Dalton Handboek OBS Delta

1

Daltonhandboek OBS Delta versie september 2012

DALTONHANDBOEK

OBS Delta

Herderstraat 2

5384 BS Heesch

0412-450678

www.obs-delta.nl

2


Voorwoord

Dit boek is gemaakt als naslagwerk voor leerkrachten, invalleerkrachten, onderwijsassistentes

en stagiaires die werkzaam zijn op OBS Delta. In dit handboek zijn de afspraken die we met

elkaar hebben gemaakt rondom het daltononderwijs op OBS Delta opgeslagen. Door middel

van foto’s en plaatjes heb ik geprobeerd de afspraken te visualiseren, zodat snel zichtbaar

wordt waar het over gaat. Naast onze visie en teamrollen zijn stukjes tekst bij de foto’s als

verheldering toegevoegd.

Dit handboek is een groeidocument. Nieuwe afspraken rondom daltononderwijs worden

toegevoegd aan dit handboek. Ook wijzigingen worden bijgehouden, zodat het werkboek

altijd up-to-date blijft.

Namens het team van OBS Delta

Gerda Eikelboom

Daltoncoördinator

3


Inhoudsopgave

1. Onze visie

2. Daltoncoördinator

3. Team

4. Uitgestelde aandacht en zelfstandigheidsontwikkeling

5. Werkplekken

6. Dagkleuren en dagritme

7. Symbolen

8. De taak / taakbrief en takenboekje

9. Samenwerking / houdingsdoelen / maatjes / coöperatieve werkvormen.

10. Verantwoordelijkheid geven en nemen

11. Directe- en effectieve instructie

12. Nakijken, reflecteren en evalueren ( portfolio in ontwikkeling..)

13. Handelingswijzers

14. Keuzewerk

15. Mindmappen

16. Stappen naar portfolio ( project insula)

4


1. Onze visie

Openbare basisschool Delta is een Daltonbasisschool. Dat wil zeggen dat het onderwijs is

ingericht volgens de uitgangspunten van het Daltononderwijs.

Dat zie je terug in de organisatie van het onderwijs, omgang met leerlingen, ouders en

teamleden onderling.

Wat wij op basisschool Delta willen is dat kinderen met plezier naar school gaan en een

optimaal leerrendement bereiken. Hiermee bedoelen we dat kinderen het maximale uit

zichzelf halen en we het hoogst haalbare effect van onderwijs op uw kind willen behalen.

Delta is erop gericht dat kinderen zich ontwikkelen tot zelfbewuste en zelfstandige personen,

die goed in staat zijn keuzes te maken, doelen te stellen en te reflecteren en om relaties met

anderen te leggen en te onderhouden.

Het onderwijsconcept Dalton sluit aan bij de totale ontwikkeling van de mens.

Door dit concept wordt eenieder uitgedaagd om zichzelf optimaal te ontwikkelen:

verantwoordelijkheid leren dragen voor zichzelf, de ander en de omgeving;

samen leren werken en leren door samen te werken;

ontwikkelen naar zelfstandigheid / initiatief leren nemen.

In maart 2012 is de nieuwe Daltonidentiteit vastgesteld door de NDV, waarbij de drie

bestaande kernwaarden zijn uitgebreid met drie nieuwe kernwaarden:

effectiviteit/ doelmatigheid,

reflectie

borging

Dit omdat deze zaken binnen het onderwijs steeds belangrijker worden.

Deze zes uitgangspunten van Dalton lopen als een rode draad door onze school heen.

Plezier en prestatie gaan hand in hand op Delta.

Er is structureel tijd voor o.a. keuzetaken / keuzewerk voor de leerlingen (“leuke dingen”).Er

is meer leerrendement als iets leuk is om te leren, waarbij het natuurlijk vooral gaat om de

basis van het onderwijs, zoals taal, rekenen en wereldoriëntatie. Altijd op maat, steeds

afgestemd op de best passende leerlijn van het kind.

De leermiddelen zijn veelzijdig, prikkelend, vaak zelfcorrigerend en aangepast aan het niveau

van de leerling. Kinderen krijgen de ruimte om zelf mee te denken over de planning van hun

werk. Leerkrachten coachen hen daarbij. Het welbevinden, de prestaties en de betrokkenheid

van de kinderen zijn uitgangspunten voor de begeleiding door de leerkrachten.

Wij vinden dat je als school de kinderen ook een goed sociaal gevoel moet bijbrengen. Wij

noemen dat “werken aan het sociale geweten van het kind”. Het blijft bijzonder om iets voor

anderen te doen.

5


2. Daltoncoördinator

De Dalton coördinator vervult bij ons op school de rol van de initiator, onderwijskundig leider

en bewaker van de Dalton ontwikkeling.

Onderwijskundig leider: Zo leiding geven dat in alle groepen en door alle leerkrachten via een

goed leerproces gewerkt wordt richting de gewenste resultaten.

