Cumul van zekerheden en het recht van hypotheekvestiging · Cumul van zekerheden en het recht van...
Transcript of Cumul van zekerheden en het recht van hypotheekvestiging · Cumul van zekerheden en het recht van...
Faculteit Rechtsgeleerdheid
Universiteit Gent
Academiejaar 2015-2016
Cumul van zekerheden en het recht van
hypotheekvestiging
Masterproef van de opleiding ‘Master na Master Notariaat’
Ingediend door
Jeroom Creytens
(studentennr. 01003318)
Promotor: Prof. dr. Karen Broeckx
3
DANKWOORD
Ten eerste had ik graagmijn familie en vooralmijn vriendinwillen bedanken
voorhunaanhoudendesteundevoorbijezesjaar.Inhetbijzonderwensikmijn
broerenvadertebedankenvoorhetveelvuldigenalezenvanditwerkstuk.Ten
slotte had ik graag mijn promotor, Prof. Dr. Karen Broeckx bedankt voor het
aanreikenvanditonderwerp.Ikhebaltijdeenzekereinteressegehadvoorhet
beslagrecht en zeker voor het zekerheidsrecht. Het onderwerp van deze
masterproef vormt een boeiende combinatie van beide. Aangezien er voor de
notariseenbelangrijkerol isweggelegdzowelbijdehypotheekvestigingalsbij
het uitvoerend onroerend beslag leverde het maken van deze masterproef
nuttigeenpraktischekennisopvooreennotarieeljuristinwording.
4
I.Inleiding............................................................................................................................6
II.Hetrechtvanhypotheekvestiging..........................................................................6
A.Dehypotheekalszakelijkzekerheidsrecht.................................................................6§1.Wettigeredenvanvoorrang........................................................................................................7§2.Volgrecht..............................................................................................................................................7§3.Onroerendzakelijkrecht..............................................................................................................8§4.Bijkomendrecht...............................................................................................................................8§5.Ondeelbaarrecht..............................................................................................................................9§6.Publiciteitenspecialiteit...............................................................................................................9
B.Deaktehypotheekvestiging...........................................................................................10§1.Vormelijkeovereenkomst.........................................................................................................10§2.Eenzijdigcontract.........................................................................................................................11§3.Uitvoerbarekracht........................................................................................................................11§4.Rolvandenotarisbijdehypotheekvestiging...................................................................12a.Opzoekings-ofonderzoeksplicht.........................................................................................................13b.Informatie-enraadgevingsplicht.........................................................................................................16
C.Hypothecairepubliciteit:inschrijvingenrang.........................................................17D.Gevolgenvandehypotheek............................................................................................19§1.Tekortkomendeschuldenaar...................................................................................................19§2.Procedurevanuitvoerendbeslagoponroerendgoed..................................................20a.Voorafgaandeverzoeningspoging........................................................................................................20b.Beveltotbetaling.........................................................................................................................................21c.Hetbeslag........................................................................................................................................................21d.Aanstellingvaneennotaris.....................................................................................................................21
III.Samenloopvanschuldeisersendecumulvanzekerheden......................22
A.Samenloop............................................................................................................................22B.Organiserenvandesamenloopdoordenotaris......................................................24§1.Tegeldemakingvanhetbeslagenonroerendgoed.........................................................24§2.Derangregeling..............................................................................................................................25a.Denotarisalsneutraalbewindvoerder.............................................................................................25b.Hetproces-verbaalvanrangregeling.................................................................................................261)Termijnvoordeopmaakvanhetproces-verbaal..................................................................272)Aanmaningtotinzageendemogelijkheidtottegenspraak...............................................28
§3.Schuldeisersbetrokkenbijderangregeling.....................................................................30a.Schuldeisersaanwiehetbeslaggemeenisgeworden................................................................30
5
b.Schuldeisersdienogtijdigeenin-ofoverschrijvinghebbengenomenvoorde
overschrijvingvandedefinitievetoewijzing.......................................................................................31c.Bevoorrechteschuldeiserszonderpubliciteit................................................................................32d.Defiscusnanotificatie..............................................................................................................................33e.Schuldeisersdieblijkenuitdebeslagberichten.............................................................................35f.Schuldeisersdieverzethebbengedaantegendeprijs................................................................37
C.Afwikkelingvanderangregeling..................................................................................38§1.Bepalingvanhetnettoteverdelenactief...........................................................................39§2.Rangschikkingvandeschuldvorderingeninhetverdelingsvoorstel....................40
D.Rangschikking:cumulvanzekerheden......................................................................41§1.Voorrechtenzonderpubliciteit...............................................................................................41§2.Bijzonderonroerendevoorrechten.......................................................................................43§3.Hypotheken......................................................................................................................................46§4.Algemenevoorrechten................................................................................................................47§5.Pandophandelszaak...................................................................................................................48a.Ratiolegisvanhetpandophandelszaak...........................................................................................48b.Watishetpandophandelszaak?.........................................................................................................49c.Hetbegriphandelszaak.............................................................................................................................50d.Uitsluitingvanonroerendegoederen?..............................................................................................50e.Samenloopmetdehypothecaireschuldeiser.................................................................................53
§6.Chirografaireschuldeisers........................................................................................................55
IV.Besluit..........................................................................................................................55
BIBLIOGRAFIE..................................................................................................................58
6
I.Inleiding
1.Dehypotheekalszekerheidsrechtisinonzemodernesamenlevingnietmeer
wegtedenken.Voorkredietverlenersiseenhypotheekeenuiterstaantrekkelijk
zekerheidsmechanismewanneerzeaanderdenkredietverlenenindevormvan
een geldlening of een kredietopening. Wat het hypotheekrecht zo’n sterke en
populaire zekerheid maakt, wordt besproken in deel II. De verschillende
aspecten van het hypotheekrecht en de noodzakelijke tussenkomst van de
notarisbijdehypotheekvestigingwordendaaruitgebreid toegelicht.Omdatde
hypotheekakteuitvoerbarekrachtheeft,kandehypothecaireschuldeiserviade
procedurevanhetuitvoerendbeslagoponroerendgoedtotuitwinningvanzijn
hypotheekrecht overgaan. Het is niet ondenkbaar dat de hypothecaire
schuldeiserindezeproceduremoetopboksentegenandereschuldeisersdiehun
aldannietpreferenteaansprakendoengeldenophetzelfdeonroerendgoedvan
hungemeenschappelijkeschuldenaar. Indeel IIIwordtdezesamenloopsituatie
uitgebreidonderdeloepgenomen,waarbijdenadrukwordtgelegdopderolvan
de notaris. De notaris is niet enkel verantwoordelijk voor de verkoop van de
beslagen goederen,maarmoet tevens de (gebeurlijke) samenloop organiseren
door de relevante schuldeisers in zijn rangregeling op te nemen. Hoe de
hypothecaireschuldeiserzichverhoudttenopzichtevanandere(bevoorrechte)
schuldeiserskomtaanbodinIII.D.waarderangschikkingvandeverschillende
zekerhedenwordtbesproken.
II.Hetrechtvanhypotheekvestiging
A.Dehypotheekalszakelijkzekerheidsrecht
2.Eenhypotheekkanwordengedefinieerdalseenzakelijkzekerheidsrechtdat
gevestigdwordtopeenonroerendgoedtotwaarborgvaneenschuldvordering
die de hypotheekhoudende schuldeiser heeft ten opzichte van de
7
zekerheidsstellende schuldenaar.1Een en ander vloeit voort uit het zakelijk
karaktervanhethypotheekrecht.
§1.Wettigeredenvanvoorrang
3. Indien de schuldenaar tekort komt aan zijn contractuele verplichtingen dan
heeftdehypothecaireschuldeiserhetrechtomhetbezwaardegoedtegeldete
latenmakenenbijvoorrangtewordenbetaalduitdeverkoopopbrengst.2Door
dit recht van voorrang ontsnapt de hypothecaire schuldeiser aan het principe
van de gelijkheid van schuldeisers.3De verhouding tussen de hypothecaire
schuldeiserenanderebevoorrechteschuldeiserskomtlateraanbod.
§2.Volgrecht
4.Wanneerhetgehypothekeerdegoedwordtovergedragenaaneenderde,kan
dehypotheekhouderzijnzekerheidsrechtblijvenuitoefenenopdatgoed inhet
vermogenvandederde-verkrijger.4Ditishetlogischegevolgvanhetfeitdathet
onroerend goed waarop de hypotheek rust in het bezit blijft van de
hypotheeksteller-schuldenaar, die het goed bijgevolg te allen tijde kan
vervreemden.5Wordthetgehypothekeerdegoedovergedragenaandezederde,
dan moet de hypothecaire schuldeiser zijn aanspraken laten gelden volgens
hetgeenisbepaaldindeart.96e.v.Hyp.W..6
1R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,,TPR2012,afl.3,1382;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-2.2Art.9Hyp.W.3J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-4.;R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1382;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-2.4Dehypotheekwetspreektvanderde-bezitter;Art.96Hyp.W.;R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1386.5J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-4.6E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,521.
8
§3.Onroerendzakelijkrecht
5. Enkel welbepaalde zakelijke rechten op onroerende goederen zijn vatbaar
voorhypotheekvestiging.Omeenonroerendgoedmethypotheektebezwaren,
moet menereigenaarvanzijn.7Beschiktdehypotheeksteller slechtsovereen
voorwaardelijk eigendomsrechtopdat goed,dan isdehypotheekaandezelfde
modaliteiten onderworpen. 8 Naast het eigendomsrecht kan een hypotheek
tevens gevestigdworden op de rechten van vruchtgebruik, erfpacht, opstal en
naakte eigendom door de respectievelijke titularissen van deze rechten. 9
Bovendienkandehypotheekvestiginggebeurendooreenderde,dezgn.zakelijke
borg, dienietdeschuldenaarisvandegewaarborgdeschuldvordering.10Denk
bijvoorbeeld aan de ouders die een hypotheek vestigen op hun woning tot
zekerheid vande lening aangegaandoorhunkind.Dezederde is nietmet zijn
gehele vermogen persoonlijk gehouden tot de gewaarborgde schuldvordering,
maarenkeltenbelopevanzijnonroerendgoedwaaropdehypotheekrust.11
§4.Bijkomendrecht
6. Het hypotheekrecht verhoudt zich als eenaccessorium tot de onderliggende
schuldvorderingdie als hetwaredebestaansredenvormt vandehypotheek.12
Eenhypotheekvolgthetlotvandegewaarborgdeschuldvordering.Indiendeze
wordtovergedragen13ofvernietigd14,wordtdehypotheekmeeovergedragenof
vernietigd.
7Art.73Hyp.W.8E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-17.9E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-7.10E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,522.11E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-17.12J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-3.13Art.1692Hyp.W.14Art.108,eerstelidHyp.W.
9
§5.Ondeelbaarrecht
7. De hypotheek blijft in haar geheel voortbestaan op al de verbonden
onroerende goederen totdat de gewaarborgde schuldvordering volledig is
voldaan.15Bij een gedeeltelijke terugbetaling door de schuldenaar moet de
schuldeisergeengedeeltelijkedoorhalingaanvaarden.16Ditmaaktdehypotheek
tot een stevige zekerheid die onaangeroerd blijft door versnippering of
verminderingvandeschuldofvandeonroerendegoederen.17
§6.Publiciteitenspecialiteit
8.Detweepijlersvandehypothecairekredietverleningzijndepubliciteitende
specialiteit.Doorhetvolgrechtenhetrechtvanvoorrangkandehypotheekde
rechten van derden in het gedrang brengen. Daarom moeten deze derden in
kennisgesteldwordenvandehypotheekvestigingzodatzij inhunrelatiesmet
de hypothecaire schuldenaar met kennis van zaken kunnen handelen. 18
Krachtensart.82Hyp.W.isdehypotheekdaaromonderworpenaanonroerende
publiciteit.Hethypotheekrechtmoetwordeningeschreveninderegistersvande
hypotheekbewaarderwaarhetgoedgelegenis.Doordezeinschrijvingwordtde
hypotheektegenwerpelijkaanderden.19Deafwezigheidvandeinschrijvingtast
degeldigheidvandehypotheekakteinterpartesnietaan.20Dehypotheekneemt
rangopdatumvandezeinschrijving,hetgeenbepalendisvoordeuitwerkingvan
hetrechtvanvoorranginverhoudingtotandereingeschrevenschuldeisers.21
9.Deregisterswaarindehypotheekwordtingeschreven,wordengehoudennaar
naamvandeverkrijgervanhetonroerendgoedendusnietnaardeonroerende
15Art.41,tweedelidHyp.W.16R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1383.17J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-318Deschuldeiserisvrijomditvoordeelteverzwakken:partijenmogenvandezeondeelbaarheidcontractueelafwijken.J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-4.19Bedoeldwordtderdenmeteenconficterendrecht.20E.DIRIXenR.DECORTE,Zekerheidsrechten,Deurne,Kluwerrechtswetenschappen,1992,266.21Art.81,eerstelidHyp.W.
10
goederen zelf. De hypothecaire inschrijving wordt bijgevolg genomen op de
persoon tegenwie de hypotheekwordt genomen, zijnde de schuldenaar of de
zakelijkeborg.22Deinschrijvingheefteengeldigheidsduurvandertigjaar.Indien
partijendeinschrijvingechtervernieuwenvoorhetverstrijkenvandezetermijn
danwordt de oorspronkelijke rang behouden.23Door de inschrijvingwordt de
schuldvordering gewaarborgd ten belope van de som van de hoofdschuld,
intrestenoverdriejaarenbijkomendekostendievoortvloeienuitniet-naleving
vandeovereenkomst.24
10.Zowelindehypotheekaktealsindeinschrijvingmoetdehypotheekduidelijk
wordengepreciseerdenafgebakend.25Dezeafbakeningisdrieledig:debedragen
waarvoorhypotheekwordttoegestaan,deonroerendegoederenbezwaardmet
dehypotheekendedoordehypotheekgewaarborgdeschuldvorderingmoeten
duidelijk gepreciseerd zijn. 26 Deze vereiste raakt de openbare orde en
miskenningervangeeftaanleidingtotnietigheid.27
B.Deaktehypotheekvestiging
§1.Vormelijkeovereenkomst
11. De overeenkomstwaarmee de hypotheekwordt gevestigd, is een plechtig
contractdaarzijafhangtvandevormwaarinzijtotstandkomt.28Volgensart.76
Hyp.W.iseenauthentiekeakteofeenonderhandseakteerkenddooreennotaris
nodig voor de vestiging van een hypotheek. De leningsakte of de akte
kredietopening die door de hypotheek wordt gewaarborgd, moet niet in
authentieke vorm om geldig te zijn. Voor de hoofdverbintenis tussen
schuldenaarenschuldeiservolstaateenonderhandseakte.
22E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-4.23Art.90Hyp.W.24art.87Hyp.W.25J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-5.26C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,354.27Art.78en80Hyp.W.28Art.76Hyp.W.;C.DEBUSSCHERE,“Denietigheidvaneenbedongenhypotheekingevolgeartikel76vandehypotheekwetenartikel14Org.W.Not.”,T.Not.,2009,263.
11
§2.Eenzijdigcontract
12.Deaktehypotheekvestigingisnaasteenplechtigeovereenkomst,tevenseen
eenzijdig contract. Eenzijdig omdat door het sluiten van het contract slechts
verplichtingen in hoofde van één van de partijen ontstaat.29De schuldenaar30
verbindt er zich namelijk toe om een onroerend zakelijk recht waarvan hij
titularisismeteenhypotheektebezwarentenvoordelevanzijnschuldeiser.Het
is een contract daar het de wilsovereenstemming van beide partijen
veronderstelt. De hypotheek kan dus niet eenzijdig door de hypotheeksteller
wordengevestigd,maarvereisteenaanvaardingdoordeschuldeiser.31Indiende
schuldenaar zich laat vertegenwoordigen door een lasthebber bij de
hypotheekvestiging danmoet de volmacht daartoe uitdrukkelijk en authentiek
zijn. 32 De vertegenwoordiging van de schuldeiser moet daarentegen niet
authentiek omdat de hypotheek voor hem geen gevaar biedt. De volmacht tot
aanvaardenvaneenhypotheekmagaldusonderhandswordengegeven.33
§3.Uitvoerbarekracht
13.Doordatdehypotheekwordtgevestigdbijnotariëleaktekandeschuldeiser
zondervoorafgaandebetekening,dagvaardingofvonnis,doortussenkomstvan
de gerechtsdeurwaarder tot gedwongen uitvoering overgaan. 34 Deze
uitvoerbare kracht maakt de hypotheek een populaire zekerheid voor
kredietverstrekkers. Komt de schuldenaar tekort aan zijn verplichtingen (bv.
niet-nalevingvanhetaflossingsplan)dankandeschuldeiserzonderrechterlijke
tussenkomst d.m.v. de procedure van het uitvoerend beslag overgaan tot de
tegeldemakingvanhetgoedenbetaaldwordenmetdeverkoopopbrengst35.
