo phong cách hiện đại.II/CHUẨN BỊ:

1/ Giáo viên: SGK,Giáo án,Tư liệu có liên quan,Bảng phụ…2/Học sinh:SGK, Bài soạn,Tập ghi bài.

III/-PHƯƠNG PHÁP :Phát vấn,nêu vấn đề,tạo tình huống,thảo luận nhóm…IV/- TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:1/ỔN ĐỊNH LỚP:2/KIỂM TRA BÀI CŨ:

-Câu 1:Đáp án + Biểu điểm:

-Câu 2: Đáp án + Biểu điểm:3/ DẠY BÀI MỚI:

Hoạt động của GV + HS

NỘI DUNG BÀI DẠY

+ HS đọc phần tiểu dẫn trong SGK.Hãy nêu nội dung cơ bản của phần tiểu dẫn?

I.TÌM HIỂU CHUNG:1.Tác giả:+ Tên khai sinh: Hồ Thành Công, sinh năm 1946.+ Quê: Mộ Đức, Quảng Ngãi.

- Tên khai sinh?- Quê?-Sự nghiệp văn chương?_ Các tác phẩm chính?

+ Đặc điểm thơ của Thanh Thảo?

+ Xuất xứ của tác phẩm?

+ Bố cục tác phẩm?-Phần 1? Nội dung ?

-Phần 2? Nội dung?

- Phần 3? Nội dung?

+ Hãy phát biểu vấn đề chính mà tác giả muốn làm nổi bật trong bài thơ?

+ HS đọc lại phần 1.+ Hình ảnh Lor-ca được miêu tả trên cái nền lớn là gì?

+ Sự nghiệp văn chương:Có các sáng tác hay và độc đáo về chiến tranh và thời hậu chiến. Các tác phẩm: Những người đi tới biển( 1977), Khối vuông Ru-bích( 1985), Những ngọn sóng mặt trời(1994- Trường ca), Cỏ vẫn mọc( 2002-Trường ca)…Những năm gần đây: viết báo, tiểu luận phê bình. Đóng góp quan trọng nhất vẫn là thơ ca.+ Đặc điểm thơ: Là tiếng nói của người tri thức nhiều suy tư trăn trở về cuộc sống. Ông luôn tìm tòi ,khám phá, sáng tạo cách biểu đạt mới qua hình thức câu thơ tự do, đem đến một mĩ cảm hiện đại cho thơ bằng thi ảnh và ngôn từ mới mẻ. Thơ Thanh Thảo viết về đề tài nào cũng đậm chất triết lí. Mạch trữ tình trong thơ ông đều hướng tới những vẻ đẹp của nhân cách: nhân ái, bao dung, can đảm, trung thực và yêu tự do.Thơ ông dành mối quan tâm đặc biệt cho những con người sống có nghĩa khí như: Cao Bá Quát, Nguyễn Đình Chiểu, Ê-xê- nhin,Lor-ca...2.Tác phẩm: “ Đàn ghi ta của Lor-ca”.a.Xuất xứ:+ Rút trong tập “ Khối vuông Ru- bích”+ Là tác phẩm tiêu biểu cho tư duy thơ Thanh Thảo: giàu suy tư, mãnh liệt và phóng túng, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng và siêu thực.b.Bố cục: Ba phần* Phần 1( Sáu dòng đầu): Lor-ca một nghệ sĩ tự do và cô đơn, một nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha.* Phần 2( Tiếp đó đến “ Không ai chôn cất tiếng đàn”): Một cái chết oan khuất gây ra bởi thế lực tàn ác.* Phần 3( Còn lại): Niềm xót thương Lor-ca những suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca.c.Chủ đề: Bài thơ miêu tả Lor-ca, một nghệ sĩ tự do có lí tưởng cách tân về nghệ thuật, sống cô đơn trong khung cảnh chính trị Tây Ban nha và cái chết oan khuất của ông do thế lực tàn ác gây ra. Đồng thời thể hiện niềm xót thương của tác giả và những suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor- ca.II.ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN:

1. Hình ảnh Lor-ca, con người tự do,nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha:

* Lor- ca được miêu tả trên cái nền rộng lớn của

+ Hãy cho biết những hình ảnh nào thể hiện rõ nét văn hóa của TBN?

+ Hình ảnh “ Tấm áo choàng đỏ gắt” giúp ta liên tưởng đến điều gì?