Initiator: vanuit o.a. de deelname aan het Regionaal Directeuren Overleg en het Dalton -

coördinatoren netwerk (Regio Zuid) kunnen nieuwe impulsen gegeven worden aan de Dalton

werkwijze op school. In deze netwerken wisselen de directeuren en coördinatoren ervaringen,

ideeën en nieuwe inzichten uit die mee genomen worden naar het team op school om te

overdenken, het eigen handelen te verdiepen en als team een gemeenschappelijke visie te

vormen.

De Daltoncoördinator geeft door de informatie uit het netwerk met het team te delen en te

bespreken nieuwe impulsen aan de ontwikkeling van het Daltononderwijs.

Bewaker: onderwijsopvattingen veranderen, teams veranderen. De coördinator waakt ervoor

dat het werken vanuit de basisprincipes gehandhaafd blijft en wordt geborgd. Regelmatig staat

Dalton ontwikkeling op de teamagenda. De structurele aandacht hiervoor zorgt dat het team

blijvend reflecteert op haar handelen en de gemeenschappelijke visie voortdurend aanscherpt.

Een hulpmiddel hierbij is het jaarlijkse gebruik van de “ Kijkwijzer”. (Dit is ons

werkdocument voor Dalton peiling) en het evalueren van de collegiale consultatie.

De daltoncoördinator is een van de projectleiders, die de kwaliteit van de daltonontwikkeling

bewaakt en registreert in een digitaal kwaliteitssysteem: Insula.

Taken van de Daltoncoördinator

o Voorbereiden Dalton bijeenkomsten / Dalton vergadering/ of studiedag.

o Organiseren en evalueren van collegiale consultaties (kijken bij collega’s en leren van

elkaar)

o De “Kijkwijzer” aanpassen twee keer per jaar door alle leerkrachten laten invullen en

evalueren. Dit is bedoeld om ons als team scherp te houden en de kwaliteit van de

Dalton aanpak te verhogen.

o Jaarlijks schrijven van een Dalton jaar activiteiten plan, mede n.a.v. de evaluatie van

de “Kijkwijzer” en dit bewaken en bijstellen .

o Borgen van afspraken in het Daltonhandboek van OBS Delta

o Nieuwe collega’s / onderwijsassistentes / stagiaires Dalton wegwijs maken en zo

nodig adviseren.

o Regelmatig “Dalton overleg” met schoolleider / directeur.

o Participeren in het Regionaal Dalton Directeuren overleg ( 3x) en coördinatoren

netwerk van Dalton Zuid Nederland ( 4 x per jaar) .

o Actief in de stuurgroep ( 3 leden ) om de bijeenkomsten Dalton Netwerk Oost te

organiseren en coördineren.

o Informeren over Dalton op de website van OBS Delta

o Samen met de directie meedenken over de (na)scholing van teamleden op Dalton

gebied.

o Projectleider Daltonontwikkeling ( Insula )

Dalton coördinator bepaalt in samenwerking met het team en in overleg met de directie, de

route voor het actueel houden en borgen van de 6 ontwikkelingslijnen. De rode draad door de

school!!

6


3. Het team

In ons team zijn de vaste groepsleerkrachten Dalton gecertificeerd.

Voor een deel kan het Daltononderwijs van een school worden vastgelegd in afspraken. De

persoon van de leerkracht is en blijft altijd het belangrijkste. Deze heeft de Daltonvisie van de

school voor ogen. Het is een bepaalde houding ten opzichte van kinderen en ten opzichte van

het onderwijs. Een houding die zich erdoor kenmerkt dat je bijvoorbeeld kinderen geen

oplossingen aanreikt, dat de leerkracht ze stimuleert zelf na te denken over problemen, dat de

leerkracht oog heeft voor verschillende werkvormen die samenwerken bevorderen, dat je hier

en daar een stapje terug wilt doen om kinderen de gelegenheid te bieden zelf

verantwoordelijkheid te dragen . De persoon van de leerkracht is en blijft belangrijk in het

(Dalton)onderwijs.

Vanuit de Daltonoptiek gezien, opereert een leerkracht per definitie niet solistisch. Hij of zij

functioneert in een team. Binnen dit team inspireer je elkaar en ondersteun je elkaar, maak je

gebruik van eenieders expertise en werk je samen in relatie met de andere beleidsplannen,

zoals o.a. schoolplan, zorgplan, cultureel beleidsplan.. In teambijeenkomsten wordt de

ontwikkeling van de school vorm gegeven. Als team dragen wij onze school en onze visie uit.

4. Uitgestelde aandacht en zelfstandigheidsontwikkeling

Uitgestelde aandacht

In alle groepen werken de leerkrachten met een rode cirkel en een groene cirkel. Dit signaal

geeft aan wanneer de leerkracht wel of niet gestoord mag worden. Meestal rood tijdens de

instructie van een groepje aan de instructietafel. Ook “gasten” / ouders in school kunnen deze

afspraak zien op de deur van de bovenverdieping, zodat leerkrachten tijdens de instructie niet

gestoord worden. De leerlingen werken ook met z.g. vragenkaartjes. ( groep 1-2-3 met naam

erop, wat in een houdertje wordt gezet.) Dit geeft aan dat zij hulp nodig hebben. Hulp kan

gegeven worden tijdens taaktijd door een medeleerling, stagiaire, onderwijsassistent of

leerkracht. De leerling wordt gestimuleerd niet stil te wachten tot er hulp is, maar intussen

verder te werken met een vervolg opdracht. In alle groepen worden timetimers gebruikt. Deze

“klok” geeft aan hoeveel tijd beschikbaar is voor taaktijd of andere activiteiten.