29G.VERSCHELDENenS.LUST,Inleidingtothetprivaatrecht,Leuven,Acco,2010,63.30Ofzakelijkeborg.31C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,353.32Art.1988,tweedelidB.W.enart.76,tweedelidHyp.W.33E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-18.34Art.19OrganiekeWetNotariaat;L.WEYTS,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,190.35Indienhijbatiggerangschiktisinderangregeling.
12
14. Volgens het arrest van het Hof van Cassatie d.d. 21 juni 1990 bezit een
hypothecaire(krediet)akteauthentiekerechtskrachtenvormthetderhalveeen
uitvoerbaretitelindien(1)deakteinalzijnsamenstellendedelenauthenticiteit
beziten(2)alleparametersbevatdietoelatendezekere,effenenopeisbareaard
van de schuldvordering te bepalen, zonder dat hiervoor op andere elementen
moetwordenteruggevallen.36Detitelmoetaldustoelatendehoegrootheidvan
de schuld op ondubbelzinnige wijze en zonder redelijke discussie te bepalen.
Indien de kredietovereenkomst onderhandswerd afgesloten, dan is aan beide
voorwaarden voldaan indien de notaris deze overeenkomst, met de algemene
voorwaarden en alle clausules, als bijlage aanhecht aan de notariële
hypotheekakte. 37 Door de aanhechting van de onderhandse overeenkomst
waaruitdehoofdverbintenisvolgt,maaktdezeovereenkomst integraaldeeluit
vandenotariëlehypotheekakte.Opdiemaniervolgenalleessentiëleelementen
tot bepaling van de schuld waarvan de uitvoering wordt geëist uit de akte.38
Door de voorlezing en toelichting ervan door de notaris en de ondertekening
door alle partijen (inclusief instrumenterende notaris) verkrijgt ook de
onderhandse overeenkomst authenticiteit en krijgt ze uitvoerbare kracht.39De
uitvoerbaarheidvandetitelveruitwendigtzichindeopnamevandeformulevan
tenuitvoerleggingindeaktezelf.40
§4.Rolvandenotarisbijdehypotheekvestiging
15.Alsopenbaarambtenaarmoetdenotarisverplichteenonpartijdigehouding
aannemenbijhetverlijdenvanakten.Omwillevandezeonpartijdigheidmoetde
36Cass.21juni1990,Arr.Cass.1989-1990;Pas.1990,I,1206;bevestigddoorhetHofvanBeroepteBrussel:Brussel10februari1998,J.T.1998,490.37Opdatdeakteuitvoerbarekrachtzouhebben,moetnietenkeldeakte,maartevensallebijlagenvoorgelezenentoegelichtzijn,ondertekendmededooreninaanwezigheidvaneennotaris,metvermeldingvandagenplaatsvanhetverlijdenvandeakte(art.12Notariswet).ZieL.WEYTS,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,191.38L.WEYTS,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,192.;recentelijkbevestigdinBergen(2ek.)29januari2013,J.L.M.B.2014,afl.17,786.39Bergen20oktober1987,JLMB1988,85;G.DELEVAL,“Lessaisies”inChroniquededroitàl’usagedunotariat,vol.XX,UniversiteitLuik,1994,136e.v.40Art.1386Ger.W.;C.ENGELS,“Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedenrangregeling”,inX.(ed.),Rechtskroniekvoorhetnotariaat.Deel13,Brugge,DieKeure,2008,262.
13
notaris zorgen voor evenwichtige contracten tussen alle betrokken partijen.41
Dezeonpartijdigheidvertaaltzichindepraktijkintweeverplichtingenvoorde
notaris die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn: de opzoekings- of
onderzoeksplicht enerzijds en de raadgevings- en voorlichtingsplicht
anderzijds.42Watditconcreetinhoudt,komthiernaaanbod.
a.Opzoekings-ofonderzoeksplicht
16. Wanneer een notaris door partijen gevraagd wordt om de notariële akte
hypotheekvestiging voor te bereiden, dan dient deze notaris bepaalde
voorafgaande opzoekingen te verrichten. De onderzoeksplicht bestaat uit het
nazichtvandeverklaringenvanpartijenomzetebeschermentegenincorrecte
en valse verklaringen.43De notaris kan er niet zomaar van uitgaan dat alle
partijen hem correcte informatie verschaffen. 44 Deze opzoekings- of
onderzoekingsplichtiseenonderdeelvandeonpartijdigeraadgevingsplichtvan
denotarisdiezijnwettelijkegrondslagvindtinart.9,§1,lid3vandeOrganieke
WetophetNotariaat.45
17.Zomoetdeinstrumenterendenotarisnagaanofhetonroerendgoedwaarop
een hypotheek wordt gevestigd wel degelijk toebehoort aan de
hypotheeksteller. 46 Hij dient derhalve de rechtsgeldigheid van het
eigendomsrecht47van de hypotheeksteller te onderzoeken door een afschrift48
van de eigendomstitel aan te vragen bij de notaris die destijds de
overdrachtsakte vandat onroerend goedheeft verleden.Denotaris dient deze
titel te onderzoeken naar zijn rechtsgeldigheid, tegenwerpelijkheid en
41Art.9OrganiekeWetNotariaat.42J.RENS,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1819.43Bergen,23juni1998,Rev.not.b.1998,641.44Luik1maart1984,JL1984,34945“Denotarislichtelkepartijaltijdvollediginoverderechten,verplichtingenenlastendievoortvloeienuitderechtshandelingenwaarbijzijbetrokkenisengeeftaanallepartijenoponpartijdigewijzeraad.”46R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,138247Ofanderzakelijkrechtopeenonroerendgoedwaaropdehypotheekwordtgevestigd,bijvoorbeeldvruchtgebruik.48Eenafschriftisdeondertekendekopievandeminuutvandenotaris.
14
actualiteit.49Dit afschrift vormt het bewijs dat de eigenaar het goed destijds
rechtsgeldig verkregenheeft.Omechterna te gaanofdehypotheekstellernog
steedseigenaar isvanhetonroerendgoed ten tijdevandehypotheekvestiging
moetdenotariseenhypothecairgetuigschriftaanvragen,getekendenverstrekt
doordehypotheekbewaardervanhetarrondissementwaardegoederengelegen
zijn.50
18.Naastdeontledingvandeeigendomstitelmoetdenotaristevensaandehand
vanhethypothecairgetuigschriftdeactuelehypothecairetoestandonderzoeken
van het onroerend goed dat het onderpand vormt voor het verleende
krediet. 51 Het hypothecair getuigschrift bevat informatie omtrent alle
inschrijvingen van hypotheken, onroerende voorrechten en randmeldingen,
alsmede alle overgeschreven akten en vonnissen inhoudende de overdracht of
aanwijzing van zakelijke rechten op het desbetreffende onroerend goed.52De
instrumenterendenotariskanopbasisvanhetgetuigschriftdusafleidenwelke
zakelijke rechten op het goedwegen, zoals een levenslang vruchtgebruik, een
(geregistreerde) huurovereenkomst of een eerder ingeschreven hypotheek.
Vooral dit laatste is van belang. De kredietverlener die een hypotheek als
zekerheidvraagtinruilvoorhetverlenenvaneenkredietzalwillenwetenwelke
rangdiehypotheekzalnemen.
19.Het isvanbelangdatdenotarisoverdemeestactuele informatiebeschikt
betreffendedehypothecairetoestandvanhettehypothekerengoed.Tussende
datum van het aanvragen van het hypothecair getuigschrift en het uiteindelijk
verlijden van de hypotheekakte kan namelijk enige tijd verlopen. Binnen dit
onvermijdbaar tijdsverloop kan bijvoorbeeld een bewarend beslag worden
49Ditiseenmiddelenverbintenisinhoofdevandenotaris:Gent25april2002,TBBR2003,240;T.VANSINAY,“Schiet(niet)opdepianist:Enkelebedenkingenovernotariëleaansprakelijkheidenmogelijkelacunesininformatieverschaffingomtrentonroerendegoederen”,TBBR2003,701.50M.COECKELBERGHS,“DeNotariëleOnderzoeksplicht”,Not.Fisc.m.2007,nr.10,313.51Ditonderzoekhoudtinprincipeeenmiddelenverbintenisin.Brussel2februari2004,RABG2006,afl.4,241.52M.COECKELBERGHS,“DeNotariëleOnderzoeksplicht”,Not.Fisc.m.2007,nr.10,315;J.DECUYPER,“Commentaarbijart.127Hyp.W:Openbaarheidenverantwoordelijkheidbewaarders”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,Mechelen,Kluwer,2008,4;Hethypothecairgetuigschriftbevattevensdekadastralebeschrijvingvanhetgoed,hetgeenookmoetopgenomenwordenindehypotheekakte.
15
gelegd op het onroerend goed53of een deel van het onroerend goed door de
hypotheeksteller worden vervreemd met tussenkomst andere notaris. Het
afgeleverde getuigschrift geeft namelijk de hypothecaire toestandweer van de
dagwaaropdeaanvraagvandenotarisophethypotheekkantoorisontvangen.54
Eerhetgetuigschriftisopgemaaktenverzondennaardenotariskunnenerreeds
drie à zes weken gepasseerd zijn, afhankelijk van het betrokken
hypotheekkantoor.55Ditprobleemwordtdoorderechtsleeromschrevenonder
de noemer het “dode hoek”-gevaar. 56 Het zijn de dagen van onzekerheid
aangezieneraltijdeenperiodeisdienietdoordeopzoekingenwordtgedekt.57
Algemeenwordtaangenomendatdenotarisnooitkanbeschikkenoverdemeest
recente informatiewat dehypothecaire toestandbetreft.58Hoeveel tijd ermag
verstrijken tussen de datum van informatieverstrekking en de datum van het
verlijden van de akte, vooraleer de aansprakelijkheid van de notaris in het
gedrang komt, kent in de rechtspraak geen eenduidig antwoord.59De notaris
doet er bijgevolg goed aan omdaags voor het verlijden van de akte nogmaals
(eventueel telefonisch) contact op te nemen met de hypotheekbewaarder en
navraagtedoennaareventuelewijzigingen indehypothecairetoestandsedert
deaanvraagvanhetgetuigschrift.
20. De nauwkeurigheid waarmee de notaris zijn onderzoeksplicht vervult, is
bepalend voor de waarde en de inhoud van de informatie die hij later in het
53ZiebijvoorbeeldRb.Kortrijk5februari1998,TBBR2003,704;Gent2februari2001,TBBR2003,707.54J.RENS,““Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1833.55J.RENS,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4183356Vooreenuitgebreidebespreking,zieF.CHAFFARTenM-J.VERSELE,“Het“dodehoek”-gevaareindelijkgeweken?”,inNieuwsbriefNotariaat,2009,nr.2,1-5;V.SAGAERT,“Deverhoudingtussendenotarisendehypotheekbewaarder:eengedigitaliseerdschimmenspel”,RW2015-2016,nr.27,1042;T.VANSINAY,“Schiet(niet)opdepianist:Enkelebedenkingenovernotariëleaansprakelijkheidenmogelijkelacunesininformatieverschaffingomtrentonroerendegoederen”,TBBR2003,684-703.57F.CHAFFARTenM-J.VERSELE,“Het“dodehoek”-gevaareindelijkgeweken?”,inNieuwsbriefNotariaat,2009,nr.2,2.58Gent30juni1998,T.B.B.R.2003,709;F.CHAFFARTenM-J.VERSELE,“Het“dodehoek”-gevaareindelijkgeweken?”,inNieuwsbriefNotariaat,2009,nr.2,3.59VoortalrijkevoorbeeldenzieJ.RENS,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1818-1874;VANDENBERGHE,H.,“Notariëleaansprakelijkheid”,TPR2010,afl.4,1915-1938.
16
kader van zijn raadgevingsplicht aan partijen zal verstrekken.60Onnauwkeurig
onderzoek leidt tot onvolledige informatie en bijgevolg een gebrekkige
voorlichtingvandepartijen.
b.Informatie-enraadgevingsplicht
21.Denoodzakelijketussenkomstvandenotarisalsgeldigheidsvereistevoorde
conventionelehypotheekvestigingiseromwillevandeernstvandeverbintenis
die de schuldenaar of zakelijke borg op zich neemt waardoor die bijzondere
bescherming vereist. De notaris is er toe gehouden advies en informatie te
verstrekkenaanbeidepartijen,destemeerwanneerhetgaatovertechnischeen
ingewikkelde akten waarvan de redactie niet aan partijen kan worden
overgelaten.61 De raadgevingsplicht bij het opstellen een hypothecaire akte
bestaat erin beide partijen, zowel de hypotheeksteller als de kredietverlener,
voor te lichten over de vermogensrechtelijke en economische gevolgen vande
beoogde rechtshandeling. 62 Veel hangt natuurlijk af van de gevraagde
tussenkomstvandenotaris.Wordtdenotarisenkelgevatvoorhetverstrekken
van de hypothecaire waarborgen terwijl de daadwerkelijke
kredietovereenkomst vooraf buiten zijn tussenkomst is gesloten, danmoet hij
die overeenkomst eerbiedigen, hoe onevenwichtig deze ook is. 63 Zijn
aansprakelijkheid zal niet in het gedrangkomen indienhij het niet doet,maar
aanteradenvaltdatdenotarisdezeovereenkomsttochgrondigonderdeloep
neemt en partijen, vooral de kredietnemer, wijst op gebeurlijke
tegenstrijdigheden en onevenwichten.64Wordt de notaris geconfronteerd met
een uitermate nadelig of flagrant onevenwichtige kredietakte dan kan hij als
ultimumremediumzijnambtweigerenendehypotheekaktenietverlijden.65
60J.RENS,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1825.61Omtrentderatiolegisvanart.76Hyp.W.zieArbitragehof25januari2006,nr.12/2006,BS15maart2006,15.509,JLMB2006,764.62Rb.Charleroi16mei2003,Rev.not.b.2004,475;H.VANDENBERGHE,“Notariëleaansprakelijkheid”,TPR2010,afl.4,1937.63Pactasuntservanda;L.WEYTS,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,87.64Gent17februari2005,T.Not.2006,21.65P.C.VANES,“Onevenwichtigebedingen:denotarisalsevenwichtskunstenaar”,T.Not.2010,362.
17
22.Concreetzaldenotarisdehypotheekstellerwijzenopdedrastischegevolgen
die wanbetaling kan hebben ingevolge het hypotheekrecht, namelijk de
gedwongenverkoopvanhetbezwaardeonroerendgoed.Verder zaldenotaris
o.m. rekening houden met de vermogenstoestand en het inkomen van de
schuldenaar en nagaan of de aflossing van het krediet effectief haalbaar is.66
Anderzijdszaldekredietverstrekkerdoordenotariso.a.opdehoogteworden
gebrachtvananderezekerhedendieophetgoedrustenofvandeaanwezigheid
van zakelijke en persoonlijke rechten die het onroerend goed belasten
(bijvoorbeeld een opstalrecht of een levenslange huur). Ten opzichte van de
professionele kredietverstrekker zal de raadgevingsplicht echter minder
omvangrijk zijn aangeziendergelijke transacties voorhemdagelijkse kost zijn.
De draagwijdte van de bijstands- en adviesplicht is namelijk in grote mate
afhankelijk van de opleiding en ervaring van de partijen.67Het is de bedoeling
datdenotarisdeonwetendheidvanelkvanbeidepartijentrachtwegtewerken.
Deze onwetendheid zal gelet op de complexiteit van de verrichting wellicht
groter zijn bij de particulier-hypotheeksteller dan bij de professionele
kredietverstrekker.
