D – 2 ARAŞTIRMANIN

ÇEŞİTLİ BOYUTLARI

Neumann (2000): Chapter 2Arslan ve Ökten (1994):sf.1-17

MANTIK YÜRÜTME YÖNTEMİ - YOLU

TÜMEVARIMTÜMDENGELİMKURAM

HİPOTEZ

TEST (gözlem)

KURAMIN DOĞRULANMASI veya YENİ KURAM GÖZLEM

MODEL

TASLAK HİPOTEZ

KURAMOLGU

Duyularımızla elde ettiğimiz verilerin kaynağı olan, gerçekleşmiş olay ya da olaylar dizisi.

Araştırmanın düşünce yolu ‘genel’den ‘özel’e doğru.

“YUKARIDAN AŞAĞIYA DOĞRU”▼ Gözlemlediğin olguyla ilişkili olabilecek kuramı incele. ▼Bu kuramı sınırlandırarak, uyarlayarak bu olguyu açıklamaya çalış. ▼ Bu olguyu açıklamak için bağımlı ve bağımsız değişkenleri belirle: Hipotez kur!▼Ölçme yöntemini belirle: Hipotezi test et!Kuramı doğrula / kuramı reddet.

TÜMDENGELİM

TÜMEVARIM

Araştırmanın düşünce yolu ‘özel’den ‘genel’e doğru.

“AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU”

Daha büyük genellenebilir bir sonuca -ya da kurama- ulaşmaya çalış.

▲Bu modeli bir hipoteze –ya da önermeye- dönüştür.

▲Olgulardaki tekrarlanan özellikleri, modeli, davranış kalıplarını saptamaya çalış.

▲Tekil gözlemlerden, ölçümlerden GÖRGÜL GENELLEME yap.

TÜMEVARIMAraştımanın düşünce yolu ‘özel’den ‘genel’e doğru.

“AŞAĞIDAN YUKARIYA DOĞRU”

• Tekil gözlemlerden, ölçümlerden görgül genelleme yap.

• Olgularda tekrarlanan özellikler, model saptamaya çalış.

• Bu modeli bir hipoteze –ya da önermeye- dönüştür.

• Daha büyük genellenebilir bir sonuca -ya da kurama- ulaşmaya çalış.

KURAM

HİPOTEZ

TEST (gözlem)

KURAMINDOĞRULANMASI

GÖZLEM

MODEL

TASLAK HİPOTEZ

OLGU

ARAŞTIRMANIN 4 FARKLI BOYUTU

• AMAÇ: Araştırmanın yapılış nedeni.• KULLANIM: Araştırma sonuçlarından nasıl

yararlanılacağı• ZAMAN: Araştırmanın yapılabilmesi için

gereken süre• TEKNİK: Araştırmada kullanılacak bilgi

toplama ve analiz teknikleri

AMAÇ

KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma

BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma

AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma

AMAÇ

• Ne zaman yapılır?• Neden yapılır?• Ne elde edilir?• Nasıl yapılır? (Araştırmacı nasıl bir yol izlemelidir?)

• Ne tür bilgi toplanır?

KEŞFETMEK – Keşfedici AraştırmaBETİMLEMEK – Betimleyici AraştırmaAÇIKLAMAK – Açıklayıcı Araştırma

AMAÇ: KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma [NE? KİM?]

• Ne zaman yapılır? Hemen her araştırmanın başında; özellikle, az incelenmiş bir konu ele alındığında.

• Neden yapılır? Araştırma problemindeki belirsizlikleri gidermek, konuyu sınırlandırmak için.

• Ne elde edilir? Araştırmanın nasıl yürütülmesi gerektiğine dair ip uçları.

AMAÇ: KEŞFETMEK Keşfedici Araştırma [NE? KİM?]

• Nasıl yapılır? Karşılaşılan bilginin türüne ve kaynağın durumuna göre, gerektiğinde yöntem değiştirerek. Tavır: Yaratıcı, açık fikirli, esnek.

• Ne tür bilgi toplanır? Her türlü bilgi toplanır; çoğunlukla nitel (kalitatif) bilgiler.

AMAÇ: BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma [NASIL?]

• Ne zaman yapılır? Araştırmanın hipotezi kurulduktan sonra

• Neden yapılır? Bir yerleşmenin, topluluğun, bir durumun ya da ilişkilerin özgün ayrıntılarını ortaya çıkarmak üzere yapılır.

• Ne elde edilir? Tipolojilerden oluşan bir resim. Fiziksel özelliklerin ve toplumsal ilişkileri sınıflandıran şemalar.

AMAÇ: BETİMLEMEK Betimleyici Araştırma [NASIL?]

• Nasıl yapılır? – Yapılacak tüm işler önceden planlanır ve programlanır;– Sistematik hatadan kaçınılır;– Ayrıntılı bilgi toplanır.

• Ne tür bilgi toplanır? Her tür teknik ve bilgi kullanılır, örn. Mülakat, anket, fizik mekan tespitleri, ikincil kaynaktan istatistikler vb..

Bir Not:

Örneğin, bugünün planlama süreci anlayışı ve ilişkili kentsel analiz yöntemleri P.Geddes’in (1854-1932) etkisiyle benimsenmiş ve yerleşmiştir. Bunlardan bazıları: – Kent planı yapmadan önce bir araştırma yapılarak o kentte yaşayanların

nitelik ve eğilimlerinin saptanması (ANALİZ); – Kentin bölgesiyle birlikte ele alınarak planlanması.

