CVO VSPW-Kortrijk - Luc Descamps - Adolescentie
-
Upload
luc-descamps -
Category
Documents
-
view
476 -
download
2
Transcript of CVO VSPW-Kortrijk - Luc Descamps - Adolescentie
De adolescentCVO VSPW-KORTRIJK
Luc DESCAMPS
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
Puberteit◦ 12à13 tot 15à16 jaar ◦ Lichamelijke veranderingen + psychisch onevenwicht
Adolescentie◦ 15à16 tot 20à22 jaar
Jong-volwassenheid ◦ Interimstatus tussen adolescentie en volwassenheid◦ Genietend van rechten en vrijheden van de volwassene◦ Doch nog uitstellen van volledige deelname aan de
maatschappelijke verplichtingen en zorgen◦ Experimenteren, ‘andere’ levenswijze pogen te realiseren
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
Lichaam kind lichaam volwassene
Groeispurt Seksuele rijping Acceleratieverschijnsel Psychologische reacties op de
lichaamsveranderingenUitputtingZelfconceptHoge verwachtingen door anderenPromotie niet aanvaarden
◦ Begin: strekkingfaseBegin: strekkingfase Disharmonisch Lengtegroei ledematen (eerst handen en voeten en later
armen, benen) + groei bepaalde lichaamsextremiteiten (kin, neus)
◦ Naderhand: vullingfase Naderhand: vullingfase Vermindering van het onderhuids vetweefsel t.v.v. de
hoeveelheid spierweefsel Duidelijker bij jongens (verbreding schouders) dan bij
meisjes (verbreding bekken)
◦ Verloop:Verloop: Meisjes : start 10 ½ jaar – hoogtepunt 12 jaar – einde 17
jaar Jongens : start 13 jaar – hoogtepunt 14 jaar – einde 18 à
19 jaar
Seksuele rijpingsprocessenSeksuele rijpingsprocessen◦ Meisjes: Meisjes:
Tussen 9 en 14 jaar: beginnende borstontwikkeling 1 jaar later: start uitgroei uitwendige geslachtsorganen, groei
schaamhaar Nog 1 jaar later: okselbeharing Tussen 10 en 16 jaar: eerste menstruatie Ongeveer 15 jaar: voltooiing seksuele rijping
◦ Jongens:Jongens: Rond 12 à 13 jaar: uitwendige geslachtsorganen worden groter 1 jaar later : start groei schaamhaar Nog 1 jaar later: okselbeharing, begin baardgroei en
stembreking + eerste zaadlozing Rond 16 jaar: voltooiing seksuele rijping
Adolescent vandaag t.o.vroeger:Adolescent vandaag t.o.vroeger:
Groter
Eerder geslachtsrijp Door:
Betere gezondheidszorg Afschaffing kinderarbeid Doorbreken seksuele taboes …
SpierontwikkelingSpierontwikkeling
Uithoudingsvermogen Uithoudingsvermogen
Sporten = favoriete bezigheidSporten = favoriete bezigheid◦ Technieken verbeteren◦ Lichamelijke aantrekkelijkheid vergroten◦ Competitie◦ Just for fun
Lichamelijk aantrekkelijk = positief positief voor zelfbeeldvoor zelfbeeld
Negatieve gevoelens Negatieve gevoelens door: Vroege/late rijping ≠ lichamelijke/psychische ontwikkeling Ongelijk verloop van ontwikkelingen Afwijkingen vrouwelijk/mannelijk ideaalbeeld Jeugdpuistjes Menarche/spermarche: tegenstrijdige emotie
Rechtstreekse invloeden Rechtstreekse invloeden op het gedrag:
Groeispurt vergt veel energie uitputtingen Lichaamsbesef kan de snelle en disharmonische
veranderingen niet volgen : onhandigheid, stunteligheid Deuk voor zelfconcept en zelfwaardering
Onrechtstreekse invloeden Onrechtstreekse invloeden op het gedrag:
Volwassener lijken té hoge verwachtingen Mannelijk of vrouwelijk uiterlijk andere bejegening (is
nieuw, eventueel confronterend gegeven) Emotionele reacties (vb. in de war zijn, moeilijk
aanvaarden, negatieve reacties bij bepaalde ongemakken, …).