5. Werkplekken

De school is zo ingericht dat er groepslokalen zijn voor de 3 combinatiegroepen, hier vindt

o.a. instructie en verwerking plaats, een stilte ruimte naast ieder groepslokaal , 2 extra

werklokalen ( 1 boven en 1 beneden) en “de werkvloer” op de bovenverdieping .

Afspraken die gemaakt zijn:

Een leerling is vrij om een werkplek te kiezen, maar ook hier geldt:

“Loslaten wat kan, vasthouden wat moet! “

Groepslokaal: Daar geeft de stip, de time-timer en het stemniveau bord de op dat moment geldende

afspraken aan. We geven aan welk stemniveau we willen in een bepaalde ruimte door

middel van een handelingswijzer met foto’s en een knijper. (Zie foto stemniveau’ s

blz. 8)

In de beide werklokalen (zowel boven als beneden) wordt stemniveau fluisteren of

praten gebruikt, tenzij er getoetst wordt: dan stilteniveau. (Altijd onder begeleiding)

7


Op de werkvloer is het van 9.00 uur tot 10.00 uur stil! Kinderen kunnen dit als

werkplek kiezen, maar er mag dan niet gefluisterd worden. Ook niet door

leerkrachten. begeleiders of anderen. [Afspraak op de gangdeur bovenverdieping]

Na de pauze (vanaf 10.30 uur) en de rest van de dag is het stemniveau: fluisteren.

(Niet aan de afspraak houden betekent terug naar de groep)

Stilteruimte naast de groepslokalen: Hier wordt totaal niet gesproken en kan in stilte

gewerkt worden door 1 hooguit 2 leerlingen. (Soms wordt deze ruimte, na overleg met

de groep, ook voor thema-werk en groepsoverleg gebruikt.)

6. Dagkleuren en dagritme.

Alle werk dagen van de week hebben we een kleur gegeven. In de hele school zie je dan ook

dezelfde dagkleuren hangen. Deze kleuren structureren de week voor de kinderen, wat hen

helpt om een planning te kunnen maken. Voor de jongste kinderen is het daarmee ook

eenvoudiger om de begrippen morgen, overmorgen, gisteren, eergisteren, week enz. aan te

leren. De kleuren hangen in iedere groep aan de muur, zodat het kind ook kan zien “waar in

de week we zijn”. Daarnaast worden de dagkleuren gebruikt bij de administratie van

verschillende zaken. Het dagritme staat op de taakmuur ( 1-2-3) of in de dagkleur op het

digibord (gr 4 t/m 8)

Onze dagkleuren zijn als volgt, startend op donderdag met de nieuwe week(taak). (gr 1 t/m 8)

7. Symbolen

Wij gebruiken diverse symbolen als hulpmiddel:

Rode stip Groene stip

Time-timer Vraagtekenkaartje

8


Stilteruimte Overzicht stemniveaus

Dagkleuren

Fotokaarten huishoudelijke taken

Maatjesbord

8. De taak / takenkaart en takenboekje

De taak is een van de bekendste onderdelen van het daltononderwijs. De taak is een middel.

Een middel om leerstof te ordenen en om (pedagogische) doelen te bereiken. Tijdens het

taakwerken wordt er zelfstandig gewerkt aan de taak. De taak is een hoeveelheid leerstof die

het kind in een bepaalde periode moet maken: de dag(deel)taak/weektaak. Met een aantal

onderdelen van de taak mogen de kinderen samenwerken en genieten zij een zekere vrijheid /

verantwoordelijkheid. Deze vrijheid is begrensd, de taak moet na de gestelde periode wel af

zijn. Binnen de school zijn afspraken gemaakt over:

De tijd die aan de taak wordt besteed.

De periode die de taak omvat.

De omvang, soort taak en de inhoud van de taak.(gedifferentieerd)

Taaktijd

Gr 1-2-3

Door het gebruik van het taakbord ( de “taakmuur”) wordt bij het jonge kind taakbesef

geoefend. Het kind is er verantwoordelijk voor dat het de opdrachten af krijgt. Daarbij heeft

het de vrijheid om zelf te kiezen op welke dag hij of zij een taak doet.

Op donderdagochtend plannen de leerlingen van gr 2 voor de hele

week hun takenkaart. Links de namen; daarachter met de dagkleur de

planning aangegeven. Welk werkje ze maken op welke dag..

