człowiek-komputer - bartoszewski.pr.radom.pl · • Obecnie przez system multimedialny rozumie...
Transcript of człowiek-komputer - bartoszewski.pr.radom.pl · • Obecnie przez system multimedialny rozumie...
dr Artur Bartoszewski
Komunikacja
człowiek-komputer
Czym będziemy się zajmować?
1. Wstęp do teorii komunikacji
2. Funkcjonalność stron internetowych
• jak użytkownicy postrzegają strony internetowe,
• jak poszukują informacji
• zasady projektowania stron internetowych
• najczęściej spotykane błędy
• testowanie funkcjonalności stron internetowych
Literatura
Optymalizacja funkcjonalności serwisów
internetowych
Autor: Jakob Nielsen, Hoa Loranger
Data premiery: 2007
• Stwórz funkcjonalne witryny i zdobądź przewagę
w Internecie!
• Uniknij standardowych błędów
• Zrozum potrzeby użytkowników
• Udostępnij przydatne informacje w czytelny
sposób
Literatura
W książce "Optymalizacja funkcjonalności serwisów internetowych" guru w zakresie
funkcjonalności w Internecie, Jakob Nielsen, przedstawia oparte na wszechstronnych badaniach
wskazówki dotyczące projektowania wygodnych witryn.
Dzięki nim dowiesz się, jak utworzyć idealną stronę startową oraz uniknąć najczęściej
popełnianych błędów.
Zrozumiesz, jak ułatwić użytkownikom wyszukiwanie informacji oraz nawigowanie po serwisie.
Poznasz zasady pisania poprawnych tekstów dla witryn internetowych i stosowania odpowiednich
czcionek, a także nauczysz się właściwie korzystać z różnorodnych technologii, które mogą
wzbogacić Twój serwis. To kolejna doskonała książka autora bestsellera "Projektowanie
funkcjonalnych serwisów internetowych", którą każdy webmaster powinien mieć w swej
biblioteczce.
W książce poruszono następujące zagadnienia:
Projektowanie strony startowej
Wyszukiwanie informacji
Nawigowanie po witrynie
Sposób pisania tekstów
Udostępnianie odpowiednich informacji
Używanie odpowiednich czcionek
Zastosowania technologii
Rozwiązania najczęściej popełnianych błędów
Testowanie funkcjonalności witryn.
Źródło: www.empik.com
Literatura
Funkcjonalność stron www. 50 witryn bez
sekretów
Autor: Jakob Nielsen, Marie Tahir
Data premiery: 2006
W książce "Funkcjonalność stron www. 50 witryn bez sekretów", znany
specjalista w zakresie funkcjonalności aplikacji i witryn WWW -- dr
Jacob Nielsen przedstawia zasady projektowania głównych stron
serwisów internetowych, które przyciągną użytkowników, sprawią, że
będą odwiedzać je regularnie i znajdą na nich informacje, których
szukają.
Wykorzystując zawarte tu wiadomości odpowiednio skomponujesz układ strony głównej,
umieścisz na niej odpowiednie treści i zaprojektujesz logiczne mechanizmy nawigacyjne.
Zobaczysz też 50 rożnych witryn WWW i dowiesz się, jakie uwagi do ich funkcjonalności ma dr
Nielsen.
W książce znajdziesz między innymi:
- Najważniejsze zadania strony głównej
- Sposób przekazywania informacji
- Projektowanie grafiki i elementów interfejsu
- Nawigacja w witrynie
- Zasady doboru czcionek i ich kolorów
- Wybór układu strony
Źródło: www.empik.com
Zadbaj, aby Twoja witryna WWW zdała test użyteczności
Literatura
Nie każ mi myśleć! O życiowym podejściu do
funkcjonalności stron internetowych. Wydanie II
Autor: Steve Krug
Data premiery: 2006
W kolejnym wydaniu doskonałej książki "Nie każ mi myśleć! O
życiowym podejściu do funkcjonalności stron internetowych"
znajdziesz wskazówki, dzięki którym projektowane przez Ciebie
witryny WWW będą spełniały podstawowe wymaganie większości
użytkowników internetu - będą przejrzyste, czytelne i łatwe w
nawigacji.
Nauczysz się projektować strukturę witryny, opracowywać logiczny schemat nawigacji i
przygotowywać elementy graficzne, które będą uatrakcyjniać stronę, a nie odwracać uwagę
użytkownika od jej treści. Dowiesz się także, jak stosować kaskadowe arkusze stylów i radzić
sobie z często absurdalnymi zachciankami szefów i klientów.