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
Abstracte begrippenAbstracte begrippen◦ Woorden en symbolen◦ Uitdrukkingen en begrippen met dubbele betekenis
Interpropositioneel denkenInterpropositioneel denken◦ Beweringen o.b.v. formele eigenschappen
Denken over hypothesenDenken over hypothesen◦ Bestaande realiteit is slechts 1 van veel mogelijke realiteiten◦ Relativerend en kritisch kijken naar gewoonten
Hypothetisch-deductief denkenHypothetisch-deductief denken◦ Bij het oplossen van problemen, eerst mogelijke antwoorden
bedenken, die in gedachten toetsen, en hieruit de best passende oplossing halen
Experimenteel denkenExperimenteel denken◦ In gedachten de situatie een paar keer overdoen, met elke keer een
ander element of factor als vertrekpunt Combinatorisch denkenCombinatorisch denken
◦ In gedachten aftoetsen van mogelijke oplossingen of antwoorden, vertrekkend vanuit een factoranalyse geen mogelijkheid overslaan of vergeten
Aandacht en concentratie
◦ Selectieve aandacht
◦ Verdelen van aandacht
◦ Langdurige concentratie mogelijk
VolwassenentaalVolwassenentaalGesproken en geschreven taal = begrijpen en voortbrengen
MaarMaar volwassenen begrijpen niet altijd ‘taal van jongeren’taal van jongeren’◦ Bvb. sms’jes en chat-taal
of uitdrukkingen zoals ‘smoren’, ‘iemand binnendraaien’, etc.
TaalontwikkelingTaalontwikkeling stopt niet
Intellectuele vooruitgang, kwantitatief + kwalitatief
Vernieuwd egocentrisme
Onrealistisch zelfbeeld
Verlies van zekerheden
Overkritische ingesteldheid
Zie verder bij ‘PersoonlijkheidsontwikkelingZie verder bij ‘Persoonlijkheidsontwikkeling
◦Kritische houding
◦Zelfreflectie
◦Discussiëren
◦Idealisme
◦≠ Intelligenter
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
Volgens Erikson: identiteitscrisis(identiteitsverwarring vs. Identiteit)
Snelle dysharmonische groei Seksuele rijping Verandering verwachtingen Nieuwe cognitieve mogelijkheden
Verdwijnen zekerheden vervreemding van zichzelf identiteitsverwarring identiteitsverwarring
Taak: verschillende zelfbelevingen integreren tot een psychosociaal geheel = identiteit= identiteit
Psychosociaal moratorium of Psychosociaal moratorium of
laboratoriumlaboratorium
Tweede protestfase
Conformisme ten aanzien van leeftijdsgenoten
Dwepen met idolen
Projectieve vriendschappen en verliefdheden
Eigen territorium
Experimenteren, ervaringen opdoen
Problemen Problemen i.v.m. identiteitsvorming n.a.v.: Vorige fasen Leeftijdsgenoten Gezin Maatschappelijke context
Problematisch: Voortijdig afsluiten (foreclosureforeclosure) Ernstige identiteitsverwarring (identity confusionidentity confusion) Blindelings een identiteit aannemen (synthetic synthetic
identityidentity) Extreem verzet (negative identitynegative identity)
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
SeparatieSeparatie = loskomen van ouders
-Invloed: ouders , lftgenoten
-Beeld ouders: ouders = feilbaar
-Generatiekloof?
IndividuatieIndividuatie = autonome persoon worden
-Verschilt per gezin en cultuur
Rolveranderingen:Rolveranderingen:- - Intimiteit en seksualiteit- Relationeel binden- Beroep en studie- Moreel, politiek en levensbeschouwelijk
22dede separatie-individuatiefase (Mahler): separatie-individuatiefase (Mahler):
Tijdens de peutertijd beseft het kind dat het niet gelijk is aan de primaire zorgfiguur + dat deze primaire zorgfiguur niet steeds ter beschikking is
Tijdens de vroege adolescentie: 2de separatieindividuatiefase
- Autonomie : zelfstandig beslissingen nemen- Invulling geven aan de individualiteit Conflicten met ouders zijn basis van groei
2 dimensies2 dimensies1. Hoge versus lage verwachtingen2. Hoge versus lage responsiviteit