9


De taak wordt in principe zelfstandig gemaakt, al zal duidelijk zijn dat groepsgenootjes of de

leerkracht hierbij vaak nog een handje zal helpen. Het zelfstandig registreren via het

takenbord vormt een goede voorbereiding op het werken met een taakbrief vanaf groep 3. Het

zelfstandig pakken, schoonmaken en opruimen van materialen is een belangrijk element van

het werken in de kleutergroepen.

De takenkaart werkt van donderdag naar woensdag. Gr 1-2 plant hun taken donderdagmorgen

op het speel – werk bord. Gr 3 plant meteen op de takenkaart, per dag of al per week, dat

hangt af van de vaardigheden van de leerlingen.

De huishoudelijke taken staan met picto’s op het bord en er wordt iedere woensdag een

nieuwe “kanjer” gekozen, die m.b.v. gekozen hulpjes deze week verantwoordelijk is voor

deze taakjes. De takenkaart van gr 3 heeft 2 niveau’s.

Ontwikkelpunt is het nog meer differentiëren naar niveau, gebruik maken van

meervoudige intelligenties en aansluiten bij het takenboekje van gr 4.

De takenkaart van groep 2. Er wordt

mondeling gereflecteerd met de

leerlingen op de “bezemdag”

woensdag, waarna zij het blad mee naar

huis krijgen

De takenkaart in groep 3 aan het begin van het

schooljaar. Deze sluit aan op de op de

takenkaart van groep 2.

Het vervolg hierop in groep 3, aanbod

per leerling op verschillende momenten

vanaf het najaar

De “taakmuur” met bovenaan tijdwijzers van de

methode Schatkist, daaronder de timetimer en het

speel-werkbord, daaronder de dagritmekaarten.

Op de linkerdeur de rood-groene stip en de

stemwijzer. Op de rechterdeur kunnen de

leerlingen hun takenkaart m.b.v. de dagkleuren

al gaan plannen

Gr 4 - 5

In groep 4 wordt er gestart met een taakbrief voor 5 dagen. Deze wordt na de herfst- of

kerstvakantie geplaatst in een takenboekje voor 4 weken. (afhankelijk van de leerlingen) De

leerlingen schrijven zelf de taken op donderdag in hun takenboekje ( vanaf het digibord) en

10


beginnen met het plannen van de taken en de huishoudelijke taken met hun groepje. Vanaf

groep 4 werken ze ook met reflectieruimte (zie bij “handelingswijzer reflectie voor het

takenboekje”). Op het takenblad noteren de kinderen zelf of de samen met de leerkracht welk

maatwerk en extra werk ze hebben gedaan. Vanaf groep 4 hebben de kinderen ook een

planningsbalkje, dit zijn vakjes om hun werk te plannen. Ook hier gebruiken ze de dagkleuren

om aan te geven welke onderdelen ze op welke dag willen gaan doen. In groep 4 kleuren ze,

als ze taken af hebben, de vakjes die bij de betreffende taken behoren in de dagkleur.

Gr 5 t/m 8 start met een takenboekje met een periode van 4 weken. Van gr 5 wordt verwacht

dat ze al zelfstandiger hun taken kunnen plannen en hun takenboekje kunnen bijhouden.

Onderdeel Takenboekje groep 4-5 Onderdeel takenboekje gr 6-7-8

Gr 6-7-8

Schrijft op donderdagmorgen de taken voor die week in en plant ze.

Ziet op digibord schema exact wanneer welke instructies gegeven worden op die dag.

Huishoudelijke taken staan op het ( digi) bord.

Ontwikkelpunt 2012 -2013 is..

Welke vaardigheden moet een kind aan het eind van een leerjaar beheersen?

Wat betreft:

Invullen taken

Registreren

Differentiëren

Plannen

De overgang tussen groep 3 en groep 4 is wat betreft de taakbrief naar takenboekje nog niet

optimaal. De leerlingen bewust laten plannen en leerdoelen te leren stellen.

Reflecteren of de doelen bereikt zijn en wat er voor nodig is, als dat niet het geval is..

Dit houdt in dat er structureel kind en coach gesprekken moeten plaatsvinden.

9. Samenwerking

Houdingsdoelen van een Dalton leerling – leerkracht / directie – ouder op gebied van

samenwerking:

o Houd zich aan gemaakte afspraken en geldende regels.

o Is bereid tot overleg

o Heeft inbreng in discussies

o Heeft voldoende zelfvertrouwen om hulp te vragen

o Is in staat om samen te werken met mensen waarmee minder affiniteit is.

