TWÓJ KODdo elektronicznego

zeszytu ćwiczeń

ZNAJDUJE SIĘ

W ŚRODKU

TWÓJ KODdo elektronicznego

zeszytu ćwiczeń

ZNAJDUJE SIĘ

W ŚRODKU

2

Spis tre�ci

O�zeszycie �wicze� .......................................... 4

I Po�o�enie i �rodowisko przyrodnicze Polski

1. Po�o�enie Polski ...................................... 5 2. Przesz�o�� geologiczna Polski ................ 7 3. L�dolód i polskie pojezierza ................... 9 4. Od Ba�tyku po szczyty Tatr ................... 13 5. Bogactwo ska� i minera�ów .................. 16 6. Klimat Polski ......................................... 20 7. Zró�nicowanie warunków

klimatycznych w Polsce ........................ 23 8. O rzekach i jeziorach ............................ 26 9. G�boko ukryty skarb ........................... 30 10. W „Raju” ............................................... 32 11. Tam, gdzie knieja szumi ....................... 35 12. Gleby Polski .......................................... 38 13. Krajobrazy naturalne

i antropogeniczne ................................ 40Podsumowanie dzia�u I ................................. 42

II Ludno�� Polski 14. Ludno�� Polski na tle Europy i �wiata .. 46 15. Rozmieszczenie ludno�ci Polski ............ 49 16. Ubywa nas czy przybywa? ................... 52 17. Zró�nicowanie ludno�ci Polski ............. 55 18. Szukam pracy ....................................... 58 19. Wielkie migracje Polaków ..................... 62 20. Przeprowadzam si .............................. 66 21. Polskie miasta i wsie ............................. 70 22. Mniejszo�ci narodowe

i etniczne w Polsce ............................... 72 23. Obywatel Polski – obywatel Europy ..... 76Podsumowanie dzia�u II ................................ 79

III G�ówne zagadnienia gospodarcze Polski

24. Gospodarka narodowa ......................... 82 25. Funkcje rolnictwa i czynniki

przyrodnicze jego rozwoju .................. 85 26. Czynniki pozaprzyrodnicze

rozwoju rolnictwa ................................ 87

27. Uprawa ro�lin i chów zwierz�t w Polsce ................................................ 89

28. Rybo�ówstwo w Polsce ......................... 92 29. Przemys� i jego funkcje ......................... 94 30. Przemys� energetyczny ......................... 97 31. Okrgi przemys�owe w Polsce .............. 99 32. Przemys� zaawansowanych

technologii .......................................... 101 33. Rola us�ug w gospodarce Polski ......... 103 34. Transport i ��czno�� ............................ 105 35. Atrakcje turystyczne Polski ................. 107 36. Wakacje w Polsce ............................... 110 37. Stan �rodowiska ................................. 113 38. Ochrona przyrody .............................. 115 39. Polska gospodarka ............................. 117Podsumowanie dzia�u III ............................. 119

IV Wybrane regiony Polski 40. Pieniny ................................................ 123 41. Wy�yna Lubelska ................................ 125 42. Nizina Mazowiecka ............................. 127 43. Pojezierze Pomorskie .......................... 129 44. Pobrze�e Gda�skie ............................. 132 45. Morze Ba�tyckie .................................. 134 46. Twój region ......................................... 136Podsumowanie dzia�u IV ............................. 139

V S�siedzi Polski 47. Polska i jej s�siedzi .............................. 142 48. rodowisko przyrodnicze

Polski i jej s�siadów ............................ 144 49. Gospodarka Polski i jej s�siadów ....... 147 50. Kim s� nasi s�siedzi? .......................... 149 51. Wspó�czesne Niemcy .......................... 150 52. Niepodleg�a Ukraina ........................... 152 53. Rosja – od Morza Ba�tyckiego

po Ocean Spokojny ............................. 154 54. Wspó�czesna Rosja ............................. 156Podsumowanie dzia�u V .............................. 157Wk�adka – mapy: Ochrona przyrody w Polsce,

Atrakcje turystyczne Polski

I Po�o�enie i��rodowisko przyrodnicze Polski

1 Po�o�enie Polski

1. Oceń prawdziwość każdego zdania. Podkreśl P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.

I. Polska leży na półkulach północnej i wschodniej. P / F II. W Polsce obowiązuje podział administracyjny na województwa, rejony, gminy.