C.Hypothecairepubliciteit:inschrijvingenrang
23. Na het verlijden van de notariële akte moet de hypotheek worden
ingeschreveninhetregistervandebevoegdehypotheekbewaarderwaardoorde
hypotheek tegenwerpelijk wordt aan derden met een conflicterend recht.68
Hiermee wordt onder andere bedoeld de koper, beslaglegger, andere
hypothecaire schuldeisers, enz.69De rang vande hypotheek in zijn verhouding
tot andere hypotheken of andere zekerheidsrechten die eveneens moeten
ingeschrevenworden,wordt bepaald naar de volgorde van de tijdstippen van
66Rb.Charleroi16mei2003,Rev.Not.b.2003,475;Luik17mei1990,JLMB1990,1419.67Brussel13oktober2004,Rev.Not.b.2005,afl.2985,243;Brussel6september2002,RGAR2003,nr.13,776.68Art.82Hyp.W.;E.DIRIXenR.DECORTE,Zekerheidsrechten,Deurne,Kluwerrechtswetenschappen,1992,266,nr.571.69E.DIRIX,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-2
18
inschrijving.70Dehypotheekdiealseerstewerdingeschreven,heeftvoorrangop
allelatereingeschrevenhypothekengevestigdopdatzelfdeonroerendgoed.71De
inschrijving is dus een belangrijk aspect van de hypotheek, daar het de
hypothecaire schuldeiser in geval van samenloop een recht van voorrang
verleenttenopzichtevanandereschuldeisers.
24. Het recht om de inschrijving te vorderen van de bevoegde
hypotheekbewaarder komt in de eerste plaats toe aan de hypothecaire
schuldeiser. 72 Aangezien de inschrijving een louter bewarende maatregel
uitmaakt,vereistdeinschrijvinggeenbijzonderebekwaamheid.73Denotarisdie
dehypotheekakteheeftverledenkanbijgevolgookdeinschrijvingvorderenop
naam van de hypothecaire schuldeiser, wat in de praktijk vaak voorkomt.74
Wordtdeinschrijvingvandehypotheekaandenotarisovergelaten,danomvat
dezeverplichtinginzijnenhoofdetweeaspecten:1)deinschrijvingvorderenen
2) dit met de gepaste spoed.75Het eerste aspect vormt voor de notaris een
resultaatsverbintenis. Laat hij na de inschrijving te vorderen, dan wordt
vermoed dat de notaris zodoende een fout heeft begaan en indien die
desgevallend schade heeft veroorzaakt aan de schuldeiser dan zal de notaris
deze moeten vergoeden. Het tweede aspect vormt daarentegen een
middelenverbintenis.Errustophemgeenpositieveverplichtingomdedoorde
schuldenaar aan de kredietverlenende schuldeiser beloofde rang te verlenen,
maarhijmoet er door zijn spoedwel voor zorgendat deze schuldeiser zoveel
mogelijk kansen heeft om die beloofde rang te verkrijgen.76Daarnaast kan de
notaris ook zelf ten opzichte van de hypothecaire schuldeiser de eerste rang
70Art.123Hyp.W.71Art.81Hyp.W.;D.MEULEMANS,“Dehypothecairewaarborg”inMEULEMANSD.,Hypothekairkrediet,OGP2005,afl.57,(IX.A.8-1-IX.A.8-4),IX.A.8–1.72E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-273J.CATTARUZZA,“Commentaarbijart.83Hyp.W.:Wijzevaninschrijvingvandevoorrechtenenhypotheken”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,Mechelen,Kluwer,2009,1.74E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-475P.JOISTEN,“Inschrijvingvaneenbedongenhypotheek:wedrentegendetijdvoordenotaris”,Not.Fisc.m.1993,125.76Antwerpen(1ek.)18januari1999,T.Not.2000,197;P.JOISTEN,“Inschrijvingvaneenbedongenhypotheek:wedrentegendetijdvoordenotaris”,Not.Fisc.m.1993,126.
19
beloven of waarborgen, waardoor de verplichting in het tweede aspect wordt
omgevormdtoteenresultaatsverbintenis.77
D.Gevolgenvandehypotheek
§1.Tekortkomendeschuldenaar
25.Indehypothesedatdegewaarborgdeschuldvorderingeenterugbetalingvan
een geldschuld in hoofde van de schuldenaar inhoudt en laatstgenoemde het
overeengekomen afbetalingsplan correct naleeft, dan hebben die gedeeltelijke
terugbetalingenniettotgevolgdatdehypothecaireschuldeisereengedeeltelijke
doorhalingmoetaanvaardenvanzijnhypotheek.78Eengedeeltelijkedoorhaling
zou betekenen dat de som van de gewaarborgde hoofdverbintenis, zoals
ingeschreveninderegistersvanhethypotheekkantoor,verminderdzouworden
methetbedragvandegedeeltelijketerugbetalingofdatdeschuldeiseropheffing
verleentopeenbepaaldonroerendgoed(indiendehypotheekrustopmeerdere
goederen).Doorhetondeelbaarkaraktervandehypotheekblijftdehypotheek,
zelfs indien de schuld ten dele is terugbetaald, tot waarborg van het
overblijvende saldo ten volle rusten op elk van demet hypotheek bezwaarde
goederen.79
26. Indehypothesedatde schuldenaar zijngewaarborgdeverbintenissenniet
correct uitvoert, kan de hypothecaire schuldeiser tot uitwinning van de
hypotheekovergaan enhet bezwaarde goed realiserendoordeprocedure van
gedwongenuitvoerendbeslagoponroerendgoed.Dehypothecaireschuldeiser
beschiktnamelijkopbasisvandenotariëlehypotheekakteovereenuitvoerbare
titel indezinvanart.1494Ger.W..80Art.1494Ger.W.bepaaltdatdenotariële
akteuitvoerbaarisindiendezeallebestanddelenbevatdienoodzakelijkzijnom
77P.JOISTEN,“Inschrijvingvaneenbedongenhypotheek:wedrentegendetijdvoordenotaris”,Not.Fisc.m.1993,125.78R.JANSENenV.SAGAERT,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1383.79Art.41Hyp.W.;C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,383.80Art.19OrganiekeWetophetNotariaat
20
het vaststaan, de opeisbaarheid en het bedrag van de schuldvordering te
bepalen.81
§2.Procedurevanuitvoerendbeslagoponroerendgoed
27.Zonderaltediepintegaanopdeprocedurevanhetuitvoerendbeslag,volgt
hierna een kort overzicht van de te ondernemen stappen van de hypothecaire
schuldeiser. Aan de uiteindelijke verkoop van het bezwaarde goed gaan drie
handelingen vooraf, eventueel met een voorafgaande poging tot minnelijke
schikking.82
a.Voorafgaandeverzoeningspoging
28.Krachtensart.VII.147WetboekEconomischRechtmoeter inhetkadervan
eenhypothecair krediet, vooraleer doorde kredietgeverwordt overgegaan tot
beslag,verplichteenpogingwordenondernomenvoordebeslagrechteromtot
een minnelijke schikking te komen. Een hypothecair krediet is het krediet
bestemd voor het financieren van het verwerven of het behouden van
onroerende zakelijke rechten, toegekendaaneen consument, dat gewaarborgd
wordt door een hypotheek.83In de praktijk valt het merendeel van de met
hypotheekgewaarborgdekredietenbijgevolgonderhethypothecairkrediet.De
voorafgaandeverschijningtotminnelijkeschikkingvoordebeslagrechtermaakt
eennoodzakelijkevoorwaardeuitvoordeuitwinning,waarvanhetinitiatiefligt
bijdevervolgendeschuldeiser.84Komenpartijentoteenakkoord85danmoetde
schuldenaarditstiptnakoming.Doethijditnietdanzaldeschuldeiseronverkort
deuitwinningvervolgen.86
81C.ENGELS,“Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedenrangregeling”,inX.(ed.),Rechtskroniekvoorhetnotariaat.Deel13,Brugge,DieKeure,2008,13382E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,531.83Art.I.9,53W.E.R.84E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,532-533;Desanctievoordeniet-nalevingvanart.VII.147W.E.R.isderelatievenietigheidvandeverderetenuitvoerlegging.85Waarbijbijvoorbeeldhetoorspronkelijkafbetalingsschemawordtherzien.86E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,533.
21
b.Beveltotbetaling
29. Draait deze poging tot minnelijke schikking op niets uit dan kan de
hypothecaireschuldeiserdetenuitvoerlegginghervattendoordebetekeningvan
eenbeveltotbetalingwaarbijdeingebrekezijndeschuldenaareenlaatstekeer
wordtaangemaandomzijnverbintenissenuittevoeren.87
c.Hetbeslag
30.Zijnvoorgaandeformaliteitenvervuldenblijftdeschuldenaarvooralsnogin
gebreke, dan kan de schuldeiser overgaan tot de betekening bij
gerechtsdeurwaardersexploot88van het uitvoerend beslag.89De beslagleggende
schuldeiser moet dit beslagexploot tevens overschrijven op het
hypotheekkantoor van de plaats waar de onroerende goederen gelegen zijn.90
Deze overschrijving heeft niet tot gevolg dat het eigendomsrecht van het
beslagen goed wordt overgedragen, maar wel dat het beperkt wordt.91 De
beslagenemagnietmeerbeschikkenoverhetonroerendgoed(datzichnog in
zijn vermogen bevindt) en het dus niet vervreemden of met hypotheek
bezwaren.Dadenvanbeschikkingnahetbeslagzijnniettegenwerpelijkaande
beslagleggerenaanschuldeisersaanwiehetbeslaggemeenwerdgemaakt,doch
welaanalleandereschuldeisers.92
d.Aanstellingvaneennotaris
31.Éénmaandnadeoverschrijvingvanhetbeslagexplootmoetdebeslaglegger
zichtotdebeslagrechterwendenmethetverzoekeennotarisaantestellenmet
87Art.1564,eerstelidGer.W.;voorhethypothecairkredietinhetbijzonder:art.VII.146,§2WER.88Art.1568Ger.W.89Art.1566Ger.W.:Naeenwachttermijnvan15dagen,maarbinnende6maandennadebetekeningvanhetbeveltotbetalen.90Art.1569Ger.W.91E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,547.92E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,554.
22
hetoogopdeopenbareverkoop(ofuitzonderlijkdeverkoopuitdehand)93van
de gehypothekeerde goederen en de daaropvolgende rangregeling. 94 De
beslagrechter zal de regelmatigheid en rechtmatigheid van voorgaande
procedureenvandenotariëletitelnagaanenvervolgenseennotarisaanstellen.
Deze rechterlijke controle ontslaat de aangestelde notaris niet van zijn eigen
verantwoordelijkheid: ook hij moet dit alles na zijn aanstelling nagaan.95De
aangesteldenotarisisoponpartijdigeenonafhankelijkewijzeverantwoordelijk
voorhetvlotteverloopvandeverdereprocedure.Hijtreedtnietopalspartijin
de procedure, noch als lasthebber van de vervolgende schuldeiser. 96 Op
onpartijdigewijzemoet de notaris de belangen behartigen van alle betrokken
partijen.97Zozalhijdebelangenvandebeslagleggendeschuldeiserbehartigen
door de uitwinning te benaarstigen, deze van de beslagene door dewettelijke
garantiesdiehij geniet te (doen) respecterenendezevandeniet-vervolgende
schuldeisersdoorhenopdeverschillendemogelijkhedentewijzentotopname
inderangregelingendegeldentedoentoekomenaanwiezemoetentoekomen.
III.Samenloopvanschuldeisersendecumulvanzekerheden
A.Samenloop
32.Dehypothecaireschuldeiserdieviahetleggenvanuitvoerendbeslagophet
bezwaarde onroerend goed de voldoening tracht te bekomen van zijn
schuldvordering,moet in het achterhoofd houdendat ook andere schuldeisers
daartoekunnenovergaanen/ofbelanghebbenombijdieprocedurebetrokken
93Debeslaglegger,debeslageneeniederebelanghebbendedebeslagrechterkunnenvragendathetgoeduitdehandwordtverkocht.Debeslagrechterkanditookzelfbeslissenzonderhiertoeverzochttezijn.ZieR.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,186e.v.94Art.1580,eerstelidGer.W.95E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,542.96Aangehaaldino.a.Brussel11mei1994,Rev.not.b.1996,357;Beslagr.Brussel12oktober1999,RW2000-2001,1609.97Aangeziendenotarishiermeteengerechtelijkeopdrachtwordtbelast,wordtdeonpartijdigheidvandenotaris(naastdezebedoeldinart.9O.W.N.)tevensbeoordeeldinhetlichtvanart.6E.V.R.M..Denotarismoetzichbijgevolgzowelobjectiefalssubjectiefonpartijdigopstellen.
23
te worden. Het beslag doet op zich geen samenloop ontstaan.98Het is perfect
mogelijk dat de initiatief nemende hypothecaire schuldeiser ook de enige
schuldeiserblijftindeprocedure.
33. Een situatie van samenloop doet zich voor indien concurrerende
schuldeisers hun rechten realiseren op dezelfde goederen van hun
gemeenschappelijke schuldenaar.99Bij het ontstaan van samenloopworden de
rechten van de schuldeisers in hun onderlinge verhouding onherroepelijk
vastgelegd.100Dit wordt ook het fixatiebeginsel genoemd. Een ander belangrijk
principe dat zich opdringt bij het ontstaan van samenloop is het
gelijkheidsbeginsel vervat in art. 8 Hyp.W.. De gelijke behandeling van
schuldeisers staat centraal, ongeacht wie als eerste beslag heeft gelegd of
ongeacht inwelke fase vandeprocedure zij zich aanbieden.Deze gelijkheid is
echter niet absoluut daar het doorbroken wordt door de werking van
verschillendezekerheden,zoalsdehypotheek,diedeschuldeisereenrechtvan
voorrang verschaffen. Met welke preferente of chirografaire schuldeisers de
hypothecaire schuldeiser de lakensmoet delen in de rangregelingwordt later
toegelicht.
34.Voordeprocedurevanhetuitvoerendbeslagishetdenotarisdiewettelijk
verplicht is deze samenloop te organiseren en in goede banen te leiden.101De
samenloop die de notaris organiseert om uiteindelijk tot een rangregeling te
komen,wordt een ‘kleine’ samenloop genoemd. Van een ‘kleine’ samenloop is
sprake wanneer niet het volledige vermogen van de schuldenaar (‘grote’
samenloop), maar enkel een bepaald bestanddeel van zijn vermogen wordt
vereffendenverdeeld,metnamehetmetdehypotheekbezwaardegoed.102
35.Deaangesteldenotaris isdusnietalleenverantwoordelijkvoordeverkoop
vandebeslagengoederen,maarmoetertevensvoorzorgendatelkeschuldeiser
98Cass.20januari1935,Pas.1935,I,101.99E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,24.100E.ALOFS,K.BROECKXenH.CASMAN,Insolventierecht,Mechelen,Kluwer,2006,147.101E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,25.102R.JANSEN,“Interferentietussenbeslagensamenloop”,inI.DeKnijf(ed.),Beslag-enexecutierecht,Brussel,Larcier,2010,153.
24
zijnaandeelindeverkoopopbrengstkrijgtwaarophijofzijrechtheeft.Hetisin
deprocedurevanrangregeling,vervatinart.1639–1654Ger.W.,datdenotaris
deonderlingeverhoudingvandezeschuldeiserstrachtvastteleggen.103
B.Organiserenvandesamenloopdoordenotaris
36.Zoalsreedsgezegd, ishetnietdebedoelingeensluitendoverzichttegeven
van de procedure van uitvoerend beslag en de daaruit resulterende
tegeldemaking van de beslagen goederen. De verdeling van de uiteindelijke
verkoopopbrengst door de notaris en de verhouding van de schuldeisers
opgenomen inderangregelingonderling, inhetbijzonder tenopzichtevande
hypothecaireschuldeiser,staanindezemasterproefcentraal.
§1.Tegeldemakingvanhetbeslagenonroerendgoed
37. De verkoop door de notaris van het onroerend goed dat het voorwerp
uitmaaktvanhetuitvoerendbeslag,ongeachtofdezeverkoopopenbaarofuitde
hand is geweest, kent drie gevolgen. 104 Ten eerste, wordt het verkochte
onroerend goedvan rechtswege gezuiverd van alle ingeschrevenbevoorrechte
en hypothecaire aanspraken van schuldeisers van de beslagene.105De koper
verwerft het onroerend goed bijgevolg vrij van alle bezwarende lasten en
zekerheden.Tentweede,brengtdeverkoop, inhetopenbaarofuitdehand,na
uitvoerendbeslagopeenonroerendgoedvanrechtswegedeoverwijzingvande
prijs mee ten behoeve van de ingeschreven schuldeisers.106Hiermee wordt
bedoelddatdeingeschrevenzekerheidsrechtenvandeschuldeisersovergaanop
103E.DIRIXenR.DECORTE,Zekerheidsrechten,Mechelen,Kluwer,2006,32.104E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,561.105Metuitzonderingvandepenalebeslagen;C.ENGELS,“Eenrangregelinginderangregeling”,Not.Fisc.m.2007,afl.4,99;D.MICHIELS,“Vastgoedinsamenloop.Capitaselectainzakeverkoopvanonroerendgoedbijfaillissement&vereffening,inhetbijzonderderangregeling”,Not.Fisc.m.2004,58.106Art.1582,1580bisenterGer.W.