11


o Is bereid zijn of haar mening te geven en open te staan voor andere meningen

o Kan met meer dan 1 groep samenwerken

o Toont belangstelling voor het doen en laten van anderen

o Kan omgaan met verschillen in de groep

o Legt zich bij een meerderheidsbesluit neer

o Kan initiatief nemen bij groepswerk

o Neemt verantwoordelijkheid voor eigen aandeel groepsproces

o Is bereid om van anderen te leren door bijvoorbeeld:

1. naar anderen te luisteren

2. een eigen inbreng te durven geven

3. feedback te geven en te krijgen

o stelt duidelijke vragen als hij of zij iets niet begrijpt

o is bereid het eigen functioneren bespreekbaar te maken

o kan wat hij / zij geleerd heeft overbrengen aan anderen

o kan taken delegeren

o kan anderen stimuleren en motiveren

o staat open voor de inbreng van anderen bij verdeling en uitvoering van taken

o kan beslissingen nemen en deze motiveren

o is zich ervan bewust dat hij/zij mede sfeerbepalend is

o levert positieve bijdrage aan groepsgebeuren

o kan zich collegiaal opstellen t.a.v. ieder groepslid

o is bereid de ander zichzelf te laten zijn

o durft conflicten en irritaties bespreekbaar te maken

o kan problemen die zich voordoen naar de taak – of proceskant bespreekbaar maken

o is bereid de communicatie met de ander open te houden!

o

Voor de leerlijn communicatie maken we gebruik van het uitgebreide overzicht van basis -

communicatie vaardigheden waar binnen de basisschool aan gewerkt kan worden. (Zie lijst

Förrer, Kenter en Veenman, in ieder lokaal aanwezig in de klassenmap of hangt in het lokaal)

De werkvormen van coöperatief leren zetten we in om tot samenwerkend leren te kunnen

komen. Het coöperatief leren is een middel om tot het doel (een groot leerrendement) te

komen. De werkvormen zijn afwisselend en daardoor is er minder uitval.

Bij ons op school zijn de volgende werkvormen geborgd en worden regelmatig ingezet.

Werkvormen in tweetallen: Werkvormen in tweetallen of groepjes:

1 Denken - delen - uitwisselen 5 Duo's

2 Flitsen 6 Interviews

3 Om – de - beurt 7 Woordenweb

4 Dobbelen 8 Mindmappen

Werkvormen in groepjes: Werkvormen waarbij de leerlingen opstaan van hun plaats

9 Brainstorm 11 Puzzels

10 Placemat 12 Binnencirkel - buitencirkel

13 Hoeken

14 Wandel - wissel uit

Ontwikkelpunt 2012-2013: Het mindmappen, structureel inzetten bij topondernemers

thema’s, spreekbeurten en presentaties. De onderzoekstappen aanleren.

Interactief afhankelijk leren.

Leerlingen, die op de hoogte zijn van elkaars expertise en elkaars kwaliteiten willen inzetten

om in een gezamenlijk leerproces tot een gemeenschappelijk leerproduct te komen, krijgen de

ruimte om interactief en gedeeltelijk leerling gestuurd te leren.

12


Waar zien wij samenwerken binnen onze schoolorganisatie? In dit schema is de doorgaande lijn van samenwerkend leren aangegeven op niveau van:

Leerlingen /leerkrachten / team / ouders /directie – school / overstijgend.

Maatjesbord:

Groep 1-2-3 en gr 4-5 heeft een maatjesbord in het lokaal hangen. Met foto’s in

sleutelhangers wordt aangegeven wie je maatje van de week is. Dit wordt meestal door de

leerkracht en soms ook door de leerlingen bepaald.

Maatjes werken heeft een sociaal karakter. Kinderen zijn een hele week maatje van elkaar en

leren zo om te gaan met anderen. Ook met kinderen die ze zelf minder snel zouden kiezen.

Maatjes werken wordt vooral ingezet bij activiteiten als: samen in de rij lopen, reflecteren van

de weektaak ( formulier in het taakboekje gr 4-5) , huishoudelijke taken. In groep 6-7-8

kiezen de leerlingen zelf hun maatje om mee samen te werken en er hangt geen maatjesbord

meer.

Huishoudelijke takenbord. Maatjesbord

Wie Organisatie Didactiek en pedagogiek

Leerlingen maatjes / duo’s / tutor / groepjes / hele groep /

groepsoverstijgend / coöperatieve werkvormen van

het coöperatief leren.

Tijdens taaktijd / Bavilezen / gym /

buitenspelen / topondernemers /

keuzewerk/ Kinderraad /

Leerkrachten

+

onderwijsassistent

stagiaires

collegiale consultatie / commissies – werkgroepen /

“bouwvergaderingen” topondernemer thema)

/groeps – en leerling besprekingen /warme

overdracht /

IBer / ict er / dalton coördinator / BHVer /

ICCer / Leerkracht creativiteit ontw. /

conciërge / LBO / stagiaires

samenwerking –specialisatie / expertise

ondersteuning –Leren van elkaar

Team Team - / doe vergaderingen /

studiedagen /

Huishoudelijk (afspraken)

Inhoudelijk (ontwikkeling, bewaking.)