P / F III. Większość terytorium Polski znajduje się w strefi e czasu środkowoeuropejskiego.

P / F IV. Powierzchnia Polski, która wynosi 322 575 km2, plasuje nasz kraj wśród trzech

największych państw w Europie. P / F

2. Zaznacz wszystkie poprawne dokończenia zdania.

Konsekwencją przyrodniczą wynikającą z położenia geografi cznego Polski jest

A. małe zróżnicowanie rzeźby terenu. B. jednakowa długość trwania dnia i nocy w ciągu roku. C. występowanie klimatu umiarkowanego przejściowego. D. występowanie klimatu umiarkowanego kontynentalnego. E. różnica czasu słonecznego między Warszawą a Szczecinem.

3. Uzupełnij zdania, wpisując w każdą lukę poprawną informację.

I. W Polsce liczba województw wynosi .

II. Najmniejszą powierzchnię ma województwo ,

a największą .

III. Na obszarze województwa leży stolica państwa.

IV. Władzę w województwie sprawuje ,

w powiecie – , a w gminie – .

20 POŁOŻENIE I ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE POLSKI

6 Klimat Polski

1. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Terytorium Polski jest położone w strefi e klimatów

A. zwrotnikowych. B. podzwrotnikowych.

C. umiarkowanych. D. okołobiegunowych.

2. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Nad Polskę napływają najczęściej masy powietrza

A. arktycznego i polarnego kontynentalnego. B. arktycznego i polarnego morskiego. C. polarnego morskiego i zwrotnikowego. D. polarnego morskiego i polarnego kontynentalnego.

3. Oceń prawdziwość każdego zdania. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, lub F, jeśli jest fałszywe.

I. W Polsce wyróżnia się sześć termicznch pór roku. P / F II. Z zachodu napływa nad Polskę powietrze polarne morskie. P / F III. Klimat Polski jest określany jako umiarkowany kontynentalny. P / F IV. W Polsce najwyższe średnie sumy opadów atmosferycznych notuje się w mie-

siącach zimowych. P / F

4. Na rysunku przedstawiono kierun-ki napływu mas powietrza nad obszar Polski.Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Opady śniegu z deszczem, odwilż, częste mgły zimą oraz chłodne lato z opada-mi deszczu to cechy pogody związanej z występowaniem w Polsce masy powie-trza, której kierunek napływu oznaczo-no na rysunku numerem

A. 1. B. 2.

C. 4. D. 5.

E. 3.

25 Zróżnicowanie warunków klimatycznych w Polsce

5. Uzupełnij legendę mapy, wpisując w każdą lukę właściwy opis z ramki, tak aby legenda była poprawna.

6. Na rysunku przedstawiono schemat bryzy dziennej wiejącej w strefi e wybrzeża.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Przedstawiona na rysunku bryza jest wiatrem

A. ciepłym, który wieje znad lądu w kierunku morza.

B. chłodnym, który wieje znad lądu w kierunku morza.

C. ciepłym, który wieje znad mo-rza w kierunku lądu.

D. chłodnym, który wieje znad morza w kierunku lądu.

� powyżej 700 mm � od 500 do 700 mm � poniżej 500 mm

Suma rocznych opadów:

32 POŁOŻENIE I ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE POLSKI

10 W „Raju”

1. Na rysunku przedstawiono proces krasowienia skał i powstawania form naciekowych w jaskini.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Przedstawiona na rysunku jaskinia mo-gła powstać

A. w bazaltach. B. w granitach. C. w wapieniach. D. w piaskowcach.

2. Na rysunku przedstawiono rzekę główną wraz z dopływem na obszarze zbudowanym z wapieni. Woda dopły-wu „ginie” w miejscu oznaczonym li-terą A i ponownie wydostaje się na po-wierzchnię ziemi w miejscu oznaczonym literą B. Ujście dopływu do rzeki głów-nej jest na wysokości 310 m n.p.m.

Uzupełnij zdania, wpisując w każdą lukę odpowiednie terminy oraz warto-ści wysokości bezwzględnych wybrane z podanych w ramce.

I. Woda dopływu znika pod powierzchnią w miejscu oznaczonym na rysunku

literą A, które nosi nazwę .

II. Miejsce oznaczone literą A znajduje się na wysokości .

III. Miejsce na rysunku oznaczone literą B, w którym woda wypływa na powierzchnię,

nazywa się .