+Qua những hình ảnh thể hiện văn hóa TBN ta biết được gì về con người và tính cách của Lor-ca?

+ HS đọc phần 2.+ Vì sao Lor-ca lại bị bọn Prăng-cô giết hại dã man như thế?+ Để miêu tả cái chết oan khuất của Lor-ca tác giả đã sử dụng những hình ảnh và BPTT gì?

=> Ý nghĩa của từng BPTT đó?

+ Cái chết của Lor-ca gây cảm xúc gì nơi em?

+ HS đọc phẩn 3.+ Tại sao có thể nói lòng xót thương của tác

văn hóa Tây Ban Nha:- Áo choàng đỏ gay gắt: hình ảnh này nhắc tới môn đấu bò tót, một sinh hoạt văn hóa khiến Tây Ban Nha nổi tiếng toàn thế giới.- Vầng trăng- Yên ngựa.- Cô gái Di- gan.- Mô phỏng nốt nhạc ghi ta “ li-la-li-la-li-la” Tất cả làm nổi bật không gian văn hóa TBN. Hình ảnh tấm áo choàng đỏ gắt giúp ta liên tưởng đến khung cảnh của một đấu trường.Đây không phải trận đấu giữa bò tót và võ sĩ mà là đấu trường quyết liệt giữa công dân Lor-ca cùng khát vọng dân chủ với nền chính trị độc tài, giữa nền nghệ thuật già nua TBN với nghệ thuật cách tân của Lor-ca.=> Hình tượng Lor- ca nổi bật trên nền văn hóa đó, làm rõ Lor-ca là con người tự do, là ca sĩ dân gian. Đó là một ca sĩ đơn độc lang thang hát nghêu ngao cùng tiếng đàn bọt nước cùng với Vầng trăng chuếnh choáng, Trên yên ngựa mỏi mòn.Anh đã dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân mình.2. Cái chết oan khuất của Lor- ca: Đấy là khi Lor-ca bị bọn phát xít Prăng-cô giết và ném xác xuống giếng để phi tang. Để miêu tả sự việc bi phẫn này, tác giả sử dụng nhiều hình ảnh thực kết hợp với các biện pháp nghệ thuật như: Đối lập: + Tự do của người nghệ sĩ >< Thế lực tàn bạo của phát xít.+ Tiếng hát yêu đời, vô tư >< Hiện thực phũ phàng đến kinh hoàng (áo choàng bê bết máu).+ Tình yêu, cái đẹp >< Hành động tàn ác, dã man. Nhân cách hóa: Tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy =>

Tạo sức ám ảnh lớn đối với người đọc. Hoán dụ: + Tiếng hát để chỉ Lor- ca.+ Tấm áo choàng bê bết đỏ để chỉ cái chết. So sánh chuyển đổi cảm giác: Tiếng ghi ta nâu, tiếng

ghi ta lá xanh, tiếng ghi ta tròn => Mỗi so sánh này cũng làm nổi bật tình yêu, cái đẹp, cái chết, nỗi đau trong tư tưởng, khát vọng tình cảm của Lor- ca.

Cái chết oan khuất của Lor- ca gây lòng căm thù với bọn phát xít và sự thương cảm sâu sắc đối với người nghệ sĩ dân gian.

3. Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor- ca: Nỗi niềm xót thương Lor- ca được chuyển hóa thành niềm tin về sự bất tử của tiếng đàn Lor- ca:

giả đã được chuyển hóa thành niềm tin về sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca?+ Tiếng đàn của Lor-ca tượng trưng cho điều gì?

+Lời di chúc của Lor-ca : “ Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” có ý nghĩa nói lên điều gì trong tình cảm và tư tưởng của Lor-ca?

+ Tiếng đàn “Li-la-li-la-li-la” trong bài thơ có ý nghĩa gì?

+ Hãy trình bày những nét nghệ thuật mới và chính yếu được tác giả sử dụng trong bài thơ?

+ Qua những hình ảnh và biện pháp nghệ thuật của bài thơ , nhà thơ Thanh Thảo muốn nói lên vấn đề gì?

không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mộc hoang.+ Tiếng đàn tượng trưng cho nghệ thuật của Lor-ca.Đó là cái đẹp mà sự tàn ác không thể hủy diệt nổi. Nó sẽ sống, lưu truyền mãi như thứ cỏ dại mọc hoang.+ Tiếng đàn còn là nỗi xót thương của mọi người trước cái chết của một thiên tài.