Ouders Klassen - ouder / OR - MR / werkgroepjes / PR /

hulp ouders / toneel / verkeer /schooltuin /

vieringen / excursies

Samenwerking ouders –team – directie -

leerlingen

Directie /school Beleid / Regels / Scholing /workshops

Beleid op gebied van :

Zorg, Dalton, Regels o.a. gedragsprotocol

onderwijskundige ontwikkeling

Schooloverstijgend Directie overleg

Zorgcoördinator

Dalton coördinator

Regionaal Dalton directeuren

ICT / Intervisie

Bestuur

Brede school / Gemeente /

NDV

Maasland directie Overleg

Zorgcoördinatoren overleg Spom / IBers /

Regionaal Netwerk overleg 4x

Regionaal Dalton directeuren- overleg 3x

samenwerking scholen /directie

1-2-3 / dalton / ict / school contact pers.

directie / GMR /

visitaties + bewaken principes

13


10. Verantwoordelijkheid geven en nemen “Loslaten wat kan, vasthouden wat moet!”

Huishoudelijk takenbord

Verantwoordelijkheid dragen door kinderen betekent ook, dat zij zorg leren hebben voor hun

fysieke omgeving: de klas, de school als geheel en het terrein om de school heen.

Hulpjes/klassendienst

In alle groepen hebben de kinderen een taak om bij allerlei dagelijkse zaken, opruimen en

schoonmaken (uitdelen, planten water geven, vegen enz.) van het lokaal te helpen. De taken

worden getoond op het huishoudelijk takenbord of op het digibord. Hierop is eveneens te zien

wie of welk groepje er verantwoordelijk is voor een taak.

We hebben een inloop van 8.20 tot 8.30 uur en van 12.50 tot 13.00 uur.

Met de leerlingen is afgesproken welke activiteiten ze kunnen doen als ze er voor

kiezen om 10 minuten eerder het lokaal in komen. (afspraken / activiteiten staan bij gr

4-5 en 6-7-8 op het digibord) De leerkracht is dan in het lokaal aanwezig.

De leerkracht loopt met z’n of haar groep mee (naar beneden en) naar buiten om

10.15 uur en om 15.00 uur (de leerlingen staan in de rij).

We hanteren de “drie kapstokregels” van Luc Koning, deze picto’s hangen in ieder

lokaal bij de deur en in de gang beneden.

drie “kapstokregels”

AFSPRAAK VAN DE WEEK

Als een ander praat ben ik stil,

Dan weet ik wat diegene zeggen wil..

“Afspraak van de week” ( geplastificeerde afspraakkaarten in rijm)

Met deze 12 kaarten wordt er een afspraak centraal gezet in die week. Dit kan voor

een groep gelden, maar ook school breed in alle groepen ingezet worden.

Voor de afspraken rond gedrag; zie gedragsprotocol ( L- schijf)

11. Directe- en effectieve instructie

De groepsleerkracht heeft de competentie om met het directe instructie model te werken.

Directe instructie en Dalton

Daltononderwijs heeft volgens OBS Delta twee hoofddoelstellingen:

1. Het behalen van goede onderwijsresultaten, zoals die gemeten kunnen worden door

methodetoetsen, CITO, etc.

14


2. Het ontwikkelen van het kind als persoon. Te denken valt er aan zelfregulatie,

zelfverantwoordelijkheid, samenwerken, sociaal-emotionele ontwikkeling, etc..

Daltononderwijs onderscheidt zich van ander onderwijs door de visie, dat deze tweede

doelstelling in belangrijke mate bijdraagt aan de eerste.

Bij het werken met groepsplannen kan de keuze gemaakt worden om elke groep een

instructie op maat te geven. En juist in een daltonsetting kan dat prima. Tijdens de ‘taaktijd’

is, tijd waarin de leerling zelfstandig of samen aan zijn taken kan werken, dan kan de

leerkracht instructies voor de verschillende groepen inplannen, terwijl de andere leerlingen

aan het werk zijn. Elke groep zou dan een instructie kunnen krijgen, die precies aansluit bij de

eigen instructiebehoefte.

Als bovenstaand model gevolgd wordt kan de vaste koppeling tussen de drie fasen (de

instructie, werken aan de taak en de feedbackfase) binnen een les losgelaten worden. Als de

leerling weet, wanneer de instructie gepland staat, kan de leerling in principe zelf kiezen,

wanneer hij aan zijn taak werkt. De leerling kan er voor kiezen vooruit te werken. En kan hij

niet verder, dan weet hij, wanneer de instructie gepland staat. In dit figuur staan de instructies

nog min of meer gepland in een lesmodel, maar eigenlijk kunnen de instructies voor de

verschillende groepen op elk moment van de dag ingepland worden.

12. Nakijken, reflecteren en evalueren

Nakijken en controleren

Zelf nakijken vraagt een bepaalde houding van de kinderen.

De kinderen moeten zich realiseren dat je je werk nakijkt om er iets van te leren en niet om

zoveel mogelijk krullen in je schrift te verzamelen.

Als leerkracht moeten we de kinderen deze houding aanleren. We moeten ze ook leren dat ze

hulp of uitleg moeten vragen zodra ze merken dat er sprake is van te veel fouten.