Zawartość książki:
• Specyfika przedstawiania informacji na stronach WWW
• Dzielenie strony na elementy funkcjonalne
• Projektowanie schematów i mechanizmów nawigacyjnych
• Planowanie odpowiedniego układu strony głównej
• Uwzględnianie grupy docelowej przy projektowaniu witryny
• Testowanie funkcjonalności i działania witryny
Źródło: www.empik.com
Wstęp do teorii komunikacji
Rozwój komunikacji
Świat 4,5 miliarda lat
Życie 3,5 miliarda lat
Człowiek 2 miliony lat
Homo habillis (człowiek sposobny) 1,5 do 2 milionów lat
Homo sapiens (człowiek rozumny) 35 000 do 50 000 lat
Rolnictwo 12 000 lat
Pług i koło 5 000 lat
Silnik parowy 250 lat
Komputer ok. 50 lat
Era natychmiastowej komunikacji obecnie
Kamienie milowe historii
Rozwój komunikacji
Pierwszy mózg (prosty układ) 500 milionów lat
Mowa od 35 000 do 50 000 lat
Pismo 6 000 lat
Alfabet 4 000 lat
Druk ok. poł. XI w. w Chinach,
ok. poł. XVw. w Europie
Telefon 1876
Film 1894
Telewizja 1926
Tranzystor 1948
Rozwój źródeł informacji
Rozwój tradycyjnych źródeł informacji ma długą i bogatą historię. Można
go przedstawić w postaci dwóch wykresów.
Pierwszy z nich obrazuje wspomniany rozwój na przestrzeni dziejów,
a drugi - w XX wieku.
Rozwój źródeł informacji
Multimedia
Multimedia – zbiór wzajemnie uzupełniających się mediów
będących nośnikami informacji, która za pomocą zmysłów
dociera do odbiorcy.
Udział zmysłów w pozyskiwaniu informacji o
otoczeniu
wzrok słuch węch dotyk smak
87% 7% 3.5% 1,5% 1%
Obecnie człowiek posługuje się trzema formami przekazu
informacji: pismem, obrazem, dźwiękiem.
Multimedia
Pojecie multimedia jest używane w różnych znaczeniach.
• Po raz pierwszy pojawiło się na początku lat 70. ub. wieku (jako
określenie zestawu pomocy dydaktycznych obejmujących rozmaite
materiały (teksty, filmy, nagrania magnetofonowe itp.).
• W latach 80. odnoszono je do systemów komputerowych służących do
przygotowania nagrań na płytach CD.
• Na początku lat 90. termin multimedia zaczęto wiązać z komputerami PC
wyposażonymi w funkcje przetwarzania obrazu i dźwięku.
• Obecnie przez system multimedialny rozumie się dowolny system
teleinformatyczny zdolny do przetwarzania, archiwizacji i dystrybucji
danych w postaci dźwięku, ruchomych obrazów, fotografii, grafiki
komputerowej i tekstów. Ważnym atrybutem techniki multimedialnej we
współczesnym jej rozumieniu jest możliwość interakcji użytkownika z
systemem.
Multimedia - hipermedia
Obok pojęcia multimediów spotkać można pojęcie hipermedia.
Powstało ono w latach 90. za sprawą połączenia multimediów
i hipertekstu, czyli dwóch technologii przetwarzania informacji.
Pojęcia te są często używane zamiennie. Wynika to z roli jaką multimedia
oraz hipermedia zajmują w teorii komunikowania się:
• Zarówno hipermedia, jak i multimedia uważać można za zbiór
powiązanych ze sobą komunikatów (dźwięku, obrazu statycznego,
obrazu wideo i animacji oraz tekstu).
• Różnica dotyczy sposobu funkcjonowania tekstu w systemie
hipermedialnym.
Multimedia
Najpełniejszym urzeczywistnieniem idei
multimediów jest Internet
...ale też - Cyberprzestrzeń - kraina
niespełnionych nadziei….
Multimedia – niespełnione nadzieje
Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych (bazujące
na materiałach źródłowych udostępnionych przez firmy Xerox, United
Technologies, Wicat, Federal Express) wykazały, że zastosowanie
multimediów powoduje wyraźny przyrost efektów kształcenia.
W porównaniu z nauczaniem tradycyjnym:
• skuteczność nauczania wzrasta o 56%,
• zrozumienie tematu lepsze jest o 50-60%,
• nieporozumienia przy przekazywaniu wiedzy rzadsze są o 20-40%,
• oszczędność czasu w przypadku zastosowania multimediów
wynosi 38-70%,
• tempo uczenia się wzrasta o 60%,
• zakres wiedzy przyswojonej jest wyższy o 25-50%.