25
de verkoopopbrengst van het onroerend goed.107Deze schuldeisers zien het
onderpand van hun zekerheid omgezet worden van het onroerend goed zelf,
naar de uiteindelijk verkregen verkoopprijs. Ten slotte, moet de notaris
aangestelddoordebeslagrechter,zoalsreedsgezegd,eenrangregelingopmaken
volgensart.1639–1654Ger.W..
§2.Derangregeling
38. De procedure van rangregeling strekt er toe de verkoopopbrengst van het
onroerend goed te verdelen over de schuldvorderingen waarvan dit goed de
waarborg uitmaakte.108 ENGELS definieert de rangregeling als “de procedure
waarbijderangbepalingen/ofdeverdelingmetbetrekkingtotdeverkoopprijsvan
eenonroerendgoedonderdeschuldeisers,wierschuldinaanmerkingmoetenkan
worden genomen, door diezelfde schuldeisers aanvaard wordt of hun wordt
opgelegd.”. 109 De koper van het onroerend goed betaalt de verschuldigde
bedrageninprincipeinhandenvandeaangesteldenotarisbinnendetermijnen
voorzien in de verkoopsvoorwaarden.110Het is pas bij de afsluiting van de
rangregelingovereenkomstigart.1650Ger.W.datdegeldenhetvermogenvan
de beslagene verlaten en in het vermogen van de (gunstig gerangschikte)
schuldeisersterechtkomen.111
a.Denotarisalsneutraalbewindvoerder
39. De aangestelde notaris dient zoveel als mogelijk aan te sturen op een
minnelijke afhandeling van de rangregeling. Dit veronderstelt de toestemming
vanelkeschuldeiserindesamenloopenhunaanvaardingvanhetontwerpvan
107Art.1639Ger.W.;C.ENGELS,“Eenrangregelinginderangregeling”,Not.Fisc.m.2007,afl.4,99;D.MICHIELS,“Vastgoedinsamenloop.Capitaselectainzakeverkoopvanonroerendgoedbijfaillissement&vereffening,inhetbijzonderderangregeling”,Not.Fisc.m.2004,58.108E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,605.109C.ENGELSenM.STORME,Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedendedaarbijhorenderangregeling,Antwerpen,Kluwer,1981,361-362,nr.560.110Art.1641Ger.W.;E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,611.111E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,611.
26
rangregelingopgemaaktdoordenotaris.112Art.1646,eerstelidGer.W.verwijst
namelijk naar een minnelijke schikking tussen partijen.113De verwijzing naar
een minnelijke schikking betekent echter niet dat de notaris de wettelijke
voorschriftenentermijnennietinachtmoetnemen.114Concreetbetekentditdat
denotaris,naeenonderzoekvanalleaanspraken,eenontwerpvanrangregeling
dient op te maken en dit voorlegt aan de betrokken schuldeisers en aan de
beslagenemet het oog op hun aanvaarding. Rijzen er tussen de verschillende
schuldeisersofmetdebeslagenebetwistingenomtrentbijvoorbeeldhetbestaan
of de omvang van een bepaalde schuldvordering, de rang van het eraan
gekoppeldezekerheidsrechtofdeuitvoerbarekrachtvaneenaangevoerdetitel,
danzaldenotarisnaareenminnelijkeoplossingstrevenenbetrokkenpartijen
trachtenteverzoenen.115Ineenlouterbemiddelenderoltreedtdenotarisopals
willige rechter.116De bevoegdheid om dergelijke conflicten te beslechten komt
exclusief toe aan de beslagrechter. De notaris moet bij het opmaken van de
rangregelingbovendien te allen tijdeneutraalblijven.Onderhandeltdenotaris
bijvoorbeeld met één enkele schuldeiser en beslecht hij betwistingen, dan
verlaathijzijnnoodzakelijkeonpartijdigerol.117
b.Hetproces-verbaalvanrangregeling
40.Omtijdsverliestevermijdenmaaktdenotariszijnvoorstelopindevormvan
eenproces-verbaalvanrangregeling. Ditiseenauthentiekeaktediedenotaris
opeigeninitiatiefopmaakt.118Opdiemanierkanhij,indienallepartijenakkoord
gaan met zijn voorstel, onmiddellijk daarvan akte opmaken en het dossier
112E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,607.113Art.1646,eerstelidGer.W.:“Ingevalvanbetwisting,enbehoudensminnelijkeschikkinglegtdenotariseenuitgiftevanhetproces-verbaal,metzijnopermekingen,tergriffieneer.”114Beslagr.Brussel19december2005,Rev.Not.b.2006,92.115R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,215.116Verankerdinart.10vandeDeontologischeCodevastgestelddoordeNationaleKamervannotarissen(B.S.3november2005)117Beslagr.Brussel15februari2007,Rev.Not.b.2007,408,nootG.DELEVAL.118Denotarismoetnietverzochtwordendooreenpartijomovertegaantotdeopmaakvanhetproces-verbaal.Denotarisisverplichttehandelenbinnendewettelijkvoorgeschreventermijnen.
27
afsluiten.119Indien alle betrokken partijen het voorstel hebben aanvaard dan
hoeftdenotarisnamelijkgeenvoorafgaandegoedkeuringvanzijnontwerpdoor
debeslagrechtertebekomen.120
1)Termijnvoordeopmaakvanhetproces-verbaal
41. De procedure van de rangregeling kent een wettelijk voorgeschreven
tijdsverloop. Van zodra de toewijzing aan de koper niet meer kan worden
aangevochten of indien de gerezen betwistingen daaromtrent onherroepelijk
werden beslecht, dient de notaris over te gaan tot de opmaak van een
rangregeling.121Hij krijgt daarvoor een termijn van éénmaandomhetproces-
verbaal van verdeling van de verkoopopbrengst en de rangregeling van
voorrechten en hypotheken op te stellen.122Deze termijn van een maand is
echter niet op straffe van verval of nietigheid voorgeschreven.123Het Hof van
Cassatieoordeeldeterzakedatopdenotarisenkeleeninspanningsverbintenis
rust en geen resultaatsverbintenis, zodat door het louter verstrijken van deze
termijn de aansprakelijkheid van de notaris niet in gedrang komt.124Dergelijk
standpuntkanalleenmaarwordenbijgetreden.Indienertijdensdeopmaakvan
zijnvoorstelvanrangregelingverschillendediscussiesrijzen,zalhijzijntijdgoed
kunnen gebruiken, wil hij zoveel als mogelijk minnelijk oplossen. Hoe meer
schuldeisers zich aanbieden, hoe meer kans op betwisting, hoe meer tijd de
notariszalnodighebbenomzijnvoorstelvanrangregelingoptemaken.Ditwil
niet zeggen dat de notaris rustig zijn tijdmag nemen.Het is belangrijk dat de
notaris alles in het werk stelt om zijn voorstel op te maken, aangezien de
119R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,215120R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,215121E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,611,nr.995.122Art.1643,eerstelidGer.W.123E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,611,nr.995.;E.DIRIX,“Evenredigeverdeling–Rangregeling”,TPR2007,afl.4,2137.124Cass.9juni2006,Pas.2006,RW2008-2009,381.
28
intrestenten lastevandebeslageneblijven lopenenzodoendedeschuldenlast
blijfttoenemen.125
2)Aanmaningtotinzageendemogelijkheidtottegenspraak
42. Lijkt eenminnelijk akkoord door aanhoudende betwisting tussen partijen
nietmogelijkdanzetdenotarisdeprocedurezoalsgeregeldinhetGerechtelijk
Wetboekonverminderdverder.Bijhetverstrijkenvandetermijnvanéénmaand
waarbinnenhetproces-verbaalvanrangregelingmoetwordenopgesteld,vangt
er krachtens art. 1644, eerste lid Ger.W. een nieuwe termijn aan van vijftien
dagen waarin de beslagene en schuldeisers in de rangregeling worden
aangemaand om inzage te nemen van het proces-verbaal en de mogelijkheid
krijgenomformeelhunopmerkingendaarovertekennentegeven.Ookindeze
fasemoet het proces-verbaal niet door de beslagrechterworden goedgekeurd
vooraleer het aan de schuldeisers wordt voorgelegd. Ondanks de ongelukkige
bewoording van art. 1644, eerste lid Ger.W. is het de bedoeling dat elke
schuldeiserdieinderangregelingisopgenomendemogelijkheidkrijgttotinzage
entegenspraak,ennietenkelverzetdoendeschuldeisersenschuldeisersmeteen
in-ofoverschrijving,zoalstelezenstaatindatartikel.126
43. Vanaf de betekening van de aanmaning tot inzage127door de notaris loopt
dan weer een vervaltermijn128 van één maand waarbinnen de opgeroepen
partijentegenspraakkunnenvoerenophetproces-verbaalvanrangregeling.129
Isergeenofgeentijdigetegenspraakgebeurd,dansteltdenotariseenproces-
verbaalopvansluitingvanderangregelingwaarinhijvaststeltdatdeverdeling125Opgrondvanhetparitascreditorum-beginsel,looptenkeldewettelijkeintrestvoettijdensdeprocedurevanrangregeling:Beslagr.Charleroi6november1991,JLMB1992,639metnootBIQUET-MATHIEU.126R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,235;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,182.127Bijgerechtsdeurwaardersexploot,maarpartijenkunnenhierindividueelalscollectiefafstandvandoen:E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,612;C.ENGELSenM.STORME,Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedendedaarbijhorenderangregeling,Antwerpen,Kluwer,1981,393.128Determijnisvoorgeschrevenopstraffevanverval.RecentelijkbevestigddoorhetHofvanCassatie:Cass.7november2008,RABG2009,792,nootP.VANLERSBERGHE,RW2009-2010,532.129Art.1644,eerstelidGer.W.
29
en rangregeling definitief geworden is.130Indien er wel (tijdig) tegenspraak
wordtgevoerd,dientdenotarisinzijnrolvanbemiddelaartekruipenomalsnog
de betwistingen trachten minnelijk te regelen. 131 Slaagt de notaris in zijn
opdrachtdansluithijhetproces-verbaalafvolgensart.1645Ger.W..132
44.Blijkteenminnelijkeregelingdaarentegennietmogelijk,danishetdebeurt
aandebeslagrechteromzichhieroveruittespreken.Denotarislegtbinnende
achtdagen,nadaartoeverzochttezijndooreenschuldeiser,eenuitgiftevanzijn
proces-verbaal, vergezeld met zijn opmerkingen, neer ter griffie.133De notaris
moetdebeslechtingvandetegenspraakdoordebeslagrechterafwachten.Nade
uitspraak van de beslagrechter moet de notaris opnieuw de definitieve
rangregeling opmaken overeenkomstig hetgeen beslist is door de rechter.
Zodoende sluit de notaris de rangregeling af, verdeelt hij de gelden onder de
batiggerangschikteschuldeisersenmaakteeneventueelpositiefsaldooveraan
de beslagene. 134 Gevolg van het proces-verbaal van afsluiting van de
rangregelingisdatdeintrestenverschuldigdaandegerangschikteschuldeisers
ophoudentelopen.135
45.Denotarismoetechternietaltijdwachtenmethetverdelenvandegeldentot
de beslagrechter de betwisting over de tegenspraak heeft beslecht. Art. 1646,
vierde lidGer.W.maakteengedeeltelijkeafsluitingmogelijk. Indienhetgeding
voor de beslagrechter enkel betrekking heeft op schuldvorderingen die lager
gerangschikt zijn dan schuldvorderingen waarover geen enkele betwisting
bestaatendebetwistinggaatnietoverderegelmatigheidvandeverrichtingen,
dankandenotarisovergaantoteengedeeltelijkeafsluiting.Opdiemanierkan
de notaris reeds tot betaling overgaan ten belope van de niet-betwiste
130Art.1645Ger.W.;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,236;131BevestigdinGent13januari2004,TGR2006,nootP.PELS.132Art.1646,vijfdelidGer.W.133Art.1646,eersteentweedelidGer.W.;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,239;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,185.134R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,240;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,186.135Art.1650,tweedelidGer.W.
30
schuldvorderingenwaarvanderangnietterdiscussiestaat.Voordeelhiervanis
dat er betalingen kunnen gebeuren aan de hoogst gerangschikte schuldeisers,
zoalsdehypothecaireschuldeiserineersterang,waardoordehogeintrestenlast
tijdigkunnenwordenopgevangen.136
§3.Schuldeisersbetrokkenbijderangregeling
46. Welke zijn nu de schuldeisers die de notaris moet betrekken bij deze
rangregeling?Art.1390quinquiesGer.W.verplichtdenotarisomactiefde‘kleine’
samenloop te organiseren.137Dit houdt onder andere in dat op de aangestelde
notaris de verplichting rust om op actievewijze de schuldeisers op te sporen
teneindehendekanstegevenomtewordenopgenomenindeverdelingenhun
aansprakentedoengelden.138Ookhierwordtalduseenactievehoudingvande
notarisverwacht.
47. Wat volgt, is een opsomming van de zes groepen van schuldeisers die de
notarismoetbetrekkenbijdeprocedurevanderangregeling.Indiendenotaris
een overzicht heeft van alle betrokken schuldeisers zal hij vervolgens hun
onderlinge verhouding en rang moeten bepalen om tot een uiteindelijke
rangschikkingtekomen.
a.Schuldeisersaanwiehetbeslaggemeenisgeworden
48. De eerste groep van schuldeisers die de notaris moet opnemen in zijn
ontwerp van rangregeling zijn deze waaraan het beslag gemeen is geworden.
Naar aanleiding van de verkoop van het onroerend goedmoet de aangestelde
notarisdeverkoopsvoorwaardenuitwerkendiehetcontractuelekadervormen
van de transactie. De notarismoetminstens éénmaand voor de verkoop een
aantalpartijenaanmanenom inzage tenemenvandezeverkoopsvoorwaarden
136Zelfsdoordeuitkeringvaneenvoorschotstopthetintrestverloop(art.1650Ger.W.).137E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,106.138E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,106;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218.
31
en aanwezig te zijn bij de toewijzing.139Van deze aanmaning wordt melding
gemaakt op de kant van het overgeschreven beslagexploot op het
hypotheekkantoor.140 Door deze kantmelding wordt het beslag gemeen aan
volgendeschuldeisers:141
- de ingeschreven schuldeisers: de hypotheekhouder, de houder van een
onroerendvoorrecht,depandhouderophandelszaak;
- deschuldeiserdieuitvoerendbeslagheeftgelegd;
- deschuldeisersdieeenbeveltotbetalinghebbendoenoverschrijven;
- deschuldeisersdieeenbewarendbeslaghebbendoenoverschrijven.
Deze eerste groep bevat bijgevolg alle schuldeisers met zakelijke
zekerheidsrechtenofbeslagrechtenophetonroerendgoeddieophetogenblik
vanvoormeldeaanmaningreedsgekendzijn.142
b. Schuldeisers die nog tijdig een in- of overschrijving hebben genomen voor de
overschrijvingvandedefinitievetoewijzing.
49. Deze tweede groep bevat de schuldeisers die na kantmelding van de
aanmaning en voor de overschrijving van de toewijzing nog een hypothecaire
inschrijvinghebbengenomenofeenbeveltotbetalingofbeslagexploothebben
latenoverschrijven.143Doorhetbeslagwordthetbeslagengoedonbeschikbaar
voor de schuldenaar, maar blijft het wel in diens vermogen. Deze
onbeschikbaarheid is slechts relatief daar het enkel geldt ten aanzien van de
schuldenaar.144Schuldeisers kunnen bijgevolg nog steeds zowel conventionele
als wettelijke zekerheidsrechten vestigen op het beslagen goed.145Zelfs na de
139Art.1582,derdelidGer.W.140Art.1584,eerstelidGer.W.141R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,166.142M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,166.143C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,581.144M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,167.145R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218
32
gemeenmakingvanhetbeslagkaneenschuldeisernogsteedseenhypothecaire
inschrijving nemen waarmee de notaris verplicht rekening dient te houden,
zolang de definitieve toewijzing niet is overgeschreven. 146 Dergelijke
inschrijvingen of overschrijvingen zijn echter niet-tegenwerpelijk aan de
schuldeisers aanwiehetbeslag reedsgemeenwasgemaakt.147De schuldeiser
dieeen(hypothecaire)inschrijvingneemtnadekantmeldingkanzijnrechtvan
voorrangbijgevolgniettegenwerpenaanschuldeisersvandeeerstegroep.