In de onderbouwgroepen wordt veelal samen met de leerkracht het gemaakte werk nagekeken

en besproken. Vanaf groep 3 leren de leerlingen eerst zelf het rekenen en werkbladen na te

kijken. In de midden- en bovenbouw wordt dit steeds verder uitgebreid. Rekenen, spelling,

taal, begrijpend lezen e.a. werkbladen worden door de leerlingen eerst zelf nagekeken ( met

groene pen) aan de nakijktafel. De leerkrachten controleren achteraf of het op de juiste wijze

is gebeurd en registreren en bepreken de vorderingen. Minimaal 1 keer per (twee weken)

evalueert de leerkracht met de leerling zijn of haar taakboekje en het werken aan de weektaak.

Reflecteren en evalueren

Reflecteren verdiept de leerervaring. Het geeft betekenis aan het leren. Het geeft inzicht in

wie je bent, hoe je leert en wat je belangrijk vindt.

15


Open vragen stellen. De zogenoemde W - vragen: wie ….. wat…..waar…..wanneer

Reflectiegesprekken met kinderen volgens het STARR model ( Zie L schijf bij Dalton)

Ontwikkelpunt 2012-2013 Het reflecteren en evalueren implementeren in het taakwerk. Reflectiegesprekken met

kinderen structureel inplannen ( kind en coach gesprekken) om tot portfolio leren te komen.

We experimenteren in alle groepen met het bewaren van “geselecteerde” materialen.

Eind dit schooljaar: school brede afspraken maken rond Portfolio; de rode draad.

13. Handelingswijzers

De handelingswijzer is een instrument, dat kinderen met pictogrammen, foto’s en/of tekst

duidelijk maakt wat er gedaan moet worden of hoe een probleem opgelost kan worden.

Met een handelingswijzer kunnen leerlingen zonder hulp van de leerkracht een handeling

uitvoeren. Denk aan:

De werkwijze bij het maken van een rekenopdracht of een puzzel

Dagritmekaarten

Het werken in taaktijd (persoonlijk kaart met 5 stappen)

STAPPEN ONDER TAAKTIJD:

1. Wat ga ik doen?

2. Wat heb ik nodig?

3. Ik maak mijn werk

4. Klaar?

Ik kijk na + verbeteren

5. Takenboekje afkleuren…

Nu naar 1.

WERKEN TIJDENS TAAKTIJD :

1. Waar ga ik mee beginnen?

2. Wat heb ik daarvoor nodig?

3. Werk ik samen of alleen?

4. Ik ga werken

5. Klaar? Nu nakijken.

6. Foutjes verbeteren.

7. Takenboekje invullen.

8. Wat ga ik nu doen? (Begin weer met 1)

--------------------------------------------------------------------------

Dagritmekaarten bij groep 1-2 voor het

werken met coöperatieve werkvormen en

voor een evaluatiemoment

16


Groepskaart ( werken in taaktijd 8 stappen)

4 stappen strategie- kaart: “Hoe zoek ik informatie op”?

Denkstappen “probleem oplossen”

Hoe reflecteer ik?

Spellingregels

Toiletgang

Schrijfhouding

Huishoudelijke taken, zoals bijv. het schoonmaken van kwasten etc.

Lezen als tutor

De handelingswijzers zijn in alle groepslokalen en op de werkplekken te vinden, maar ook op

L-schijf /dalton /

Het is goed gegaan het is minder goed gegaan ik kan het werk uitleggen

aan andere kinderen

Ik vond het werk lastig Ik heb goed samengewerkt Ik had meer tijd nodig

Reflectie pictogrammen groep 1-2-3

Reflectie formulier startend bij gr 4-5

Schrijfhouding : 6 stappen

17


14. Keuzewerk

Wat verstaan wij onder keuzewerk?

Keuzewerk is een (vast) onderdeel van de basistaak, waarbij kinderen zelfstandig lerend te

werk gaan. De leerkracht faciliteert de mogelijkheid. Uitgangspunten zijn plezier en

succesgevoel. Het sluit aan bij interesse, leerstijl en intelligentie. Gebruik maken van

spelmateriaal of ander vastomlijnde activiteit. Een keuzetaak is niet vrijblijvend, de opdracht

die gekozen is, moet ook afgemaakt worden en dus niet na 5 minuten opruimen en wat anders

kiezen.. De kinderen werken aan een zelfgekozen onderwerp, vakgebied of competentie

(leerdoel)

Waar moet het aan voldoen?

Zelfcorrigerend

Alle vakgebieden kunnen er in zitten

Liefst zelfstandig te verwerken

Ontspannend ( door de motivatie)

Motorisch gericht ( wenselijk als

tegenhanger)

Buiten de leerlijn

Rekening houdend met meervoudige

intelligenties

Voorwaarden

Vaste plek ( Keuzekast)

Niet meer dan 10 verschillende

mogelijkheden

Moet uitdagen

Roulerend

Vast pictogram ( gr 1-2-3)

Tijdlimiet

Afspraak over de lay - out van de keuzewerkkaart (met doel, materialen, spelregels, etc.)

VAKGEBIED …

Naam van de activiteit

Materialen die je nodig hebt:

..

..

..

Doel(en) die je wilt behalen:

Spelregels/ Wat je moet doen:

Om het moeilijker/spannender te maken:

Wat je moet doen als je klaar bent:

VEEL PLEZIER EN SUCCES !!!