Nhà thơ Thanh Thảo đã thật sự cảm thông đến tận cùng với Lor- ca. Nghệ sĩ Lor- ca ra đi bất ngờ khiến hành trình cách tân nghệ thuật của ông bị dang dở và con đường ông đã đi qua không ai thực sự hiểu .Lor- ca đã dặn ”Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta”, lời dặn đó thể hiện nhân cách nghệ sĩ ,tình yêu say đắm với nghệ thuật và tình yêu tha thiết với đất nước Tây Ban Nha của Lor- ca.Lor- ca cho rằng cần phải biết chôn nghệ thuật của ông để thi ca đó không trở thành vật án ngữ,cản trở sư sáng tạo nghệ thuật giúp nghệ thuật đi tới, vươn cao hơn.

4.Tiếng đàn trong bài thơ: Chuỗi âm thanh “ Li-la-li-la-li-la”luyến láy sau hai câu đầu như khúc dạo đầu Và chuỗi âm thanh ấy còn được dùng để kết thúc bài thơ như nốt nhạc cuối của bản nhạc mang ý nghĩa của sự tri âm và kính trọng đối với người nhạc sĩ, nhà thơ Tây Ban Nha Phê-đê-ri-cô Ga-xi-a Lor-ca.III.TỔNG KẾT:

1. Nghệ thuật: + Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu hiệu mở đầu, kết thúc.+ Sử dụng hình ảnh, biểu tượng- siêu thực có sức chứa lớn về nội dung.+Tạo màu sắc Tây Ban Nha rất đậm nét trong bài thơ.+Kết hợp hai yếu tố thơ và nhạc.2. Nội dung: Qua bài thơ, tác giả thể hiện nỗi đau và sự xúc động sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor-ca - một nghệ sĩ khao khát tự do, dân chủ , luôn mong muốn sự cách tân nghệ thuật và nghệ thuật phải luôn đi tới không ngừng. Tình yêu con người, tình yêu nghệ thuật và khát vọng tự do mà Lor- ca hằng ôm ấp là cái đẹp mà sự tàn ác không thể nào hủy diệt được.

4/.CỦNG CỐ : GV giúp HS củng cố nội dung chính của bài học:+ Người nghệ sĩ tự do Lor-ca.+ Cái chết oan khuất của Lor-ca.+ Nỗi xót thương và suy tư về cuộc từ giã của Lor-ca.

5/.DẶN DÒ:+Học bài cũ.+ Chuẩn bị bài mới:

HỎI CHUYỆN NHÀ THƠ THANH THẢO  VỀ “ĐÀN GHITA CỦA LORCA”        CÁT VĂN        @ Có nhận định rằng “Thơ Thanh Thảo dành mối quan tâm đặc biệt cho những con người sống có nghĩa khí, nhân cách ngời sáng dù số phận có thể ngang trái như Cao Bá Quát, Nguyễn Đình Chiểu, Ê-xê-nhin, Pa-xtéc-nắc, Gar-xi-a Lor-ca,...” (sách ngữ văn 12 nâng cao). Nhưng  ngoài vấn đề chung ấy, điều gì thôi thúc Thanh Thảo (tức là môi trường cảm xúc trực tiếp) để “Đàn ghi-ta của Lorca”  ra đời? Trong đó, Thanh Thảo có gửi lời tri âm hay kí thác nào không? Nếu có, xin Anh  vui lòng cho độc giả biết thêm về điều này? Thanh Thảo: Thực ra, dù tôi có những mối quan tâm như sách giáo khoa nâng cao nói, thì khi viết một bài thơ cụ thể, như bài  “Đàn ghi-ta của Lorca”, mối quan tâm chính của tôi chỉ là một hình ảnh gợi mở, một âm hưởng hay một nhịp điệu mơ hồ nào từ đâu đó, chứ tuyệt nhiên không có một “vấn đề” nào cả! Anh hỏi tôi có gửi lời tri âm hay ký thác nào vào bài thơ ấy không, tôi xin trả lời rất thật là tôi không biết. Khi làm thơ thì chỉ từ ngữ gọi từ ngữ, nhịp điệu đẩy đưa nhịp điệu. Dĩ nhiên, Lorca là một nhà thơ mà tôi hết sức ngưỡng mộ, cả về thi ca lẫn cuộc đời và cái chết của ông đều gây cho tôi nhiều xúc cảm và ấn tượng. Chính những hình ảnh và nhạc điệu trong nhiều bài thơ Lorca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ “ Đàn ghi-ta của Lorca” mà tôi coi như một khúc tưởng niệm Ông.    @ Lần đầu đọc Đàn ghi-ta của Lorca”, cũng như nhiều bài  trong tập “Khối vuông ru-bích”, tôi, (và chắc cũng nhiều người như tôi) cảm thấy choáng ngợp và lúng túng như đứng trước mỹ nhân có vẻ đẹp hiện đại mà không biết bằng cách nào tiếp cận và khám phá được hết vẻ đẹp của “nàng”. Xin nhà thơ có thế giúp chúng tôi cách vượt qua sự lúng túng ấy.   Thanh Thảo: Anh nói làm tôi nghĩ đến cuộc thi “ Hoa hậu Hoàn Vũ” vừa được tổ chức tại Nha Trang. Thực ra, Thơ có vẻ đẹp riêng của Thơ, nó không hoàn toàn giống vẻ đẹp của các mỹ nhân hay hoa hậu đâu. Cũng như với tôi, có khi sự choáng ngợp hay “cú sốc” đến không phải từ sắc đẹp các cô gái thi Hoa hậu Hoàn Vũ, mà lại đến từ cú “direct” của ông con rể   Cty Hoàn Cầu-Hoàn Vũ (đơn vị đăng cai tổ chức cuộc thi này) đấm thẳng vào mặt phóng viên ảnh Minh Quốc - TTXVN khiến toé máu cơ! “ Cú đấm văn hoá” đậm đà bản sắc…lưu manh ấy gây ấn tượng vô cùng đối với tôi, dù người ra tay đang có quốc tịch Canada, nhưng không thể dấu đi đâu cái “bản sắc đá cá lăn dưa” của mình như một người gốc Việt chánh hiệu. Thơ nên tránh xa các cuộc thi hoa hậu, dù rất mê các cô gái đẹp, nếu không muốn “xơi” những quả đấm thôi sơn đến từ những đại gia yêu gái đẹp bằng…tiền. Vì thế, tôi nghĩ, người yêu thơ không có gì phải lúng túng khi đứng trước thơ theo kiểu đứng trước gái đẹp. Dĩ nhiên, thơ hay thì hoàn toàn khác với “cô gái xấu xí” đang chiếu trên ti-vi. Nhưng nó cũng rất khiêm nhường,lặng lẽ, và đặc biệt giản dị.Hãy đọc thơ Lorca mà xem, những hình ảnh dù lạ tới đâu, siêu thực tới đâu vẫn mê hoặc chúng ta một cách thật tự nhiên và hồn hậu.  

 

  @ Verlaine, nhà thơ Pháp nói “Thơ trước hết là nhạc”. Đọc bài “ĐÀN GHI TA CỦA LORCA”, tôi có cảm giác như được nghe một bài hát ca ngợi cái chết bi tráng và sự bất tử của LORCA do một nghệ sỹ hát rong đang ôm đàn ghita biểu diễn. Nhà thơ có đồng tình với cảm giác trên không? Nếu có,  xin Anh  nói rõ thêm về tính nhạc của thi phẩm này?Thanh Thảo: Tôi rất sợ bài thơ của mình được liên tưởng với hình ảnh một ca sĩ (hay hát rong) ôm đàn ghi-ta hát vang lên trong nhà hát hay giữa phố đông người. Đúng như Verlaine nói, thơ trước hết là nhạc, nhưng đó là “nhạc của thơ” chứ không phải âm nhạc bảy nốt hay ngũ cung bát âm. Về nhạc tính trong bài thơ “ Đàn ghi-ta của Lorca” thì như tôi đã nói, chính nhạc tính trong nhiều bài thơ Lorca đã dẫn dắt tôi khi viết bài thơ này. Và tôi muốn dùng lại một số hình ảnh (dĩ nhiên đã biến cải) cũng như mơ hồ một vài theme nhạc trong thơ Lorca khi viết bài này. Tôi nghĩ, ở mức độ nào đó, mình đã làm được điều mình muốn. Cũng như nhiều bài thơ ngắn khác của tôi, bài “ Đàn ghi-ta…” được viết liền một mạch, trong khoảng thời gian rất ngắn, sau khi ngồi chơi và đàm đạo về thơ Lorca với vài người bạn tâm đắc.  