50.Hetisbelangrijkdatdenotaris,wilhijdezeschuldeisersbijderangregeling
betrekken,eenhypothecaire staat lichtopdatumvandeoverschrijvingvande
toewijzing teneinde een actueel beeld te krijgen van de hypothecaire toestand
vanhetverkochtegoed.148
c.Bevoorrechteschuldeiserszonderpubliciteit
51.Ditbetrefteenselectegroepvanschuldeisersdieovereenzekerheidsrecht
beschikken op het beslagen goed dat niet onderworpen is aan hypothecaire
publiciteit.Hethebbenvaneenvoorrechtlevertinprincipenoggeentitelopom
in de rangregeling te worden opgenomen.149Hiervan wordt afgeweken voor
bepaalde onroerende voorrechten die niet onderworpen zijn aan de
hypothecairepubliciteit.150Hetgaatondermeeroverschuldeisersvandeboedel
die de notaris verplicht moet opnemen in de rangregeling. Hiermee worden
bedoelddeschuldeisersdieeenberoepkunnendoenophetvoorrechtwegens
gerechtskostenvervatinart.17en19Ger.W.ofwegensdebuitengewonekosten
146R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218147R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,167.148Destaatwordtgelichttegendebeslageneentegendekoper.C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,581149E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,608.150E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,608.
33
vanvervolgenvervat inart.1597Ger.W. inhetgevaldebeslagrechterbeschikt
heeft.151
52.Daarnaastmoetdenotaristevensrekeninghoudenmethetvoorrechtvande
verzekeraarvanhetonroerendgoedbepaald inart.114WetVerzekeringenop
deonbetaaldgeblevenpremies.152Vervolgensmoetdenotarisrekeninghouden
met de occulte hypotheek van de successierechten vervat in art. 84 en 86
W.Succ..153Dezehypotheekkannogwordengevestigd totachttienmaandenna
hetoverlijdenvandeerflater,indienhetbeslagenenverkochtegoedafkomstigis
uit een nalatenschap dat minder dan achttien maanden geleden is
opengevallen.154Wordtdehypotheekingeschrevenbinnenvoornoemdetermijn,
dan neemt ze rang op de datum van het overlijden. Een andere fiscale
schuldeiserbinnendezegroepisdeontvangervanregistratierechten.Denotaris
magkrachtensart.184bisW.Reg.geenenkelebetalingverrichtenvansommen
uit een rangregeling dan nadat hij een getuigschrift heeft gekregen van de
ontvangerhoudendeverklaringdatgeenenkelesomofboeteeisbaaristenlaste
vaneenpartijaanwieeendeelzoutoekomen.155
d.Defiscusnanotificatie
53. Bij een overdracht van een onroerend goed ten gevolge van uitvoerend
beslag moet de notaris de procedure van de fiscale en sociale notificatie
volgen. 156 Hij moet de fiscus voorafgaand verwittigen van de geplande
151R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,219;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,165-166152Letterlijkeovernamevanhetoudeartikel60WetLandverzekeringsovereenkomsten;E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,608.153Overgenomeninart.3.10.5.3.1e.v.VlaamseCodexFiscaliteitinverbandmetdeVlaamseerfbelasting.154M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,166.155Overgenomeninart.3.12.1.0.3e.v.VlaamseCodexFiscaliteit;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,219;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,166;D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,464-465.156Bedoeldekennisgevinginart.433en435W.I.B.1992,art.93teren93quinquiesW.B.T.W.enart.41quater,§3,eerstelidR.S.Z.-wetenart.23ter,§3,eerstelidK.B.sociaalstatuutder
34
overdracht.Defiscusmoetbinnendetwaalfwerkdagenvolgendopdezemelding
denotarisinkennisstellenvangebeurlijkeopenstaandebelastingschulden.Deze
kennisgevinggeldtalseenverzet tegendeprijs indezinvanart.1642Ger.W.,
waardoor deze fiscale schuldeisers toegang krijgen tot de rangregeling.157De
notaris moet bijgevolg rekening houden met het voorrecht van de
inkomstenbelastingvervatinart.422en423W.I.B.1992envandebtwvervatin
art.86en87W.B.T.W.,enhetdaaraanverbondenalgemeensubsidiairvoorrecht
in art. 19, laatste lid en 4°ter Hyp.W..158Deze gelijkschakeling met een verzet
tegen de prijs komt pas tot zijn recht indien de bevoegde ontvangers hebben
nagelatenhunwettelijkehypotheekinteschrijvenvoordeoverschrijvingvande
toewijzing.159Indien ze dit laatstewel hebben gedaan,moet de notaris er hoe
dan ook rekeningmee houden bij de opmaak van zijn rangregeling omdat het
beslag door de kantmelding hen gemeen werd gemaakt. Zonder vooraf een
wettelijke hypotheek ingeschreven te hebben, worden ze bijgevolg door de
fiscale en sociale notificatie bij de rangregeling betrokken op basis van hun
algemeenvoorrechtvervat inart.19Hyp.W..Steltdenotarisdanvastdatdeze
bevoorrechteschuldvorderingenalsnognietkunnenwordenvoldaan,danmoet
de notaris binnen de 24 uur na de definitieve toewijzing een tegennotificatie
zendenmetdeboodschapdateronvoldoendegeldenzijn.160Erkunnennamelijk
steeds andere schuldeisers zijn die verzet tegen de prijs doen en een hoger
gerangschikt voorrecht hebben waardoor het voorrecht van de fiscus
geneutraliseerdwordt.Omditteverhelpenkandefiscusbinnendeachtdagen
na deze tegennotificatie van onvoldoende opbrengst alsnog hun wettelijke
hypotheeklateninschrijven.161
zelfstandigen.Zieookdenotificatieverplichtingvandenotarisvolgensart.3.12.1.0.1e.v.VlaamseCodexFiscaliteitinverbandmetverschuldigderegistratierechten.157Art.435W.I.B.1992,art.93quinquiesW.B.T.W.,art.41quater,§3,eerstelidR.S.Z.-wetenart.23ter,§3,eerstelidK.B.sociaalstatuutderzelfstandigen.158C.ENGELS,“WIB,WBTW,RSZenRangregeling”,inWYMEERSCH,E.,VanAlleMarkten:liberamicorumEddyWymeersch,Antwerpen,Intersentia,2008,436.(ZiealdaarvoordepolemiekrondhetCassatiearrestvan17november2006endedaaropvolgendewetswijzigingen).159R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,220160R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,220;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,169.161Art.435W.I.B.1992enart.41quater,§3,derdelidRSZ-Wetvan27juni1969;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218,voetnoot
35
e.Schuldeisersdieblijkenuitdebeslagberichten
54. Bij de opmaak van de rangregeling moet de notaris krachtens art. 1644,
tweedelidGer.W.zelfopzoekgaannaardeschuldeiserswiensbestaanblijktuit
de raadpleging van de beslagberichten. De notaris is bovendien verplicht
voorafgaandhetcentraalbestandvanbeslagberichtenteconsulterenvooraleer
de procedure van rangregeling kan plaatsvinden. 162 In de art. 1390 tot
1390quater/1Ger.W.staattelezenwelkeberichteninditcentraalbestandterug
te vinden zijn. Het gaat onder meer over berichten van beslag en verzet.
Bedoelingisomzoveelmogelijkschuldeisersbijdesamenlooptebetrekkendie
reedsbepaaldedadenvanuitwinninghebbengesteldopanderegoederenvande
schuldenaar dan het onroerend goed dat het voorwerp is van het uitvoerend
beslag.163 Dit kunnen ook schuldeisers zijn die na de gemeenmaking door
kantmeldingbeslaghebbengelegdophetbeslagengoedenwaarvanhetbeslag
werd geregistreerd voor het afsluiten van het proces-verbaal van
rangregeling.164Indezegroepkomenallerhandeschuldeisersvoor,aangeziende
enigevereisteisdathunbestaanmoetblijkenuitdeopnameindeberichtenvan
beslag.Erwordtnietteruggekoppeldnaardeaardvanhunvordering,aldanniet
bevoorrecht.165Hetgaatmeestaloverschuldeisersdienietovereenuitvoerbare
titel beschikken.166Om een bericht van verzet te verzenden naar het centraal
bestand is namelijk enkel vereist dat de vordering een niet-betwiste
schuldvorderingbetreftofdiebijeentitel,zelfsonderhands,isvastgesteld.167
55.Denotarisdiedezebeslagberichtenconsulteert, isechternietverplichtom
elke schuldeiser die hij daarbij ontdekt bij de rangregeling te betrekken. Art.757;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,170162Art.1391,§2Ger.W.163R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,220.164M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,170.165R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,221.166E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,609.167Art.1390,§2Ger.W.verwijstnaarart.1628,eerstelidGer.W.
36
1644, tweede lid Ger.W. bepaalt dat de notaris enkel de schuldeisers uit de
beslagberichtenmoet betrekken die in aanmerking (kunnen) komen voor een
dividend van de executieopbrengst. Het zou niet kostenefficiënt zijn om elke
schuldeiser te betrekken bij de procedure via de betekening bij
gerechtsdeurwaardersexploot168,wanneerhetduidelijkisdathetovergrotedeel
ervan niet batig kan worden gerangschikt en bijgevolg niet zal delen in de
opbrengst.169Dekostenvandezebetekeningenkomennamelijktenlastevande
boedel.Bijhetnagaanvandebeslagberichtenmoetdenotariszogezegdhetkaf
vanhetkorenscheidenendeschuldeiserswaarvanhijredelijkerwijsovertuigd
isdatzijgunstiggerangschiktzijn,viadeaanmaningtotinzagebetrekkenbijde
rangregeling.Dezeprimafacie-beoordelingvanbepaaldeschuldvorderingenlegt
een grote verantwoordelijkheid op de notaris. De andere niet batig
gerangschikte schuldeisers moeten desalniettemin door de notaris worden
ingelicht over de hangende beslagprocedure en over hun positie als
schuldeiser.170Willen zij alsnog opgenomen worden in de rangregeling, dan
zullenzijdenotarisdaaruitdrukkelijkomverzoeken,waarnadenotarishenzal
aanmanentotinzage.171
56. De wet legt geen vormvoorschriften of termijn op voor deze notariële
kennisgevingsplicht.Aanteradenvaltdatdenotarisvooreenbewijszorgtdat
hij voldaan heeft aan zijn kennisgevingsplicht.172Bovendien doet de notaris er
goedaanomdeverwittigdeschuldeisersteverzoekenteantwoordenbinnende
termijnvanéénmaandwaarinhijhetproces-verbaalmoetopmaken, zodathij
tijdigkanovergaantotbetekening.173
168Debetekeningwaarvansprakeisdebetekeningvanhetgerechtsdeurwaardersexplootwaarmeedebetrokkenschuldeiserswordenaangemaandtotinzagekrachtensart.1644,eerstelidGer.W.169R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,221;S.BRIJS,“Hetcentraalbestandvanbeslagberichten:gevolgenvoordepraktijk”,inStormeM.E.(ed.),Insolventie-enbeslagrecht,Brugge,DieKeure,2012,62.170Art.1644,tweedelidGer.W.171R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,221;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,171.172M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,171.173R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,222.
37
f.Schuldeisersdieverzethebbengedaantegendeprijs
57. Voor de schuldeisers die tot dan toe nog niet betrokken waren bij de
rangregeling, bestaat er demogelijkheid om verzet te doen tegen de prijs om
alsnog te worden opgenomen in de rangregeling.174De bewoording is op zich
misleidend en doet vermoeden dat de schuldeiser bezwaren heeft tegen het
beslag of tegen de uiteindelijk bekomen verkoopprijs. De schuldeiser die van
dezemogelijkheidgebruikmaakt,doetdaarentegenverzet tegendeafgiftevan
deprijsenuitdelingvandegelden,omdatzebuitenzijnaanwezigheidomplaats
zouvinden.175Het verzet tegendeprijs staat enkel openvoor schuldeisersdie
over eenuitvoerbare titel beschikken.176Wat de vormbetreft,moet het verzet
tegen de prijs geschieden bij gerechtsdeurwaardersexploot betekend aan of
middelseenverklaringafteleggenvoordebenoemdenotaris.177Ditverzetmoet
doordeschuldeiserwordengedaanvoorhetverstrijkenvandetermijnvanéén
maandvoorhetopmakenvanhetproces-verbaalvanrangregeling,zoalsbepaald
in art. 1642 Ger.W.. 178 Een echte aanvangsdatum kent deze termijn niet.
Aanvaard wordt dat verzet reeds mogelijk is vooraleer de toewijzing wordt
overgeschreven, zelfs vooraleer het in beslag genomen goed te koop gesteld
wordt.179Wat het eindpunt van de termijn betreft, is er enige onduidelijkheid.
Art. 1642Ger.W. verbindt zelf geen enkele sanctie aan een laattijdig verzet180,
maar onrechtstreeks volgt uit art. 1644 Ger.W. dat de tegenspraak tegen het
ontwerp van rangregeling slechts kan worden gedaan door schuldeisers die
174Art.1642,eerstelidGer.W.175R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,222.176R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,222;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,170.177Art.1642,tweedelidGer.W.Deaktevanverzetmoetdeoorzaakenhetbedragvandeschuldvorderingvermeldenalsmededekeuzevanwoonplaatsvandeschuldeiserbinnenhetarrondissementwaardebenoemdenotariskantoorhoudt.R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,224.178Ditisbinnendemaandnadatdetoewijzingnietmeerkanwordenaangevochten;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,223.179Ingevolgeeenwetswijzigingin2000werdendewoorden“naoverschrijvingvanhetproces-verbaalvantoewijzing”geschraptvanart.1642Ger.W.180Luik1maart1994,JLMB1994,692
38
reeds verzet tegen de prijs hebben gedaan.181Hieruit kan afgeleidworden dat
verzet niet meer mogelijk is nadat de notaris zijn ontwerp van rangregeling
binnendetermijnvanéénmaandklaarheeft.Indehypothesedatdenotarishet
proces-verbaalvanrangregelingnietbinnendemaandheeftkunnenopmaken,
danwordt door een deel van de rechtsleer toch aanvaard dat een schuldeiser
nog steeds verzet kan doen tot aan de datum van het proces-verbaal en dus
buiten de wettelijke termijn van één maand.182Concreet betekent dit dat de
schuldeisermet een authentieke titel demogelijkheid heeft omverzet te doen
zolang het proces-verbaal niet is opgesteld,met eenminimumtermijn van één
maand.183Het ism.i. aandenotariszelfomdeafweging temakenofhijaldan
niet rekening houdt met een verzet buiten wettelijke termijn. Neemt hij de
schuldeiser die laattijdig verzet heeft gedaan toch op in de rangregeling, dan
begaatdenotarisgeenberoepsfout.184Hetisdanaandeandereschuldeisersom
tegenspraaktedoenenaandebeslagrechteromhetgeschiltebeslechten.185
C.Afwikkelingvanderangregeling
58.Hetproces-verbaalvanrangregelingopgemaaktdoordenotarisvaltuiteen
indrieluiken.186Eerstwordteenopsomminggemaaktvanalleschuldeisersdie
in aanmerking komen voor een aandeel in de te verdelen koopprijs. Deze
opsomming vermeldt de aard van de respectievelijke schuldvorderingen,
alsmede de omvang ervan, en of deze zijn uitgerust met een zekerheidsrecht.
Vervolgens wordt de precieze omvang en samenstelling van de te verdeling
massa bepaald. Ten slotte wordt door de notaris een verdelingsvoorstel
181E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,612182C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,582;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,223;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,169.183R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,223.184BevestigdinGent13oktober2004,TGR2005,197.185C.DEWULFenH.DEDECKER,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,582.186M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,174.
39
uitgewerktopbasisvanderangschikkingvandeschuldeisersmetbeoordeling
vandeomvangenderangvanhunaanspraken.187Welkeschuldeiserstoegelaten
wordeninderangregelingwerdhierbovenreedsbesproken.