18


Meervoudige intelligenties:

Deze theorie gaat er van uit dat mensen op verschillende manieren intelligent zijn. Vanuit

deze intelligenties kun je verschillende werkvormen afleiden. Je komt dan tegemoet aan de

specifieke eigenschappen die ieder kind bezit, zodat “het leren” voor ieder kind leuk wordt.

Een school die overwegend aandacht besteedt aan de verbaal-linguïstische en de logisch-

mathematische intelligentie doet velen te kort. Op OBS Delta is het keuzewerk onder andere

ingericht volgens de uitgangspunten van meervoudige intelligentie.

De acht verschillende intelligentievormen zijn:

-linguïstisch „woordknap‟

-mathematisch „rekenknap‟

-ruimtelijk „beeldknap‟

-ritmisch „muziekknap‟

-kinestetisch „beweegknap‟

„mensknap‟

„zelfknap‟

„natuurknap‟

Ontwikkelpunt is … de keuzewerkkast om de 2 maanden opnieuw inrichten, rekening

houdend met de meervoudige intelligenties en aangevuld met leerdoelwensen van de

leerlingen en het thema. Belangrijk is te weten welke intelligentievorm een leerling heeft door

dit uit te werken bijvoorbeeld via kaartjesmethode. Dit bakje staat ( net als extra

keuzewerkmaterialen) in “binnenkast” van het werklokaal boven .

“Intelligentie hoeken” inrichten in het gebouw (n.a.v. ons bezoek aan de Knapvilla)

Leerlingen verantwoording leren dragen voor keuzes en overzicht te ontwikkelen in oorzaak

en gevolg.

15. Mindmappen

Bij spreekbeurten, boekverslagen of gewoon lesmateriaal krijgen kinderen veel informatie.

Vaak lopen kinderen vast bij het ordenen. Mindmappen is een leuke manier om de vele

informatie die kinderen op school krijgen te ordenen. Je hebt niet meer nodig dan kleur-

potloden, stiften en een vel papier. Door het gebruik van korte tekst, kleuren en tekeningen

kun je informatie beter verwerken, een beter overzicht houden en sneller leren. Het proces is

creatief, hierdoor wordt het gemakkelijker om informatie te onthouden of over te dragen. Het

werkt zo goed, omdat een mind-map leuk is om naar te kijken. Je gebruikt je hersens op een

andere manier waardoor leren makkelijker en leuker wordt.

Mindmapping is een simpele en praktische techniek om meer delen van de hersenen te

activeren, waardoor je sneller leert en beter kan onthouden. Deze techniek is voor veel dingen

op school heel goed te gebruiken, bijvoorbeeld voor het voorbereiden en houden van

spreekbeurten, het maken van samenvattingen en het heel overzichtelijk vastleggen van veel

informatie. Een mindmap is in feite een heel creatief spiekbriefje.

Centraal staat beter leren en onthouden

Je kunt meer gegevens onthouden. Bij het lezen, rekenen, leren en dergelijke rationele

activiteiten maak je vooral gebruik van je linker hersenhelft. Met een visueel schema maak je

meer gebruik van je rechter hersenhelft, waar de visuele en creatieve activiteiten voornamelijk

plaatsvinden. Juist met dat deel van de hersenen kun je meer gegevens onthouden. Je kunt

bestaande kennis in een visueel schema weergeven, nieuwe kennis toevoegen en verbanden

aangeven.

19


In een visueel schema kun je vormen, kleuren en symbolen gebruiken

Tenslotte stimuleert het de creativiteit. Je kunt je ideeën heel snel op papier zetten. Je wordt

daarbij niet geremd, zoals bij tekstschrijven. Je komt daardoor ook makkelijker op nieuwe

ideeën. Eventuele tegenstrijdigheden of witte plekken in de informatie zie je sneller, waardoor

leerlingen worden geprikkeld om zelf nieuwe vragen en leerdoelen te stellen.

Vooral leerdoelen vanuit de thema’s van Topondernemers..

Maart 2012 hebben we als team een workshop gekregen over het mindmappen. Daarna

hebben we afgesproken het mindmappen bij de leerlingen te introduceren en er mee te

oefenen.

Ontwikkelpunt 2012-2013 is: bij de thema’s van “Topondernemer” dit middel altijd in te

zetten door de leerlingen, zodat ze getraind worden in deze manier van werken. Leerlingen

leren juiste onderzoeksvragen te stellen en de rollen bij mindmapppen aan te leren en in te

zetten.

16. Portfolio: (in ontwikkeling.. leerdoelen projectplan insula)

Reflectiegesprekken met kinderen structureel inplannen ( kind en coach gesprekken) om tot

portfolio leren te komen.

We experimenteren in alle groepen met het bewaren van “geselecteerde” materialen.

Eind dit schooljaar 2012-2013: school brede afspraken maken rond Portfolio, wat betreft

vorm, naam, inhoud etc. ; dus de rode draad.

Dalton Handboek OBS Delta

Documents

Transcript of Dalton Handboek OBS Delta