Edukacja
Interakcja człowieka z komputerem
w procesie nauczania - uczenia się
0
200
400
600
800
1000
1200
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/
Interakcja człowieka z komputerem
w procesie nauczania - uczenia się
0
200
400
600
800
1000
1200
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/
Mniej więcej w tym
miejscu teoria
rozmija się z praktyką
Nieskończony przyrost
wiedzy ucznia nie jest
możliwy
Interakcja człowieka z komputerem
w procesie nauczania - uczenia się
0
50
100
150
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Przyrost wiedzy ucznia /teoretyczny/
Rodzaje komunikacji
Rodzaje komunikacji
Komunikacja werbalna – mowa, język naturalny/ przeważnie występuje łącznie z pewnymi
aspektami komunikacji niewerbalnej/
PYTANIE: Czy rozmowa telefoniczna to „czysta” komunikacja
werbalna, bez żadnych elementów przekazu niewerbalnego?
Komunikacja niewerbalna• pismo – uproszczony zapis mowy
• symbole - najczęściej graficzne, lecz nie tylko...
PYTANIE: czy foliowa taśma rozpięta w poprzek
drogi jest rzeczywistą przeszkodą, czy
może raczej komunikatem „nie idź tędy”?
• komunikaty audiowizualne (nie mylić z multimedialnymi);
• sztuka
Komunikacja multimedialna - czy to nowy rodzaj komunikacji?
Jak widzą komunikację specjaliści od
marketingu i PR
Niektóre publikacje dotyczące teorii komunikacji mówią
o zasadzie 60/30/10.
Dziewięćdziesiąt procent procesu komunikacji opiera się na
bodźcach niewerbalnych: mowie ciała (pozycja, mimika,
gestykulacja, ubiór) oraz formie przekazu (brzmienie głosu,
ton, głośność, dykcja, tempo mówienia, słownictwo, wtręty
językowe). Zaledwie 10 procent odbieranego przekazu to
treść.
Jak widzą komunikację specjaliści od
marketingu i PR
Mowa ciała, język ciała, komunikacja niewerbalna to zespół
niewerbalnych komunikatów nadawanych i odbieranych przez ludzi na
wszystkich niewerbalnych kanałach jednocześnie.
• Informują one o podstawowych stanach emocjonalnych, intencjach,
oczekiwaniach wobec rozmówcy, pozycji społecznej, pochodzeniu,
wykształceniu, samoocenie, cechach temperamentu itd.
• Komunikaty te nadawane są i odbierane najczęściej na poziomie
nieświadomym, jednak mogą być również nadawane i odbierane
świadomie (tak jak większość gestów, czy wiele wyrazów mimicznych).
Przykład: Kiedy mówimy, że mamy "przeczucie" lub "niejasne odczucie", że
ktoś skłamał, tak naprawdę mamy na myśli, że mowa ciała nie idzie w parze
ze słowami.
Istnieją co najmniej dwa źródła zróżnicowania przekazów niewerbalnych -
normy kulturowe i indywidualne doświadczenia człowieka.
Komunikacja interpersonalna
Najbardziej podstawowym procesem komunikacji człowieka z otoczeniem
jest komunikacja międzyludzka, czyli interpersonalna.
Definicja:
Komunikowanie interpersonalne (międzyludzkie) to podejmowana w
określonym kontekście wymiana werbalnych, wokalnych i niewerbalnych
sygnałów (symboli) w celu:
• osiągnięcia lepszego poziomu współdziałania,
• uzgodnienia zachowań wzajemnych,
• realizacji celów jednego lub obu uczestników procesu (rozmówców).
Wymiana symboli wymaga wspólnego kodu, znanego wszystkim
uczestnikom sytuacji komunikacyjnej. Celem komunikowania jest
poprawa współdziałania, a nie porozumienia. Porozumienie jest tylko
jednym z możliwych efektów komunikacji.
Model aktu perswazyjnego
Pierwszym teoretycznym modelem komunikacji był lasswellowski
modelu komunikowania (model aktu perswazyjnego, opracowany
przez H. Lasswella w 1948 r.). Polega on na przekazie informacji
od nauczyciela (nadawcy) do ucznia (odbiorcy).
Zamierzonym skutkiem było zapamiętanie informacji lub zmiana
zachowań odbiorcy (uczenie się).
rys. Lasswellowski model aktu perswazyjnego
Model aktu perswazyjnego
Model ten, jako najprostszy w realizacji, przejęty został
początkowo przez twórców programów komputerowych
(głownie programów edukacyjnych).
Dydaktycy często jednak podkreślają wady tego typu komunikacji
pomiędzy komputerem a człowiekiem.
Model percepcji
Podjęcie badań nad mediami uwzględniających cechy poznawcze i
predyspozycje człowieka, spowodowało, że na plan pierwszy wysunięte
zostały interakcje człowiek – medium. Zaowocowały one
zaproponowanym przez G. Gerbnera modelem komunikowania się
nazywanym modelem percepcji.