4 opvoedingsstijlen4 opvoedingsstijlen1. Autoritaire opvoedingsstijl2. Gezaghebbende opvoedingsstijl3. Toegeeflijke opvoedingsstijl4. Ongeïnteresseerde opvoedingsstijl
Autoritaire opvoedingsstijlAutoritaire opvoedingsstijl◦ Eisend en controlerend, weinig begrip voor gevoelens en
behoeften◦ afhankelijkheid, onzekerheid, afwachtend zijn, minder
tolerantie bezittend, …
Gezaghebbende opvoedingsstijlGezaghebbende opvoedingsstijl◦ Verantwoording & overleg, warme en hartelijke contacten◦ positief zelfbeeld, hoge sociale competenties, gemakkelijke
autonomie-ontwikkeling, …
Toegeeflijke opvoedingsstijlToegeeflijke opvoedingsstijl◦ Rekening houden met gevoelens en argumenten van het kind +
weinig grenzen en controle◦ afhankelijkheid, opvliegendheid, verwend, …
Ongeïnteresseerde opvoedingsstijlOngeïnteresseerde opvoedingsstijl◦ Verwaarlozend ◦ ongelukkig, delinquentie, …
Meer omgangMeer omgang, ook buiten school
Informele ontmoetingenInformele ontmoetingen, ook met andere sekse
Grote en kleine groepen groepen
BelangBelang?? Zelfwaardering, want onzekere periode Sociale vaardigheden Experimenteren met nieuwe rollen Integratie volwassenenwereld voorbereiden Sociale vergelijking
De jeugdcultuurDe jeugdcultuur◦ Ado’s hebben een eigen cultuur, met eigen
opvattingen en gedragingen
Verschillende subculturenVerschillende subculturen◦ = Basis voor ‘imago’◦ Geen groep van vrienden, hoewel die er wel
kunnen uit voortkomen◦ ‘Conformisme’Bvb. skaters, emo’s,
jumpers, tecktonik fans, …
Vriendschap tss ‘boezemvriend(inn)en’Vriendschap tss ‘boezemvriend(inn)en’
◦ Speciale band: intimiteit, gelijkwaardigheid en wederkerigheid
◦ Invulling: wederzijds vertrouwen, steun en zorg, gesprekken over alledaagse en intieme zaken
◦ Nadruk: Jongens: vaak samen dingen doen Meisjes: vertrouwensfiguur
◦ Tegenwicht voor gevoelens van eenzaamheid
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
OntdekkingOntdekking eigen/ander lichaam Seksuele omgang Seksuele omgang met eigen/ander lichaam
Genitale fase Genitale fase (Freud)◦ Geslachtscontact = centraal◦ Volwassen seksualiteit, gericht op seksuele
omgang met persoon buiten het gezin
Grote openheidopenheid versus taboesfeertaboesfeer
Seksuele thema’sSeksuele thema’s1. Zelfbevrediging1. Zelfbevrediging◦ Verwondering, ongemak, schuld◦ Zelfs bij kleine kinderen◦ Jongens > meisjes
2. ‘De eerste keer’2. ‘De eerste keer’◦ Van vasthouden, via tongzoenen, aanrakingen lichaam en
geslachtsdelen tot ‘de eerste keer’◦ Opleidingsniveau: hoe lager, hoe vroeger; en viceversa◦ Motieven: nieuwsgierigheid, affectie, status volwassene◦ Gemengde emoties: jongens positiever dan meisjes
3. Anticonceptie en veilig vrijen3. Anticonceptie en veilig vrijen
◦ Waarom condoom? Meisjes: zwangerschap voorkomen Jongens: geslachtsziekten voorkomen Hoe jonger, hoe minder anticonceptiegebruik Hoe meer seksuele ervaring, hoe meer
anticonceptiegebruik
◦ Tienerzwangerschap Belang van externe factoren: steun familie, steun
partner, economische en culturele factoren
4. Homoseksueel gedrag4. Homoseksueel gedrag
◦ Drie reacties op ontdekking: Verzet en maskeren Acceptatie en dubbelleven Volledige aanvaarding en openheid
◦ Spanningen en angsten Zelfmoord > gemiddelde
◦ Reacties omgeving meestal positief
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
Egocentrisme Egocentrisme = ‘anderen zijn ook met mij bezig, omdat ik met mezelf bezig ben’ = Imaginair publiekImaginair publiek: wanneer een adolescent (kritisch of bewonderend) over zichzelf denkt, denkt hij dat de anderen dit ook doen op dezelfde manier (zoals een publiek).
EgocentrismeEgocentrisme = Persoonlijke fabelPersoonlijke fabel‘Ik ben uniek, er is geen tweede zoals ik. Ik heb unieke gedachten en gevoelens.’ Ze voelen zich onkwetsbaar enhebben vaak het gevoel dat niemand hen begrijpt.