IV. Miejsce oznaczone literą B znajduje się na wysokości .

Termin: � ponor � wywierzysko � ostaniec Wysokość: � 330 m n.p.m. � 340 m n.p.m. � 300 m n.p.m.

33 W „Raju”

3. Przyporządkuj wymienione formy krasowe do liter, którymi są one oznaczone na rysunku. Obok każdej litery wpisz wybraną nazwę formy krasowej.

A –

B –

C –

D –

E –

4. Wpisz w puste miejsca pod fotografi ami właściwe nazwy form krasowych wybrane z podanych w ramce.

� studnia krasowa � lejek � stalagmit � stalagnat � stalaktyt

� stalaktyty � stalagmity � ostańce � wywierzysko � ponor

Ludno�� PolskiII

14 Ludno�� Polski na tle Europy i��wiata

1. Na podstawie przedstawionego wykresu zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Zjawisko eksplozji demografi cznej występuje w fazie

A. I i II. B. II i III. C. III i IV. D. IV i V.

2. Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Eksplozja demografi czna rozpoczęła się

A. po drugiej wojnie światowej w Ameryce Północnej oraz Europie. B. na początku XX w. w Australii oraz Ameryce Północnej i Europie. C. na początku XX w. w Afryce, Ameryce Północnej oraz Azji

Południowo-Wschodniej. D. po drugiej wojnie światowej w Afryce, Ameryce Łacińskiej oraz Azji

Południowo-Wschodniej.

3. W tabeli przedstawiono liczbę ludności Polski w latach 1960–1990.

Rok Powierzchnia w�tys. km2 Liczba ludnoci w�mln

1960 312,7 29,8

1970 312,7 32,7

1980 312,7 35,7

1990 312,7 38,1

47 Ludność Polski na tle Europy i świata

Zaznacz poprawne dokończenie zdania.

Gęstość zaludnienia Polski wynosiła 105 os./km2 w

A. 1960 r. B. 1970 r. C. 1980 r. D. 1990 r.

4. W tabeli zestawiono państwa liczące powyżej 100 mln mieszkańców.

Lp. Pa�stwo Liczba ludnoci Lp. Pa�stwo Liczba ludnoci

1 Chiny 1 336 718 015 7 Bangladesz 158 570 535

2 Indie 1 189 172 906 8 Nigeria 155 215 573

3 Stany Zjednoczone 313 232 044 9 Rosja 138 739 892

4 Indonezja 245 613 043 10 Japonia 126 475 664

5 Brazylia 203 429�773 11 Meksyk 113 724 226

6 Pakistan 187 342 721 12 Filipiny 101 833 938

Wpisz w każdą lukę właściwe wyrażenia, tak aby poniższe zdania były prawdziwe.

I. to kontynent, na którym położonych jest najwięcej

państw liczących powyżej 100 mln mieszkańców, jest ich .

II. Na obszarze Ameryki Północnej i Ameryki Południowej położone są

państwa o liczbie ludności powyżej 100 mln. Są to

.

III. Na obszarze kontynentu położone

jest jedno państwo o liczbie ludności powyżej 150 mln.

IV. Wśród państw liczących powyżej 100 mln mieszkańców państwem położonym

w Europie i Azji jest . Jego liczba miesz-

kańców wynosi mln.

92 GŁÓWNE ZAGADNIENIA GOSPODARCZE POLSKI

28 Rybo�ówstwo w�Polsce

1. Uzupełnij mapę polskiego wybrzeża. Wpisz w każdą lukę na mapie nazwę właściwego portu rybackiego.

2. Wpisz w każdą lukę słowo wybrane z ramki, tak aby zdania były prawdziwe.

I. Dział gospodarki zwany śródlądowym obejmuje

oprócz także ryb

w  zbiornikach wodnych.

II. Osoby zarządzające gospodarstwami rybackimi realizują działania ochronne

mające na celu zachowanie gatunkowej oraz

gatunków narażonych na wyginięcie.

III. W celu ochrony gatunkowej ryb prowadzi się stałą analizę ich stanu zdrowotnego,

sporządzana jest lista przeznaczonych do zarybiania

oraz ustalane są połowów.