§1.Bepalingvanhetnettoteverdelenactief
59.Vooraleerdenotariskanovergaantotderangschikkingvandeschuldeisers
opgenomen inde rangregelingmoetdenotaris eenoplijstingmakenvande te
verdelen massa. Deze massa bestaat uit de verkoopprijs van de beslagen
goederen en de vruchten en inkomsten door het beslagen goed voortgebracht
vanafdedatumvanhetbeslag.188Gebeurlijkeintrestendiedekopervolgensde
verkoopsvoorwaardenverschuldigdisingevolgelaattijdigebetalingvandeprijs
en intresten die de reeds betaalde sommen hebben opgeleverd op de
rubriekrekeningvandenotarismoetenbijdezemassawordengevoegd.189Ten
slottemoetdoordekopereenbedragaanforfaitairekosten,zoalsbepaaldinde
verkoopsvoorwaarden, worden betaald. Indien de werkelijke kosten lager
uitvallendanditforfait,wordthetoverschotbijdemassagevoegd.
60. Vervolgens moeten van deze massa nog de boedelschulden worden
afgetrokken om zodoende tot een netto te verdelen massa te komen. 190
Hierondervallendriecategorieënvankostendiegemaaktwerdenmethetoog
opderealisatievanhetonroerendgoed.191Hetgaatteneersteoverdenotariële
kosten verbonden aan de beslagprocedure en de opmaak van het proces-
verbaal.192Ditomvathetereloonvandenotarisvoorzijngeleverdeprestatiesen
187M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,174;R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,227.188Art.1573en1576Ger.W.189R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,227.190M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,174.191R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,227192Denotariëlekostendieverbandhoudenmetdeverkrijgingvanhetonroerendgoeddoordekoper,moetendoorlaatstgenoemdewordengedragen.Deregistratierechtendiewordengehevenopdezeoverdrachtnaardekopervallenhierookonder.Dekoperbetaaltdaarvooreen
40
dekostendiehijdaarbijheeftgemaakt,zoalsdekostenvanbetekeningvande
aanmaning tot inzage.193De tweede categorie kosten zijn de gerechtskosten
bevoorrechtkrachtensart.17en19Hyp.W..Ditzijndegerechtskostendienuttig
waren om de vervolging te realiseren.194Hieronder vallen de kosten van de
verschillendeproceshandelingendiedevervolgendeschuldeiserheeftgemaakt
met het oog op beslag. Geldend criterium is dat de kost nuttig was voor alle
schuldeisers. 195 Kosten gemaakt in de procedures van tegenspraak en
zwarighedenwaarover de beslagrechter zichmoet uitspreken, vallen hier niet
onder.196Laatsteaftrekpostbetreftdebuitengewonekostenvanvervolgingdie
overeenkomstigart.1597Ger.W.dooruitdrukkelijkemachtigingvanderechter
bijvoorrangmoetenwordenbetaald.Hetgaatomkostendieinhetkadervanhet
bewindvandenotarisoverhetonroerendgoedzijngemaaktinhetbelangvan
alle schuldeisers.197Te denken valt aan bijvoorbeeld dringende herstellingen,
kostenvanbodemonderzoeken–saneringenkostenvanverkaveling.198
§2.Rangschikkingvandeschuldvorderingeninhetverdelingsvoorstel
61. Bij de uiteindelijke verdeling kan de notaris enkel rekening houden met
schuldvorderingen die alsdan (nog) actueel en uitvoerbaar zijn, tenzij de
beslagene de schuldvordering uitdrukkelijk erkent.199 De notaris moet voor
iedere schuldvordering de omvang ervan nagaan en daarbij het onderscheid
maken tussen hoofdsom, intresten en bijkomende kosten. Het lot van deforfaitairbedragomdergelijkekostentevoldoen.R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,228.193M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,176.194Vooreenoverzichtzie.D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,471-472.195D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,473;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,176.196D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,473.197R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,229;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,176.198Beslagr.Brugge,26februari1997,T.Not.1997,492;Antwerpen21December1999,RW2000-2001,271.199M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,178.
41
conventioneleintrestenwordtbepaalddoorart.1650Ger.W.,volgenshetwelke
de intresten blijven lopen tot aan de afsluiting van het proces-verbaal van
rangregeling. De intresten tijdens de periode van rangregeling lopen aan de
wettelijke intrestvoet, zelfs al ligt de conventionele hoger. 200 Voor de
vorderingenuitgerustmeteenzekerheidsrechtmoetdenotarisonderzoekenof
hetrechtvanvoorrangnaastdehoofdsomookdeintrestenenkosteninhoudten
totwelkplafondhetzekerheidsrechtdeschuldvorderingdekt.201Indevolgende
titelwordt de rangschikking verder toegelicht, specifiek vanuit het perspectief
vandehypothecaireschuldeiserdiebeslaglietleggen.
D.Rangschikking:cumulvanzekerheden
62.Bijhetverdelenvanhetnetto-actiefmoetdenotarisdewettelijkeregelsvan
voorrangrespecteren.Watgoedvoorogenmoetwordengehouden,isdatinons
recht het beslag zelf geen enkel recht van voorrang verleent aan de
beslagleggende schuldeiser. 202 Het is dus geenszins zo dat de vervolgende
schuldeiserdeeersterangwordttoegekend.
63.Wat volgt, is een overzicht van de voornaamste schuldeisers waarmee de
hypothecaire schuldeiser in conflict kan komen wanneer diens onderpand,
zijndehetmethypotheekbezwaardeonroerendgoed,viahetuitvoerendbeslag
wordtgerealiseerd.
§1.Voorrechtenzonderpubliciteit
64. Als algemene regel geldt dat voorrechten voor hypotheken gaan.203Deze
regel gaat tevens op voorde voorrechtendie geenpubliciteit behoeven.204Het
200E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,613.201R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,231;M.E.STORMEenL.DEKEYSER,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,180.202R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,232.203Art.12Hyp.W.
42
gaatomhetreedsgenoemdevoorrechtwegensgerechtskosteninart.17Hyp.W.
datalsboedelschuldalseerstewordtafgetrokkenvandeteverdelenmassa.Het
voorrechtvandeonbetaaldeverzekeraarvervat inart.114WetVerzekeringen
wordtonmiddellijkgerangschiktnadegerechtskostenenzalderhalveeeneerste
ranginnemeninderangregeling.
65. Het voorrecht van de verzekeraar voor de niet-betaalde premies heeft de
verzekerde zaak als onderpand.205 Heeft de verzekering betrekking op een
onroerendgoed, dan gaatde verzekeraar krachtens art. 12Hyp.W. vooropde
hypothecaireschuldeiser.Meestfrequentevoorbeeldisdebrandverzekeringvan
een onroerend goed. Het voorrecht geldt voor een bedrag gelijk aan twee
jaarpremies, doch slechts voor de premie die betrekking heeft op de periode
waarindeverzekeraarhetrisicodaadwerkelijkheeftgedekt.206Daarhetbestaan
vanditvoorrechtnietblijktuitenigepubliciteit,doetdenotarisergoedaanom
in het begin van het uitvoerend beslag, na te vragen of het goed dat hij zal
verkopenal danniet verzekerd is.207De vraagof opdenotarisde verplichting
rustomactiefnategaanofernogverzekeringspremiesverschuldigdzijnenof
hij deze schuldeisers bijgevolg moet opsporen, luidt volgens DIRIX echter
ontkennend.Hetopleggenvandergelijkeonderzoeksplichtvoordenotaris zou
volgens hem onredelijk zijn en de positie van deze reeds sterk bevoorrechte
schuldeisersteveelbeschermen.208
66.Eenanderrelevantvoorrecht indezecategorie isdatuitart.20,5°Hyp.W.
van de onbetaalde verkoper van roerende zaken die onroerend zijn geworden
doorbestemmingof incorporatie.De verkoperheeft een voorrecht opdeprijs
van de niet-betaalde goederen indien deze zich nog in het bezit van de
204E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-13205E.DIRIX,“Commentaarbijart.60WetLandverzekeringsovereenkomst”,inX.Verzekeringen.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OHRA1999,afl.13,290.206D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,473.207D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,473.208E.DIRIX,“Commentaarbijart.60WetLandverzekeringsovereenkomst”,inX.Verzekeringen.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OHRA1999,afl.13,292.
43
schuldenaarbevinden.209Ditvoorrechtoverleeftdeonroerendmakingindiende
niet-betaalde goederen machines, toestellen, gereedschappen of ander
bedrijfsuitrustingsmateriaal betreffen die gebruiktworden in een nijverheids-,
handels-ofambachtsonderneming.210Doorhetonroerendwordenvandezeniet-
betaalde goederenmaken deze bijgevolg een onderdeel uit van het onroerend
goed dat dient als onderpand van de hypothecaire schuldeiser. Deze
bevoorrechteschuldeisergaatvooropdehypothecaireschuldeiser,ongeachtde
datum waarop deze laatste zijn hypotheek liet inschrijven. 211 Dat de
hypothecaireschuldeiserditvoorrechtmoet latenvoorgaan,brengtzijnpositie
nietechtingevaar.
§2.Bijzonderonroerendevoorrechten
67.Nabetalingvandehierbovenopgesomdebevoorrechteschuldeisers,zijnde
schuldeisers met een bijzonder onroerend voorrecht aan de beurt. Deze
onroerendevoorrechtenwordenopgesomdinart.27Hyp.W.enzijnbijzonderin
de zin dat ze slaan op een welbepaald onroerend goed. Ze zijn tevens
onderworpen aan publiciteitsvereiste daar ze moeten in- of overgeschreven
moetenwordeninderegistersvandehypotheekbewaarder.212
68.Devoorrechtenvanart.27,1°-4°Hyp.W.213zijndezevandeverkoper214,de
ruiler215,deschenker216endedeelgenoot217enzijnderhalveverbondenaande
overdracht van een onroerend goed. Door de overschrijving van de
overdrachtsakte ontstaat de verplichting voor de hypotheekbewaarder om
209A.APERSenD.CRUYAERT,“EigendomsvoorbehoudenonroerendeincorporatievolgensdenieuwePandwet:Welknieuwsonderdezon?”,TPR2015,100.210A.APERSenD.CRUYAERT,“EigendomsvoorbehoudenonroerendeincorporatievolgensdenieuwePandwet:Welknieuwsonderdezon?”,TPR2015,100.211E.DirixenR.DeCorte,ZekerheidsrechteninBeginselenvanBelgischPrivaatrecht,Mechelen,Kluwer,2006,422.212C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,67.213Devoorrechtenbepaaldin5°-6°komenweinigvoorenzijnnietrelevantbinnenditbestek.214Totzekerheidvoorbetalingvandeprijs.215Voorbetalingvandeoplegendevergoedingvandeoverwaarde.216Voordelastenverbondenaandeschenking.217Voorbetalingvandeoplegendevergoedingvandeoverwaarde.
44
ambtshalveinschrijvingtenemenvanhetvoorrecht,waardoorhettegenstelbaar
wordtaanderden.218Doordekantmeldingvandeaanmaning tot inzagewordt
het beslag aan deze schuldeisers gemeen waardoor ze verplicht in de
rangregelingmoetenwordenopgenomen.219Tussendezevoorrechtenwordtde
onderlingerangbepaalddoorhettijdstipvaninschrijving.220
69. De bevoorrechte schuldeiser opgesomd in art. 27 Hyp.W. gaat boven de
hypothecaire schuldeiser, ongeacht of het over een conventionele danwel een
wettelijke hypotheek gaat.221Deze voorrangsregel speelt echter alleen tussen
schuldeisersvandezelfdeschuldenaar.222Ditkanhetbestgeïllustreerdworden
met een voorbeeld. Een eigenaar bezwaart zijn onroerend goed met een
hypotheekdiewordtingeschreven.Laterbesluitdieeigenaaromdatonroerend
goedwaaropdehypotheekrust,vrijwillig teverkopen. In tegenstelling totwat
hetgevalisbijeengedwongenverkoopnabeslag,heefteen‘vrijwillige’verkoop
geen zuiverende werking en wordt het onroerend goed overgedragen in de
hypothecaire staat waarin het zich bevindt. 223 Het goed blijft met andere
woordenbelastmetallereedsingeschrevenhypotheken.224Indiendekopervan
hetgoeddeprijstentijdevandeoverschrijvingvandeoverdrachtsaktenogniet
(volledig)heeftbetaald,danontstaatinhoofdevandeoverdragerhetvoorrecht
vande niet-betaalde verkoper vervat in art. 27, 1°Hyp.W.. In dit geval zal het
voorrecht van de niet-betaalde verkoper logischerwijze niet primeren op de
hypothekendie in het verledendoor diezelfde persoonwerden gevestigd. Zijn
218Art.30-34Hyp.W.;C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,73.219Art.1584Ger.W.220Art.123Hyp.W.;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-14.221C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,75.222C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,75223E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,2010,561.224Art.109Hyp.W.
45
voorrecht zal rang nemen na de reeds bestaande inschrijvingen.225Indien het
voorrechtwelzouprimeren,zoudetitulariservandezekerhedenontnemendie
destijds regelmatig werden verworven door zijn schuldeisers. Anderzijds
primeerthetvoorrechtvandeniet-betaaldeverkoperwelopdehypothekendie
na de vervreemding door de koper worden gevestigd, vooraleer hij de
verschuldigde koopprijs heeft betaald. Door de overschrijving wordt namelijk
hetvoorrechtvandeverkopertegenwerpelijkaanderden,waardooreendaarna
gevestigdeeningeschrevenhypotheekrangzalnemennaditvoorrecht.226Inhet
geval dat de koper zelfs voor de overschrijving van de overdrachtsakte een
hypotheek weet te vestigen, dan nog zal het voorrecht op deze hypotheek
primeren.227228Krachtensart. 1Hyp.W. isdeoverdrachtsakte reedsvoordiens
overschrijvingtegenwerpelijkaanderdentekwadertrouw(lees:derdendieop
dehoogtezijnofredelijkerwijzehadmoetenzijnvandeoverdracht).Aangezien
de hypothecaire schuldeiser zich op de (overgeschreven) eigendomstitelmoet
beroepen om over een geldige hypotheek te kunnen beschikken, is hij per
definitie te kwader trouwdaarhij opdehoogte is vandeniet-overgeschreven
verkoop.229 Bijgevolg mag de koper, zolang de overschrijving uitblijft, geen
hypotheek vestigen die aan derden, in dit geval de verkoper zelf, kan
tegengeworpenworden.230
70. Het voorrecht uit art. 27, 5° Hyp.W. van aannemers, architecten en
werkliedenopdegerealiseerdemeerwaardeaanhetonroerendgoedprimeert
op de hypotheek, zelfs indien het voorrecht op latere datum werd
225C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,75,voetnootnr.3.226Art.30Hyp.W.227C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,76;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-14228Hoeweldehypotheekgevestigddoordekoperalvorensdekoopaktewerdovergeschreven,reedsmagingeschrevenwordenopdiensnaam,magdezeinschrijvingniettenkostegaanvanhetvoorrechtvandeonbetaaldeverkoper.ZiebijvoorbeeldGent21december1993,R.W.1994-1995,824,nootM.E.Storme,T.Not.1994,338.229C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,76230E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-14,nr.24.
46
ingeschreven.231Tothetonderpandvandehypotheekbehorenkrachtensart.45
Hyp.W.tevensdeverbeteringendienadehypotheekvestigingaanhetonroerend
goed werden aangebracht. De hypothecaire schuldeiser wordt aldus slechts
bedreigddooreenvoorrechtdatenkelslaatopdemeerwaardeaangebrachtaan
het onroerend.232Aangenomen wordt dat dit conflict beslecht wordt in het
voordeel van het voorrecht, daar de hypothecaire schuldeiser ten tijde van de
hypotheekvestiging niet kon rekenen op de gerealiseerde meerwaarde en
bijgevolgde lastmoetdragenvanhetvoorrechtdatdaarvanaandeoorsprong
ligt.233
§3.Hypotheken
71. Na betaling van de bijzonder bevoorrechte schuldeisers komen de
hypothecaireschuldeisersaanbod.Deinaanmerkingtenemenrangordevande
hypothecaireschuldvorderingenisdezeopdatumvandetoewijzing,aangezien
ingevolgeart.1639Ger.W.derechtenvande ingeschrevenschuldeisersopdat
momentovergaanopdeverkoopprijs.234
72. Een schuldenaar kan meerdere conventionele hypotheken verlenen op
eenzelfde onroerend goed waarvan hij eigenaar is tot zekerheid van
verschillende schuldvorderingen. De onderlinge rang van deze hypotheken
wordt bepaald naar de volgorde van de tijdstippen waarop deze op het
hypotheekkantoor ingeschreven zijn.235 Dit wordt ook de anterioriteitsregel
genoemd:“priortempore,potioriure”(hoevroegerdeinschrijving,hoehogerde
231E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-14.232Inbepaaldegevallenslaathetvoorrechtwelophetgehelegoed,bijvoorbeeldindiendewerkenertoestrektenhetgoedvandeondergangtereddendoordebouwvaneendijkofsteunmuur.233C.VANDENBROECK,“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,76,nr.28endeverwijzingenaldaar.234D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,474.235Art.123,eerstelidHyp.W.