@  Những tiếng đàn bọt nước      Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt       li-la li-la li-la       đi lang thang về miền đơn độc       với vầng trăng chếnh choáng       trên yên ngựa mỏi mòn      Qua mấy dòng này, Tôi như thấy Thanh Thảo “bắn những tia hồi quang” còn đọng lại trong ký ức của mình về xứ sở Tây Ban Nha lên trang thơ. Điều ấy có trùng hợp với ý nghĩ của Nhà thơ không? Xin Anh nói rõ hơn về cách biểu đạt mới mẻ này?Thanh Thảo:Tôi chưa thật rõ lắm câu hỏi của anh. Có lẽ, theo tôi đoán, anh muốn biết tôi đã đưa một số hình ảnh được coi là “đặc trưng Tây Ban Nha” như “áo choàng đỏ gắt” hay “hát nghêu ngao”…vào thơ mình như thế nào ? Thực ra, đúng như anh nói, đó là những hình ảnh về Tây Ban Nha đã lặn sâu vào tôi từ khi tôi đọc những tác phẩm của Hemingway-một nhà văn người Mỹ. Mãi cách đây mấy năm, tôi mới có dịp ghé qua Barcelona, trong khi bài thơ này đã viết cách đây ngót 30 năm, nên những hình ảnh Tây Ban Nha mà tôi có được đều qua sách vở. Cách biểu đạt này theo tôi cũng không mới mẻ gì, nhưng nó thích ứng trong bài thơ này, khi Lorca được coi là “con họa mi Tây Ban Nha”. Lorca có câu thơ tôi thuộc lòng từ 40 năm nay, qua bản dịch Hoàng Hưng: “ Con ngựa đen/vầng trăng đỏ/”, còn hoa lila (hoa lys-hoa huệ tây) thì không chỉ có ở Tây Ban Nha, nhưng dường như nó đã đi vào một tác phẩm nào đó viết về Tây Ban Nha mà tôi nhớ. Với lại, li-la còn gợi âm thanh như một cú “vê” ghi-ta -cây đàn mà người Việt mình hay gọi là “Tây Ban cầm”. Một không khí hơi mờ ảo, những hình ảnh mơ hồ lãng đãng…là những gì tôi có được về xứ sở Andalusia mà tôi cảm nhận qua thơ Lorca. Tôi đã cố gắng đưa vào bài thơ mình. May mà nó lại được.   @ Trong bài có nhiều hình ảnh gợi cảm: “tiếng đàn bọt nước”, “vầng trăng chếnh choáng”, “yên ngựa mỏi mòn”...Vì sao Thanh Thảo lại dùng những hình dung từ này? Ý nghĩa của những hình ảnh đó trong

việc thể hiện chủ đề? Thanh Thảo: Anh hỏi tôi thì tôi biết hỏi ai ? Thực ra, tôi cũng dùng những “hình dung từ” ấy một cách tình cờ thôi, hoàn toàn không cố ý. Tôi vẫn làm thơ như vậy, không cố ý, không “mài giũa ngôn từ”. Những liên hệ (nếu có) giữa các tổ hợp từ ấy trong bài thơ đều gắn một cách vô thức với số phận Lorca. Những “chếnh choáng”, “ mỏi mòn”, “bọt nước” dường như có gần xa ám ảnh cuộc đời Lorca, chúng ám cả vào thi ca của Ông. Ai nghĩ, “bọt nước” sẽ biến mất không để lại dấu vết là nhầm. Bọt nước lúc hiện lúc tan, nhưng tan rồi lại hiện. Nó mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt. Thơ cũng vậy. Thơ Lorca càng vậy.    @ Giọt nước mắt vầng trăng     long lanh trong đáy giếngXin Nhà thơ cho vài lời gợi mở để độc giả có thể hiểu thêm hai câu thơ rất đẹp trên? Thanh Thảo: Cảm ơn anh! Nếu anh thấy đẹp, nghĩa là hai câu thơ ấy có thể đẹp. Mà đã đẹp rồi thì không thể cắt nghĩa, không nên cắt nghĩa.   @ Xin cảm ơn Nhà thơ Thanh Thảo vì những ý kiến sâu sắc và tâm huyết trên đây. Mong Thanh Thảo tiếp tục cho ra đời nhiều thi phẩm như “ĐÀN GHITA CỦA LORCA”.