� Darłowo � Dziwnów � Kołobrzeg � Łeba � Ustka � Władysławowo

� chów � jezior � limity � rybactwem � połowów � różnorodności � sztucznych � ochronę

125 Wyżyna Lubelska

41 Wy�yna Lubelska

1. Na podstawie map dołączonych do zeszytu ćwiczeń oraz innych źródeł infor-macji uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednie komórki litery, którymi oznaczono atrakcje turystyczne związane z danymi miejscowościami.

A . Poleski Park Narodowy.B . zabytkowy rynek ze studnią, ruiny

zamku oraz spichlerze.C . Park Zdrojowy ze Starymi Łazien-

kami oraz zabytkowe wille.D . starówka wpisana na Listę Świato-

wego Dziedzictwa UNESCO.E . zabytkowa kopalnia kredy z udo-

stępnionymi turystom podziemny-mi korytarzami.

F . Brama Krakowska z XV w., zamek z kaplicą ozdobioną malowidłami w stylu bizantyjsko-ruskim.

MiejscowoLitera, któr�

oznaczono atrakcj� turystyczn�

Che�m

Kazimierz Dolny

Lublin

Na�czów

Urszulin

Zamo��

2. Uzupełnij opis mapy. Wpisz w odpowiednie luki właściwe nazwy obiektów geografi cznych.

� Wyżyna Lubelska� Roztocze� Polesie Lubelskie� San � Wieprz � Wisła � Puszcza Solska� Lasy Janowskie

139

1. Uzupełnij zdania. Wpisz w każdą lukę właściwe stwierdzenia dotyczące środo-wiska przyrodniczego Pienin.

Góry te zbudowane są ze skał , utworzonych na dnie

zbiorników morskich. Materiał ten powstał w wyniku nagromadzenia

obumarłych organizmów. Za obecną rzeźbę powierzchni

Pienin odpowiedzialna jest . Przez łańcuch górski przepły-

wa rzeka . Przedzierając się przez pasmo, rzeka wyżłobiła

, charakteryzujący się zboczami.

Klimat Pienin jest niż klimat Tatr. Rośnie tu prawie połowa

wszystkich gatunków występujących w Polsce.

2. Uzupełnij ciąg przyczynowo-skutkowy. Wpisz w każdą lukę na schemacie w od-powiedniej kolejności litery, którymi oznaczono podane informacje.

A . Erozyjna działalność wód deszczowych w osadach lessu.B . Karczowanie lasów.C . Wywiewanie z powierzchni lodowca drobnego materiału pylastego i osadzanie

go na wzniesieniach.D . Powstawanie wąwozów.E . Powstanie warstwy lessu.F . Uprawa pszenicy i buraków cukrowych.G . Wykształcenie się żyznych czarnoziemów.

� granitowych � Dunajec � San � węglanowych � szkieletów � tektonika � przełom � stromymi � łagodnymi � łagodniejszy � ostrzejszy

� zagrożonych � storczyków

G F

D

IV Podsumowanie dzia�u

141 Podsumowanie działu IV

6. Wskaż wszystkie poprawne dokończenia zdania.

Przyczyną niskiego zasolenia Morza Bałtyckiego jest

A. duża krystalizacja soli na dnie. B. duża ilość wody dostarczanej rzekami z lądu. C. słaba wymiana wód z Oceanem Atlantyckim. D. mała ilość opadów atmosferycznych występujących nad jego obszarem.

7. Uzupełnij opis mapy. Podpisz na mapie kraje, które mają dostęp do Morza Bałtyckiego.

PRZYDA CI SIĘ TAKŻE„Atlas geografi czny. Gimnazjum”, dzięki któremu szybciejzrozumiesz zjawiska geografi czne i lepiej przygotujesz się do sprawdzianów i egzaminu.

WYDAWNICTWASZKOLNEI PEDAGOGICZNE

wsip.pl ��infolinia: 800 220 555

wsipnet pl dobry sposób na egzamin

Nowa przygodaw nauce geografii

Wejdź na www.wsipnet.pl i skorzystaj z elektronicznej wersji swojego zeszytu ćwiczeń. Skutecznie przygotujesz się do kartkówek, sprawdzianów i egzaminu gimnazjalnego. Rozwiążesz ćwiczenia samodzielnie, a system od razu poda ci wynik. Dowiesz się, co robisz dobrze, a co jeszcze musisz powtórzyć. I to wszystko przy komputerze, online, tak jak lubisz.