47
rang).236Schuldeiserswierhypotheekopdezelfdedagzijningeschreven,hebben
samenlopendehypothekenmetdezelfdedagtekeningenbijgevolgdezelfderang,
zonder enig onderscheid tussen een inschrijving vroeger of later op de dag.237
Voor de hypothecaire schuldeisers met dezelfde rang zal de verdeling van de
verkoopopbrengstpondspondsgewijzegeschieden.238
73.Zoalsreedsgezegd,moetdenotariserrekeningmeehoudendatooknade
overschrijving van het beslag nog zekerheidsrechten op het onroerend goed
kunnengevestigd en ingeschrevenworden.Het recht vanvoorrangverbonden
aandezezekerheidsrechtenzalechternietkunnenwordentegengeworpenaan
de beslagleggende schuldeiser en de overige schuldeisers aan wie het beslag
gemeen is geworden.239 Ten opzichte van de beslaglegger en hypothecaire
schuldeisers wiens hypotheek voor het beslag werd ingeschreven, krijgt de
schuldeiser wiens hypotheek na beslag werd ingeschreven louter de
hoedanigheidvanchirografaireschuldeiserinderangregeling.
§4.Algemenevoorrechten
74.Vervolgensmogendealgemeenbevoorrechteschuldeisersopgesomdinart.
19Hyp.W.aantredenenditindespecifiekerangordewaarinzeindatartikelzijn
opgenomen. Na deze bevoorrechte schuldeisers uit art. 19 Hyp.W. komen de
fiscalealgemenevoorrechtenuitart.422-423W.I.B.1992,art.67-87W.B.T.W.en
art.84-85W.Succ..240Op temerkenvaltdatdeze fiscaleschuldeisersnaastdit
236C.DEBAETS,“Commentaarbijart.81Hyp.W.:Rangvandehypothekenonderling”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH1997,1.237Art.81,tweedelidHyp.W.;E.DIRIX,,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,II.H.10.E-12.238C.DEBAETS,“Commentaarbijart.81Hyp.W.:Rangvandehypothekenonderling”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH1997,1.239R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,218.240Zied.Defiscusnanotificatie.
48
voorrecht ook de mogelijkheid hebben om een wettelijke hypotheek in te
schrijven.241
§5.Pandophandelszaak
a.Ratiolegisvanhetpandophandelszaak
75.Demogelijkheidtothetinpandgevenvaneenhandelszaakwerdingevoerd
door de Wet van 25 oktober 1919 betreffende het in pand geven van de
handelszaak.242Deze regelgeving fungeert als lex specialis ten opzichte van de
gewoneinpandgeving.Integenstellingtotdeklassiekeinpandgeving243wordtde
inpandgeving van de handelszaak niet gekenmerkt door de eis van
buitenbezitstelling. 244 De bedoeling van de wetgever bestond erin om de
kredietmogelijkheden van de kleine middenstander te bevorderen, daar deze
vaak geen eigenaar waren van een onroerend goed om te hypothekeren.
Bovendienwashetgewonepandmetdevereistebuitenbezitstellinggeenoptie
omdat ze zich moeilijk konden ontdoen van hun bedrijfsmateriaal. 245 De
inpandgevingvandehandelszaakisbijgevolgeenzekerheiddiefrequentinhet
kadervankredietverleningvoorkomt.
241R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,232.242K.B.nr.282van30maart1936,betreffendehetinpandgevenvandehandelszaak,BS7april1936.243InafwachtingvandeinwerkingtredingvandenieuwePandwet.244A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,2;A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,24.245A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,24
49
b.Watishetpandophandelszaak?
76. Enkeldeeigenaarvaneenhandelszaakkandeze inpandgeven,dit in zijn
hoedanigheid van schuldenaar of van derde-pandgever.246De schuldeiser in
wiens voordeel het pand op handelszaak wordt gevestigd, moet een erkende
kredietinstelling zijn.247De schuldvorderingen die gewaarborgd worden door
het pand moeten kredietverrichtingen zijn die verband houden met de
exploitatie en instandhouding van de handelszaak.248Net als bij de hypotheek
beschiktdepandhoudendeschuldeiseroverdemogelijkheidomdehandelszaak
te gelde te maken indien de pandgever/schuldenaar aan zijn verbintenissen
tekort komt.249Bijzonder aanhetpandophandelszaak is dathet -wegenshet
gebrekaanbuitenbezitstelling-aanderdenkenbaarmoetwordengemaaktdoor
middelvaneenpubliciteitssysteemdatanaloogismetdatvandehypotheek.Het
pandisslechtstegenwerpelijkaanderdenvanafdeinschrijvinginhetbijzonder
register gehouden inhethypotheekkantoor vanhet arrondissementwaarinde
handelszaak is gevestigd.250Vanafdeze inschrijvingbeschiktdepandhoudende
schuldeiserovereenvoorrechtvoorhetingeschrevenkapitaalenvoordriejaar
intresten die de gewaarborgde schuldvordering zou hebben opgebracht bij de
realisatie.251Derangvanditvoorrechtwordtaldusbepaalddoordedatumvan
deinschrijvingvandepandakte252.
246A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,26247A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,29248A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,31.249Art.11-12Wet25oktober1919voorzietineenbeslagproceduredieechternietonderworpenisaanderegelsvanhetGerechtelijkWetboek.250Art.4,eerstelidWet25oktober1919;A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,34251Art.6Wet25oktober1919verwijstnaarart.87Hyp.W.252Art.3Wet25oktober1919(hetpandophandelszaakkangevestigdwordenbijnotariëleof(geregistreerde)onderhandseakte).
50
c.Hetbegriphandelszaak
77. Van belang voor dit bestek is de afbakening van het onderwerp van het
pandrecht,namelijkdehandelszaak.Dewetdefinieerthetbegripniet,nochgeeft
heteenexhaustiefoverzichtvandesamenstellingervan.Art.2Wet25oktober
1919 geeft enkel een niet-limitatieve opsomming van bestanddelen waarvan
geacht wordt dat ze behoren tot de handelszaak. 253 Algemeen kan de
handelszaak gedefinieerd worden als een louter feitelijke algemeenheid
bestaande uit lichamelijke en onlichamelijke goederen die door de handelaar
wordensamengebrachtvoorzijnhandelsbedrijfmetdebedoelingeencliënteel
aantetrekkenentebehouden.254Daarhetalseenfeitelijkealgemeenheidwordt
beschouwd,behoudendesamenstellendeelementenhuneigenaardenjuridisch
statuut. 255 Vanzelfsprekend bevat de handelszaak diverse lichamelijke en
onlichamelijke roerende goederen. Kunnen onroerende goederen ook het
voorwerp uitmaken van het pand op handelszaak, waardoor deze in het
vaarwaterzoudenkunnenkomenvandehypotheek?
d.Uitsluitingvanonroerendegoederen?
78.Hetonroerendgoedwaarindehandelszaakuitgebaatwordtbehoortniettot
de handelszaak wanneer het de inpandgeving ervan betreft.256Gebouwen en
grondendieonroerendzijnuithunaardkunnenniettothetonderpandvanhet
pandophandelszaakbehoren.Andersredenerenzouingaantegendebedoeling
vandewetgever.257Eenpandoponroerendegoederenuithunaardzoustrijdig
253A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,25;A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,17.254E.DirixenR.DeCorte,Zekerheidsrechten,2006,349,nr.520.255A.DEWILDE,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,25256Hetkanerweltoebehoreninhetkadervandeoverdrachtvandehandelszaak.A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,4.257Hetwasnetdebedoelingvandewetgeveromdekredietmogelijkhedenvanhandelaarstevergrotendienietovereenvoorhypotheekvatbaaronroerendgoedbeschikten.
51
zijn met de omschrijving van het toepassingsgebied van de voorrechten en
hypothekendievanopenbareorde is.258Het zou leiden totdebuitenwettelijke
creatie van hypotheken via de figuur van de handelszaak. 259 Goederen
onroerend gewordendoor incorporatie volgenprincipieel het lot van deze die
uithunaardonroerendzijnenkunnenbijgevolgevenmintothetvoorwerpvan
hetpandophandelszaakbehoren.260
79. Wat dan met roerende goederen zoals het mobilair, het materieel en de
werktuigendiekrachtensart.2Wet25oktober1919behoren tothetpandop
handelszaak en die echter onroerend zijn geworden door bestemming? Sedert
hetarrestvan26mei1972vanhetHofvanCassatiewordtalgemeenaanvaard
dat de roerende goederen onroerend geworden door bestemming wel in het
pand begrepen zijn. 261 Volgens het Hof zou de uitsluiting van de door
bestemming onroerende goederen een belangrijke beperking inhouden van de
kredietmogelijkhedenvandehandelaardie tevenseigenaar is vanhet gebouw
waarindehandelszaakwordtuitgebaat.262Onroerenddoorbestemmingzijnde
roerende goederen die door de eigenaar van het onroerend goed worden
aangewendvoordeexploitatievanhetonroerend263,hetgeenverondersteltdat
het roerend en onroerend tot hetzelfde patrimoniumbehoren en dus dezelfde
eigenaar hebben.264265Zo zullen de machines en de vrachtwagens van een
productiemaatschappijdiewordenaangewendvoordeverdelingvanproducten
258A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,5.259F.BOUCKAERT,Dehandelszaak,inAPR,Brussel,Story-Scientia,1989,66-67.260F.BOUCKAERT,Dehandelszaak,inAPR,Brussel,Story-Scientia,1989,66-67;Antwerpen30juni1998,RW1998-99,604;261Cass.27mei1972,RW1972-1973,297,nootG.DUBOIS,J.T.1972,623,noot.A.BRUYNEEL,Pas.1972,I,889.262A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,5.263Art.524B.W.;A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,34.264P.VANAVERMAETE,“Hetonroerendgoedenzijnhuidigeproblemen”,TPR1983,7265EenanderargumentvanhetHofisdateenuitsluitingvandergelijkegoedereneendiscriminatiezouteweegbrengentussenhandelaarsdieeigenaarzijnvanhetonroerendgoedwaarindehandelwordtgedrevenenzijdieslechtshuurderzijn;P.VANAVERMAETE,“Hetonroerendgoedenzijnhuidigeproblemen”,TPR1983,10.
52
aan klanten of de toonbank van een slagerij als onroerend door bestemming
wordenbeschouwd.266
80. Eenzelfde redenering zou volgensmij in bepaalde omstandigheden tevens
kunnen opgaan voor wat betreft de onroerende goederen door incorporatie.
Volgens het Hof van Cassatie worden roerende goederen die duurzaam en
gewoonlijk verbonden zijn met of vastzitten in onroerende goederen uit hun
aardalsonroerenddoor incorporatiebeschouwdindiendebedoelingblijktom
zeopeenbestendigewijze te latenstaan.267Het is, in tegenstelling totwathet
geval is bij onroerende goederen door bestemming, niet vereist dat het
geïncorporeerde goed en het onroerend goed uit haar aard tot hetzelfde
vermogen behoren. De redenering van het Hof van Cassatie volgens dewelke
onroerende goederen door bestemming wel tot het voorwerp van het pand
behoren,gaatinvolgendvoorbeeldeveneensopvooronroerendegoederendoor
incorporatie. 268 Stel een vennootschap huurt voor de uitoefening van zijn
activiteiteengrondengebouwen.Indezegebouwenstaateenenormemachine
bestaandeketenvanonderlingverbondentoestellen,eigendomvandehurende
vennootschap, die via funderingen zowel in de grond als in de muren zijn
vastgemaakt.Doordezeduurzameverbindingwordtdemachinebeschouwdals
onroerenddoor incorporatie endusniet als onroerenddoorbestemmingdaar
het gehuurde goed een andere eigenaar heeft. De handelszaak van de
vennootschap bestaat bijgevolg zo goed als alleen uit deze machine en toch
wordtdatgoeduitgeslotenvanhetvoorwerpvanhetpandophandelszaak.Deze
uitsluiting houdt een onmiskenbare kredietbeperking in voor die betrokken
vennootschap,destemeergeletophetfeitdatdiezelfdemachinenietvatbaaris
voor een afzonderlijke hypotheekvestiging. Vooralsnog is er nog geen
rechtspraakindezezin.
266Indienzeeigendomzijnvandezelfdepersoon;zoweldetoonbankalshetonroerendgoedwaarindeslagerijgevestigdis.267Cass.15september1988,Arr.Cass.1988-99,TBBR1990,211,nootJ.KOKELENBERG.Hetarresthadbetrekkingophetonroerendkaraktervanbenzinepompen.268A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,6.
53
e.Samenloopmetdehypothecaireschuldeiser
81. Wordt beslag gelegd op onroerende goederen uit hun aard, dan treft dit
beslag automatisch ook de goederen onroerend geworden door bestemming,
zelfs zonder dat deze uitdrukkelijk in het beslagexploot moeten worden
vermeld. 269 Aangezien de goederen die onroerend zijn geworden door
bestemming een bestanddeel van de handelszaak kunnen uitmaken, kan de
pandhoudende schuldeiser in samenloop komen met de hypothecaire
schuldeiser. Onroerende goederen door bestemming behoren namelijk tevens
tot het onderpand van de hypotheek als toebehoren die als onroerend goed
wordenbeschouwd.270Zokaneenhandelaardieeigenaar isvanhetonroerend
goedwaarinhijzijnhandelszaakuitbaatopditgoedeenhypotheekverlenenten
voordele van bank 1 en tevens zijn handelszaak in pand geven aan bank 2,
teneindetweekredietentebekomen.271Beideschuldeiserskomeninsamenloop
wat betreft de roerende goederen die onroerend zijn geworden door
bestemming. Volgens het Cassatiearrest van 26 mei 1972 wordt dit conflict
opgelost volgens de anterioriteitsregel. De datum van de inschrijving op het
hypotheekkantoorvandepandakteenerzijdsenvandehypotheekanderzijdszal
bepalend zijn voor hun positie in de rangregeling.272Zijn ze ingeschreven op
dezelfdedagdangeldtart.81,tweedelidHyp.W..
82.Denotarisdiebelastwordtmetderangregelingvaneenonroerendgoeduit
zijn aard en een of meerdere daarmee verbonden onroerende goederen door
bestemmingdoetergoedaanhieropteanticipereninzijnverkoopsvoorwaarden
doormelding temaken van twee afzonderlijke loten,met demogelijkheid tot
269E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,523.270Art.45,lid3Hyp.W.;J.KOKELENBERG,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,I.F.2-9–I.F.2-10.271Natuurlijkkandeeigenaarinéénendezelfdekredietakteeenhypotheekvestigenopzijnonroerendgoedentevensdehandelszaakdiedoorhemdaarinwordtuitgebaatinpandgevenaandezelfdebank.Ditwordtindepraktijkvaak(indienmogelijk)doorkredietverlenersgeëist,aangeziendezecumulatieheneensterkezekerheidverschaft.272P.VANAVERMAETE,“Hetonroerendgoedenzijnhuidigeproblemen”,TPR1983,11;A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,49.
54
massavorming.273Deafzonderlijke tekoopstellingkannamelijkeeneconomisch
voordeelopleverenendeprijsvorming tengoedekomen. Inhetvoorbeeldvan
deproductiemaatschappij is hetniet evident omeenkoper te vindenvoorhet
fabrieksgebouw (bezwaardmet hypotheek) én de vrachtwagens gebruikt voor
de leveringendieonroerendzijndoorbestemming.Tochmoetdemogelijkheid
totmassavormingofsamenvoegingzekeropgenomenwordenvoorhetgevaler
zichtocheenkoperaanbiedtdiebeidelotensamenwilovernemen.Inditlaatste
geval moet in de verkoopsvoorwaarden duidelijk worden bepaald wat het
proportioneleaandeelvandeonroerendegoederendoorbestemmingzalzijnin
de totale verkoopopbrengst. 274 Beide werkwijzen laten toe dat voor (de
bekomen prijs van) elk lot een aparte rangregeling kan worden opgemaakt:
enerzijds een rangregeling voor het onroerend goed uit zijn aard waarin de
pandhoudende schuldeiser geen rechten kan doen gelden en anderzijds een
rangregeling voor de onroerende goederen door bestemming waarin de
pandhoudendeenhypothecaireschuldeiser(eneventueeldeonbetaaldgebleven
verkoper275)insamenloopkomen.
