CYFLWYNIAD I HAWLIAU PLANT

Gwaith grŴP

agenda

• Beth yw hawliau plant?• Pam hawliau plant?• Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar

Hawliau’r Plentyn• Hawliau plant yng Nghymru• Hawliau plant ar gyfer swyddogion

cynllunio a pholisi iechyd• Myfyrio a gwerthuso

HAWLIAU DYNOL – EGWYDDORION CRAIDD

• Cyffredinol

• Diymwad

• Annatod

• Atebol

EGWYDDORION FREDA

• Tegwch a rhyddid (Fairness and freedom)

• Parch (Respect)• Cydraddoldeb (Equality)• Urddas (Dignity)• Ymreolaeth (Autonomy)

PAM MAE ANGEN HAWLIAU YCHWANEGOL AR BLANT?

• Aeddfedrwydd• Heb lais ac yn anweledig• Eiddo

DYMUNIADAU, ANGHENION A HAWLIAU

• Dymuno – awydd i gael rhywbeth

• Angen – y cyflwr o fod angen cymorth, neu â phrinder hanfodion sylfaenol fel bwyd

• Hawl – hawl foesol neu gyfreithiol i gael neu wneud rhywbeth

4 ELFEN HAWL

1. Y sawl sydd â’r hawl (yr unigolyn)2. Y gwrthrych (yr hyn y mae

ganddynt hawl i’w gael)3. Y rhai â dyletswydd (pobl neu

sefydliad)4. Y cyfiawnhad (mwy o urddas i’r

unigolyn, datblygiad cymdeithasol, cymdeithas heddychlon)

CORFF HAWLIAU

CONFENSIWN Y CENHEDLOEDD UNEDIG AR HAWLIAU’R PLENTYN

• 54 erthygl• 41 prif erthygl• 3 pharth

4 HAWL SYLFAENOL

Erthygl 2 – Dim gwahaniaethuErthygl 3 – Lles y plentynErthygl 6 – Hawl i fywydErthygl 12 – Hawl i gael eich clywed

Y SAFONAU CENEDLAETHOL AR GYFER CYFRANOGIAD PLANT A PHOBL IFANC

1. Gwybodaeth – sy’n hawdd i blant a phobl ifanc ei deall

2. Eich dewis chi – digon o wybodaeth ac amser i wneud dewis gwybodus

3. Dim gwahaniaethu – mae gan bob person ifanc yr un cyfle i gymryd rhan

4. Parch – byddwn yn parchu’ch barn chi5. Byddwch chi ar eich ennill hefyd –

byddwch chi’n mwynhau’r profiad6. Adborth - byddwch chi’n gwybod pa

wahaniaeth mae’ch barn chi wedi’i wneud

7. Gwella ein ffordd o weithio – bydd oedolion yn gofyn i chi sut gallan nhw wella eu ffordd o weithio gyda chi yn y dyfodol

GWEITHREDU’r HAWL I ADDYSG- ENGHRAIFFT

Llywodraeth

Dyletswydd i chwilio am adnoddau a’u dyrannu, diffinio polisi, sicrhau cynnydd yn erbyn targedau

Sefydliadau addysg

Dyletswydd i hyfforddi athrawon, trefnu adnoddau, creu amgylchedd sy’n ystyriol o blant

Athrawon Dyletswydd i addysgu’n dda, annog rhieni, cynorthwyo pob plentyn

Rhieni Dylent gefnogi addysg eu plant

Plant a phobl ifanc

Dylent barchu plant eraill er mwyn cefnogi’u cyfoedion i ymarfer eu hawliau

Y BROSES ADRODD

• Bob 5 mlynedd• Adroddiadau i’r Cenhedloedd Unedig:

– Llywodraeth y DU (gan gynnwys adran gan Lywodraeth Cymru)

– Adroddiadau Cyrff Anllywodraethol– Adroddiad pobl ifanc– Adroddiadau’r Comisiynwyr Plant (4 gwlad)

• Sylwadau i gloi• Cynllun gweithredu Llywodraeth Cymru• Grŵp monitro

AMSER PANED

SYLWADAU CLO’R CENHEDLOEDD UNEDIG 2008 SYDD FWYAF PERTHNASOL I SWYDDOGION CYNLLUNIO A PHOLISI IECHYD

Rhaid i Lywodraeth Cymru/y DU wneud y canlynol• Darparu hyfforddiant ar Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig

ar Hawliau’r Plentyn i bob oedolyn sy’n gweithio gyda phlant, yn cynnwys gweithwyr iechyd proffesiynol

• Defnyddio’r holl adnoddau sydd ar gael i ddiogelu hawl plentyn i fyw

• Sicrhau bod parch i safbwyntiau plant yn cael ei hyrwyddo, ei roi ar waith ac yn dod yn rhan o’r gyfraith

• Deall pam mae cymaint o blant anabl mewn cartrefi gofal hirdymor

• Datblygu ffyrdd newydd o ganfod a oes gan blant anableddau yn gynnar mewn bywyd

• Darparu hyfforddiant i bobl (yn cynnwys meddygon a nyrsys) sy’n gweithio gyda phlant anabl

• Datblygu cynllun llywodraeth i sicrhau bod pob plentyn yn cael yr un cyfle i ddefnyddio gwasanaethau iechyd

• Gwneud mwy i hyrwyddo ysbytai ystyriol o fabanod

DEDDFWRIAETH A PHOLISÏAU HAWLIAU PLANT YNG NGHYMRU

• Deddf Plant 2004 – mabwysiadodd Llywodraeth Cymru Gonfensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn fel sail i bob polisi plant

• Saith nod craidd – yn seiliedig ar y Confensiwn

• Cynllun Gweithredu Cenedlaethol – Gwneud Pethau’n Iawn 2009 – yn mynd i’r afael ag 16 blaenoriaeth ar gyfer Cymru

• Mesur Plant a Theuluoedd (Cymru) – pasiwyd yn 2010

• Mesur Hawliau Plant a Phobl Ifanc (Cymru) – bydd Gweinidogion yn gorfod ystyried y Confensiwn wrth wneud eu holl benderfyniadau

Yr ERTHYGLAU MWYAF PERTHNASOL I SWYDDOGION CYNLLUNIO A PHOLISI IECHYD• Erthygl 6 – hawl i fyw a goroesi a

datblygu’n iach• Erthygl 12 – hawl i gael dy glywed• Erthygl 14 – hawl i arfer dy grefydd• Erthygl 16 – hawl i breifatrwydd• Erthygl 23 – hawl i ofal a chymorth

arbennig os oes gennych chi anabledd• Erthygl 24 – hawl i ofal iechyd o safon dda• Erthygl 31 – hawl i chwarae

MEDDYLIWCH AM BLENTYN…

RHOI’R HYN A DDYSGWYD AR

WAITH

UNRHYW GWESTIYNAU I GLOI?