Zakłada on aktywność człowieka się w trakcie odbioru informacji
oraz interpretację wiadomości i jej dostosowanie do swojego
sposobu widzenia świata.
Model komunikacji dwustronnej
Do aktu komunikacji dojdzie jedynie
wtedy, gdy spełnione zostaną
następujące warunki:
• informacja zostanie przekazana w
języku zrozumiałym dla obu
komunikujących się stron,
• zaistnieje skuteczny nośnik tej
informacji,
• przekaz pozostanie czysty od
zniekształceń przez czynniki
zewnętrzne (tzw. szum),
• przekaz spotka się z odbiorem,
• informacja w założeniu będzie
przeznaczona dla danego odbiorcy.
nadawca > kodowanie > kanał komunikacji > dekodowanie > odbiorca
PYTANIE: czy rozmowy polityków w studio
telewizyjnym są komunikacją?
Proces komunikacji człowiek-maszyna
Proces komunikacji człowiek-maszyna tylko z pozoru niewiele różni
się od procesu komunikacji interpersonalnej. W rzeczywistości jest
to proces o wiele bardziej skomplikowany, gdyż
wpływa na niego o wiele więcej czynników niż w procesie
komunikacji międzyludzkiej;
istnieje wiele czynników (głównie wewnętrznych), które mogą
zakłócić ten proces.
Podstawowym problemem jest to, że w przeciwieństwie do procesu
komunikacji międzyludzkiej, proces ten nie jest akcją naturalną i
spontaniczną.
Ogólny schemat procesu komunikacji człowiek-maszyna niewiele
odbiega od schematu procesu komunikacji interpersonalnej.
Jednakże poszczególne elementy tego procesu różnią się
zasadniczo.
Zakłócenia w komunikacji interpersonalnej
Shannon, zajmując się zagadnieniem przepustowości linii telefonicznych, opracował
wiele ważnych do dziś formuł matematycznych, które stanowią podstawę
nowoczesnej teorii informacji. Modele procesu komunikacyjnego, które stworzył,
wykorzystywane były później także przez psychologów.
Według podstawowego modelu przekazu informacja przenoszona jest ze źródła
poprzez nadajnik, kanał komunikacyjny i odbiornik do ostatecznego odbiorcy
informacji. Po drodze pojawiają się szumy informacyjne, sprawiające że informacja
może dotrzeć w sposób zniekształcony.
W układach biologicznych oraz w połączeniu układu biologicznego z układem
technicznym otrzymujemy podobny charakter zależności.
PYTANIE: Co możemy uznać za „szum” w
komunikacji pomiędzy twórcą strony WWW a jej
odbiorcą?
Zakłócenia w komunikacji interpersonalnej
Na zakłócenia w proces komunikacji interpersonalnej mogą mieć wpływ
następujące czynniki:
treść komunikatów (np. niezrozumienie intencji przez uczestników
procesu, lub wręcz niezrozumienie kodu),
zakłócenia procesu komunikowania (np. nieprawidłowa
organizacja procesu, zakłócenia środowiskowe - zewnętrzne),
cechy zachowań poszczególnych uczestników procesu (np.
zakłócenia językowe, brak spójności między kanałami werbalnymi,
wokalnymi i niewerbalnymi).
W tym miejscu należy podkreślić, iż bardzo istotnym elementem
procesu komunikacji międzyludzkiej jest komunikacja niewerbalna.
PYTANIE: czy Internet jako nowe medium
komunikacji interpersonalnej usunął czy
powielił te zakłócenia?
Modele komunikowania się
Źródło: Z. Meger, „Podstawy e-learningu Od Shannona do konstruktywizmu”
PODSUMOWANIE
Podsumowując istnieją pewnie pytania, które musi sobie zadać
projektant systemu informacyjnego. Są to:
Jaki jest cel (główne zadanie systemu)? Czemu ma on służyć?
Komu ma on służyć? Kto będzie użytkownikiem systemu? Jakie
są potrzeby takiego typu użytkownika?
Jakie informacje będzie zawierał system? Kto będzie dostarczał
informacji do systemu, kto będzie tą informację selekcjonował i
jaka jest gwarancja wysokiej jakości informacji w systemie?
Jakiej platformy sprzętowej i programowej użyć aby interfejs
systemu był maksymalnie przyjazny dla danej kategorii
odbiorców?
Jak łatwo zauważyć najpierw pojawiają się pytania dotyczące celu,
typu użytkownika, rodzaju informacji, a dopiero na końcu występuje
moment wyboru technologii, która umożliwi zrealizowanie wszystkich
powyższych założeń.
Dziękuję za uwagę