OplossingOplossing ◦ Imaginair publiekImaginair publiek: Contact met leeftijdsgenoten ◦ Persoonlijke fabelPersoonlijke fabel: Realisatie van
vriendschappen
ConformismeConformisme
◦ In zoektocht naar eigen persoonlijkheid◦ Met jeugdcultuur, subcultuur, vriendengroep
Bvb. kleding, muziekkeuze, taalgebruik◦ Met volwassenen
Bvb. oplossen van problemen, kiezen van een beroep
Einde adolescentieEinde adolescentie
◦ Conformisme
IdentificatieIdentificatie
◦ Zelfontdekking van ‘buiten naar binnen’Zelfontdekking van ‘buiten naar binnen’ Lichamelijke aantrekkelijkheid = belangrijk! Persoonlijkheidseigenschappen en vaardigheden
◦ ModellenModellen Personen waaraan adolescent gedrag wil oriënteren
Bvb. verre, nabije, abstracte modellen
◦ IdealenIdealen Waardeopvattingen, ontwerpen voor toekomst
Experimenteren met sociale rollen
◦ Bvb. vakantiejob, animator in jeugdwerk, lid van muziekband, partner/lief, roken/drinken, brommerrijden, etc.
◦ Toetsen van gedrag aan rolverwachtingen
ZelfbeeldZelfbeeld
◦ Hoe zie ik mezelf?
Voor wie houdt men mij?
◦ Differentiatie zelfbeeld +
zelfwaardegevoel
◦ Genderverschillen
meisjes < jongens
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
Universele menselijke waardenUniversele menselijke waarden
Spelen vervangen door ◦ Sport/hobby’sSport/hobby’s◦ SamenSamen optrekken, rondhangen, praten, …
Sociale element!Sociale element!
Kritische houding tov eigen Kritische houding tov eigen tekentalententekentalenten
Stoppen
Toevlucht in:
Kalmerend tekenen
Karikaturen
Herbeginnen
Aftekenen
Tekentechnieken verfijnen (= enkelingen)
Sociaal emotionele ontwikkelin
g
Seksuele ontwikkeling
Persoonlijkheids-ontwikkeling
Lichamelijke ontwikkeling
Morele, spel- & tekenontwikkelin
g
Dynamisch affectieve
ontwikkeling
Indien de ontwikkeling anders loopt
Cognitieve ontwikkelin
g
Adolescentie = gevoelige periodegevoelige periode
Meestal zonder ernstige problemen
Indien wel problemenproblemen:◦ Verschil in omgang met stress en emotie
Externaliserend: Externaliserend: reactie naar buiten gericht (bv agressie, ongehoorzaamheid, overactief gedrag)
Internaliserend: Internaliserend: reactie naar binnen gericht (sociale teruggetrokkenheid, angst, depressie, psychosomatiek)
◦ Verschil in gradaties
JeugdcriminaliteitJeugdcriminaliteit◦ Meestal lichte vormen
Bvb. fietsen zonder verlichting, protesteren in betoging, niet teruggeven van te veel ontvangen wisselgeld
◦ Hoogtepunt: 17-18 jaar◦ Oorzaak: wensen goedkeuring leeftijdsgenoten◦ Gesocialiseerd versus ondergesocialiseerd
Stoppen criminaliteit Gaan er mee door
Middelengebruik en –verslavingMiddelengebruik en –verslaving◦ Biologische en psychische afhankelijkheid
◦ Alcohol, roken, andere (illegale) drugs
◦ Waarom? Spanningen wegnemen, plezierige emotioneletoestand,…
◦ Problemen?Identificatie met drugcultuur, fysieke achteruitgang, schoolprestaties , gedragsveranderingen
DepressiviteitDepressiviteit◦ Sombere stemming, minder plezier beleven,
eetlust of , verstoord slaappatroon, concentratie , …
◦ Stijgt in adolescentie◦ Oorzaak: genetisch of omgeving
SuïcideSuïcide◦ Oorzaak: depressie, stress, perfectionisme,
conflicten, …
EetproblemenEetproblemen◦ Obesitas
Gevolgen voor psyche en gezondheid
EetstoornisEetstoornis◦Anorexia nervosa
Onderdrukte eetlust, slank willen zijn, ontkenning van vermagering, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeeld
◦Boulimia nervosa Vreetbuien owv eetdrang versus slank willen zijn (braken,
dieethouden, …), gewicht blijft normaal, buitengewone invloed van gewicht op zelfbeeld
◦Oorzaak: biologisch, psychisch, sociaal, cultureel
Overgang kind – volwassene
Tweede strekking – seksuele rijpingsprocessen
Waarnemen van meerdere dingen tegelijk
Formeel operationeel denken
Jongerentaal
Separatie en individuatie
Belang leeftijdgenoten , ook andere sekse
Jeugd- en subcultuur, vrienschappen
Genitale fase: geslachtscontact = centraal
Egocentrisme, conformisme, identiteitsvinding
Richt zich naar universele menselijke waarden,
met afwegingen
Sport/hobby’s/samen zijn ipv spel
Kritisch tov tekentalent
Externaliserende en internaliserende problemen