Özellikle uygulamaya dönük olarak betimleyici araştırma yaparken kuramsal çerçevenin çoğu zaman farkına varmayız. Bu tür araştırmalar yerleşmiş bir yöntemle yürütülür; oysa o yöntemi ortaya çıkaran ve uygulanmasını sağlayan belirli bir dünya görüşü ile ilgili kuramlardır.

Daha önce, XIX.yy Güzel Kent (City Beautiful) akımının plancıları için bunlar hiç söz konusu olmazdı; çünkü planlamanın öncelikli kaygısı estetik, güzel bir kent yaratmaktı.

AMAÇ: AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma [NEDEN ?]

• Ne zaman yapılır? Daha önce çalışılmış, betimlemesi olan bir problem ele alındıysa.

• Neden yapılır? Gözlenen olgulardaki neden-sonuç ilişkilerini bulmak için. HİPOTEZ TESTİ için.

• Ne elde edilir? Hipotezin geçerli olup olmadığı bulunur. Genel geçerli kurallar, kuramlar bulunabilir.

AMAÇ: AÇIKLAMAK Açıklayıcı Araştırma [NEDEN?]

• Nasıl yapılır? – Yapılacak tüm işler önceden planlanır ve

programlanır;– Sistematik hatadan kaçınılır;– Ayrıntılı bilgi toplanır.

• Ne tür bilgi toplanır? Nitel ve/veya nicel

KULLANIM

TEMEL ARAŞTIRMALAR

UYGULAMA İÇİN YAPILAN

ARAŞTIRMALAR• Yansız• Bilimsel• Akademik

• Eylem için• Pragmatik• Reformcu

KULLANIM

TEMEL ARAŞTIRMALAR

• Yansız• Bilimsel• Akademik

AMAÇ: • Bilim insanının merakını tatmin etmek; insanlığın bilgi dağarcığını geliştirmek.

ÖRNEKLER:• Evrenin başlangıcı nasıldı?• Meyve sineğinde kalıtım özelikleri Mendel Kalıtım Yasası • Sosyolojide yöntem karşılaştırmaları• ‘İntihar’ olgusunun nedenleri (Durkheim)

KULLANIM

UYGULAMA İÇİN YAPILAN

ARAŞTIRMALAR

• Eylem için• Pragmatik• Reformcu

AMAÇ: • Pratik sorunlara çözüm bulmak;• İnsanların yaşam kalitesini yükseltmek.

ÖRNEKLER:• Tarımda verimliliği arttırmak için yapılan araştırmalar.• Nüfus artış hızını düşürmek için araştırma.• Enerji maliyetini azaltmak için araştırma. …

ZAMANKESİT ANALİZİ SÜREÇ ANALİZİ

Belirli bir andaki (kesitteki) durum incelenir.

(+) Gözlemlenen durumun ayrıntıları incelenir.

(-) Toplumsal süreç, değişim yakalanamaz.

Belirli bir dönemdeki (süreçteki) değişim incelenir.

(-) Daha karmaşık, zahmetli ve maliyetli.

(+) Toplumsal ve mekansal değişiklikleri açıklamak için daha etkili.

ZAMANKESİT ANALİZİ SÜREÇ ANALİZİ

DURUM ANALİZLERİ

ÖRNEK OLAY incelemesi.

MONOGRAFİ

ZAMAN SERİLERİEĞİLİM ANALİZLERİ

PANEL DATA ANALİZİ

ÇAĞ (COHORT) ANALİZİ

ÖRNEK OLAY incelemesi.

ZAMANKESİT ANALİZİ SÜREÇ ANALİZİ

Aydın ilinin 2009 yılı itibariyle sosyo-ekonomik ve mekansal özellikleri.

Sulukule yapı envanteri.

Muğla ilinin 1999-2009 dönemindeki nüfus artış eğilimi.

Sulukule’nin bir konut alanı haline gelme süreci.

Yenikapı’nın XIX. Yüzyıldan bu yana geçirdiği fiziksel değişim.

ÖRNEKLER

TEKNİKGÖZLEM TEKNİKLERİ

NİCEL (sayısal, kantitatif)

DENEY

SÖRVEY (TARAMA)

İÇERİK ANALİZİ

İSTATİSTİKLERİN ANALİZİ

NİTEL (kalitatif)

ALAN ARAŞTIRMASI(field research)

TARİHSEL KARŞILATIRMALI

ARAŞTIRMA

TEKNİKNİCEL NİTEL

ÖLÇME _Nesnel olgular, olaylar ANLAMA_Toplumsal gerçeğin inşası; kültürel anlam

DEĞİŞKENLER SÜREÇLER, OLAYLAR

GÜVENİLİRLİK ÖZGÜNLÜK; ANA KAYNAK

Araştırmacının DEĞER YARGILARI YOK

DEĞER YARGILARI VAR ve AÇIK

BAĞLAM ÖNEMSİZ BAĞLAM ÖNEMLİ

ÇOK SAYIDA OLAY, DENEK AZ SAYIDA OLAY, DENEK

İSTATİSTİK ÇÖZÜMLEME TEMATİK ÇÖZÜMLEME

ARAŞTIRMACI YANSIZ ARAŞTIRMACI YANLI