83.Denotarisdiebelastwordtmetdeverkoopvaneenonroerendgoedwaarin
eenhandelszaakwordtuitgebaatzalwijselijktweehypotheekstatenlichtenmet
het oog op dewaardebepaling van het hypotheekrecht en de inpandgeving.276
Hetpandophandelszaakwordtnamelijkineenbijzonderregisteringeschreven
op het hypotheekkantoor. Het kan zelfs zijn dat beide zekerheden op een
verschillendhypotheekkantoorzijningeschreven.Indienineenarrondissement
verscheidene hypotheekkantoren gevestigd zijn, wordt door de wetgever de
273D.MICHIELS,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,410;E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,523;Cass.15februari2007,RW2007-08,906,nootV.SAGAERT,“Onroerendegoederendoorbestemmingenbeslag”,908;Deverkoopintweeafzonderlijkelotenmaakttevensgeeneindeaandeonroerendmaking.Brussel17juni1954,Rev.not.b..1955,177.274E.DIRIXenK.BROECKX,BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,523infine.275Indezerangregelingkantevensdebevoorrechteniet-betaaldeverkoperbedoeldinart.20,5°Hyp.W.wordenopgenomen.Ditvoorrechtoverleeftnamelijkdeonroerendwordingindiendeverkochtegoederenbedrijfsuitrustingsmateriaalbetreft.Zierandnummer65.276A.CUYPERSenA.DEWILDE,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,5.
55
publiciteit van het pand op handelszaak geconcentreerd binnen een enkel
kantoor,terwijldeanderekantorenbevoegdzijnvoordehypotheken.277
§6.Chirografaireschuldeisers
84. Indien na voldoening van de hierboven opgesomde schuldeisers er nog
gelden te verdelen vallen, zal dit saldo toekomen aande schuldeisers die over
geenenkelzekerheidsrechtbeschikken.Dezechirografaireschuldeisersworden
pondspondsgewijze betaald. 278 Wanneer ten slotte alle schuldeisers in de
rangregelingbetalingbekomen,gaathetoverblijvendsaldonaardebeslagene.279
IV.Besluit
85. Zo goedals alle verleendekredietenwordenvandaagdedaggewaarborgd
door een hypotheekrecht.De redenwaaromkredietverleners het vestigen van
eenhypotheekalseennoodzakelijkevoorwaardestellenvoorhetverlenenvan
een krediet, ligt voor de hand. Onder andere het volgrecht, het recht van
voorrangendeondeelbaarheiddieelkvolgenuithetzakelijkkaraktervanhet
hypotheekrecht,maken het een uiterst sterke zekerheid. Komt de schuldenaar
zijn verbintenissendie voortvloeienuit de gewaarborgde schuldvorderingniet
na, dan loopt hij het risico dat het goedwaarop de hypotheekwerd gevestigd
buiten zijn wil omwordt verkocht. Doordat hij beschikt over een uitvoerbare
titel,kandehypothecaireschuldeiserzelftotuitwinningovergaanzonderdathij
zich tot de rechter moet wenden. Desgevallend zullen partijen eerst worden
opgeroepenvoordebeslagrechteromtoteenminnelijkeschikkingtekomen.280
Gelet op de complexiteit en de zwaarwichtigheid van de hypotheek voor de
schuldenaarisdenotariëletussenkomstnoodzakelijkbijdehypotheekvestiging.
Denotariszalvoorafgaandaanhetverlijdenvandeaktebepaaldeopzoekingen
277Bijart.4vanhetK.B.nr.28230maart1936,BS7april1936278R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,232.279R.JANSENenA.MICHIELSENS,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,234.280Art.VII.147W.E.R.
56
moetenverrichten, zowel schuldenaar als schuldeiserbijstaanenadvies geven
m.b.t. de voorgenomen rechtshandeling en desgevallend ook instaan voor de
hypothecairepubliciteit.
Besluit de hypothecaire schuldeiser om na tekortkoming van zijn schuldenaar
overtegaantotuitwinningdanzalhijnaeeneventueleverzoeningspogingzich
moetenwenden tot de gerechtsdeurwaarder om de procedure van uitvoerend
beslagoponroerendgoedaantevatten.Indezefaseisopnieuweenbelangrijke
rolweggelegdvoordenotaris.Dedoordebeslagrechteraangesteldenotaris is
verantwoordelijkvoordeverkoopvanhetbeslagengoedenvoordeverdeling
vandeopbrengst aande samenlopende schuldeisers.Het is aandenotarisom
deze samenloop te organiseren en de schuldeisers, die via verschillende
wettelijke mogelijkheden bij de procedure moeten worden betrokken, in de
rangregeling op te nemen. Na de bepaling van de te verdelen massa zal de
notaris de verschillende schuldvorderingen van de opgenomen schuldeisers
onderzoeken. Op basis van het al dan niet preferent karakter van de
respectievelijke schuldvorderingen zaldenotaris tot een rangschikkingkomen
die hij opneemt in zijn proces-verbaal van rangregeling. Of de hypothecaire
schuldeiser zijn schuldvordering volledig gedekt zal zien door de
verkoopopbrengst zal afhangen van de andere bevoorrechte, hypothecaire en
pandhoudende schuldeisers in de rangregeling. Het is aan de notaris om de
geldentedoentoekomenaanwiezemoetentoekomen.
Zowel bij de vestiging van de hypotheek als bij de uitwinning ervan speelt de
notariseencrucialerol.Oponpartijdigewijzemoethijallebetrokkenpartijente
allen tijdebijstaanenhunbelangenbehartigen.Dooreenactievehouding, oog
voor detail en met gepaste spoed zal de notaris dit alles tot een goed eind
trachtentebrengen.
58
BIBLIOGRAFIE
1.WETGEVINGWet4april2014betreffendedeverzekeringen,BS30april2014.Wetvan25juni1992opdelandverzekeringsovereenkomst,BS20augustus1992.Wetvan10oktober1967houdendehetGerechtelijkeWetboek,BS31oktober1967.Wetvan25oktober1919betreffendehetinpandgevenvandehandelszaak,BS5november1919.Hypotheekwet16december1851,BS22december1851.Wetvan21maart1804houdendehetBurgerlijkWetboek,BS3september1807.KoninklijkBesluitnr.282van30maart1936,betreffendehetinpandgevenvandehandelszaak,BS7april1936.DecreethoudendedeVlaamseCodexFiscaliteitvan13december2013,BS23december2013.2.RECHTSPRAAKArbitragehof25januari2006,nr.12/2006,BS15maart2006,15.509,JLMB.2006,764. Cass.7november2008,RABG2009,792,nootP.VANLERSBERGHE,RW2009-2010,532.Cass.15februari2007,RW2007-08,906,nootV.SAGAERT,“Onroerendegoederendoorbestemmingenbeslag”,908.Cass.9juni2006,Pas.2006,RW2008-2009,381.Cass.21juni1990,Arr.Cass.1989-1990;Pas.1990,I,1206Cass.15september1988,Arr.Cass.1988-99,TBBR1990,211,nootJ.KoKELENBERGCass.27mei1972,RW1972-1973,297,nootG.DUBOIS,JT1972,623,noot.A.BRUYNEEL,Pas.1972,I,889
59
Cass.20januari1935,Pas.1935,I,101.Bergen(2ek.)29januari2013,JLMB2014,afl.17,786.Gent17februari2005,T.not.2006,21.Brussel13oktober2004,Rev.Not.b.2005,afl.2985,243.Gent13oktober2004,TGR2005,197.Brussel2februari2004,RABG2006,afl.4,241.Gent13januari2004,TGR2006,nootP.PELS.Brussel6september2002,RGAR2003,nr.13,776.Gent25april2002,TBBR2003,240.Gent2februari2001,TBBR2003,707.Antwerpen21December1999,RW2000-2001,271.Antwerpen(1ek.)18januari1999,T.Not.2000,197.Antwerpen30juni1998,RW1998-99,604.Gent30juni1998,TBBR2003,709.Bergen,23juni1998,Rev.not.b.1998,641.Brussel10februari1998,J.T.1998,490.Brussel11mei1994,Rev.not.b.1996,357.Luik1maart1994,JLMB1994,692.Gent21december1993,RW1994-1995,824,nootM.E.STORME,T.Not.1994,338.Luik17mei1990,JLMB1990,1419.Bergen20oktober1987,JLMB1988,85.Luik1maart1984,JL1984,349.Brussel17juni1954,Rev.not.b.1955,177.Beslagr.Brussel15februari2007,Rev.Not.b.2007,408,nootG.DELEVAL.
60
Beslagr.Brussel19december2005,Rev.Not.b.2006,92.Rb.Charleroi16mei2003,Rev.Not.b.2003,475.Beslagr.Brussel12oktober1999,RW2000-2001,1609.Rb.Kortrijk5februari1998,TBBR2003,704.Beslagr.Brugge,26februari1997,T.Not.1997,492.Beslagr.Charleroi6november1991,JLMB1992,639metnootBIQUET-MATHIEU.3.RECHTSLEER BijdragenintijdschriftenAPERS,A.enCRUYAERT,D.,“EigendomsvoorbehoudenonroerendeincorporatievolgensdenieuwePandwet:Welknieuwsonderdezon?”,TPR2015,84-123.CHAFFART,F.enVERSELE,M-J.,“Het“dodehoek”-gevaareindelijkgeweken?”,inNieuwsbriefNotariaat,2009,nr.2,1-5.COECKELBERGHS,M.,“DeNotariëleOnderzoeksplicht”,Not.Fisc.m.2007,nr.10,312-316.DEBUSSCHEREC.,“Denietigheidvaneenbedongenhypotheekingevolgeartikel76vandehypotheekwetenartikel14Org.W.Not.”,T.Not.,2009,263-272.DIRIX,E.,“Evenredigeverdeling–Rangregeling”,TPR2007,afl.4,2134-2138.ENGELS,C.“Eenrangregelinginderangregeling”,Not.Fisc.m.2007,afl.4,97-103.JANSEN,RenSAGAERT,V.,“Overzichtvanrechtspraak(2004-2010):Eigendomtotzekerheid–Hypotheken”,TPR2012,afl.3,1363-1399JOISTEN,p.,“Inschrijvingvaneenbedongenhypotheek:wedrentegendetijdvoordenotaris”,Not.Fisc.m.1993,123-129.MICHIELS,D.,“Vastgoedinsamenloop.Capitaselectainzakeverkoopvanonroerendgoedbijfaillissement&vereffening,inhetbijzonderderangregeling”,Not.Fisc.m.2004,53-78MICHIELS,D.,“Onroerendbeslag,rangregelingencollectieveschuldenregeling”,T.Not.2002,410-506.
61
RENS,J.,“Overzichtrechtspraak.Professioneleaansprakelijkheidvandenotaris(1973-2006):Deraadgevingsplichtvandenotaris”,TPR2006,afl.4,1793-1879.SAGAERT,V.,“Deverhoudingtussendenotarisendehypotheekbewaarder:eengedigitaliseerdschimmenspel”,RW2015-2016,nr.27,1042.VANAVERMAETE,P.,“Hetonroerendgoedenzijnhuidigeproblemen”,TPR1983,11p.VANDENBERGHE,H.,“Notariëleaansprakelijkheid”,TPR2010,afl.4,1915-1938.VANES,P.C.,“Onevenwichtigebedingen:denotarisalsevenwichtskunstenaar”,T.Not.2010,359-364.VANSINAY,T.,“Schiet(niet)opdepianist:Enkelebedenkingenovernotariëleaansprakelijkheidenmogelijkelacunesininformatieverschaffingomtrentonroerendegoederen”,TBBR2003,684-703. BoekenenbijdrageninverzamelwerkenenreeksenALOFS,E.,BROECKX,K.enCASMAN,H.,Insolventierecht,Mechelen,Kluwer,2006,588p.BOUCKAERT,F.,Dehandelszaak,inAPR,Brussel,Story-Scientia,1989,161p.BRIJS,S.,“Hetcentraalbestandvanbeslagberichten:gevolgenvoordepraktijk”,inStormeM.E.(ed.),Insolventie-enbeslagrecht,Brugge,DieKeure,2012,37-68(153p.)CATTARUZZA,J.,“Commentaarbijart.83Hyp.W.:Wijzevaninschrijvingvandevoorrechtenenhypotheken”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,Mechelen,Kluwer,2009,18p.CUYPERS,A.enDEWILDE,A.,“CommentaarbijdeWetvan25oktober1919:hetinpandgevenvaneenhandelszaak”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2007,128p.DECUYPER,J.,“Commentaarbijart.127Hyp.W:Openbaarheidenverantwoordelijkheidbewaarders”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,Mechelen,Kluwer,2008,8p.DIRIX,E.enDECORTE,R.,Zekerheidsrechten,Mechelen,Kluwer,2006,519p.
62
DIRIX,E.,“Hetpassiefvanhetfaillissement:II.H.10.E.Hypotheek”,inX.Faillissement&Reorganisatie,FARE53,Kluwer,2015,30p.DIRIX,E.enBROECKX,K.BeslaginAPR,Mechelen,Kluwer,2010,656p..DIRIX,E.enBROECKX,K.BeslaginAPR,Brussel,Story-Scientia,2001,519p.DIRIX,E.,“Commentaarbijart.60WetLandverzekeringsovereenkomst”,inX.Verzekeringen.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OHRA1999,afl.13,287-292.DIRIX,E.enDECORTER.,Zekerheidsrechten,Deurne,Kluwerrechtswetenschappen,1992,320p.DEBAETS,C.,“Commentaarbijart.81Hyp.W.:Rangvandehypothekenonderling”,inX.,Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH1997,4p.DEDECKER,H.,“DeBedongenHypotheken”inOpstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,353-421.DEDECKER,H.,“DeRangregeling”inOpstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,579-623.DELEVAL,G.,“Lessaisies”inChroniquededroitàl’usagedunotariat,vol.XX,UniversiteitLuik,1994.DEWILDE,A.,“Hetpandopdehandelszaak”,inSAGAERT,V.,VANRANSBEECK,R.enHELLEMANS,F.(eds.),HetPand:vaneenoudenaareenmodernezekerheid,Brugge,DieKeure,2012,24-44.DEWULF,C.enDEDECKER,H.,Opstellenvannotariëleakten.DeelIII,Mechelen,Kluwer,2005,724p.ENGELS,C.,Procesrechtinverbandmethetnotariaat,Brugge,DieKeure,2010,479p.ENGELS,C.,“Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedenrangregeling”,inX.(ed.),Rechtskroniekvoorhetnotariaat.Deel13,Brugge,DieKeure,2008,129-169.ENGELS,C.,“WIB,WBTW,RSZenRangregeling”,inWYMEERSCH,E.,VanAlleMarkten:liberamicorumEddyWymeersch,Antwerpen,Intersentia,2008,429-445(1149p.)ENGELS,C.enSTORME,M.,Hetuitvoerendbeslagoponroerendgoedendedaarbijhorenderangregeling,Antwerpen,Kluwer,1981,444p.
63
JANSEN,R.enMICHIELSENS,A.,NotarieelExecutierecht,Antwerpen-Cambridge,Intersentia2010,317p.JANSEN,R.,“Interferentietussenbeslagensamenloop”,inI.DeKnijf(ed.),Beslag-enexecutierecht,Brussel,Larcier,2010,151-180.KOKELENBERG,J.,“Voorrechtenenhypotheken”,OGP,Antwerpen,Kluwer,2004,(I.F.2-1–I.F.2-59),59p.MEULEMANS,D.,“Dehypothecairewaarborg”inMEULEMANSD.,Hypothekairkrediet,OGP2005,afl.57,(IX.A.8-1-IX.A.8-4),4p.STORME,M.E.enDEKEYSER,L,Notarieelprocesrechtenexecutierecht,DeelII,Notarieelexecutierecht,2013,201p.(geconsulteerdviawww.storme.be)VANDENBROECK,C.“Commentaarbijart.27Hyp.W.:Voorrechtenoponroerendegoederen”,inX.Voorrechtenenhypotheken.Artikelsgewijzecommentaarmetoverzichtvanrechtspraakenrechtsleer,OVH2014,afl.52,61-99.VERSCHELDEN,G.enLUST,S.,Inleidingtothetprivaatrecht,Leuven,Acco,2010,210p.WEYTS,L.,Algemeendeel.DeNotariswet,Mechelen,WoltersKluwer,2012,360p.